(SỐ
99 – KINH TẠP
A-HÀM)
Nguyên bản
Hán dịch
Tạp
A-hàm hiện
tại,
ấn
hành trong Đại
Chánh Tạng,
gồm
50 quyển,
1.362 kinh. Tổng
số kinh theo sự biên tập
của
Đại
sư Ấn
Thuận,
«Tạp
A-hàm Hội
Biên», có tất
cả 13.412. Tổng
số ghi theo «Quốc
Dịch
Nhất
Thiết
Kinh» (Nhật
bản),
có đến
13.443. Có sự sai biệt
số kinh này là do có rất
nhiều
kinh trùng lặp.
Những
kinh này, trong bản
Hán dịch
chỉ ghi tóm tắt
mà không tách phân thành các kinh riêng biệt.
Tùy theo cách phân tích nội
dung được
tóm tắt
này mà số kinh tăng giảm bất
đồng.
Trong ấn
bản
Đại
Chánh, từ quyển
1 đến
quyển
3, cuối
mỗi
nhóm kinh, hoặc
8 kinh, hoặc
10 kinh, có một
bài kệ gọi
là «Nhiếp
tụng».
Tức
kệ tóm tắt
nội
dung, và cũng
được
coi là đề kinh, của
các kinh trước
đó. Nhưng từ quyển
4 về sau, các «Nhiếp
tụng»
không xuất
hiện
đều
đặn.
Ngay đầu
quyển
16, có ghi khoa mục
của
kinh như sau «Tạp
nhân tụng
đệ tam phẩm
chi tứ»,
bắt
đầu
với
kinh số 407. Có nghĩa
là, đoạn
thứ tư của
phẩm
thứ ba thuộc
Tạp
nhân tụng.
Trong biên tập
của
Ấn
Thuận,
«Tụng
iii. Tạp
nhân, 4. Tương ưng Đế»,
gồm
các kinh trong bản
Đại
Chánh 379-443 (phần
cuối
quyển
15, và phần
đầu
quyển
16). Trong Quốc
Dịch,
đây là «Tụng
iii. Nhân duyên; 2. Tương ưng Tứ đế»,
phẩm
2, kinh số Đại
Chánh 407-443 (phần
đầu
quyển
16).
Đầu
quyển
17, ghi «Tạp
nhân tụng
đệ tam phẩm
chi ngũ”. Tức
phần
5, phẩm
thứ 3 của
Tạp
nhân tụng,
tiếp
theo quyển
16, gồm
các kinh 456-489. Trong biên tập
của
Ân Thuận,
đây là «Tụng
iii. 5. Tương ưng Giới”,
gồm
các kinh Đại
Chánh 444-465 (phần
sau quyển
16 và phần
đầu
quyển
17). Quốc
Dịch,
«Tụng
iii. Nhân duyên, 3. Tương ưng Giới»
phẩm
1 & 2, số kinh như Hội
Biên của
Ấn
Thuận.
Nơi quyển
23, kinh số 604, kể nhân duyên A-dục
vương; được
xem là tương đương với
«A-dục
Vương Truyện»
(Đại
50, No 2043), và «A-dục
Vương Kinh» (Đại
50, No 2042). Quyển
25, kinh số 640, trong đó Phật
huyền
ký về thời
kỳ mạt
pháp. Cũng
trong quyển
25, kinh số 641, có ghi tiêu đề
«A-dục
Vương Thí Bán A-ma-lặc
Quả Nhân Duyên Kinh». Rõ ràng đây là 3 bản
kinh phụ hội,
không thuộc
Tạp
A-hàm. Theo Lương Tăng Hựu,
«Xuất
Tam Tạng
Ký Tập»,
quyển
2, Cầu-na-bạt-đà-la,
dịch
giả của
Tạp
A-hàm, cũng
có dịch
một
bản
kinh có tiêu đề là «Vô Ưu Vương Kinh». Nhưng được
biết
kinh đã thất
truyền
trong thời
Tăng Hựu.
Có thể người
sao chép nhân cùng dịch
giả nên chép chung luôn với
Tạp
A-hàm. Người sau không
phân biệt, cho rằng
kinh thuộc A-hàm. Trong «Tạp
A-hàm Hội Biên», Ấn
Thuận loại
bỏ 3 bản kinh này ra ngoài Tạp
A-hàm. Quốc Dịch
xếp chúng vào 2 quyển
cuối cùng. Tóm lại,
nếu loại
trừ 3 kinh, số 604, 640, 641, được
chép trong 2 quyển 23 và 25, số
quyển của
bản Hán dịch
Tạp A-hàm chỉ còn lại
là 48 quyển, thay vì 50 quyển.
Như vậy có thể thấy,
trong bản dịch
nguyên thủy có phân khoa mục
các kinh. Nhưng do sự sao chép lưu truyền
mà các khoa mục này dần
dần bị rơi mất.
Nguyên hình của bản
dịch như vậy
cho thấy tương đồng
với khoa mục
được lưu hành theo Pāli Samyutta.
Nghĩa là, các truyền
bản Pali và Sanskrita đều
có chung một bản
gốc nguyên thủy.
Khi biên tập và phiên dịch,
Ấn Thuận
và Quốc Dịch
đều có chỉnh
lý lại mục lục,
căn cứ theo các «Nhiếp tụng»
hoặc nội
dung đối chiếu
theo Samyutta/ Pāli, rồi theo đó
tổ chức lại hình thức
văn bản theo khoa mục
thứ tự mạch lạc.
Nhưng cũng có sự bất
đồng giữa
hai bản này. Bản
dịch Việt
vẫn giữ nguyên thứ tự của
Đại Chánh, để những
vị nghiên cứu khi cần
tham chiếu nguyên bản
Hán dịch sẽ dò tìm dễ dàng hơn.
Nhưng cũng cần
nêu ở đây hai bản mục
lục chỉnh
lý theo «Tạp A-hàm Hội
Biên» của Ấn
Thuận, và «Quốc
Dịch Nhất
Thiết Kinh» để tiện
việc tham khảo,
khi cần đọc
các kinh theo từng khoa mục
gọi là «Tương ưng» tương đương
với các Samyutta của
Pāli. Hai bản mục
lục chỉnh
lý này được trình bày sau đây.
Ngoài ra, những khác biệt
trong các truyền bản
của Hán dịch,
thứ tự khoa mục, và số quyển
của Đại
Chánh, đều được
ghi ở phần cước
chú, để các vị cần nghiên cứu
sẽ dễ dàng tham khảo các tài liệu
cần thiết.
Tuy nhiên, một ấn
bản riêng biệt,
với khoa mục
đã được chỉnh
lý cũng rất
cần thiết.
Nhưng đó là công trình khác.
Quảng Hương Già-lam,
Mùa an cư 2546
Tuệ Sỹ
--- o0o ---
Mục Lục
01|02|03|04|05|06|07|08|09|10
11|12|13|14|15|16|17|18|19|20 21|22|23|24|25|26|27|28|29|30
31|32|33|34|35|36|37|38|39|40
41|42|43|44|45|46|47|48|49|50
