Quyển 1
Phẩm thứ
1: TỰA
[853a]
Đúng thật như thế, chính tôi được nghe:
Một thời Thế Tôn nằm ở khoảng giữa hai cây sa-la
trong rừng Kiên cố,
bên bờ Hi-liên,
nơi vùng đất của bộ tộc Lực sĩ, thuộc thành Câu-di.
Bấy giờ nhằm ngày trăng tròn tháng hai, Thế Tôn sắp sửa vào
bát-nê-hoàn,
tám trăm ức vị tì-kheo cùng ngồi vây quanh Thế Tôn.
Bấy giờ tất cả chúng sinh đều được an ổn khoái lạc, thân tâm thanh
tịnh, không niệm nghi ngờ, không hề mỏi mệt. Ngày nay Thế Tôn đã tự
giác ngộ thành bậc Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Giác, thương xót thế gian,
che chở hộ trì, làm chỗ nương tựa cho cả thế gian, thương mọi chúng
sinh y như con một. Đại Mâu-ni
Tôn điềm đạm ân cần bảo chúng sinh rằng:
- Ta sắp nê-hoàn, trong chúng hội đây ai còn hoài nghi mau nên thưa
hỏi, vì đây là lần thưa hỏi cuối cùng.
Đại chúng biết vậy lòng rất đau buồn.
Bấy giờ từ trên khuôn mặt
Thế Tôn phóng ra vô số hào quang rực rỡ, xanh vàng đỏ trắng, sắc
hồng pha lê, ánh sáng đặc thù, chiếu khắp ba ngàn đại thiên thế giới,
chiếu khắp hết thảy mười phương cõi Phật; sáu đường chúng sinh
gặp ánh sáng này phiền não nghiệp chướng đều được tiêu trừ; có người
xúc động nước mắt chứa chan, tuôn xuống như mưa, nhìn nhau bảo rằng:
- Ôi thôi nhân giả! Thế gian trống vắng. Ôi thôi nhân giả! Phước
chúng sinh hết. Than ôi nhân giả! Pháp khổ sẽ tăng. Như Lai không
lâu sẽ bát-nê-hoàn! Thế gian trống vắng sao mà chóng thế? Con mắt
thế gian sao diệt chóng thế? Chúng ta hãy mau cùng nhau đến chỗ Đức
Phật Thế Tôn lễ bái cúng dường, đồng thời thỉnh cầu xin Ngài chớ vội
vào bát-nê-hoàn, xin Ngài trụ lại ở thế gian này hoặc là một kiếp
hoặc hơn một kiếp. Nếu Phật nê-hoàn, ai sẽ là người dạy bảo chúng ta
hành đạo từ bi, ai sẽ là người cứu vớt chúng ta thoát khỏi khổ nạn?
Vì vậy các ông điều gì chưa hiểu mau đến chỗ Phật xin Ngài quyết
nghi.
Bấy giờ mặt đất chấn động sáu cách.
Khi ấy tám trăm ức vị tì-kheo đều đã chứng đạt quả A-la-hán,
tâm được tự tại, việc mình đã xong, lìa sạch phiền não, hàng phục
các căn, ví như rồng lớn, thành tựu Không tuệ,
lợi mình đã đạt, như rừng chiên-đàn
muôn cây trong ấy đều được thơm lây, công đức đầy đủ, xứng đáng gọi
là đứa con chân thật của Đức Như Lai. Tên các ngài là: Đại
Ca-chiên-diên,
ngài Bạc-câu-la,
Ưu-ba-nan-đà…
Các tì-kheo này vào sáng hôm ấy dùng cành dương chi
súc miệng thanh tịnh thì có ánh sáng vô cùng vi diệu chiếu khắp thân
mình, giống như mặt trời lúc vừa mới mọc rọi lên cây xanh từng đường
gân lá nổi lên trên ấy như mạch máu đỏ. Chư vị tì-kheo cũng giống
như vậy, toàn thân rung động, các lỗ chân lông thảy đều rướm máu
tuôn chảy như mưa, lòng đau như cắt. Họ vì thương xót tất cả chúng
sinh, muốn cho chúng sinh an lạc hạnh phúc và muốn phát tâm học pháp
Đại thừa,
phương tiện mật giáo
hóa độ chúng sinh, cho nên nhanh chóng đến chỗ Như Lai, lạy dưới
chân Ngài, nhiễu trăm ngàn vòng, cung kính hỏi thăm, đứng về một
phía.
Lại có hai lăm ức tì-kheo-ni,
đều A-la-hán, tâm được tự tại, những việc cần làm thảy đã làm xong,
lìa sạch phiền não, hàng phục các căn, thí như rồng lớn, thành tựu
Không tuệ, tự độ viên mãn. Tên các vị ấy là tì-kheo-ni Câu-lân Nữ
Tu-bạt-đà-la,
tì-kheo-ni Ưu-ba-nan-đà,
tì-kheo-ni Hải Trí v.v… Giống như mặt trời lúc vừa mới mọc rọi lên
cây xanh từng đường gân lá nổi lên trên ấy như mạch máu đỏ, các
tì-kheo-ni cũng giống như vậy, toàn thân rung động, các lỗ chân lông
thảy đều rướm máu, tuôn chảy như mưa, vô cùng thống khổ. Họ vì
thương yêu tất cả chúng sinh, muốn cho chúng sinh có được an lạc và
muốn phát tâm học pháp Đại thừa, phương tiện mật giáo để làm nhân
duyên giáo hóa chúng sinh, liền đến chỗ Phật, lạy dưới chân Ngài,
nhiễu trăm ngàn vòng, cung kính hỏi thăm, đứng về một phía.
Lại có rất nhiều vị tì-kheo-ni vốn là bồ-tát, đã chứng Thập địa.
Họ là những bậc dõng mãnh vô song trong chốn loài người, vì duyên
giáo hóa mới hiện thân nữ. Họ đều có đủ bốn tâm vô lượng,
có thể hiện thành thân Phật không khác, biến hóa không cùng.
Lại có các vị đại bồ-tát nhiều như số cát trong một con sông Hằng.
Họ là những người hùng dũng bậc nhất trong cõi nhân gian, tất cả
công đức đều đã đầy đủ, dùng thân phương tiện, tin sâu Đại thừa,
chân chính hướng đến cầu pháp Đại thừa, đói khát Đại thừa, mong cầu
Đại thừa, khát ngưỡng Đại thừa, khéo léo tùy thuận tất cả thế gian,
độ người chưa độ, giải thoát cho kẻ chưa được giải thoát. Họ đã trải
qua trong vô số kiếp tu tập tịnh giới, độ thoát chúng sinh; trong số
vô kiếp tu tập tịnh giới, an ủi chúng sinh; trong vô số kiếp tu tập
tịnh giới, hưng long Tam bảo; trong vô số kiếp tu tập tịnh giới,
chuyển bánh xe pháp; trong vô số kiếp tu tập tịnh giới, thành đại
trang nghiêm; trong vô số kiếp tu tập tịnh giới, hành xử kiên cố. Họ
đã thành tựu vô lượng công đức như thế và thương hết thảy chúng sinh
y như con một. Tên của họ là: bồ-tát Hải Đức, bồ-tát Vô Lượng Trí
v.v… Giống như mặt trời lúc vừa mới mọc rọi lên
cây xanh từng đường gân lá nổi lên trên ấy như mạch máu đỏ, các
bồ-tát này cũng giống như vậy, toàn thân rung động, các lỗ chân lông
thảy đều rướm máu, tuôn chảy như mưa, vô cùng thống khổ. Họ vì
thương xót tất cả chúng sinh, muốn cho chúng sinh có được an lạc,
muốn phát Đại thừa phương tiện mật giáo để làm nhân duyên giáo hóa
chúng sinh, nên họ liền đến chỗ Đức Phật nằm, dập đầu đảnh lễ, rồi
đi nhiễu quanh hơn trăm ngàn vòng, cung kính hỏi thăm, đứng về một
phía.
Lại có những người là cận sự nam
nhiều như số cát của hai sông Hằng. Họ rất vui vẻ tin sâu các pháp
đối trị
như là khổ đau hạnh phúc, thường với vô thường, ngã với vô ngã,
không với phi không, y với vô y, chúng sinh với chẳng phải là chúng
sinh, hằng với phi hằng, kiết với phi kiết, hữu vi vô vi, nê-hoàn
với chẳng phải là nê-hoàn… Họ lại ưa nghe diệu nghĩa và muốn xiển
dương Đại thừa. Trong vô số kiếp họ đã tu tập phạm hạnh thanh tịnh
chưa từng thối thất. Họ muốn thực hành giáo pháp Đại thừa, giảng
giải cho người tu tập tịnh giới, tham muốn cầu học Đại thừa vững
chắc. Họ lại muốn học tùy thuận thế gian, lại muốn cầu học độ thoát
thế gian, lại muốn cầu học hưng long Tam bảo, lại muốn cầu học
chuyển vận pháp luân, lại muốn cầu học pháp đại trang nghiêm. Họ đã
thành tựu viên mãn vô lượng công đức như thế và thương chúng sinh
giống như con một. Các cư sĩ ấy tên Quang Vô Cấu Xưng Vương, Thiện
Đức v.v… số nhiều như cát trong hai sông Hằng.
Các cư sĩ này vì muốn cúng dường Đức Phật Như Lai, sáng sớm hôm ấy,
mỗi người đều sắm năm ngàn giường, màn bằng gỗ chiên-đàn, trầm thủy,
chúng bảo, thiên hương, uất-kim-hương hoa…
Tất cả giường, màn đều được xông ướp ngưu đầu chiên-đàn,
và trang hoàng bằng bảy báu
vi diệu. Phía trên che bằng dây lưới vàng ròng, châu báu màu xanh
phát ánh sáng xanh, châu báu màu vàng tỏa ánh sáng vàng, châu báu
màu đỏ tỏa ánh sáng đỏ, châu báu màu trắng tỏa ánh sáng trắng, châu
báu màu hồng tỏa ánh sáng hồng, châu báu pha lê tỏa màu pha lê, bảo
châu như ý phát màu như ý, dùng nhiều màu sắc như vậy trang hoàng
cực kỳ lộng lẫy. Đặc biệt hiếm có là tấm màn che bốn phía xung quanh.
Phía trên phủ bằng màn lưới bảy báu. Bốn mặt xung quanh treo nhiều
phan báu, dùng nhiều loại hương phủ lên trên đó, từng sợi dải vàng
rũ xuống thật đẹp. Bên trong màn báu lại được trang hoàng bằng nhiều
màu sắc khác lạ như trên. Lại dùng bảy báu đúc thành tấm nệm, mềm
mại thơm tho, trải lên trên giường. Mỗi một giường màn chở bằng xe
báu. Những xe báu ấy cũng được trang hoàng toàn bằng bảy báu, trước
sau đều có tràng phan, dù lọng. Mỗi một dù lọng đều dùng bảy báu đan
kết làm thành, xanh vàng đỏ trắng vô cùng trang nghiêm; lại được
trang hoàng bằng bốn loại hoa, là ưu-bát-la, hoa bát-đàm-ma, hoa
câu-mâu-đầu, hoa phân-đà-lợi;
cũng dùng bảy báu trang sức như trước. Dùng nhiều vật báu kết thành
tràng hoa, tươi tắn xinh đẹp. Lại vẽ bức tranh cuộc đời Đức Phật,
diễn tả bồ-tát từ lúc phát tâm đến ngày thành đạo, trong khoảng thời
gian thọ nhận thân này bồ-tát nhẫn chịu bao nhiêu khổ hạnh. Còn hai
bên đường bày trí kỹ nhạc, mà các nhạc cụ làm bằng bảy báu, âm thanh
hòa nhã, phát ra những tiếng vô thường, khổ, không, phát ra những
câu: ‘Than ôi thế gian từ nay trống vắng’! Giai điệu réo rắt, nghe
đến não lòng, trời đất chấn động. Họ dùng vô số các thứ hoa thơm,
bột hương mịn màng, đồng thời bày biện nhiều món thức ăn thơm ngon
bậc nhất, đặc biệt được nấu bằng nước thượng nguồn và bằng củi thơm,
làm cho thức ăn mềm dẻo thơm ngon, đủ cả mùi vị.
Lại nữa, bên trong bên ngoài khu rừng Kiên cố đều được rưới nước,
quét dọn sạch sẽ, rồi rải lên trên lớp cát bảy báu, phía trên trải
tiếp các tấm y báu đều được ướp hương, bảo tòa sư tử làm bằng bảy
báu xếp ở xung quanh ba mươi hai hàng. Mỗi một bảo tòa, điêu khắc
chạm trổ hoa văn tinh xảo, lấp lánh năm màu, dùng nhiều hương thơm
xong ướp bảo tòa, phía trên trải bằng nệm lót bảy báu. Chuẩn bị đầy
đủ phẩm vật ấy xong, các nam cư sĩ khởi niệm nghĩ rằng:
- Tất cả chúng sinh, ai ưa muốn gì ta đều cho cả, y phục thức ăn,
của cải tài sản, đất nước vợ con, đầu mắt tủy não, máu huyết cơ thể,
không kể sang hèn, phú quý bần tiện, hễ ai cần gì, xin gì cho nấy,
khiến cho đầy đủ, chỉ trừ những thứ sắc dục bất tịnh, thuốc độc hại
người, thì không cho thôi.
Các nam cư sĩ phát tâm bồ-tát lại nghĩ như vầy:
- Chúng ta cùng đem giường màn, xe báu, vô vàn phẩm vật cúng Phật và
Tăng lần sau cùng này là lần lớn nhất.
Các nam cư sĩ lại nghĩ như vầy:
- Phật và đại chúng thụ nhận phẩm vật chúng ta cúng xong, hôm nay
Như Lai sẽ vào nê-hoàn.
Suy nghĩ thế rồi lòng buồn vô hạn, ví như mặt trời
lúc vừa mới mọc rọi lên cây xanh từng đường gân lá nổi lên trên ấy
như mạch máu đỏ, các nam cư sĩ, cũng giống như vậy, toàn thân rúng
động, mỗi lỗ chân lông thảy đều rướm máu, tuôn xuống như mưa, thân
tâm đau tựa trúng phải thuốc độc, khóc than thảm thiết.
Lại nữa, cạnh rừng Kiên cố, các nam cư sĩ dựng lều bảy báu, cao rộng
đẹp đẽ, trùm khắp hư không. Bên trong lều ấy dựng nhà bảy báu. Bày
biện xong rồi đến chỗ Thế Tôn, lạy dưới chân Ngài. Tràng phan, dù
lọng, đem đến cúng dường đầy cả hư không. Khói hương như mây, hoa
rải như mưa. Các nam cư sĩ, đau buồn than thở, chấn động đất trời,
đấm ngực gào khóc, nước mắt như mưa, nhìn nhau nói rằng:
- Than ôi nhân giả, thế gian trống vắng! Con mắt thế gian, sao mau
diệt vậy!
Rồi thì tất cả dập đầu sát đất, đồng thanh thỉnh Phật:
- Mong Phật và tăng thương xót chúng con, cùng với chúng sinh, nhận
lời cúng dường, Ngài thụ thực xong rồi vào nê-hoàn, để cho chúng con
được phước cúng dường Đức Phật, chúng tăng một lần sau cuối!
Thế Tôn biết thời, lặng im không nhận. Họ thỉnh ba lần, Phật đều im
lặng.
Bấy giờ hết thảy các nam cư sĩ tuyệt vọng vô cùng, ưu sầu khổ não.
Giống như cha lành có một đứa con, rốt cuộc bệnh chết, ông đưa hình
hài của con đem chôn ở nơi gò mả, buồn bả quay về, đau xót vô cùng.
Các nam cư sĩ đau khổ tột cùng cũng y như vậy. Họ lạy Phật xong,
đứng về một phía.
Lại có các vị tín nữ cư sĩ
thọ trì năm giới, công đức đầy đủ, số nhiều như cát trong ba sông
Hằng. Các cư sĩ này hiện làm thân nữ hóa độ chúng sinh, tự trách
thân mình như bốn rắn độc.
Họ quán thân thể giống như tòa nhà, cũng là thức ăn của tám vạn
trùng; thân này ô uế, do tham dục sinh, thí như xác chết, chẳng mảy
may ưa; thân này bất tịnh, chín lỗ bài tiết thường xuyên thải ra
những chất dơ bẩn; máu thịt gân cốt, cùng với y phục tạo nên thành
quách, hư ngụy giả dối; chân tay xương cốt, làm cột chống đỡ, móng
răng tai mắt là các cửa sổ, tâm pháp dối trá làm màn che cửa, phóng
dật kiêu mạn là kẻ giữ thành, lũ giặc tâm vương ngự trong thành ấy,
tham lợi phóng túng chạy theo sáu cảnh. Thân thể như thành bại hoại
như vậy, chư Phật bỏ đi mà kẻ phàm phu thì ưa thích lắm. Quỷ dữ tham
dục, giận hờn ngu si nương tựa thân này, như loài hoa lan sống nhờ
cây khác, chẳng có chút gì đáng ưa đáng thích; thân này tựa như
những chùm bọt nước, như thân cây chuối, chẳng gì bền chắc; như tia
điện chớp, tiếng vọng âm thanh của loài ngựa hoang; như trăng dưới
nước huyễn hóa không thật; như cơn sóng biển nhanh chóng lướt qua
trên đầu ngọn cỏ phút chóc chẳng dừng; như nơi gò mả, như ở rừng
hoang, ô uế dẫy đầy, từng đàn lang sói, kên kên cú mèo giành nhau ăn
thịt, vô số vi trùng cạnh tranh sinh sống ở trong thân này. Tấm thân
thể này ô uế như vậy an ổn được sao? Nếu có thể đếm sợi lông, giọt
nước ở trong biển lớn còn biết được số ít nhiều bao nhiêu, nhưng
trong thân này độc trùng tàn hoại, bốn trăm bốn bệnh, vô lượng những
điều ô uế bất tịnh thật không thể nào tính hết cho được! Giống như
Thế Tôn đã từng thí dụ, bao nhiêu cây cối ở trong thiên hạ đem chẻ
làm thẻ, hay lấy đất đá trên quả địa cầu tán thành bụi nhỏ, cũng có
thể đếm được số bao nhiêu, nhưng đối thân này những thứ bất tịnh số
nhiều vô lượng, vượt quá số kia, không thể tính kể. Thân này độc hại,
hủy diệt thiện pháp. Các nữ cư sĩ đều có khả năng xả bỏ thân này như
nhổ nước bọt, tu hành pháp không, vô tướng vô tác, tin ưa Đại thừa,
lại hay diễn nói cho người khác hiểu. Tên các vị ấy: Kỳ-bà-thi-lợi,
Thắng Man phu nhân, bà Tỳ-xá-khư… Các cư sĩ này vào sáng hôm ấy, lúc
ánh quang minh chiếu khắp thân hình liền biết điềm lạ. Họ bèn nhanh
chóng chuẩn bị phẩm vật đem dâng cúng dường đầy đủ thù thắng gấp đôi
người trước. Rồi họ đến chỗ Đức Phật Thế Tôn sụp lạy sát đất, xin
Phật và tăng thương xót nạp thụ, nhưng Đức Thế Tôn từ chối không
nhận. Các nữ cư sĩ lòng rất u buồn, đứng qua một phía.
Lại có những người bộ tộc Li-xa
ở trong và ngoài thành Tì-xá-li,
cùng với vua quan các nước xung quanh cõi Diêm-phù-đề,
số nhiều như cát của bốn sông Hằng. Những người Li-xa đều có niềm
vui ở trong chánh pháp, thuần tu giới hạnh, đạo đức tròn đầy, hàng
phục ngoại đạo, cùng với những kẻ phá hoại Phật pháp. Những Phật tử
này đều có khả năng thí pháp vô úy, diễn thuyết cho người pháp tạng
vô tận; hết thảy đều có khả năng tu tập diệu pháp cam lộ chư Phật đã
dạy. Họ có khả năng nhiếp phục chúng ma, tà luận ngoại đạo; tự giữ
giới luật, lại hộ trì cho chư Tăng giữ giới thêm được an ổn; tự mình
giữ luật, thích nghe Đại thừa và còn diễn nói cho người khác nghe;
ai cũng đều có tấm lòng từ mẫn thương khắp chúng sinh, đầy đủ đức độ
như những người trước. Tên các vị ấy là Tịnh Ly Cấu Tạng, Thường
Khoái Tịnh, Hằng Thủy Ly Cấu Tịnh… Các Phật tử này, mỗi người đều
sắm tám mươi bốn ức giường, màn bằng gỗ chiên-đàn, trầm thủy, uất
kim, bách mộc,
đâu-lâu hương mộc…
mỗi một giường màn đều được chạm trổ, điêu khắc tinh xảo bằng bảy
loại báu, đồng thời trang sức năm màu lấp lánh, đẹp tựa như trước.
Mỗi người lại sắm tám vạn bốn ngàn ngựa báu mạnh khỏe; tám vạn bốn
ngàn voi chúa hùng dũng; tám vạn bốn ngàn cỗ xe bốn ngựa, và dùng
đèn báu Thần châu kết nối, trang sức đoan nghiêm, chạy nhanh như gió;
tám vạn bốn ngàn đèn báu Minh Nguyệt, suốt cả ngày đêm thường luôn
cháy sáng. Tràng, lọng, phan, hoa, màn, lều đại bảo, tranh tượng
thêu bằng len giạ màu trắng như những người trước. Lọng bằng hoa báu
rộng một do tuần. Những thứ len giạ vi diệu mịn màng kết thành tranh
tượng dài ba hai do tuần. Mỗi chiếc lều cao một trăm do tuần. Mỗi
chiếc phan dài một ngàn do tuần. Mọi thứ trang sức đều bằng bảy báu
giống như ở trước. Hương thơm thức ăn theo gió bay đi khắp một do
tuần. Các Phật tử này sắp xếp giường tọa, cùng các phẩm vật nơi rừng
Kiên cố đầy đủ xong rồi đến chỗ Đức Phật, dập đầu thỉnh cầu, đầu mặt
sát đất, đảnh lễ xong rồi, đứng về một phía.
Lại có các hàng đại Trưởng giả ở trong Diêm-phù-đề số nhiều như cát
của năm sông Hằng. Họ đều vui ưa tin sâu chánh pháp, giới hạnh thuần
thục, thành tựu các đức, hàng phục ngoại đạo cùng với những kẻ phá
hoại Phật pháp, khiến cho kẻ ấy tin sâu Đại thừa. Tên các vị là Nhật
Nguyệt Quang Vương Đảm Bặc Hoa Thủ, Pháp Thủ… Những trưởng giả này
đem theo con trai, cùng với con gái số nhiều như cát của năm sông
Hằng. Các trưởng giả này buổi sáng hôm ấy, nương thần lực Phật sắm
sửa phẩm vật đầy đủ trang nghiêm gấp đôi người trước, đem đến chỗ
Phật, cung kính dập đầu, lễ chân Như Lai, rồi tất cả cùng đứng về
một phía.
Lại có quyến thuộc nội ngoại của vua thành Tì-xá-li, vua và nhân dân,
chủ các thành ấp, tụ lạc thôn xóm lớn nhỏ ở trong cõi Diêm-phù-đề,
trừ A-xà-thế,
còn lại tất cả các bậc vua chúa, như Nguyệt Ly Cấu Tạng, Nhật Ly Cấu
v.v… số nhiều như cát của sáu sông Hằng, mỗi người đem theo một trăm
tám mươi vạn ức quyến thuộc, đều là những người dõng mãnh phi thường,
như rồng, voi chúa, đi nhanh như gió, hết thảy tin ưa giáo pháp Đại
thừa, giữ giới thanh tịnh, oai đức đầy đủ, hàng phục ngoại đạo cùng
với những kẻ phá hoại Phật pháp. Họ cũng sắm sửa phẩm vật cúng dường
trang nghiêm thù thắng gấp đôi người trước, đem đến chỗ Phật thành
kính cúng dường, xin Phật xót thương từ bi tiếp nhận. Tất cả mọi
người dập đầu sát đất, lễ chân Như Lai, đứng về một phía.
Lại có các vua lớn nhỏ trong cõi Diêm-phù-đề này cùng với phu nhân,
cung tần mỹ nữ số nhiều như cát của bảy sông Hằng, trừ A-xà-thế. Hết
thảy phu nhân, cung tần mỹ nữ đều chán thân nữ, tu tập Không hành,
tin ưa Đại thừa, hay vì người khác giảng nói rộng rải công đức tu
hành và những điều khác như trước đã nói. Tên các phu nhân gồm Tam
Giới Sa, Niệm Đức v.v… Họ sắm lễ vật gấp đôi người trước, vào sáng
hôm ấy đến chỗ Thế Tôn, dập đầu sát đất, đảnh lễ chân Ngài, đứng về
một phía.
[855a]
Lại có thiên tử Phổ Minh cùng với chư thiên nhiều như số cát trong
tám sông Hằng. Những thiên tử này ưa pháp Đại thừa, cũng ưa giảng
rộng cho người khác nghe. Họ tu tịnh giới, khát ngưỡng Đại thừa,
những chúng sinh nào ưa pháp Đại thừa thì dùng pháp ấy thỏa lòng
khát ngưỡng; họ tu tịnh giới, ham ưa Đại thừa, kiên cố Đại thừa,
giác ngộ Đại thừa, nơi pháp Đại thừa chưa từng khởi lên tâm ý kiêu
mạn. Họ hàng phục cả những kẻ ngoại đạo cùng với những kẻ phá rối
Phật pháp; hộ trì chánh pháp, tu hành tịnh giới, tùy thuận thế gian,
độ người chưa độ, giải thoát cho kẻ chưa được giải thoát. Họ muốn
chuyển vận bánh xe chánh pháp, hưng long Tam bảo mãi mãi không dứt;
họ muốn kiến lập quốc độ trang nghiêm. Họ đã thành tựu viên mãn vô
lượng công đức như thế. Họ có tâm từ, thương khắp chúng sinh giống
như con một. Các chư thiên này, vào sáng hôm ấy, ánh sáng chiếu thân
liền biết điềm lạ, họ suy nghĩ rằng: ‘Đức Phật Như Lai chẳng bao lâu
nữa vào bát-nê-hoàn’. Họ liền đến chỗ Đức Phật Thế Tôn, thấy các
phẩm vật dâng cúng đầy đủ, nhìn nhau bảo rằng:
- Chúng ta quan sát người ở thế gian sắm sinh phẩm vật cúng dường
Như Lai một lần sau cuối trang nghiêm đặc thù chẳng khác cõi trời.
Bao nhiêu phẩm vật cúng Phật cùng Tăng lần cuối cùng này thật là thù
thắng, vậy mà Thế Tôn thảy đều không nhận. Này chư nhân giả! Hôm nay
chúng ta thỉnh Phật cùng Tăng và các quyến thuộc, làm lễ cúng dường
một lần sau cuối cho thật thù thắng. Hôm nay Như Lai, chư Tăng cùng
với tất cả quyến thuộc thương xót chúng ta thụ nhận cúng dường lần
sau cùng này rồi vào nê-hoàn. Đức Phật ra đời thật là khó gặp, nhưng
được cúng Phật một lần sau cuối lại càng khó hơn. Than ôi nhân giả,
thế gian trống vắng! Con mắt thế gian, sao diệt chóng thế!
Chư thiên cõi trời lại nghĩ như vầy:
- Chúng ta cũng phải cúng dường Như Lai.
Nghĩ như vậy rồi, tức thì chuẩn bị phẩm vật cúng dường tối thắng hơn
cả người ở thế gian. Giường, màn, xe cộ, tràng, phan, hoa, cái,
tranh tượng, lều trướng, mỗi mỗi đều dùng hương, lụa, vật báu của
các cõi trời để mà trang sức. Chuẩn bị đầy đủ phẩm vật xong rồi, họ
đến chỗ Phật, ôm chân đảnh lễ, nhiễu trăm ngàn vòng, cung kính thăm
hỏi, đứng về một phía.
Lại có vua của các loài rồng ở khắp cả bốn phương, nhiều như số cát
của chín sông Hằng, gồm Hòa-tu-cát,
anh em Nan-đầu, Ưu-bát-nan-đà…
Các vua rồng này đầy đủ công đức, có lòng thương xót tất cả thế
gian. Sáng sớm hôm ấy, gặp ánh sáng Phật, Long vương nghĩ rằng: Như
Lai không lâu sẽ nhập nê-hoàn. Chúng liền sắm sửa phẩm vật thù
thắng, nhiều gấp hai lần của chúng trời, người, đem đến chỗ Phật, ôm
lạy chân Ngài, nhiễu trăm ngàn vòng, xong rồi tất cả, đứng về một
phía.
Lại có vua của các chúng quỷ, thần và Tỳ-xa-môn,
nhiều như số cát của mười sông Hằng. Hết thảy quỷ vương sắm sinh lễ
vật đầy đủ như trước, đến chỗ Đức Phật, đầu thành đảnh lễ, nhiễu
trăm ngàn vòng, xong rồi tất cả đứng về một phía.
Lại có, Già-lưu-la
vương, Long oán Già-lưu-la vương… nhiều như số cát hai mươi sông
Hằng; Càn-thát-bà
vương, Na-la-đạt Càn-thát-bà vương … nhiều như số cát ba mươi sông
Hằng; Khẩn-na-la
vương, Khoái kiến Khẩn-na-la vương… nhiều như số cát bốn mươi sông
Hằng; Ma-hầu-la-già
vương, Đại khoái kiến Ma-hầu-la-già vương… nhiều như số cát năm mươi
sông Hằng; A-tu-la vương, Du không A-tu-la vương… nhiều như số cát
sáu mươi sông Hằng; Đà-na-bà
vương, Pháp Thủy Ly Cấu Thắng vương… nhiều như số cát bảy mươi sông
Hằng; vua loài la-sát, Quảng bố úy la-sát… nhiều như số cát tám mươi
sông Hằng; Chủ vương tùng lâm, Dược hương tùng lâm… nhiều như số cát
chín mươi sông Hằng; vua loài Trì Chú, Đại huyễn Trì Chú… nhiều như
số cát một ngàn sông Hằng; chúng Dục Sắc, Thiện kiến Dục Sắc… nhiều
như số cát một ức sông hằng; chúng Thiên nữ, Lam-bà Thiên nữ… nhiều
như số sát trăm ức sông Hằng; vua chúng Phụ-đa, Túc-quân-để Phụ-đa
vương… nhiều như số cát ngàn ức sông Hằng; thiên tử ở cõi trời Tứ
thiên vương… nhiều như số cát trăm ngàn ức sông Hằng; Lại có thần
gió nhiều như số cát trong trăm ngàn ức của con sông Hằng; Lại có
các vua làm mây, tạo mưa, vua của hết thảy, các thần làm cho mây,
mưa vắng lặng, nhiều như số cát một ức sông Hằng.
Hết thảy các vua của muôn loài ấy, ngay sáng hôm đó, gặp ánh sáng
Phật liền biết điềm lạ, suy nghĩ như vầy: Như Lai không lâu sẽ nhập
nê-hoàn. Họ liền sắm sinh phẩm vật cúng dường vô cùng thù thắng, gấp
đôi trời, người, đem đến chỗ Phật, đầu thành đảnh lễ, nhiễu trăm
ngàn vòng, đứng về một phía.
Lại có voi chúa hương tượng,
voi chúa thân vàng, voi chúa mắt xanh… nhiều như số cát hai mươi
sông Hằng. Các loài voi ấy tùy theo sức mình, từ trong Tuyết Sơn,
dùng vòi bứt hoa cùng các dược thảo. Có những bông hoa lớn bằng bánh
xe, như ưu-bát-la, hoa bát-đàm-ma, hoa câu-mâu-đầu, hoa phân-đà-lợi.
Nói chung tất cả những loài hoa mọc trên núi dưới khe, hoặc trên đất
bằng, thảy đều mang đến, dùng để trang sức giường màn các thứ. Các
loài voi ấy buồn rầu gào rống, âm thanh chấn động khắp cả đất trời:
Thế gian trống vắng sao mà chóng thế? Con mắt thế gian sao diệt
nhanh vậy! Muôn loài voi chúa đến bên chân Phật, sụp lạy chân Phật,
rồi thì tất cả đứng về một phía.
Lại có các vua của loài sư tử, như Đại Chấn Hống… đều vì chúng sinh
cho sự vô úy;
cùng với các loài vua của muôn chim, như Ca-lan-đà, Ca-lăng-tần-già…
nhiều như số cát của ba sông Hằng, cũng cúng dường Phật đầy đủ trang
nghiêm như loài voi chúa.
Lại có vua của các loài trâu, dê, đến rừng Kiên cố cúng dường sữa
thơm, hết thảy hào rãnh đều chứa đầy sữa. Lại có vua của các loài
ong mật, mang đầy mật thơm chứa đầy hào rãnh. Các loài như vậy nhiều
như số cát ở trong sông Hằng, thảy đều đến chỗ Đức Thế Tôn nằm, đảnh
lễ sát chân, đứng về một phía.
Lại có các vị thần tiên đã đạt năm thứ thần thông,
cùng với hết thảy chư vị tiên nhân trong bốn thiên hạ,
như tiên Nhẫn Nhục v.v… nhiều như số cát một vạn sông Hằng. Các vị
tiên nhân biểu hiện vô số thần lực biến hóa, sắm sinh lễ phẩm thù
thắng vi diệu, gấp đôi người trước, đem đến chỗ Phật, trải tóc trên
đất, ôm chân Như Lai, thành kính đảnh lễ, đứng về một phía.
Bấy giờ tì-kheo và tì-kheo-ni mười sáu nước lớn
vân tập đông đủ, kín một do tuần, chỉ thiếu hai chúng của hai Tôn
giả Ca-diếp, A-nan.
Các vị tì-kheo và tì-kheo-ni, ngay sáng hôm ấy, đến chỗ Đức Phật, ôm
chân đảnh lễ, nhiễu trăm ngàn vòng, đứng về một phía.
Lại có vua của các thần núi nhỏ và thần núi lớn; vua của quỷ thần
thế giới trung gian; vua của thần núi Tu-di,
số nhiều như cát của vạn sông Hằng. Những sơn thần này chỉ ăn những
loại lá cây, bông, trái và có thần lực phóng ánh sáng lớn. Họ cùng
đến chỗ Đức Thế Tôn nằm, ôm chân đảnh lễ, đứng về một phía.
Lại có chư thần, thiên tử trong tám sông lớn, biển lớn, đất lớn, số
nhiều như cát, trong trăm ngàn vạn sông Hằng. Các vua lớn nhỏ đều có
thần lực phóng ánh sáng lớn, che lấp ánh sáng mặt trời mặt trăng. Họ
dùng thần lực làm rừng Kiên cố vọt nước cam lộ
đầy cả sông Hằng, mềm mại trong suốt, khắp nơi đều làm bậc thềm bảy
báu, khiến cho chúng hội xuống lên lấy nước chẳng hề thấy mệt.
Bấy giờ, nơi vùng đất của bộ tộc Lực sĩ, về phía phương Bắc, tự
nhiên xuất hiện giảng đường Thiện pháp,
hướng Nam xuất hiện giảng đường Trọng các.
Các giảng đường ấy chạm trổ tinh xảo, bảy báu trang nghiêm, ánh sáng
năm màu, lung linh rực rỡ. Suối trong, hồ tắm, hoa quả, vườn rừng,
cũng tự nhiên có. Thật chẳng khác gì khu vườn Hoan Hỷ cõi trời Đạo
Lợi, vô cùng ưa thích. Chư vị trời, người, chúng a-tu-la, đều nhìn
thấy tướng thể nhập nê-hoàn của đức Như Lai, lòng rất bi cảm, than
thở buồn sầu.
Lại có một ức số a-tăng-kỳ
chư vị thiên tử ở Tứ thiên vương,
đều đến hội họp, nhìn nhau bảo rằng: Các ông nhìn kìa, các chúng
trời, người và a-tu-la, vì muốn cúng dường Đức Phật Như Lai một lần
sau cuối mà sắm phẩm vật đặc biệt thù thắng, nhiều vô số kể. Phật và
đại chúng sau khi thụ nhận phẩm thực họ cúng sẽ nhập nê-hoàn. Chúng
ta cũng phải sắm sửa phẩm vật nhiều gấp hai lần phẩm vật người
trước, tất cả mọi thứ thức ăn, hương hoa, đều của cõi trời, như
mạn-đà-la,
ma-ha mạn-đà-la, hoa ca-câu-la,
ma-ha ca-câu-la, hoa mạn-thù-sa,
ma-ha mạn-thù-sa, hoa tán-đa-na,
ma-ha tán-đa-na. Họ sắm vô lượng hương hoa cõi trời mang đến chỗ
Phật, dâng lên cúng dường, dập đầu lạy Phật, đứng qua một phía.
Thích Đề-hoàn Nhân
cùng với thiên chúng cõi trời Ba ba,
số a-tăng-kỳ, sắm sửa lễ vật đem dâng cúng dường. Vua trời thứ sáu,
cùng với quyến thuộc, sắm sửa lễ vật thù thắng hơn trước. Trừ các
cõi trời Bốn vô sắc
và Hữu sắc vô tưởng,
ngoài ra các cõi trời khác đều sắm lễ vật cúng dường thù thắng hơn
trước.
Bấy giờ Phạm thiên,
chủ của thế giới Ta-bà,
cùng Phạm thiên tử, vô lượng quyến thuộc, thân phóng hào quang che
bốn thiên hạ, làm cho ánh sáng trời, người cõi Dục đều bị lu mờ. Áo
trời, hoa trời, tung xuống như mưa; đồng thời bày biện phẩm vật,
tràng, phan, dù, lọng cõi trời, xếp thành hàng dài, từ cõi Phạm
thiên đến rừng Kiên cố. Họ chuẩn bị xong, đến chỗ Thế Tôn, cung kính
đảnh lễ, đứng về một phía.
Lại có, Tì-ma-chất-đa,
vua trời tu-la, cùng với quyến thuộc, số nhiều vô lượng, thân phóng
ánh sáng che bốn thiên hạ, khiến cho ánh sáng Thích Đề-hoàn Nhân và
các Phạm vương đều bị lu mờ. Vua trời tu-la cũng sắm sửa nhiều lễ
vật dâng cúng, trong đó bảo cái to lớn che khắp tiểu thiên thế giới.
Họ chuẩn bị xong, phẩm vật cúng dường, liền đến chỗ Phật, cung kính
đảnh lễ, đứng về một phía.
Bấy giờ, Thiên ma Ba-tuần,
cùng với quyến thuộc, ma nữ cõi trời, số nhiều vô lượng. Họ dùng
thần lực mở tất cả cửa của các địa ngục; rồi tùy sở nguyện của các
chúng sinh trong địa ngục đó, cung cấp cho họ những thứ cần dùng.
Đồng thời bảo với chúng sinh trong cõi địa ngục ấy rằng:
- Các ông cần phải suy niệm công đức tùy hỷ sau cùng mà Đức Như Lai,
Ứng Chánh Đẳng Giác đã từng chỉ dạy. Nếu niệm như vậy, tất cả các
ông sẽ thêm sức mạnh, có thể tu hành phước lợi vô cùng, sẽ khiến các
ông hưởng được an ổn, khoái lạc lâu dài, mãi mãi thoát khỏi địa ngục
khổ đau, vì Đức Như Lai có oai thần lớn, có thể khiến cho tâm ma
Ba-tuần chuyển hóa điều phục, và cũng khiến cho quyến thuộc của ma,
bao nhiêu dùng cụ dùng để chiến đấu, đao, trượng, kiếm, cung, tên
sắt, dùi sắt, búa sắt, dây buộc, lưỡi móc câu dài, thảy đều biến hóa
thành đồ trang nghiêm. Chúng sinh địa ngục xa rời chánh pháp cho nên
nhận chịu bao nhiêu khổ đau, đêm dài tăm tối sống trong ngôi nhà
tường vách vây quanh, lửa dữ thiêu đốt, nhờ thần lực Phật, mưa pháp
rưới xuống khiến cho lửa dữ thảy đều tắt hết.
Khi ấy chúng sinh trong chốn địa ngục thoát khỏi khổ đau, được vui
an ổn. Sau khi thoát khổ được an ổn rồi, mỗi mỗi cùng với quyến
thuộc của ma sắm sửa lễ vật, đầy đủ thù thắng, gấp đôi số trước, đến
chỗ đức Phật, cung kính đảnh lễ:
- Cúi xin Thế Tôn thương xót tiếp nhận cho con cúng dường. Đức Phật
thọ nhận cho con cúng rồi từ đây về sau, nếu kẻ thiện nam, người
thiện nữ nào xưng lên danh diệu hai chữ Đại thừa,
tất cả chúng con sẽ vì người ấy bảo hộ cho họ không còn sợ hãi.
Rồi nói chú rằng:
- Sá chỉ trá trá la, đà chỉ lỗ lâu lệ, ma ha lô lâu lệ, a la, ma la,
đa la, tất ba ha.
- Câu thần chú này có thể khiến cho những người loạn tâm được định
thâm diệu. Câu thần chú này cũng có khả năng giúp người sợ hãi lìa
mọi sợ hãi. Câu thần chú này cũng có thể giúp cho vị pháp sư biện
tài vô ngại. Câu thần chú này có thể hàng phục các hàng ngoại đạo.
Những người đã có khả năng hộ trì chánh pháp vững bền thì tụng chú
này được hai vị thần thường theo hộ vệ. Những lời con nói về thần
chú này đều là chân thật. Nếu ở những nơi đồng hoang nguy hiểm, các
nạn thú dữ, nạn nước, nạn lửa, người nào trì tụng câu thần chú này,
các nạn tiêu trừ. Những người siêng năng trì thần chú này, con sẽ
giữ họ như rùa giữ kỉ sáu chi
của mình. Ngày nay chúng con, đều đã xa lìa những lời xiểm nịnh mà
ma thường dùng. Nguyện xin Thế Tôn thương xót nhận lãnh phẩm vật con
cúng, nguyện xin hứa khả, câu thần chú này.
Khi ấy Thế Tôn nói với Ma vương:
- Như Lai không nhận phẩm vật ông cúng, nhưng vì an ổn cho các chúng
sinh, nay Như Lai sẽ chấp nhận thần chú là pháp cúng dường của ông
đã nói.
Ba-tuần cầu thỉnh ba lần như vậy, Thế Tôn im lặng không nhận cúng
dường. Khi ấy Ba-tuần cùng hàng ma nữ, ôm chân Đức Phật, cung kính
đảnh lễ, đứng về một phía.
Lại có, vua của cõi trời Đại Tự Tại Thiên
và các Thiên tử, đầy đủ thần lực, số nhiều vô lượng, phóng ánh sáng
lớn chiếu khắp ba ngàn đại thiên thế giới, khiến cho ánh sáng của
trời Phạm thiên, Thích Đề-hoàn Nhân, cho đến cõi giới của A-tu-la,
đều bị lu mờ. Vua cùng Thiên tử Đại Tự Tại Thiên cũng sắm lễ vật đầy
đủ trang nghiêm, thù thắng hơn trước; hoa cái
sáng rỡ, chiếu khắp ba ngàn, đại thiên thế giới, khiến cho trăm ức,
mặt trời, mặt trăng, đều bị che khuất.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 2: BỒ TÁT ĐẠI THÂN
[856c]
Từ thế giới này nhìn về phương Đông, cách khoảng vô số cõi Phật như
cát trong vô số a-tăng-kỳ sông Hằng, có thế giới tên Ý Lạc Mỹ Âm.
Trong thế giới ấy, có Đức Phật hiệu là Hư Không Đẳng, Như Lai Ứng
Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác. Đức Phật ấy bảo với người đệ tử bậc
nhất trong hàng thanh văn bồ-tát tên là Đại Thân:
- Này thiện nam tử! Từ thế giới này nhìn về phương Tây, có một thế
giới tên gọi Ta-bà. Trong thế giới ấy có Phật hiệu là Thích-ca
Mâu-ni, Như Lai Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác, sắp vào nê-hoàn.
Ông hãy cầm bát, đựng đầy cơm thơm, mà hương xong khắp ba ngàn thế
giới của quốc độ này, đồng thời chuyển lời thăm hỏi của Ta đến với
chúng hội Đức Phật Thích-ca, và thỉnh cầu Ngài thọ cơm Ta cúng rồi
vào nê-hoàn. Lại nữa, ông hãy đem các giường, màn, phẩm vật quý báu
bậc nhất cúng Phật Thích-ca. Thêm nữa, các ông ai có hoài nghi hãy
tự thưa hỏi nơi Đức Phật ấy.
Bồ-tát Đại Thân chắp tay lãnh giáo, cúi đầu đảnh lễ sát chân đức
Phật, nhiễu quanh bên phải, rồi với vô lượng các đại bồ-tát cùng
nhau đi đến thế giới Ta-bà. Bấy giờ ba ngàn đại thiên thế giới mặt
đất rúng động. Đại chúng trong hội, Thích Đề-hoàn Nhân, Phạm thiên,
Tứ thiên, Ma vương, Tu-la, hết thảy chư Thiên có thần lực lớn, thấy
cả mặt đất chấn động như vậy toàn thân sởn ốc, ai cũng tự thấy ánh
sáng của mình đều bị tắt lịm. Đại chúng ai nấy cũng đều sợ hãi. Khi
ấy bồ-tát Văn-thù-sư-lợi bảo với Thích, Phạm, Hộ thế, Ma vương và
chư Thiên rằng:
- Các ông đừng sợ! Các ông đừng sợ! Từ thế giới này nhìn về phương
Đông, khoảng cách như cát của muôn sông Hằng quốc độ chư Phật, có
một thế giới Ý Lạc Mỹ Âm. Trong thế giới ấy, có Phật Như Lai hiệu Hư
Không Đẳng, Ứng Cúng, Đẳng Giác. Đức Phật ấy bảo với người đệ tử bậc
nhất trong hàng thanh văn bồ-tát tên là Đại Thân: “Ông hãy đi đến
thế giới Ta-bà, ở đó có Phật Thích-ca Mâu-ni, Như Lai Ứng Cúng,
Chánh Đẳng Chính Giác sắp vào nê-hoàn, đem cơm cúng Phật và chúng
tì-kheo. Các ông ai còn hoài nghi thì hãy tự mình thưa hỏi”. Tức thì
bồ-tát Đại Thân đảnh lễ sát chân Phật ấy, đi nhiễu bên phải, cung
kính vâng lời. Rồi cùng vô lượng chư đại bồ-tát cùng nhau đi đến cõi
Ta-bà này. Vì thân quý Ngài phóng ánh hào quang khiến cho ánh sáng
của các ông đây thảy đều lu mờ. Ở thế giới kia, Phật Hư Không Đẳng,
Như Lai Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác, vì muốn cúng dường Thế Tôn
chúng ta nên sai bồ-tát đến thế giới này. Các ông nên phải, một lòng
tùy hỷ.
Khi ấy, Thích, Phạm, Thiên vương, cùng với Đại chúng bình tỉnh trở
lại đồng than lời rằng:
- Than ôi buồn sao, thế gian trống vắng! Như Lai không lâu sẽ vào
nê-hoàn. Con mắt thế gian sao diệt chóng vậy!
Rồi thì hết thảy khóc gào thảm thiết.
Bấy giờ, bồ-tát Đại Thân cùng vô lượng đại bồ-tát toàn thân tỏa
sáng, từ bên cõi Phật Ý Lạc Mỹ Âm đến cõi Ta-bà. Mỗi lỗ chân lông
trên thân bồ-tát phóng ra ánh sáng, hóa thành vô lượng những loài
hoa sen. Trên mỗi hoa sen có bảy trăm tám mươi vạn thành ấp, cao
rộng trang nghiêm. Thành ấy bảy lớp, đều bằng bảy báu, diêm-phù-đàn
kim
làm đài chống đỡ. Trên những đài ấy trồng toàn cây báu. Những cây
báu này trổ bông kết trái, hoa quả sum sê. Dây vàng giăng mắc giữa
các hàng cây. Bao bộc bên ngoài bảy lớp lưới báu, gió nhẹ thổi qua
phát năm thứ tiếng,
âm thanh hòa nhã, tựa như nhạc trời. Nhân dân thành ấy an ổn vui vẻ,
hạnh phúc tự tại. Bên ngoài thành ấy, bao bộc xung quanh có ao bảy
báu, nước tám công đức,
trong mát dâng đầy, không lạnh không nóng, mềm mại trong suốt, sinh
ra bốn loại hoa sen bảy báu, lớn như bánh xe, xanh vàng đỏ trắng,
phát ra ánh sáng năm màu lung linh. Trong mỗi ao hồ có thuyền bảy
báu, mọi người bơi thuyền dạo chơi nô đùa. Bên trong thành ấy, còn
có ao tắm, trồng bốn loài sen, hoa như bánh xe, năm màu rực rỡ; bốn
bên hồ ấy lót toàn vàng ròng, bạch ngân, lưu ly, pha lê, khiến cho
đôi bờ đối diện phản chiếu ánh sáng rất đẹp; mai khôi
làm đáy, rải cát vàng lên; mỗi một ao tắm, đều có mười tám bậc thềm
bằng vàng; khoảng giữa bậc thềm, dùng nhiều vật báu, trang hoàng rất
đẹp; diêm-phù-đàn kim làm thành cây chuối trồng hai bên đường; những
loài hoa trời như ưu-bát-la, hoa bát-đàm-ma, hoa câu-mâu-đầu, hoa
phân-đà-lợi, lớn như bánh xe phủ
khắp mặt ao. Những loài chim lạ bay liệng trong ao, líu lo ca hót.
Bên bờ ao tắm trồng rất nhiều loại hoa thơm cõi trời, bốn phương gió
thổi, hoa rải khắp nơi ở trên mặt nước. Nước ấy thơm sạch như hương
chiên-đàn ở trên cõi trời. Trong ngoài thành ấy có tám vạn bốn ngàn
đại vương, mỗi đại vương có vô lượng phu nhân và các cung nữ, họ tự
vui chơi với năm món dục. Nhà cửa nhân dân rộng bốn do tuần, hàng
rào bảy lớp, đều bằng bảy báu; cũng tự có đủ vườn kiểng ao tắm, tùy
ý vui chơi với năm món dục, đi lại tự do, không cần theo chủ. Đất
trong thành ấy rất là mềm dẻo, bởi được nhào nhuyễn với hoa năm màu,
và ướp hương trời. Lại nữa xứ ấy, không có những hàng Thanh Văn,
Duyên Giác, chỉ thuần một hàng Đại thừa mà thôi. Trên mỗi bông hoa
đều có Đại vương ngồi tòa sư tử, ghế báu đỡ chân, các tràng phan báu
che phủ ở trên, đem pháp Đại thừa giáo hóa chúng sinh. Chúng sinh
cõi ấy, ngồi ngay trên hoa nghe pháp Đại thừa, hoặc cầm kinh tụng, y
pháp tu hành. Trên lỗ chân lông bồ-tát Đại thân phóng ra ánh sáng
thần thông biến hóa. Các bồ-tát khác cũng giống như vậy. Bấy giờ
chúng sinh chẳng còn niềm vui, chỉ thấy đau buồn, nước mắt rưng
rưng, theo chư bồ-tát, từ từ đi đến thành Câu-thi-na, nhìn nhau bảo
rằng:
- Các ông nhìn kìa! Phẩm vật cúng dường của trời và người vô cùng
đặc thù.
Chư vị bồ-tát mới đến cũng sắm phẩm vật cúng dường. Tất cả thực phẩm
tinh khiết thơm ngon, không thể ví dụ. Từ lỗ chân lông bồ-tát Đại
Thân và hàng quyến thuộc mọc ra sen báu đựng lấy thức ăn cúng Phật
cùng Tăng. Mùi vị thức ăn bay khắp ba ngàn đại thiên thế giới, chúng
sinh ngửa được bao nhiêu phiền não thảy đều tiêu trừ. Những vật cúng
dường như hoa sen báu, tràng phan, dù lọng, cũng không có gì so sánh
cho vừa. Từ cõi Phật ấy, chư vị bồ-tát nương giữa hư không đến thế
giới này, tựa như đài cao, tất cả chúng sinh thảy đều trông thấy.
Bồ-tát Đại Thân cùng các quyến thuộc sắm sinh lễ phẩm gấp bội chư
Thiên. Chỉ trừ hào quang của Đức Như Lai, còn lại tất cả ánh sáng
Phạm, Thích, chư Thiên đều bị che mờ. Từ lỗ chân lông của chư bồ-tát
tuôn mưa hoa sen. Hương thơm hoa ấy bay khắp ba ngàn thế giới đại
thiên. Nếu có người nào ngửi được mùi thơm của bông hoa này, bao
nhiêu tội cấu thảy đều tiêu trừ và lại có thể phát tâm bồ-đề.
Bồ-tát Đại Thân có thân vô lượng, lớn tựa hư không,
chỉ trừ chư Phật, còn chúng sinh khác không thể thấy được bờ mé vô
cùng của thân bồ-tát. Chư vị bồ-tát đảnh lễ Thế Tôn, dâng cơm cúng
dường, đứng về một phía.
Chư vị bồ-tát thế giới phương Nam cũng đến chỗ Phật. Trên thân quý
Ngài, từ lỗ chân lông mọc ra sen báu như cõi Diêm-phù. Trên hoa sen
ấy, hiện thành bảy báu, thù thắng hơn trước. Chư bồ-tát từ thế giới
phương Đông, thế giới Phương Tây đến cõi ta-bà, trên khắp thân thể
của chư bồ-tát, từ lỗ chân lông cũng mọc hoa sen như bốn thiên hạ;
thành ấp, phẩm vật, các thứ cúng dường, thù thắng hơn trước. Hoa sen
mọc ra từ lỗ chân lông chư vị bồ-tát thế giới phương Bắc số nhiều
như một tiểu thiên thế giới; thành ấp, ao tắm, thù thắng hơn trước.
Chư vị bồ-tát ở trong mười phương thế giới vô lượng số a-tăng-kỳ, có
thân như Ngài bồ-tát Đại Thân đầy cả hư không, từ lỗ chân lông hoa
sen mọc ra nhiều bằng ba ngàn đại thiên thế giới. Các thứ bông hoa,
phẩm vật cúng dường tuôn xuống như mưa. Thân của quý Ngài tỏa ra ánh
sáng che cả chúng hội, chỉ trừ Như Lai. Quý ngài đảnh lễ, dâng lên
phẩm vật cúng dường đức Phật, rồi thì cùng nhau đứng về một phía.
Khi ấy, cạnh rừng Kiên cố, vùng đất tốt đẹp, đã được sắp bày ba mươi
hai hàng bảo tòa sư tử. Nơi ấy tuy hẹp, nhưng chư bồ-tát thân lớn vô
lượng, cùng với chư thiên, loài người hội họp mà vẫn đủ chỗ. Có
người ngồi chỗ nhỏ như đầu kim. Có người ngồi chỗ, nhỏ như mảy lông.
Có người ngồi chỗ nhỏ như ngọn gai. Có người ngồi chỗ nhỏ như mảy
bụi. Tùy thân lớn nhỏ, đều được ngồi yên, không thấy khổ nhọc. Bấy
giờ thế giới nhiều như số bụi có trong mười phương đều bị chấn động,
rung chuyển sáu cách, hiện tướng hy hữu, biến hóa thần thông, mỗi
một thế giới, tùy theo sức mình, đều sắm lễ vật cúng dường như
trước.
Cõi Diêm-phù-đề bấy giờ chỉ thiếu hai chúng đệ tử của ngài Ca-diếp
và ngài A-nan cùng các quyến thuộc vua A-xà-thế, còn lại bao nhiêu
chúng sinh đều đến nhóm họp chỗ Phật. Thậm chí rắn, rết, các loài có
độc, ma quỷ, la-sát chuyên làm hại người, đều sinh lòng từ, không
xâm hại nhau, đối xử với nhau giống như con ruột, chỉ trừ một hạng
là nhất-xiển-đề.
Lúc ấy, nhờ thần lực Phật, mặt đất ba ngàn đại thiên thế giới thảy
đều mịn màng, không có gò đồi, đá sạn, gai góc, các thứ cỏ độc, chỉ
có muôn thứ vật báu trang nghiêm, giống như thế giới Tây phương Cực
lạc. Khi ấy đại chúng, trời, người, tu-la, thấy cả vi trần mười
phương thế giới hiện ra rõ ràng như những hình ảnh phản chiếu trong
gương.
Bấy giờ, từ trên khuôn mặt đức Phật phóng ra vô số hào quang vi diệu
đặc thù, khiến cho tất cả ánh sáng trên thân của cả chúng hội đều bị
lu mờ. Hết thảy chúng sinh dập đầu khuyến thỉnh.
Luồng ánh sáng ấy, chiếu chúng hội xong vào lại miệng Phật. Khi ấy
chư thiên, người, a-tu-la, tất cả hội chúng, thảy đều kinh hãi, toàn
thân sởn ốc, cùng nhau bảo rằng:
- Ánh sáng của Phật chiếu khắp mười phương, vô lượng thế giới. Luồng
ánh sáng ấy, chiếu khắp nơi xong vào lại miệng Phật, không còn bóng
dáng. Sự việc như vậy, hẳn có nguyên do, chắc hẳn là tướng nê-hoàn
sau cùng. Kỳ lạ làm sao, trời, người cúng dường, thảy đều không
nhận, thoảng chốc xả bỏ bốn vô lượng tâm. Ánh sáng Phật huệ từ nay
tắt lịm, thuyền báu từ bi từ nay đắm chìm. Than ôi, khổ thay! Chúng
sinh tuyệt vọng!
Họ khóc nức nở, chảy máu nước mắt, tuôn xuống như mưa. Giống như mây
đen che kín bầu trời, trút cơn mưa xuống, đại chúng gào khóc, huyết
lệ tuôn rơi cũng y như vậy.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 3: TRƯỞNG GIẢ THUẦN-ĐÀ
[857c]
Bấy giờ trong chúng, có ông trưởng giả tên gọi Thuần-đà,
người thành Câu-di, cùng với năm trăm đứa con của ông, đầy đủ uy
nghi, thứ tự trang nghiêm. Trưởng giả Thuần-đà quán sát chúng hội
vân tập đủ rồi, liền chỉnh y phục, đảnh lễ đức Phật, trong lòng lo
lắng, như ánh mặt trời lúc vừa mới mọc
rọi lên cây xanh từng đường gân lá nổi lên trên ấy như mạch máu đỏ,
trưởng giả Thuần-đà cũng giống như vậy, toàn thân rướm máu, lệ tuôn
như mưa, nhiễu trăm ngàn vòng, chắp tay bạch Phật:
- Cúi xin Thế Tôn cùng với Đại chúng, thương xót chúng con được
thỉnh cúng dường một lần sau cuối, để cho chúng con cùng với chúng
sinh nhờ ơn giải thoát. Thí như ruộng đồng của người nghèo khổ, vào
tiết tháng hai cày bừa gieo hạt mong cơn mưa xuống. Con nay cũng
vậy, thân khẩu ý nghiệp, phiền não dẫy đầy, chỉ mong tu tập chút ít
ý niệm chán lìa ba nghiệp. Cúi xin Thế Tôn cùng với Đại chúng thương
xót chúng con ban ơn mưa pháp, nhận lời khuyến thỉnh. Đám ruộng khô
khan mong thấm ân từ!
Bấy giờ Thế Tôn, Nhất Thiết Chủng Trí,
biết hết mọi thời, bảo với Thuần-đà:
- Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng Chính Giác, cùng với Đại chúng nhận lời
ông thỉnh, thụ buổi cúng dường một lần sau cuối.
Khi ấy trời, người, chúng a-tu-la, nghe Đức Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng
Giác, nhận lời thỉnh cầu của ông Thuần-đà thụ buổi cúng dường một
lần sau cuối, hết thảy Đại chúng vô cùng hoan hỷ, khác miệng đồng
lời cùng nói lên rằng:
- Thật là hy hữu! Lành thay, lành thay! Trưởng giả Thuần-đà đầy đủ
đức nguyện. Lạ thay Thuần-đà, sinh trong cõi người phước lớn khó
được, nay ông đã được. Như hoa ưu-đàm,
thế gian hiếm có, Đức Phật ra đời khó gặp hơn vậy. Lòng tin đã khó,
nghe pháp càng khó. Nhưng Phật nê-hoàn được cúng dường Ngài một lần
sau cuối còn khó hơn nữa. Lại nữa Thuần-đà! Thí như trăng tròn đêm
rằm tháng giêng không một gợn mây, hết thảy chúng sinh ai cũng nhìn
thấy. Ông cũng như vậy, Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng Chính Giác, cùng
với Đại chúng nhận lời ông thỉnh cúng dường lần cuối liền lên bờ
giác. Lành thay Thuần-đà! Vì vậy nói ông, như trăng tròn đầy, hết
thảy chúng sinh ai cũng chiêm ngưỡng. Lạ thay Thuần-đà, quả là đệ tử
chánh chân của Phật. Tuy sinh cõi người mà nay quả thật là người tối
thắng trong hàng chư thiên. Cho nên chúng tôi cúi
đầu đảnh lễ, cùng nhau đồng thanh nói kệ khen rằng:
Tuy sinh ở cõi Người,
Mà phước Trời đầy đủ,
Ta cùng tất cả chúng,
Nay dập đầu lễ thỉnh.
Nếu Ngài thương hứa khả,
Bày tỏ chút tâm nguyện,
Muốn cứu độ chúng sinh,
Xin hãy mau thỉnh cầu.
Nay tối thắng cõi Trời,
Giữa đời, Điều ngự sĩ,
Mắt thần thông thấy suốt,
Tướng công đức vô lượng,
Vì chúng sinh cầu thỉnh,
Xả phương tiện nê-hoàn,
Trụ thế giữa trời, người,
Rộng nói pháp cam lồ,
Mãi lìa khổ sinh tử,
Được an ổn từ đây.
[858b]
Bấy giờ, trưởng giả Thuần-đà vui mừng khôn xiết. Giống như một người
cha mẹ chết cả, lòng đau như cắt, đưa ra gò mả làm lễ tống táng bỗng
nhiên sống lại, thì niềm vui sướng tả sao cho hết? Trưởng giả
Thuần-đà cùng với quyến thuộc sung sướng reo vui cũng giống như vậy,
năm vóc sát đất, chắp tay đảnh lễ, dùng kệ khen rằng:
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Có được diệu quả ở cõi người.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Vĩnh viễn đóng kín cửa khổ đau.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Gặp quả vô thượng giữa cõi đời,
Giống như tìm vàng khi đãi cát,
Chợt được kim cương sướng biết bao!
Vui thay! Nay ta được thoát ly,
Các nẻo súc sinh đường khổ dữ.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Tin sâu hiếm có như ưu-đàm.
Vui thay! Nay ta được thoát ly,
Đói khát, xan tham đường ngạ quỷ.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Bố thí một lần đến bờ kia
Từ nay vĩnh viễn lìa ác thú,
Cảnh giới tu-la cũng rời xa.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Khó gặp Như Lai giữa cõi đời.
Như được gặp hoa ưu-đàm nở,
Như nếm hạt cải dính đầu kim.
Vui thay! Nay ta được thoát ly,
Đại vương bốn trời thường nghĩ tưởng.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Tận mắt được thấy Đại Pháp Vương
Mười chỗ thác sinh trời cõi dục,
Hiểu rõ rành rành chẳng luyến mê.
Vui thay! Ta nay được phước lớn,
Giữa đời khó gặp được anh hùng
Giống như hạt cải dính đầu kim,
Gặp đấng Như Lai khó hơn thế.
Khó tựa đầu kim mà để được,
Ba cõi, hai lăm hữu
đứng yên.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Gặp được Như Lai ước nguyện tròn.
Diệt sạch tất cả mọi điều ác,
Vô lượng ngu si, giặc vô minh.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Gặp Đấng Ly Cấu tựa hoa sen.
Vui thay! Nay ta mãi thoát ly,
Sóng dữ trầm luân biển sinh tử.
Vui thay! Giữa đời gặp Như Lai,
Rùa mù gặp bộng cây giữa biển.
Vui thay! Nay ta mãi thoát ly,
Biển sinh tử rùa mù lầm lạc.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Giữa đời hy hữu, mấy ai bằng.
Trời, gười ai thỉnh đều không nhận,
Pháp Bảo khó thưa, ta được thưa.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Trời, người, tu-la thảy tin mong.
Vui thay! Nay được quả hiện tại,
Lần cuối Thế Tôn nhận lời ta.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Trời, Người ai nấy xin thỉnh cầu.
Bao nhiêu phẩm vật đều không nhận,
Thương xót nhận ta chút lễ này.
Vui thay! Nay ta được phước lớn,
Trời, người hiến cúng, trọn không thành.
Lễ mọn ta cúng tựa y lan
Như Lai từ bi thương xót nhận.
Cõi trời, cõi người, a-tu-la,
Ưu sầu, than khóc, dập đầu thỉnh,
Như Lai đại bi thương tất cả,
Xem chúng sinh tựa con một thôi,
Dù cho không nhận chúng con cúng,
Xin thương trời, người, đừng nê-hoàn.
Tất cả trời, người chẳng mong gì,
Chỉ mong Như Lai ở đời mãi,
Tựa núi Tu-di trụ biển khơi,
Để kim cang luân
chẳng hề động.
Núi sông ảnh hiện vô cùng đẹp,
Giữa hội Như Lai cũng sáng ngời.
Uy quang của Phật soi bốn chúng
Chẳng khác mây đen lấp kín trời.
Mặt trời hiển hiện xua bóng tối,
Có Phật trời, người hết u mê.
Lâu nay bóng tối sầu bi phủ,
Nên nguyện Như Lai trụ mãi đời,
Đại Trí, Đại Hùng trụ thế mãi,
Vận nguồn tuệ giác diệt u mê
Để tâm chúng con lìa sợ hãi,
Như núi Tu-di chẳng động lay.
[858c]
Bấy giờ Thế Tôn bảo Thuần-đà rằng:
- Đúng vậy Thuần-đà! Đức Phật ra đời thật khó gặp được, như hạt kim
cương lẫn trong biển cát. Có được thân người còn khó hơn vậy. Đầy đủ
tín tâm càng khó hơn nữa, tựa như rùa mù gặp bộng cây nổi. Được gặp
Như Lai thể nhập nê-hoàn, cúng dường lần cuối, đến bờ giải thoát,
lại càng khó hơn, như hoa ưu-đàm suốt cả ngàn năm một lần xuất hiện.
Thuần-đà, nay ông chớ sinh ưu não, hãy nên vui mừng. Vì sao như thế?
Hãy nghĩ như vầy: “Hôm nay Như Lai cùng với đại chúng nhận ta cúng
dường một lần sau cùng thật là lớn lao”. Vì duyên lành ấy ông phải
vui mừng. Này ông Thuần-đà chớ thỉnh Như Lai trụ mãi đời này. Phải
quán thế gian đều là vô thường, bản chất các hành
cũng y như vậy.
Bấy giờ Thế Tôn vì ông Thuần-đà mà nói kệ rằng:
Dù cuộc đời dài lâu
Chung quy rồi cũng diệt
Dù sinh trời trường thọ
Cuối cùng cũng chết thôi
Có hợp ắt có tan
Hữu vi,
pháp ma diệt
Trẻ bị già hủy hoại,
Khỏe bị bệnh khốn vây,
Người sống rồi phải chết,
Vô thường, há bền lâu.
Không sức mạnh, sắc đẹp,
Thọ mạng vốn cũng không,
Vợ con cùng voi, ngựa
Tiền tài cũng thế thôi
Thế gian người thân thích
Bà con đều biệt ly
Ba cõi thật đáng sợ
Ác đạo đầy khổ đau
Chung quy đều diệt hết
Làm sao chẳng chán lo?
Hữu vi, tướng sinh, già
Là pháp đáng hổ thẹn
Bị thường kiến dối lừa
Nên mới tin còn mãi
Pháp thù thắng, nê-hoàn
Xa lìa chốn sợ hãi
Thoát được tướng sinh, già
Các họa lớn bệnh, chết
Ngu si tâm rối loạn
Nghiệp này đã vượt qua
Vô lượng điều mong cầu
Không gì hơn tịch diệt
Nghĩa này thật vô thường
Chẳng phải pháp che chở
Chỉ do khổ nhóm hợp
Hư huyễn không chắc bền
Nơi này khó kham nhẫn
Cũng chẳng thể thường tồn
Y như tằm kéo kén
Nhả tơ tự buộc mình
Luân hồi trong ba cõi
Không một chỗ yên vui
Chỉ có khổ sinh, già
Và họa lớn bệnh, chết
Người biết nghĩa, thấy rõ
Ngày đêm mạng trôi lăn
Là pháp giảm, hư dối
Sợ hãi, chẳng chút vui
Tật bệnh, ưu, bi, não
Thứ phi nghĩa dẫy đầy
Lửa dục quay không hở
Bao nhiêu nạn tụ về
Bậc trí mãi xa lìa
Những nơi thống khổ ấy
Họa năm dục hiểu rành
Chưa hẳn có công đức
Phải ly dục, vô tham
Thấu tỏ pháp chơn thật
Mới chính là giải thoát
Từ bỏ nẻo sinh, già
Khẩu nghiệp kết oán cừu
Cứu cánh lìa các hữu.
Từ đây gấp rút lìa tất cả
Y như củi hết, lửa chẳng còn
Diệu sắc trạm nhiên thường an ổn
Không bị già suy mãi hoại tàn
Vô lượng bệnh khổ không bức bách
Thọ mạng vô hạn mãi trường tồn
Biển khổ vô biên vượt qua hết
Không theo thời tiết kiếp đổi dời
Vui thay! Như Lai vượt ba cõi
Sinh tử luân hồi chẳng lầm mê
Ông chớ xem Ta diệt độ hẳn
Như núi Tu-di trụ biển khơi
Thuần-đà, nay Ta nhập nê-hoàn
Chánh pháp bình đẳng mãi an lạc
Bậc trí sáng suốt nghe nghĩa này
Thấu tỏ rõ ràng không lo lắng
Chớ đem thân sinh tử bọt bèo
Trí tuệ thấp hèn, đo lường Phật
Thân Ta thật trụ nơi an ổn
Chỉ có Như Lai mới tỏ tường.
[859b]
Bấy giờ Thuần-đà bạch với Phật rằng:
- Ngưỡng bạch Thế Tôn! Lành thay! Lành thay! Chúng con là kẻ kém
hèn, làm sao hiểu thấu Như Lai nê-hoàn! Ngưỡng bạch Thế Tôn! Hôm nay
thân con vốn chẳng hề khác với chư bồ-tát, những bậc đại nhân và
a-la-hán. Như ngài Văn-thù chẳng có gì khác các a-la-hán. Trong
chúng hội đây, nếu có người nào đầu tiên thọ giới liền được giới thể
dự vào Tăng đoàn, thì con cũng vậy, dù con chỉ là phàm phu kém hèn,
nương nhờ oai thần của đức Như Lai mà được đứng cùng chư đại Hiền
thánh, dự vào Tăng đoàn. Dạ vâng Thế Tôn, Nguyện xin Như Lai trụ mãi
ở đời, đừng vào nê-hoàn như lửa tắt ngấm.
Văn-thù-sư-lợi bảo Thuần-đà rằng:
- Này ông Thuần-đà, chớ nói như thế! Bởi vì sao vậy? Ông phải quán
xét bản chất đổi thay của pháp hữu vi vốn là như vậy. Quán chiếu
được vậy đầy đủ Không tuệ, người cầu chính pháp phải học như vậy.
Thuần-đà đáp rằng:
- Thưa Ngài Văn-thù! Phàm Như Lai là bậc tối tôn của các hàng trời,
người, là bậc Ứng Cúng lẽ đâu cũng là pháp hành hay sao? Nếu là pháp
hành, là pháp sinh diệt, thí như bọt nước thoạt nổi thoạt tan, vần
xoay qua lại tựa như bánh xe. Nếu bảo Như Lai cũng là pháp hành thì
không thể nào trên cả trời, người? Chẳng phải là người tối thắng cõi
trời thì không xứng đáng để mà ứng cúng. Lại nữa, thưa ngài
Văn-thù-sư-lợi! Ngài há chẳng nghe có trời trường thọ? Vậy mà ngày
nay thọ mạng Như Lai không đầy trăm tuổi, như vậy chẳng là pháp sinh
tử chăng? Đã vậy làm sao có thể tôn xưng là đấng tối tôn trong hàng
trời, người, là bậc Ứng Cúng? Thưa ngài Văn-thù! Thí như có người
làm chủ tụ lạc, tùy theo khả năng, công sức của mình, từ từ thăng
tiến lên địa vị cao, mọi người kính trọng, tiền của dồi dào, quyền
thế tự tại, nhưng khi phước hết trở lại nghèo hèn, chẳng ai tôn
trọng. Giả sử Như Lai, cũng là pháp hành thì y như vậy, chẳng phải
là đấng tối tôn trời, người, thành kẻ thấp hèn, không xứng ứng cúng.
Bởi vì sao vậy? Bởi vì Như Lai là pháp sinh diệt. Cho nên, thưa ngài
Văn-thù-sư-lợi! Ngài chớ nói rằng Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng Chính
Giác là pháp sinh diệt. Lại nữa Văn-thù! Ngài biết mà nói hay là
không biết, vọng tưởng cho rằng Như Lai cũng là pháp hành sinh diệt?
Nếu đức Như Lai đúng là pháp hành, thì không được tôn Pháp Vương Tự
Tại ở trong ba cõi. Bởi vì sao vậy? Thí như ông vua dõng mãnh phi
thường, có thể một mình thắng ngàn lực sĩ, thì lúc bấy giờ người ta
sẽ gọi vua thắng nghìn người. Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng Chính Giác
cũng y như vậy, Ngài đã hàng phục ác ma phiền não, ấm ma, tử ma và
ma Ba-tuần, như vậy tất cả các ma lực sĩ, cống cao ngã mạn điều bị
hàng phục, vì vậy cho nên Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng Chính Giác,
được làm Pháp Vương tự tại ba cõi. Nếu bảo Như Lai là pháp sinh tử
thì thật chẳng có công đức gì cả. Do đó thưa ngài Văn-thù-sư-lợi!
Ngài chớ vọng tưởng nói rằng Như Lai là pháp sinh diệt. Lại nữa
Văn-thù! Như ông trưởng giả giàu có bậc nhất, sinh được đứa con,
thầy tướng xem nó có tướng đoản thọ. Vợ chồng trưởng giả nghe nói
như vậy lòng rất đau buồn, nghĩ mình phước bạc, gia môn bất hạnh,
sinh phải đứa con đoản thọ chết yểu, nên chẳng yêu mến. Bởi vì sao
vậy? Bởi kẻ đoản thọ chẳng được trời, người, hàng bà-la-môn cùng với
quyến thuộc yêu mến kính trọng. Bởi vậy thưa ngài Văn-thù-sư-lợi!
Nếu đức Như Lai cũng có tuổi thọ bằng với người đời thì cũng giống
như người đời chẳng được cha mẹ kính yêu. Như Lai Ứng Cúng, bậc Đẳng
Chính Giác mà là pháp hành, chẳng được trời, người, tu-la kính mến,
vì bản thân Ngài cũng bị đổi thay. Bởi vì sao vậy? Vì dùng các pháp
tri kiến thối thất mà đem giảng nói cho các chúng sinh là pháp giải
thoát, với ý nghĩa đó làm sao được gọi là bậc Chánh Giác? Thế nên,
thưa ngài Văn-thù-sư-lợi! Ngài chớ vọng tưởng cho rằng Như Lai cũng
là pháp hành.
Lại nữa Văn-thù! Như người nữ nghèo chẳng có nhà cửa, bệnh tật ốm
đau, thân lại mang thai, xin ăn khắp chốn, ngày nọ dừng chân trước
cửa nhà kia xin nhờ ở trọ để mà sinh nở. Chủ nhà không cho, lại còn
xua đuổi. Thế rồi người nữ sinh con giữa đường, ẵm bế trên tay đi
qua nước khác. Giữa đường gặp phải bao nỗi khốn cùng, muỗi mòng,
trùng độc, chực chờ ăn thịt. Đến bờ sông Hằng, ẵm con trong lòng, bà
lội qua sông, gặp dòng nước xoáy, chẳng nở buông con, bởi vậy cho
nên cả hai mẹ con đều cùng chết đuối. Do nhờ công đức từ ái thương
con mà người nữ kia sau khi mạng chung sinh trời Tịnh Diệu. Bởi vì
sao vậy? Bởi vì người nữ không tiếc thân mạng thà chết cứu con.
Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát cũng vậy muốn hộ chánh pháp chớ dùng pháp
hành mà nhìn Như Lai. Người dùng pháp hành, phải biết người đó nhục
nhãn cũng mù, không có tuệ nhãn. Đối với Thế Tôn phải khởi chính
quán bất khả tư nghì. Phải biết Như Lai chẳng phải hữu vi, nhưng vì
chúng sinh hóa hiện cứu độ cho được an lạc, như người nữ nghèo vì
cứu con mình không tiếc thân mạng, nhờ thế sinh lên cõi trời Tịnh
Diệu. Bồ-tát hộ pháp cũng giống như vậy, biết rõ Như Lai chẳng phải
hữu vi, là pháp trường tồn, là pháp cửu trụ, do đó hộ pháp được quả
hiện tại mau thành giải thoát.
Lại nữa Văn-thù! Thí như có người đường xa mệt mỏi, nghỉ nhờ nhà nọ,
đang đêm ngủ vùi, bỗng nhiên nhà ấy phát cháy dữ dội. Người ấy
choàng tỉnh, thấy lửa vây quanh, muốn thoát thân ra khỏi nhà lửa này
thật khó biết bao, áo quần cháy hết, sợ chết lõa lồ, nên lòng hổ
thẹn. Rồi vì không thể thoát khỏi nhà cháy nên bị thiêu chết. Do nhờ
công đức sinh lòng hổ thẹn mà sau khi chết người ấy được sinh lên
trời Đao Lợi, tám mươi ngàn kiếp làm vua trời ấy, rồi trăm ngàn kiếp
làm vua Phạm thiên, sau đó trở lại sinh trong loài người thường được
làm vua Chuyển luân thánh vương, không đọa ác thú mãi sinh ở chốn an
ổn hạnh phúc. Tất cả phước ấy đều nhờ một niệm sinh lòng tàm quý.
Văn-thù-sư-lợi! Phải biết Như Lai, làm phương tiện đó, như người đi
đường chết trong hổ thẹn. Chớ theo ngoại đạo huân tập tà kiến, làm
thầy tì-kheo mà không giữ giới, đối với Như Lai là pháp vô vi mà
khởi tâm tưởng cho là hữu vi là tội vọng ngữ. Người nào nghĩ rằng,
đức Phật Như Lai là pháp hữu vi thì nên biết rằng người ấy thường
lấy a-tỳ-địa ngục
làm nhà để ở. Vì vậy chớ nên nghĩ rằng Như Lai là pháp hữu vi, mà
nên nhớ nghĩ Như Lai vô vi, từ đó mà được trí tuệ vượt qua biển lớn
sinh tử, không bị sống chết làm cho mê hoặc, là được trí tuệ thâm
sâu giải thoát. Nhờ trí tuệ này nhanh chóng đạt được đầy đủ tướng
hảo của đức Như Lai.
[860a]
Bấy giờ Văn-thù bảo Thuần-đà rằng:
- Lành thay thiện nam! Nên biết như vậy, đức Phật Như Lai thường
trụ, vô vi, không phải là pháp sinh diệt đổi thay. Này ông Thuần-đà!
Ông có trí tuệ, khéo dùng phương tiện che pháp hữu vi của đức Như
Lai, chẳng bao lâu nữa ông sẽ thành Phật. Công đức thù thắng vi diệu
của ông chỉ Phật Thế Tôn mới khen ngợi hết. Lại nữa Thuần-đà! Có hai
cách thí, bố thí kịp thời và bố thí pháp. Bố thí kịp thời vượt xa bố
thí tất cả chúng sinh. Như có tì-kheo hoặc tì-kheo-ni, hàng
ưu-bà-tắc hoặc ưu-bà-di, từ xa mới đến, trên lộ trình ấy nếu có
người nào tùy theo sức mình nhanh chóng cung cấp những thứ cần dùng
cho những người ấy, thì việc làm này đã gieo hạt giống đàn-ba-la-mật,
được quả báo lớn. Hôm nay Thuần-đà tùy theo sức mình cúng Phật cùng
Tăng một lần sau cuối, phải biết lúc này mau dâng lên cúng, bởi sắp
đến giờ Thế Tôn diệt độ.
Thuần-đà thưa rằng:
- Kính bạch bồ-tát Văn-thù-sư-lợi! Việc gì ngài lại hối thúc con
dâng thức ăn không mấy được thanh tịnh này? Như Lai lẽ nào chờ đợi
được dùng thức ăn này ư? Thuở xưa Như Lai tu hành khổ hạnh suốt sáu
năm trời, ngồi dưới gốc cây, ngày ăn chỉ một hạt mè để sống mà còn
chịu được, huống gì hôm nay, chỉ trong chốc lát không nhịn được sao?
Ngài thật cho rằng Như Lai thọ dụng thức ăn này ư? Thân của Như Lai
chính là pháp thân, không phải là thân thọ dụng thức ăn.
Bấy giờ Thế Tôn bảo ngài Văn-thù:
- Những lời Thuần-đà đều là chân thật.
Rồi Phật lại bảo với ông Thuần-đà:
- Hôm nay ông đã thành tựu đại trí, thấu triệt Đại thừa.
Văn-thù-sư-lợi bảo Thuần-đà rằng:
- Hôm nay ông đã xưng tán Như Lai, nên được Đức Phật thương yêu gia
hộ.
Thuần-đà thưa rằng:
- Như Lai đâu phải chỉ thương mình con? Tất cả chúng sinh đều được
chư Phật bình đẳng thương yêu. Ngài chớ khởi lên vọng tưởng điên đảo
mà nói như vậy. Ngài nên biết rằng, chư Phật thương yêu và người
được Ngài thương yêu che chở, cả hai người ấy đều chẳng phải là pháp
hành sinh diệt.
Bởi tình thương ấy, như con trâu mẹ, dù đang đói khát, đi tìm cỏ
nước, no hay chưa no, chợt nhớ con mình liền vội quay về. Chư Phật
Thế Tôn không có niệm này, thương khắp chúng sinh như là con một.
Tình thương như vậy chính là cảnh giới trí tuệ chư Phật. Lại nữa
thưa Ngài Văn-thù-sư-lợi! Thí như xe báu được kéo bởi voi hay là bởi
ngựa, nhanh chậm bất đồng. Chúng ta cũng vậy, với chín loại kinh,
không đủ sức trí để mà thưa hỏi trí tuệ của Phật. Văn-thù-sư-lợi!
Như chim cánh vàng
liệng giữa hư không, bay qua biển lớn, thấy bóng của mình hiện trên
mặt nước, rộng lớn vô cùng, đồng thời thấy rõ mọi loài thủy tộc,
thân hình lớn nhỏ. Như đứa trẻ bệnh đâu kham uống được thuốc của
người lớn?
Văn-thù-sư-lợi bảo Thuần-đà rằng:
- Đúng vậy Thuần-đà! Như lời ông nói, ta vì bồ-tát công đức thậm
thâm mà nói lời đó.
Bấy giờ từ trên khuôn mặt Thế Tôn phóng ra vô số ánh sáng đủ màu.
Văn-thù-sư-lợi thấy ánh sáng ấy, biết đã đến giờ Thế Tôn nê-hoàn,
liền bảo Thuần-đà:
- Ông muốn cúng dường Như Lai nê-hoàn một lần sau cuối, nay đã đến
giờ, hãy mau thiết lễ. Thuần-đà nên biết, Như Lai phóng ra vô số ánh
sáng là có nguyên do, vì ý nghĩa này, hãy mau hãy mau, chớ để đánh
mất cơ hội hái hoa đúng lúc phải hái.
Trưởng giả Thuần-đà, thẩn thờ chết lặng. Phật bảo Thuần-đà:
- Như Lai ngay đây sẽ nhập nê-hoàn, nay chính là lúc ông cúng dường
Tăng.
Phật bảo ba lần, Thuần-đà nghẹn ngào cất tiếng than rằng:
- Than ôi thế gian, trống vắng nhanh thế, Như Lai từ nay, lìa xa mãi
mãi.
Thuần-đà nghẹn ngào, rơi lệ thỉnh cầu, xin Phật thương xót trụ đời
lâu dài. Thế Tôn bảo rằng:
- Này ông Thuần-đà! Ông đừng khóc gào làm loạn tâm mình, phải chính
tư duy quán chiếu thân này như là ngựa hoang, cây chuối, giấc mộng,
ánh chớp, đồ gốm… chẳng gì bền chắc. Phải biết hữu vi là ngôi nhà
lửa, nguy hiểm vô cùng.
Thuần-đà bạch Phật:
- Thế Tôn không muốn trụ lại ở đời nên đời trống vắng, thử hỏi làm
sao chúng con không khóc?
Phật bảo Thuần-đà:
- Nay ta thương ông và mọi chúng sinh mới nhập nê-hoàn. Pháp của chư
Phật, vốn là như vậy. Bản chất hữu vi cũng y như vậy. Ông cũng là
một trong tất cả pháp hữu vi sinh diệt. Với tất cả pháp hữu vi sinh
diệt ông phải nghĩ rằng, Như Lai xưa đã nói pháp vô thường, khổ,
không, vô ngã; cũng đã từng nói thân này là mầm của mọi tai họa, như
chùm bọt nước, sinh diệt tan biến. Ông chớ buồn khổ như bọn phàm
phu.
Thuần-đà bạch Phật:
- Đúng vậy, Thế Tôn! Thật lòng con biết Như Lai phương tiện thể nhập
nê-hoàn, nhưng con vẫn buồn không kiềm chế được.
Phật bảo Thuần-đà:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Ông đã rõ biết Như Lai
phương tiện thể nhập nê-hoàn. Ông phải biết rằng, Phật đã trải qua,
như qua biển lớn, thấy biết cùng tận các pháp trường thọ với chẳng
trường thọ, dùng pháp phương tiện, pháp diệt, pháp huyễn, thời với
phi thời, tánh với phi tánh. Thuần-đà! Ông muốn nhanh chóng, vượt
biển tam hữu
thì mau sắm soạn lễ phẩm cúng dường như chúng Trời, Người, chúng
A-tu-la… Lần cúng dường này là lần sau cuối, khiến cho tất cả chúng
sinh nhờ Ta mà được bất động, an ổn khoái lạc, ông và mọi người gặp
ruộng phước lớn, đã phát tâm thí đàn-ba-la-mật cho Đức Như Lai, bậc
Đẳng-Chánh-Giác, thì đừng níu kéo, vấn nạn Ta nữa, nhưng bản thân
ông cũng đã thành tựu ruộng phước Như Lai.
[860c]
Lúc ấy, Trưởng giả Thuần-đà, vì muốn cứu độ tất cả chúng sinh, dập
đầu than khóc, nước mắt như mưa. Giống như mặt trời lúc vừa mới mọc
rọi lên cây xanh từng đường gân lá nổi lên trên ấy như mạch máu đỏ,
Trưởng giả Thuần-đà máu lệ tuôn rơi cũng y như vậy, mà bạch Phật
rằng:
- Dạ vâng Thế Tôn! Theo lời Ngài dạy, ý nghĩa Như Lai thể nhập
nê-hoàn thật là thâm sâu, không phải phàm phu ngu muội như con có
thể lường biết, đến như các hàng Thanh Văn, Duyên Giác, cũng không
hiểu thấu. Chỉ có chư Phật mới thấu hiểu hết cảnh giới trí tuệ của
các Thế Tôn.
[861a]
Bấy giờ Thuần-đà cùng các quyến thuộc vì muốn cứu độ tất cả chúng
sinh, dập đầu sát đất, lạy chân Đức Phật, nhiễu quanh bên phải, xông
đốt trầm hương, rải hoa cúng dường Đức Phật Thế Tôn, đồng thời cúng
dường Văn-thù-sư-lợi. Cúng dường hoàn mãn cùng trở về nhà.
Kinh Đại bát-nê-hoàn
Hết quyển 1
KINH
PHẬT THUYẾT ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Quyển 2
Phẩm thứ 4: AI THÁN
[861a]
Bấy giờ mặt đất chấn động sáu cách. Tất cả thôn xóm, thành ấp, núi,
biển ngay thành Câu-di, nhẫn đến mười phương đều chấn động mạnh. Đại
chúng sợ hãi. Trời, người, tu-la khóc gào thảm thiết, dập đầu sát
đất lễ Phật cúng dường, rồi họ cùng nhau đồng thanh nói kệ:
Dập đầu lạy Thế Tôn,
Thương con, đời côi cút,
Quỳ lạy dưới chân Ngài,
Chiêm ngưỡng Diệu Công Đức.
Xin Phật nói cho con
Vô lượng khổ sinh tử
Trời, người ai nghe được
Đều sinh tâm chán lìa.
Giống như kẻ mồ côi
Bệnh nặng tự nuôi thân
Tuy gặp thầy thuốc giỏi
Nhưng trị bệnh chưa lành
Bỗng giữa chừng thầy thuốc
Bỏ đi qua nơi khác
Tất cả chúng con đây
Cùng khổ cũng như vậy
Mới nhờ chút phương tiện
Trừ phiền não, tà kiến
Thế Tôn, Đại y vương
Bỗng bỏ con mà đi
Chẳng khác người bệnh khổ
Mất thầy thuốc cậy nhờ!
Than ôi! Thế gian này
Từ nay mãi trống vắng
Như đất nước loạn lạc
Lại mất vua hiền minh
Thương thay chúng trời, người
Đều gặp họa la-sát.
Như vào kiếp mất mùa
Dân bị khổ đói kém
Thương thay chúng trời, người
Vị cam lộ mất hẳn
Thí như lửa dữ cháy
Thiêu rụi hết chúng sinh
Thương thay chúng trời, người
Đường ác mãi nung đốt
Thương thay chúng trời, người
Đêm dài chịu khổ đau
Trôi lăn dòng sinh tử
Như voi lún bùn sâu
Thương thay nay trời, người
Toàn thân tuôn huyết lệ
Sầu bi, thêm khổ não
Tâm quyến luyến như vậy
Vì Thế Tôn diệt độ
Hành nghiệp khó đo lường
Trời, trăng mây che phủ
Ánh tuệ diệt từ nay
Thương thay chúng trời, người
Đêm dài tăm tối mãi
Vì thế lòng khổ sầu
không gì so sánh được
Thân này chẳng gì vui
Muốn bỏ như đàm giải
không muốn sống ở đời
Khi hay Phật nê-hoàn
Xin nguyện Đại Trí Tôn
Trụ thế thuyết cam lộ
Mây tan, mặt trời hiện
Bóng tối thảy tiêu tan
Ánh sáng trí tuệ Phật
Xua tan màn sinh tử.
[861b]
Bấy giờ Thế Tôn bảo các tì-kheo:
- Này các tì-kheo! Chớ như phàm phu, chư thiên, loài người, u sầu
khóc lóc mà hãy nỗ lực tinh tấn phụng trì, chuyên niệm giữ gìn những
pháp chân thật mà Phật đã dạy.
Lúc ấy trời, người và a-tu-la… nghe Phật nói pháp cho các tì-kheo,
liền tự nén lòng, ngăn sự luyến thương, thí như hiếu tử cùng với mẹ
hiền vừa mới tiển đưa ông nội ra nơi gò mã tống táng, vĩnh biệt quay
về, dù rất thương cảm, áo não trong lòng cũng tự kiềm chế.
Bấy giờ Thế Tôn nói bài kệ rằng:
Các ông hãy lĩnh ngộ
Pháp chư Phật vốn vậy
Mỗi người về chỗ ngồi
Lắng nghe lời Ta dạy
Nhiếp tâm, chớ buông lung
Giữ gìn giới thanh tịnh
Định phục các loạn tưởng
Khéo hộ trì tâm mình.
[861b]
Lại nữa, này các tì-kheo! Nếu có hoài nghi nay nên thưa hỏi. Đối với
các pháp: không với chẳng không, thường với vô thường, quy với vô
quy, y với vô y, hằng với không hằng, chúng sinh với chẳng phải là
chúng sinh, thật với không thật, đế với không đế, nê-hoàn với chẳng
phải là nê-hoàn, mật với không mật, hai với chẳng hai… đối với các
pháp như vậy ai còn hoài nghi điều gì hãy mau thưa hỏi, Ta sẽ tùy
thuận trả lời các ông, sẽ vì các ông mở cửa bất tử rồi mới diệt độ.
Vì vậy trong tâm các ông hiện còn nghi ngờ điều gì mau đem thưa hỏi.
Vì sao như vậy? Phật rất khó gặp, thân người khó được, có được niềm
tin càng khó hơn nữa, lìa khỏi tám nạn,
trì giới cụ túc
lại càng khó hơn, giống như trong cát tìm hạt gạo vàng, như hoa
ưu-đàm ngàn năm mới nở.
- Lại nữa, này các tì-kheo! Trăm loài thảo dược, lúa gạo, cỏ cây và
các trân bảo đều từ đất sinh. Hết thảy chúng sinh nương nơi trái đất
mà được sinh trưởng. Như Lai cũng vậy, sinh ra các pháp, cam lộ
nhiệm mầu, chúng sinh nhờ đó trưởng dưỡng pháp thân. Vì vậy cho nên,
này các tì-kheo, nếu còn hoài nghi hãy đem thưa hỏi, Như Lai sẽ vì
các ông quyết nghi rồi vào nê-hoàn, vì Ta muốn cho tất cả chúng sinh
đều được an lạc.
Bấy giờ chư vị tì-kheo nghe Phật quyết định nê-hoàn thì tâm của họ
đều thấy bất an, vừa buồn vừa sợ, toàn thân sởn ốc. Giống như mặt
trời lúc vừa mới mọc rọi lên cây xanh từng đường gân lá như mạch máu
đỏ hiện rõ trên ấy, thân thể tì-kheo cũng giống như vậy, khắp cả tứ
chi máu huyết tươm ra. Họ dập đầu xuống sát đất đảnh lễ dưới chân
Đức Phật, rồi đi nhiễu phải, xong quỳ bạch rằng:
- Lành thay, Thế Tôn! Xin Ngài mau thuyết vô thường, khổ, không. Thí
như dấu chân các loài chúng sinh thì dấu chân voi là lớn hơn hết.
Thế Tôn cũng vậy, trong các pháp thoại nói về pháp quán, thì quán vô
thường là tối thượng nhất, nếu như tinh cần tu tập thì sẽ thoát ly
tất cả tham ái cõi dục, ái hữu, ái sắc, vô minh kiêu mạn từ đây diệt
tận. Lại nữa, Thế Tôn! Thí như ruộng đồng của người nông phu, vào
tiết mùa thu, khi cỏ chưa chín, cày bừa thật sâu, thì đến mùa xuân,
gieo ngũ cốc xuống, cỏ dại không mọc. Hành giả cũng vậy, siêng quán
vô thường, tinh cần tu tập thì được thoát ly tham ái cõi dục, sắc
ái, hữu ái, vô minh kiêu mạn không sinh trở lại, như người nông phu
cày vào mùa thu là hơn hết cả. Kính bạch Thế Tôn! Trong các pháp
quán, quán tưởng vô thường là pháp đệ nhất. Lại như ông vua, tự biết
rằng mình đã sắp băng hà, liền ban chiếu lệnh đại xá thiên hạ, phóng
thích tù nhân, rồi sau mới chết. Hôm nay Thế Tôn cũng giống như vậy,
trước khi diệt độ, thuyết pháp cam lộ, lợi lạc chúng sinh, giải
thoát mọi thứ lao ngục tham ái rồi vào nê-hoàn. Giống như một người,
bị ác quỷ bắt, may gặp pháp sư trì chú làm phép liền thoát nạn quỷ.
Chúng sinh cũng vậy, bị quỷ la-sát tham ái bắt đi, may nhờ thần chú
Thánh huệ của Phật giải thoát chúng sinh ra khỏi lưới tà, quỷ dữ ân
ái. Như người bệnh sốt gặp thầy thuốc giỏi, bệnh được trị lành.
Chúng con cũng vậy, thân vô lượng bệnh, tà kiến, phiền não, may nhờ
pháp dược của Đức Thế Tôn mà lành hẳn bệnh. Như người say rượu chẳng
biết thân sơ, tôn ty già trẻ. Đến khi tỉnh rượu, lòng thấy hổ thẹn,
liền tự trách mình. Chúng con cũng vậy, trong biển sinh tử không bờ
không mé, say mê tình dục, vướng vào tà kiến, nay vừa tỉnh ngộ, biết
tấm thân này tựa như cỏ lau hay cây y lan, chẳng gì bền chắc; ta,
người, thọ mạng
đều không lâu bền.
Phật bảo tì-kheo:
- Như vậy các ông tu tập pháp quán vô ngã phải không?
Các tì-kheo đáp:
- Đúng vậy Thế Tôn! Chúng con thường tu pháp quán vô ngã. Ngoài ra
có người còn quán vô thường, khổ, không, vô ngã. Kính bạch Thế Tôn!
Như có người nói, mặt trời mặt trăng, các vì tinh tú, đất, núi
chuyển dời, mà những thứ này thực không chuyển dời, chúng sinh mê
lầm bảo là chuyển dời. Như vậy người nào nói pháp vô thường, khổ,
không, vô ngã, phải biết người đó, như những chúng sinh thế tục mê
lầm. Pháp chúng con tu là pháp bình đẳng.
Phật bảo tì-kheo:
- Như ông thí dụ, trong thí dụ đó, câu chữ nghĩa lý ông vẫn chưa
hiểu. Ta sẽ nói thêm. Như có người nói mặt trời, mặt trăng, đất núi
chuyển dời, mà những thứ này thực không chuyển dời, chỉ vì mê lầm
mới nói chuyển dời, chúng sinh cũng vậy, ngu si điên đảo, chấp ngã,
chấp thường, chấp lạc, chấp tịnh. Nhưng ngã chính là diệu nghĩa của
Phật, thường đây chính là nghĩa của Pháp thân, lạc đây chính là
nghĩa của nê-hoàn, tịnh đây chính là thật nghĩa của pháp. Này các
tì-kheo, chớ sinh mê lầm mà nói rằng Ta đối với các pháp tu quán vô
thường, khổ, không, bất tịnh.
Tì-kheo lại thưa:
- Kính bạch Thế Tôn! Chúng con cũng tu ba pháp quán tịnh.
Phật bảo tì-kheo:
- Ba pháp tu này trong pháp của Ta cũng không thật nghĩa, dù cho khổ
tu vẫn không thành tựu, vì tính thay đổi. Khổ mà tưởng vui, đó là
điên đảo. Vui mà tưởng khổ, đó là điên đảo. Vô thường nghĩ thường,
đó là điên đảo. Thường nghĩ vô thường, đó là điên đảo. Vô ngã tưởng
ngã, đó là điên đảo. Ngã tưởng vô ngã, đó là điên đảo. Bất tịnh
tưởng tịnh, đó là điên đảo. Tịnh tưởng bất tịnh, đó là điên đảo. Đây
là bốn pháp điên đảo vọng tưởng. Người nào không biết vận tâm bình
đẳng tu những pháp này thì chẳng phải là tu hành chân chính. Khổ tu
bất khổ, vô thường tu thường, vô ngã tu ngã, bất tịnh tu tịnh, bốn
pháp tu này, thường-lạc-ngã-tịnh, là của thế gian. Lìa khỏi thế gian
cũng có bốn pháp thường-lạc-ngã-tịnh. Các ông phải biết, pháp của
thế gian chỉ có tên chữ, pháp xuất thế gian mới có nghĩa lý.
Lúc ấy, chư vị tì-kheo bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Chúng con làm sao như lời Ngài dạy tu ba quán
tưởng, thấy bốn điên đảo? Nguyện xin Thế Tôn trụ lại ở đời hoặc là
một kiếp, hoặc hơn một kiếp, như lời Ngài dạy chúng con tu hành. Nếu
Đức Như Lai không trụ lại đời chúng con làm sao có đủ khả năng ở
chung một nhà với loài rắn độc?
Mãi xa Như Lai ai trụ lại đời giữ gìn chính pháp? Nay chúng con sẽ
làm y như Phật, nhập vào nê-hoàn.
Phật bảo tì-kheo:
- Chớ nói như vậy! Chớ nói như vậy! Tì-kheo nên biết, chính pháp Như
Lai đã trao Ca-diếp. Ông Đại Ca-diếp là chỗ nương tựa cho các
tì-kheo, cũng sẽ cứu độ tất cả chúng sinh như Phật không khác.
Tì-kheo nên biết, thí như đại vương nắm giữ quyền hành của một đất
nước, nếu muốn du hành thì lập đại thần quyền hành như vua coi ngó
việc nước. Ta cũng như vậy, đem thế giới này giao cho Ca-diếp. Này
các tì-kheo! Các pháp vô thường, khổ, không, vô ngã mà các ông từng
tu tập trước đây chưa phải chân thật. Thí như, đêm rằm tháng giêng
có đoàn thương nhân dạo chơi trên sông, trong đó có người đánh rơi
xuống nước một viên lưu ly. Lúc ấy, mấy người thương nhân liền nhảy
xuống nước lặn tìm bảo châu. Có người nhặt được gạch đá dưới nước
tưởng lầm bảo châu, vui mừng nổi lên mới biết không phải. Bảo châu
lưu ly vẫn còn dưới nước lấp lánh sắc màu sáng tựa trời, trăng. Mọi
người nhìn thấy biết minh châu thật, ai cũng trầm trồ, cùng tranh
nhau lấy. Lúc ấy có người khéo léo dùng trí lấy được bảo châu. Này
các tì-kheo! Đối với tất cả các pháp khổ, không, vô thường, bất
tịnh, các ông nghĩ rằng mình đã hết lòng vâng lời tu tập, thì như
những người nhặt lấy gạch ngói mà tự dối mình cho là bảo châu. Này
các tì-kheo! Chớ như bọn kia tự lừa dối mình mà phải như kẻ thương
nhân trí tuệ. Tì-kheo phải biết, có ngã, có thường, có lạc, có tịnh.
Pháp các ông tu, nhiếp thọ phụng trì đều là điên đảo, như người
không biết thứ bảo châu giả. Này các tì-kheo, tu pháp chân thật, như
bảo châu thật, với pháp không thật, tu quán vô thường.
Tì-kheo bạch Phật:
- Như Thế Tôn dạy, tất cả các pháp đều là vô ngã, phải tu như vậy
ngã tưởng sẽ diệt. Ngã tưởng diệt rồi hướng đến nê-hoàn. Nghĩa này
thế nào? Nguyện xin Thế Tôn, thương xót chúng con giải thích tường
tận!
Phật dạy tì-kheo:
- Lành thay, lành thay! Này các tì-kheo! Các ông muốn trừ bản ngã mê
lầm mới hỏi như vậy. Thí như ông vua ám độn thiểu trí, gặp ông thầy
thuốc cũng hạng ngu si, lừa dối thiên hạ. Ông thầy thuốc này nhận
bổng lộc vua, chỉ biết thuốc sữa,
không biết gì khác, thường dùng thuốc này để điều trị bệnh cho cả
quốc dân, lại không biết được nguyên nhân của bệnh phong đàm, viêm
họng. Nhưng vua ám độn lại khen ông ấy tài giỏi bậc nhất. Bấy giờ có
một thầy thuốc thông hiểu tám cách trị bệnh, mới từ xa đến, bảo thầy
thuốc cũ: ‘Xin theo thầy học, ngài là thầy tôi, tôi là đệ tử’. Thầy
thuốc cũ nói: ‘Lành thay! Ta sẽ dạy ông phương thuốc trường sinh bất
tử, ông phải siêng năng học 48 năm, khi ấy ông sẽ biết hết tất cả y
thuật bậc nhất’. Rồi thầy thuốc cũ dẫn đứa học trò ra vào vương
cung. Ông vua ám độn cũng rất ưa mến. Thầy thuốc mới đến thưa với
vua rằng: ‘Đại vương cũng nên học nghề y thuật’. Vua rất hoan hỷ,
bèn theo học nghề, trí tuệ tăng dần, mới vỡ lẽ ra, ông thầy thuốc cũ
ngu dốt lừa mình, liền đuổi khỏi nước, thêm phần kính trọng thầy
thuốc đến sau. Thầy thuốc đến sau biết đã đúng lúc, liền thưa vua
rằng: ‘Có lời muốn thưa, xin vua cho phép’. Vua bảo: ‘Cứ nói’! Thầy
thuốc liền thưa: ‘Đại vương nên biết, thuốc sữa mà ông thầy thuốc
trước đây thường cho dân uống độc hại nguy hiểm, không nên uống nữa,
phải bỏ đi ngay’. Vua liền nghe lời, hạ lệnh toàn dân từ nay về sau
ai dùng thuốc sữa sẽ bị phạt nặng. Khi ấy, thầy thuốc đến sau dùng
năm loại thuốc đủ cả năm vị: ngọt, chua, mặn, đắng, cay để chữa mọi
bệnh. Sau vua lâm bệnh mời thầy thuốc đến. Thầy thuốc xem mạch, biết
bệnh của vua phải dùng thuốc sữa, bèn thưa vua rằng: ‘Chỉ có thuốc
sữa, mới trị lành bệnh’. Vua bảo thầy thuốc: ‘Ông điên rồi sao?
Trước nói là độc, bảo ta phải đuổi thầy thuốc trước đây, nhưng nay
lại bảo phải uống thuốc sữa’? Thầy thuốc đáp rằng: ‘Không phải, đại
vương! Lời này có ý. Thí như tấm ván bị mối mọt ăn để lại dấu vết
như tên của vua. Người không giỏi chữ tưởng là chữ thật, còn người
giỏi chữ biết ngay không phải. Thầy thuốc trước đây cũng y như vậy,
tuy dùng thuốc sữa nhưng không biết cách sử dụng đúng lúc. Đại vương
nên biết, thuốc sữa có thể giết chết con người, nhưng cũng có thể
cứu được mạng người. Không giết chết người là nuôi bò sữa thả nơi
đồng trống, không có cỏ độc, cho uống nước sạch, không dùng roi
đánh, thả nhốt đúng lúc, khi vắt sữa bò đừng cho nổi bọt. Phải biết
sữa này cứu tất cả bệnh, không phải thuốc độc’. Vua nói: ‘Hay thay’!
Bèn uống thuốc sữa. Khi ấy quốc dân nghe vua uống sữa hết thảy kinh
hoàng kéo đến gặp vua, hỏi rõ ngọn ngành: ‘Ông thầy thuốc này không
phải quỷ chứ? Sao trước đây nói thuốc sữa hại người nay lại khiến
vua dùng lại thuốc ấy’? Bấy giờ nhà vua giải thích rõ ràng cho dân
chúng nghe về cách dùng sữa. Vua cùng dân chúng càng thêm kính trọng
thầy thuốc đến sau, làm theo cách ấy, thường uống thuốc sữa.
Tì-kheo nên biết, Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Chính Giác, Minh Hạnh Túc,
Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên
Nhân Sư, Phật, Thế Tôn, là Đại y vương xuất hiện ở đời, vì để phá
trừ tà thuật ngoại đạo nên sống gần gũi với mọi chúng sinh, để họ
yêu thích rồi liền giáo hóa khiến bỏ đường tà mà nói lời này: Không
có ngã nhân, chúng sinh, thọ mạng. Tựa như trùng mọt đục ván thành
chữ, những kẻ dị học vì chấp ngã nhân, nên nói vô ngã. Hết thảy
chúng sinh vâng lời Như Lai xoay vần dạy nhau đều nói vô ngã. Đó là
Như Lai biết đúng thời điểm, vì cứu chúng sinh phương tiện thuyết
rằng tính của các pháp vốn là vô ngã, chẳng như thế gian chấp có ngã
nhân, nên mới nói rằng tính của các pháp vốn là vô ngã. Bây giờ nói
ngã, như thầy thuốc kia biết dùng thuốc sữa, phải biết rằng ngã vốn
là chân thật, ngã là thường trụ, không phải là pháp thay đổi biến
dị, không phải là pháp hủy diệt từ từ. Ngã là phước đức, ngã là tự
tại, thí như thầy thuốc khéo dùng thuốc sữa, Như Lai cũng vậy, vì
mọi chúng sinh nói pháp chân thật. Hết thảy bốn chúng
nên học như vậy.
Bấy giờ Thế Tôn lại bảo tì-kheo:
- Đối với giới luật nếu có nghi lầm mau hỏi Như Lai.
Các tì-kheo thưa:
- Xin vâng, Thế Tôn! Chúng con cũng tu như trên đã nói, hiểu biết
thân tướng đều là không tịch.
Phật bảo tì-kheo:
- Các ông chớ có bắt chước nói theo bậc Nhất thiết trí: Chúng con
cũng tu hết thảy thân tướng đều là không tịch. Lại nữa tì-kheo, đối
với giới luật, nếu có nghi lầm hãy mau thưa hỏi.
Chư tì-kheo thưa:
- Kính bạch Thế Tôn! Diệu nghĩa bình đẳng, của đấng Như Lai, Ứng
Cúng, Đẳng Giác đâu phải cảnh giới chúng con thưa hỏi? Pháp chư Phật
thuyết chẳng thể nghĩ bàn. Việc chư Phật làm chẳng thể nghĩ bàn. Vì
vậy chúng con cùng với đại chúng đều không dám hỏi với đức Như Lai.
Kính bạch Thế Tôn! Thí như có người sống đã một trăm hai mươi tuổi
rồi, thân mang bệnh nặng, đau nằm liệt giường. Lại có một người,
không chút trí tuệ, giàu có vô lượng, đến thăm người ấy, ngồi cạnh
bên giường, cầm tay người bệnh mà nói như vầy: ‘Này ông bạn già, tôi
muốn đi xa, qua nước khác chơi, sẽ đi mười năm hoặc hai mươi năm,
nên nhờ ông bạn coi giùm kho bạc trân bảo của tôi, sau này trở về
tôi sẽ lấy lại’. Bấy giờ người bệnh, chẳng có vợ con lại không quyến
thuộc, bệnh ngày càng nặng, rốt cuộc mạng chung, tài vật ký gởi đều
bị mất hết. Chủ tài sản kia sau đó trở về muốn đến lấy đồ chẳng biết
tìm đâu. Cũng vậy, Thế Tôn! Ngài bảo chúng con đối với giới luật nếu
có nghi ngờ thì mau thưa hỏi, nếu bảo thanh văn thưa hỏi Như Lai sợ
chính pháp này không được cửu trụ. Lại nữa không biết ai có thể hỏi
để cho chúng sinh nhờ chút ân này? Vì vậy, Thế Tôn! Hôm nay chúng
con không dám thưa hỏi. Như có sĩ phu, thầy bói xem tướng ông sống
đến một trăm hai mươi tuổi,
quyến thuộc đầy đủ, giàu có vô lượng. Lại có một người, nói với sĩ
phu: ‘Tôi có tài sản, nay gởi cho ông, ông hãy vì tôi làm vốn sinh
lời, hoặc sau mười năm, hoặc hai mươi năm, rồi trả lại tôi’. Bấy giờ
sĩ phu liền nhận tài vật, làm cho vốn ấy càng sinh thêm lời. Sau đó
chủ vốn đến lấy lại tiền, được trả đầy đủ. Đúng vậy, Thế Tôn! Tôn
giả A-nan và hàng thanh văn, họ không thể nào hộ trì Như Lai thuyết
giảng pháp tạng, mong muốn trường tồn. Vì sao như vậy? Vì là thanh
văn. Chỉ có chư vị hàng đại bồ-tát, hoặc ngài Ca-diếp mới có thể
hỏi, trăm ngàn vạn kiếp kham nhận phụng trì pháp tạng Như Lai, tất
cả chúng sinh ắt được nhờ ân. Vì vậy, Thế Tôn! Nên để bồ-tát vì mọi
chúng sinh thỉnh đức Như Lai giải quyết nghi lầm, chẳng phải chúng
con kham được việc này.
Bấy giờ Thế Tôn bảo các tì-kheo:
- Lành thay! Lành thay! Tì-kheo các ông chứng pháp vô lậu, thành
a-la-hán, mới có thể nói lời chân thật này, hiểu sâu ý Ta. Có hai
nhân duyên, khiến cho bồ-tát giữ gìn chính pháp: Khiến pháp Đại thừa
tồn tại lâu dài, và để chúng sinh mong nhờ ân ấy.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 5: TRƯỜNG THỌ
[863b]
Bấy giờ Thế Tôn bảo khắp chúng hội:
- Này các thiện nam và các thiện nữ! Ở trong ba pháp và các giới
luật, ai còn hoài nghi nay mau thưa hỏi.
Đức Phật gặn hỏi ba lần như vậy.
Bấy giờ chúng hội có vị Bồ-tát ở thôn Na-la,
họ Ca-diếp Thị,
dòng Bà-la-môn, nương oai thần Phật từ nơi chỗ ngồi đứng dậy chỉnh y
trịch bên vai hữu, lễ Phật sát chân, nhiễu trăm ngàn vòng, gối phải
chấm đất, dùng hương hoa trời cúng dường Đức Phật, xong bạch Phật
rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Con nay muốn hỏi, cúi xin Thế Tôn từ bi thương
xót giảng bày rộng cho.
Phật bảo Ca-diếp, bậc Đại Bồ-tát:
- Như Lai Ứng Cúng, Chính Đẳng Chính Giác, cho phép ông hỏi, và giải
đáp cho.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Những lời con hỏi đều nhờ oai lực của Đức Như
Lai, cũng nhờ thiện căn của mọi chúng sinh. Ngày nay Như Lai lấy bốn
chúng lớn toàn là Hiền thánh dùng làm quyến thuộc, các Đại sư tử
dùng làm quyến thuộc, Lực sĩ Kim Cang dùng làm quyến thuộc, Diệu trí
đại hải dùng làm quyến thuộc, chư vị Bồ-tát trong chúng hội này đều
đã thành tựu vô lượng công đức… những chúng như vậy dùng làm quyến
thuộc. Còn chúng con đây phàm phu thấp kém, nếu có nghi ngờ mà không
nương nhờ thần lực Như Lai gia trì giúp đỡ thì không thể nào đủ sức
thưa hỏi. Vì vậy hôm nay con giám thưa hỏi là phải biết rằng đều nhờ
thần lực của đức Như Lai, liền ở trước Phật dùng kệ hỏi rằng:
Làm sao được trường thọ
Thân kim cang bất hoại?
Khế kinh nghĩa thậm thâm
Làm sao để thọ trì?
Bồ-tát độ chúng sinh
Thuyết pháp có căn cơ
người nào kham nhận được
Làm chỗ tựa chân thật?
Dù chưa đạt La-hán
Cũng mong được ngang bằng.
Ma hay Phật nói pháp
Làm sao phân biệt được?
Làm sao biết bình đẳng
Nghĩa của bốn thánh đế
Và bốn tướng điên đảo
Hành khổ, không, vô ngã
Bồ-tát làm sao thấy
Tánh khó thấy của Phật?
Làm sao được đầy đủ
Hiểu nghĩa của bán tự?
Làm sao khéo hóa hiện
Như nhạn, hạc, xá-lợi?
Làm sao có trí tuệ
Sáng tựa mặt trời, trăng?
Sao làm bậc bồ-tát?
Nguyện thương con nói rõ
Các pháp môn như vậy
Vô lượng nghĩa thậm thâm
Chúng con đều muốn biết
Nên mới hỏi lời này
Dám xin hỏi Như Lai
Cảnh giới của chư Phật?
[863c]
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Ông đã dần đến Nhất thiết
chủng trí của đức Như Lai mới có khả năng hỏi về nghĩa lý thâm sâu
kinh này. Số chư Phật nhiều như cát ở trong a-tăng-kì sông Hằng, bất
cứ phương nào, từ xưa đến nay, tại thế giới này đều ngồi nơi đạo
tràng dưới gốc cây bồ-đề mà thành Đẳng Chính Giác. Và họ vốn là
bồ-tát đắc đạo bồ-đề và đã lần lượt khai ngộ đều nhờ thưa hỏi pháp
tạng thâm sâu của đức Như Lai.
Ngày nay các ông cũng lại như vậy, hay đem cảnh giới Nhất thiết
chủng trí mà thưa hỏi Ta, nhờ đó an lạc tất cả chúng sinh.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Con không kham nhận hỏi về cảnh giới Nhất thiết
chủng trí của đức Thế Tôn. Thí như con muỗi, con ve không thể vượt
qua biển lớn đến bờ bên kia, và không thể bay cùng khắp hư không,
cũng không thể nào uống hết nước biển. Con cũng như vậy, không thể
kham nhận trí tuệ thâm sâu dường như biển cả, rộng lớn bao la trùm
cả hư không của đức Như Lai mà được vô úy. Kính bạch Thế Tôn! Lại
như đại vương có viên minh châu ở trong búi tóc, giao người giữ kho
cẩn thận gìn giữ như giữ đầu mình. Con cũng như vậy, nay hỏi Như Lai
chính pháp thâm sâu, Như Lai giảng rộng dứt trừ lưới nghi.
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Nay Ta sẽ nói nghiệp nhân trường thọ bậc đại
bồ-tát, thực hành nghiệp này là nhân Đẳng giác,
các ông lắng nghe, khéo suy nghĩ kỹ. Nghe bổn hạnh đó rồi vì người
khác giảng nói rộng rãi, nhờ đó được sinh trí tuệ Đẳng giác. Này
thiện nam tử! Ta cũng nhờ sự thực hành nghiệp đó và nói rộng rãi cho
người khác nghe mà được chứng đắc A-nậu-đa-la tam-miệu tam-bồ-đề.
Thí như đại vương có con phạm tội nhốt trong ngục tù, vì để cứu con
nên phải ân xá cho mọi tù nhân. Bồ-tát cũng vậy, tu nghiệp trường
thọ nên thương chúng sinh, y như con một, đối với chúng sinh, đại từ
đại bi, đại hỷ đại xả, giữ gìn tịnh giới, không hại chúng sinh, an
lập tất cả chúng sinh vào nghiệp năm giới, thập thiện, tùy theo sức
mình cứu giúp chúng sinh trong đường địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh,
đoạn từ tất cả nghiệp duyên ác thú, giải thoát cho kẻ chưa được giải
thoát, độ người chưa độ, chí nguyện kiên cường, thành trí phương
tiện. Nhờ hạnh nghiệp này được quả y báo trường thọ vô cùng, thành
đại diệu trí, vô úy, tự tại. Bồ-tát như vậy viễn ly sinh tử.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Như lời Thế Tôn, bậc đại bồ-tát xem khắp chúng sinh y như con một,
nghĩa này thế nào? Nếu nói bồ-tát xem khắp chúng sinh y như con một
chắc là không có. Vì sao như vậy? Bởi trong Phật pháp người nào phạm
giới, gây tội ngũ nghịch, phỉ báng chính pháp, thì những người này
có xem họ như con một được không?
Thế Tôn trả lời:
- Đúng vậy Ca-diếp!
Ta xem chúng sinh như La-hầu-la.
Ca-diếp bạch Phật:
- Nếu nói như vậy tại sao lần nọ, vào đêm mười lăm, nhằm kỳ bố tát,
chúng Tăng thanh tịnh, thì có đồng tử chưa thọ cụ túc lén trộm nghe
giới, lúc ấy đại thần lực sĩ Kim Cang
vâng thần ý Phật cầm chày kim cang đập đồng tử ấy nát thành tro bụi,
như vậy gọi là thương khắp chúng sinh như con một sao?
Phật bảo Ca-diếp:
- Chớ nói như vậy! Kẻ đồng tử kia chỉ là hóa nhân,
vì muốn minh chứng ở trong chính pháp những kẻ phạm tội sẽ bị tẫn
xuất để dạy những kẻ đời sau có tâm trộm giới và bọn nhất-xiển-đề có
ác tâm tiềm phục. Như vua, đại thần bắt kẻ phạm pháp tùy tội mà trị.
Phật cũng như vậy, có người hoại pháp, dùng lý trừng phạt, khiến
người phạm tội tự thấy ác báo. Như Lai thường lấy ánh sáng tự thân
an ủi chúng sinh, khiến cho chúng nó không sợ và cũng không bị ám
hại. Tuy có chúng sinh không gặp ánh sáng cho đến khi chết, nhưng
đức Như Lai đối với người đó không bỏ đại từ. Lại nữa Ca-diếp! Các
ông phải biết nghĩa lý bí mật của đức Như Lai. Nay sẽ nói thêm, này
ông Ca-diếp, thí như nơi nào có các tì-kheo trì giới thanh tịnh, đạo
đức thuần nhất, đầy đủ uy nghi, Như Lai cõi ấy đã bát-nê-hoàn, có
các tì-kheo không chịu giữ giới, vì chúng Tăng đó không có đại sư,
có người vô đạo, não hại các vị tì-kheo giữ giới. Bấy giờ quốc vương
mến mộ Phật pháp, trị những kẻ ác, hoặc đuổi khỏi nước. Vì vua có
công trừng trị kẻ ác, an lập chính pháp, cho nên gặt được bước báo
vô lượng. Bởi vì sao thế? Vì phạt kẻ ác, an lập đại pháp. Lại nữa có
người, trong vườn nhà họ mọc đầy cây độc, họ liền đốn sạch. Trong
pháp cũng vậy, những người phạm giới, nhiễu loạn chính pháp, như hại
chủ nô, đều bị tẫn xuất. Nếu không tẫn xuất, phải biết bọn này quay
lưng với Ta, lìa xa chính pháp. Nếu bị tẫn xuất là đệ tử Ta.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Theo như nghĩa này, thì chẳng bình đẳng xem mọi chúng sinh y như
con một, thí như bình đẳng xem người ân, oán,
lời này trái nhau. Nếu nói Như Lai phải trị những kẻ phá hoại chính
pháp, nghĩa này thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Như vua, đại thần, trưởng giả, cư sĩ sinh con đoan chính, thông
minh lanh lợi, giữa đời hiếm có, ai cũng mến yêu. Người cha đem con
đến nhà thầy giáo học các kỹ nghệ, nói với thầy rằng: “Tôi có đứa
con, phước đức đoan chính, chưa học kỹ nghệ, thầy hãy vì tôi dạy nó
nên người, nếu không như pháp cần nghiêm khắc trị. Tôi có bốn con,
đều học nơi thầy. Giả sử ba đứa bị đòn mà chết, một đứa còn lại cũng
phải nghiêm trị để nó nên người, dẫu chết không hối”. Phật bảo
Ca-diếp: Ý ông nghĩ sao? Cha, mẹ, thầy giáo nghiêm khắc dạy dỗ đứa
trẻ đến nỗi khiến nó mất mạng, thì cha, mẹ, thầy, phạm tội sát
không?
Ca-diếp bạch Phật:
- Thưa không, Thế Tôn! Vì lòng thương con, muốn nó nên người, tuy có
đánh đòn nhưng không ác ý, dạy dỗ như vậy được phước vô lượng, không
mang tội sát.
- Này thiện nam tử! Như Lai cũng vậy, những kẻ phạm giới, phá hoại
chính pháp Ta đều thương yêu, y như con Ta, từ mẫn dạy dỗ, muốn họ
thành tựu. Những ai phạm giới, phá hoại chính pháp, dù nghiêm khắc
trị vẫn không có lỗi. Vì vậy phải biết, bậc đại bồ-tát xem khắp
chúng sinh y như con một. Tu tập tam-muội
bình đẳng như vậy, tâm không sát hại gọi đó chính là trí tuệ tự tại,
nghiệp nhân trường thọ của hàng bồ-tát.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Xem khắp chúng sinh y như con một, bậc đại bồ-tát tu hành như vậy
được trường thọ chăng?
Phật đáp:
- Đúng vậy!
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Cúi xin Thế Tôn đừng nói nghĩa này, như trẻ nít đùa, nói làm không
thật. Kính bạch Thế Tôn, thí như trẻ con trong khi đóng kịch, dùng
lời ca ngợi, đem các phẩm vật cúng dường mẹ cha, nhưng khi về nhà
ngỗ nghịch bất hiếu, làm khổ mẹ cha, không báo đáp ân sinh thành
dưỡng dục. Thế Tôn cũng vậy, nói đại bồ-tát thương khắp chúng sinh y
như con một, nhờ công đức này bèn được trường thọ, trí tuệ tự tại,
thường trụ bất tử, vậy mà hôm nay tuổi thọ Thế Tôn chỉ bằng người
đời. Phải chăng Thế Tôn trong vô số kiếp đối với chúng sinh ôm lòng
nghĩ tưởng thường dùng đao kiếm? Kỳ thay, Thế Tôn! Ngài bị đoản thọ
là do quả báo sát hại chúng sinh, giống như người đời chỉ có trăm
tuổi. Tuổi thọ bồ-tát, còn không như vậy, huống là Như Lai?
Phật bảo Ca-diếp:
- Đứng trước Như Lai, Ứng Cúng Đẳng Giác, chớ nên buông ra những lời
thô tục. Này thiện nam tử! Phải biết Như Lai trường thọ vô lượng.
Phải biết Như Lai là pháp thường trụ. Phải biết Như Lai là pháp
không đổi. Phải biết Như Lai là pháp bất hoại.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Làm sao biết được Như Lai trường thọ?
Phật bảo Ca-diếp:
- Như Diêm-phù-đề có tám sông lớn và những dòng suối đều chảy ra
biển, không bao giờ dứt. Phải biết biển lớn là nơi dung chứa nước
của muôn dòng. Như Lai cũng vậy, bao nhiêu thọ mạng của hàng trời,
người đều chảy vào biển thọ mạng Như Lai. Do ý nghĩa này mà biết thọ
mạng Như Lai vô lượng. Lại nữa Ca-diếp! Thí như hư không thường trụ
bất biến. Như Lai thường trụ cũng y như vậy. Cũng như đề hồ
là thuốc tươi mát, hay trừ nhiệt não, Như Lai Ứng Cúng, Chính Đẳng
Chính Giác, thường lấy pháp dược thanh lương đề đồ trừ mọi khổ nạn
cho khắp chúng sinh. Vì vậy Như Lai thường trụ, thanh lương, không
có các thứ hoạn nạn, phiền não.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Nếu Đức Như Lai thọ mạng vô lượng, lại muốn an
lạc tất cả chúng sinh, ngày nay Thế Tôn nên trụ lại đời hoặc là một
kiếp hoặc hơn một kiếp, dùng pháp thanh lương như tuôn mưa xuống cho
mọi chúng sinh. Cúi xin Thế Tôn thương xót trụ thế.
Phật bảo Ca-diếp:
- Chớ nên đối với Đức Phật Như Lai sinh tâm diệt tận. Các hàng
tì-kheo và tì-kheo-ni, hàng ưu-bà-tắc và ưu-bà-di, cùng hàng ngoại
đạo còn có năm đức,
có thể kéo dài tuổi thọ một kiếp hoặc hơn một kiếp, ở giữa hư không
kinh hành, nằm ngồi rất là tự tại, hông phải phun lửa, hông trái
tuôn nước, thân tỏa ra khói, có thể khiến cho thân lớn vô cùng, có
thể khiến cho thân như hạt bụi lọt mọi kẻ hở. Có năm đức này liền
được thần lực tự tại như vậy, huống gì Như Lai thành tựu tất cả công
đức vô lượng mà không khả năng trụ lại ở đời hoặc là một kiếp, hoặc
hơn một kiếp? Vì vậy phải biết Như Lai thường trụ, không phải là
pháp thay đổi, hư hoại, phải biết thân này không phải là thân thụ
dụng thức ăn, ở thế giới này là thân ứng hóa, như cây thuốc độc nay
phải bỏ đi. Vì vậy Ca-diếp, phải biết Pháp thân Như Lai thường trụ,
không phải là thân thay đổi, hư hoại, phải vì người khác rộng nói
như thế.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Các pháp thế gian và xuất thế gian, có gì khác
nhau? Phật từng dạy rằng: Như Lai thường trụ mà người thế gian cũng
nói thường trụ, con là Ca-diếp cũng từng nghe nói tiên sư Phạm thiên
vốn có thần lực thường hay tới lui, chu du khắp chốn. Nếu Đức Như
Lai là pháp thường trụ, thì pháp thế gian và xuất thế gian chưa thấy
có gì khác nhau hết cả.
Phật bảo Ca-diếp:
- Như ông trưởng giả có con bò sữa giao cho người giữ, sai nó nuôi
dưỡng, thả riêng đồng trống, chỗ không cỏ độc, không thả chung đàn,
không cột chung chuồng, thương yêu chăm sóc, vì muốn có được thục tô
tốt nhất cung cấp quyến thuộc. Không bao lâu sau, trưởng giả qua
đời, người chăn bò kia cũng chết sau đó. Lúc ấy có người dân quê đi
qua trong vùng đầm vắng được con bò ấy liền dắt đem về, lấy sữa nuôi
thân, muốn làm sinh tô, nhưng không biết cách, chứa sữa trong bồn
không được tinh sạch, lạnh nóng không hợp nên chẳng thành sinh, cũng
chẳng thành tô, lại lấy sữa hư cho là lạc, tô. Đã tưởng lạc, tô nên
lấy mà ăn. Chúng sinh ngu si, cũng y như vậy. Chính pháp trong sạch,
diệu nghĩa sâu rộng, Phật đã diệt độ như chủ bò chết, chúng sinh
sống trong đầm lầy sinh tử như người dân quê, lấy trí thế tục đối
với chính pháp, luật nghi trong sạch tưởng thành điên đảo, bảo có
chúng sinh, ta, người, thọ mạng, cho là giải thoát, cho là thường
trụ. Các chúng sinh này bị tà hoặc che, không biết giải thoát, chẳng
biết thường trụ, học theo dị kiến,
chẳng được giải thoát, xa lìa chân đế, bỏ hạnh luật nghi, không biết
Như Lai, là pháp thường trụ, như người dân quê ngu si chẳng được năm
loại sữa bò, tự nói ăn tô mà thật chẳng được một vị nào cả trong năm
vị sữa. Những kẻ thế tục chấp rằng Phạm thiên là đấng tạo hóa, nói
rằng là thường, rằng là chúng sinh, rằng là giải thoát, nhờ cầu Phạm
thiên, tu chút phạm hạnh, như lìa tà dâm, hiếu dưỡng cha mẹ, được ít
phước báo sinh lên cõi trời, hưởng phước tự nhiên như người dân quê
ăn loại sữa hư. Này thiện nam tử! Những người thế tục tu chút phạm
hạnh, cúng dường cha mẹ, nhưng nếu không chịu quy y tam bảo, phải
biết người ấy có chút quả báo, không được lâu dài. Cúng dường cha
mẹ, không hành tà dâm…, sẽ được quả báo vợ chồng hòa thuận, nhưng
cũng vô thường, là pháp thế gian như Phật đã nói. Chỉ có Như Lai
thường trụ bất diệt. Vì vậy, thiện nam! Hãy tìm phương tiện lìa các
hồ nghi, cần phải tư duy đức Phật Như Lai là pháp thường trụ. Lại
nữa, thiện nam! Lúc người dân quê nuôi bò sữa ấy, chợt gặp Chuyển
luân thánh vương ra đời. Vương pháp chuyển luân cảm đến bò sữa, nhờ
sức phước đức, người dân quê ấy thả con bò sữa. Bò được thả rồi, tự
nhiên đi đến chỗ thần giữ kho của Chuyển luân vương. Chủ giữ kho
biết đây là bò sữa ắt sẽ làm ra năm loại sữa tốt, nhất định là do
phước đức Thánh vương cảm ứng mà đến. Phật là pháp
vương xuất hiện giữa đời cũng
giống y vậy. Như bò sữa kia, âm thanh thường pháp mà người đời nghe
chuyển thành âm thanh thường pháp của Phật, như người dân quê thu
phục bò sữa, rồi lại phá tán chẳng được sữa ngon, cuối cùng thả bò,
bỏ cả âm thanh thường pháp bò sữa, liền đến trước Phật, giống như đệ
tử coi giữ kho báu, đứng trước Như Lai, nhờ sức phước báu của các
chúng sinh, khiến thường pháp của bò sữa sinh ra sữa luôn thơm ngon.
Vì vậy, thiện nam! Phải biết Như Lai chính là pháp thường, chẳng
phải là pháp thay đổi biến dị, phàm ngu thế gian không thể hiểu
được, đều nhờ âm thanh Như Lai thường trụ mà được biết vậy. Người
thế gian kia phải nghĩ như vầy: Âm thanh thường pháp tức là âm thanh
thường pháp Như Lai. Từ âm thanh này nên biết Như Lai vô lượng vô
biên, không thể suy lường. Này người thiện nam và người thiện nữ,
nếu giữ hai chữ “thường trụ” của Phật, trải qua nhiều kiếp tinh cần
tu tập thì chúng sinh này không bao lâu nữa thành đạo bồ-đề, chính
đẳng chính giác, như Ta không khác. Này thiện nam tử! Hãy gắng cẩn
thận, chớ có buông lung, tu hai chữ ấy kiên cố thọ trì. Hôm nay Như
Lai sẽ bát-nê-hoàn. Đây là định pháp của tất cả Phật.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Thế nào là pháp? Pháp có nghĩa gì? Nguyện xin
được nghe thế nào là tính của các pháp ấy?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ông nay muốn nghe pháp tính phải không?
Ca-diếp bạch Phật:
- Xin Phật nói rộng, con muốn được nghe!
Phật bảo Ca-diếp:
- Pháp tính nghĩa là xả bỏ thân mạng.
Ca-diếp bạch Phật:
- Xả bỏ thân mạng? Nghĩa này càng tăng thêm lòng nghi ngờ.
Phật bảo Ca-diếp:
- Chớ nên nghĩ rằng Như Lai xả thân liền thụ thân khác.
Ca-diếp bạch Phật:
- Không hỏi thụ thân.
Phật bảo Ca-diếp:
- Chớ nên nói rằng các pháp đoạn diệt. Lại nữa Ca-diếp! Như trời Phi
tưởng, cõi không sắc ấm, chúng sinh cõi ấy làm sao để trụ? Làm sao
mà chết? Làm sao mà hiện? Tâm tưởng của họ làm sao hồi chuyển? Là
cảnh giới Phật, ông nên thưa hỏi, cũng phải hỏi Ta thụ thân nữa
không? Giả sử có người hỏi ông về việc chúng sinh vô tưởng, thân,
tâm, trú xứ, thọ lạc thế nào, ông trả lời sao? Bởi đây chẳng phải
cảnh giới của hàng thanh văn, duyên giác và hàng bồ-tát, chỉ là cảnh
giới Như Lai hành xử. Lại nữa thiện nam! Thân của Như Lai so với
thân của chúng trời vô tưởng càng khó biết được. Không phải cảnh
giới thanh văn, duyên giác và hàng bồ-tát, làm sao biết được Như Lai
ở đâu, xuất hiện thế nào? Thân của Như Lai là thân phương tiện chẳng
thể nghĩ bàn, chẳng phải cảnh giới của ông tri lường. Này thiện nam
tử! Ông ở nơi Ta chỉ niệm như vầy: Như Lai thường trụ, pháp, tăng
cũng vậy. Ba ngôi báu này là pháp không bị vô thường chi phối,
thường trụ bất biến, thanh lương, chân thật, lìa mọi phiền não, nếu
không như vậy thì người thiện nam và kẻ thiện nữ thanh tịnh quy y ắt
không thành tựu. Tu tập như vậy là pháp thường trụ không thể nghĩ
bàn. Này thiện nam tử! Thí như có cây thì ắt có bóng, nếu không có
cây thì không có bóng. Nếu không thấy cây mà nói thấy bóng là điều
không tưởng. Như vậy đã có pháp thường của Phật làm mọi cây lớn che
chở chúng sinh, làm chỗ nương tựa cho mọi chúng sinh. Giả sử Như Lai
là pháp vô thường thì không có tên Ứng Cúng Đẳng Giác, làm chỗ nương
tựa tối thượng cho hàng chư thiên loài người.
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ thưa Thế Tôn! Như trong đêm tối bóng cây hiện không?
Phật bảo Ca-diếp:
- Sao không có bóng? Có bóng vì đã có thân cây này. Thế nhưng không
phải mắt thịt chúng sinh mà có thể thấy. Vì vậy phải biết, đã có Như
Lai thì là thường trụ, chẳng phải là pháp thay đổi biến dị, chẳng
phải là pháp hủy diệt từ từ. Như bóng cây kia ở trong đêm tối mắt
thịt không thấy, Phật nê-hoàn rồi, thường trụ bất biến, mắt thịt
không thấy cũng y như vậy, nên sinh vọng tưởng, đối với Như Lai nghĩ
rằng vô thường. Này thiện nam tử! Nếu cha mẹ ông, tôn trọng quy y
nơi Phật, Pháp, Tăng, mà nghĩ vô thường thì sự quy y ấy không thanh
tịnh. Ông nay nên lấy ba pháp thường trụ để mà giáo hóa, khuyến
khích cha mẹ, khiến cho cha mẹ thành tựu tam quy của hàng bồ-tát.
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ vâng, Thế Tôn! Từ nay về sau con sẽ vận dụng ba pháp thường trụ
là Phật, Pháp, Tăng để khai ngộ cho cha mẹ hiện tại, nhẫn đến bảy
đời, đều khiến phụng trì các pháp thường trụ. Lành thay Thế Tôn! Con
sẽ thụ học, giảng rộng cho người ba pháp thường trụ, nếu họ không
nhận lời chân diệu này, phải biết bọn họ bị vô thường che, nhưng con
nguyện sẽ mỗi ngày ba lần vì họ dạy dỗ, khiến họ thân cận.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử, hộ trì chính pháp phải làm
như thế, cũng thường tu tập không mất tâm từ, không hại quả ấy liền
được thành tựu trí tuệ tự tại, thọ mạng vô cùng như hàng bồ-tát.
KINH ĐẠI BÁT NÊN HOÀN
Phẩm thứ 6: THÂN KIM CANG
[866a]
Bấy giờ Thế Tôn lại bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Phải quán như vầy: Thân của Như Lai là thân
thường trụ, là thân bất hoại, là thân kim cang, chính là pháp thân,
chẳng phải là thân thụ thực ô uế.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Con không quán chiếu cái tầm thường đó. Bởi vì
sao vậy? Nếu nay Như Lai đại bát-nê-hoàn thì thân của Ngài là thân
hư hoại, là thân bụi đất, là thân thụ dụng thức ăn ô uế. Nếu Đức Như
Lai mãi không nê-hoàn thì con tùy thuận tu quán bình đẳng.
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Chớ nói thân Ta giống thân người đời, chẳng bền
dễ hoại. Trải bao số kiếp đêm dài tăm tối xoay vần sinh tử, thân của
Như Lai là thân bất hoại, chẳng phải như thân của những người đời,
cũng chẳng như thân của hàng chư thiên, thân không thụ dụng thức ăn
ô uế, là thân phi thân, cũng không sinh diệt, không còn tập khởi,
không còn lưu chuyển, không có bờ mé, không còn dấu vết, không trí
không hành, bổn tính thanh tịnh, không có sở hữu, không có sở thụ,
không đến không đi, không dừng không động, không vị không xúc, không
thức không tư, không bằng không hơn, không chỗ hướng đến, mà cũng
chẳng phải không chỗ hướng đến, vĩnh viễn đoạn diệt, mà cũng chẳng
phải là pháp đoạn diệt, chẳng sự chẳng thật, chẳng giác chẳng tưởng,
chẳng có bắt đầu, chẳng có kết thúc, chẳng phải kiến lập, chẳng phải
sung túc, không chỗ tựa nương, chẳng có nhà cửa, chẳng có dừng nghỉ,
chẳng có tịch tĩnh, rộng rãi thanh tịnh, lìa mọi phiền não, không
còn nắm giữ, cũng không nhiễm trước, không còn tranh chấp, lìa mọi
tranh chấp, thường trụ chẳng trụ, không còn lên xuống, bởi thân
không chết, vừa thân phi pháp, vừa cũng chẳng phải là thân phi pháp,
chẳng phải phước điền, mà cũng không phải là chẳng phước điền, không
thể cùng tận, chẳng phải tì-kheo, mà cũng không phải chẳng là
tì-kheo, xa lìa danh tự, lìa sự khen ngợi, lìa cả nói năng, lìa cả
tu tập, lìa mọi mong cầu, chẳng phải hòa hợp, mà cũng không phải là
không hòa hợp, chẳng còn đo lường, mà cũng không phải là chẳng đo
lường, chẳng phải đến nơi, mà cũng không phải là chẳng đến nơi,
không phải thông suốt, chẳng còn chướng ngại, không còn hình tướng,
lìa mọi hình tướng, tướng tướng trang nghiêm, chẳng có giữ gìn,
không còn hiện hữu, lìa mọi hiện hữu, thân này có thể làm ruộng
phước đức, thật không thể thấy, không thể biểu hiện, như như chân
thật, độ mọi chúng sinh, nhưng chẳng chúng sinh để mà cứu độ, giải
thoát tất cả mọi loài chúng sinh, nhưng cũng chẳng có một chúng sinh
nào để mà giải thoát, an tịnh tất cả mọi loài chúng sinh mà thật
chẳng có một chúng sinh nào để mà an tịnh, che chở tất cả mọi loài
chúng sinh mà chẳng chúng sinh nào được che chở, dạy dỗ chúng sinh
nhưng chẳng có hai, không người dạy dỗ và người được dạy. Thân của
Như Lai gọi là Vô Đẳng, hay Vô Đẳng Đẳng,
bằng với vô lượng, ngang với hư không, bằng với vô xứ, bằng với vô
sinh, bằng vô sở hữu.
Thân của Như Lai không gì sánh bằng, lìa mọi so sánh, là thân tịch
diệt, nhưng không đoạn dứt, luôn luôn vận hành, kỳ thật rốt ráo
không hề chuyển vận, nhiếp thọ hết thảy, đoạn mọi vi diệu, hiện giáo
bất nhị,
không bỏ tự tính. Thân này chẳng thành, không dài
không ngắn, không ấm, giới, nhập,
chẳng tướng hữu vi, cũng chẳng
vô vi, không cần nuôi lớn, không cao không thấp, chẳng có nhóm chứa,
cũng không phải là chẳng có nhóm chứa, chẳng phải là đất, mà cũng
không phải là chẳng phải đất. Công đức như vậy vô lượng vô biên,
không thể nghĩ bàn là thân Như Lai, không có ai biết, chẳng có ai
thấy, không có ai nói, chẳng người luận bàn, là điều thế gian không
thể nhiếp thụ, chẳng có nguyên nhân mà cũng không phải là chẳng
nguyên nhân. Hết thảy vọng tưởng, chấp giữ hình tướng, cùng mọi ngôn
thuyết và cả nê-hoàn cũng không thể nào so sánh pháp thân. Thành tựu
công đức vô lượng như vậy thì mới gọi là thân của Như Lai.
Này ông Ca-diếp, thân tướng Như Lai là cảnh sở tri để hàng Thanh văn
và Bích-chi-phật nhìn vào hiểu được. Thành tựu được thân Như Lai như
thế chính là pháp thân, không phải là thân thụ thực ô uế, thì làm
sao có các bệnh các não và bị hư hoại như đồ đất nung? Tùy thuận hóa
thân, hiện già, bệnh, chết, chứ pháp thân Phật kim cang khó hoại.
Này ông Ca-diếp, từ nay trở đi ông phải biết vậy, thân của Như Lai
không phải là thân thụ thực ô uế, và vì người khác rộng nói điều
này, từ nhân vi diệu sinh làm pháp thân, là thân kim cang, là thân
thuần thục. Nên biết các pháp thường trụ như vậy.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Công đức Như Lai đầy đủ như vậy, tại sao còn có
bị bệnh và chết? Từ nay trở đi con quán pháp thân của Đức Như Lai là
pháp thường trụ, pháp chẳng đổi khác, vắng lặng tột bực, và vì người
khác rộng nói điều này. Dạ vâng, Thế Tôn! Pháp thân Như Lai giống
như kim cang không hề hư hoại nhưng nay chưa biết nhân ấy thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Nhân ấy chính là nhờ vào công đức hộ trì chính pháp.
Ca-diếp bạch Phật:
- Thế nào gọi là hộ trì chính pháp?
Phật bảo Ca-diếp:
- Hộ trì chính pháp là những con người không giữ năm giới, cũng
không thực hành oai nghi hiền thánh, ở trong cuộc đời đầy dẫy tội
ác, không tiếc thân mạng cầm những binh khí bảo hộ pháp sư và người
trì giới. Những người như vậy gọi là hộ pháp.
Ca-diếp bạch Phật:
- Vị tì-kheo kia cùng đi cùng đứng với những người đời, cầm giữ binh
khí, phải chăng họ chẳng phải là tì-kheo?
Phật nói:
- Không phải như vậy!
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Đây phải gọi là hạng cư sĩ trọc!
Phật bảo Ca-diếp:
- Chớ nói như vậy. Bởi vì tại sao? Nếu có người nào ở riêng một
mình, tu hành chín pháp khổ hạnh đầu đà, khất thực, ít dục, tĩnh
mặc, thiền định, quán thân, kinh hành, cũng vì người khác nói về
nhân quả công đức tu tập bố thí trì giới, nhưng không thể nào giảng
giải rộng rãi sự không sợ hãi, cũng không thể nào hàng phục người
ác, giáo hóa người dối. Phải biết người này không thể tự độ, cũng
chẳng độ tha, chỉ biết tu hành phạm hạnh độc cư, hành thiện mà thôi.
Lại nữa, nếu tì-kheo nào hành pháp đầu đà được sự vô úy, giảng dạy
rộng rãi chín bộ kinh điển: Khế kinh trường hàng, Trùng tụng, Thọ
ký, Thi kệ, Nhân duyên, Như thị ngữ, Bổn sinh, Phương quảng, Vị tằng
hữu,
dùng chín kinh này giáo hóa chúng sinh, độ mình độ người, lại vì
người khác giảng điều cốt yếu từng câu khế kinh. Như nói kinh kia
dạy người xuất gia không được nuôi giữ nô tỳ, trâu, ngựa, các loài
súc sinh, không được cất giữ, vật dụng phi pháp. Người nào nuôi giữ
thì không đúng pháp của người xuất gia, người ấy phạm giới phải bị
trục xuất. Các người phạm giới nghe nói như vậy, cả bọn nổi giận,
hại pháp sư kia. Vị pháp sư ấy tuy bị mất mạng, nhưng lại có thể độ
mình độ người. Vì vậy, Ca-diếp! Các ưu-bà-tắc, hoặc vua, đại thần,
hộ trì chính pháp cũng phải hàng phục hạng cư sĩ trọc.
Lại nữa Ca-diếp! Thuở quá khứ xưa, a-tăng-kỳ kiếp, có Phật ra đời
hiệu là Nan-đề-bạc-đàn Như Lai, Ứng Cúng Đẳng Giác, cũng đã từng ở
thành Câu-di này. Thế giới lúc ấy rộng lớn trang nghiêm, rất là
thanh tịnh, giống như quốc độ Cực lạc Phương Tây. Chúng sinh cõi này
đều được an lạc, không hề đói khát, thuần chư bồ-tát. Phật ấy ở đời
vô lượng ức kiếp mới nhập nê-hoàn. Giáo pháp còn trụ ở đời cũng lâu
vô lượng ức kiếp. Phật pháp ngài giảng hơn bốn mươi năm chưa bị diệt
mất. Bấy giờ có một tì-kheo tên là Phật-độ-đạt-đa xuất hiện ở đời,
đại chúng quyến thuộc vây quanh trước sau, thành tựu vô úy, thuyết
pháp tự tại, lấy chín bộ kinh dạy các tì-kheo: Rằng khế kinh nói,
không được nuôi dưỡng, nô tỳ, súc sinh, và không cất giữ vật dụng
phi pháp. Những người phạm giới liền nổi giận dữ, cùng nhau kết đảng
muốn hại pháp sư. Bấy giờ quốc vương nước ấy tên là Bà-già-đạt-đa,
nghe bọn ác kia muốn hại pháp sư, vì muốn hộ pháp liền cầm dao bén,
ra sức khổ nhọc đánh trừ bọn ác. Rồi vua bị thương, đến chỗ pháp sư.
Pháp sư vì vua nói về công đức của người hộ pháp. Vua nghe pháp rồi
tức thời mạng chung, sinh về thế giới của Phật A-súc.
Bấy giờ quyến thuộc của vua cùng làm hộ pháp lần lượt mạng chung,
đều được vãng sinh về thế giới của Đức Phật A-súc. Những người phát
tâm tùy hỷ hộ pháp đều được thành tựu đạo quả bồ-đề. Phật-độ-đạt-đa
sau đó mạng chung cũng vãng sinh về cõi Phật A-súc và làm đệ tử
thượng thủ thứ nhất, quốc vương hộ pháp Bà-già-đạt-đa làm người đệ
tử thượng thủ thứ hai.
Phật bảo Ca-diếp:
- Quốc vương thuở ấy đâu phải ai khác, chính là thân Ta. Pháp sư
thuở ấy là Phật Ca-diếp. Này ông Ca-diếp, phải biết những người hộ
trì chính pháp công đức vô lượng. Ta vốn đã từng không tiếc thân
mạng hộ trì chính pháp nên được pháp thân kim cang bất hoại.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy, pháp thân Như Lai chân thật thường trụ, không
phải là pháp hủy diệt từ từ, lòng con tin sâu như khắc vào đá.
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Vì nhân duyên đó, các hàng tì-kheo và
tì-kheo-ni, hàng uu-bà-tắc và ưu-bà-di cần phải siêng năng hộ trì
chính pháp, cũng phải giảng rộng phước báo của người hộ trì chính
pháp. Lại nữa Ca-diếp! Những vị pháp sư trì giới thanh tịnh thường
xuyên cảnh giác tự hộ vệ mình, nếu không đủ sức tự phòng hộ mình chớ
có manh động mà phải nương nhờ những ưu-bà-tắc chưa thọ năm giới mà
học Đại thừa, vì tâm hộ pháp cầm dao, gậy gộc, kết thành bạn lữ.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Ngài đã dạy rằng, cầm giữ dao gậy là phi luật
nghi.
Phật bảo Ca-diếp:
- Ta nê-hoàn rồi, trong đời ác trược, vì lúa đắt đỏ, bệnh dịch khắp
nơi, những người trá hình, tham cầu lợi dưỡng nhiều vô số kể. Bấy
giờ pháp sư trì giới giữ luật, oai nghi đầy đủ bị bọn người kia rượt
đuổi đánh đập, hoặc hại hoặc giết. Ngay lúc bấy giờ pháp sư trì giới
đi qua thành ấp, đồng trống hiểm nạn. Pháp sư nghĩ rằng: Ta nghe
nước ấy quốc vương, đại thần, thường dân, cư sĩ, và chiên-đà-la…,
không thụ năm giới, có thể hộ pháp, có thể cùng họ kết làm bạn lữ.
Những hạng người ấy, tuy không thụ giới nhưng nhờ hộ pháp mà có
phước báo công đức vô lượng hơn người thụ giới. Còn vị pháp sư phụng
trì giới hạnh, oai nghi thanh tịnh, vui vẻ tin sâu giáo pháp Đại
thừa, giảng giải rộng rãi cho người khác nghe có thể xử dụng các thứ
cúng dường, hương, dầu, tràng hoa, cùng với quốc vương, đại thần,
trưởng giả thay nhau dâng cúng, không để thiếu xót, nhưng không đánh
mất pháp hạnh sa-môn. Người này xứng đáng gọi là pháp sư.
- Người trì giới là tự thân giữ gìn các pháp chân thật, giống như
biển lớn, oai nghi đầy đủ, đó là trì giới. Lại nữa, người trì giới
là không ham khoái lạc, chẳng thích danh dự, chán ghét lợi dưỡng,
thường dạy người khác ít muốn biết đủ. Còn như những kẻ giữ giới mà
bị tổn giảm lợi ích của bản thân mình, quyến thuộc không ưa thì
không phải là pháp sư. Nếu pháp sư nào khởi tâm buồn chán với đồ
chúng mình, đó là hành động tự hoại quyến thuộc, cũng gọi phá Tăng.
Tăng có ba hạng. Hạng Tăng phạm giới, hạng Tăng trẻ con,
hạng Tăng thanh tịnh. Trong ba hạng này, hạng Tăng phạm giới và Tăng
trẻ con không phá hoại được hạng Tăng thanh tịnh. Tăng phạm giới là
phàm phu ngu độn, theo kẻ phạm giới, chẳng kiểm soát nhau, tham lam
ô trược mà cùng hòa hợp, những hạng người này là Tăng phạm giới. Giả
sử tự thân có thể trì giới nhưng vì lợi danh, thường hay lui tới với
người phạm giới thì cũng liệt vào hạng Tăng phạm giới. Những hạng
Tăng này thường hay thực hành những điều phi pháp. Ai có khả năng
giáo hóa những người làm điều phi pháp gọi là pháp sư. Tăng trẻ con
là những hạng người thường tỏ ra vô sự, các căn đần độn, ngu si tăm
tối, nếu được lợi dưỡng thì cho quyến thuộc, tu tập riêng rẽ, không
cùng hòa hợp, đến ngày tự-tứ, hay ngày bố-tát cũng không tham dự.
Hạng Tăng trẻ con cùng đồng một hạng những kẻ phạm giới. Ai có khả
năng giáo hóa những người ngu muội phi pháp gọi là pháp sư. Tăng
sống thanh tịnh như pháp như luật thì hạng Tăng này trăm ngàn chúng
ma, cũng không thể nào phá hoại được họ. Hàng Tăng bồ-tát, tính
thường thanh tịnh là thầy của hai hạng Tăng phá giới. Tăng trì luật
là, khéo léo giáo hóa biết đúng phải thời, biết trọng biết khinh,
không bỏ những điều không phải luật nghi, cũng không ngăn cản người
giữ giới luật đúng như pháp luật. Thế nào gọi là khéo léo giáo hóa,
biết đúng phải thời? Những người giáo hóa, hoặc là bồ-tát hoặc là
trẻ con. Nếu là bồ-tát vì tâm hộ pháp không cần quán sát hợp thời
hay là không phải hợp thời, dư hay không dư, hoặc mở hoặc chế, tùy
từng trường hợp, tự tại đi đứng qua nơi thôn xóm hay nơi gò mả, vì
tâm hộ pháp nên không trái phạm. Nơi mà thanh văn không được đi đến,
như nhà kỹ nữ, quả phụ, dâm nữ, hoặc là đồng nữ, thì những nơi đó
đều là xứ sở bồ-tát hộ pháp. Bồ-tát hộ pháp tới lui khắp chốn, suốt
cả đêm ngày cũng không lỗi lầm. Đó là pháp sư biết thời giáo hóa.
Biết điều trọng là, chẳng hạn một kẻ ngay khi Như Lai đầu tiên chế
giới họ đã khởi tâm khinh chê, phạm giới, nhẫn đến phạm phải bốn
pháp giới trọng,
kẻ đó không được gọi là xuất gia, đó là biết trọng. Thế nào là
khinh? Là biết tì-kheo mỗi một duyên do phạm vào tội nhẹ, tâm giới
cũng nhẹ, hoặc tự nhớ nghĩ theo giới Phật chế, việc phạm không
nhiều, đó là biết khinh. Không bỏ những điều giới luật còn lại, như
là nuôi giữ súc vật, nô tỳ, và chứa những vật bất tịnh v.v… với
những điều này, nằm ngoài giới luật, cũng không nên bỏ, phải thường
giữ mình, không muốn tranh chấp với người phá giới, dù những điều đó
không phải giới luật nhưng không được bỏ, bởi tuy không phải là giới
luật nói, nhưng còn trong kinh nói giống giới luật, cho nên gọi đó
chính là giới luật, nên không được bỏ. Hiểu trên ngôn thuyết, là
chấp câu văn, không hiểu nghĩa chữ. Nếu có thể hiểu tất cả những gì
chư Phật ba đời đã nói trong kinh mà tâm không hề một chút hoảng sợ,
lại hay thọ trì diệu nghĩa vô lượng rộng lớn thâm sâu mà Phật đã dạy
liền thành pháp vương chẳng thể nghĩ bàn của Đức Như Lai.
Bấy giờ Bồ-tát Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ vâng, Thế Tôn! Như Lai là đấng Pháp vương vô thượng, không thể
nghĩ bàn. Như Lai là pháp thường trụ không đổi. Con sẽ phụng trì và
giảng giải rộng cho người khác nghe.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Ca-diếp phụng trì Pháp thân kim cang không
hề biến hoại. Muốn học bình đẳng quán thân Như Lai phải tu pháp quán
kim cang bất hoại. Bậc đại bồ-tát tu hành như vậy liền được đẳng
quán, Pháp thân vô thượng.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 7: THỌ TRÌ
[867c]
Lại nữa, thiện nam! Nay ta sẽ nói, công đức trọ trì khế kinh thậm
thâm. Nếu có chúng sinh nghe được kinh này đời đời không đọa trong
bốn đường ác,
sinh ở chỗ nào cũng thường gặp Phật.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kinh này tên gì, phụng trì thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Kinh này tên là Đại bát-nê-hoàn, đoạn đầu cũng thiện, đoạn giữa
cũng thiện, đoạn cuối cũng thiện. Nghĩa thiện vị thiện, thuần một vị
thiện. Bảo tạng kim cang nay Ta đã thuyết. Này thiện nam tử! Như
Diêm-phù-đề có tám sông lớn đều chảy ra biển. Nước trong biển đó
thật vô cùng tận. Đại-bát-nê-hoàn cũng lại như vậy, diệt trừ phiền
não, hàng phục chúng ma, xoay lưng sinh tử, xả bỏ hóa thân, nên gọi
nê-hoàn. Hết thảy chư Phật là diệu pháp này, không gì cao bằng. Lại
như thầy thuốc có pháp thuật hay, vi diệu bí mật, bao nhiêu phương
thuốc đều ở ông ấy nên gọi đại y. Pháp tạng bí mật Như Lai đã thuyết
cũng lại như vậy, chín bộ kinh điển nằm trong kinh này, cho nên gọi
là Đại bát-nê-hoàn. Thí như mùa hạ cày ruộng gieo hạt thường nuôi hy
vọng, khi thu hoặch xong mọi hy vọng ấy cũng đều chấm dứt. Hành giả
cũng vậy, đối với các kinh tu tập thiền định thường có hy vọng, đến
khi học được kinh này xong rồi mau thành giải thoát, siêu việt ba
cõi. Lại nữa thiện nam! Như người bệnh nặng, trước uống đề hồ,
rồi dần uống đến loại thuốc tám vị là loại tốt nhất trong tất cả
thuốc. Chúng sinh cũng vậy, đối
với giáo pháp bí mật của Phật có bệnh mê lầm, tạm dùng kinh điển Đại
thừa giáo hóa, sau cùng mới nói pháp dược tám vị Đại bát-nê-hoàn.
Tám vị đó là: thường trụ, tịch diệt, không già, không chết, thanh
lương, hư thông, bất động, khoái lạc.
Tám vị này là Đại bát-nê-hoàn. Nếu có bồ-tát an trú ở nơi Đại
bát-nê-hoàn thì thường có thể ở khắp mọi nơi thị hiện nê-hoàn, vì
thế gọi là Đại bát-nê-hoàn. Nếu có thiện nam muốn ở nơi pháp Đại
bát-nê-hoàn mà bát-nê-hoàn phải học như vầy: Như Lai thường trụ,
Pháp, Tăng cũng vậy. Nếu có thiện nam hoặc người thiện nữ hành trì
kinh Đại bát-nê-hoàn này thì đối Như Lai học pháp thường trụ.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Pháp thân Như Lai chẳng thể nghĩ bàn. Diệu pháp
Ngài thuyết chẳng thể nghĩ bàn. Công đức chúng Tăng chẳng thể nghĩ
bàn. Và kinh này cũng chẳng thể nghĩ bàn. Từ nay con sẽ vì mọi chúng
sinh có tâm cang cường, diệt trừ vô minh, đêm dài sinh tử tối tăm
cho họ.
Kinh Đại hát-nê-hoàn, hết quyển 2
KINH
PHẬT THUYẾT ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Quyển 3
Phẩm thứ 8: BỐN PHÁP
[868a]
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Bậc đại bồ-tát thành tựu bốn pháp, có thể nói
kinh Đại bát-nê-hoàn cho người khác nghe. Bốn pháp đó là: Tự mình
chuyên chính, giúp người chuyên chính, tùy thời hỏi đáp, hiểu rõ
nhân duyên.
- Tự chuyên chính là: nghe pháp của Phật có thể tùy thuận
nhàm tởm sợ hãi,
toàn thân sởn ốc. Như nghe Phật dạy thà ôm cây cháy, lửa đỏ bừng
bừng, thiêu rụi thân thể thành than chứ không thể nào đối với phương
tiện mật giáo của Đức Như Lai khi tâm chưa ngộ nghe thuyết hữu
thường sinh lòng phỉ báng, nhưng nghe ma giáo ca tụng luận thuyết về
pháp thế gian, giảng nói vô thường thì cho là thật. Thà đưa lưỡi
liếm cây củi đang cháy chứ không dám nói Như Lai vô thường; nếu nghe
ai nói liền thấy sợ hãi, phải khởi lòng thương đối với người ấy.
Phải tin sâu sắc pháp thân Như Lai trường tồn bất diệt, pháp già,
bệnh, chết, không thể hủy hoại. Phải biết Đức Phật Thế Tôn là bậc
không thể nghĩ bàn, giáo pháp Ngài dạy cũng y như vậy. Như Ta nói
kinh ví dụ Cây Khô...
hãy khéo giữ gìn, đó là bồ-tát tự chuyên chính mình.
- Giúp người chuyên chính: Lúc Phật thuyết pháp, có người phụ nữ
bồng đứa con nhỏ đang còn bú mớm đến chỗ Đức Phật lễ sát chân Ngài.
Trong lòng bà có một mối hoài nghi, nên cứ đứng yên trầm ngâm nghĩ
ngợi. Bấy giờ Thế Tôn biết bà nghĩ gì, liền lấy con bà ra làm thí dụ
mà nói pháp rằng: “Thí như người mẹ khéo nuôi con mình, mới đầu lấy
tay mớm sữa cho con, chờ nó nuốt hết mới mớn thêm nữa”. Bấy giờ
người nữ tâm liền tỏ ngộ, bạch với Phật rằng: “Kính bạch Thế Tôn!
Ngài là Đại thánh, biết tâm niệm con mới nói lời này. Từ nay mỗi
sáng con sẽ cho con của con ăn sữa thật nhiều chắc cũng không hề hại
gì”. Phật bảo: “Không phải! Khi trẻ lớn khôn, cho nó ăn cơm cũng
không hại gì”. Người nữ vui mừng bạch với Phật rằng: “Kỳ thay, Thế
Tôn! Ngài khéo tùy thuận nói pháp dễ tiêu và không dễ tiêu. Để giáo
hóa người, trước hết Ngài nói về pháp vô thường, khổ, không, bất
tịnh. Nếu chúng sinh nào lòng tin chưa vững mà nói cho họ nghe pháp
thường trụ thì sẽ phá hoại tín căn của họ, như người uống sữa mà vẫn
chưa tiêu”. Phật bảo: “Lành thay! Này người thiện nữ, nên học như
vậy, phương pháp nuôi con là lúc còn nhỏ, từ từ cho ăn thức ăn mềm
dẻo và lại dễ tiêu. Khi tuổi lớn khôn thì cho ăn các thức ăn cứng
hơn, cũng sẽ tiêu hóa không có hại gì. Ta cũng như vậy, vì các đệ tử
trước nói bất tịnh, vô thường, khổ, không, như cho con ăn thức ăn
mềm dẻo. Khi đạo tâm đã tăng trưởng lên rồi, có thể kham nhận các
pháp Đại thừa thì Ta mới dạy giáo pháp Đại thừa Đại bát-nê-hoàn, cho
ăn sáu món thức ăn cứng hơn, là vị ngọt, đắng, cay, chua, mặn, nhạt.
Lấy mọi khổ đau làm món vị chua, vô thường vị mặn, vô ngã vị đắng,
vui thích vị ngọt, ngô ngã vị nhạt, thường pháp vị cay, lấy củi
phiền não, đốt lửa huyễn nghiệp, nấu chín pháp thực Đại bát-nê-hoàn
thành vị cam lồ. Lại nữa thiện nữ! Thí như có hai chị em nhà nọ, có
duyên sự cần phải ra khỏi nhà đến thôn xóm khác, hoặc sẽ ở lâu không
thể về liền. Họ có hai con, một đứa rất ngoan, một đứa rất hư, cho
nên lúc đi, bao nhiêu trân bảo, kho tàng bí mật đều không nói cho
đứa con hư biết, mà đem giao phó cho đứa con ngoan”. Người nữ bạch
Phật: “Đúng vậy, Thế Tôn”! Phật hỏi người nữ: “Tại sao kho báu không
nói cho đứa con hư đốn biết”? Người nữ bạch Phật: “Bởi đứa con hư
làm điều phi nghĩa, phóng túng buông lung, ăn tiêu vô độ, vì vậy
không nói. Còn đứa con ngoan có thể gầy dựng gia nghiệp giàu sang,
vinh hiển dòng họ, nên giao cho nó”. Phật bảo: “Đúng vậy! Giáo pháp
của Ta cũng y như vậy. Lúc Ta phương tiện muốn vào nê-hoàn, pháp yếu
bí mật bảo tạng Như Lai phải trao đệ tử, không trao những người phạm
giới, tà kiến. Đối với Như Lai, nay bà chớ nghĩ là pháp diệt tận, mà
phải nghĩ rằng là pháp thường trụ”. Người nữ bạch Phật: “Con thường
nghĩ tưởng Như Lai thường trụ”. Phật bảo: “Này bà! Như lời bà nói,
nên quán như vậy, chớ nên nghĩ rằng các pháp diệt tận, phải biết Như
Lai là pháp thường trụ, không phải là pháp biến dịch đổi thay, không
phải là pháp hủy diệt từ từ. Nếu như người nào thường xuyên tu tập,
quán tưởng Như Lai là pháp thường trụ, phải biết người đó nhà nhà có
Phật. Như vậy gọi là giúp người chuyên chính.
- Tùy thời hỏi đáp là như có người đến hỏi Như Lai: “Con phải làm
sao được danh đại thí,
tiếng đồn khắp chốn, thiên hạ đều hay mà không tổn mất một chút tài
sản”. Phật bảo kẻ ấy: “Với người thanh tịnh, không nuôi súc vật,
trâu bò, đày tớ, tu trì phạm hạnh thì đem những thứ nô tỳ, vợ con…
vui vẻ cho họ; người không ăn thịt, vui vẻ đem thịt bố thí cho họ;
người không uống rượu, dù chỉ một giọt, vui vẻ đem rượu khuyến khích
họ uống; người ăn đúng thời, vui vẻ dâng cúng những lúc phi thời;
người bỏ trang sức những thứ hương hoa, thì đem hương hoa, những đồ
trang sức, vui vẻ cho họ. Đem những thứ ấy, cho người thế kia, rồi
quay trở về. Nếu làm như vậy liền được mang danh là Đại thí chủ,
thiên hạ đều biết nhưng mà chưa từng tổn hao một hào tài sản của
mình”. Thuyết như vậy là tùy thời hỏi đáp.
Bấy giờ bồ-tát Ca-diếp bạch Phật:
- Như Thế Tôn dạy, người không ăn thịt mà cho họ thịt, người ăn thịt
đó mắc tội không lớn, như vậy chẳng phải là làm tăng trưởng tà kiến
ngoại đạo? Vì vậy nên chế giới không ăn thịt?
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử khéo hiểu ý Phật. Bồ-tát hộ
pháp nên phải như vậy. Này thiện nam tử! Từ ngày hôm nay Ta cấm đệ
tử không được ăn thịt. Giả sử nhận được những thức ăn khác phải
thường quán tưởng như ăn thịt con. Vì sao đệ tử của đức Như Lai mà
lại ăn thịt? Chư Phật đã dạy người nào ăn thịt là bị đoạn mất hạt
giống đại từ.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Vì sao được ăn ba món tịnh nhục?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ba món tịnh nhục là Ta tùy việc tạm thời chế ra.
Ca-diếp lại thưa:
- Là do nhân gì?
Phật bảo Ca-diếp:
- Có chín cách nhận, trừ mười loại thịt.
Đây cũng tạm chế, phải biết từ nay không được dùng nữa.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Vậy sao Thế Tôn từng khen thịt cá là thứ ăn ngon?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ta chưa từng nói thịt cá là thứ thức ăn thơm ngon. Ta chỉ nói rằng
cây mía, lúa tẻ, lúa gạo, đường phèn, các loại trái cây là thức ăn
ngon, như Ta khen ngợi các thứ y phục trang nghiêm vẫn là ba y hoại
sắc. Phải biết thịt cá là loại thức ăn tanh hôi ô uế, chỉ làm tăng
trưởng thêm lòng tham muốn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Nếu Thế Tôn cấm không được ăn thịt thì năm món như: sữa, dầu, vải
bông, ngọc bội, da thú, cũng không được nhận.
Phật bảo Ca-diếp:
- Nghĩ lạ, Ca-diếp? Ông chớ nhận thức như bọn ngoại đạo nhóm
Ni-kiền-tử.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Vậy phải thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Từ ngày hôm nay, Ta cấm đệ tử không được thọ
dụng ba món tịnh nhục, và bỏ chín cách thọ nhận thức ăn dù không có
mười loại thịt đã cấm, cho đến loài vật tự nhiên chết đi cũng không
được ăn. Bởi vì sao vậy? Người nào ăn thịt thì khi đi đứng ngồi nằm
chúng sinh thấy đều sợ hãi, vì nghe sát khí
từ nơi người ấy, như người ăn món hưng cừ
hay tỏi, nếu vào hội chúng ai cũng chán ghét; người nào ăn thịt cũng
y như vậy, tất cả chúng sinh nghe mùi sát khí lo sợ bị chết, những
loài có mạng, dưới nước trên đất, hoặc bay trên không, thấy đều chạy
trốn. Vì vậy bồ-tát chưa từng ăn thịt, vì độ chúng sinh tùy thời ăn
uống kỳ thật chẳng ăn. Lại nữa thiện nam! Ta nê-hoàn rồi, về đời lâu
sau có những tì-kheo tuy là học đạo mà tự cống cao, cho mình chứng
quả, hoặc Tu-đà-hoàn, hoặc Tư-đà-hàm, hoặc A-na-hàm, hoặc A-la-hán.
Trong đời ác trược, những người lang thang, bần cùng khốn khổ xuất
gia học đạo phần nhiều lạm dụng danh tự tì-kheo,
vì lợi dưỡng mà cung kính bạch y;
hình trạng tiều tụy như đứa chăn trâu; thân mặc cà-sa
như kẻ thợ săn trá hình bắt thú; mong cầu danh lợi của cải thế gian
như mèo bắt chuột; các bệnh gầy gò, ghẻ lở, phong cùi, thân thể bất
tịnh mà đắp y phục hiền thánh mâu-ni; thân hình giống như ngạ quỷ
bần cùng, lạnh rét khốn khổ, chẳng phải sa-môn giả tướng sa-môn. Ở
đời sau này, lúc chính pháp hoại, pháp luật hành xử, kinh điển chính
luận mà Ta đã chế, đều bị trái ngược. Ai nấy tự tạo kinh luận, giới
luật, nói giới luật mình ăn thịt thanh tịnh là điều Phật dạy; tự tạo
luận tụng
trái ngược lẫn nhau; đều xưng sa-môn đệ tử Thích-ca. Lại nữa thiện
nam! Giáo pháp Ta dạy thụ dụng ngũ cốc, lúa gạo còn sống và tự tay
làm cá thịt mà ăn đều không thanh tịnh; học nghề ép dầu, cùng các kỹ
thuật làm thợ công xảo, thợ mộc, luyện da, lui tới quốc vương, xem
sao, làm lịch, chế biến thuốc thang, học luận thanh âm, văn từ xảo
thế, chăn nuôi súc vật, nuôi giữ nô tỳ, cất chứa tiền tài, vàng bạc,
san hô, ngọc bội, cẩm thạch, trân châu, vật báu, nuôi dưỡng các loài
sư tử, hổ, báo, chồn, chuột, mèo, cáo, cất chứa thuốc độc, luyện
thuật bùa chú, làm thợ vẻ tranh, viết sách sớ điệp,
tạo sự nghiệp bằng các trò mưu mẹo khiến người mê
hoặc, ca múa huyễn hoặc, đấu vật, nhuộm răng, thân ướp hương
thơm, lấy hoa cài tóc, trau chuốt thể hình, và còn tất cả những vật
phi pháp, hoặc giống phi pháp, Ta đều bảo đó là pháp bất tịnh.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Có những quốc độ mà dân nước ấy phần nhiều ăn
thịt, nếu đi khất thực đều nhận thức ăn trộn lẫn với thịt, thì các
tì-kheo và tì-kheo-ni, hàng ưu-bà-tắc và ưu-bà-di, ở trong nước ấy
làm sao giữ được đời sống thanh tịnh?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Nếu nhận thức ăn trộn lẫn với thịt, nên bỏ thức
ăn vào ở trong nước, tách cơm với thịt riêng ra mỗi thứ, rồi lấy cơm
ăn thì không phạm giới.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Nếu như thức ăn trộn lẫn với thịt mà không thể phân thì phải làm
sao?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Nếu ở đất nước mà mọi người dân ăn thịt là
chính, tất cả thức ăn thảy đều có thịt, thì Ta cho phép bỏ hết thịt
ra, còn lại thức ăn đem bỏ vào nước, làm mất hương vị của thịt đi
rồi sau đó mới dùng. Còn như cá thịt có thể phân ra mà ăn là tội.
Ngày nay Ta chế giới không ăn thịt là có nhân duyên. Nếu không nhân
duyên thì nhân thuyết kinh Đại bát-nê-hoàn cũng sẽ cấm chế không
được ăn thịt. Như thế gọi là tùy thời hỏi đáp.
- Hiểu rõ nhân duyên là nếu tì-kheo hay ưu-bà-tắc hỏi nghĩa như vầy:
Vì sao Thế Tôn, Như Lai Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác lúc mới xuất
thế không vì đệ tử mỗi mỗi chế giới? Mỗi mỗi không thuyết pháp môn
như vậy? Sao không thuyết ba-la-đề-mộc-xoa
đến nơi rốt ráo? Nghĩa này thế nào? Tỳ-ni
là gì? Này thiện nam tử! Nghe Ta phân biệt nghĩa lý của
ba-la-đề-mộc-xoa. Ba-la-đề-mộc-xoa có nghĩa là ít muốn biết đủ,
thành tựu uy nghi, không còn đọa lạc vào đường súc sinh, lìa mọi
nhiễm trước, hết thảy thân mạng đều được thanh tịnh. Đọa lạc là đọa
vào bốn đường ác, địa ngục thiêu đốt. Uy nghi nghĩa là ít muốn biết
đủ, nên không đọa lạc vào đường súc sinh, hết thảy thân mạng đều
được thanh tịnh, cho nên giới bổn gọi là không đọa. Đọa trong địa
ngục A-tỳ khổ đau gọi là đọa lạc. Bố-tát
nghĩa là nuôi lớn hai điều, một là tăng trưởng giới bổn mộc-xoa, hai
là làm cho lìa mọi tà thuyết. Tỳ-ni nghĩa là giới luật vi tế, điều
phục uy nghi, những vật phi pháp mình không tiếp nhận, cũng không
cho người, gọi là tỳ-ni. Trong đó ai phạm bốn pháp giới trọng, mười
ba hữu dư, ba mươi xả đọa, chín mươi mốt pháp đọa, bốn pháp hối quá,
trăm pháp chúng học, hai pháp bất định, bảy pháp diệt tránh, những
người phỉ báng kinh điển và bọn nhất-xiển-đề, phạm những tội như thế
mà không hướng đến những người thanh tịnh phát lồ sám hối, một mực
che dấu, như rùa giữ kĩ sáu chi của mình, thì tội phạm giới ngày đêm
tăng trưởng. Vì sao Thế Tôn biết có tội này mà không kết giới? Khiến
cho chúng sinh đọa vào ác thú? Giống như một người dẫn theo nhiều
người muốn đi phương khác đã chỉ bày rõ cho con đường chính, nhưng
vẫn có người quên mất đường chính lạc vào đường khác, có người lanh
lợi hô hoán kịp thời khiến người lạc đường quay lại đường chính.
Giáo pháp Như Lai cũng y như vậy, lúc đầu chỉ nói con đường duy nhất
thẳng đến nê-hoàn, nếu các tì-kheo phạm nhiều lỗi lầm, khi đó mới
nói quả báo phạm tội, rồi chế giới cấm. Như vậy Thế Tôn chỉ đường
chân thật, vì mọi chúng sinh nói rõ công đức của mười nghiệp lành.
Trong các vị trời, Phật là hơn hết. Trong tất cả pháp, Phật là chính
pháp. Ngài thương chúng sinh, nói rõ công đức của mười nghiệp lành,
bình đẳng thương yêu tất cả chúng sinh y như con một. Nếu có chúng
sinh đọa trong địa ngục, vì muốn cứu độ chúng sinh này thoát khỏi
cảnh địa ngục thì đức Như Lai có thể ở trong địa ngục kéo dài tuổi
thọ một kiếp, hoặc hơn một kiếp. Vì vậy làm sao có thể để cho
tì-kheo phạm giới tăng trưởng tội lỗi đọa trong đường ác? Như người
thợ may, may xong áo mới, sau đó cắt xé cho rách nát đi rồi khâu vá
lại. Thí như ông vua Chuyển luân thánh vương mới đầu dùng pháp mười
nghiệp thiện lành giáo hóa nhân
dân. Về sau dân chúng ác hạnh tăng dần, vua lấy Tự Tại Kim Luân
Bảo thần ra chế pháp luật, điều phục chúng sinh. Thế Tôn cũng vậy,
lúc đầu chưa kết giới bổn Ba-la-đề-mộc-xoa, về sau tì-kheo phạm tội
tăng dần, khi ấy mới lấy nhân duyên phạm giới làm điều căn cứ rồi
chế giới cấm để cho chúng sinh, những người giữ giới an lạc tu tập
thấy nhân duyên đó càng thêm hoan hỷ, tín tâm tăng trưởng, nhẫn đến
bình đẳng quán chiếu nghĩa lý bốn pháp chân thật thậm thâm vi diệu,
như vua Chuyển luân tự tại sử dụng Bảo thần Kim Luân. Pháp luân của
Phật cũng y như vậy, cũng là giáo pháp vô lượng chư Phật. Chư Phật
Như Lai chẳng thể nghĩ bàn. Giáo pháp Phật thuyết chẳng thể nghĩ
bàn. Những người nghe được giáo pháp của Phật chẳng thể nghĩ bàn.
Những ai tin được kinh này cũng là chẳng thể nghĩ bàn. Như vậy gọi
là khéo hiểu nhân duyên, là đại bồ-tát thành tựu bốn pháp có thể nói
kinh Đại bát-nê-hoàn cho người khác nghe. Hiện nói nhân duyên và
nhân duyên của Đại bát-nê-hoàn chính là bộ kinh Đại bát-nê-hoàn. Như
vậy gọi là khéo hiểu nhân duyên.
- Tự chuyên chính là thành thật
trở lại với chính bản thân, chuyên hướng về kinh Đại bát-nê-hoàn,
phải biết đấy là tự mình chuyên chính. Lại có khả năng giúp người
chuyên chính là biết tì-kheo tâm đã thành thục mới nói bổn kinh Đại
bát-nê-hoàn, nói Đức Như Lai trường tồn bất diệt, phải biết đây là
giúp người chuyên chính. Tùy thời hỏi đáp là như Ta vì Ca-diếp mà
nói bậc đại bồ-tát lợi trí vi diệu, có nhiều bí yếu, phương tiện mật
giáo, chẳng phải thanh văn hay hàng duyên giác có thể suy lường, đó
chính là kinh Đại bát-nê-hoàn, đây cũng gọi là tùy thời vấn đáp, tùy
vào tâm tưởng của mọi chúng sinh mong muốn điều gì thì nói pháp ấy,
chẳng phải hư vọng. Thí như một người diễn tả hư không bằng nhiều
tên gọi, là không, là hư, là không gì cả, hay là vô số… diễn tả như
vậy chẳng phải hư vọng. Như Lai thuyết pháp cũng y như vậy. Bộ kinh
Đại bát-nê-hoàn này nói bốn pháp ắt hẳn có chỗ ứng hợp, chẳng phải
hư vọng.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Nếu Đức Như Lai trường tồn bất diệt thì trái ngược với khế kinh
Phật dạy.
Rồi thì bồ-tát nói bài kệ rằng:
Như đốt viên sắt nóng
Rồi bỏ vào nước lạnh
Sức nóng nó mất dần
Chẳng biết nó về đâu
Giải thoát hết tất cả
Qua vực sâu tử sinh
Mãi an lạc bất động
Chẳng biết ở nơi nào?
[870a]
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Chớ dùng bài kệ nói điều sai lầm, cho rằng Như
Lai mãi mãi mất hẳn. Chẳng phải sắt nóng bỏ vào trong nước sức nóng
của nó dần dần mất hẳn. Chư Phật Như Lai vĩnh diệt nê-hoàn cũng y
như vậy. Như viên sắt nóng bỏ vào trong nước, sức nóng mất dần, Như
Lai cũng vậy, vô lượng phiền não, trói buộc, hoạn nạn, thảy đều tiêu
diệt, thí như sắt nóng bỏ vào trong nước sức nóng của lửa tuy đã
diệt mất, nhưng tính của sắt vẫn còn nguyên vẹn. Như Lai cũng vậy,
vô lượng kiếp số, lửa dữ phiền não đều tiêu diệt cả, nhưng tính Như
Lai là tính kim cang vẫn hằng thường tại, không phải là pháp biến dị
thay đổi, không phải là pháp hủy diệt từ từ. Đức Phật Như Lai giải
thoát tất cả, vượt qua mọi chốn vực sâu sinh tử, thể nhập nê-hoàn là
đi đến chỗ mọi nẻo thú hướng hoàn toàn vĩnh diệt, không thể biết
được, vì vậy nói rằng:
Giải thoát hết tất cả
Qua vực sâu tử sinh
Mãi an lạc bất động
Chẳng biết ở nơi nào?
[870a]
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Như đem sắt nóng bỏ vào trong nước, sức nóng
của nó dần dần mất hẳn, rồi lại đem nó bỏ vào trong lửa. Như Lai
Nê-hoàn kỳ thật thường trụ, nhưng vì chúng sinh lại vào vô lượng lửa
dữ sinh tử, đoạn trừ tất cả oán kết hoạn nạn trói buộc chúng sinh.
Lành thay, Thế Tôn! Như Lai trường tồn, là điều chắc thật.
Phật bảo Ca-diếp:
- Đúng vậy! Đúng vậy! Này thiện nam tử! Thí như ông vua Chuyển luân
thánh vương vào trong hậu cung cùng với mỹ nữ vui hưởng dục lạc,
phút chốc sau đó đi ra ngự viên, đến hồ nước tắm, khoái lạc tự tại.
Bấy giờ trong cung chẳng thấy bóng vua chớ bảo mất hẳn. Chư Phật Thế
Tôn bỏ Diêm-phù-đề, thị hiện vô thường cũng y như vậy, chớ bảo vĩnh
diệt, như vua Chuyển luân bỏ chốn thâm cung dạo chơi lâm viên khoái
lạc tự tại. Như Lai cũng vậy, bỏ chốn thâm cung vô lượng phiền não,
vào vườn tổng trì,
có hoa thất giác,
có hồ tắm mát, dạo chơi thoả thích, dùng trí phương tiện tự tại hóa
hiện, vô lượng phiền não đã diệt từ lâu.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy, Như Lai đã diệt vô lượng kiếp số sinh tử phiền
não, hoạn nạn khổ đau, Ngài đã vượt qua biển lớn ngũ dục,
vậy thì tại sao lúc còn bồ-tát ở trong thâm cung vui thú dục lạc
cùng với mỹ nữ? Và làm thân phụ của La-hầu-la?
Do đó nên biết Ngài chưa đoạn hết phiền não hoạn nạn, Ngài chưa vượt
qua biển lớn ngũ dục.
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Chớ nói lời đó với Đức Như
Lai, Ứng Cúng Đẳng Giác. Sở dĩ gọi là Đại bát-nê-hoàn bởi có khả
năng kiến lập nghĩa lớn, nay ông lắng nghe và diễn nói rộng cho
người khác nghe, chớ sinh nghi ngờ. Bậc đại bồ-tát trụ trong nê-hoàn
có khả năng lấy núi chúa Tu-di bỏ vào hạt lúa, vậy mà bao nhiêu
chúng sinh sống ở nơi núi Tu-di chẳng bị nhiễu hại, đến đi đứng
ngồi, chẳng biết ai làm, chỉ trừ chúng sinh có được tri kiến, biết
bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn an trí Tu-di vào trong hạt lúa rồi sau
trả lại. Cảnh giới của bậc Đại bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn là y như
vậy. Lại nữa thiện nam! Bậc đại bồ-tát trụ trong Đại bát-nê-hoàn cầm
lấy đại địa của cả ba ngàn thế giới bỏ vào hạt lúa, bao nhiêu chúng
sinh trong thế giới ấy chẳng bị nhiễu hại và chẳng thể biết ai đem
mình đến, ai an trí mình ở tại chỗ đó, ngoại trừ chúng sinh có được
tri kiến biết bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn cầm lấy ba ngàn đại thiên
thế giới an trí vào trong hạt lúa rồi sau trả lại như cũ. Lại nữa
thiện nam! Bậc bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn lại đem ba ngàn đại thiên
thế giới an trí vào trong lỗ chân lông mình, vậy mà chúng sinh của
thế giới ấy chẳng bị nhiễu hại và chẳng tự biết ai đem mình đến, ai
an trí mình ở tại chỗ đó, chỉ trừ chúng sinh có được tri kiến biết
bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn đem cả thế giới ba ngàn đại thiên an trí
vào trong lỗ chân lông của thân thể quý ngài rồi sau trả lại. Lại
nữa thiện nam! Bậc bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn, ở thế giới này có thể
đem cả mười phương quốc độ của các chư Phật để trên đầu kim, như lấy
đầu kim nâng chiếc lá táo, rồi đem đi qua quốc độ Phật khác mà các
chúng sinh chẳng bị nhiễu hại và đều chẳng hay ai đem mình đi, ai an
trí mình vào quốc độ ấy, chỉ trừ chúng sinh có được tri kiến biết
bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn và dùng thần lực để làm việc ấy. Lại nữa
thiện nam! Bậc bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn nắm hết tất cả quốc độ
mười phương bỏ vào tay phải, như người thợ nung nắm lấy bánh xe làm
bằng đất nung ném qua phương khác, xa đến vô lượng thế giới vi trần,
mà các chúng sinh không bị nhiễu hại, và chẳng tự hay ai đem mình
đi, ai an trí mình vào thế giới ấy, chỉ trừ chúng sinh có được tri
kiến biết bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn và dùng thần lực để làm việc
ấy. Lại nữa thiện nam! Bậc bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn lấy hết thế
giới khắp cả mười phương bỏ vào hạt bụi, mà các chúng sinh chẳng hề
tổn hại, và chẳng tự hay ai đem mình đến an trí tại đó, ngoại trừ
chúng sinh có được tri kiến, biết bồ-tát trụ Đại bát-nê-hoàn, và
dùng thần lực để làm việc đó. Này thiện nam tử! Đại bồ-tát trụ Đại
bát-nê-hoàn có đại thần lực, thị hiện vô số những việc như vậy, cho
nên gọi là Đại bát-nê-hoàn. Những việc bồ-tát đã làm khi trụ Đại
bát-nê-hoàn tất cả chúng sinh không thể lường được. Nay ông làm sao
có thể biết được Như Lai gần gũi với năm món dục, và làm thân phụ
của La-hầu-la? Lại nữa thiện nam! Ta trụ ở trong Đại bát-nê-hoàn là
vì việc lớn, ở trong ba ngàn đại thiên thế giới, trăm ức mặt trời và
cả mặt trăng, trăm ức cõi nước Diêm-phù-đề này hóa hiện nhiều cách,
y như cảnh giới định Thủ Lăng Nghiêm
đã nói, ở trong ba ngàn đại thiên thế giới và Diêm-phù-đề đều lấy
Đại bát-nê-hoàn để thị hiện nê-hoàn, nhưng mà chẳng phải nhập
bát-nê-hoàn một lần sau cuối, mà còn trở lại cõi Diêm-phù-đề ở trong
năm dục thị hiện thụ thai, cha mẹ của Ta gọi Ta là con, nhưng Ta từ
thuở quá khứ xa xưa, vô số kiếp trước đến nay đã đoạn sạch hết ái
dục, không còn thụ thân nhiễm ô bất tịnh, không còn thụ thân thụ
thực ô uế, thân Ta chính là pháp thân thanh tịnh, sự sinh đã đoạn.
Ta dùng trí tuệ phương tiện tùy thuận, ở Diêm-phù-đề thị hiện sinh
ra làm một đồng tử, khi vừa sinh ra, bước về hướng bắc bảy bước và
nói: “Trong loài trời, người đến a-tu-la chỉ có mình Ta là tôn quý
nhất, không ai sánh bằng”. Cha mẹ vui mừng cất tiếng khen rằng: “Ta
sinh đứa con, vừa mới chào đời đã đi bảy bước, là chuyện hiếm trong
cuộc đời này”! Vào lúc bấy giờ, mọi loài chúng sinh đều nói kỳ lạ,
nhưng Ta chưa từng làm thân đồng tử. Từ vô lượng kiếp đến nay Ta đã
lìa hạnh anh nhi, pháp thân thanh tịnh, chẳng phải là thân gân cốt
xương thịt, thức ăn nuôi lớn. Pháp thân thị thiện tùy thuận thế
gian, làm thân đồng tử, hướng về phương nam bước đi bảy bước là muốn
chỉ rõ, trong mọi phước điền Ta là hơn hết; hướng về phương tây bước
đi bảy bước là muốn nói rõ, Ta sẽ là người hoàn toàn đoạn tận sinh
lão bệnh tử, trong cõi chúng sinh đây là thân cuối; hướng về phương
đông bước đi bảy bước là muốn nói rõ trong mọi chúng sinh Ta là bậc
thầy dẫn đường tối thượng; hướng về bốn gốc bước đi bảy bước là muốn
nói rõ Ta sẽ đoạn tận mọi thứ tà thuyết, quét sạch phiền não, hành
động của ma, thiên tử Tự Tại đều phải hàng phục, và Ta sẽ thành Ứng
Cúng Đẳng Giác; nương giữa hư không, nhẹ đi bảy bước là Ta thị hiện
không bị nhiễm ô, như hư không kia; hướng về phương dưới, bước đi
bảy bước là muốn nói rõ, Ta sẽ phá bỏ tất cả lửa dữ ở trong địa
ngục, nổi mây pháp lớn, rưới mưa pháp lớn, an lạc chúng sinh, mưa
trận mưa đá đại pháp đè bẹp tất cả ác giới. Ta sinh ở cõi
Diêm-phù-đề này thị hiện vẫn còn búi tóc là muốn cho chúng sinh biết
búi tóc trên đầu của đồng tử kia chư thiên, loài người không ai có
thể cầm dao đến cắt búi tóc ở trên đỉnh đầu Ta được. Trong vô số
kiếp Ta đã từ bỏ búi tóc này rồi, nay lại thị hiện vẫn còn búi tóc
là để tùy thuận thế gian mà thôi. Ta thị hiện vào trong miếu thờ
trời, đại lực thiên thần, Thích Phạm hộ thế
cúi đầu cung kính đảnh lễ sát chân, vì vô số kiếp Ta đã làm thầy của
cả trời, người, nay thị hiện vào miếu trời là để tùy thuận thế gian.
Ở Diêm-phù-đề Ta còn thị hiện việc đeo khoen tai, nhưng thật ra
chẳng có người nào dám đeo khoen cho Ta. Mái tóc xoắn tròn, rủ xuống
bên phải như bờm sư tử, hết thảy nhân dân đều thấy tóc Ta như bờm sư
tử, nhưng vô số kiếp Ta đã từ bỏ mái tóc rủ ấy, nay Ta thị hiện mái
tóc xoắn tròn, rủ xuống bên phải như bờm sư tử là để tùy thuận thế
gian mà thôi. Ở Diêm-phù-đề, Ta cũng thị hiện vào trong học đường,
nhưng trong ba cõi không ai có thể làm thầy Ta được, duy chỉ có Ta
làm thầy trời, người, vì vậy cho nên gọi Ta là bậc Nhất thiết chủng
trí.
Nhiều kiếp Ta đã từng học thành tựu trí tuệ vô thượng, nhưng nay thị
hiện vào trong học đường là để tùy thuận chúng sinh mà thôi. Ta cũng
thị hiện cưỡi voi, cưỡi ngựa, xử dụng xe báu, giữ các kho báu, thân
ở thâm cung hưởng thụ dục lạc, lãnh đạo việc nước, nhưng thật chưa
từng bị những thứ đó làm cho nhiễm trước, vì từ lâu xa Ta đã xả ly
tất cả thứ ấy như bỏ đàm giải. Ta còn thị hiện thụ năm món dục, lãnh
đạo việc nước, làm Chuyển luân vương, vua Diêm-phù-đề, nhưng vô số
kiếp Ta đã từ bỏ địa vị vua chúa, vận chuyển pháp luân cam lồ vô
thượng, nay Ta thị hiện làm vua Chuyển luân chỉ là tùy thuận thế
gian mà thôi. Ở Diêm-phù-đề Ta cũng thị hiện thấy cảnh sinh, già,
bệnh, chết, rồi Ta từ bỏ cung vàng điện ngọc với mọi dục lạc xuất
gia, mọi người đều thấy đồng tử xuất gia, nhưng Ta chỉ vì hóa độ
chúng sinh và để tùy thuận thế gian nên mới thị hiện xuất gia. Ta
cũng thị hiện chứng đắc bốn quả của bậc sa-môn là Tu-đà-hoàn,
Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, trải qua chín lớp thứ tự thiền định,
tu bốn chân đế, chúng sinh đều thấy Ta rất mau chóng thành bậc
La-hán không ai sánh bằng, nhưng nhiều kiếp trước Ta đã chứng quả
cứu cánh La-hán, nay vì hóa độ mọi loài chúng sinh cho nên thị hiện
lần đầu tiên chứng. Ta lại thị hiện đến dưới gốc cây trải cỏ làm
tòa, hàng phục chúng ma thành đạo vô thượng, nhưng nhiều kiếp trước
Ta đã hàng phục tất cả chúng ma và mọi phiền não, đã chứng đắc được
pháp vị cam lộ. Ta cũng thị hiện thở ra hít vào, đại tiện tiểu tiện,
nhưng thân Ta là pháp thân thanh tịnh đâu có các thứ phiền phức đó
nữa, mà chỉ thị hiện theo cách thế gian. Thị hiện ăn uống là vì
chúng sinh, kỳ thật Ta chẳng có niệm đói khát, thị hiện ăn uống là
để tùy thuận theo cách người đời. Trong vô số kiếp Ta thường chứng
đắc các ba-la-mật
thậm thâm vi diệu, nên chẳng còn bị thời tiết chi phối, nhưng phải
tùy thuận theo cách thế gian, thị hiện ở trong nhà cửa phòng xá, kỳ
thật không có mấy việc ngủ nghỉ, ợ, ngáp phiền phức. Thị hiện ngồi,
nằm, kinh hành, dòm ngó, liếc qua, liếc lại, ngẩng lên, cúi xuống,
kỳ thật pháp thân của Ta không có các cử chỉ đó. Thị hiện tắm rửa,
thân thể sức dầu, dùng cành dương chi để mà súc miệng, nhỏ thuốc
sáng mắt, nhưng mà pháp thân đâu có sử dụng những thứ không được
thanh tịnh như vậy. Thân thể của Ta, tay chân mềm mại như cánh lá
sen, miệng ngát hương hơm như hoa ưu-bát, đôi mắt trong sáng tựa như
mặt trăng, nhưng để tùy thuận thế gian nên phải thị hiện thế kia. Ta
còn thị hiện sống hạnh thiểu dục, khất thực xin ăn, mặc đồ phấn tảo,
nhưng nhiều kiếp trước Ta đã thực hành thành tựu cứu cánh đời sống
của một sa-môn khổ hạnh. Ta thị hiện giữa nhân gian làm cha của
La-hầu-la, làm con của vua tên là Tịnh Phạn, mẹ là Ma-da, quyến
thuộc đầy đủ, nhưng có khả năng từ bỏ cuộc sống an vui thế tục xuất
gia học đạo, sống ở trong rừng, ngồi dưới gốc cây, đoạn mọi thô tế
của năm món dục và những trạng thái thọ lạc khác nhau. Bỏ ngôi vương
tử dòng họ Cù-đàm, thị hiện xuất gia hóa độ chúng sinh. Như Lai
không hề đắm nhiễm năm món dục lạc khi làm cha La-hầu-la. Ta thị
hiện có đầy đủ cha mẹ là để tùy thuận theo cách thế gian, chúng sinh
đều thấy Ta là người thường, kỳ thật Như Lai chẳng như người trời,
chẳng giống người đời. Lại nữa, ở Diêm-phù-đề Như Lai thị hiện nhập
bát-nê-hoàn nhưng mà không phải vào nê-hoàn hẳn, chúng sinh đều bảo
Như Lai vĩnh diệt, nhưng mà pháp thân Như Lai thường trụ, chẳng phải
là pháp thay đổi, hoại diệt. Thị hiện nê-hoàn là pháp thường trụ của
các chư Phật. Có khi thị hiện làm một tì-kheo phạm bốn tội trọng,
mọi người đều thấy, nhưng mà kỳ thật Ta chưa bao giờ thể hiện giải
đãi. Hoặc lại thị hiện làm nhất-xiển-đề, hoặc phá hoại Tăng, mọi
người đều thấy Ta tạo tội nghiệp địa ngục Vô gián, nhưng mà kỳ thật
Ta không hề có tâm phá hoại Tăng, thật ra không ai phá hoại Tăng
được. Ở Diêm-phù-đề Ta còn thị hiện hộ trì chính pháp, mọi người đều
thấy Ta là đại sĩ hộ pháp đắc lực, nhưng đây chỉ là pháp thường của
Phật và hàng bồ-tát. Ở Diêm-phù-đề hiện làm Thiên ma ai cũng đều
thấy, kỳ thật Ta không tạo nghiệp của ma. Ở Diêm-phù-đề hiện làm
thân nữ, ai cũng ngạc nhiên: Lạ thay, hôm nay người nữ thành Phật!
Nhưng mà kỳ thật Như Lai chưa từng làm thân nhi nữ, tùy theo nhân
duyên và chỗ mong cầu của mọi chúng sinh mà thị hiện làm thân nam,
thân nữ. Ở Diêm-phù-đề Ta thị hiện vào bốn loài súc sinh, mọi người
đều bảo là súc sinh thật, kỳ thật Ta không tạo nghiệp súc sinh, thị
hiện vào đó là để tùy thuận thế gian mà thôi. Ta lại thị hiện vào
chúng Phạm thiên, làm thầy bọn họ, chỉ vì phương tiện dẫn dắt chúng
sinh phụng thờ Phạm thiên để khiến cho họ kính tin chính pháp chứ Ta
không hề tạo nghiệp Phạm thiên, hiện tướng Phạm thiên chỉ là tùy
thuận thế gian mà thôi. Ta lại thị hiện vào trong nhà chứa độ các
dâm nữ, không hề khởi lên ý tưởng tham dục, tâm như hoa sen chẳng
nhiễm bùn nhơ. Thân tướng trang nghiêm, đến khắp những nơi ồn ào náo
nhiệt, phương tiện dẫn dắt, giáo hóa chúng sinh có tâm nhiễm ô. Ta
lại thị hiện vào trong kỹ viện hiện làm kỹ nữ nhưng dùng chính pháp
giáo hóa mọi người; vào trong học đường thị hiện làm thầy dạy bọn
trẻ con; hoặc vào quán rượu, chiếu bạc, hý viện để giáo hóa người,
nhưng Ta không hề tạo nghiệp như họ; đến nơi gò mả độ các chim thú,
nhưng Ta chẳng phải là thân súc sinh; vào nhà trưởng giả truyền trao
chính pháp; vào chốn đại thần chỉ dạy việc nước; vào chỗ thái tử dạy
làm hộ pháp; vào nhà vương hầu làm bậc tiên vương vận dụng chính
pháp để mà trị quốc; Ta còn thị hiện ra các mầm bệnh nhân đó chữa
trị những người bệnh ấy, rồi đem chính pháp dạy họ chán lìa bệnh khổ
của thân, chúng sinh cho rằng thật có mầm bệnh; Ta cũng thị hiện mất
mùa đói khát rồi đem thức ăn cam lộ bố thí cho những chúng sinh đói
khổ trở về nương tựa chính pháp, chúng sinh bảo rằng thật có kiếp
đói; Ta còn thị hiện trận kiếp đao binh, khiến cho chúng sinh tổn
hại lẫn nhau, nhân đó mới đem chính pháp giáo hóa khiến họ hòa vui,
chúng sinh cho rằng thật có tai kiếp đao binh chiến trận; Ta lại thị
hiện tướng trạng vô thường như lửa thiêu đốt, để dạy cho những chúng
sinh chấp thường, chúng sinh đều bảo thật có tai họa lửa dữ thiêu
đốt. Mỗi loài chúng sinh đều đồng ngôn ngữ giống loài của mình,
nhưng ai cũng cho tiếng nói loài mình hơn mọi loài khác, nên Ta tùy
thuận âm thanh họ ưa mà hóa độ họ. Ta lại thị hiện đủ cả bốn loại
đất, nước, gió, lửa, tùy loại chúng sinh mê đắm loài nào nhân đó độ
họ. Ta lại thị hiện làm những cây thuốc, tùy mỗi căn bệnh chữa trị
độ thoát chúng sinh bệnh đó. Ta lại thị hiện vào chúng ngoại đạo
xuất gia làm thầy dẫn dắt bọn họ, nhưng vô lượng kiếp Ta đã lìa hẳn
nghiệp ngoại đạo rồi, thị hiện như vậy cốt đem chính pháp độ họ mà
thôi. Ta lại thị hiện làm thợ khéo tay, làm
thầy thuốc giỏi, làm thầy bùa chú, là để giáo hóa mọi loài chúng
sinh và các ngoại đạo lòng đầy kiêu mạn, vận dụng chính pháp hàng
phục mọi loài tà mạn, kiêu mạn, cống cao, ngã mạn, chúng sinh thấy
vậy cho Ta là người thế tục tầm thường, nhưng Phật thường trụ lìa
pháp thế gian. Thậm chí Ta cũng thị hiện làm kẻ tôi tớ hạ tiện để mà
tùy thuận độ cho bọn họ. Trong Diêm-phù-đề thị hiện vô số nghiệp
chủng khác nhau, kỳ thật Như Lai chưa từng làm việc giống như bọn
họ. Thị hiện vô số tướng loài là để tùy thuận thế gian. Trong các
cõi nước, Bắc Uất-đan-viết, Tây Câu-da-ni, Đông Phất-vi-kiến, hai
mươi lăm cõi,
cho đến ba ngàn đại thiên thế giới, Ta đã tùy thuận theo pháp thế
gian hóa hiện vô vàn và nói rõ trong Lăng Nghiêm tam-muội. Như Lai
thành tựu trí đại phương tiện, mọi việc Phật làm đều là thị hiện, vì
vậy gọi là Đại bát-nê-hoàn.
Bậc đại bồ-tát trụ công đức Đại bát-nê-hoàn tất có khả năng tùy
duyên biến hóa vô số giống loài chẳng hề sợ hãi.
Ông chớ nghi ngờ Ta làm thân phụ của La-hầu-la. Phải biết Như Lai từ
vô số kiếp đã lìa biển lớn sinh tử ái dục. Do đó Như Lai là pháp
thường trụ, chẳng phải là pháp biến đổi, hư hoại.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Nếu Đức Như Lai là pháp thường trụ, chẳng phải là pháp hủy diệt từ
từ, chẳng phải là pháp biến dị đổi thay, vậy thì tại sao Như Lai
khen ngợi việc nhập nê-hoàn? Thí như đèn tắt, ánh sáng của nó đi về
chốn nào không ai biết được?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ông ví như vậy không đúng ý Ta. Này thiện nam tử! Thí như cây đèn
đựng đầy dầu mỡ thắp lên sẽ sáng, đến khi dầu hết gọi là đèn tắt,
nhưng mà kỳ thật cây đèn vẫn còn. Như Lai cũng vậy, loại dầu phiền
não đã cháy hết rồi, nhưng đèn Như Lai vẫn còn chẳng mất. Nếu như
dầu mỡ và đèn đều hết thì đức Như Lai nê-hoàn cũng vậy. Lửa tắt đèn
còn, vì vậy Như Lai an lạc nê-hoàn chẳng còn chẳng mất. Lại nữa
thiện nam! Ta nói đèn tắt là để thí dụ bậc A-la-hán, chẳng phải để
nói về pháp nê-hoàn. Bậc A-la-hán đắc quả tăng thượng[168]
thì đã diệt sạch mọi thứ tham muốn thức ăn ô uế ở trong cuộc đời,
thí như đèn tắt. Bậc A-na-hàm nghĩa cũng như vậy. Vì vậy Ta đã
phương tiện nói pháp vi diệu bí mật, chẳng nói nê-hoàn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Bậc A-na-hàm có nghĩa là gì?
Phật bảo Ca-diếp:
- Không còn trở lại thụ thân này nữa là A-na-hàm.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn, Như Lai cũng giống những nhà ảo thuật, có pháp
bí mật?
Phật bảo:
- Không phải! Pháp của Ta thuyết ví như trăng thu tròn đầy không
khuyết, lìa dâm, nộ, si, không có che dấu, cũng không bí mật. Như
ông trưởng giả lắm tiền nhiều của, chỉ có một con, thương yêu hết
mực, đem đến nhà thầy để học bán tự[169].
Chưa được bao lâu, sợ con học vậy lâu được thành tài, trưởng giả đem
con về lại nhà mình ngày đêm ân cần dạy cho bán tự. Thế nào thiện
nam, người cha chỉ dạy con học bán tự có thể biết được tất cả các
loại ký luận hay chăng? Nếu có thể biết tất cả ký luận vậy thì tại
sao người cha chỉ dạy bán tự mà thôi? Với đứa con yêu lẽ đâu ông ấy
dấu giếm không dạy ký luận hay sao?
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ không Thế Tôn! Vì đứa trẻ con chưa thể hiểu luận cho nên không
dạy. Nếu ông tham tiếc giấu kín thì mới gọi là che giấu, đằng này
lòng dạ thẳng ngay khích lệ, tùy sức đứa trẻ từ từ dạy dỗ nên không
thể nói là che giấu được.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay!
Lành thay! Này thiện nam tử! Đúng như ông nói, với tâm giận hờn,
tham lam, keo kiệt giữ lại bí mật gọi là che giấu, nhưng Ta dùng tâm
từ bi thương yêu tất cả chúng sinh y như con một, chỉ vì thấy con
còn nhỏ không thể kham nhận giáo pháp thậm thâm vi diệu cho nên chưa
dạy, như ông trưởng giả lúc đầu dạy con chỉ dạy bán tự. Ta cũng như
vậy, dạy chín bộ kinh, mười trí, mười lực, bốn chân diệu đế, tám
phần thánh đạo, luận ký thậm thâm, nhưng với giáo pháp Đại thừa
phương đẳng thì chưa thể dạy. Lại nữa thiện nam! Như ông trưởng giả
dạy đứa con cưng, trước học bán tự, học bán tự xong, lần lượt mới
dạy ký luận thâm sâu, khiến con thông hiểu. Ta cũng như vậy, trước
vì đệ tử dạy chín bộ kinh, khi biết đệ tử đã thông hiểu rồi, sau đó
mới dạy luận ký Đại thừa: Như Lai trường tồn, chẳng phải là pháp
thay đổi biến dị, khiến mọi chúng sinh mở rộng mắt huệ. Này thiện
nam tử! Thí như mùa hạ, khi mây kéo về, sấm chớp rền vang ắt có mưa
to, trăm loại thảo mộc đều được thấm nhuần. Ngày nay Như Lai cũng y
như vậy, kéo mây sấm sét khởi đại pháp âm tuyên thuyết giáo pháp vi
diệu bí mật Đại bát-nê-hoàn, ắt hẳn có mưa pháp vũ cam lồ an lạc
chúng sinh.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy chẳng hề giấu giếm, rõ ràng như việc đưa cơm vào
miệng. Nhưng còn ý nghĩa như chim bay qua ở giữa bầu trời dấu vết
khó tìm thì là thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Giấu là gom chứa, lấy về cho nhiều; giếm là cất giữ, cất giữ những
gì đã nhận về được; đó là ý nghĩa hai chữ giấu giếm. Giấu giếm có
hai: một là hữu vi, hai là vô vi. Giấu giếm hữu vi là những Thanh
văn. Giấu giếm vô vi chính là Như Lai. Tăng có hai loại, đó là đẳng
Tăng và vô đẳng Tăng. Đẳng Tăng chính là hàng Tăng Thanh văn. Hàng
Tăng Thanh văn cũng không giấu giếm, vậy mà ngày nay tại sao có
người nhận nuôi đầy tớ, cất giữ tiền bạc; đến như dầu vừng, muối ăn
v.v… Như Lai còn không cho họ cất giữ, lẽ nào Như Lai cho họ nuôi
chứa những vật như trên. Nếu ai bảo rằng Như Lai cho phép, kẻ ấy đời
đời bị đọa lạc vào địa ngục Cắt Lưỡi. Đẳng Tăng Thanh văn không có
giấu giếm, rõ ràng như việc đưa cơm vào miệng; tâm tư của họ không
hề tham tiếc, như không tham tiếc mùi vị thức ăn, nơi mà họ đến như
dấu chim qua, khó lòng tìm được. Những hạng người đó mau chóng thành
đạo Vô thượng chính giác. Dấu vết khó tìm gọi là Như Lai. Hàng Tăng
hữu vi còn không giấu giếm, huống Tăng vô vi! Tăng vô vi là chư Phật
Như Lai. Chư Phật Như Lai há có bí mật? Nếu có bí mật mới là giấu
giếm. Khó tìm chính là chỉ cho nê-hoàn an lạc bất động, không có các
tướng hư không, nhật, nguyệt, mây, mưa, đất, nước, lửa, gió, sinh
già, bệnh, chết, phiền não. Thường trụ bất biến, an lạc bất động gọi
là nê-hoàn. Vì chứng nê-hoàn nên gọi Như Lai đại bát-nê-hoàn. Đại có
nghĩa là làm những việc lớn. Đại là tên gọi số đếm hữu vi, nếu có
người nào thọ mạng dài lâu, thì gọi người đó là bậc đại thọ. Người
có khả năng vận hành Phật pháp là bậc đại nhân ở trong loài người.
Người nào thành tựu tám điều giác ngộ của bậc đại nhân, gọi là đại
nhân. Cho nên chữ đại là tên số đếm của pháp hữu vi. Nê-hoàn nghĩa
là lìa mọi ung nhọt. Thí như một người bị trúng tên độc, đau đớn vô
cùng, may nhờ gặp được thầy thuốc chữa trị, vết thương đau đớn ắt
được chữa lành. Người thiện nam đó lìa khỏi ung nhọt, ông thầy thuốc
ấy lại qua nước khác chữa bệnh ung nhọt cho mọi chúng sinh. Đức Phật
Như Lai, Ứng Cúng Đẳng Giác cũng làm như thế, tất cả chúng sinh
trong Diêm-phù-đề từ vô lượng kiếp bị nhiễm các độc phiền não tham
dâm, giận hờn, si mê làm cho khổ đau, Như Lai dùng thuốc pháp vị cam
lộ Đại thừa để trị những bệnh khổ ấy. Những chúng sinh này dứt bệnh
khổ rồi, Ta lại thị hiện đi qua nước khác chữa trị bệnh khổ chúng
sinh ở đó, vì vậy nên gọi Đại bát-nê-hoàn. Nghĩa lý chân thật và
nghĩa phương tiện đều được gọi là Đại bát-nê-hoàn. Ta thị hiện vào
sáu nẻo luân hồi và đường giải thoát, bất cứ chỗ nào, tùy theo chỗ
cảm thụ của chúng sinh mà Ta giáo hóa, vì ý nghĩa này cho nên gọi là
Đại bát-nê-hoàn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Cách chữa trị bệnh của ông thầy thuốc, phải
chăng trị dứt bệnh khổ mọi người ở chỗ này xong, ông lại xuất hiện ở
một nơi khác trị bệnh cho người?
Phật bảo:
- Đúng vậy! Này thiện nam tử, có thể điều trị tất cả các bệnh khiến
cho được lành, chỉ trừ bệnh nặng không thể chữa được. Chư Phật Thế
Tôn cũng giống như vậy, trừ nhất-xiển-đề, mọi người còn lại đều được
chữa khỏi.
Ca-diếp lại thưa:
- Giải thoát là gì? Có bao nhiêu loại?
Phật bảo Ca-diếp:
- Giải thoát có hai, sắc và vô sắc. Vô sắc chính là giải thoát của
hàng Thanh văn, Duyên giác. Sắc là giải thoát của đức Như Lai. Giải
thoát thuộc sắc, không nói đến sắc. Bởi vì sao vậy? Ví như chúng
sinh ở cõi Phi tưởng, Phi phi tưởng kia, thân vừa có sắc, vừa không
có sắc, nhưng đâu thể nói là họ có sắc. Nếu ai hỏi rằng chúng sinh
Phi tưởng, Phi phi tưởng kia, thân vừa có sắc, vừa không có sắc,
nhưng đâu thể nói là họ có sắc, thì họ sẽ trụ vào ở chỗ nào? Khoái
lạc ra sao? Ông trả lời rằng đó là cảnh giới của các chư Phật, chẳng
phải là điều Thanh văn, Duyên giác có thể biết được.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Cúi xin Thế Tôn giảng lại ý nghĩa giải thoát nê-hoàn của Phật Như
Lai.
Phật bảo Ca-diếp:
- Giải thoát nghĩa là xa lìa mọi sự trói buộc hòa hợp. Lìa hòa hợp
là sinh mà không sinh, như có cha mẹ mới sinh ra con thì gọi là
sinh, còn như giải thoát thì không như vậy, nó như đề hồ tính vốn
tinh khiết, không nhờ cha mẹ ái dục nuôi lớn, vì độ chúng sinh thị
hiện có sinh, nên giải thoát là sinh mà chẳng sinh. Lại nữa sinh là
như gieo hạt giống nó nảy thành mầm, còn nghĩa giải thoát thì không
như vậy, nên nói giải thoát vốn chẳng phải sinh. Giải thoát như vậy
chính là Như Lai. Thế nên Như Lai sinh mà không sinh, tạo tác nhưng
mà không hề tạo tác. Tạo tác thật sự là như thành quách, lầu quán do
người tạo tác mà ra, giải thoát chân thật thì không như vậy, giải
thoát nghĩa là không người tạo tác. Giải thoát như vậy chính là Như
Lai. Vì vậy nên biết Như Lai nghĩa là không còn tạo tác, gọi là vô
vi. Còn nghĩa hữu vi, thì như thợ gốm lấy đất sét nặn ra các đồ
dùng, có làm có hư, giải thoát chân thật thì không như vậy, không có
tạo tác, không có hư hoại, vì vậy giải thoát là không tạo tác, là
không hư hoại. Sự giải thoát đó tức là Như Lai. Nên biết Như Lai
không sinh, không tử, vì vậy Như Lai là pháp vô vi, nên nói Như Lai
nhập đại nê-hoàn không có các tướng già suy sức yếu. Thân thể khô
gầy, thể lực suy kém, tóc bạc răng rụng là tướng già yếu, giải thoát
chân thật thì không như vậy, vĩnh viễn xa lìa các tướng già suy gọi
là giải thoát, giải thoát như vậy gọi là Như Lai. Như Lai không có
các tướng già suy nên gọi không bệnh. Hễ nói tới bệnh thì có bốn
trăm lẻ bốn thứ bệnh, ngoài ra đau ốm đột ngột thì nhiều không thể
kể hết. Lìa mọi bệnh này gọi là giải thoát, sự giải thoát đó tức là
Như Lai. Pháp thân thanh tịnh, không có bệnh hoạn cho nên mới nói
Như Lai vô bệnh. Vì không có bệnh nên chẳng có chết. Chúng sinh
thường chết, vì chẳng giải thoát, có tận có tử. Vĩnh viễn thoát khỏi
sự chết trói buộc gọi là giải thoát. Sự giải thoát đó tức là Như
Lai. Như Lai thành tựu vô lượng công đức thượng diệu như vậy. Nói
rằng Như Lai vẫn còn bị chết là điều hoang đường. Thân của Như Lai
pháp thân kim cương, thanh tịnh không hoại, cho nên không chết, lìa
mọi cấu uế, thì làm sao có tướng của vô thường biến hoại đổi thay.
Thí như váng sữa đọng lại từng lớp trắng ngần tuyệt đẹp, giải thoát
chân thật thì không như vậy. Giống như sen trắng, thanh tịnh vô
nhiễm, giải thoát của Phật cũng giống như vậy, vĩnh viễn xa lìa ái
dục nhơ bẩn, vì vậy Như Lai gọi là vô nhiễm, lìa mọi ngăn ngại. Nếu
có người chủ quản chế nghiêm ngặt gọi là ngăn ngại, giải thoát chân
thật thì không ngăn ngại, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nên Như
Lai là vô ngại thanh lương. Đối với người đời, chốn thanh lương nhất
chính là cõi trời, nhưng nói như vậy là lời dối gạt, bởi vì chỉ có
giải thoát mới là chân thật thanh lương. Sự giải thoát đó chính là
Như Lai, nên Như Lai là thanh lương an ổn. Sự an ổn đó, thí như
đường đi không gặp giặc cướp gọi là an ổn, giải thoát chân thật thì
không như vậy, tính không sợ hãi gọi là an ổn, sự giải thoát đó tức
là Như Lai, nên Như Lai là an ổn vô úy, lìa mọi sợ hãi. Sự sợ hãi
đó, thí như quốc vương thường sợ kẻ thù, giải thoát chân thật trọn
không sợ hãi, thí như ông vua Chuyển luân thánh vương chẳng có sợ
hãi, giải thoát chân thật cũng giống như vậy, sự giải thoát đó chính
là Như Lai. Như Lai chuyển vận bánh xe pháp vương tối thắng vô
thượng chẳng có kẻ thù, vì vậy Như Lai không sợ không lo. Sự lo sợ
đó, thí như quốc vương có người mưu phản mà không khả năng để hàng
phục nó nên thường lo sợ. Giải thoát chân thật thì không có những
nỗi lo như vậy, thí như quốc vương đã hàng phục được kẻ thù trong
nhà không còn lo lắng, sự giải thoát đó tức là Như Lai. Như Lai
không có lo âu sợ hãi, lìa mọi bợn nhơ. Sự bợn nhơ đó thí như gió
xuân thổi tung bụi đất, giải thoát chân thật lìa mọi bụi bặm, như
Chuyển luân vương cột viên minh châu ở trong búi tóc bụi không vấy
bẩn, sự giải thoát đó tức là Như Lai, cho nên Như Lai lìa mọi bợn
nhơ, lìa mọi hư dối. Sự hư dối đó dụ như ngói bể, giải thoát chân
thật thì không như vậy, giống như kim cương chắc thật không bể, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, cho nên Như Lai là không hư dối, luôn
luôn tự tại. Không được tự tại là như những người bần cùng thiếu nợ
tài vật của chủ, bị chủ quản chế chẳng được tự do. Giải thoát chân
thật thì không như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nên Như Lai
là tự tại vô ngại, chẳng ai xâm hại. Sự xâm hại là, thí như một
người mùa xuân chịu nóng, mùa hạ uống rượu, mùa đông chịu rét, thì
thân tổn thương, tự xâm hại mình. Giải thoát chân thật thì không như
vậy, chẳng bị xâm hại, sự giải thoát đó tức là Như Lai. Nên Như Lai
là không bị xâm hại, lìa mọi nhơ bẩn, thí như hư không chẳng chút
bợn nhơ. Giải thoát chân thật cũng y như vậy, chẳng có bợn nhơ, sự
giải thoát đó tức là Như Lai. Nên Như Lai là không có bợn nhơ, không
còn ràng buộc. Ràng buộc nghĩa là vương vấn bạn bè, bà con quyến
thuộc, giải thoát chân thật thì không còn sự ràng buộc như vậy, như
Chuyển luân vương vui thú một mình không cần bè bạn, sự giải thoát
đó tức là Như Lai, nên Như Lai là chẳng ai ngang bằng. Như loài hoa
sen sinh ra trong nước là chuyện bình thường, hoa sen sinh ra từ ở
trong lửa mới là kỳ đặc, mọi người ưa thích, giải thoát chân thật
cũng y như vậy, mọi người ưa thích, sự giải thoát đó tức là Như Lai,
cho nên Như Lai là bậc hy hữu, kỳ đặc vô cùng chẳng ai sánh kịp. Thí
như trẻ con chưa mọc răng được, thì không thể khiến cho răng mọc
liền, giải thoát chân thật cũng y như vậy, kẻ sống phi thời buông
lung phóng túng mà được chứng quả thì không thể có, như
nhất-xiển-đề, giải đãi làm biếng, nằm dài suốt ngày mà nói thành
Phật là chuyện hoang đường. Giả sử cư sĩ tại gia năm giới tin sâu
Phật pháp muốn cầu giải thoát đến bờ bên kia còn không thể được,
huống là những kẻ lười biếng nằm dài. Vì sao như vậy? Bởi vì bản
tính thì không thể nhờ kẻ khác mà thành, cho nên giải thoát chẳng ai
sánh kịp, sự giải thoát đó tức là Như Lai, vì vậy Như Lai không ai
sánh kịp,
vô lượng vô số. Thí như biển lớn vẫn lường đếm được, giải thoát chân
thật chẳng lường chẳng đếm, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nên Như
Lai là tối thắng vô lượng. Sự tối thắng đó chẳng thể so sánh, thí
như biển lớn không gì sánh bằng, sự giải thoát đó chính là Như Lai,
nên Như Lai là vời vợi tối thắng. Sự vời vợi đó thí như hư không
chẳng gì vượt qua, sự giải thoát đó chính là Như Lai, Như Lai vời
vợi, vua trong hàng thánh, thí như sư tử chúa tể muôn loài, giải
thoát chân thật là vua các pháp, ánh sáng giải thoát chiếu khắp các
pháp, sự giải thoát đó chính là Như Lai, cực kỳ cao tột. Như trong
các cõi thì Uất-đan-viết
là thù thắng nhất, giải thoát tối thượng cũng y như vậy, sự giải
thoát đó chính là Như Lai, nên Như Lai là tối thượng bậc nhất không
gì cao hơn, như trong các cõi thì Uất-đan-viết là thù thắng nhất, vô
thượng giải thoát cũng y như vậy, sự giải thoát đó chính là Như Lai,
nên Như Lai là pháp thường vô thượng. Giống như sự chết đối với
trời, người là pháp thường vậy, nhưng với pháp thường của sự giải
thoát thì không như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nên Như
Lai là thường trụ kiên cố. Cây chuối, bọt nước thì không bền chắt,
giải thoát chân thật thì không như vậy, sự giải thoát đó tức là Như
Lai, lìa mọi tệ lậu. Thí như vách gỗ đã bị mục nát là chỗ sinh sống
của loài mối mọt, còn sự giải thoát thì không như vậy, như tường sơn
láng không gì bám trụ, giải thoát như vậy tất cả điều ác không thể
nhiễm được, sự giải thoát đó tức là Như Lai, chẳng có giới hạn. Thí
như tụ lạc, quốc thổ mới có ranh giới giới hạn, giải thoát chân thật
thì không như vậy, thí như hư không khoái lạc vô biên, sự giải thoát
đó tức là Như Lai, vi diệu vô cùng, chẳng có dấu vết. Như chim bay
ngang dấu vết chẳng hiện, giải thoát không còn để lại dấu vết cũng y
như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, thâm sâu khó lường. Cha mẹ
sinh thành, nuôi dưỡng lớn khôn, ân đức thậm thâm không thể đo
lường, giải thoát chân thật cũng y như vậy, sự giải thoát đó tức là
Như Lai, thâm sâu khó thấy. Như các chúng sinh, mỗi mỗi tự thân đều
có bản tính Như Lai của mình rất là vi diệu nhưng lại sâu kín rất là
khó thấy, giải thoát chân thật vi diệu bí mật khó thấy hơn vậy, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, không thể thấy được. Giống như đỉnh
tướng
không thể thấy được, giải thoát như vậy chẳng phải Thanh văn và hàng
Duyên giác có thể thấy được, sự giải thoát đó tức là Như Lai, không
có nhà cửa. Gọi là nhà cửa bởi có phòng ốc làm chỗ cư trú, giải
thoát chân thật thì không như vậy, thí như hư không, vĩnh viễn không
thể làm chỗ ở cho hai mươi lăm cõi sinh tử cư ngụ, sự giải thoát đó
tức là Như Lai, không có nắm giữ. Nắm giữ nghĩa là, như tay cầm nắm
trái a-ma-lặc,
giải thoát chân thật thì không như vậy, như nhà ảo thuật làm trò
biến hóa không thể nắm được, sự giải thoát đó tức là Như Lai, lìa
mọi uế tạp. Uế tạp nghĩa là như dùng da trâu lốm đốm nhiều màu để
làm y phục, giải thoát chân thật thì không như vậy, thí như lấy sữa
đúng thời đúng kỳ, thì thứ sữa ấy một màu một vị, giải thoát chân
thật cũng y như vậy, một tướng vi diệu, sự giải thoát đó tức là Như
Lai, bản tính thanh tịnh. Nước ao tù đọng thì không trong sạch, giải
thoát chân thật thì không như vậy, như nước trời mưa một vị trong
sạch, sự giải thoát đó tức là Như Lai, bản tính chân diệu. Giống như
trăng trong chẳng chút mây che, giải thoát cũng vậy chân diệu vô
nhiễm, sự giải thoát đó tức là Như Lai, chân diệu định tĩnh. Cứu lửa
đang cháy hừng hực trên đầu thì không định tĩnh, còn sự giải thoát
diệt sạch tai họa phiền não đốt cháy, sự giải thoát đó tức là Như
Lai, tính nó bình đẳng. Không bình đẳng là như hai người điên, tính
không bình thường, giải thoát chân thật thì không như vậy, bản tính
bình đẳng giống như mẹ con, sự giải thoát đó tức là Như Lai, bản
tính tịch diệt, đến chỗ tối thượng, không còn điều gì để mong cầu
nữa, giống như một người đói khát cùng cực mà được cơm ngon no đủ
thỏa ý thì chẳng mong cầu thêm điều gì nữa, giải thoát chân thật
cũng y như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, tính đã đoạn tận.
Thí như lưỡi câu, mồi câu, dây câu đều đã đoạn sạch, giải thoát chân
thật cũng y như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, đã đến bờ kia.
Thí như dòng sông có bến có bờ, sinh tử vô lượng gọi là bờ này, giải
thoát chân thật gọi là bờ kia, giải thoát chân thật tức là Như Lai,
thanh tịnh lắng sâu. Lắng sâu nghĩa là chẳng như nước sông mà như
biển lớn, giải thoát chân thật cũng y như vậy, sự giải thoát đó tức
là Như Lai, chỉ thuần một vị, như cư-xá tử,
thuần một vị đắng, giải thoát chân thật thì không như vậy, sự giải
thoát đó tức là Như Lai, lìa mọi buông lung. Buông lung tức là đam
mê năm dục, giải thoát chân thật thì không như vậy, tính nó thanh
tịnh, lìa dâm, nộ, si, sự giải thoát đó tức là Như Lai, điều phục
khát ái. Ái có hai loại: niệm ái, pháp ái. Pháp ái tức là thương nhớ
chúng sinh, giải thoát chân thật không có niệm ái, lìa ngã, ngã sở,
sự giải thoát đó tức là Như Lai, tính nó diệt tận. Hết thảy tập khí
sinh tử trói buộc đều đã diệt hết gọi là giải thoát, sự giải thoát
đó tức là Như Lai, ví như thế gian là nơi che chở mọi sự tạo tác, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, làm chỗ nương tựa cho cả thế gian. Thí
như quốc vương dạo chơi nước nhỏ, giải thoát chân thật thì không như
vậy, bất động khoái lạc gọi là giải thoát, sự giải thoát đó tức là
Như Lai, ở bất cứ đâu cũng thường an ổn. Chẳng hạn ở nơi đồng trống
có nhiều hiểm nạn, sợ hãi, giải thoát chân thật thì không như vậy,
giống như sư tử chúa tể muôn loài chẳng có sợ hãi, sự giải thoát đó
tức là Như Lai, thoát mọi bức bách. Thí như một người bị thú dữ đuổi
chẳng ai cứu hộ để thoát hiểm nạn, giải thoát chân thật thì không
như vậy. Như người lái thuyền, được con thuyền tốt vượt qua biển
lớn, sự giải thoát đó tức là Như Lai, thoát mọi nhơ bẩn. Thí như từ
sữa mà làm ra lạc, rồi lại từ lạc làm ra sinh tô, rồi từ sinh tô làm
ra thục tô, rồi từ thục tô làm ra đề hồ, chỉ có đề hồ mới có tính
chất tinh khiết bậc nhất, lìa mọi bợn nhơ, giải thoát cũng vậy, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, hàng phục tâm niệm cống cao ngã mạn.
Thí như quốc vương cao mạn tự đại bảo rằng chẳng ai có thể bằng
mình, giải thoát chân thật thì không như vậy, lìa mọi tâm niệm cống
cao ngã mạn, vô ngã, ngã sở, sự giải thoát đó tức là Như Lai, diệt
trừ vô minh. Thí như từ sữa mà làm ra lạc triển chuyển tương sinh
cho đến đề hồ, như vậy đề hồ là chất tinh khiết, tự nó không còn tạp
chất, nhơ bợn, giải thoát cũng vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai,
thoát dục nhàn tĩnh, không có hai pháp ngang nhau bằng nhau. Thí như
voi chúa, không ở chung đàn, giải thoát cũng vậy,
sự giải thoát đó tức là Như Lai, lìa mọi dối lừa, giải thoát ngã sở,
vào Như Lai tạng.
Thân của trời, người và a-tu-la không được chắc thật, như cây y lan,
cây lau, cây chuối, chẳng có bền chắc, lìa Như Lai tạng. Giải thoát
chân thật thì thể nhập trong mật tạng Như Lai, lìa mọi hư ngụy, đoạn
tất cả hữu, giải thoát cũng vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai,
vào chính pháp Phật. Phi chính pháp là như hoa bách diệp, giải thoát
chân thật thì không như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nhập
vào nhất tính. Muôn tính nghĩa là tính mọi chúng sinh, thọ mạng sai
khác là thọ mạng của tất cả chúng sinh, giải thoát chân thật thì
không như vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, nhập vào nhất xứ.
Mọi ngõ thể nhập không có ngã sở, giải thoát cũng vậy, sự giải thoát
đó tức là Như Lai. Thiện pháp nghĩa là, thí như đứa con có hiếu cha
mẹ, giải thoát cũng vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai. Ra khỏi
thế gian nghĩa là vượt trên tất cả các pháp, trong tất cả vị thì vị
giải thoát chân thật là nhất, sự giải thoát đó tức là Như Lai, trạm
nhiên bất động. Động ở đây là như biển nổi sóng, giải thoát chân
thật thì không như vậy, phướng nhân-đà-la
gió bốn phương thổi vẫn không lay động, sự giải thoát đó tức là Như
Lai, thẳng lên nhà Pháp. Nhà của thế gian lớn lắm cũng như cung điện
của vua, giải thoát chân thật thì không như vậy, sự giải thoát đó
tức là Như Lai. Ánh sáng chiếu lòa như luyện vàng ròng, giải thoát
cũng vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai. Nghỉ ngơi khoái lạc, thì
như quốc vương vừa hàng phục xong các nước đối địch thân tâm khoái
lạc, giải thoát chân thật xả trừ khổ ấm, nê-hoàn khoái lạc, sự giải
thoát đó tức là Như Lai, đạt đến cứu cánh, chẳng còn dư tàn, lìa mọi
trói buộc lao ngục sinh tử. Thí như tù nhân mãn hết tội tù được cho
ra ngục, giải thoát cũng vậy, sự giải thoát đó tức là Như Lai, lìa
mọi kết độc. Như được giải thoát vô lượng phiền não, độc xà kết
hoạn, đoạn tất cả hữu, lìa tất cả khổ, được tất cả lạc, được giải
thoát mãi, sự giải thoát đó tức là Như Lai, lìa dâm, nộ, si. Tất cả
phiễn não đã đoạn hết sạch, nhổ gốc ba độc, giải thoát vô dư, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, lìa tất cả hữu. Đoạn diệt hoàn toàn
tất cả chư hữu, thể nhập nê-hoàn, cứu cánh giải thoát, sự giải thoát
đó tức là Như Lai, siêu việt các ấm. Siêu việt tất cả các pháp bất
thiện, giải thoát lâu dài, sự giải thoát đó tức là Như Lai, lìa nơi
tự ngã và mọi ngã sở. Cuộc đời vô ngã, vô ngã chân thật thì Phật
tính sẽ hiển hiện rõ ràng, sự giải thoát đó tức là Như Lai, tính như
hư không. Hư không nghĩa là không thể nắm bắt những gì vốn có, những
gì vốn không, như các Ni-kiền có niệm sở hữu và không sở hữu, giải
thoát chân thật thì không như vậy. Lại nữa, về nghĩa chữ không, thì
như bình mật, nếu không có mật gọi là bình không, kỳ thật chẳng
phải không có cái bình, do không có vật gì ở trong đó, nên gọi bình
không, nhưng mà hình sắc cái bình vẫn còn cho nên biết rằng chẳng
phải không có, nghĩa chẳng phải không của sự giải thoát cũng y như
vậy, có hình có sắc cho nên mới nói chẳng phải là không. Đã diệt
hoàn toàn vô lượng phiền não, hai mươi lăm cõi, luân chuyển sinh tử,
thế giới hành xứ tới lui đã hết, giống như không có mật ở trong bình
gọi là bình không, đã diệt hoàn toàn mọi thứ họa hoạn nên gọi là
không, giống như cái bình. Lìa pháp thế gian, chu du khắp chốn, lòng
thường khoái lạc, chẳng hề lay động, thường trụ bất biến, nhưng cái
bình kia là pháp vô thường, còn sự giải thoát thường trụ bất biến,
cho nên gọi là không mà chẳng không, sự giải thoát đó tức là Như
Lai, lìa chỗ chấp trước. Chấp trước nghĩa là mê làm Đế thích, Đại
lực, Phạm thiên. Tuệ giác tròn đầy nghĩa là giải thoát mọi sự ái
chấp, sự giải thoát đó tức là Như Lai, tham dục
diệt hết. Tất cả mong cầu về sự tham muốn cũng đều diệt hết, thoát
mọi đam mê gọi là diệt hết, sự diệt hết đó tức là giải thoát, sự
giải thoát đó tức là Như Lai, nê-hoàn khoái lạc. Trạng thái nê-hoàn,
ví như bầy nai thấy đám thợ săn sợ đến chết khiếp, trốn vào núi sâu,
gặp động tiên nhơn liền được yên nghỉ an ổn khoái lạc, sự khoái lạc
đó gọi là nê-hoàn. Trạng thái nê-hoàn chẳng hề chấm dứt, giải thoát
hoàn toàn tất cả các hữu, vô lượng sinh tử, phiền não đảo điên, oan
gia trái thù, phương tiện trốn vào gặp được động tiên đó là chính
pháp, nương tựa chư Phật, chính Pháp và Tăng, an ổn khoái lạc vô
lượng chúng sinh. An ổn khoái lạc tức là nê-hoàn, chẳng hề diệt tận.
Nếu chúng sinh nào quy y Tam bảo gọi là nê-hoàn, huống là Như Lai
Nhất thiết chủng trí, xả hẳn thân này mà không phải là an ổn khoái
lạc nê-hoàn hay sao! Nhập nê-hoàn là, như kẻ bị say, có người đến
hỏi ông an lạc không? Kẻ say tỉnh lại đáp rằng an lạc, chúng sinh
cũng vậy, trong vô lượng kiếp say vùi sinh tử trong hai lăm cõi, khi
đã tỏ ngộ an ổn khoái lạc, an ổn mãi mãi, giải thoát bất động, không
phải diệt tận, sự giải thoát đó tức là Như Lai.
Bấy giờ bồ-tát Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Không sinh, không khởi tức là giải thoát, là
Như Lai chăng?
Phật bảo Ca-diếp:
- Đúng vậy, đúng vậy! Này thiện nam tử! Không sinh, không khởi tức
là giải thoát, cũng là Như Lai.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Tính của hư không, không sinh không khởi, là Như Lai chăng?
Phật bảo Ca-diếp:
- Cứu cánh giải thoát chẳng như hư không. Lại nữa thiện nam! Tiếng
hót thanh thoát, vi diệu của chim ca-lăng-tần-già và chim cộng mạng
có giống với loài chim cú hay không?
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ không, Thế Tôn! Âm thanh của chúng khác nhau nhiều lắm, không
thể thí dụ. Vì nhân duyên gì chư Phật Như Lai lại dùng phương tiện
nói thí dụ này?
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Ông khéo hiểu được thâm ý của Phật! Cho nên
giải thoát chính là Như Lai, Như Lai tức là sự giải thoát ấy, sự
giải thoát này không thể ví dụ. Chư thiên, loài người, chúng
a-tu-la… tất cả muôn loài không thể lấy cái không thể ví dụ làm ví
dụ được, chỉ có Như Lai vì để giáo hoá mới dùng phương tiện lấy cái
chẳng phải ví dụ để làm ví dụ mà nói về sự giải thoát. Vì sao như
vậy? Bởi sự giải thoát tức là Như Lai, Như Lai chính là sự giải
thoát ấy, không hai, không khác. Không thể ví dụ lấy làm ví dụ như
vầng trăng tròn, thân voi trắng lớn dụ như núi tuyết, chư Phật Thế
Tôn cũng y như vậy, nói đến những điều chẳng phải ví dụ dụ cho giải
thoát, vì để giáo hoá chúng sinh nên thuyết pháp phương tiện và
thuyết pháp chân thật.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Vì sao phải thuyết pháp bằng hai cách?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Thí như có người khởi tâm sân hận với đức Như
Lai, liền lấy dao kiếm tổn thương Như Lai, nhưng đức Như Lai không
bị tổn thương. Này thiện nam tử, vậy thì người kia có bị mang tội Vô
gián hay không?
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ không, Thế Tôn! Bởi vì sao vậy? Bởi thân Như Lai vẫn được bảo
toàn, không bị thương tổn, cho nên không mắc tội nặng Vô gián. Thân
của Như Lai pháp thân tự tại, không phải là thân cần được nuôi
dưỡng, làm sao tổn hại! Tuy nhiên người kia khởi tâm độc ác, vì lý
do đó mắc tội Vô gián. Đây là cách thuyết pháp phương tiện và thuyết
pháp chân thật.
[875c]
Phật bảo:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Pháp của Ta thuyết cũng
giống như vậy. Lại nữa thiện nam! Ví như có một đứa con bất hiếu
muốn hại mẹ mình. Bà mẹ biết được nên đã bỏ xứ chuyển đi nơi khác.
Đứa con không biết mẹ mình đã đi, nên về quê cũ, đem theo dao gậy,
rồi tự bảo rằng đã giết mẹ mình, nhưng mà kỳ thật thì chưa giết mẹ.
Thế nào thiện nam! Như đứa con đó có bị đọa vào địa ngục Vô gián?
Ca-diếp bạch Phật:
- Dạ không, Thế Tôn! Nếu như sự việc giết mẹ đã được thực hiện hoàn
tất thì mới mang tội địa ngụcVô gián, nhưng nay thân thể của người
mẹ kia không bị tổn thương thì chưa mang tội địa ngục Vô gián, nhưng
sẽ mang tội tương tự Vô gián, cũng như Vô gián, như vậy gọi đây là
thuyết phương tiện và pháp chân thật.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Lành thay! Lành thay! Thế Tôn khéo dạy phương tiện đáng làm và
không đáng làm.
[875c]
Phật bảo Ca-diếp:
- Vì có nhân duyên nên mới tuyên thuyết về pháp giải thoát, vì có
nhân duyên nên mới giảng rộng về các thí dụ. Thành tựu vô lượng công
đức như vậy gọi là nê-hoàn, cũng là Như Lai, và đó chính là hướng
đến bên kia đại bát-nê-hoàn. Hôm nay Như Lai sẽ nhập nê-hoàn, vì ý
nghĩa đó cho nên gọi là đại bát-nê-hoàn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Đúng thật Như Lai không hướng đến sự diệt tận
hoàn toàn. Chúng con nay biết thọ mạng Như Lai là vô cùng tận.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Hộ trì chính pháp phải nên
như vậy, phải diệt tất cả mọi tâm nghi ngờ, học trí quyết định. Này
thiện nam tử! Như vậy là bậc đại bồ-tát đã thành tựu bốn pháp, khéo
léo thuyết giảng bộ kinh phương đẳng Đại bát-nê-hoàn.
Kinh Đại bát-nê-hoàn, hết quyển 3
KINH
PHẬT THUYẾT ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Quyển 4
Phẩm thứ 9: TỨ Y
[875c]
Đức Phật lại bảo ngài Ca-diếp rằng:
- Trong kinh Đại bát-nê-hoàn này có bốn hạng người xuất hiện giữa
thế gian. Họ có khả năng hướng đến chính pháp, hộ trì chính pháp. Họ
có thể làm bốn chỗ nương tựa, đem đến rất nhiều sự giải thoát và
nhiều sự lợi ích. Bốn hạng ấy gồm: Một là phàm phu chưa lìa phiền
não xuất hiện ở đời, đem đến rất nhiều sự giải thoát và nhiều sự lợi
ích. Hai là hạng người chứng Tu-đà-hoàn hoặc Tư-đà-hàm. Ba là hạng
người chứng A-na-hàm. Bốn là hạng người chứng A-la-hán. Đó là bốn
hạng người làm chỗ nương tựa rất chân thật, đem đến rất nhiều sự
giải thoát và nhiều sự lợi ích.
- Hạng phàm phu là những người tự mình giữ gìn giới đức, đầy đủ uy
nghi, vì để hộ pháp nên đã lãnh thụ chính pháp Như Lai, đọc tụng,
thọ trì câu chữ, nghĩa lý, giảng giải rộng rãi cho người khác nghe,
sống ít tham muốn, lại vì người khác giảng dạy tám điều đại nhân
giác ngộ,
giáo hóa những người phạm giới khiến họ ăn năn sám hối, biết nhiều
ngôn ngữ của các chúng sinh, tập hành công đức hộ trì chính pháp của
hàng bồ-tát. Hạng này gọi là đệ nhất phàm phu trong hàng bồ-tát. Dù
vậy, hàng phàm phu này chưa được Như Lai thụ ký cho vào địa vị
bồ-tát.
- Hạng Tu-đà-hoàn và Tư-đà-hàm là những người đã chứng đắc chính
pháp, lìa mọi nghi hoặc. Họ không bao giờ dạy người những thứ kinh
sách phi pháp, luận ký văn vẻ ca tụng thế gian xa khế kinh Phật, hay
nuôi nô tỳ, giữ vật phi pháp. Hạng này là Tu-đà-hoàn bồ-tát. Tuy họ
chưa đắc địa vị bồ-tát thứ hai, thứ ba, nhưng họ đã được chư Phật
thụ ký
ngay ở đời này.
- A-na-hàm là đã đắc chính pháp, lìa mọi hồ nghi. Họ không bao giờ
dạy người những thứ kinh sách phi pháp, luận ký văn vẻ ca tụng thế
gian xa Khế kinh Phật, hay nuôi nô tỳ, giữ vật phi pháp. Phiền não
chưa khởi họ đã biết ngay. Còn những phiền não trong thời quá khứ họ
đã đoạn sạch không còn trở lại. Những pháp họ thuyết không đoạn Phật
tính, đức hạnh thanh tịnh, thân không có bệnh từ bên ngoài vào; rắn
độc bốn đại
làm chỗ nương tựa cho các mầm bệnh cũng không thể sinh; khéo giảng
vô ngã độ người chấp ngã.
Họ đã xa lìa ngô ngã thế gian nhưng vẫn phương tiện tùy thuận thế
gian. Họ chỉ thuyết giảng giáo pháp Đại thừa, không thuyết gì khác.
Trong thân chẳng có vô lượng não hoạn của tám vạn trùng. Tâm lìa ái
dục, không có ác mộng. Thoát tất cả hữu và nạn sinh tử. Người làm
được vậy là A-na-hàm. Không còn trở lại cõi đời này nữa là A-na-hàm.
Huân tập công đức qua nhiều thời gian, bao nhiêu điều ác không thể
nhiễm vào là A-na-hàm. Gọi A-na-hàm này là bồ-tát phát tâm thụ ký.
Phát tâm thụ ký nghĩa là người ấy không bao lâu nữa sẽ thành Phật
đạo.
- A-la-hán là phiền não đã hết, lìa mọi gánh nặng, những việc cần
làm đều đã làm xong, đầy đủ thập địa,
đã được thụ ký pháp nhẫn
thậm thâm. Họ có khả năng hóa hiện mọi hình về mọi phương diện tùy
theo ý muốn. Là bậc Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Giác. Đầy đủ công đức
như vậy gọi là bậc A-la-hán.
- Trong kinh Đại Bát-nê-hoàn này có bốn hạng người đó xuất hiện ở
đời, đem đến rất nhiều sự giải thoát và nhiều sự lợi ích, làm thầy
trời, người giống như chư Phật. Bốn hạng người này làm chỗ chúng
sinh nương tựa chân thật.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Con không tin rằng bốn hạng người đó có thể làm
chỗ nương tựa chân thật. Bởi vì sao vậy? Bởi vì Thế Tôn từng dạy
trưởng giả Cù-sư-la
rằng: “Nếu như thiên ma, phạm ma hóa hiện làm thân đức Phật, đủ ba
hai tướng, tám mươi vẻ đẹp, vầng hào quang tròn rộng đến một tầm,
hiện tướng lông trắng giữa hai chân mày, đến chỗ của ông, ông phải
biết cách hàng phục ma ấy. Nay Ta khuyên ông hàng phục bọn ma xấu ác
thế kia. Bởi vì sao vậy? Vì không phải là bậc a-la-hán mà lại tự
xưng là a-la-hán. Giả sử bọn ma xấu ác biến hóa nhiều trò ngồi, nằm
ở giữa hư không, hông trái phun lửa, hông phải phun nước, toàn thân
cháy đỏ tan thành mây khói, hoặc có thể thuyết chín bộ khế kinh… ông
cũng đừng tin. Vì vậy ông phải hàng phục bọn ma xấu ác đó đi chớ
sinh nghi hoặc. Thí như ban đêm con chó ăn vụng vào nhà người ta.
Chủ nhà biết được có chó vào nhà lập tức la mắng: “Con chó chết
tiệt, hãy mau cút đi, nếu không ta sẽ giết chết bây giờ”! Thế là con
chó nhanh chóng bỏ chạy, không dám trở lại. Ác ma Ba-tuần cũng y như
vậy. Nếu ác ma đến biến hóa thì ông hãy lấy năm pháp trói buộc
của Ta để trói buộc chúng. Bị năm pháp này trói buộc rồi thì ác ma
Ba-tuần sợ hãi chạy nhanh, như chó ăn vụng”. Đức Phật còn vì ông
Cù-sư-la mà nói lời rằng: “Nay ông có thể hàng phục ác ma thì ông đã
gần đến chỗ nê-hoàn”. Kính bạch Thế Tôn! Vậy thì tại sao hôm nay lại
nói bốn hàng người kia làm chỗ nương tựa rất là chân thật? Vì lý do
đó con nay chẳng tin.
Phật bảo Ca-diếp:
- Đúng vậy thiện nam! Ta nói pháp này cho hàng Thanh văn đầy đủ hục
nhãn hàng phục chúng ma, chứ không phải cho những người thực hành
giáo pháp Đại thừa. Trong hàng Thanh văn tuy có thiên nhãn nhưng Ta
vẫn nói họ còn nhục nhãn. Nhưng người nhục nhãn mà tin Đại thừa thì
Ta vẫn nói họ có Phật nhãn. Bởi vì sao vậy? Bởi vì những người trì
kinh Đại thừa chính là Phật thừa.
Lại nữa thiện nam! Giống như đại tướng biết giỏi binh pháp, dạy cho
một người tính tình hèn nhát những môn võ thuật, bảo kẻ ấy rằng:
“Ông phải nắm chặt đao kiếm chiến đấu, giữ vững tâm mình như ngọn
lửa dữ, cẩn thận chớ có quay đầu trở lại. Đến lúc lâm trận hãy nắm
giữ chặt binh khí trên tay đại chiến với giặc giống như mãnh hỏa,
binh giặc chắc chắn sẽ bị đánh lui”. Đại Hùng Thế Tôn, tướng quân ba
cõi, dạy hàng Thanh văn hàng phục chúng ma cũng y như vậy. Lại nữa
thiện nam! Thí như một người bản tính dũng mãnh, lại được học thêm
binh pháp chiến đấu, chẳng hề khiếp sợ, là kẻ đứng đầu trong hàng
chiến sĩ. Cũng vậy, thiện nam! Những người học tập khế kinh Đại thừa
thâm sâu vi diệu chẳng còn sợ hãi. Phải biết người ấy đã từng cúng
dường vô lượng chư Phật, đã từng thụ học giáo pháp Đại thừa, niềm
tin của họ vô cùng vững chắc, cho dù ức trăm ngàn ma biến hóa trọn
không sợ hãi, dù chỉ một niệm nhỏ như lông tóc, nhưng chúng ma kia
thấy người thụ học kinh điển Đại thừa thì sinh sợ hãi, như kẻ hèn
nhát. Thí như rắn độc thấy thuốc trị độc thì sinh sợ hãi, thiên ma
Ba-tuần cũng y như vậy. Ức trăm ngàn ma nghe được âm thanh kinh điển
Đại thừa, hoặc nghe hương thơm, thấy kinh chiếu sáng thì bao kiêu
mạn, cống cao, tự đại thảy đều tiêu hết. Lại nữa thiện nam! Thí như
con người nếu thấy rồng dữ, rắn độc, sư tử, hổ, báo, chó sói ai cũng
sợ hãi, hoặc chỉ nghe tiếng cũng đã sợ rồi. Nhưng lại có người có
được khả năng hàng phục ác thú như kẻ trượng phu. Người thấy ác thú
sinh lòng sợ hãi thì cũng giống như hết thảy những hàng Thanh văn,
Duyên giác nhìn thấy chúng ma. Nếu thấy chúng ma sinh lòng sợ hãi
thì bị chúng ma làm cho lung lạc. Còn như trượng phu có được khả
năng hàng phục ác thú, nên biết những người học kinh Đại thừa cũng y
như vậy, họ có khả năng hàng phục chúng ma, đã hàng phục rồi lại còn
thuyết pháp, như người trượng phu hàng phục thú độc. Bọn ma Ba-tuần
tâm đã điều phục liền nói lời rằng: “Từ nay về sau, đối với chính
pháp con sẽ phát tâm vui vẻ tin ưa, không dám nhiễu loạn”. Nên biết
Thanh văn thì còn phiền não, tập khí sợ hãi; còn người Đại thừa đã
diệt hoàn toàn tập khí sợ hãi. Người Đại thừa là dõng mãnh tinh tấn.
Vì vậy Ta nói những hàng Thanh văn phải nên hàng phục, chớ sinh sợ
hãi. Như vậy, thiện nam! Bản kinh Đại thừa Đại bát-nê-hoàn rất là hy
hữu. Nếu nghe kinh này thì cũng giống như Phật còn tại thế. Người
nào tin nhận cũng là hy hữu. Như hoa ưu-đàm rất khó được gặp, kinh
Đại thừa này cũng y như vậy, thật là hy hữu. Ta nê-hoàn rồi, nếu ai
gặp được kinh Đại thừa này cũng y như vậy, rất là hy hữu. Ta nê-hoàn
rồi, nếu chúng sinh nào nghe được kinh này cũng rất hy hữu. Vì sao
hy hữu? Này thiện nam tử! Vì đời tương lai có nhiều chúng sinh hủy
báng kinh này.
Bồ-tát Ca-diếp bạch đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Nếu như sau này có nhiều chúng sinh hủy báng
kinh này, vậy thì tương lai ai sẽ là người hộ trì chính pháp?
Phật bảo Ca-diếp:
- Sau Ta diệt độ pháp này lưu bố khoảng 40 năm, sau đó ẩn mất. Này
thiện nam tử! Thí như người đời lấy mía, lúa, gạo, tô du,
nhũ lạc
dùng làm thức ăn. Có nhiều chúng sinh ăn uống thứ này thì sinh ra
bệnh, trái lại ăn uống hoa trái thô cứng lại thấy ngon lành như
người ăn uống lúa gạo, tô du… Kinh điển Đại thừa lại không muốn nghe
chính là hạng người ăn thứ hoa trái, cỏ cây thô cứng, và đó chính là
hàng Thanh văn thừa,
bỏ mất mỹ thực kinh pháp Đại thừa Đại bát-nê-hoàn, không ưa muốn
nghe.
[877a]
Lại nữa thiện nam! Thí như ông vua ở trong núi sâu, không có thức ăn
lúa gạo, tô du… Nhân dân ông ấy có nhiều thức ngon đều dâng lên vua,
còn tự thân mình ăn uống những thứ hoa trái thô cứng. Nhiều người
gần gũi với lại nhà vua được thừa hưởng ân, bấy lâu chưa từng thấy
thức ăn ngon mà nay được ăn. Cũng vậy, thiện nam! Bốn hạng người này
là những tướng quân dõng mãnh bậc nhất ở trong Phật pháp, là đại
bồ-tát trong hàng bồ-tát. Nếu có một người xuất hiện ở đời, những
nơi họ đến đều lấy kinh điển Đại bát-nê-hoàn giáo hóa chúng sinh, tự
mình sao chép, dạy người sao chép, làm cho quyển kinh đến với mọi
loài. Nếu chúng sinh nào ở gần với bậc đại bồ-tát ấy nghe được pháp
thực Đại thừa nê-hoàn sẽ được thần lực quang minh của họ khiến người
nghe kinh, dù chưa từng biết câu cú, nghĩa lý, thậm chí một chữ,
được nhuần lợi ích, như những chúng sinh nhờ ân của vua được ăn mỹ
thực. Vì vậy, thiện nam! Bản kinh Đại thừa Đại bát-nê-hoàn đến ở nơi
nào phải biết chỗ ấy đất thành kim cương, chúng sinh chỗ ấy nghe
được pháp này, thụ trì đọc tụng dù chỉ một chữ, phải biết thân họ
cũng thành kim cương. Còn những chúng sinh bạc đức thiếu phước không
muốn thụ trì kinh điển Đại thừa dù cho chính pháp lưu thông khắp
nước, như những chúng sinh trong đất nước mình có bao nhiêu loại
thực phẩm thượng vị mà chẳng muốn ăn. Thương thay chúng sinh nghe
nghĩa chân thật mà chẳng tin nhận!
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Phật diệt độ rồi pháp này tồn tại khoảng 40
năm, sau đó ẩn mất, vậy trong bao lâu pháp này sẽ được lưu bố trở
lại?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Sau Ta nê-hoàn, lúc chính pháp còn hơn 80 năm,
là lúc kinh điển Đại thừa lưu bố khắp Diêm-phù-đề, qua 40 năm, kinh
này lại ẩn.
Ca-diếp lại bạch:
- Như Thế Tôn dạy, lúc kinh Đại bát-nê-hoàn này ẩn, sau đó lại hiện
ở giữa cuộc đời, bấy giờ những người trì giới rất ít, người phạm
giới nhiều, chính pháp ẩn mất, đường chính tổn giảm, vậy thì người
nào có được khả năng tin nhận pháp này? Ai sẽ giữ gìn? Ai đọc? Ai
tụng? Ai sẽ cúng dường? Ai sẽ giảng giải? Ai biên chép kinh, dạy
người sao chép? Cúi xin Thế Tôn phân biệt giải thích, khiến mọi
chúng sinh nhờ đó được độ. Chư vị bồ-tát ưa học pháp sâu, nghe Thế
Tôn dạy sẽ vâng làm theo.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Nếu chúng sinh nào phát
tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều số như cát của sông Hi-liên, thì mới
có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận phát tâm bồ-tát, dù chưa
quyết định đắc đạo vô thượng, nhưng không phỉ báng kinh Phương đẳng
này.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của một sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại còn khởi tâm vui
thích tin nhận, nhưng chưa khả năng giảng rộng cho người.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của hai sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, mà tự thân còn thụ học
thêm nữa, nhưng cũng chưa có khả năng dạy người.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của ba sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
thuyết giảng, biên chép kinh điển, nhưng chưa khả năng hiểu được
nghĩa lý.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của bốn sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
thuyết giảng, hiểu được một phần mười sáu nghĩa lý thâm sâu của
kinh.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của năm sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
thuyết giảng, biên chép, gìn giữ, hiểu một phần tám nghĩa lý thâm
sâu.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của sáu sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
thuyết giảng, biên chép, giữ gìn, hiểu một phần tư nghĩa lý thâm
sâu.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của bảy sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
thuyết giảng, giữ gìn, biên chép, dạy người biên chép, hiểu một phần
hai nghĩa lý thâm sâu.
- Nếu chúng sinh nào phát tâm bồ-đề với chư Như Lai nhiều như số cát
của tám sông Hằng thì mới có thể đối với chính pháp lúc sắp diệt tận
không khởi phỉ báng kinh điển Phương đẳng, lại có khả năng tin nhận,
biên chép, dạy người biên chép, giữ gìn, đọc tụng, giảng giải,
truyền bá, khéo léo ẩn mật, gìn giữ chở che, khéo léo hiển thị,
thương xót thế gian, khuyên người cung kính cúng dường kinh điển,
chuyển dạy người khác cung kính cúng dường, trí tuệ đầy đủ, hiểu sâu
nghĩa lý, khéo biết Như Lai là pháp thường trụ, chẳng phải là pháp
thay đổi, hủy diệt, an ổn khoái lạc, khéo hiểu chúng sinh ai cũng
đều có tự tính Như Lai, khai mở chúng sinh hiểu rõ điều đó. Chư
bồ-tát này trong thuở quá khứ đã từng phụng sự vô lượng chư Phật, vì
vậy nên có khả năng hộ trì chính pháp Như Lai. Nếu như hôm nay người
ấy lại phát tâm bồ-đề thì đời sau người ấy cũng sẽ kham nhận hộ trì
chính pháp và những việc như biên chép, đọc tụng, hiểu nghĩa, giảng
giải cho chúng sinh khác họ đều thành tựu.
- Này thiện nam tử! Nên quán xét rằng, ở đời hiện tại và đời tương
lai nếu có người nào tin ưa giáo pháp, phát tâm bồ-đề, phải biết
người ấy chính là hộ pháp.
- Lại nữa, thiện nam! Có bọn ngoại đạo vì tham lợi dưỡng, nghe Phật
nê-hoàn, liền la lên rằng: “Phật chết hẳn rồi”! Bọn chúng không có
một chút lo buồn, ngược lại thêm vui. Ở đời tương lai, trong pháp
của Ta, có kẻ giả dạng đắp áo ca-sa xuất gia học đạo, lười biếng,
buông lung, phỉ báng khế kinh nê-hoàn, Phương đẳng… phải biết bọn
này chính là những hạng dị đạo hôm nay. Vì vậy những ai tin sâu giáo
pháp, ưa thích Phương đẳng, Đại bát-nê-hoàn đều là những người thành
tựu vô lượng công đức thù thắng. Này thiện nam tử! Giả sử người này
trong kiếp quá khứ đã từng tạo tác vô lượng tội lỗi, gieo nhiều
nghiệp ác, đáng lẽ phải chịu vô lượng quả báo khổ ở cuộc đời, hoặc
bị khinh khi, hoặc rất xấu xí, áo quần chẳng đủ, ăn uống thiếu thốn,
cầu tài chẳng lợi, sinh nhà bần tiện, hoặc nhà tà kiến, hoặc bị nạn
vua… thì nay nhờ sức công đức hộ pháp chỉ chịu quả báo nhẹ nhàng mà
thôi, còn bệnh nhức đầu thì được khỏi hẳn. Này thiện nam tử! Thí như
sương tuyết, lúc trời chưa mọc, đọng lại chưa tan, đến lúc trời mọc
thảy đều tan hết. Chúng sinh tạo tác vô lượng tội ác cũng y như vậy,
khi vầng mặt trời kinh Đại nê-hoàn này chưa xuất hiện, vô lượng ác
báo tích tụ chẳng mất, đến lúc mặt trời Đại bát-nê-hoàn này xuất
hiện thì vô lượng ác báo thảy đều tiêu mất. Lại nữa, thiện nam! Thí
như một người xuất gia học đạo, dù chẳng giữ giới nhưng được đi
chung với đức Như Lai và với đại chúng, ở bất cứ đâu, giả đắp ca-sa,
nhận người cúng dường, tên họ vẫn có trong đoàn thể Tăng của đức Như
Lai. Cũng vậy, thiện nam! Nếu đại bồ-tát đã chứng Thập địa và hàng
ngoại đạo có thể tin nhận một lời trong kinh điển Đại thừa này
thoáng qua lỗ tai, thì những người đó đều được nhập vào chúng đại
bồ-tát của đức Như Lai. Giả sử họ vì danh dự, lợi dưỡng mà tụng kinh
này, nhưng không phỉ báng, thì họ cũng sẽ thành đạo Như Lai, Ứng
Cúng, Đẳng Giác. Vì vậy Ta nói bốn hạng người trên là bốn chỗ nương
tựa rất chân thật. Trong bốn hạng đó, chỉ cần làm cho một người có
được khả năng tự quyết không lấy luận ký ngoại đạo thế tục cho là
Phật nói, thì đã xứng danh làm chỗ chúng sinh nương tựa chân thật,
phải nên cúng dường, theo học hộ pháp. Cúng dường thế nào? Nếu ai
thụ trì kinh điển đại thừa, thì nên suốt đời theo họ để học hộ trì
chính pháp; theo họ học rồi còn cúng dường thêm. Vì vậy, Ta nói kệ
này:
Người nào biết chính pháp
Bất luận trẻ hay già
Nên hết lòng cúng dường
Như người thờ thần lửa.
Người nào biết chính pháp
Bất luận trẻ hay già
Phải hết lòng kính lễ
Như trời thờ Đế thích.
[878a]
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Như lời Phật dạy, đối với sư trưởng phải nên
cung kính đảnh lễ, cúng dường là điều tất yếu. Giả sử những bậc
trưởng lão theo người trẻ tuổi để học cũng phải cung kính đảnh lễ
hay sao? Nếu như trưởng lão tuy biết kinh pháp nhưng chẳng giữ giới,
còn người trẻ tuổi giữ gìn giới hạnh, thì có kính lễ trưởng lão kia
không? Nếu hàng bạch y
khéo biết kinh pháp, những người xuất gia theo họ thụ học, thì phải
cung kính theo pháp thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Những người xuất gia không nên lễ bái những người tại gia, vì họ
chẳng phải là ruộng phước điền. Còn người xuất gia thuộc hàng trưởng
lão đều là ruộng phước, phải nên kính lễ. Nếu người phạm giới thì
không nên lễ. Bởi vì sao vậy? Vì giữ cỏ dại thì hại lúa tốt!
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Trong hai bài kệ Thế Tôn đã dạy là phải hết lòng cung kính đảnh lễ
như những chư thiên phụng sự Đế thích, nhưng so lời dạy vừa rồi thì
nghĩa đã trái ngược nhau? Nếu phải lễ kính tất cả trưởng lão thì các
tì-kheo giữ giới ắt bị phạm tội rất nhiều. Kính bạch Thế Tôn! Ngài
nói bài kệ nghĩa nó thế nào? Lại nữa, ở trong khế kinh Phật dạy phải
nên hàng phục những người phạm giới?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ta nói cho hàng bồ-tát tương lai, phải nên hết lòng cung kính đảnh
lễ, như những chư thiên phụng thờ Đế thích. Hai bài kệ này nói cho
bồ-tát, chẳng phải để nói cho hàng thanh văn. Này thiện nam tử! Ta
nê-hoàn rồi, đến lúc chính pháp Như Lai sắp diệt, người giữ giới
giảm, người phạm giới tăng; những bậc thanh tịnh, đạt được giải
thoát đều ẩn dật hết, chỉ còn những người xuất gia thụ nhận tài vật
phi pháp, nuôi dưỡng nô tỳ… Vào lúc bấy giờ, trong bốn hạng người,
nếu có một hạng xuất hiện ở đời, với lòng tịnh tín, từ bỏ gia đình,
xuất gia học đạo, cũng thị hiện như những người thụ nhận tài vật phi
pháp, nuôi dưỡng nô tỳ, nhưng người ấy biết phân biệt những điều
đúng pháp, phi pháp, đúng luật, phi luật, biết rõ người nào không
giữ giới hạnh, cũng tự biết mình phạm tội nặng nhẹ, lại có khả năng
biết việc Phật làm, khéo biết phong tục, pháp luật từng vùng. Lúc
học chín bộ kinh điển Như Lai, biết người tụng tập chín bộ kinh điển
phạm giới trái luật. Dù biết người đó phạm tội rất nặng, nhưng vì hộ
pháp nên vẫn phương tiện im lặng không nói lỗi lầm của họ, mà tự
nhún nhường theo họ thụ học, vì tâm hộ pháp nên chẳng phá hoại. Phải
biết người này xuất hiện ở đời là để hộ pháp.
- Này thiện nam tử! Thí như đất nước vua mới băng hà, vương tử còn
nhỏ chẳng thể trị quốc. Có người dân quê, dòng chiên-đà-la,
lợi dụng sức mạnh cướp đoạt ngôi vua. Bấy giờ, những dòng trưởng giả
và bà-la-môn suy nghĩ như vầy: Nay chiên-đà-là làm chủ nước này,
chúng ta vì sao không phản, lại theo? Bèn bỏ quê hương trốn qua nước
khác. Vua chiên-đà-la sai người đuổi theo, chặn các ngã đường. Vua
chiên-đà-la đánh trống tuyên lệnh, bảo các trưởng giả và bà-la-môn:
“Mọi người chớ đi, ta sẽ chia cho các ông nửa nước”. Nhân dân trong
nước có người không đi. Vua lại nói rằng: “Các bà-la-môn! Mọi người
hãy chuyển lời của ta rằng, vào bảy ngày sau, các bà-la-môn, những
nhân sĩ phải thiết đại hội cho vua chiên-đà-la. Mọi người cùng nhau
đến chỗ của vua, cùng với quốc vương và hàng thân tộc dòng
chiên-đa-la ăn uống ngủ nghỉ. Nếu có người nào không tuân theo lệnh
thì sẽ bị ta nghiêm khắc trừng trị”. Vua lại nói rằng: “Gia tộc của
ta có thuốc cam lộ từ trời Đao-lợi, người nào uống vào sẽ được
trường sinh, vậy hãy tìm cách giữ gìn, dùng chung”. Bấy giờ có một
Phạm chí bện tóc, chuyên tu tịnh hạnh, nghe vua thông báo liền đến
chỗ vua, đầu mặt đảnh lễ dưới chân nhà vua, thưa rằng: “Muôn tâu đại
vương! Thần chính là người làm điều đại ác, bất nhẫn bậc nhất ở
trong thiên hạ. Nếu ngài ban cho chức tước, bổng lộc, thì thần
nguyện xin nghe theo lệnh ngài”. Vua liền chuẩn tấu. Khi ấy Phạm chí
vâng theo lệnh vua, lãnh đạo quốc nội. Bấy giờ trong nước các
bà-la-môn đều nổi giận dữ, trách mắng Phạm chí, nhưng Phạm chí vẫn
theo vua trị nước. Một thời gian sau, đại thần Phạm chí thưa với vua
rằng: “Thần với đại vương cùng nhau lãnh đạo đất nước bấy lâu, chẳng
lẽ chưa đủ để tin tưởng nhau, sao chẳng thấy ngài dạy cho pháp
thuật?” Vua bảo Phạm chí: “Từ từ ta sẽ dạy ông pháp thuật. Nay trong
nhà ta còn thuốc cam lộ của bậc tiên vương, hãy cùng nhau uống”. Rồi
vua bèn đem vị thuốc cam lộ cùng với cách dùng giao cho Phạm chí.
Đại thần Phạm chí lấy được cam lộ và cách dùng rồi, hòa thuốc vào
cơm đưa cho vua ăn. Vua ăn thuốc ấy tức thì mạng chung.
Bấy giờ đại thần Phạm chí liền lập thái tử của vua thuở trước lên
ngôi, truyền trao vương vị, giúp đỡ nhà vua dùng pháp tiên vương
giáo hóa dân chúng. Như vậy đại thần Phạm chí không bỏ pháp
bà-la-môn thực hành theo pháp của chiên-đà-la. Đó là Phạm chí tu
hạnh bồ-tát cứu vớt chúng sinh, nhân dân trong nước hết lời ca ngợi:
“Lành thay! bà-la-môn này hộ trì vương pháp”. Bấy giờ bồ-tát hộ trì
chính pháp cũng dùng phương tiện như bà-la-môn lập vương tử đó lên
ngôi quốc vương, trong ngoài hoàng cung cho đến đại thần đều theo
chính pháp. Vợ con quyến thuộc vua chiên-đà-la đều bị thuốc độc làm
cho mê mẩn, sau khi tỉnh lại bị đuổi khỏi nước. Bậc đại bồ-tát cũng
y như vậy, hiện tướng phạm giới, nuôi dưỡng nô tỳ, thụ nhận tài vật
không đúng chính pháp, đến chỗ tì-kheo phạm giới, làm ác thụ học
kinh điển. Học kinh điển xong, vì muốn truyền dạy cho người trì
giới, nên phải ở chung với những người ác, qua lại ăn uống, tự tay
nấu nướng, không đi khất thực, vì để hộ pháp nên mới phương tiện làm
tám sự việc phi pháp
khiến những người ác mê mẩn, nhằm điều phục họ, không cùng bọn họ
hòa hợp bố-tát hay dự tự-tứ. Hàng phục tất cả những người phạm giới,
rồi cùng hòa hợp với chúng thanh tịnh bố-tát, tự-tứ, đem pháp Đại
thừa giảng giải rộng rãi cho mọi người nghe, làm cho an ổn và cứu độ
khắp vô lượng chúng sinh. Đó là bồ-tát hộ trì chính pháp. Ta vì
những người như thế mà nói hai bài kệ trên. Nếu tì-kheo nào nghe Ta
nói đây mà không có tâm hộ trì chính pháp, nhưng muốn phương tiện
bắt chước những vị bồ-tát thế kia, thì những người đó gây nên tội
lỗi mà Phật đã cấm, nếu nói bồ-tát thật sự có làm những điều xấu ác,
thì Ta nói họ là bọn lười biếng. Ta dùng phương tiện dạy pháp vi
diệu cho hàng bồ-tát nên nói kệ này:
Người nào biết chính pháp
Bất luận trẻ hay già
Nên hết lòng cúng dường
Như người thờ Thần lửa.
Người nào biết chính pháp
Bất luận trẻ hay già
Phải hết lòng kính lễ
Như Trời thờ Đế thích.
[879a]
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Bồ-tát buông thả, lười biếng
như vậy với giới cụ túc có thanh tịnh không?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Với giới cụ túc, nếu như
người ấy thành tâm sám hối thì được thanh tịnh. Này thiện nam tử!
Thí như bờ đê bị vỡ thì nước sẽ chảy ra ngoài. Bởi vì sao vậy? Vì
không sửa chữa. Này thiện nam tử! Bờ đê bị vỡ liền đắp vá lại thì
giữ được nước. Người giải đãi kia cũng giống như vậy. Với giới cụ
túc, bố-tát, tự-tứ bị phá vỡ thì giới thể lọt mất. Bởi vì sao vậy?
Vì siêng năng giảm, lười biếng lại tăng. Nhưng nếu tì-kheo giới hạnh
tổn giảm liền tu chỉnh lại, theo chư bồ-tát hộ pháp học đạo, siêng
năng sửa đổi, ân cần sám hối sẽ được thanh tịnh.
Ca-diếp bạch Phật:
- Trái a-ma-lặc[195]
mà Thế Tôn từng ví dụ trong kinh, dù sống hay chín cũng khó phân
biệt; trì giới, phạm giới, cũng khó nhận biết giống y như thế, vậy
phải làm sao để phân biệt được?
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Muốn biết tướng trạng trì
giới, phạm giới thì y cứ kinh Đại bát-nê-hoàn sẽ phân biệt rõ. Này
thiện nam tử! Như người nông dân gieo trồng ngũ cốc, trừ hết cỏ dại
gọi là ruộng sạch. Nếu còn cỏ bại[196]
giống y như lúa, đến khi kết hạt, cỏ lúa khác nhau, khi đó sẽ biết
thật giả rõ ràng. Bồ-tát hộ pháp cũng y như vậy. Phương pháp làm cho
ruộng phước điền Tăng sạch sẽ trước hết phải trừ tám loại hành vi
tội lỗi[197].
Lỗi lầm trừ sạch, bấy giờ sẽ được gọi là chúng Tăng nhục nhãn thanh
tịnh, họ được xếp vào ruộng phước tốt lành dẫn đến thánh quả. Ngoài
chúng nhục nhãn là Tăng thanh tịnh. Chỉ cần trừ sạch tám loại rắn
độc lỗi lầm xấu ác[198]
thì được chúng Tăng ruộng phước tốt lành, dù chưa phải là thanh tịnh
tất cả, nhưng cũng xứng đáng làm ruộng phước lành cho trời, người
cúng, huống gì là bậc thành tựu rốt ráo diệu quả thánh hiền, ruộng
phước thanh tịnh, là bậc tiêu biểu vượt ngoài thấy biết của hàng
nhục nhãn?
- Lại nữa thiện nam! Thí như nước nọ có hai loại
quả, một là ca-lưu[199],
hai là triêm-mâu[200].
Cây ca-lưu thì có trái rất đắng, còn cây triêm-mâu có trái rất ngọt.
Nhưng cả hai cây đều có hoa, lá và trái giống nhau. Có một người kia
không biết phân biệt hai loại trái trên lượm hết đem về, rồi ra chợ
bán, người mua ăn vào bị chết rất nhiều. Bấy giờ người trí nghi là
trái độc liền đến dò hỏi: “Ông lượm trái này từ chỗ nào về?” Đáp: “Ở
chỗ nọ”. Người trí liền bảo với kẻ kia rằng: “Đó là trái độc, làm
chết nhiều người, phải bỏ đi mau”. Cũng vậy, thiện nam! Chúng Tăng
lười biếng, làm tám điều ác[201],
thì người trì giới ở chung với họ như cây trái ngọt mọc chung trong
rừng với cây có độc, bồ-tát hộ pháp dạy họ từ bỏ, không để những
người đệ tử tín tâm thân cận lễ bái, cung kính, cúng dường, sợ đoạn
mạng sống, mất giống trí tuệ, đọa vào địa ngục. Vì vậy những người
cư sĩ nếu có lòng tin cần phải khéo léo phân biệt, chớ thấy hình
tướng liền theo gần gũi, mà phải đến hỏi họ có làm tám điều phi pháp
không? Tự-tứ, bố-tát có hòa hợp không? Nếu họ không làm tám điều phi
pháp, thì hàng Tăng đó được Thế Tôn nhận, vì thương chúng sinh, ở
rừng Kỳ-hoàn[202]
cùng chung hòa hợp y như vàng thật tụ về một chỗ. Phải biết đây là
chỗ đáng cúng dường. Còn nói không nhận, không cùng hòa hợp bố-tát,
tự-tứ, phải biết bọn họ chẳng phải là chỗ trời, người cúng dường,
các tì-kheo khác không nên cùng họ bố-tát, tự-tứ. Còn nếu như hỏi mà
vẫn không biết, thì phải nương vào khế kinh chân thật của đức Như
Lai để mà phân biệt. Nếu người ngu si, chẳng biết phân biệt, đi theo
cung kính, chu cấp vật dụng và thường gần gũi, Ta nói kẻ ấy sẽ đọa
đường ác.
- Lại nữa thiện
nam! Thí như núi Tuyết[203]
có loại thảo dược vị nó rất ngọt. Bấy giờ thương nhân đem thứ thuốc
ấy đi bán khắp nơi. Có một người nọ không biết phân biệt về các loại
thuốc, hỏi thương nhân rằng: “Ông có dược thảo vị ngọt ở vùng núi
Tuyết hay không?” Thương nhân nói: “Có”! Người nọ liền mua. Nhưng
người lái buôn thì đưa thuốc đắng. Người nọ tìm mua thuốc ngọt mà
lại bị tráo thuốc đắng. Chúng Tăng thanh tịnh như thuốc núi Tuyết mà
cùng với những tì-kheo lười biếng, phạm giới ở chung, những người
tín tâm cúng dường lễ bái, phải biết đây là người trần mắt thịt,
giống như kẻ nọ chẳng biết phân biệt thuốc ngọt, thuốc đắng. Người
nào thanh tịnh, kẻ nào phạm giới, tướng trạng khó biết, người trần
mắt thịt không thể phân biệt, chỉ người thiên nhãn mới khéo phân
biệt. Cho nên những ai làm tám điều ác, dù mặc pháp phục, không nên
thụ nhận người ta cung kính, lễ bái cúng dường. Nhưng nếu có thể sửa
đổi, sám hối, bỏ tám điều ác thì cũng trở thành bậc Tăng thanh tịnh.
Ca-diếp bạch Phật:
- Hay thay! Hay thay! Thế Tôn giảng nói pháp hoan
hỷ này! Con sẽ lãnh thụ giống như giữ gìn bảo vật kim cương.
Bấy giờ bồ-tát Ca-diếp lại bạch:
- Thế Tôn có dạy cho các tì-kheo bốn pháp nương
tựa. Bốn pháp đó là: Nương tựa chính pháp, không nương tựa người;
nương nghĩa quyết định, không nương tựa pháp nghĩa chưa quyết định[204];
nương tựa trí tuệ, không nương tựa thức; nương tựa nghĩa lý, không
nương văn tự. Chúng con tin bốn pháp nương tựa này, chứ không tin
bốn hạng người có thể làm chỗ chúng sinh nương tựa chân thật.
Phật bảo Ca-diếp:
- Tên các pháp đó chính là Như Lai đại
bát-nê-hoàn. Hết thảy chư Phật đều đồng pháp ấy. Chư Phật Như Lai
đắc pháp ấy rồi thường trụ bất biến, không hề hư hoại. Đối với Như
Lai mà nghĩ vô thường, Ta bảo người đó chẳng hề biết pháp, nên chẳng
đáng tin. Còn bốn hạng người mà Ta đã nói họ đều khéo hiểu phương
tiện mật giáo của đức Như Lai, họ biết Như Lai là pháp thường trụ,
chẳng phải là pháp thay đổi, hư hoại. Chư Phật Như Lai cũng ở trong
họ. Bốn hạng người đó và chúng sinh khác khéo hiểu nghĩa lý phương
tiện mật giáo Như Lai thường trụ, cho nên Ta nói họ làm nền tảng cho
sự nương tựa, phải biết nên tin. Vì ý nghĩa này Ta nói bốn hạng
người ấy là chỗ nương tựa chân thật.
- Nương tựa pháp là, chư vị Thanh văn đại đức,
trí tuệ, đối với chính pháp tâm không thất niệm; chính pháp chính là
Như Lai thường trụ; đối với chính pháp phương tiện tinh cần, gọi là
y pháp.
- Không nương tựa người là người phạm giới, tham
dục, phiền não, lại nói Như Lai là pháp vô thường. Hạng người như
vậy không đáng tin cậy, cho nên Ta nói không nên nương tựa.
- Nương nghĩa quyết định: Nghĩa quyết định là
hàng đại bồ-tát. Chư vị thanh văn đối với phương tiện mật giáo Như
Lai tâm còn nghi ngờ, chưa có lòng tin. Biển trí Đại thừa khiến cho
tâm ấy đi đến quyết định, lìa mọi nghi hoặc. Quyết định nghĩa là trí
tuệ Đại thừa vĩnh viễn xa lìa tất cả chướng ngại. Chướng ngại tức là
trí của thanh văn. Chư vị bồ-tát khéo lấy trí tuệ Đại thừa quyết
định, hiểu được Như Lai là pháp thường trụ, cho nên bồ-tát là chỗ
đáng tin.
- Nghĩa chưa quyết định là trí thanh văn, họ nói
thân Phật là do thức ăn ô uế nuôi dưỡng, Như Lai nê-hoàn tức là diệt
tận, giống như lửa tắt. Do trí như vậy nên chẳng đáng tin. Cho nên
Như Lai thuyết bản kinh này phương tiện giáo hóa cho những chúng
sinh nhị thừa[205]
lầm lạc. Hạng người thanh văn là trí hữu dư[206],
là không quyết định, vì vậy cho nên gọi thanh văn là trí chưa quyết
định, bởi trí tuệ ấy không thể hiểu được lời dạy của bậc Như Lai Đại
thánh. Cho nên nói họ là không đáng tin. Do đó Như Lai nói nghĩa
quyết định chính là bốn chỗ nương tựa chân thật.
- Nương vào trí tuệ: Trí tuệ chính là tin pháp
thân Phật, còn thân phương tiện thì không đáng tin. Thế nào là chỉ
thấy thân phương tiện của đức Như Lai? Là cho rằng thật có ấm, giới,
nhập[207],
nếu không thì thân này từ đâu tới, và nay hiện có tích tụ xá-lợi? Vì
có xá-lợi hiện giữa thế gian, nên nói pháp thân là thân ô uế, thức
ăn nuôi dưỡng. Bởi thức khởi lên ý nghĩ hư vọng như vậy cho nên
không thể tin tưởng. Thức không đáng tin, cho nên những người sử
dụng ý thức, phải biết người đó cũng không đáng tin.
- Nương tựa nghĩa lý: Nghĩa tức là chính. Chính
là đầy đủ. Đầy đủ nghĩa là không bị sút giảm. Không sút giảm là Như
Lai thường trụ. Như Lai thường trụ là pháp thường trụ. Pháp thường
trụ nghĩa là tăng thường trụ, đó là lời Phật. Như thế gọi là nương
tựa nghĩa lý. Nếu kẻ phàm phu tâm không ngay thẳng, may nhờ Như Lai
từ bi che chở cho nên họ được xuất gia học đạo, nhưng rồi lười
biếng, buông lung, phạm giới, nói rằng: “Đức Phật cho phép được nuôi
súc vật, đầy tớ, nhận vật phi pháp”. Gặp lúc mất mùa, thì lại nói
rằng: “Đệ tử của Phật chớ nên chịu khổ. Đức Phật cho phép nuôi giữ
súc vật, trâu, ngựa, đầy tớ, cất giữ lúa gạo, tiền tài, vàng, bạc,
buôn bán kiếm lời”. Những thứ kinh luật văn từ như vậy không nên tin
theo. Người nào tin theo những kinh luật đó, phải biết người đó cũng
không đáng tin. Vì ý nghĩa này cho nên mới nói phải nương tựa nghĩa.
Phi nghĩa tức là cho rằng tam bảo là pháp vô thường, thay đổi, hủy
diệt. Đây là phi nghĩa, cũng gọi văn tự, do đó nói rằng phải nương ý
nghĩa, đừng nương văn tự. Giả sử ngoại đạo có thuyết kinh luật, ý
nghĩa lại hợp giáo pháp Đại thừa, thì nên tin theo, điều đó chẳng
phải chỉ là văn tự.
- Này thiện nam tử! Bốn điều y cứ và bốn hạng
người nhục nhãn nói trên là chỗ nương tựa chân thật ở đời, gọi là tứ
y. Nên học như vậy!
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 10: PHÂN BIỆT TÀ
CHÍNH
[880a] Phật bảo
Ca-diếp:
- Có bốn loại pháp. Pháp của ma thuyết. Pháp của
Phật thuyết. Có những chúng sinh theo pháp ma nói. Có những chúng
sinh theo pháp Phật thuyết.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Chúng con làm sao biết để
phân biệt? Xin Phật chỉ dạy, chúng con muốn nghe!
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Sau Ta nê-hoàn khoảng bảy
trăm năm, giáo pháp Như Lai từ đó ẩn dần. Bấy giờ chúng ma giả làm
tì-kheo nhiễu loạn chính pháp, hiện tướng thợ săn cố che giấu mình.
Thiên ma ba-tuần giả tướng tì-kheo, tướng tì-kheo-ni, tướng
ưu-bà-ắc, tướng ưu-bà-di, tướng tu-đà-hoàn, tướng tư-đà-hàm, tướng
a-na-hàm, tướng a-la-hán, và cả tướng Phật; bỏ tướng thế tục nhưng
lại hành động pháp của thế gian để phá pháp Ta. Ba-tuần nói rằng:
“Như Lai từ trời Đâu-suất chết đi, giáng thần vào nhà của vua Tịnh
Phạn, phu nhân Ma-da ái dục hòa hợp mà sinh ra thân. Nếu như nói
rằng không phải từ chuyện ái dục mà sinh, là điều không thật. Ngài
cũng sinh ra như cách người đời, nhưng được trời, người và a-tu-la
cung kính cúng dường là bởi đời trước Ngài đã gieo trồng cội gốc
phước đức, tự đem vợ con và mọi tài sản ra làm bố thí, nhờ đó thành
Phật”. Phải biết đây là tướng mạo, lời nói, kinh luật của ma. Tại
sao như vậy? Bởi đức Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Giác vì muốn giáo hóa
cho mọi chúng sinh mà sinh ra đời, chẳng phải Như Lai sinh ra từ sự
mẹ cha ái nhiễm, thị hiện tướng ấy là để tùy thuận thế gian mà thôi.
Phải biết tướng mạo và lời nói này chính là kinh luật của đức Phật
thuyết. Nếu chúng sinh nào tin tưởng kinh luật của chúng ma nói,
phải biết bọn họ là quyến thuộc ma. Nếu chúng sinh nào tin tưởng
kinh luật của đức Phật thuyết, phải biết họ là những bậc bồ-tát.
- Lại nói “Như Lai xuất hiện ở đời, hướng về mười
phía, bước đi bảy bước, chẳng phải thị hiện nói là thị hiện, nên
chẳng thể tin”. Phải biết đây là kinh luật ma nói. Nếu nói “Như Lai
lúc vừa đản sinh, hướng về mười phương, bước đi bảy bước, đó là Như
Lai phương tiện thị hiện”. Phải biết đây là kinh luật Phật thuyết.
Kinh luật ma nói, nếu người nào tin, phải biết người đó là quyến
thuộc ma. Kinh luật Phật thuyết, nếu người nào tin, phải biết người
đó chính là bồ-tát.
- Lại nói “Như Lai đi đến miếu trời, cung kính lễ
bái, chẳng phải thiên thần lễ bái bồ-tát. Bởi vì sao vậy? Thiên thần
đứng trước, Như Lai đứng sau”. Phải biết đây là kinh luật ma nói.
Kinh luật Như Lai là nói thế này: “Như Lai phương tiện đi đến miếu
trời, chư thiên, Đế thích, Phạm thiên đều phải cung kính đảnh lễ,
hầu hạ bồ-tát”. Kinh luật ma nói, nếu người nào tin, phải biết người
đó bị ma dạy dỗ. Nếu người nào tin kinh luật Phật nói, đó là bồ-tát.
- Lại nói “Như Lai lúc làm thái tử, hưởng thụ năm
món dục lạc cùng với cung nhân mỹ nữ”. Phải biết đây là kinh luật ma
nói. Còn nói “Như Lai thị hiện ở trong thâm cung đầy đủ dục lạc, mỹ
nữ vậy mà Ngài bỏ như nhổ đàm giải để đi xuất gia”, thì đây chính là
kinh luật Phật thuyết. Kinh luật ma nói mà có người tin, phải biết
người đó bị ma dạy dỗ. Nếu người nào tin kinh luật Phật nói, đó là
bồ-tát.
- Lại nói “Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Giác ở rừng
Kỳ-đà, vườn Cấp Cô Độc thụ nhận tiền tài, vàng bạc, vật báu, đồng,
sắt, lưu ly, hạt trai, ngọc bội, san hô, hổ phách, nuôi giữ súc vật
voi, ngựa, trâu, dê, gà, chó, mèo, chồn, khỉ, chuột các loại…, ruộng
nương nhà cửa, buôn bán trao đổi, nuôi dưỡng nam nữ, tích trữ lúa
gạo. Vô số vật dụng như vậy vì lòng thương xót thế gian, nên nhận về
hết”. Phải biết đây là những lời ma nói. Đức Phật Như Lai, Ứng Cúng,
Đẳng Giác thương xót tất cả chúng sinh muôn loài, khi trụ ở rừng
Na-la[208]
Ta đã từng nói với bà-la-môn Di-la-kì-la và vua Ba-tư-nặc[209]
rằng: “Đại vương! Nói những đệ tử của Ta thụ nhận những vật phi pháp
là điều không có. Chẳng hạn nói nuôi nô tỳ, voi ngựa, trâu, dê, gà,
chó, mèo, chồn, khỉ, chuột, đồng, sắt, lưu ly, vàng bạc, hạt trai,
ngọc bội, cẩm thạch, san hô, hổ phách, nhiều loại vật khác; ruộng
nương nhà cửa, buôn bán trao đổi, nuôi dưỡng nam nữ, tích trữ lúa
gạo, tự nấu đồ ăn, dạy người nấu nướng, học xem tướng số, học luyện
bùa chú, tập luyện theo tiếng của các loài chim, tính toán ngày
tháng nhật thực, nguyệt thực, đoán xem số mạng, học kết hoa tóc, học
làm thợ mộc, học sáu mươi bốn thuật đoán giải mộng, uống thuốc tiêu
thực, sửa sang răng, môi, cài hoa trên tóc, thân ướp dầu thơm, dua
nịnh tiến thân, giả tướng tri túc mà sự thật thì lòng tham không
chán, nói cười chuyện phiếm, tham ăn vị ngon, cá, thịt các thứ, gom
các thuốc độc, hoặc gom dầu thơm, làm các nhạc khí[210],
giày dép, nón mũ bằng đồ da thú, chẻ tre, dệt vải khắc vẽ, thêu
thùa, uống các loại thuốc hòa trộn nhiều hương, học cách ăn nói theo
lối vương gia, đứng ngồi, nói cười an nhiêm trầm mặc, học bọn đàn bà
trang sức hương hoa, nói năng đùa bỡn, y phục lòe loẹt, làm lầu gác
vàng, vào hội quán rượu và nhà dâm nữ… bao nhiêu những điều phi pháp
như vậy, hoặc làm, hoặc nhận, hoặc cho người khác, đại vương nên
biết, Ta đều nghiêm cấm không cho tì-kheo làm những việc đó. Bởi vì
sao vậy? Bởi vì những điều phi pháp này giống như đám cỏ dại sẽ làm
hư hoại ruộng lúa tốt tươi. Ta phải khổ nhọc trừ bỏ nó đi”. Phải
biết những lời như vừa nói đó là kinh luật Phật. Những người tin
theo kinh luật ma nói, phải biết bọn họ bị ma dạy dỗ. Những người
tin theo kinh luật của Phật, phải biết người đó chính là bồ-tát.
- Nếu nói “Như Lai không thể thị hiện đi vào miếu
trời, cũng không thể nào hàng phục chư thiên, loài người trong đó;
cũng không thể ở trong chín mươi sáu đạo mà xuất gia; không thể thị
hiện kiếp thành kiếp bại, không thể học hết tất cả y thuật; cũng
không thể nào hóa hiện làm người nô bộc nam, nữ, hay làm cây thuốc,
làm vua, đại thần. Giả sử Như Lai làm được việc ấy, thì Ngài chẳng
phải là đấng Như Lai, thấy biết như vậy là bọn tà kiến. Như Lai bình
đẳng với mọi ân, oán; không có oán giận, chẳng có yêu thương, cũng
không có các tâm niệm như vậy”. Nên biết đây là kinh luật của ma.
Còn nói “Như Lai thị hiện vào trong tất cả miếu trời, ở trong chín
mươi sáu đạo xuất gia, làm kiếp thành, bại, vào các giảng đường chú
thuật đọc sách, làm thân nô bộc, thân nam, thân nữ, hoặc làm cây
thuốc, làm vua, đại thần, vào nhà dâm nữ, hoặc làm trưởng giả, cư
sĩ, phạm chí, bần cùng, nam nữ, hoặc là phi nam, hiện hữu khắp nơi
trong hai lăm cõi[211],
biến hóa không cùng mà chẳng hề bị thân ấy nhiễu hại, giống như hoa
sen chẳng nhiễm bùn dơ. Phải nên biết rằng, vì để hóa độ tất cả
chúng sinh mà phải tùy thuận theo cách thế gian biến hóa ra đủ tướng
mạo như thế”. Những điều ghi chép như vậy chính là kinh luật của
Phật. Những ai tin theo kinh luật ma nói, phải biết bọn họ bị ma dạy
dỗ. Còn ai tin theo kinh luật của Phật, đó là bồ-tát.
- Nếu ai nói rằng: “trong kinh luật ta, Thế Tôn
đã dạy đây là tội lỗi, đây là điều ác, đây là điều nhẹ, đây là điều
nặng, đây là tội thô, đây là tội tính[212],
đây là tội chế[213]…
Ta nói giới luật này là chân thật. Ông cũng nói giới luật ông là
thật, nên bỏ giới của ta theo của ông? Ông cho rằng đây là giới luật
của thế gian hay sao? Kinh luật của ta là chín bộ kinh Như Lai đã
thuyết, có dấu chứng thật. Trong chín bộ kinh ta chưa từng nghe một
câu, một chữ, thậm chí nửa lời về kinh Phương đẳng. Kinh điển Như
Lai có mười bộ chăng? Bộ kinh Phương đẳng vô lượng như vậy, phải
biết đều là do Điều-đạt[214]
làm, vì muốn phá hoại tất cả nghĩa lý nên mới tạo ra lời hư vọng đó.
Kinh điển Phương đẳng tạo ra từ những ý nghĩ hư vọng, chúng ta đừng
tin”.
Phật bảo Ca-diếp:
- Những lời như vậy làm loạn giáo pháp của đức
Như Lai, bài báng khế kinh Phương đẳng của Phật. Phải biết đó là
kinh luật ma nói. Ở đời tương tai có bọn người đó. Ai cũng cho rằng
mình có kinh luật, cùng tranh luận với kinh luật tà thuyết. Có các
tì-kheo biết được ngoài chín bộ kinh Như Lai thuyết riêng một bộ Đại
kinh Phương đẳng, nên dốc lòng tin; đối với giới luật không hề chấp
trước những điều tà kiến; những gì bất tịnh, không hợp uy nghi đều
xả bỏ hết; đối với pháp luật của đức Như Lai đầy đủ thanh tịnh tựa
như trăng tròn; biết tất cả kinh, mỗi mỗi pháp luật, mọi điều giới
hạnh số nhiều như cát ở trong sông Hằng, không thể tính đếm, nghĩa
lý chân thật, mọi nghĩa lý đó đều do Phật thuyết. Nếu người nào nói
giới luật của ta không có giới này, phải biết giới này chẳng phải
Phật thuyết; hoặc nói giới luật ta giữ chỉ có giới hạn mà thôi. Phải
biết đây là những người phạm giới. Kinh luật nào nói thiểu dục,
thanh tịnh, hợp với lời Phật, phải biết nghĩa này đều là kinh điển
của Đại thừa thuyết. Nếu ai bảo rằng, đức Phật Như Lai vì muốn an ổn
và vì cứu độ tất cả chúng sinh cho nên thuyết kinh Phương đẳng Đại
thừa Đại bát-nê-hoàn. Phải biết người này là đệ tử Ta. Những người
nói khác thì Ta chẳng phải là thầy của họ, chẳng phải xuất gia học
đạo nơi Ta, mà là đệ tử ngoại đạo tà kiến. Các dấu hiệu trên phải
biết đó là kinh luật Phật thuyết. Người nào tin theo kinh luật ma
thuyết, phải biết người đó bị ma dạy dỗ. Đối với kinh luật của Như
Lai thuyết người nào tin theo, phải biết người đó chính là bồ-tát.
- “Như Lai thành tựu công đức vô lượng, đắc tuệ
Không vô[215],
vì chúng sinh thuyết khổ, không, vô ngã, nay đã đến lúc vô thường
hoại diệt nên nhập nê-hoàn, không phải thị hiện tùy thuận thế gian”.
Những lời như vậy đều là ma nói. Phải biết Như Lai không thể nghĩ
bàn. Ngài đã thành tựu vô lượng vô số công đức trang nghiêm, là
Phật, Thế Tôn, là pháp thường trụ, không phải là pháp thay đổi, biến
hoại, chẳng phải tất cả như cây đa-la[216]
đã bị chặt ngọn, nhưng Thế Tôn thuyết bốn pháp bất độ[217]
như cây đa-la đã bị chặt ngọn; lại nói mỗi một bất độ tựa như đá chẻ
làm đôi; ai tự cho rằng mình đã chứng được pháp hơn người thì sẽ bị
đọa ngục Vô gián trở lên. Pháp hơn người là chưa thật chứng quả nói
mình chứng quả. Nếu có tì-kheo ít muốn, biết đủ, lại nhiều tri thức,
vua và đại thần, cùng với dân chúng thấy đều cung kính, nói kệ tán
thán thầy tì-kheo ấy công đức vô lượng, xưng là tôn giả, nói rằng
sau khi tôn giả xả bỏ thân này chắc chắn sẽ thành Phật đạo. Thầy
tì-kheo ấy nghe vậy liền nói: “Các ông chớ nên lấy đạo giải thoát
tán thán những người chưa chứng đạo quả, bởi những lời đó đắm trên
chữ nghĩa, Phật chẳng hài lòng. Các ông im đi, chớ nên suốt đời vì
người tu hành pháp lạc như ta mà nói những lời đa dục như vậy, ta tự
biết mình chưa chứng đạo quả”. Vua và đại thần bảo tì-kheo rằng:
“Tôn giả ngày nay chẳng khác đức Phật, mọi người nghe tiếng, đều sẽ
theo ngài học kinh, luật, luận”. Nên biết nhà vua cùng với đại thần
nói kệ tán thán sẽ được thành tựu công đức vô lượng. Còn tì-kheo kia
tu trì phạm hạnh, không vi phạm giới, chẳng phạm bất độ, không phạm
vào lỗi tự cho rằng mình có pháp hơn người.
- Lại có tì-kheo diễn thuyết rộng rãi kinh tạng
Như Lai, nói rằng: “Tất cả chúng sinh đều có Phật tính của mình. Một
khi vô lượng phiền não trong thân đã trừ diệt hết thì tính Phật ấy
sẽ hiển lộ ra, trừ nhất-xiển-đề”. Bấy giờ quốc vương cùng với đại
thần hỏi tì-kheo kia: “Ngài sẽ làm Phật hay chẳng làm Phật? Trong
thân của ngài cũng có Phật tính?”. Tì-kheo kia đáp: “Chưa biết tôi
sẽ thành Phật hay không, nhưng tôi biết chắc là trong thân tôi thật
có tính Phật”. Lại hỏi tì-kheo: “Như ngài chẳng làm hạng
nhất-xiển-đề, vậy thì phải chăng ngài tự cho rằng mình sẽ làm Phật”?
Tì-kheo ấy đáp: “Đúng vậy! Chỉ cần trong thân thật có Phật tính”. Dù
tì-kheo kia nói lời như vậy, chẳng phải tự xưng đắc pháp hơn người,
bởi vì sự thật là có Phật tính, nhờ giữ giới luật mới thành Phật
quả.
- Lại có tì-kheo tư duy như vầy: “Ta sẽ thành
Phật, chắc chắn như vậy, không nghi ngờ gì”. Tư duy như vậy, dù chưa
chứng đắc đạo quả giải thoát, người ấy vẫn có phước đức vô lượng. Vì
ý nghĩa này, tất cả tì-kheo đều nên tu hành pháp tư duy đó. Bởi vì
sao vậy? Vì sẽ ngay đây xa lìa tám mươi ức pháp bất tịnh; thanh
tịnh, thiểu dục tất được thành tựu, chân tính Như Lai nhờ đó hiển
hiện, mau được trăm ngàn kho tàng pháp báu. Thế Tôn đại bi mới nói
lời này. Phải biết tướng trạng trình bày ở trước chính là kinh luật
của đức Phật thuyết. Kinh luật của ma, người nào tin theo, phải biết
người đó bị ma dạy dỗ. Người nào tin theo kinh luật Phật thuyết,
phải biết người đó chính là bồ-tát.
- Lại nữa, nếu ai bảo rằng: “Chẳng có bốn pháp
tội đọa, mười ba tăng tàn, ba mươi pháp xả, chín mốt pháp đọa, nhiều
pháp chúng học, bốn pháp hối lỗi, hai pháp bất định, bảy pháp diệt
tránh; không việt tỳ-ni[218],
cũng chẳng tội nặng, không có ngũ nghịch, chẳng báng kinh pháp,
chẳng có hạng người là nhất-xiển-đề, cũng chẳng có chuyện phạm các
giới này sẽ bị quả báo đọa trong địa ngục. Tất cả tì-kheo và những
ngoại đạo đều được sinh thiên, nhưng Phật Thế Tôn để hù dọa người
nên thuyết giới luật. Nếu muốn mặc tình hưởng thụ khoái lạc ở cuộc
đời thì hãy bỏ pháp phục, trở lại thế tục thụ hưởng năm dục, chừng
nào thấy chán năm món dục rồi, trở lại tu thiện, ăn năn sám hối.
Thời Phật tại thế cũng có tì-kheo thụ hưởng năm dục được sinh cõi
trời, cũng được giải thoát. Xưa nay đều có những chuyện như vậy,
chẳng phải riêng ta tự tạo dựng nên. Phạm bốn tội đọa, cho đến năm
giới, cùng với tất cả luật nghi bất tịnh, nhận vật phi pháp… đều
được giải thoát. Nếu ai nói rằng, tội việt tỳ-ni đọa trong địa ngục
chịu khổ lâu dài, thời gian bằng tám vạn bốn ngàn năm của trời
Đao-lợi, còn các tội khác phần nào chuyển thành quả báo nặng hơn.
Đây là những lời của các luật sư giả danh Phật giáo, vọng nói hư
ngụy, chẳng nên tin tưởng”. Những điều trên đó, phải biết chính là
kinh luật của ma. Tội việt tỳ-ni rất là vi tế. Nếu tì-kheo nào phạm
mỗi mỗi điều luật nghi vi tế, biết mình phạm tội mà cố che giấu, như
rùa giữ kỹ sáu chi của mình, với bọn người này phải nên xa lìa, đừng
nên gần gũi, như Ta nói kệ:
Nếu người phạm tội nhỏ
Nói dối bằng im lặng
Không kể trong đời sau
Việc ác nào cũng làm.
[882a]
Đây là những điều nhỏ nhặt vi tế, đều do Như Lai quyết định giáo
giới, huống phạm tội nặng?! Giới luật không kể là lớn hay nhỏ đều
phải giữ vững, vì là Phật tính.
- Nếu ai bảo rằng: “Chín bộ kinh điển không nói chúng sinh đều có
Phật tính; kinh điển Phương đẳng cũng thuyết vô ngã chính là bài
báng chín bộ khế kinh. Tại sao lại không khơi mở cái thấy ở nơi
chúng sinh? Trong chín bộ kinh chưa từng nghe nói tất cả chúng sinh
đều có Phật tính. Ta làm sao tin? Hoặc là tự xưng nói pháp hơn
người”. Phải biết những lời bọn họ vừa nói, như bảo biển cả chẳng có
của báu. Người kia tuy có học chín bộ kinh, nhưng mà yếu tạng của
kinh Phương đẳng, biển pháp Đại thừa, vô lượng pháp bảo chẳng phải
là cảnh giới của người kia. Đức Phật thuyết pháp đâu vì tất cả thanh
văn, duyên giác, cảnh giới Đại thừa không phải của họ. Thấy được
nhân duyên, dấu hiệu Phật thuyết, lại cũng biết được tất cả chúng
sinh đều có Phật tính, không hoại các tướng ngô ngã, thọ mạng, tâm
giữ trung đạo, nói trong thân ta đều có Phật tính, ta sẽ thành Phật,
ta nay phải đoạn tất cả phiền não. Ai nói như vầy, thì bản thân họ
chính là thanh văn, nếu ai nói khác gọi là tự xưng được pháp hơn
người.
-
Nếu ai bảo rằng: “Ta đã thành Phật, ta đã thấy pháp, trụ ở Phật
địa”, chính là tự xưng được pháp hơn người. Ai không nói vậy thì
không bao lâu họ sẽ thành Phật. Pháp Phật thâm sâu quyết định như
vậy. Trong những tì-kheo tự cho rằng mình được pháp hơn người vì cầu
lợi dưỡng, dua nịnh tiến thân, giả đi khất thực, ngu si phạm giới,
chưa chứng đạo quả mà nói với người là mình đã chứng, để mọi người
biết nhằm được cung kính, hưởng sự cúng dường, tăng thêm tham muốn,
chờ đợi cúng dường, không tu niệm pháp, nhưng giả uy nghi làm vui
lòng người. Ta nói bọn này là kẻ tự xưng được pháp hơn người.
-
Lại có tì-kheo vì để hộ trì chính pháp nên giả tham cầu lợi dưỡng,
ưa muốn nổi danh, suy nghĩ như vầy: “Phải khiến tất cả mọi người
được biết, khen ngợi lành thay, cung kính, thừa sự. Ta sẽ nhân đó,
hàng phục ngoại đạo và bọn phạm giới, quang rạng oai đức trời người
tôn kính của đức Như Lai, rộng tuyên kinh điển Phương đẳng Đại thừa
Đại bát-nê-hoàn, khai đạo chúng sinh khéo hiểu kinh luật và luật
liên hệ của Như Lai thuyết, nuôi lớn hạt giống Như Lai tự thân,
khiến cho Phật tính nhanh chóng hiển bày, vô lượng kết hoạn đồng
thời trừ diệt, bảo các chúng sinh: ‘Mọi người đều có khả tính thành
Phật, cho nên hãy gắng diệt sạch phiền não’”. Vì tâm hộ pháp mà nói
như vậy, Ta bảo người này là hàng bồ-tát, chỉ vì hộ pháp nên chẳng
có tội nói pháp hơn người. Tội việt tỳ-ni còn bị đọa địa ngục chịu
khổ với thời gian bằng tám vạn bốn ngàn năm của trời Đao-lợi, huống
là tội nặng? Trong pháp Đại thừa người phạm tội nặng đều bị trục
xuất. Có tâm chiếm giữ là phạm tội nặng. Như người giữ tháp mà chiếm
một vật nhỏ bằng hạt cải, lấy một quyển kinh mà không hỏi chủ, đều
phạm tội nặng; có lòng gian tà phá hoại tháp Phật, cũng phạm tội
nặng, tất phải trục xuất. Nếu vua, đại thần xây dựng chùa, tháp,
cúng dường xá-lợi, hoặc vì cung kính mời một tì-kheo thay vua sắp
đặt, giữ gìn tiền bạc, nhưng tì-kheo đó làm theo ý mình khiến chủ
quở trách. Những tì-kheo này cũng phải trục xuất. Những người bất
nam
và người nhị căn,
đều phải trục xuất. Bởi vì sao vậy? Vì vượt năm giới. Thậm chí phải
có từ tâm bố thí sự không sợ hãi cho cả con kiến, là pháp sa-môn.
Giả sử chỉ nghe mùi rượu đã phải nhanh chóng rời xa, là pháp sa-môn.
Pháp của sa-môn thì ở trong mộng cũng không vọng ngữ. Pháp của
sa-môn thì ở trong mộng cũng không ở chung chỗ có người nữ. Nếu ở
trong mộng mà cùng ở chung, dù chưa phạm giới, như hương của hoa
khiến người xao xuyến, tâm khởi buông lung, đều do ban ngày nhìn
thấy cảnh vật, tâm liền sinh theo, nên tối nằm mộng, khi tỉnh mộng
rồi ý niệm thêm loạn, như nghĩ đến ăn mới đi khất thực, làm sao
khiến tâm phóng túng không sinh? Ngay ở trong mộng, tâm niệm mới
sinh phải mau trừ diệt.
Những điều nêu trên phải biết đó là kinh luật của Phật. Nếu ai tin
theo kinh luật của ma, phải biết người đó bị ma dạy dỗ. Còn ai tin
theo kinh luật Phật thuyết, phải biết người đó chính là bồ-tát.
- Nếu ai bảo rằng: “Như Lai cho phép những bậc đại nhân chỉ ngồi một
chỗ, uy nghi đi đứng, không nói là pháp; gieo đầu vào đá, tự uống
thuốc độc, hoặc là nhịn ăn, sát hại sinh vật, trói buộc chúng sinh
để nuôi thân thể, làm nghề mưu mẹo, luyện thuật bùa chú khiến người
mê loạn, hạng chiên-đà-la, bất nam, nhị căn, thân thể khuyết tật…
đều được xuất gia, vì thương chúng sinh. Vì lòng từ bi, nên những
sữa, mật, lụa là, ngọc bội, thuộc da, lúa gạo… đều không nên dùng,
những loài cỏ cây đều có mạng sống. Nê-hoàn diệt hẳn”. Những lời như
trên phải biết chính là kinh luật ma thuyết. Trừ bốn uy nghi của bậc
đại nhân, nếu ai bảo rằng Ta cho phép được uống thứ thuốc độc, lao
đầu vào lửa, nhịn ăn đến chết, gieo đầu vào đá, tàn sát chúng sinh,
làm nghề mưu mẹo, luyện thuật bùa chú khiến người mê loạn, những
loại sữa, mật, lụa là, ngọc bội, lúa gạo nấu chín nghĩ đó là thịt,
đối với hết thảy cỏ cây nghĩ rằng chúng có thọ mạng… ai nói như vậy
Ta không hài lòng. Người nói điều đó, phải biết họ là đệ tử ngoại
đạo. Những ai hành trì theo lời Ta dạy là đệ tử Ta, không nói bốn
đại là có mạng sống. Những điều như vậy phải biết chính là kinh luật
Phật thuyết.
- Những điều so sánh còn nhiều vô lượng. Những ai tin theo kinh luật
ma thuyết, phải biết người đó bị ma dạy dỗ. Những ai tin theo kinh
luật Phật thuyết, phải biết người đó chính là bồ-tát.
- Này thiện nam tử! Phải khéo phân biệt, tướng trạng sai khác giữa
kinh Phật thuyết, với kinh ma thuyết, như vừa trình bày.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Hay thay, Thế Tôn! Hôm nay chúng con mới hiểu lời dạy của đức Như
Lai thật là thâm sâu.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay, lành thay! Này thiện nam tử! Phải học như vậy mới là
người có trí tuệ thông suốt.
Kinh Đại Bát-nê-hoàn
Hết quyển thứ 4
KINH
PHẬT THUYẾT ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Quyển 5
Phẩm thứ 11:
TỨ ĐẾ
[882c]
Bấy giờ Thế Tôn bảo ngài Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Giả sử có khổ gọi là khổ đế,
thì mọi chúng sinh trong đường địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh… đều có
khổ đau. Khổ đế nghĩa là, pháp thân Như Lai thường trụ bất diệt,
chẳng phải là thân thụ thực ô uế, nhưng các chúng sinh chẳng có trí
tuệ tôn quý của Phật nên không biết được chân lý về khổ, lấy điều
phi pháp làm điều chính pháp, vì vậy nên bị si, ái, phiền não trói
buộc mãi hoài, nhiều kiếp luân chuyển sinh tử khổ đau. Giả sử chúng
sinh được nghe hai chữ Như Lai thường trụ thoáng qua lỗ tai, thì dù
muốn được sinh lên cõi trời hay cầu giải thoát chắc chắn sẽ được
chứng quả vị thánh, khoái lạc tự nhiên. Người trí tự biết chứng được
diệu quả đều nhờ âm thanh Như Lai thường trụ thoáng qua lỗ tai. Bởi
vì từ xưa cho đến hôm nay chẳng hề biết được Như Lai thường trụ cho
nên phải chịu qua lại vô lượng sinh tử khổ đau. Biết khổ như vậy là
biết
khổ đế. Nếu biết khác đi tức là chẳng phải biết về khổ đế.
- Khổ tập đế
là, vì không biết được sự thật các pháp cho nên tham ái ngày một
thêm nhiều, nuôi dưỡng súc vật, đầy tớ và giữ vật dụng phi pháp;
những điều phi pháp lại cho là pháp rồi lại sinh tâm nắm giữ hư
vọng, chính pháp bị diệt,
vì không có trí cho nên phải chịu luân chuyển ở mãi trong đường sinh
tử, khổ đau phiền não. Phải biết điều đó phá hoại chính pháp,
rốt cuộc chẳng được chứng quả sinh thiên hay là giải thoát. Chẳng
biết tướng trạng chân thật của những nguyên nhân khổ đau là hoại
chính pháp. Quả báo nói dối cũng sẽ phải chịu đêm dài tăm tối sinh
tử khổ não. Ai biết như vậy là biết tập đế. Nếu hiểu khác đi tức là
chẳng biết nguyên nhân của khổ.
- Khổ diệt đế
là tu pháp hành không,
nhưng nếu cho rằng mọi pháp diệt tận, thì sẽ hoại diệt thể tính Như
Lai; nếu tu hành không gọi là diệt đế, thì ngoại đạo kia nhìn nhận
nghĩa lý trái nghĩa hành không, tu hành như vậy cũng sẽ chứng được
diệt đế hay sao? Phải biết tất cả đều có bản tính Như Lai thường
trụ. Nếu như diệt sạch phiền não trói buộc thì tính Như Lai thường
trụ hiển hiện. Chỉ trong một niệm khởi lên liền được diệu quả thường
lạc tự tại gọi là Pháp tự tại vương. Đó là tu hành diệt khổ thánh
đế. Ngược lại, đối với thể tính Như Lai người tu khởi nghĩ là không,
vô ngã thì biết bọn này giống như thiêu thân
đâm đầu vào lửa. Diệt đế nghĩa là thể tính Như Lai, là quả Như Lai
diệt trừ tất cả vô lượng phiền não. Bởi vì sao vậy? Bởi vì thể tính
Như Lai là nhân. Người biết điều này là biết diệt đế Như Lai bình
đẳng. Nếu biết khác đi thì không thể gọi là biết diệt đế.
- Khổ diệt đạo
là thể tính Như Lai, Pháp, Tăng, Giải thoát. Bốn loại pháp này gọi
là đạo đế. Không biết như thật về bốn pháp này thì sẽ ở mãi trong
đường sinh tử vô lượng khổ đau. Trong đường sinh tử cần phải siêng
năng tinh tấn tu hành, hiểu rõ Như Lai, Pháp, Tăng, Giải thoát là
pháp thường trụ, không phải là pháp thay đổi, biến hoại, bất tận,
bất hoại. Khởi lên một niệm như vậy liền được chứng quả vi diệu
khoái lạc tự tại. Đối với bốn pháp thường trụ bất không, nếu ai nghĩ
rằng đây là phi pháp, phải biết bọn đó sẽ bị quả báo tà kiến điên
đảo. Khổ diệt đạo là, với ba pháp
này người tu luôn nghĩ là pháp thường trụ. Đó gọi là biết khổ diệt
đạo đế. Người nào tu hành nghĩ pháp thường trụ, phải biết người đó
là đệ tử Ta, biết bốn chân đế. Đó là bồ-tát biết bốn chân đế.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Nay con mới biết tu bốn chân đế.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 12: BỐN PHÁP ĐIÊN ĐẢO
[883a]
Đức Phật lại bảo ngài Ca-diếp rằng:
- Điên đảo nghĩa là khổ mà nghĩ vui, nghĩ rằng Như Lai là pháp vô
thường, nê-hoàn diệt tận, như củi hết lửa tắt, đó là đại khổ. Nếu ai
nghĩ rằng Như Lai vô thường tức là điên đảo. Vui mà tưởng khổ, đối
với Như Lai trường tồn mà thấy giống như chúng sinh, đó là điên đảo.
Ba cõi là khổ mà nghĩ rằng vui, đó là điên đảo. Đây là những điều
điên đảo thứ nhất.
- Vô thường nghĩ thường, đó là điên đảo. Thường nghĩ vô thường, đó
là điên đảo. Thường nghĩ vô thường là nghĩ Như Lai đạt được nê-hoàn
nhờ tu cực không,
đó là điên đảo. Tu cực không rồi, chúng sinh đoản thọ liền được
trường thọ, cho kết quả ấy là pháp thường tồn, đó là điên đảo. Đây
chính là điều điên đảo thứ hai.
- Phi ngã tưởng ngã, đó là điên đảo. Ngã tưởng phi ngã, tức là điên
đảo. Cho rằng tất cả thế gian có ngã, tức là điên đảo. Chư Phật dạy
rằng thể tính Như Lai là ngã chân thật, nhưng với nghĩa này lại
tưởng phi ngã, đây chính là điều điên đảo thứ ba.
- Tịnh nghĩ bất tịnh, đó là điên đảo. Bất tịnh nghĩ tịnh, đó là điên
đảo. Như Lai thường trụ, chẳng phải là thân thụ thực ô uế, nhưng
người mắt thịt cho rằng là thân thọ thực ô uế, pháp không thanh
tịnh; Pháp, Tăng, Giải thoát cũng sẽ diệt tận, đó là điên đảo. Đối
với tất cả thân hình bất tịnh, không thấy một chút thanh tịnh nào
cả, nhưng mà chúng sinh ngu si, điên đảo lại nghĩ thanh tịnh, đây
chính là điều điên đảo thứ tư.
- Như vậy, thiện nam! Đây là bốn điều điên đảo vọng tưởng.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Hay thay, Thế Tôn! Từ trước đến nay con thường chấp giữ những điều
điên đảo, bây giờ mới thấy chính pháp Như Lai.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 13: NHƯ LAI TÁNH
[883b]
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Như Lai có ngã, còn chúng sinh trong hai mươi
lăm hữu thì có hay không?
Phật bảo Ca-diếp:
- Ngã chân thật là thể tính Như Lai, phải biết tất cả chúng sinh đều
có, nhưng chúng sinh bị vô lượng phiền não che đậy không hiện. Như
một kẻ nghèo, trong nhà có cả kho tàng trân bảo mà chẳng hay biết.
Bấy giờ có người khéo biết kho báu chôn giấu chỗ nào, bảo kẻ nghèo
rằng: “Ông làm cho tôi, tôi sẽ trả ông tiền tài, bảo vật”. Người
nghèo trả lời: “Tôi không thể làm. Bởi vì sao vậy? Bởi vì trước đây
trong nhà của tôi có kho trân bảo, không thể bỏ đi”. Người kia lại
nói: “Ông là người ngu, không biết chỗ để kho báu ở đâu, chi bằng để
ta lấy rồi cho ông, dùng hoài không hết”. Kẻ nghèo liền nghe theo
lời ông ấy. Sau đó người kia tìm ra kho báu trong nhà kẻ nghèo, giao
cho ông ta. Kẻ nghèo vui mừng, rất lấy làm lạ, biết được người kia
là chỗ nương nhờ rất là chân thật. Hết thảy chúng sinh cũng y như
vậy. Mỗi người đều có thể tính Như Lai, nhưng bị vô lượng phiền não
che lấp nên chẳng tự biết. Như Lai phương tiện dẫn dắt, khai hóa
khiến cho tự biết trong thân của mình có tính Như Lai, vui mừng tin
nhận.
- Lại nữa thiện nam! Thí như người mẹ vừa mới sinh con liền bị mang
bệnh. Thầy thuốc phương tiện, hòa trộn thuốc tốt với sữa, mật ong
cho đứa trẻ bú. Bảo người mẹ rằng: “Cẩn thận đừng cho con bú sữa
mình, để thuốc tiêu hết, rồi hãy cho bú”. Thầy thuốc lại lấy thuốc
đắng thoa lên đầu vú người mẹ, đứa trẻ muốn bú, nghe mùi thuốc đắng,
liền nhả ra ngay. Khi biết thuốc trong người nó đã hết, sau đó người
mẹ rửa vú cho thật sạch rồi cho con bú. Cũng vậy, thiện nam! Như Lai
dẫn dắt, giáo hóa chúng sinh, bước đầu chỉ dạy chúng sinh tu hành
hết thảy các pháp đều là vô ngã. Lúc tu vô ngã, diệt trừ ngã kiến,
diệt sạch ngã kiến liền chứng nê-hoàn. Để trừ cái ngã thế gian cho
nên phương tiện mật giáo nói về vô ngã, sau đó mới nói thể tính Như
Lai, chính là cái ngã chân thật xa lìa khỏi pháp thế gian.
Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Lúc người mới sinh trí tuệ còn ít, từ từ lớn
lên, trí tuệ cũng sáng, nếu như có ngã thì chắc chắn rằng trước sau
vẫn vậy. Nhưng bởi trí tuệ dần dần tăng trưởng, cho nên biết rằng
thật là vô ngã. Lại nữa, nếu như có ngã thì không sinh tử, nhưng có
sinh tử, nên biết vô ngã. Giả sử hết thảy đều có Phật tính thì không
khác nhau, nhưng nay hiện thấy có hàng trưởng giả, phạm chí,
sát-lợi, cư sĩ và cả hàng chiên-đà-la, mọi loài chúng sinh có nghiệp
khác nhau, thụ thân bất đồng. Giả sử chúng sinh đều có Phật tính thì
phải đồng đẳng, nhưng nay bất đồng, cho nên biết rằng chẳng có Phật
tính. Lại nữa, nếu như thật có Phật tính thì đã không có sát sinh,
trộm cướp tạo nên vô số nghiệp ác, bất thiện. Nếu như chúng sinh có
Phật tính thì người điếc phải nghe, người mù phải thấy, người câm
phải nói. Nếu như mọi loài đều có Phật tính thì nó ở đâu? Nó hòa hợp
thân, xanh, vàng, đỏ, trắng, ở trong muôn màu, là ở một chỗ, hay ở
khắp thân?
Phật bảo Ca-diếp:
- Thí như ông vua có sức mạnh lớn và có bảo châu ma-ni trừ được
những chất kịch độc đeo ở trên đầu, lúc cùng giao tranh với nước thù
địch, bảo châu vua đeo bị vùi lấp mất vào trong thân thể, máu thịt
và da che mất bảo châu, tìm kiếm chẳng thấy, liền nghĩ đã mất. Bấy
giờ thầy thuốc đến điều trị bệnh, vua hỏi thầy thuốc: “Ta có bảo
châu mà để quên mất, tìm kiếm khắp nơi, chẳng biết ở đâu. Phải biết
tài bảo là vật vô thường, y như bọt nước, mau sinh mau diệt, hư dối,
như huyễn”. Vua cứ nghĩ rằng đã mất bảo châu. Thầy thuốc trả lời:
“Bảo châu vẫn còn, chớ nghĩ đã mất. Lúc ngài giao đấu, bảo châu bị
lẫn vào trong thân thể, máu thịt và da che đậy đi mất, cho nên chẳng
thấy”. Ông vua chẳng tin, bảo với thầy thuốc: “Trong máu thịt này
chỗ nào có châu? Nói chuyện xa vời”! Lúc ấy thầy thuốc bèn lấy châu
ra. Vua thấy châu rồi mới tin thầy thuốc biết điều kỳ đặc. Hết thảy
chúng sinh cũng y như vậy, mỗi mỗi đều có tự tính Như Lai, nhưng vì
quen theo bạn xấu mới khởi dâm, nộ, si mê, đọa ba đường ác, dẫn đến
trôi lăn trong hai lăm cõi, thụ vô số thân. Tự tính Như Lai như châu
ma-ni lẫn trong phiền não, dâm, nộ, si mê, chẳng biết ở đâu. Với ngã
thế gian, tu quán vô ngã, chẳng hiểu Như Lai là bậc lương y, phương
tiện mật giáo dạy quán vô ngã, nhưng không biết được tự ngã chân
thật, vì vậy Như Lai lại dùng phương tiện khiến diệt vô lượng lửa dữ
phiền não, khai thị hiển hiện tự tính Như Lai.
- Lại nữa, thiện nam! Như trong núi Tuyết có loại thuốc ngọt tên là
thượng vị. Lúc Chuyển luân thánh vương chưa ra đời, thuốc ấy ẩn mất,
không thấy hiện hữu. Bao nhiêu người bệnh đều đi tìm thuốc, đào ở
trong đất để tìm nhựa thuốc, hoặc được vị ngọt, hoặc được vị đắng,
hoặc được vị cay, hoặc được vị chua, hoặc được vị mặn, hoặc được vị
nhạt, nhưng những người bệnh được các vị đó chứ không thật sự được
thuốc thượng vị, vì phước đức mỏng, đào đất chẳng sâu. Đến lúc
Chuyển luân thánh vương có đủ sức mạnh phước đức xuất hiện ở đời
liền được thứ thuốc chân thật thượng vị. Cũng vậy, thiện nam! Tự
tính Như Lai bị quá nhiều thứ, vô lượng phiền não, ngu si che lấp,
cho nên chúng sinh chẳng được thượng vị tự tính Như Lai. Dù bị vô
lượng hành nghiệp dẫn dắt thụ thân khắp chốn, thể tính Như Lai vẫn
không thể mất. Những thân hình đó đã bị chết đi, gọi là đoản thọ.
Còn tính Như Lai gọi là chân thọ,
chẳng đoạn, chẳng hoại, cho đến thành Phật. Thể tính Như Lai không
hại, không sát, chỉ có tấm thân tự tính nương nhờ có hại, có sát,
như những người bệnh tạo các nghiệp tà bị báo vô lượng, thọ thân
sát-lợi, phạm chí, cho đến sinh tử ở trong hai mươi lăm cõi, vì
không thật sự thấy tính Như Lai.
- Lại nữa, thiện nam! Như người đào đất tìm Kim cương báu, cầm cái
đục bén, đục đất, đá cứng khiến cho vỡ vụn, chỉ có Kim cương là
không bị vỡ. Tự tính Như Lai cũng y như vậy, kiếm bén thiên ma không
thể làm hại, chỉ có thân thể tự tính nương nhờ bị thương hại thôi,
tự tính Như Lai không hề bị hại. Cho nên phải biết, tự tính Như Lai
không hại, không sát. Đây là lời dạy chân thật của Phật, rằng kinh
Phương đẳng vừa là cam lộ, vừa là độc dược.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Khế kinh Phương đẳng vừa là cam lộ, vừa là độc
dược nghĩa là thế nào và dẫn đến đâu?
Phật bảo Ca-diếp:
- Thiện nam, lắng nghe! Hôm nay Ta sẽ giảng cho ông nghe.
Bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ rằng:
Có người uống cam lộ
Được thành tiên trường thọ
Có người uống cam lộ
Tổn thọ mà chết yểu
Người vì độc mà chết
Kẻ nhờ độc mà sống.
[884b]
Cam lộ chính là trí tuệ vô ngại của pháp Đại thừa. Độc dược cũng là
trí tuệ vô ngại của pháp Đại thừa. Giống như đề hồ, tô du, đường
phèn, người ăn không tiêu, gọi là độc dược, còn người ăn tiêu, gọi
là cam lộ. Chúng sinh vô trí chẳng hiểu mật giáo Phương đẳng Đại
thừa, thì đối với họ gọi là độc dược; Thanh văn, Duyên giác trụ pháp
Đại thừa và chư Bồ-tát, những bậc đại hùng trong chốn loài người thì
gọi cam lộ. Thí như sữa trâu dù có khác màu nhưng cùng một vị. Cũng
vậy, Ca-diếp! Phải biết pháp tính Như Lai an trú trong thân Bồ-tát
chứng pháp vô úy, thì thể tính đó cũng đồng một vị với thể tính Ta.
Bấy giờ Ca-diếp liền nói kệ rằng:
Con quy y tam bảo
Như Lai tính thậm thâm
Tự thân Như Lai tạng
Phật, Pháp, Tăng là ba
Người quy y như vậy
Là quy y tối thượng.
[884b]
Bấy giờ Thế Tôn lại vì Ca-diếp mà nói kệ rằng:
Người không biết tam bảo
Làm sao biết quy y?
Nghĩa quy y chưa hiểu
Làm sao biết Phật tính?
Nếu đã quy y Phật
Là chỗ an ổn nhất
Thì có nhân duyên gì
Lại quy y nơi Pháp?
Người quy y nơi Pháp
Là quy y tự tâm.
Lại có nhân duyên gì
Mà quy y Tăng chúng?
Không tin quy y Phật
Bậc quyết định chân thật,
Tam bảo, tính Như Lai
Do đâu biết được hết?
Vì sao chưa biết nghĩa
Đã sinh tâm suy tính
Phật, Pháp, tì-kheo Tăng
Thềm thang của tam bảo?
Như người chẳng mang thai
Mà nghĩ sẽ sinh con
Người tư duy như vậy
Chỉ tăng thêm phiền não.
Như người tìm tiếng vọng
Chẳng phải cư sĩ thật
Phải siêng tìm phương tiện
Đại thừa nghĩa quyết định
Ta sẽ tuỳ nghi giảng
Khiến ông trừ lưới nghi.
[884c]
Bồ-tát Ca-diếp lại dùng kệ bạch:
Pháp của ưu-bà-tắc
Là quy y nơi Phật
Không nghĩ tưởng quy y
Nơi hết thảy thiên, thần.
Pháp của ưu-bà-tắc
Là quy y nơi Pháp
Không sát hại sự sống
Để thờ cúng phi pháp.
Pháp của ưu-bà-tắc
Là quy y nơi Tăng
Không nương chúng tà đạo
Để cầu ruộng phước lành.
Cho nên nương tam bảo
Trừ ba pháp thế tục.
Ba pháp quy y này
Chính Như Lai cũng dạy:
“Ta xưa nhờ pháp này
Nay được chỗ an ổn
Các ông cũng sẽ hành
Đến được chỗ Ta đến
Đây là đường bình đẳng
Các ông thực hành theo
Mau chóng thoát các khổ
Nghiệp sinh tử luân hồi”.
Tự tính của Như Lai
Cũng từ Thế Tôn dạy:
“Ta và mọi chúng sinh
Đồng tính Như Lai này
Đạo chư Phật tùy thuận
Chúng ta ắt nhờ đó
Cho đến chúng thiên ma
Cũng có cam lộ này
Chung quy đồng chư Phật
Ly hữu Mâu-ni tôn”.
[884c]
Bấy giờ Thế Tôn lại nói bài kệ cho Ca-diếp rằng:
Ông chớ như Thanh văn
Trí tuệ của trẻ con
Nên biết một quy y
Chứ chẳng phải có ba
Đạo bình đẳng như vậy
Phật, Pháp, Tăng một vị
Vì diệt tà kiến, nghi
Nên lập ba pháp này.
Nay ông muốn thị hiện
Người tùy thuận thế gian
Phải theo lời dạy này
Quy y nơi tam bảo.
Nếu người quy y Phật
Chính là quy y Ta
Quy y Đẳng Chính Giác
Chánh Giác Ta đã đạt.
Người phân biệt quy y
Thì loạn tính Như Lai.
Từ nơi chỗ Như Lai
Mà sinh tâm bình đẳng
Chắp tay cung kính lễ
Là lễ tất cả Phật.
Ta là chỗ nương tựa
Chân thật cho mọi loài
Vì Ta đã đầy đủ
Thân diệu pháp thanh tịnh.
Nếu lễ tháp xá-lợi
Chính là kính lễ Ta
Ta là tháp chân thật
Tối thượng cho chúng sinh
Cũng là xá-lợi thật
Cho nên phải kính lễ.
Nếu người quy y Pháp
Chính là quy y Ta
Vì Ta đã đầy đủ
Thân diệu pháp thanh tịnh
Ta là pháp nương tựa
Chân thật cho mọi loài.
Nếu quy y chúng Tăng
Chính là quy y Ta
Mọi chúng sinh còn lại
Đều thuộc Phật chúng Tăng
Ta là Tăng chính giác
Tối thượng cho mọi loài.
Loài chúng sinh không mắt
Nhờ đây mà có mắt
Cho nên chúng Thanh văn
Và hàng Tăng Duyên giác
Đều thuộc Tăng Như Lai
Quy y chân thật nhất.
[885a]
Phật bảo Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Bậc đại Bồ-tát phải nghĩ như vầy: Giả sử bất
thiện, vô tri tích tụ, cũng nên biết rằng ta có Phật tính, giống như
tráng sĩ lúc đi chiến đấu phải biết mình là chủ tướng ba quân, là
chỗ tất cả binh lính nương nhờ. Thí như con vua lúc làm thái tử phải
tự biết mình là hơn tất cả những vương tử khác, sẽ nối ngôi vua, làm
chỗ nương tựa chân thật cho tất cả vương tử khác, quyết không sinh
tâm nghĩ mình hạ liệt. Này thiện nam tử! Bậc đại Bồ-tát cũng y như
vậy, lập chí kim cương, vượt ba pháp kia, như vương tử nọ thành tựu
đức tính không còn sợ hãi, đối với ba pháp bỏ mọi suy nghĩ. Như Lai
tối thượng, giống như đỉnh tướng là tối thượng nhất, chẳng Phật,
chẳng Pháp, chẳng Tì-kheo Tăng. Mọi sai biệt kia như nấc thang vậy,
làm chỗ thế gian nương tựa là để cứu độ thế gian, trong pháp chân
thật thị hiện vô lượng, như là ba pháp dẫn dụ giáo hóa chúng sinh vô
tri, trí tuệ trẻ con, khiến vào Đại thừa, trí tuệ sâu bén.
Bồ-tát Ca-diếp lại nói kệ rằng:
Biết nghĩa chân thật này
Nhưng vẫn hỏi Như Lai
Muốn Bồ-tát hiển phát
Dõng mãnh lìa nhiễm ô.
Hay thay! Lời Thế Tôn
Việc làm của Bồ-tát
Trí Đại thừa sâu bén
Như luyện tuệ kim cương.
Hay thay! Lời Thế Tôn
An lập chư Bồ-tát
Như Lai khéo hiển thị
Con nay cũng phải vậy
Hết thảy mọi chúng sinh
Sẽ tự mình khuyến phát
Như Lai tạng tự thân
Đều là ba quy y
Hết thảy mọi chúng sinh
Tin, thụ nhận kinh này
Ai đã lìa phiền não
Và ai chưa ly dục
Đều phải nương tự thân
Như Lai tạng vi diệu
Chỉ có một quy y
Chẳng hai, cũng chẳng ba
Bởi vì sao như vậy
Thế Tôn phân biệt rộng
Mỗi mỗi tự thân có
Như Lai tạng vi diệu
Vì biết được nghĩa này
Không cần phải tam quy
Ta vì cả thế gian
Làm chỗ nương chân thật
Pháp và Tăng tì-kheo
Hết thảy đều nhiếp thụ
Thanh văn, Bích-chi-phật
Đều phải nên kính lễ
Để cho hàng bồ-tát
Hướng thẳng đến Đại thừa
Tánh Như Lai như vậy
Là không thể nghĩ bàn
Đầy đủ ba hai tướng
Và tám mươi vẻ đẹp.
[885b]
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử! Chư vị Bồ-tát nên học lợi
trí thậm thâm như vậy. Lại nữa thiện nam! Ta sẽ nói thêm về việc thể
nhập tạng tính Như Lai.
Khi ấy Thế Tôn liền nói kệ rằng:
Có ngã trường tồn thì
Trọn không bị khổ hoạn
Giả sử không có ngã
Không ai tu phạm hạnh.
Hết thảy pháp vô ngã
Đây là thuyết đoạn diệt.
Ai nói ngã trường tồn
Đó là thuyết chấp thường.
Hết thảy pháp vô thường
Cũng là thuyết đoạn diệt
Hết thảy pháp thường hằng
Đó là thuyết chấp thường.
Hết thảy pháp là khổ
Chính là thuyết đoạn diệt
Hết thảy pháp là lạc
Đó là thuyết chấp thường
Tu tưởng tất cả thường
Thì mau được thuyết đoạn
Tu tất cả vô thường
Thì mau đắc thường tưởng.
Thí như chặt trùng lâu
Được một mong thành hai.
Cũng vậy, tu thường tưởng
Thì mau được đoạn diệt
Nếu tu thuyết đoạn diệt
Cũng mau được thường tưởng
Như thí dụ đã nói
Được một lại mong nhiều.
Ngoài ra tu pháp khổ
Là nói điều bất thiện
Tu pháp thường an vui
Chính là nói điều thiện
Tu các pháp vô ngã
Quán vô lượng phiền não
Tu các pháp thường tồn
Phật tính và niết-bàn
Tu các pháp vô thường
Là thân chẳng kiên cố
Tu các pháp thường hằng
Như Lai và Tam bảo
Cùng bình đẳng, giải thoát
Là các pháp chân thật
Những điều Như Lai dạy
Chẳng giống ví dụ kia.
Phải biết trừ nhị biên
Ở trung đạo thuyết pháp
Chấp thường và đoạn diệt
Phải xa hai thuyết đó.
Bọn phàm ngu thế gian
Hiểu lầm lời Phật dạy
Ví như người bệnh gầy
Vội uống lầm sữa tô
Có, không thêm bệnh ấy?
Thí như người bệnh nặng
Bốn đại xung đột nhau
Mà không được hòa hợp
Đàm uẩn
tăng không ngừng
Gió thổi càng như đốt
Phong uẩn đã trái nhau
Đàm dãi lại càng tăng
Tứ đại không điều hòa
Nên thân thể phát cuồng
Thầy thuốc khéo trị bệnh
Tùy thuận an bốn đại
Trừ diệt tất cả bệnh
Toàn thân khỏe, an vui
Như bốn rắn độc lớn
Vô lượng phiền não, hoạn
Thầy thuốc khéo trị bệnh
Tính bình đẳng, an ổn
Và tính bình đẳng đó
Gọi là Như Lai tạng
Được nghe Như Lai tính
Xa lìa tất cả giới
Thường trụ, không thay đổi
Có, không đều chẳng vướng
Kẻ ngu chỉ vọng thuyết
Không hiểu pháp bí mật.
Như Lai vì chúng sinh
Phương tiện nói thân khổ
Kẻ ngu không thể biết
Bảo thân Ta đoạn diệt
Người trí mới hiểu rõ
Không thụ hết tất cả
Biết được trong thân Ta
Có hạt giống an lạc.
Nghe Ta vì chúng sinh
Phương tiện nói vô thường
Kẻ ngu bảo Thân ta
Như đồ bằng đất nung
Người trí tuệ biết rõ
Không nhận hết tất cả
Biết được thân Ta có
Là pháp thân vi diệu.
Nghe Ta vì chúng sinh
Phương tiện thuyết vô ngã
Kẻ ngu bảo pháp Phật
Hết thảy đều vô ngã
Người trí mới hiểu rõ
Đó giả danh, phi tận
Chẳng mê nơi thanh tịnh
Như Lai chân pháp tính.
Nghe Phật vì chúng sinh
Phương tiện thuyết giáo không
Kẻ ngu không hiểu được
Bảo rằng ngôn ngữ đoạn
Người trí thì hiểu rõ
Không gồm thâu tất cả
Biết pháp thân Như Lai
Trường tồn không
thay đổi.
Nghe Ta vì chúng sinh
Phương tiện thuyết giải thoát
Người ngu không hiểu được
Bảo giải thoát là hết
Người trí thì hiểu rõ
Không hẳn đến chỗ đoạn
Như Lai, Nhân Sư Tử
Bậc tự tại độc hành
Ta vì chúng sinh thuyết
Vô minh duyên các hành
Người ngu không hiểu được
Bảo đó là hai pháp
Nhưng người trí hiểu rõ
Minh, vô minh tuy khác
Pháp giải thoát chân thật
Thì chẳng có hai tướng.
Duyên các hành sinh thức
Kẻ ngu bảo là hai
Người trí biết hành, duyên
Tuy hai mà chẳng hai.
Thập thiện và thập ác
Kẻ ngu theo hai tướng
Người trí mới hiểu rõ
Tuy hai mà chẳng hai.
Có tội và vô tội
Kẻ ngu bảo là hai
Người trí khéo hiểu rõ
Tự tính vốn chẳng hai.
Tướng thanh tịnh, bất tịnh
Kẻ ngu bảo là hai
Người trí khéo hiểu rõ
Tự tính vốn chẳng hai.
Tạo tác, chẳng tạo tác
Nói tất cả mọi pháp
Kẻ ngu không thể biết
Bảo đó là hai pháp
Người trí khéo hiểu rõ
Tự tính vốn chẳng hai.
Nói tất cả các pháp
Là có khổ và lạc
Kẻ ngu không thể biết
Bảo đó là hai pháp
Người trí khéo biết rõ
Tự tính vốn chẳng hai.
Ta vì chúng sinh thuyết
Tất cả hành vô thường
Kẻ ngu chẳng thể biết
Thuần tu Như Lai tính
Người trí khéo hiểu rõ
Tự tính vốn chẳng hai.
Ta vì chúng sinh thuyết
Tất cả pháp vô ngã
Kẻ ngu không thể biết
Nói Phật thuyết vô ngã
Người trí hiểu tự tính
Ngã, vô ngã chẳng hai.
Vô lượng vô số Phật
Đều thuyết Như Lai tạng
Ta cũng nói tất cả
Kinh tích tụ công đức
Ngã, vô ngã chẳng hai
Các ông khéo thụ trì.
[886b]
- Này thiện nam tử! Phải luôn ghi nhớ kinh điển tích tụ tất cả công
đức. Ta cũng đã thuyết kinh Đại bát-nhã ba-la-mật-đa,
là kinh bất nhị.
Kinh đó nói rằng ngã và vô ngã vốn là không hai.
Thí như từ sữa mà có được lạc, từ lạc có tô, từ tô có thục, rồi từ
thục tô mới có đề hồ, trước sau là một. Nếu như lạc, tô… từ thứ khác
sinh, thì là thứ khác tạo ra thứ này. Nếu sữa là lạc, vậy thì tại
sao lúc còn là sữa chẳng thấy tướng lạc.
Như vậy là do nhân duyên xoay vần đắp đổi cùng sinh, chẳng phải tự
sinh, nên nói xoay vần. Nếu từ thứ khác sinh ra thì nó ở chỗ nào
đến? Ngay lúc là sữa không thấy lạc, tô, thục tô, đề hồ từ khỗ khác
đến. Tất cả mỗi thứ, sữa, lạc, sinh tô… đều có tự tính của chất đề
hồ, nhưng bị nhiều thứ tạp nhiễm che đậy cho nên mới có những chất
khác nhau. Nếu bò ăn nhiều, sữa sẽ như máu; nếu ăn cỏ ngọt, sữa sẽ
ngọt thơm; nếu ăn cỏ đắng, sữa có vị đắng; dưới chân núi Tuyết có
đầm cỏ ngọt, nếu bò ăn được loại cỏ ngọt này sẽ cho đề hồ, không có
màu khác. Nếu bò ăn nhiều loại cỏ khác nhau thì sữa cũng sẽ có nhiều
màu khác. Minh và vô minh
là pháp bất nhị, cũng giống như vậy, do những hành nghiệp lỗi lầm
cho nên minh thành vô minh. Hết thảy pháp thiện và pháp bất thiện
đều chẳng phải hai. Cho nên phải biết, tính của Như Lai giống như đề
hồ, tự tính thanh tịnh bị vướng phiền não cho nên có những hình
tướng khác nhau. Như người ta nói nước biển vị mặn, không phải tất
cả nước biển thuần mặn, mà trong nước biển cũng có đầy đủ tám vị của
nước. Như trong núi Tuyết có nhiều cỏ độc, nhưng mà trước đây núi
Tuyết cũng có rất nhiều thuốc hay. Thân của tất cả chúng sinh cũng
vậy, bốn đại hòa hợp thí như rắn độc, nhưng trong thân này trước có
Phật tính, như thuốc hay kia, tự tính Như Lai trước sau thường có,
chẳng phải là do tạo tác mà có, nhưng vì trong đó vô lượng phiền não
đua nhau nổi dậy. Tất cả chúng sinh muốn cầu thành Phật, phải trừ vô
lượng phiền não kết hoạn. Thí như mùa xuân nổi mây sấm lớn nhưng mà
chưa mưa, cỏ cây, hoa quả đều chưa nảy mầm; khi mùa hạ đến, mưa lớn
đổ xuống, hết thảy nương nhờ. Tự tính Như Lai cũng y như vậy, vô
lượng phiền não kết hoạn che đậy, tuy nghe khế kinh và các tam-muội
nhưng vẫn chẳng biết tự tính Như Lai. Do vì không biết cho nên khởi
tưởng ngã và vô ngã. Khế kinh Phương đẳng Đại bát-nê-hoàn pháp tạng
mật giáo dạy ở thế gian, chúng sinh nghe rồi tự tính Như Lai thảy
đều nảy mầm, có thể nuôi lớn, vì vậy gọi là Đại bát-nê-hoàn. Như
vậy, thiện nam! Nếu chúng sinh nào học kinh Phương đẳng Bát-nê-hoàn
này thì đã đền đáp ân đức Như Lai.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Hay thay, Thế Tôn! Các hàng Thanh văn và Bích-chi-phật rất là khó
thấy, khó được bảo vật tự tính Như Lai.
Phật bảo Ca-diếp:
- Đúng vậy! Đúng vậy! Này thiện nam tử! Ta cũng thường nói rất là
khó thấy. Thí như một người bị bệnh màng mắt che khuất con ngươi,
chẳng thấy năm sắc, đến chỗ thầy thuốc trị bệnh màng mắt. Thầy thuốc
cắt được chút ít màng mây, rồi lấy một vật để ở trước mặt kêu người
bệnh nhìn. Người ấy nhìn thấy, nhưng thấy loạn xạ, nói hai hoặc ba.
Từ từ nhìn kỹ thấy được lờ mờ. Cũng vậy, thiện nam! Bậc đại Bồ-tát
tu pháp mật giáo, thành tựu Thập trụ,
quán sát thể tính Như Lai chân thật ở nơi tự thân, vậy mà vẫn còn mê
hoặc mập mờ trong pháp vô ngã, huống nữa là hàng Thanh văn, Bích-chi
có thể biết được! Này thiện nam tử! Phải nên biết rằng tự tính Như
Lai khó thấy như vậy.
- Lại như một người ngước nhìn chim bay, vì xa nên không biết đúng
hay sai, phải nhìn thật kỹ mới thấy lờ mờ. Bồ-tát Thập trụ cũng
giống như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân vẫn còn mê lầm, lâu
sau mới thấy chỉ được lờ mờ, huống là Thanh văn và Bích-chi-phật!
- Lại như một người do đàm uẩn tăng,
lầm lẫn phương hướng, muốn đến chỗ nào, trong tâm liên tục chuyên
niệm, ghi nhớ, vậy mà vẫn còn bị quên mất đường. Bồ-tát Thập trụ
cũng giống như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân, phương tiện
chuyên tâm vẫn còn mê lầm, huống là Thanh văn và Bích-chi-phật.
- Lại như một người đi xa qua vùng đồng không nhà trống, cơn khát
bức loạn, từ xa trông thấy một bầy ngựa hoang, hoặc tưởng lầm nước,
hoặc bảo rừng cây, hoặc nói thôn làng. Bồ-tát Thập trụ cũng giống
như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân cũng sinh mê lầm.
- Lại nữa, thí như một người lên cao nhìn xuống đằng xa thấy ngôi
tháp Phật, hoặc tưởng là nước, hoặc bảo hư không, hoặc nói nhà cửa,
hoặc bảo ngựa hoang, núi đá, cỏ cây… khi có phương tiện quán sát kỹ
càng mới biết là tháp. Bồ-tát Thập trụ cũng giống như vậy, quán tính
Như Lai ở nơi tự thân vẫn còn mê lầm, phương tiện quán sâu mới biết
chân thật.
- Lại nữa, như người đi thuyền trên biển, từ xa trông thấy thành ấp
nhưng lầm tưởng là hư không, hoặc bảo loài vật. Bồ-tát Thập trụ cũng
giống như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân cũng còn mê lầm.
- Lại như vương tử suốt đêm coi hát, đến mặt trời mọc nhìn thấy
người thân tưởng lầm người lạ. Bồ-tát Thập trụ cũng giống như vậy,
quán tính Như Lai ở nơi tự thân cũng còn mê lầm.
- Lại nữa, thí như đại thần đến chỗ của vua hỏi bàn việc nước, đến
khuya về nhà, trong luồng ánh chớp thấy con trâu trắng, nghĩ tưởng
sai lầm cho là nhà cửa, hoặc tưởng gò mả. Bồ-tát Thập trụ cũng giống
như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân, cũng còn mê lầm.
- Lại nữa, thí như tì-kheo tự lọc nước sạch, sau đó nhìn kỹ thấy
chút mảy lông, tưởng là vi trùng, hoặc là bụi bặm. Bồ-tát Thập trụ
cũng giống như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự thân cũng còn mê lầm.
- Lại như có người nhìn đỉnh núi cao, thấy có người đi, tưởng là cầm
thú. Bồ-tát Thập trụ cũng giống như vậy, quán tính Như Lai ở nơi tự
thân cũng còn mê lầm. Như người bệnh mắt, ban đêm xem tranh, hoặc
bảo hình người, hoặc nói tượng thần, hoặc nói tượng Phật, hoặc bảo
hình tượng Thích, Phạm, Bồ-tát. Bồ-tát Thập trụ cũng giống như vậy,
quán tính Như Lai ở nơi tự thân cũng sinh mê lầm.
- Cũng vậy, thiện nam! Tự tính Như Lai rất khó thấy được, là cảnh
giới Phật, không phải cảnh giới của hàng Thanh văn và Bích-chi-phật
có thể thấy biết. Như vậy, thiện nam! Giáo pháp Như Lai người trí
biết được phải nên tin nhận.
Bồ-tát Ca-diếp bạch đức Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy, tự tính Như Lai rất là vi diệu, những người mắt
thịt làm sao thấy được?
Phật bảo Ca-diếp:
- Như cõi Phi tưởng, Phi phi tưởng thiên, cảnh giới của Phật, hết
thảy Thanh văn và Bích-chi-phật làm sao thấy được? Nhưng họ tùy
thuận khế kinh Như Lai, tín tâm phương tiện, rồi sau bình đẳng quán
sát nghĩa lý. Như vậy, thiện nam! Hết thảy Thanh văn và
Bích-chi-phật, phải nương kinh điển Phương đẳng nê-hoàn mà sinh tín
tâm, biết được tự thân có tính Như Lai. Cho nên phải biết, tự tính
Như Lai là cảnh giới Phật, chẳng phải cảnh giới của hàng Thanh văn
và Bích-chi-phật.
Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Chúng sinh thế gian đều nói có ngã, so với tự
tính, nghĩa nó thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Thí như thuở xưa, có hai người bạn, một người vương tử, người kia
bần cùng, kết giao qua lại. Vương tử có nuôi huấn luyện con hủy,
anh bạn nhà nghèo đã từng thấy qua. Sau đó hai người cùng đi nước
khác, gặp lúc trời tối cùng thuê phòng nghỉ. Anh bạn nhà nghèo trong
mộng nói mớ: “Hủy đến, hủy đến”! Tiếng la vang ra thấu cả bên ngoài.
Lúc ấy có người nghe được tiếng ấy, liền đến chỗ vua, kể lại đầy đủ
những gì nghe được. Vua liền bắt anh bạn nghèo thẩm vấn: “Hủy ở chỗ
nào”? Bấy giờ anh bạn nhà nghèo trả lời: “Tôi không có hủy. Người
bạn tôi có, tôi từng thấy qua”. Vua liền hỏi kỹ: “Hình dáng thế
nào”? Anh lại trả lời: “Sừng của con hủy giống sừng con dê”. Nghe
lời đó xong, vua bảo người nghèo: “Ngươi hãy trở về chỗ có con hủy,
nếu tìm không có, là lời nói dối”. Thế rồi lời nói hủy giống con dê
truyền trong thiên hạ. Sau đó không lâu, vua ấy mạng chung, thái tử
nối ngôi, cũng dò tìm hủy, nhưng mà chẳng thấy. Lần lượt đời sau con
của thái tử lên nối ngôi vua cũng y như vậy, tìm hủy chẳng được.
Xoay vần tương truyền lâu dần về sau từ chuyện con hủy nhớ thành con
dê. Bậc đại Bồ-tát cũng y như vậy, lúc mới ra đời, vì chúng sinh
thuyết tự ngã chân thật. Trong đó có người vô tri nghe được tất cả
chúng sinh đều có Phật tính, không biết là thật bèn nói vọng tưởng.
Tự ngã giống như tim đèn ở giữa vô số chúng sinh, ngã, nhân, thọ
mạng, như lời của người nằm mộng kia nói xoay vần truyền nhau thành
ra tà kiến, chấp có ngô, ngã, tìm tính ngô, ngã, chẳng được thật
ngã, tạo thuyết vô ngã. Nhưng mọi chúng sinh ở giữa thế gian thường
khởi vọng tưởng chấp có ngô, ngã và tưởng vô ngã. Cũng vậy, thiện
nam! Ta nói tự tính Như Lai chân thật tuyệt đối bậc nhất. Nếu ở thế
gian ai nói lời rằng: Ta tùy thuận pháp. Phải biết người này đã lìa
thế tục, họ đều là bậc Bồ-tát hóa hiện đồng như người đời.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 14: VĂN TỰ
[887c]
Đức Phật lại bảo Ngài Ca-diếp rằng:
- Hết thảy ngôn ngữ, chú thuật, luận ký Như Lai đã thuyết đều là căn
bản.
Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Nghĩa đó thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Lúc đầu thị hiện chỉ thuyết Bán tự,
là mọi căn bản, hết thảy chú thuật, ngôn ngữ duy trì pháp tụ
chân thật. Chúng sinh non trẻ từ nơi tự bổn
học thông các pháp. Pháp đúng, pháp sai đều biết phân biệt. Cho nên
Như Lai hóa hiện tự bổn chẳng phải phi pháp.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Tự bổn là gì?
Phật bảo Ca-diếp:
-
Mười bốn âm đầu gọi là căn bản của tất cả tự.
Mười bốn âm này thường vì tất cả, căn bản bất tận. Bất tận nghĩa là
không thể phá hoại, không bị rò rỉ, nghĩa là Như Lai, đó là ý nghĩa
của chữ bất tận. Pháp thân Như Lai giống như kim cương không thể phá
hoại, nên gọi bất hoại. Như Lai không có chín lỗ rò rỉ, nên gọi bất
lậu. Như Lai thường trụ, nên nói bất tận, nghĩa là vô tác.
- Trước hết A ngắn
nghĩa là tốt đẹp. Tốt đẹp có nghĩa là ba ngôi báu.
Thứ đến A dài
nghĩa là thánh trí. Gọi là thánh trí vì lìa ra khỏi trí của thế
gian, thanh tịnh, ít dục, hay độ tất cả qua biển ba cõi, nên gọi là
thánh. Thánh nghĩa là chính, hay sửa pháp độ cho được ngay thẳng,
hành xử luật nghi, pháp độ thế gian. Đó là ý nghĩa của âm A dài.
- Lại nữa, âm A có nghĩa mọi sự được nuôi lớn đều nhờ vào thánh; tất
cả căn bản chính hạnh chân thật, như là hiếu dưỡng cha mẹ, đều nhờ
vào sự hiểu biết như vậy; hiểu rõ chính pháp trụ ở Đại thừa; như vậy
mọi hành vi của thiện nam, tín nữ, tì-kheo trì giới và hàng bồ-tát
đều nhờ vào thánh.
- Lại nữa, âm A là nơi khởi nguyên của mọi ngôn ngữ và pháp thế
gian. Như nói thiện nam tử a-già-xa.
Như nói nam tử chớ làm a-na-già-la.
Cho nên, âm A cũng là chỗ nương tựa của ngôn ngữ thế gian.
- I ngắn
có nghĩa là ‘này’, ‘ấy’, ‘đó’. Như nói pháp ‘này’, tức là pháp của
Như Lai phạm hạnh, thanh tịnh, ly cấu, tựa như trăng tròn. Vì để
hiển thị pháp này cho nên chư Phật thị hiện tên gọi là ‘này’.
- Lại nữa, I ngắn là nói ‘đây’ chính là nghĩa, ‘đây’ là phi nghĩa,
‘đây’ là ma nói, ‘đây’ là Phật nói, căn cứ vào đó để mà phân biệt,
nên gọi là ‘đây’.
- Âm I dài
có nghĩa là ‘tự tại’ hay ‘đại tự tại’. Đối với giáo pháp khó được
của Phật, Tự tại phạm vương hay dùng thần lực tự tại để mà hộ trì
chính pháp, vì ý nghĩa đó gọi là ‘tự tại’.
- Lại nữa, âm I ở đây chỉ cho kinh ‘Đại thừa Phương đẳng nê-hoàn tự
tại’ này. Nó tự tại thâu nhiếp, giữ gìn, khiến cho giáo pháp sáng
soi tự tại, khiến mọi chúng sinh tự tại thụ học kinh Phương đẳng
này.
- Lại nữa, âm I là chỉ cho kinh Tự tại Phương đẳng hay trừ tất cả
tật đố, tà kiến một cách tự tại, như muốn giữ cho ruộng lúa tốt sạch
phải trừ tất cả những loài cỏ dại, đại loại như vậy, cho nên Như Lai
nói rằng âm I nghĩa là ‘tự tại’.
- U ngắn
nghĩa là ‘trên hết’, ‘tối thượng’, như bản kinh này thuyết nghĩa tối
thượng, các hàng Thanh văn và Bích-chi-phật chưa từng nghe đến một
câu một chữ, thậm chí nửa lời thoáng qua lỗ tai. Như trong các cõi,
thì Uất-đơn-việt là có phước đức tối thắng hơn hết. Đại thừa Phương
đẳng cũng y như vậy, người nào được nghe một lời qua tai, phải biết
đó là bồ-tát tối thượng ở giữa cõi người. Vì vậy Như Lai nói âm U
này.
- U dài
là ví như sữa bò thơm. Trong các vị sữa thì kinh Đại thừa là vị tối
thượng, bởi nó diễn thuyết một cách rộng rãi tự tính chân thật của
đức Như Lai, những điều phi pháp, kiêu mạn đều bị diệt trừ sạch hết.
- Lại nữa, âm U gọi là ‘đại U’. Trong Như Lai tạng, đoạn trừ chấp
trước tuệ mạng, căn thân, không thuyết vô ngã. Nên biết điều đó gọi
là ‘đại U’. Vì vậy Như Lai nói về âm U.
- Âm E
có nghĩa là ‘này’, như nói: Phật pháp này, hoặc là Như Lai nê-hoàn
cũng nói pháp này. E là Như Lai, nghĩa là có đến, có đi, cho nên mới
nói Như Lai có nghĩa là đến như vậy và đi như vậy.
- Âm O
nghĩa là thấp hèn, hạ tiện. Đã trừ diệt sạch phiền não hạ tiện gọi
là Như Lai, vì vậy cho nên gọi là âm O.
- Âm AU
nghĩa là Đại thừa. Trong mười bốn âm, AU là cứu cánh, vì vậy cho nên
gọi là Đại thừa. Trong tất cả luận, kinh điển Đại thừa là luận cứu
cánh, nên nói là AU.
- Âm AN
nghĩa là tất cả. Giáo pháp Như Lai xả bỏ tất cả tiền tài, vật báu.
AN có nghĩa là ngăn chặn, che đậy, nghĩa nhất-xiển-đề.
- Âm A
sau cùng có nghĩa là hết. Tất cả Khế kinh thì Đại thừa là cùng tột,
hơn hết.
- Âm KA
nghĩa là thương hết chúng sinh y như con một. Khởi lòng từ bi đối
với mọi loài, nên gọi là KA.
- Âm KHƯ
nghĩa là đào lên, khơi dậy. Khơi dậy pháp tạng Như Lai thâm sâu,
thâm nhập trí tuệ, không gì kiên cố, nên gọi là KHƯ.
- Âm GIÀ
nghĩa là kho tạng, cất chứa. Tất cả chúng sinh đều có kho tạng tự
tính Như Lai, nên nói là GIÀ.
- Trùng âm GIÀ
có nghĩa là tiếng gầm. Thường dùng tiếng gầm của con sư tử để nói
Như Lai là pháp thường trụ.
- Âm NGA
nghĩa là giòn tan, dễ vỡ. Tất cả các hành mau khởi mau diệt, nên gọi
là NGA.
- Âm GIÀ
là hành. Làm nên chúng sinh nên gọi là GIÀ.
- Âm XA
nghĩa là rực rỡ chói lọi. Tự tính Như Lai thường trụ, nên gọi là XA.
- Âm XÀ
là sinh. Sinh ra giải thoát, chứ chẳng phải như sinh ra các thứ sinh
tử, hiểm nguy, nên gọi là XÀ.
- Trùng âm XÀ
nghĩa là đốt cháy. Thiêu đốt tất cả phiền não, khiến mau diệt hết,
nên gọi là XÀ.
- Âm NHÃ
là trí. Biết pháp chân thật, nên nói là NHÃ.
- Âm TRÁ
nghĩa là biểu thị, thị hiện. Ở Diêm-phù-đề Như Lai thị hiện không
được đầy đủ, nhưng mà pháp thân Như Lai thường trụ, nên nói là TRÁ.
- Âm SÁ
nghĩa là thị hiện đầy đủ. Đầy đủ bình đẳng, nên nói là SÁ.
- Âm TRÀ
nghĩa là nhẹ nhàng không mất, nên gọi là TRÀ.
- Trùng âm TRÀ
là không biết xấu hổ, ân nặng không đáp, nên nói là TRÀ.
- Âm NÃ
có nghĩa là không chân chính, như bọn ngoại đạo, nên nói là NÃ.
- Âm ĐA
là ngăn chặn tất cả hữu, khiến không tương tục, nên nói là ĐA.
- Âm THA
nghĩa là không biết, vô tri, như tằm kéo kén, nên nói là THA.
- Âm ĐÀ
có nghĩa là pháp Đại thừa, phương tiện hoan hỷ, nên nói là ĐÀ.
- Trùng âm ĐÀ
có nghĩa là giữ gìn, hộ trì tam bảo, như núi Tu-di không khiến chìm
mất, nên nói là ĐÀ.
- Âm NA
là như ở bên cửa thành treo phướng nhân-đà-la,
dựng lập tam bảo, nên nói là NA.
- Âm BA
nghĩa là khởi tưởng điên đảo, cho rằng tam bảo đã bị chìm mất nên tự
mê loạn, nên gọi là BA.
- Âm PHA
nghĩa là thế giới thành hoại, trì giới thành bại, tự thân thành bại,
nên nói là PHA.
- Âm BÀ
là lực. Chư Phật Như Lai vô lượng thần lực, chứ không phải chỉ có
mười thần lực, nên nói là BÀ.
- Trùng âm BÀ
là hay gánh vác chính pháp, hành đạo bồ-tát, nên nói là BÀ.
- Âm MA
nghĩa là giới hạn, hạn kì. Hành pháp bồ-tát, tự hạn cho mình, quyết
chí gánh vác trách nhiệm nặng nề, đó là âm MA.
- Âm DA
nghĩa là tập hành bốn loại công đức của bậc bồ-tát, nên nói là DA.
- Âm LA
nghĩa là diệt dâm, nộ, si, vào pháp chân thật, nên nói là LA.
- Khinh âm LA
là không thụ giáo pháp Thanh văn và Bích-chi-phật, chỉ thụ học giáo
pháp Đại thừa, nên nói là LA.
- Âm HÒA
nghĩa là tất cả chú thuật, học nghệ thế gian, bồ-tát đều biết, nên
nói là HÒA.
- Âm XA
nghĩa là ba thứ gai độc đều đã nhổ rồi, nên nói là XA.
- Âm SA
nghĩa là viên mãn, tức hay nghe nhận khế kinh Phương đẳng, nên nói
là SA.
- Âm SA
nghĩa là dựng lập chính pháp, nên nói là SA.
- Âm HA
là âm tỏ ra ngỡ ngàng. Như nói: Lạ thay các hành đều là cứu cánh; lạ
thay Như Lai vào bát-nê-hoàn bỏ hết hỷ lạc. Đó là âm HA.
- Âm LA
là ma. Ức ngàn thiên ma cũng không thể nào phá hoại Như Lai, chính
pháp và tăng. Như Lai tùy thuận theo cách thế gian thị hiện có hoại.
Lại nữa, Như Lai tùy thuận thế gian thị hiện có đủ cha, mẹ, tông
thân… Đó là âm LA.
- LI LI LÂU LÂU,
bốn chữ này là trưởng dưỡng bốn nghĩa Phật, pháp, tăng và sự thị
hiện có người đối đầu, là để tùy thuận theo cách thế gian. Thị hiện
có kẻ đối đầu như là Điều-đạt phá tăng, nhưng mà sự thật không gì có
thể phá hoại tăng được. Như Lai phương tiện thị hiện phá tăng để làm
nhân duyên kết tập giới cấm. Nếu như hiểu được ý nghĩa Như Lai
phương tiện thị hiện thì không nên sợ, phải biết đó là tùy thuận thế
gian, vì vậy nên nói bốn chữ sau cùng.
- Âm hắt, âm lưỡi, âm mũi, âm gió, âm dài, âm ngắn, lấy các âm ấy
hòa hợp thành chữ. Như các chữ này hòa hợp các âm làm thành ngôn
ngữ, đều do lưỡi, răng mà có khác nhau. Do các âm này, vô lượng các
hoạn tích tụ nơi thân, ấm, giới các nhập, nhân duyên hòa hợp, nghỉ
ngơi, tịch mặc vào Như Lai tính, Phật tính hiển hiện, thành tựu cứu
cánh. Cho nên, bán tự gọi là căn bản của tất cả Tự. Nếu quán thật
pháp và quán Như Lai giải thoát thì không có tướng ngôn ngữ, văn tự.
Tướng chữ và nghĩa của chữ thảy đều xa lìa. Cho nên, xa lìa tất cả
gọi là giải thoát. Sự giải thoát đó chính là Như Lai. Nhờ bán tự này
hay khởi các pháp, nhưng mà không có tướng của các pháp nhờ vào văn
tự. Đó là khéo hiểu nghĩa của văn tự. Nếu hiểu khác đi tức là không
hiểu văn tự, không biết phân biệt pháp đúng pháp sai. Tính của Như
Lai, tam bảo giải thoát, nhưng không thể biết đây là kinh điển,
không phải kinh điển, là luật, phi luật, ma nói, Phật nói, tất không
thể biết lời của Ta nói, những hạng người ấy không biết chữ nghĩa
văn tự. Vì vậy, thiện nam! Ông phải khéo léo học hỏi bán tự, rồi ông
cũng sẽ thể nhập và hiểu được những văn tự kia.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Con sẽ siêng năng học bán tự này. Từ ngày hôm
nay con mới bắt đầu làm người con Phật, được làm đệ tử bậc thầy tối
thượng. Từ ngày hôm nay con mới bắt đầu được vào học đường.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Lành thay! Này thiện nam tử, ưa tu chính pháp phải nên
như vậy!
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 15: ĐIỂU DỤ
[889a]
Đức Phật lại bảo Ngài Ca-diếp rằng:
- Chim có nhiều loài, nhạn, hạc, xá-lợi… Pháp được nói đến cũng rất
đa dạng, vô thường, khổ, không, vô ngã v.v…, như các loài chim nhạn,
hạc, xá-lợi.
Ca-diếp bạch Phật:
- Nghĩa này thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Có pháp vô thường, có pháp là thường. Có pháp là khổ, có pháp là
lạc. Có pháp là ngã, có pháp vô ngã. Như người nông dân gieo trồng
ngũ cốc
và cây ăn quả, từ khi nảy mầm đến lúc ra lá, đơm hoa kết nhụy, người
ấy luôn luôn nghĩ tưởng vô thường, đến khi trái chín, thu hoặch được
quả, được thụ dụng rồi mới nghĩ tưởng thường. Bởi vì sao vậy? Vì đã
hiện thực.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Ngũ cốc là thường, y hệt Như Lai, không hoại
diệt sao?
Phật bảo Ca-diếp:
-
Nếu ví Như Lai như núi Tu-di, lúc thế giới hoại núi Tu-di ấy không
sụp đổ chăng? Này thiện nam tử! Chớ nên y theo thí dụ như vậy mà
sinh nghi ngờ. Tất cả mọi pháp đều phải hoại diệt, duy chỉ nê-hoàn
là pháp thường hằng. Ta chỉ tùy thuận theo pháp thế gian nói ví dụ
trên.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Dạ vâng, Thế Tôn! Lời đó thật hay.
Phật bảo Ca-diếp:
- Đúng vậy, thiện nam! Học thảy khế kinh, tu các tam-muội, nhưng mà
chưa nghe khế kinh phương đẳng đại bát-nê-hoàn, thì mọi chúng sinh
tu tưởng vô thường. Nghe kinh này rồi, nếu người thiện nam hay người
tín nữ có những phiền não, nghi ngờ trói buộc thảy đều dứt sạch,
hiểu rõ pháp thường. Bởi vì sao vậy? Bởi vì tự tính Như Lai ở trong
tự thân mỗi người đều được hiển lộ.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như thợ vàng, từ khi nấu vàng cho đến khi
chưa đúc thành đồ dùng, hay nghĩ vô thường, đến lúc đúc thành đồ
dùng quý báu, sử dụng được rồi mới nghĩ rằng thường. Cũng vậy, thiện
nam! Dù tu tam-muội, học hết khế kinh, nhưng chưa nghe đến khế kinh
phương đẳng đại bát-nê-hoàn, thì mọi chúng sinh tu tưởng vô thường.
Nghe kinh này rồi, bao nhiêu phiền não, nghi ngờ trói buộc đều được
dứt sạch, hiểu rõ pháp thường. Bởi vì sao vậy? Bởi vì tự tính Như
Lai ở trong tự thân mỗi người đã được hiển lộ.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như một người trồng mía, trồng vừng khi
chưa thu hoặch, thường hay tưởng tượng bao nhiêu mùi vị, khi đã ép
thành dầu mè, mật rồi khi đó mới biết mùi vị chân thật. Cũng vậy,
thiện nam! Dù tu tam-muội, học hết khế kinh, nhưng chưa nghe được
khế kinh phương đẳng đại bát-nê-hoàn thì chúng sinh đó tu tưởng vô
thường, đến khi đã được nghe kinh này rồi, bao nhiêu phiền não, nghi
ngờ trói buộc đều được dứt sạch, hiểu rõ pháp thường. Bởi vì sao
vậy? Bởi vì tự tính Như Lai ở trong tự thân mỗi người đã được hiển
lộ.
- Thí như trăm sông đều đổ vào biển. Cũng vậy, tất cả khế kinh,
tam-muội đều được quy vào khế kinh phương đẳng đại bát-nê-hoàn. Bởi
vì sao vậy? Bởi vì kinh này đã nói rốt ráo tự tính Như Lai. Cho nên
Ta nói có pháp vô thường, có pháp là thường, như chim xá-lợi.
- Những nỗi lo buồn tựa như kiếm đâm Như Lai đã đoạn, nhưng theo lẽ
này còn nhiều người nghi, bởi vì Như Lai vẫn còn lo buồn, nhưng
không giống với những nỗi lo buồn của người và trời hay chúng sinh
khác. Như trời Phi tưởng làm gì có tưởng? Nếu không có tưởng thì
không thọ mạng? Nếu có thọ mạng mà không có tưởng thì sao có tên
tưởng, ấm, giới, nhập? Lại nữa, như trong rừng cây đều có thần dựa.
Thần dựa ở cây hay là ở rễ, hoặc là ở cành, hay là ở nhánh? Nhưng
những chỗ ấy chẳng thấy bóng thần, vậy thì thần dựa vào ở chỗ nào?
Cũng vậy, giáo pháp Như Lai thâm sâu, ông phải biết rằng Như Lai thị
hiện còn có lo buồn, khởi tâm từ bi với La-hầu-la, cho đến chúng
sinh ở cõi Phi tưởng và Phi phi tưởng. Chỉ Phật với Phật mới hiểu
nghĩa này. Tất cả điều đó là pháp chư Phật. Tâm ý còn không làm gì
còn có lo nghĩ, buồn rầu? Nếu không lo buồn thì trái giáo pháp. Như
ý nghĩ của một đứa trẻ nít, lời nói rỗng không, nói tất cả pháp đều
chẳng đáng tin, nhưng lời Như Lai không thể nghĩ bàn, giáo pháp chư
Phật cũng không nghĩ bàn, Phật pháp Như Lai không thể nghĩ bàn, đó
là chân thật. Thí như không thể tạo dựng cung thất ở giữa hư không,
nhưng nhà huyễn thuật có thể làm trò tạo dựng giữa không, kẻ phàm
ngu thấy liền nghĩ như vầy: Ở giữa hư không làm sao tạo dựng đứng
yên như vậy, nó sẽ xoay vần giống như tâm ý? Lời nói như vậy còn
không tâm ý huống có lo buồn? Nếu không lo buồn về La-hầu-la là điều
không thật. Như giữa hư không, Như Lai lo buồn là điều không thể.
Như nhà huyễn hóa tùy ý làm ra, cho nên Như Lai tùy ý còn có tâm
tưởng lo buồn. Những người nào nghe Như Lai nê-hoàn liền nghĩ như
vầy: Như Lai làm gì còn có lo buồn? Người đó nghe rồi tâm ý thay đổi
thường có lo buồn. Cho nên Như Lai là pháp thường trụ. Nếu là vô
thường thì không lo buồn, nhưng nay Như Lai không phải vô thường.
Như Lai lo buồn hay không lo buồn, mọi chúng sinh khác đâu thể lường
được! Như người bậc hạ chỉ biết bậc hạ, không biết bậc trung và
người bậc thượng. Những người bậc trung biết người bậc trung và
người bậc hạ, nhưng không thể biết những người bậc thượng. Chỉ có
những người bậc thượng mới biết tất cả mà thôi. Những hàng Thanh văn
và Bích-chi-phật, ai cũng biết mình, nhưng không thể biết cảnh giới
Như Lai. Chỉ có Như Lai là biết tất cả, cho nên gọi là lìa mọi
chướng ngại. Như nhà huyễn thuật biến hóa vô cùng, Như Lai cũng vậy,
thị hiện vô cùng, tùy thuận thế gian. Ai có thể biết những điều như
vậy gọi là khôn ngoan. Đối với những gì không nghĩ tưởng được, phàm
phu mắt thịt cho nó không phải cảnh giới của mình, cho nên nghĩ rằng
Như Lai cũng có lo buồn và không lo buồn. Bởi vậy Ta nói, có pháp là
ngã, có pháp vô ngã, như chim xá-lợi.
- Lại nữa, thiện nam! Như vào mùa hạ, trời mưa ngập nước, sông ngòi
tràn đầy, các loài nhạn, hạc cho đến xá-lợi lựa nơi khô ráo an trí
con mình, mới đi nơi khác. Như Lai cũng vậy, xuất hiện ở đời, độ vô
lượng chúng khiến vào chính pháp, vì người học đạo, phương tiện
thuyết pháp, hoặc nói pháp khổ, hoặc nói pháp lạc, hoặc nói các pháp
hữu vi là khổ, nê-hoàn cực lạc, lìa hành hữu vi gọi là an lạc.
Ca-diếp bạch Phật:
- Nghĩa này thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Đó là Như Như!
Ca-diếp bạch Phật:
- Làm sao chúng sinh được lạc nê-hoàn?
Phật bảo:
- Ca-diếp! Như là trước đây Ta đã từng nói tất cả các hành không
sinh, già, chết. Đó là:
Nếu không phóng dật
Là chỗ bất tử
Nếu như phóng dật
Là đến chỗ chết
Người không phóng dật
Được chỗ bất tử
Còn người phóng dật
Thường bị sinh tử.
[890a]-
Người sống phóng dật là hành hữu vi. Mà hành hữu vi tức là pháp khổ.
Không phải nê-hoàn thì là chỗ chết. Làm điều phóng dật, gọi là tác
hành. Phải biết có hành tức là khổ lớn. Không đến nê-hoàn là đến cõi
chết. Người không phóng dật thì không tác hành, dù lại tác hành cũng
không sinh tử, đó là được thân kim cang bất hoại. Những người thế
tục gọi là phóng dật. Người lìa thế tục là không phóng dật. Lìa
sinh, già, chết, khoái lạc nê-hoàn. Cho nên, Như Lai có nói pháp
khổ, có nói pháp lạc, có nói vô ngã, có nói là ngã. Giống như chim
bay ngang qua bầu trời không thấy dấu vết, thiên nhãn chưa được,
phiền não chưa đoạn, thì không tự thấy thể tính Như Lai ở trong thân
mình. Cho nên Ta nói có pháp vô ngã, là vì chúng sinh còn nhiều
phiền não, thuyết giáo vi diệu, bí mật thâm sâu. Vì những chúng sinh
không có thiên nhãn, chấp có ngô, ngã, vô lượng phiền não, tạo hành
hữu vi, Ta thuyết tất cả vạn pháp vô thường. Cho nên Ta nói có pháp
vô thường.
Như người mắt sáng trên đỉnh non
Biết rõ dưới đất bọn ngu phàm
Đạo nhãn Như Lai lên đài tuệ
Vô ưu, mà vẫn nghĩ quần sinh
[890a]
- Đối với những ai đã diệt vô lượng phiền não thì gọi trụ trên đỉnh
non, nhìn thấy vô lượng phiền não thiêu đốt. Chúng sinh hạ liệt ai
lên đài tuệ? Ai được vô ưu? Nếu đã vô ưu thì sao gọi là lo nghĩ thế
gian? Nếu như nê-hoàn là pháp diệt tận thì ai là người nhìn thấy
chúng sinh? Nếu bảo Như Lai thể nhập nê-hoàn là hết thì sao gọi là
lên đài tuệ? Nếu an trú trong nê-hoàn thì làm sao lên non để nhìn
xuống chúng sinh? Đài trí tuệ chính là tận diệt nê-hoàn. Không lo mà
thường lo nghĩ nghĩa là Như Lai lo nghĩ vô lượng quần sinh ở giữa
thế gian. Đỉnh núi chính là ý nghĩa giải thoát. Trụ là người hành
đạo giải thoát. Dưới đất có nghĩa là hành pháp hữu vi. Phàm ngu tức
là không nói phương tiện thiện xảo. Biết rõ tức là chính giác. Như
Lai nghĩa là lìa khỏi hoàn toàn những điều buồn, khổ, là pháp thường
trụ, đã tự lìa khỏi mọi nỗi ưu buồn, lại thấy chúng sinh bị những ưu
não bén nhọn đâm chích thì sinh lo buồn. Giả xử Như Lai lìa sạch lo
lắng thì đã không gọi là bậc Chính Giác. Như Lai tùy thuận theo
chúng sinh kia để mà giáo hóa. Đức Phật Như Lai, Chính Đẳng Chính
Giác vì mọi chúng sinh thị hiện giáo hóa. Cho nên, phải biết Như Lai
thường trụ, thị hiện vô lượng, giống như loài chim nhạn, hạc,
xá-lợi.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 16: NGUYỆT DỤ
[890a]
Đức Phật lại bảo ngài Ca-diếp rằng:
- Này thiện nam tử! Khi trăng không hiện mọi người đều bảo là trăng
đã lặn, hết thảy nhân dân đều nghĩ trăng lặn; khi trăng xuất hiện ở
nơi phương khác, người dân phương ấy đều bảo trăng mọc; nhưng mặt
trăng kia chẳng lặn, chẳng mọc, do Tu-di che nên có hiện tượng khi
mọc, khi lặn. Cũng vậy, Như Lai Ứng Cúng Đẳng Giác ở trong đại thiên
thế giới hay ở nơi Diêm-phù-đề, nương nhờ cha mẹ ra đời làm con,
người Diêm-phù-đề đều nghĩ Như Lai vừa được sinh ra; rồi ở cõi này
hiện bát-nê-hoàn, chúng sinh lại nghĩ Như Lai mất đi, kỳ thật Như
Lai chẳng sinh chẳng diệt.
- Lại nữa, thiện nam! Như ở xứ nào mặt trăng tròn đầy, chúng sinh xứ
ấy đều nghĩ trăng tròn; còn Diêm-phù-đề trăng mới đầu tháng, người
dân xứ này nói là trăng non, rồi trăng từ từ lớn dần đến tròn, bấy
giờ người dân lại bảo trăng tròn, nhưng mặt trăng kia không tròn,
không khuyết, do Tu-di che mà có tròn, khuyết. Như Lai Ứng Cúng,
Chánh Đẳng Chính Giác cũng y như vậy, hoặc ở Diêm-phù thị hiện
nê-hoàn, bao nhiêu chúng sinh đều nghĩ rằng diệt; hoặc ở Diêm-phù
thị hiện đản sinh như trăng đầu tháng; người Diêm-phù-đề nghĩ là đứa
trẻ như trăng mùng ba; thị hiện bước đi là trăng mùng bốn; thị hiện
học tập như trăng mùng tám; thị hiện xuất gia… cho đến trăng tròn là
hiện ánh sáng hào quang rộng lớn phá hoại vô lượng chúng ma, si ám;
thị hiện nê-hoàn, ba mươi hai tướng, tám mươi vẻ đẹp trang nghiêm
thân thể, giống như trăng sáng hằng đêm đi quanh ở nơi xứ khác, ẩn
mất không hiện ở nơi xứ này. Người Diêm-phù-đề hoặc nghĩ rằng sinh,
hoặc nghĩ rằng diệt, kỳ thật Như Lai không tăng, không giảm, thường
như trăng tròn. Vì vậy nên biết, Như Lai thường trụ.
- Lại nữa thiện nam! Thí như trăng sáng, tất cả đều thấy, khắp nơi
thành, ấp, thôn làng, núi, sông, tùy theo đồ dùng đựng nước lớn nhỏ,
trăng đều in bóng. Như người đi xa trăm ngàn do-tuần thường thấy mặt
trăng luôn theo bên mình. Bọn họ suy nghĩ: là một mặt trăng theo ta
đến đây hay là trăng khác? Người ngu thấy trăng tựa như mặt gương.
Hạng người trung bình thấy trăng giống như bánh xe. Hạng người khá
giỏi thấy trăng rộng năm do tuần, còn chúng sinh khác tùy theo khả
năng thấy trăng khác nhau. Trăng sáng Như Lai cũng y như vậy, tất cả
đều thấy, nhưng mỗi chúng sinh có mỗi cách nghĩ. Ai cũng cho rằng:
Đức Phật Thế Tôn thương xót chúng ta, đang ở nhà ta! Đến loài súc
sinh cũng nghĩ như vậy. Những người đui, điếc, câm, ngọng, tàn tật
cũng đều bảo rằng Như Lai rất giống bản thân của họ. Mỗi loài chúng
sinh đều có ngôn ngữ, chữ viết, thân hình mỗi một khác nhau, nhưng
loài nào cũng nghĩ rằng chư Phật Như Lai chỉ giống tiếng nói, chữ
viết, thân hình, ăn mặc như loài của mình. Lại có những ý nghĩ khác
như nói Phật là Thanh Văn, Duyên Giác, xuất gia học pháp của những
ngoại đạo, hoặc nghĩ Như Lai thị hiện ở đời là vì bọn họ. Nhưng mà
pháp thân Như Lai chân thật không hề biến đổi. Như Lai lấy thân
phương tiện để độ chúng sinh, thị hiện vô số thân tướng khác nhau.
Như cây thuốc hay, Như Lai cũng vậy, để độ chúng sinh, thị hiện biến
hóa trăm ngàn thân tướng theo cách thế gian. Cho nên Như Lai là pháp
thường trụ.
- Lại nữa, thiện nam! Như lúc La-hầu A-tu-la
vương che lấp ánh sáng mặt trời, mặt trăng, chúng sinh bảo rằng mặt
trăng bị nuốt[309],
đến lúc La-hầu không che trăng nữa, mọi người lại bảo trăng được nhả
ra. Ánh sáng mặt trăng đã bị che khuất, người đời không thấy, nên
nghĩ nguyệt thực, đến khi trăng sáng hiện giữa thế gian, mọi người
lại bảo trăng được nhả ra, nhưng mà mặt trăng khi ẩn, khi hiện, thực
chất không hề có tăng hay giảm. Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính
Giác cũng y như vậy. Như Điều-đạt kia tổn hại thân Phật, tạo nghiệp
Vô gián, nhẫn đến những hạng người nhất-xiển-đề, đều vì chúng sinh ở
đời tương lai, thị hiện tổn hại thân Phật ra máu, hủy Pháp, phá
Tăng, nhưng mà pháp thân Như Lai thật sự không hề tổn hại, dẫu cho
hàng ức trăm ngàn Thiên ma, cũng không thể nào đoạn Pháp, hoại Tăng.
Cho nên, pháp thân Như Lai chân thật không hề tổn hoại, hiện tướng
tổn hoại là để tùy thuận theo cách thế gian. Thí như hai người cùng
nhau đánh lộn, tùy theo thương tích ở trên mỗi người để mà xem xét
tội nặng hay nhẹ, chư Phật Như Lai cũng y như vậy, hiện tướng tổn
hoại để làm căn cứ cho tội Vô gián nhằm chế Pháp luật làm điều cấm
giới cho đời tương lai.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như thầy thuốc khéo dạy con mình học rành
y thuật, khiến nó nhận biết về mọi dược thảo, cây, rễ, hoa, lá, mùi,
vị, sắc tướng một cách tỏ tường; sau khi qua đời, đứa con của ông
tiếp tục sự nghiệp, rành rẽ y pháp. Chư Phật Như Lai cũng y như vậy,
biến hóa vô lượng để điều trị bệnh cho mọi chúng sinh, hiện tội ngũ
nghịch, hủy báng kinh pháp, cho đến hạng người như nhất-xiển-đề cũng
là hóa hiện, vì đời tương lai; sau khi Ta đã Bát-nê-hoàn rồi, khiến
các Tì-kheo tùy thuận kinh luật. Giống như Như Lai đã từng dạy rằng,
biết tội nặng, nhẹ để tự giữ gìn.
- Lại nữa, thiện nam! Như ở nhân gian sáu tháng mới thấy nguyệt thực
một lần, nhưng ở cõi trời chư thiên nhìn thấy nguyệt thực hằng ngày,
hoặc trong nháy mắt đã thấy nguyệt thực. Bởi vì sao vậy? Bởi vì ngày
đêm cõi trời rất dài, còn ở nhân gian ngày đêm rất ngắn. Chư Phật
Như Lai cũng y như vậy, hoặc bảo trường thọ như sáu tháng mới thấy
trăng nguyệt thực, nhẫn đến chỉ trong nháy mắt đã thấy bát-nê-hoàn
rồi. Dù ma phiền não, ấm ma, tử ma, tự tại thiên ma, ức trăm ngàn
loài cũng không thể hoại. Như Lai tùy thuận thế gian thị hiện thụ
sinh vô lượng. Thọ mạng Như Lai thật không hạn lượng. Cho nên, Như
Lai là pháp thường trụ.
- Lại nữa, thiện nam! Như vầng trăng sáng, muôn loài chúng sinh thảy
đều ưa thích. Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác, cũng y như
vậy, chúng sinh ưa pháp thảy đều ưa thích.
- Lại nữa, thiện nam! Như mặt trời mọc có sự thay đổi ở trong ba mùa
xuân, hạ, và đông. Ngày đông thì ngắn, ngày xuân trung bình, ngày hạ
dài nhất. Ngày của Như Lai, Ứng Cúng, Đẳng Giác, cũng y như vậy, có
ba loại thọ. Vì các chúng sinh Thanh Văn, Duyên Giác, thị hiện ra
tướng thọ mạng ngắn ngủi. Những hạng người này thấy như vậy rồi tâm
liền buồn than: “Lạ thay, vì sao thọ mạng Như Lai ngắn ngủi như
vậy”? Với hàng Bồ-tát, Như Lai thị hiện thọ mạng trung bình, hoặc là
một kiếp, hoặc hơn một kiếp. Chỉ có chư Phật mới thấy thọ mạng của
Phật vô lượng.
- Lại nữa, thiện nam! Như Lai thuyết giáo vi diệu bí mật đại thừa
phương đẳng, thị hiện giữa đời, trút mưa pháp lớn. Ở đời vị lai, nếu
chúng sinh nào đem kinh đại thừa chính pháp này khai thị thế gian,
phải biết người đó chính là Bồ-tát, như mưa mùa hạ. Giống như ngày
đông, chịu nhiều lạnh lẽo khiến người tổn thọ. Thanh văn, Duyên giác
nghe Phật phương tiện giảng dạy giáo pháp vi diệu bí mật, vì họ thị
hiện thọ mạng ngắn ngủi, ví như ngày đông. Chư vị Bồ-tát thành tựu
trí tuệ vi diệu thâm sâu nên mới vì họ thị hiện Như Lai là pháp
thường trụ, ví như ngày xuân. Cũng vậy, Như Lai tùy thuận thế gian
thị hiện thọ mạng có ba trường hợp. Thí như ban ngày chẳng nhìn thấy
sao, nhưng mà sự thật chẳng phải không có. Cũng vậy, Như Lai cùng
hàng Thanh văn và Bích-chi-phật cùng hiện ở đời, và cùng thị hiện
vào bát-nê-hoàn, không phải duy nhất các hàng Thanh văn cùng với
Duyên giác mới là vô thường. Phải biết họ cũng là pháp thường trụ,
như sao vẫn có ở giữa ban ngày.
- Lại nữa, thiện nam! Như trời tối tăm,
mặt trời mặt trăng đều chẳng hiện ra,
người ngu bảo rằng trời, trăng biến mất. Vào lúc chính pháp Như Lai
diệt tận, tam bảo ẩn mất cũng y như vậy, chẳng phải diệt hẳn. Phải
biết Như Lai là pháp thường tồn, chẳng hề thay đổi, cũng không hủy
diệt, chẳng bị những thứ lỗi lầm làm cho nhiễm ô đi được.
- Lại nữa, thiện nam! Như sao bắc đẩu tạm hiện ánh sáng giữa khoảng
sáng tối, khi đêm sắp tàn, mặt trăng đã lặn, mọi người thấy rồi,
bỗng chốc lại mất, ai cũng bảo rằng nó đã lặn rồi, nhưng mà kỳ thật
nó vẫn chưa lặn. Cũng vậy, thiện nam! Chánh pháp Như Lai vào thời
diệt tận, các Phật Bích-chi xuất hiện ở đời, khai thị giáo hóa vô
lượng chúng sinh, kiến lập chính pháp, bỗng chốc diệt độ, kỳ thật
trường tồn không bao giờ diệt, nhưng mọi chúng sinh không thể thấy
được.
Lại nữa, thiện nam! Như mặt trời mọc xua tan bóng tối. Cũng vậy,
thiện nam! Kinh điển đại thừa bát-nê-hoàn này xuất hiện ở đời, nếu
ai nghe được, tội nghiệp vô gián tích dụ vô lượng thảy đều tiêu trừ.
Như vậy, thiện nam! Bản kinh đại thừa đại bát-nê-hoàn chính là cảnh
giới vô cùng thâm sâu, không thể nghĩ bàn, khéo thuyết tự tính Như
Lai vi diệu. Nếu người thiện nam, hay tín nữ nào muốn biết Như Lai
là pháp thường trụ, chính pháp vô tận, tăng bảo bất diệt, thì phải
siêng năng phương tiện tu học kinh nê-hoàn này, Ta bảo người đó là
gần quả vị Phật.
Kinh đại bát-nê-hoàn
Hết quyển 5
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Quyển 6
Phẩm thứ 17: HỎI VỀ BỒ TÁT
[891b]
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Thế nào gọi là bậc đại bồ-tát?
Phật bảo Ca-diếp:
- Người đã phát tâm và chưa phát tâm, tất cả người đó đều là bồ-tát.
Này thiện nam tử! Thí như mùa đông dầu bơ đông cứng không có rịn ra.
Cũng vậy, những ai phát tâm tu tập tất cả khế kinh và các tam-muội
mà nuôi hy vọng tìm đạo bồ-đề, thì hạng người đó gọi là bồ-tát chưa
phát ý đạo, không thể nhanh chóng thành đạo bồ-tát. Bởi vì sao vậy?
Bởi không siêng năng, như những dầu bơ vào tiết mùa đông.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như mùa xuân, tiết trời rất nóng, tất cả
dầu bơ đều tan ra hết, ngoài ra tất cả những gì bằng nước đã bị đông
cứng đều tan ra hết, nước trong ao hồ cũng đều tan chảy. Cũng vậy,
Ca-diếp! Nếu người thiện nam, hoặc người tín nữ, trong đạo, ngoài
đạo có tâm chí thành, cho đến những người tham danh, lợi dưỡng, nghe
được Phương đẳng đại bát-nê-hoàn thoáng qua lỗ tai, để vào tâm trí,
dù là người đã phát tâm bồ-đề, hay chưa phát tâm, thì trong thân thể
của những người đó đều được thấm nhuần hạt giống bồ-đề. Vì vậy Ta
nói, những người thiệm và tín nữ đó đều là bồ-tát. Cũng vậy, bản
kinh Đại thừa Phương đẳng đại bát-nê-hoàn tích tụ công đức, tuệ giác
vô tận, cho nên Ta nói tên là Thấm Nhuần, y như mùa xuân.
Bởi vì sao vậy? Vì khai mở pháp Như Lai thường trụ.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như ánh sáng mặt trời, mặt trăng quang
minh chiếu diệu, còn ánh sáng khác thảy đều lu mờ. Cũng vậy, Đại
thừa đại bát-nê-hoàn quang minh chiếu diệu, ngoài ra ánh sáng công
đức của mọi Khế kinh, tam-muội khác đều lu mờ. Vì vậy, nếu người
thiện nam, tín nữ nghe kinh Phương đẳng đại bát-nê-hoàn, dù chưa
phát được đạo tâm vô thượng, ánh sáng nê-hoàn cũng đã nhập vào trong
thân người đó làm nhân bồ-đề. Vì lý do này cho nên gọi là đại
bát-nê-hoàn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Nếu như tất cả chúng sinh đều có nhân duyên
bồ-đề thấm trong thân thể, vậy thì bằng vào những lý do nào Thế Tôn
lại nói phạm bốn tội đọa,
tạo tội vô gián, phỉ báng kinh pháp và nhất-xiển-đề là bốn hạng
người tạo nên gai độc ở trong chính pháp? Như lời Phật dạy, người
chưa phát tâm và người đã có hạt giống bồ-đề có gì sai biệt? Bốn
hạng người kia phải chăng không phạm vào những tội ác?
Phật bảo Ca-diếp:
- Trừ nhất-xiển-đề, mọi chúng sinh khác nếu như được nghe Khế kinh
Phương đẳng đại bát-nê-hoàn là đã có được hạt giống bồ-đề. Phải biết
người đó đã từng cúng dường vô lượng chư Phật, được nghe kinh này
thì không còn tạo những tội lỗi khác. Bởi vì sao vậy? Vì nhờ phương
tiện sức mạnh của bản kinh Đại thừa này khai mở tất cả tự tính Như
Lai.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Người chưa phát tâm, không muốn hướng đến, nghe
rồi liền bỏ, thì lý do gì được nhân bồ-đề?
Phật bảo Ca-diếp:
- Người chưa phát tâm, tuy không muốn đến, dù quay lưng đi, vẫn nhớ
kinh này, tâm không quên mất, trong mộng sẽ thấy đại quỷ thần đến
hiện tướng hù dọa: “Úy, thiện nam tử! Hãy niệm bồ-đề, nếu không ưa
muốn, ta sẽ giết ông”! Người đó sợ hãi, liền niệm bồ-đề, nhẫn đến
thức dậy, tâm vẫn còn niệm. Lại nữa, người đó sau khi mạng chung đọa
trong địa ngục, thấy bao tội báo cũng vẫn nhớ niệm, đọa trong ngạ
quỷ và sinh cõi trời cũng đều nhớ niệm, do người đó đã phát tâm bồ
đề nơi kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này, tâm không ưa muốn từ đây trừ
sạch, như vậy chính là nhân của bồ-đề. Do nhân như vậy và duyên như
vậy gọi là bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Như giữa hư không nổi mây mưa lớn, mưa xuống
đại địa, cây khô, núi đá và vùng cao nguyên, nước mưa chẳng đọng lại
những nơi đó, mà chảy xuống ruộng, ao hồ đều đầy. Chúng sinh thọ
dụng pháp vũ Đại thừa bát-nê-hoàn này. Mưa pháp lên trên bọn
nhất-xiển-đề cũng như mưa lên cây, đá, cao nguyên, chẳng được thấm
nhuần nhân duyên bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như hạt giống đã bị nướng khô, dù cho mưa
xuống trăm ngàn vạn kiếp cũng chẳng nảy mầm, bọn nhất-xiển-đề cũng y
như vậy, với kinh Phương đẳng bát-nê-hoàn này dù cho có nghe trăm
ngàn vạn kiếp, rốt cùng chẳng thể nảy mầm bồ-đề. Bởi vì sao vậy? Bởi
vì hạt giống thiện căn đã bị nướng khô chết rồi!
- Lại nữa, thiện nam! Thí như minh châu bỏ vào nước đục, nước sẽ
trong ngay, nhưng nếu thả vào ở trong bùn nhơ thì không thể nào
khiến bùn trong được. Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này thả vào nước
đục của những chúng sinh phạm bốn tội đọa, năm tội vô gián, vẫn còn
có thể khiến cho được trong, phát tâm bồ-đề; nhưng nén vào bùn bọn
nhất-xiển-đề, trăm ngàn vạn năm không thể khiến cho được trong trở
lại và khiến cho nó khởi nhân bồ-đề. Bởi vì sao vậy? Vì không thiện
căn.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như cây thuốc tên là dược vương, trị lành
mọi bệnh, rễ, thân, hoa, lá, hoặc nước, hoặc hương, hoặc có người
uống, người thoa lên thân, người chỉ ngửi mùi, cho dù người đó tâm
ưa hay không, bệnh đều được lành, chỉ trừ căn bệnh chắc chắn phải
chết mới không thể trị. Cũng vậy, thiện nam! Bản kinh Đại thừa
bát-nê-hoàn này có thể trị lành tất cả chúng sinh bệnh nặng ác
nghiệp. Nếu người phạm vào bốn pháp tội đọa, tội nghiệp vô gián,
nhẫn đến ngoại đạo không ưa bồ-đề, nghe bản kinh này thoáng qua lỗ
tai dù chỉ một lần, là đã có được cái nhân bồ-đề. Bởi vì sao vậy? Vì
kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này trị lành tất cả căn bệnh ác nghiệp,
trừ nhất-xiển-đề. Bởi vì sao vậy? Bởi vì không có cái nhân bồ-đề.
Giống như một người thân thể có chỗ bị thương mới dùng thuốc nhân
để trị, trừ các tật bệnh, nếu không thương tổn, thì loại thuốc nhân
trở thành vô dụng. Bọn nhất-xiển-đề cũng y như vậy, không thể bị
thương để mà thụ dụng cái nhân bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như kim cương có thể phá hư tất cả vật
báu, nhưng nó không thể phá sừng dê trắng.
Những ai đã tạo tất cả pháp ác, thì kinh Đại thừa bát-nê-hoàn đều có
thể phá sạch, lập nhân bồ-đề, chỉ không phá được pháp ác của bọn
nhất-xiển-đề để gieo nhân bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Như mọi cây cối dù chặt nhánh cành vẫn lên như
cũ, cũng vậy tất cả chúng sinh tạo nên rất nhiều tội nghiệp, nghe
kinh Đại thừa đại bát-nê-hoàn thì nhân bồ-đề sẽ sinh trở lại. Nhưng
cây đa-la đã chặt đi rồi không mọc trở lại, bọn nhất-xiển-đề cũng y
như vậy, trọn không thể nào sinh ra cành lá của tâm bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như giữa trời nổi mây mưa lớn, nhưng không
có một hạt mưa nào bám dính vào hư không. Bản kinh Đại thừa
bát-nê-hoàn này là trận mưa pháp tuôn xuống khắp nơi, nhưng chẳng
một giọt bám dính vào nơi bọn nhất-xiển-đề.
Không tu chơn thật, cũng không đến
Không thấy chỗ cứu cánh bọn kia
Bởi nhiều tội ác, không nghiệp thiện
Là kẻ xấu nhất giữa cuộc đời.
- Người tu nghiệp thiện gọi là tu tập hạt giống bồ-đề. Không đến
nghĩa là, nếu không tu tập thì trọn không thể tự chứng thánh quả.
Chân thật tức là nghiệp nhân thù thắng, vi diệu, bí mật. Nghiệp nhân
thù thắng không đến người nào thì gọi người đó là nhất-xiển-đề. Mất
hẳn thiện tâm là nhất-xiển-đề. Bọn nhất-xiển-đề nhiều tăng thượng
mạn
lấy gì làm gốc? Lấy sự phỉ báng kinh điển Phật pháp, không tu nghiệp
thiện để làm gốc rễ. Phỉ báng kinh pháp, hung dữ, tàn bạo, phải biết
đó là những điều mà người có trí sợ hãi. Thí như đường hiểm, có
nhiều trộm cướp, phàm ngu ngạo mạn bất chấp sợ hãi, tùy tiện đi qua
bị bọn cướp hại. Đại lực Pháp vương đi qua đường đó không chút sợ
hãi. Không thấy được chỗ cứu cánh nghĩa là, trọn không thấy bọn
nhất-xiển-đề kia hết sạch ác nghiệp, cũng không thấy chỗ bọn
nhất-xiển-đề dứt sạch được hết vô lượng sinh tử. Ta nói tổng quát,
kẻ ấy tích tụ vô lượng điều ác. Nếu ai nghe được những lời như vầy
càng đáng sợ hơn. Giả sử khiến cho tất cả chúng sinh nhất thời phát
ý thành đạo vô thượng, thì trong những vị đạt chính giác này vẫn
không thấy có bọn nhất-xiển-đề sạch hết ác nghiệp. Lúc chúng sinh đã
thành chính giác hết, bọn nhất-xiển-đề lại ở chỗ nào mà không thấy
chúng sạch hết ác nghiệp? Hết thảy chúng sinh phá sạch sinh tử đều
thành Phật đạo, không thấy chư Phật vô dư nê-hoàn,
vô thường diệt tận như đèn tắt lửa. Cho rằng ác nghiệp của
nhất-xiển-đề là xấu xa nhất ở giữa cuộc đời, bởi nhất-xiển-đề mất
hẳn nhân duyên công đức bồ-đề, cho nên gọi là xấu nhất thế gian.
Trong pháp Đại thừa, cuối cùng cũng được giác ngộ thành Phật, nhưng
cũng gọi là xấu xa, bỉ lậu. Pháp của chư Phật vốn là như vậy.
Người đã tạo nghiệp ác
Như bơ sữa đã ối
Giống như tro che lửa
Kẻ ngu khinh bị đốt
[892c]
Có người giống như bậc a-la-hán mà làm những chuyện của
nhất-xiển-đề, gây tạo nghiệp ác. Có người giống như kẻ nhất-xiển-đề
mà làm những việc của a-la-hán, thực hành tâm từ. Giống a-la-hán mà
nhất-xiển-đề chính là chúng sinh phỉ báng Phương đẳng. Giống
nhất-xiển-đề mà a-la-hán chính là những người chê hàng Thanh văn,
thuyết rộng Phương đẳng, bảo chúng sinh rằng: “Ta và các ông đều là
bồ-tát. Bởi vì sao vậy? Bởi vì tất cả chúng ta đều có tự tính Như
Lai. Nhưng chúng sinh kia lại bảo chúng ta là nhất-xiển-đề! Thế
nhưng Như Lai đã thụ ký cho ta cũng như các ông. Vì vậy ta và các
ông đều phải xa lìa vô lượng nghiệp ác, xa lìa các ma phiền não như
đập vỡ bình nước, thì trong khế kinh này chúng ta ắt thành bồ-đề,
chớ có nghi ngờ. Thí như dũng sĩ
tuân sứ mạng vua đến nước khác khen ngợi tài đức của vua sứ mình,
thà mất thân mạng chứ không thay đổi. Hôm nay chúng ta cũng lại như
vậy, Như Lai thụ ký tất cả chúng sinh đều có Phật tính, chúng ta cần
phải không tiếc thân mạng, ở trong phàm ngu rộng nói kinh này”. Đây
gọi là người giống nhất-xiển-đề nhưng sự thật là bậc đại bồ-tát.
- Những kẻ ngu si, không có trí tuệ, ở a-luyện-nhã,
hình trạng rất giống bậc a-la-hán, nhưng lại phỉ báng kinh điển
Phương đẳng, phàm phu ngu dốt cho rằng đó là a-la-hán thật, kêu là
đại sĩ. Thực ra đó là bọn ác tì-kheo sống nơi hoang vắng, chốn
a-luyện-nhã, rồi tự xử sự giống như một vị a-la-hán thật. Ở
a-luyện-nhã làm toàn những việc không thuận chính pháp, mà còn tạo
ra bốn thứ nhân duyên, nói điều sai khác: Bảo kinh Phương đẳng đều
do ma thuyết; cho rằng Đại thừa là thứ hiệt tuệ;
chính pháp là gai nhọn; chư Phật Thế Tôn đều là vô thường mà nói
thường trụ. Phải biết đây là tướng trạng hủy diệt chính pháp, phá
tăng. Ai nói như vậy là nhất-xiển-đề. Vì vậy cho nên Ta nói kệ rằng;
Người đã tạo nghiệp ác
Giống như bơ sữa ối
Giống như tro che lửa
Kẻ ngu khinh bị đốt.
[893a]
Như vậy, thiện nam! Phải biết bản kinh Phương đẳng đại bát-nê-hoàn
là do chư Phật Như Lai quyết định giảng nói. Đại thừa nghĩa là tối
thắng vô thượng, như châu ma-ni thanh tịnh trong sáng, lìa mọi nhiễm
ô.
- Lại nữa thiện nam! Thí như hoa sen có ánh mặt trời chiếu tới thì
nó không thể không nở. Hết thảy chúng sinh cũng y như vậy, được kinh
Đại thừa bát-nê-hoàn này thoáng qua lỗ tai dù chỉ một lần, nếu chưa
phát tâm, không thích bồ-đề, thì chúng sinh đó đều sẽ có được cái
nhân bồ-đề. Bọn nhất-xiển-đề sở dĩ mất hẳn tự tính Như Lai đều do
phỉ báng, tạo ác nghiệp lớn, bọn họ như những con tằm kéo kén, tự
trói buộc mình mà không chỗ thoát, bọn nhất-xiển-đề cũng y như vậy,
với tính Như Lai không thể khai mở cái nhân bồ-đề, cho đến tận cùng
biên tế sinh tử.
- Lại nữa, thiện nam! Như hoa ưu-bát, hoa bát-đàm-ma, hoa
câu-mâu-đầu, hoa phân-đà-lợi mọc trong bùn lầy, nhưng không bị bùn
làm cho ô nhiễm. Nếu chúng sinh nào học kinh Đại thừa bát-nê-hoàn
này cũng y như vậy, không bị phiền não làm cho ô nhiễm. Bởi vì sao
vậy? Bởi tính Như Lai không bị nhiễm ô.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như nơi nào có gió mát thổi, tất cả chúng
sinh hóng ngọn gió này thì mọi nóng bức đều được giải trừ. Cũng vậy,
thiện nam! Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này chính là pháp vị cam lồ
tươi mát, hết thảy chúng sinh đều được thấm nhuần, phát nhân bồ-đề,
trừ nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Như ông thầy thuốc biết tám phương pháp điều
trị bệnh tật, trị được mọi bệnh, chỉ trừ căn bệnh không thể trị
được. Cũng vậy, thiện nam! Hết thảy khế kinh và các tam-muội hay trị
tất cả dâm, nộ, si mê, các bệnh phiền não, nhưng không thể trị những
người đã phạm bốn pháp tội trọng và nghiệp vô gián. Này thiện nam
tử! Lại có thầy thuốc biết hơn tám cách điều trị bệnh tật. Tất cả
bệnh tật của mọi chúng sinh, nếu như mạng căn vẫn còn chưa hết thì
đều trị được, chỉ trừ những ai mạng căn đã hết thì đành bó tay. Bản
kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này cũng y như vậy. Những bệnh phiền não
của mọi chúng sinh, nhẫn đến những người không ưa bồ-đề, chưa muốn
phát tâm, đều có thể trị, khiến phát bồ-đề, chỉ trừ một hạng là
nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như người mù chẳng thấy năm màu, thầy
thuốc có thể trị những bệnh mắt, khiến cho được sáng, nhưng không
thể trị người mù bẩm sinh. Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này cũng y
như vậy. Hết thảy chúng sinh, Thanh văn, Duyên giác, không ưa bồ-đề,
chưa muốn phát tâm, thảy đều trị lành, khiến mở mắt tuệ, phát tâm
bồ-đề, chỉ trừ những bọn bị mù bẩm sinh là nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Như ông thầy thuốc biết hơn tám cách điều trị
bệnh tật, tất cả chúng sinh, người nào có bệnh, ông viết chú thuật
đưa cho người bệnh đeo ở trong người, có thể khiến cho bệnh tật tiêu
trừ. Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này cũng y như vậy. Những bệnh
phiền não của mọi chúng sinh, không ưa bồ-đề, chưa muốn phát tâm,
nhẫn đến những người phạm bốn tội trọng, tạo nghiệp vô gián, thảy
đều trừ diệt, an lập bồ-đề.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Những người phạm vào bốn tội cực trọng và tội
vô gián như cây đa-la bị chặt đứt ngọn, và những chúng sinh không ưa
bồ-đề, người chưa phát tâm làm sao khiến họ phát nhân bồ-đề?
Phật bảo Ca-diếp:
- Những chúng sinh này nếu ở trong mộng, hoặc lúc lâm chung, đọa
trong địa ngục, sinh tâm hối hận, tự nói lời rằng: “Thương thay!
Chúng ta hủy phạm chính pháp, tự chuốc tội này”, rồi phát lời thề:
“Nếu thoát chốn này, sinh vào nơi khác, ở bất cứ đâu cũng phải phát
tâm cầu đạo bồ-tát”. Nhờ uy thần lực của kinh Đại thừa bát-nê-hoàn
này, những chúng sinh đó được sinh trời, người, ắt được phát tâm,
làm nhân bồ-đề. Vì lý do này, Ta nói những người phạm bốn tội trọng
và nghiệp vô gián đều được phát tâm, làm nhân bồ-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Như ông thầy thuốc hòa trộn nhiều thuốc làm
thành một vị tên a-già-đà.
Như vị thuốc này để tại chỗ nào thì mọi thứ độc đều tiêu trừ hết,
chỉ trừ một thứ là rắn cực độc thì không thể trị. Bản kinh Đại thừa
bát-nê-hoàn này cũng y như vậy, hết thảy kiêu mạn, bốn thứ rắn độc,
phạm bốn tội trọng và nghiệp vô gián, không ưa bồ-đề, người chưa
phát tâm, đều được an lập nơi đạo bồ-đề. Bởi vì sao vậy? Vì kinh Đại
thừa bát-nê-hoàn này là một loại thuốc vô cùng đặc biệt, tối thượng
bậc nhất, chỉ trừ một thứ là rắn cực độc bọn nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như thầy thuốc hòa trộn nhiều thuốc rồi
bôi lên trên bề mặt cái trống, nếu có người nào chiến đấu bị thương,
nghe tiếng trống ấy thảy đều khỏi đau, chỉ trừ những người mạng căn
đã hết, ắt phải chịu chết. Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này, âm
thanh pháp cổ, cũng y như vậy, tất cả chúng sinh nghe âm thanh này,
các thứ tên độc như dâm, nộ, si, không ưa bồ-đề, người chưa phát
tâm, phạm bốn tội đọa, tạo nghiệp vô gián thảy đều trừ sạch, chỉ trừ
bệnh của bọn nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như con người ở Diêm-phù-đề, khi trời tối
xuống, tất cả mọi nhà, ai làm việc gì cũng đều ngưng lại, đến mai
trời sáng thì mọi người dân ai làm việc nấy. Cũng vậy, chúng sinh
nghe những Khế kinh và các tam-muội vẫn như trời tối, đến khi nghe
được lời dạy vi diệu, bí mật của kinh bát-nê-hoàn này giống như trời
sáng, thấy mọi chính pháp, như người nông dân vào tiết mùa hạ mà gặp
được mưa. Vô lượng chúng sinh nhờ kinh Đại thừa đều được thụ ký thấy
tính Như Lai. Tám ngàn Thanh văn trong kinh Pháp Hoa được thụ
ký riêng, chỉ trừ những kẻ đã bị đóng băng là nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như một người bị phi nhân
bắt, hoặc bị trúng độc, gặp được thầy thuốc. Thầy thuốc sử dụng chú
thuật hoặc dùng thuốc điều trị độc chữa cho người kia khiến được
lành bệnh. Cũng vậy, thiện nam! Nếu có tì-kheo hoặc tì-kheo-ni, cho
đến ngoại đạo, ở bất cứ đâu, mà biên chép kinh, giảng rộng cho
người, hoặc chúng sinh nào được đọc, được nghe bản kinh Đại thừa
bát-nê-hoàn này, thì mọi người này đều có cái nhân bồ-đề vi diệu.
Người chưa phát tâm, không ưa bồ-đề, và cả những người phạm bốn tội
trọng, năm tội vô gián, mọi thứ ác độc, xấu xa như vậy đều được tiêu
sạch, chỉ trừ một hạng là nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như ông vua, trong thân bị trùng ngấm ngầm
ăn thịt của ông ta rồi mà ông chẳng biết. Bấy giờ có người thầy
thuốc khéo biết tướng trạng người bệnh, thấy tướng của vua có bệnh
liền nói: “Trong thân của ngài có bệnh rất nặng phải cần trị gấp”.
Khi ấy ông vua chẳng tin thầy thuốc, không muốn trị bệnh. Thầy thuốc
cũng sợ, không dám cho thuốc, nhưng lại âm thầm sử dụng chú thuật
khiến con vi trùng tự chui ra ngoài. Ông vua trông thấy, biết mình
có bệnh mới tin những lời của thầy thuốc nói, liền rất trân trọng,
đãi ngộ ân cần. Mọi loài chúng sinh cũng y như vậy. Người chưa phát
tâm, không ưa bồ-đề nghe kinh Đại thừa bát-nê-hoàn rồi, chư Phật,
bồ-tát lại dùng phương tiện vì họ giảng nói, khiến cho mọi người dù
chưa nhận liền, nhưng ở trong mộng, hoặc lúc mạng chung, liền tự
giác ngộ, phát nhân bồ-đề, trừ nhất-xiển-đề.
- Lại nữa, thiện nam! Thí như thầy thuốc khéo dạy con mình học tám
phương pháp trị bệnh, bốc thuốc. Phương pháp bí truyền ông chưa dạy
vội, đợi cho con ông thông đạt hết cả tám phương pháp rồi, sau đó
mới dạy phương pháp bí truyền. Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính
Giác cũng y như vậy, trước hết dạy cho pháp vương tử, tì-kheo,
tì-kheo-ni, ưu-bà-tắc, ưu-bà-di học cách diệt trừ vô lượng phiền
não; đối với thân này, tu tập niệm tưởng thân không bền chắc, là nơi
tích tụ vô lượng khổ đau, thân là vô thường, biến hoại, không thực,
không phải là ta, chẳng phải của ta. Sau đó Như Lai lại dạy cho học
chín bộ khế kinh, khiến cho thông đạt. Cuối cùng Như Lai mới dạy cho
học bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này, khiến cho mọi người biết rằng
tất cả chúng sinh đều có tự tính Như Lai, là pháp thường trụ, khiến
cho tất cả phát khởi cái nhân bồ-đề vô thượng, trừ nhất-xiển-đề. Như
vậy, thiện nam! Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này vô lượng vô số
không thể nghĩ bàn. Ông phải biết rằng kinh này chính là ông thầy
thuốc giỏi, rành thuật bí yếu, không gì hơn được.
- Lại nữa, thiện nam! Như người chèo đò đưa người qua sông, đến bờ
bên kia lại quay trở về để chở người khác. Chư Phật Như Lai cũng y
như vậy, dùng thuyền Đại thừa bát-nê-hoàn này, tùy theo khả năng
chúng sinh tiếp thụ để cứu độ họ. Chư Phật Như Lai bát-niết-bàn rồi
lại độ chúng sinh ở nơi cõi khác. Cho nên Như Lai là Đại Thuyền Sư.
Cho nên Như Lai là pháp thường trụ, vì để hóa độ nên mới thị hiện có
sinh, có diệt.
- Lại nữa, thiện nam! Như người dùng thuyền để vượt biển lớn, nếu
được xuôi gió thì mau đến được bờ ở bên kia; còn như ngược gió thì
hoặc cả năm, thậm chí chết đuối, chẳng đến được bờ. Cũng vậy, chúng
sinh được gió Đại thừa bát-nê-hoàn này mau thoát sinh tử đến bờ
bồ-đề, những người không được thì bị đắm chìm trong biển khổ đau
sinh tử luân hồi.
- Lại nữa, thiện nam! Như người đi biển gặp cơn sóng lớn, họ tự nghĩ
rằng khó thoát nạn này, nên đành ngồi yên chờ đợi cái chết, bỗng
nhiên gặp được một ngọn gió lành thổi thuyền của họ đến một nước
khác. Không hiểu tại sao tự nhiên mình được thoát khỏi hoạn nạn, nên
họ vô cùng vui mừng và tự nghĩ là kỳ lạ. Cũng y như vậy, bản kinh
Đại thừa bát-nê-hoàn này là ngọn gió lành. Chúng sinh không biết, mà
cũng không ưa phát tâm bồ-đề, thế nhưng ngọn gió bát-nê-hoàn này
lặng lẽ bí mật thổi họ đến nơi cảnh giới bồ-đề, khi đó họ mới biết
là sự thật, ngỡ ngàng thốt lên cho là kỳ lạ.
- Lại nữa, thiện nam! Như rắn thay da rồi đi chỗ khác chứ không phải
chết. Cũng vậy, thiện nam! Như Lai nê-hoàn là bỏ thân này, như rắn
thay da rồi đi chỗ khác. Bởi vậy Như Lai hiệu là Thiện Thệ. Như Lai
xả bỏ thân phương tiện như bỏ cây thuốc độc, rồi lại phương tiện hóa
hiện ở ngoài cõi Diêm-phù-đề. Cho nên, thiện nam! Phải biết Như Lai
là pháp thường trụ.
- Lại nữa, thiện nam! Như ông thợ vàng có thỏi vàng thật, tùy ý đúc
luyện các đồ trang sức, nhiều loại trang nghiêm. Chư Phật Như Lai
cũng y như vậy, tùy sự cảm nhận của các chúng sinh trong hai lăm cõi
mà hóa hiện thân để độ thoát chúng. Vì vậy nên gọi thân của Như Lai
là thân vô lượng, cũng gọi thường trụ.
- Lại nữa, thiện nam! Như cây am-la
và cây diêm-phù
biến đổi ba mùa. Mùa thì ra lá, mùa ra hoa trái, mùa thì rụng lá,
chẳng phải cây kia khô héo lụi tàn mà đang phát triển. Cũng vậy,
thiện nam! Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chính Giác dùng thân phương
tiện, vì để giáo hóa cho nên cũng phải ba lần thị hiện. Thị hiện đản
sinh, thị hiện thành Phật, rồi nhập nê-hoàn, nhưng mà kỳ thật Như
Lai thường tồn, không hề diệt tận. Này thiện nam tử! Mật thân Như
Lai là y như vậy. Mật khẩu Như Lai, phương tiện mật giáo cũng rất
khó biết. Phương tiện mật giáo có nghĩ là gì? Này thiện nam tử! Thí
như ông vua sai khiến quần thần cũng có những lời ẩn ý khó hiểu. Như
có khi bảo quần thần đem tiên-đà-bà
đến. Nhưng tiên-đà-bà, một từ mà có đến bốn thứ nghĩa.
Một là chỉ muối. Hai là chén nước. Ba là con ngựa. Bốn là thanh
kiếm. Cả bốn thứ này đều mang một tên là tiên-đà-bà. Lúc vua ăn cơm,
bảo các tả hữu lấy tiên-đà-bà, thì các quần thần biết vua cần muối.
Lúc vua ăn xong, kêu tiên-đà-bà, thì các quần thần biết vua cần
nước. Lúc vua muốn đi dạo ở lâm viên, kêu tiên-đà-bà, thì các quần
thần biết vua cần ngựa. Lúc vua lâm trận chiến đấu mà bảo lấy
tiên-đà-bà, thì các quần thần biết vua cần kiếm. Vua có những lời ẩn
ý như vậy. Các quan cận thần cũng phải biết được những ý nghĩa của
lời ẩn ý đó. Cũng vậy, thiện nam! Lời dạy ẩn mật trong kinh Đại thừa
cũng có bốn nghĩa. Như nói vô thường, thì các thiện nam phải biết
Như Lai thị hiện đản sinh ở Diêm-phù-đề, rồi sẽ thị hiện vào
bát-nê-hoàn, đó là pháp tu quán tưởng vô thường trong pháp Đại thừa.
Nếu khi Như Lai nói chính pháp diệt, thì các đệ tử biết rằng Như Lai
giảng thuyết về khổ, đó là pháp tu quán tưởng các hành thảy đều là
khổ trong pháp Đại thừa. Nếu Như Lai nói thân là dụng cụ chứa các
tai họa, lại nói tăng bảo cũng sẽ phải diệt, thì các đệ tử phải nên
biết rằng Phật nói vô ngã, đó là pháp tu quán tưởng vô ngã trong Đại
thừa này. Nếu Như Lai giảng vô tưởng, không, vô sở hữu, và giải
thoát, thì các đệ tử phải nên biết rằng, pháp Đại thừa này nói hai
mươi lăm cõi đều được giải thoát, nên nói là không, tất cả khổ đau
đều diệt trừ sạch là vô sở hữu, ở cõi cực lạc chẳng có niệm tưởng
cho nên vô thường, biến dị đổi thay không thể phá hoại, cho nên gọi
là thường trụ bất diệt, chẳng phải là pháp thay đổi, hư hoại. Nên
biết giải thoát chính là Như Lai. Mà Như Lai là tự tính Như Lai,
trong mỗi chúng sinh thảy đều có đủ. Ai biết như vậy là đệ tử Ta.
Người này khéo hiểu lời dạy bí mật của Đức Như Lai.
- Lại nữa, thiện nam! Như trời nắng hạn, cỏ thuốc, hoa thơm, trái
ngọt, cây cối đều bị héo tàn, chẳng ra hoa trái, ngoài ra cây cỏ
dưới nước, trên cạn đều khô héo cả, chẳng chút tươi sáng, và đến năm
sau cũng khó sinh trưởng, phục hồi trở lại. Này thiện nam tử! Bản
kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này cũng y như vậy. Ta diệt độ rồi, có
những đệ tử giống như hoa quả gặp mùa nắng hạn chẳng sinh hoa trái;
như bị giặc cướp đánh phá thành trì, cướp mất châu báu, chỉ còn bỏ
lại thôn nghèo mà thôi. Chúng ác tì-kheo mất kinh nê-hoàn như mất
của báu, bèn tìm sao lược và tuyển tập lại, nhưng không khéo hiểu
nghĩa lý của kinh, mặc tình buông lung, ngã mạn đến nỗi rơi vào địa
ngục. Thương thay họa lớn ở đời tương lai thật là đáng sợ! Tốt đẹp
biết bao! Nếu chúng sinh nào ở đời tương lai được nghe bản kinh
bát-nê-hoàn này thoáng qua lỗ tai, rồi tùy theo chỗ nghe kinh mà thọ
trì, đọc tụng, hiểu được ý nghĩa, lại vì người khác giảng giải rộng
rãi, nhờ cái nhân này họ sẽ đạt được bồ-tát chân thật.
- Lại nữa, thiện nam! Như ở tụ lạc, thành ấp nước nọ có người bán
sữa, vì tâm hám lợi nên đã lấy nước pha thêm vào sữa, lừa dối người
ta. Rồi người buôn sữa cũng làm như vậy, lấy nước thêm vào, liên tục
xoay vần làm điều dối trá, đến người tiêu dùng mua sữa về uống thì
lúc bấy giờ sữa đã chẳng còn mùi vị của sữa. Cũng vậy, thiện nam!
Sau khi Ta đã thể nhập nê-hoàn, vào lúc còn khoảng tám mươi năm nữa
chính pháp sẽ diệt, thì kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này sẽ lưu bố khắp
cõi Diêm-phù-đề. Lúc ấy sẽ có nhiều ác tì-kheo phóng túng, buông
lung, bè đảng chúng ma hủy hoại chính pháp, tự tạo kinh luận, kệ tán
khen ngợi, lấy sai làm đúng, lấy đúng làm sai, sao lược, thêm bớt,
chỉ vì lợi dưỡng, cho nên ham muốn nuôi dưỡng, tích chứa tài vật phi
pháp, hủy hoại, rối loạn mùi vị chính pháp, khiến cho giáo pháp trở
nên nhạt nhẽo, lại thêm vào đó những thuyết tà đạo, văn tự bất
chính. Những người mê lầm thụ học kinh điển cũng không tôn trọng,
cung kính cúng dường, trong lòng giữ lấy những điều tà siểm, vì tham
lợi dưỡng cho nên bày vẻ hình tướng pháp lạc. Bản kinh Đại thừa
bát-nê-hoàn này vào lúc bấy giờ bị bọn người đó làm cho hủy hoại.
- Lại nữa, Ca-diếp! Vì ý nghĩa trên, những người thiện nam và người
tín nữ đối với bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này cần phải phương
tiện lập chí trượng phu. Bởi vì sao vậy? Bởi tính Như Lai là pháp
trượng phu. Đối với các pháp, tính tình người nữ sinh nhiều nhiễm
trước, năng lực không đủ kham nhận phát triển kinh điển Đại thừa
thâm sâu vi diệu. Này thiện nam tử! Thí như nước dãi của một con
muỗi không thể làm cho đại địa này ướt, tâm của người nữ giống như
đại địa, lòng đầy khát ái. Thí như biển lớn, hết thảy nước mưa, trăm
sông ngàn suối đều đổ vào biển, nhưng biển lớn kia chưa từng đầy
tràn, tâm của người nữ cũng y như vậy, lòng tham ngũ dục chưa từng
biết đủ. Vì vậy, Ca-diếp! Nếu người thiện nam hay người tín nữ muốn
cầu phương tiện thoát thân người nữ cần phải tu tập kinh điển Đại
thừa bát-nê-hoàn này. Bởi vì sao vậy? Bởi kinh Đại thừa bát-nê-hoàn
này nói về tự tính Như Lai chính là pháp của trượng phu. Nếu chúng
sinh nào không tự biết rằng trong bản thân mình có tính Như Lai, thì
dù thế gian gọi chúng sinh ấy là bậc nam tử, nhưng Ta cho rằng kẻ ấy
chỉ là bọn đàn bà thôi! Ngược lại, nếu như có những người nữ có thể
tự biết trong bản thân mình có tính Như Lai, dù cho thế gian gọi họ
người nữ, thì Ta vẫn xem họ là nam tử! Như vậy, thiện nam! Bản kinh
Đại thừa Bát-nê-hoàn này tích tụ vô lượng vô biên công đức, giảng
rộng tất cả chúng sinh đều có tự tính Như Lai. Nếu người thiện nam
hay người tín nữ muốn được nhanh chóng thành tựu tự tính của Đức Như
Lai thì phải siêng năng dùng pháp phương tiện tu học kinh này.
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Hay thay, Thế Tôn! Nay con tu tập kinh Bát-nê-hoàn mới tự biết
rằng trong bản thân mình có tính Như Lai, con nay mới đúng là bậc
nam tử.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay, lành thay! Này thiện nam tử! Phải nên siêng năng phương
tiện học pháp rất thâm sâu này, như ong hút mật của các loài hoa,
thưởng thức pháp vị thâm sâu tận cùng. Này ông Ca-diếp! Thí như nước
dãi của một con muỗi không thể làm cho đại địa thấm ướt. Cũng vậy,
thiện nam! Ở đời tương lai các tì-kheo ác phá hoại kinh pháp vô
lượng vô số như trời hạn hán, kinh điển Đại thừa Bát-nê-hoàn này
không thể tưới thấm. Bởi vì sao vậy? Phải biết đó là dấu hiệu, tướng
trạng chính pháp diệt tận.
- Lại nữa, thiện nam! Như cuối mùa hạ và đầu mùa đông, tiềm phục ở
giữa mùa thu ẩm ướt, mưa tuôn liên tục. Cũng vậy, thiện nam! Bản
kinh Đại thừa Bát-nê-hoàn này, sau khi Ta đã nhập nê-hoàn rồi, chính
pháp suy giảm, bấy giờ kinh này lưu bố phương nam, bị các tà kiến,
dị thuyết, phi pháp làm cho trôi nổi. Bấy giờ ở vùng phương nam sẽ
có bồ-tát hộ pháp đem khế kinh này đến nước Kế-tân
ẩn dấu trong đất, cùng với tất cả Khế kinh Đại thừa, Phương đẳng đều
đem ẩn dấu ở đó. Thương thay! Bấy giờ chính pháp diệt tận, chẳng có
mưa pháp tràn đầy thế gian, để người tu tập chính pháp Như Lai thấm
nhuần mưa pháp. Bồ-tát hộ pháp là bậc đại hùng trong chốn loài người
đều ẩn dật hết.
Khi ấy bồ-tát Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Chư Phật Như Lai, Thanh văn, Duyên giác tính
không sai biệt. Cúi xin Thế Tôn giảng thuyết rộng rãi để cho tất cả
chúng sinh đều được khai mở, hiểu rõ.
Phật bảo Ca-diếp:
- Thí như một người nuôi nhiều bò sữa, chia bò ra thành từng bầy
theo màu xanh, vàng, đỏ, trắng. Lúc muốn tế trời, họ tập hợp hết tất
cả đàn bò để vắt lấy sữa. Sữa bò vắt được để chung một bồn, đều có
một màu như màu ngọc kha.
Cũng vậy, thiện nam! Tính thanh tịnh của chư Phật Như Lai, Thanh
văn, Duyên giác đều cùng một màu. Bởi vì sao vậy? Bởi vì đã đoạn
sạch hết phiền não. Như ông thợ vàng, lấy vàng từ quặng, có nhiều
tạp chất nên màu khác nhau, rồi nấu tan ra, tinh luyện lại thành một
màu vàng kim. Bởi vì sao vậy? Bởi vì vô lượng, vô số tạp chất, phiền
não đã bị nung cháy tiêu hết. Cho nên, phải tin bản kinh Đại thừa
Bát-nê-hoàn này, tất cả chúng sinh đều có tự tính Như Lai chân thật,
đều cùng một màu.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy, tất cả chúng sinh đều có Phật tính, không hề sai
biệt. Đối với điều này con chưa hiểu lắm. Vả lại chúng sinh, như Thế
Tôn dạy, Thanh văn, Duyên giác và chư Bồ-tát đều không thể đắc Đại
bát-nê-hoàn, chỉ có Như Lai mới chứng đắc được Đại bát-nê-hoàn. Cho
nên, phải biết Thanh văn, Duyên giác và chư Bồ-tát nếu đồng Như Lai,
nếu không sai biệt, vậy thì tại sao một mình Thế Tôn, trải qua vô
lượng kiếp a-tăng-kỳ tu hành phương tiện, tích tụ công đức?
Phật bảo Ca-diếp:
- Những điều trước đây mà Ta đã nói đó là Như Lai phương tiện mật
giáo, nói các Thanh văn không chứng nê-hoàn. Cho nên phải biết tất
cả đều lấy kinh Đại bát-nê-hoàn, mà bát-nê-hoàn chỉ là cảnh giới của
Phật mà thôi, vì vậy kinh này gọi là Đại bát-nê-hoàn.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Đó chính là điều không thể giống nhau. Như Phật
đã nói, Thanh văn, Duyên giác và chư Bồ-tát đều phải quy về Như Lai
nê-hoàn, giống như trăm sông đều chảy vào biển, đó là pháp thường.
Phật bảo Ca-diếp:
- Ngã chính là pháp thường trụ bậc nhất.
Ca-diếp bạch Phật:
- Thế nào, Thế Tôn, tính của Như Lai là khác hay không?
Phật bảo:
- Có khác!
Ca-diếp lại hỏi:
- Khác như thế nào?
Đức Phật trả lời:
- Tự tính Như Lai của các Thanh văn giống như sữa bò. Tự tính Như
Lai của các Duyên giác như sữa thành lạc. Tự tính Như Lai của chư
Bồ-tát như lạc thành tô. Tự tính Như Lai của các chư Phật giống như
đề hồ. Cũng vậy, thiện nam! Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn cũng có
bốn loại sai biệt như thế.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Tính của chúng sinh thì như thế nào?
Phật bảo Ca-diếp:
- Như sữa chưa thành, vẫn còn nằm trong cơ thể con bò, bấy giờ chỉ
là sự hòa hợp giữa nước và máu huyết. Vô lượng phiền não che đậy tự
tính Như Lai chân thật của mọi chúng sinh, cũng y như vậy.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Như Thế Tôn dạy, tại thành Câu-di có chiên-đà-la tên là Hoan Hỷ,
sẽ được thành Phật trong số một ngàn vị Phật ở tại thế giới này.
Người này chỉ mới một niệm phát tâm, Thế Tôn đã thọ ký riêng cho ông
ta thành Phật, vậy thì tại sao Thế Tôn lại không thọ ký cho tôn giả
Xá-lợi-phất, tôn giả Mục-kiền-liên v.v… mau thành Phật đạo?
Phật bảo Ca-diếp:
- Hoặc có Thanh văn, Đức Phật Bích-chi, chư vị Bồ-tát… không phát
nguyện nhanh, nhưng lại có người hộ trì chính pháp lại phát nguyện
nhanh, vì họ có sự phát nguyện sai khác, và căn cứ vào cái nhân sức
mạnh của tâm bồ đề Thế Tôn thọ ký riêng biệt cho họ mau thành Phật
đạo. Lại nữa, thiện nam! Như người thương buôn mang ngọc ma-ni đi
qua thôn làng của người dân quê rao bán trân bảo. Những người dân
quê nghe rao bán ngọc liền kéo đến xem, nhưng chẳng biết ngọc, cho
nên cười lớn, bảo là viên đá. Cũng vậy, thiện nam! Như Lai thọ ký
riêng biệt cho hàng Thanh văn v.v… sẽ được thành Phật, đến chỗ tối
thắng, thì đời tương lai có các tì-kheo buông lung, lười biếng,
chẳng biết chân thật, giống như dân quê, những người tật bệnh, khốn
cùng xuất gia, tín tâm chẳng có, đời sống tà mạng, dối trá, nịnh
hót, nếu nghe Như Lai thọ ký cho hàng Thanh văn họ sẽ lập tức cười
lớn. Phải biết bọn này, hình tướng sa-môn, kỳ thật chẳng phải sa-môn
chân chính. Cho nên, thiện nam! Hoặc có những người phát nguyện
nhanh chóng hộ trì chính pháp, lại có người không phát nguyện nhanh
chóng hộ trì chính pháp, bởi vậy Như Lai tùy theo chỗ họ phát tâm
nhanh chậm mà thọ ký cho.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Bậc đại Bồ-tát phải làm thế nào để không phá
hoại quyến thuộc?
Phật bảo Ca-diếp:
- Cần phải siêng năng tu tập phương tiện hộ trì chính pháp, đó là
bậc đại bồ-tát dũng cảm trong chốn loài người, không phá hoại quyến
thuộc.
Bồ-tát Ca-diếp lại bạch Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Vì sao chúng sinh không biết sáu vị?
Phật đáp:
- Không biết tam bảo trước sau trường tồn, cho nên chúng sinh chẳng
biết sáu vị. Như người miệng lở chẳng biết phân biệt sáu vị ngọt,
đắng, cay, chua, mặn, nhạt. Hết thảy chúng sinh cũng y như vậy, ngu
si, vô trí, chẳng biết tam bảo là pháp trường tồn. Ta nói bọn họ là
bọn người mù. Chúng sinh mắt thịt mà biết tự tính của Đức Như Lai là
pháp thường trụ, Ta nói người đó có được thiên nhãn. Nếu có chúng
sinh nghe kinh Đại thừa mà khởi lòng tin và tâm ưa thích, Ta nói
người đó cũng có thiên nhãn. Giả sử chúng sinh có được thiên nhãn,
nhưng mà chẳng biết tự tính Như Lai là pháp thường trụ, thì Ta nói
rằng người đó chỉ có mắt thịt mà thôi. Bởi vì sao vậy? Vì tính Như
Lai thường trụ, chân thật, mà những người ấy chẳng siêng tu tập.
- Lại nữa, thiện nam! Phải biết Như Lai là cha mẹ của tất cả chúng
sinh. Bởi vì sao vậy? Vì Đức Như Lai phải tùy hình loại của mọi
chúng sinh rồi hóa hiện ra cho giống cảnh giới của chúng sinh đó để
mà thuyết pháp. Mỗi một âm thanh thuyết pháp cho mỗi chúng sinh khác
nhau, khiến cho mỗi loài đều tự hiểu được. Chúng sinh mỗi loài đều
tự khen rằng: “Hay thay! Như Lai dùng âm thanh của giống loài chúng
ta để mà thuyết pháp”.
- Lại nữa, thiện nam! Như trẻ mới sinh, được mười sáu tháng, phát âm
chưa chuẩn. Cha mẹ của nó muốn tập nó nói, trước hết phải theo âm
thanh bập bẹ của đứa trẻ nít để dạy từ từ. Phải biết cha mẹ không
phải chẳng biết ngôn ngữ để dạy. Chư Phật Như Lai cũng y như vậy. Vì
để giáo hóa, cho nên thị hiện âm thanh, ngôn ngữ giống y như của các
loài chúng sinh, nhưng mà kỳ thật âm thanh Như Lai chẳng phải như
thế, chỉ là phương tiện tùy thuận theo cách thế gian mà thôi.
KINH ĐẠI BÁT NÊ HOÀN
Phẩm thứ 18: TÙY HỶ
[896a]
Bấy giờ, từ trên khuôn mặt Thế Tôn phóng ra vô lượng ánh sáng đủ màu
chiếu khắp bốn chúng. Ánh sáng chiếu rồi, trưởng giả Thuần-đà tức
thì dâng lên cúng dường Như Lai cùng với đại chúng một lần sau cuối.
Lúc ấy Thuần-đà cùng các quyến thuộc được niềm vui lớn, cất lời khen
rằng:
- Thật là hy hữu! Khó được cúng dường đức Phật Như Lai thêm một lần
nữa!
Khi ấy Thuần-đà liền lấy vô số bình bát quý báu đựng cơm thượng vị
đem đến dâng Phật. Vừa ngay lúc đó có vị thiên thần oai lực rất lớn
chặn lại trước mặt, bảo Thuần-đà rằng:
- Chớ vội cúng dường! Xin ông vì ta, đợi trong giây lát, để ta chiêm
ngưỡng dung nghiêm Như Lai.
Bấy giờ Thế Tôn lại phóng hào quang chiếu thiên thần kia. Ngay đó
thiên thần vâng thánh chỉ Phật để cho trưởng giả Thuần-đà đi trước.
Lúc ấy trời, người cùng với vô lượng chúng sinh các loài, trong lòng
sầu cảm, âm thanh khác nhau, chấn động mặt đất, đi theo Thuần-đà
cúng Phật và Tăng, cúng dường một lần sau cuối liền được lên bờ giải
thoát.
Bấy giờ Thế Tôn muốn cho tì-kheo, tì-kheo-ni và tất cả chúng hội
biết giờ đã đến, lại phóng hào quang chiếu khắp chúng hội. Lúc đó
các vị tì-kheo liền biết thì giờ đã đến, liền chỉnh uy nghi, cầm lấy
bình bát, như pháp thụ lãnh phẩm vật cúng dường. Trưởng giả Thuần-đà
sắp đặt vô số giường ghế quý báu cho Phật và tăng, treo lụa, phướng,
lộng, hương hoa, anh lạc. Lúc ấy ba ngàn đại thiên thế giới trang
nghiêm thắng diệu, giống như quốc độ Tây phương cực lạc. Trưởng giả
Thuần-đà đứng trước Đức Phật sầu muộn, bi ai bạch với Phật rằng:
- Cúi xin Thế Tôn thương xót chúng sinh trụ thọ một kiếp, hoặc hơn
một kiếp!
Phật bảo Thuần-đà:
- Ông muốn thỉnh Ta trụ lâu ở đời, thì hãy biết thời mau dâng cúng
dường một lần sau cuối, rồi sẽ được lên bến giờ giải thoát.
Thuần-đà bạch Phật:
- Dạ vâng, Thế Tôn!
Bấy giờ tất cả các loài chúng sinh, trời, người, bồ-tát, đồng thanh
nói rằng:
- Thật kì diệu thay! Thuần-đà là người cúng dường lần cuối. Thật kì
diệu thay! Thuần-đà là người cúng dường lớn nhất. Hôm nay chúng ta
chuẩn bị bao nhiêu phẩm vật cúng dường bây giờ trở thành những vật
vô dụng.
Thế rồi tất cả than khóc ưu sầu rất là khổ não.
[896b]
Bấy giờ, từ nơi mỗi lỗ chân lông Thế Tôn đều xuất hiện ra vô lượng
hóa Phật. Mỗi Phật đều có quyến thuộc tì-kheo, đón nhận tất cả phẩm
vật cúng dường của mọi chúng sinh. Khi ấy tất cả mọi loài chúng sinh
đều rất vui mừng.
Lúc đó, phẩm vật cúng dường của ông Thuần-đà nhờ uy thần Phật, mọi
thứ đem đến ở nơi đại hội đều được đầy đủ. Thuần-đà vui mừng, tự suy
nghĩ rằng: “Hôm nay Như Lai và cả đại chúng đều thụ nhận sự cúng
dường của ta một lần sau cuối, rồi Đức Như Lai sẽ bát-nê-hoàn”. Các
chúng sinh khác cũng tự nghĩ rằng: “Hôm nay Như Lai và cả đại chúng
thụ nhận bữa cơm cuối cùng ta cúng, sau đó Như Lai vào bát-nê-hoàn,
không nhận lời thỉnh của những người khác”.
Bấy giờ, nơi rừng Kiên cố đất đai chật chẹp, nhưng nhờ thần lực của
Đức Thế Tôn, cho nên mỗi chỗ nhỏ như ngọn kim cũng có vô lượng chư
Phật cùng với tì-kheo quyến thuộc ngồi đó thụ thực. Lúc ấy, trời,
người và a-tu-la đều rất ưu buồn than thở nói rằng:
- Hôm nay Như Lai thụ nhận bữa cơm cuối cùng chúng ta cúng dường rồi
Ngài sẽ bát-nê-hoàn. Rồi đây chúng ta phụng sự ở đâu? Buồn thay! Từ
đây chúng ta như trẻ mồ côi không nơi nương tựa, chẳng người chở
che!
Khi ấy Như Lai liền vì tất cả nói bài kệ rằng:
Các ông chớ buồn than
Pháp chư Phật vốn vậy
Tuy nói là nê-hoàn
Cũng chưa phải diệt hẳn
Pháp Như Lai thường trụ
Chỗ thường an ổn nhất
Những ai còn nghi ngờ
Lắng lòng nghe Ta nói
Ta đã lìa uống ăn
Thân không khổ đói, khát
Ta nay vì các ông
Thuyết pháp tùy hỷ này
Khiến tất cả chúng sinh
Được an ổn khoái lạc
Tính chư Phật Như Lai
Pháp thường trụ chân thật
Nay các ông đã nghe
Phải siêng tu phương tiện
Như quạ và chim cú
Tính của chúng trái nhau
Khiến cho đi chung bầy
Nghỉ đêm cùng hoan lạc
Như Lai xem tất cả
Giống như La-hầu-la
Nên sẽ xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Có thể khiến rắn độc
Cùng ở chung với thỏ
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Khiến cho cây y lan
Đứng chung trăm hoa thơm
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Khiến cho trái ca-lưu
Đồng vị đam-ma-la
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Khiến cho nhất-xiển-đề
Sẽ thành bình đẳng giác
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Làm cho mọi chúng sinh
Nhất thời thành Phật đạo
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê-hoàn
Giả sử nước dãi muỗi
Xâm hoại đại địa này
Trăm sông đều chảy tràn
Biển lớn sẽ đầy ắp
Như Lai xả từ bi
Mãi vào trong nê hoàn
Các ông, cùng chúng sinh
Được vui sâu chính pháp
Bảo Như Lai diệt hẳn
Lo buồn mà than khóc
Từ nay nơi Như Lai
Chớ nghĩ tưởng vô thường
Phải biết tính Như Lai
Trường tồn, không thay đổi
Pháp, tăng cũng như vậy
Chẳng phải pháp hủy diệt.
[896c]
Như vậy, thiện nam! Đây là ba pháp thường trụ, chẳng đổi, là lời
chân thật. Hết thảy chúng sinh gặp điều khủng bố, lời chân thật này
có thể làm cho được sống an ổn. Muốn qua những nơi đồng vắng hiểm
nạn, lời chân thật này có thể khiến cho vượt qua hoạn nạn. Lời chân
thật này có thể khiến cho cây đã khô héo ra hoa lá lại. Trong bốn
chúng đây, ai nghe ba pháp thường trụ này rồi nói lời tùy hỷ, thì
giả sử như người đó chưa từng phát tâm bồ-đề, hoặc chưa ưa muốn
hướng đến bồ-đề, bây giờ người đó đều đã có được cái nhân bồ-đề. Ba
pháp thường trụ là lời chân thật, tối diệu tùy hỷ của Đức Như Lai.
Nếu có tì-kheo hoặc tì-kheo-ni vì mọi chúng sinh giảng nói ba pháp
thường trụ, bất biến, thì phải biết rằng họ là những người xứng đáng
thụ nhận tất cả những bậc la-hán cúng dường. Ngược lại, nếu như
không thể làm được như những người đó thì không xứng đáng thụ nhận
cúng dường. Thậm chí tất cả những chiên-đà-la ưa nghe Như Lai, nói
lời tùy hỷ, thì cũng đạt được sự không sợ hãi.
Bấy giờ, trời, người và a-tu-la…nói Như Lai là pháp thường trụ, tâm
được hoan hỷ, tâm được nhu nhuyến, tâm được chân thật, tâm lìa ấm
cái, tâm được thanh tịnh, vẻ mặt vui sướng như đóa hoa sen. Họ rải
hoa trời, đốt các danh hương, trổi âm nhạc trời cúng dường Như Lai
và tì-kheo tăng.
Khi ấy Thế Tôn bảo ngài Ca-diếp:
- Này thiện nam tử! Ông thấy sự việc hy hữu thế nào?
Bồ-tát Ca-diếp bạch với Phật rằng:
- Dạ vâng, Thế Tôn! Con thấy sự việc kỳ đặc này là việc chưa từng
có. Con thấy tất cả chư thiên, loài người và a-tu-la sắm lễ cúng
dường, ai cũng đều được Như Lai, đại chúng thụ nhận phẩm vật. Con
lại thấy rằng ở giữa khoảng đất chật hẹp thế này mà lại dung chứa
tất cả giường, tòa của Đức Như Lai cùng với đại chúng, một chỗ chỉ
nhỏ bằng đầu ngọn kim vậy mà cũng có vô lượng chư Phật cùng các
quyến thuộc ngồi ở trong đó thụ nhận cúng dường, nói kệ tùy hỷ. Thế
nhưng tất cả chúng sinh ở đây không biết điều đó, ai cũng bảo rằng:
“Như Lai chỉ nhận của ta cúng dường”. Hôm nay Thế Tôn cùng với đại
chúng thương xót Thuần-đà, nhận sự cúng dường một lần sau cuối để
cho ông ta vượt lên bờ giác. Phật dùng thần lực khiến cho đại chúng
đều được đầy đủ, kỳ thật Thế Tôn không dùng đoàn thực. Chỉ có chư vị
hàng đại bồ-tát, như pháp vương tử Văn-thù-sư-lợi, là bậc dũng cảm
trong chốn loài người mới có thể biết Như Lai dùng sức phương tiện
hóa hiện ra những sự việc vô cùng kỳ đặc chưa từng có này, còn hàng
Thanh văn và hàng Duyên giác thì không thể biết. Thật là kỳ lạ! Kính
bạch Thế Tôn! Thường pháp của Đức Như Lai thật là vô số, vô lượng.
Bấy giờ Thế Tôn bảo ông Thuần-đà:
- Ông có nhìn thấy sự việc lạ lùng chưa từng có không?
Thuần-đà bạch Phật:
- Dạ vâng, Thế Tôn! Con có nhìn thấy. Con thấy Như Lai có ba hai
tướng, tám mươi vẻ đẹp trang nghiêm thân Ngài, cũng như vô lượng vô
số Như Lai và chư bồ-tát quyến thuộc vây quanh. Hôm nay con được
thấy thân chân thật của Đức Thế Tôn, duy nhất mình Ngài ngồi giữa
đại chúng giống như cây thuốc, có chư bồ-tát trước sau vây quanh.
Phật bảo Thuần-đà:
- Chư Phật ông thấy đều là hóa hiện. Bởi Phật thương xót tất cả
chúng sinh và muốn làm cho chúng sinh an lạc, đồng thời khai mở tâm
ý của họ, khiến cho họ được công đức không thể cùng tận cho nên hóa
hiện như vậy. Nhưng mọi chúng sinh đều chẳng thể biết, duy chỉ những
hàng bồ-tát thành tựu vô lượng công đức của bậc bồ-tát, là bậc siêu
xuất giữa chốn loài người mới có thể biết Như Lai phương tiện hóa
hiện như thế. Này ông Thuần-đà! Hôm nay ông cũng đã thành tựu được
công đức thập địa của hàng bồ-tát.
Thuần-đà bạch Phật:
- Đúng vậy, Thế Tôn! Chúng con đều đang tu tập tất cả hạnh tùy hỷ
của chư vị bồ-tát.
Phật bảo Thuần-đà:
- Chớ tham theo quả ngoài các khế kinh.
Thuần-đà bạch Phật:
- Ngoài các khế kinh, các kinh còn lại không phải kinh sao?
Phật bảo Thuần-đà:
- Đó là những kinh nói pháp hữu dư.
Thuần-đà lại hỏi:
- Nghĩa này thế nào?
Đức Phật trả lời:
- Như Ta đã nói bài kệ dưới đây:
Khen mọi cách bố thí
Không chê người bố thí
Thí phạm giới ít phước
Thí trì giới, phước tăng.
[897b]
Ta nói đó là khế kinh. Dù có khen ngợi mọi cách bố thí, nhưng sự bố
thí vẫn có sai khác. Bố thí cho người phạm giới thì chẳng có một mảy
may phước báo nào; bố thí cho người trì giới, người hộ pháp thì được
quả báo rất lớn, chứ không phải sự bố thí nào cũng như nhau.
Thuần-đà bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Nhưng bài kệ đó khen ngợi tất cả công đức của
sự bố thí.
Phật bảo Thuần-đà:
- Trừ một hạng người, còn lại tất cả đều được khen ngợi bố thí rộng
khắp.
Thuần-đà bạch Phật:
- Trừ hạng người nào? Còn hạng người nào được khen ngợi là bố thí
tất cả?
Phật bảo Thuần-đà:
- Trừ nhất-xiển-đề, những kẻ phạm giới, hủy báng chính pháp, mọi bố
thí khác ông nên khen ngợi.
Thuần-đà bạch Phật:
- Những hạng người nào là nhất-xiển-đề?
Phật bảo Thuần-đà:
- Nếu tì-kheo, tì-kheo-ni, ưu-bà-tắc, ưu-bà-di nào phỉ báng kinh
pháp, miệng nói lời thô ác không bao giờ hối cải, đối với kinh pháp
tâm không nương tựa… thì những người này đang hướng đến con đường
nhất-xiển-đề. Lại có những chúng sinh phạm bốn tội trọng, tạo tội vô
gián, không những không biết hối cải mà còn không biết tàm quý; đối
với chính pháp họ không có tâm hộ trì hay thương tiếc, không bao giờ
coi người hộ pháp là tri thức; đối với những việc thiện họ chưa từng
khen ngợi, tán thán; lại có những người tà kiến, không tin Phật,
Pháp, Tăng… Ta nói những hạng người này đều đang đi trên con đường
nhất-xiển-đề. Trừ những hàng người này ra, còn lại đều được khen
ngợi là bố thí tất cả.
Thuần-đà bạch Phật:
- Thế nào là phạm giới?
Phật bảo:
- Là phạm vào bốn tội trọng, năm tội vô gián, và hủy báng chính
pháp.
Thuần-đà bạch Phật:
- Những trọng tội này có sự sai biệt không?
Phật đáp:
- Có sự sai biệt. Chẳng hạn, dù người kia phạm giới nhưng khi mặc
pháp y họ sinh lòng tàm quý, buột miệng than rằng: “Than ôi! Nay ta
đã phạm trọng tội rồi! Quái lạ thay, tại sao ta lại tạo nên cái khổ
lớn lao này”! Rồi người đó ôm lòng lo sợ, sinh tâm hộ trì chính
pháp. Họ phát nguyện: “Ta sẽ tán thán tất cả những người hộ pháp. Ta
cũng sẽ hàng phục tất cả những người phi pháp. Đối với các thiền
định của kinh phương đẳng ta sẽ nỗ lực tu hành”. Đối với những hạng
người này Như Lai nói họ không phạm giới. Bởi vì sao vậy? Như mặt
trời mọc ánh sáng chiếu soi chút bụi ngăn ngại đều không còn nữa,
cũng vậy, tu tập khế kinh đại thừa này như mặt trời xuất hiện, vố số
vô lượng tội lỗi tích tụ bấy lâu đều sẽ tiêu sạch. Cho nên, kinh này
nói người hộ pháp được quả báo lớn. Ngược lại, nếu người phạm giới
mà không làm được như trên thì gọi là phạm tội cực trọng, nếu bố thí
cho những người này thì không có một chút mảy may phước đức.
- Lại nữa thiện nam! Dù người phạm bốn tội trọng nhưng có thể biết
tự tính Như Lai chân thật và phát tâm hộ pháp, thì cúng dường cho
những người này cũng có được quả báo lớn. Vì sao vậy? Thí như có
người phụ nữ sống trong một đất nước hoảng loạn, bà muốn dẫn con thơ
đi qua nước khác, trên đường đi gặp dòng sông lớn, nước mênh mông,
bà ẳm đứa con từng bước lội qua dòng sông chảy xiết, nếu không thả
đứa con ra thì cả hai mẹ con đều chết đuối, bà thương con, không nở
thả nó ra, và tìm mọi cách chèo chóng qua sông, nhưng rồi cả hai mẹ
con đều chết đuối. Người phụ kia trước đã từng tạo tội ác rất lớn,
nhưng nhờ công đức bảo vệ con mình cho đến chết, nên sau khi mạng
chung liền được sinh lên cõi trời. Cũng vậy, thiện nam! Người phạm
bốn tội trọng, năm tội vô gián, nhưng nếu trong thâm tâm hối hận và
phát tâm hộ trì chính pháp, thì dù đã tạo tội bất thiện, gieo nhiều
nghiệp ác, nay nhờ vào công đức hộ pháp mà có thể làm ruộng phước
điền, có thể kham nhận sự cúng dường của tín thí. Công đức của hộ
pháp được phước báo lớn như vậy.
Thuần-đà bạch với Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Nếu như hạng nhất-xiển-đề lại sinh tín tâm, hối
cải lỗi lầm, quy y tam bảo, nếu người nào bố thí cho họ thì có được
phước báo lớn không?
Phật bảo Thuần-đà:
- Chớ nói lời này. Thuần-đà! Thí như người ăn trái am-la, dùng tay
đập bể vỏ rồi lấy cái nhân bên trong mà ăn, ăn rồi lại lấy cái vỏ
chẳng còn nhân gieo trồng xuống đất, dù cho có tưới tẩm chăm sóc,
rốt cuộc cũng không thể nảy mầm. Hạng nhất-xiển-đề cũng giống y như
vậy, nó đã bị hư nát hạt giống thiện pháp, muốn cho nó hối cải và
phát sinh thiện tâm là điều không tưởng, chính vì vậy mà gọi là
nhất-xiển-đề. Bố thí cho người trì giới được phước báo lớn, phước
báo đó cũng không phải như nhau. Bởi vì sao vậy? Bố thí cho Thanh
văn và Bích-chi-phật có được phước báo sai khác nhau, duy chỉ có bố
thí cho Như Lai là được phước báo tối thượng. Cho nên mới nói không
phải tất cả sự bố thí đều được quả báo lớn.
Thuần-đà bạch Phật:
- Vì lý do gì mà Thế Tôn nói bài kệ này?
Phật bảo Thuần-đà:
- Vì có nhân duyên. Hồi đó tại thành Vương-xá có một cư sĩ không tin
tam bảo mà phụng sự ngoại đạo Ni-kiền. Một hôm, ông ta đến và hỏi
Như Lai về ý nghĩa của sự bố thí. Như Lai đã nhiếp hóa ông ấy và nói
bài kệ này. Phải biết Như Lai dùng sức phương tiện bí mật nói riêng
cho hàng bồ-tát, không phải tất cả đều có thể hiểu hết. Cho nên,
bồ-tát là bậc đại hùng đại lực trong chốn loài người, chỉ có họ mới
biết phân biệt ý nghĩa pháp hữu dư mà Như Lai đã nói, hàng phục tất
cả những người phạm giới, như trừ cỏ dại không để hại lúa tốt. Lại
nữa, thiện nam! Hãy nghe bài kệ Như Lai sẽ nói dưới đây:
Tất cả sông ngòi đều uốn khúc
Trong mọi khu rừng đều có cây
Tất cả người nữ đều giả dối
Tất cả đại lực đều an lạc.
[897c]
Bấy giờ bồ-tát Văn-thù-sư-lợi liền từ chỗ ngồi đứng dậy, chỉnh trang
y phục, đảnh lễ Đức Phật, rồi nói kệ rằng:
Chẳng phải mọi sông đều uốn khúc
Chẳng phải rừng nào cũng có cây
Không hẳn người nữ tâm dối trá
Đâu phải lực sĩ là an lạc.
[897c]
Đây là Thế Tôn lược nói pháp môn, không phải là pháp quyết định. Bởi
vì sao vậy? Trong ba ngàn thế giới, ngoài cõi Diêm-phù-đề này còn có
cõi Diêm-phù-đề khác. Ở cõi đó, có sông thẳng đuột, như một sợi dây
căng thẳng, từ biển tây thẳng đến biển đông. Căn cứ trong kinh
phương đẳng a-hàm đã nói, thì đây là Như Lai thuyết pháp hữu dư. Tất
cả rừng đều có cây cũng là thuyết hữu dư. Bởi vì sao? Bởi rừng có
hai loại, cũng có rừng toàn bằng cây báu như kim ngân, lưu ly. Tất
cả người nữ đều dối trá cũng là thuyết hữu dư. Bởi có những người nữ
giữ giới thanh tịnh thì tâm của họ rất chính trực. Tất cả đại lực
đều an lạc cũng là thuyết hữu dư. Như Lai là đấng pháp vương tối
thượng, là đấng đại lực mới được gọi là an lạc. Còn Chuyển luân
thánh vương và các thiên thần cũng được gọi là đại lực nhưng chẳng
có an lạc. Vì vậy cho nên phải biết rằng không phải tất cả những
người đại lực đều có an lạc, duy nhất chỉ có pháp thường trụ không
biến đổi là đại lực nê-hoàn mới thật sự an ổn, khoái lạc. Thí như
thầy thuốc cho người bệnh uống thuốc đề hồ. Bấy giờ người bệnh nói
với thầy thuốc rằng: “Hãy cho tôi thêm loại thuốc này, tôi rất thích
uống nó”. Thầy thuốc đáp: “Nhưng ông phải đợi thuốc tiêu hết rồi mới
uống thêm được. Nếu ăn vào mà không tiêu thì có thể giết người như
chơi!” Đó là thầy thuốc kia thật tình sợ người bệnh bị chết. Cũng
vậy, Đức Phật Như Lai từ bi, thương xót chúng sinh bị bệnh, muốn
diệt trừ tâm cống cao, ngã mạn của vua Ba-tư-nặc, các vị đại thần và
phu nhân, cho nên mới nói kệ:
Tất cả sông ngòi đều uốn khúc
Trong mọi khu rừng đều có cây
Tất cả người nữ đều giả dối
Tất cả đại lực đều an lạc.
[898a]
Phải biết Thế Tôn không bao giờ nói sai sự thật. Giả sử trái đất này
có thể lật úp, nhưng lời của Như Lai thì không bao giờ sai sự thật.
Cho nên, tất cả những thuyết hữu dư hay vô dư đều là phương tiện để
Như Lai nhiếp hóa chúng sinh mà thôi.
Phật nói:
- Lành thay! Lành thay! Văn-thù-sư-lợi! Ông thương xót tất cả chúng
sinh mà diễn bày rộng rãi ý nghĩa Như Lai thuyết pháp hữu dư và vô
dư.
Bấy giờ, Văn-thù-sư-lợi lại quỳ trước Thế Tôn mà nói kệ rằng:
Với người khéo tùy thuận
Không nhìn làm hay không
Chỉ quán xét việc mình
Xem có tốt hay không.
[898a]
Đây là bài kệ Thế Tôn đã nói, nhưng cũng không phải là chính pháp
cứu cánh. Bởi vì sao vậy? Các chúng ngoại đạo tà kiến đều hướng đến
địa ngục, còn Đức Phật Thế Tôn dạy các đệ tử hướng đến nê-hoàn, nếu
được sinh lên cõi trời, thì đây gọi là thuyết khen chê, như vậy là
có vô lượng thuyết không tùy thuận. Kính bạch Thế Tôn! Vậy thì tại
sao trong bài kệ trên lại nói rằng đối với mọi người phải khéo tùy
thuận?
Bấy giờ, Đức Phật bảo ngài Văn-thù-sư-lợi:
- Như Lai nói phải khéo tùy thuận là có nhân duyên. Hồi đó, vua
A-xà-thế đã sát hại phụ vương của mình, ông ta đến chỗ Như Lai và
hỏi rằng: “Kính bạch Thế Tôn! Ngài là bậc Nhất thiết trí hay không
phải là bậc Nhất thiết trí? Nếu Ngài là bậc Nhất thiết trí, vậy thì
tại sao trong trăm ngàn kiếp Đề-bà-đạt-đa luôn ôm lòng ác muốn hại
Như Lai mà Như Lai vẫn cho ông ta xuất gia”? Như Lai đã vì vua
A-xà-thế mà nói bài kệ trên, rằng ‘đối với việc người phải khéo
tùy thuận’, để cho A-xà-thế, người đã từng mang tội sát hại phụ
vương của mình mà không tự tỉnh giác. Như Lai muốn khiến cho ông ta
tự thức tỉnh, biết được lỗi lầm của mình, để cho tội lỗi được giảm
bớt, cho nên mới nói ‘Chỉ quán xét việc mình, Xem có tốt hay
không’. Này Văn-thù-sư-lợi! Hôm nay, vì lý do gì mà ông thấy
việc Như Lai làm là không tùy thuận? Nếu người trì giới, tu hạnh từ
tâm mà quán xét lỗi lầm của người khác, thì đó là pháp của chư Phật
Như Lai, muốn khiến cho bản thân mình cùng với tất cả chúng sinh đều
được an lạc. Do đó, nên xem xét người khác có làm hay không làm và
xem xét bản thân mình cũng như vậy. Người nào thường quán xét như
vậy chính là đệ tử của Ta.
Bấy giờ, Thế Tôn lại bảo Văn-thù-sư-lợi bằng bài kệ rằng:
Mọi loài đều sợ chết
Đều sợ bị đánh đau
Lấy mình làm ví dụ
Chớ giết, chớ đánh nhau.
[898b]
Khi ấy, Văn-thù-sư-lợi lại ở trước Thế Tôn mà nói bài kệ rằng:
Không phải đều sợ chết
Đều sợ bị đánh đau
Không lấy mình ví dụ
Mà hiểu được chúng sinh.
[898b]
Đúng vậy, Thế Tôn! Bài kệ đó Ngài lược nói pháp môn, nhưng cũng chưa
phải là pháp cứu cánh. Bởi vì sao vậy? Bởi a-la-hán, Chuyển luân
thánh vương, ngọc nữ, đại thần, voi báu, ngựa báu…mà bị chư thiên,
loài người và những chúng sinh khác hại là điều không thể. Vả chăng,
có những dũng sĩ, liệt nữ, ngựa hoang, chúa tể muông thú, tì-kheo
trì giới… dù có đối đầu với nguy hiểm họ cũng không sợ hãi. Cho nên,
bài kệ ‘Mọi loài đều sợ chết, Đều sợ bị đánh đau’ là thuyết
hữu dư. Lại nữa, không thể lấy bản thân mình làm ví dụ để hiểu chúng
sinh. Bởi vì sao vậy? Bởi vì, nếu a-la-hán lấy bản thân mình làm ví
dụ để hiểu chúng sinh khác thì là có tưởng về mạng, mà nếu có tưởng
về mạng thì chẳng phải là bậc thượng sĩ. Người chấp mạng tưởng thì
là phàm phu ngu muội, tà kiến, sẽ đi đến cửa ác thú. Lại nữa,
a-la-hán đã giác ngộ bản thân mình và chúng sinh đều là không, không
có sở hữu, thì ai chết, ai sát hại? A-la-hán mà còn khởi tưởng sát
hại, đó là điều không thể xảy ra. Lại nữa, bài kệ nói lấy ‘bản thân
mình’ làm ví dụ, thì cái ‘bản thân’ đó là lấy ‘hữu ngã’ làm ví dụ
hay lấy ‘vô ngã’ làm ví dụ? Nếu lấy hữu ngã làm ví dụ thì đó là hạng
phàm phu hạ liệt, còn nếu lấy vô ngã làm ví dụ thì a-la-hán chẳng
thể ví dụ được. Tuy nhiên, Đức Phật Thế Tôn không bao nói lời vọng
ngữ, không có nhân duyên thì Ngài không nói pháp. Hồi đó tại thành
Vương-xá có người thợ săn, làm chủ một lò sát sinh, ông ta thiết lễ
cúng dường, thỉnh Phật và tăng thương xót nạp thụ, nhưng Đức Phật
Thế Tôn chưa từng ăn thịt, quý Ngài bình đẳng xem mọi chúng sinh y
như La-hầu-la, vì vậy Ngài vì người thợ săn mà nói bài kệ rằng:
Xem xét người sống lâu
Đều nhờ không giết hại
Mọi loài đều sợ chết
Đều sợ bị đánh đau
Lấy mình làm ví dụ
Chớ giết, chớ đánh nhau.
[898c]
Phật bảo:
- Lành thay! Lành thay! Văn-thù-sư-lợi! Ông là tiên nhân trong chốn
loài người, an ủi chúng sinh, khéo nói phương tiện mật giáo Như Lai.
Bấy giờ bồ-tát Văn-thù-sư-lợi lại nói kệ rằng:
Hiếu kính với cha mẹ
Cúng dường đấng song thân
Do duyên hiếu đạo này
Chết đọa ngục vô gián.
[898c]
Kính bạch Thế Tôn! Bài kệ này nói những kẻ vô minh, do ân ái mà làm
cha làm mẹ, chúng sinh tùy thuận theo nghiệp duyên đó rồi tạo nghiệp
ác, khi chết sẽ đọa địa ngục vô gián.
Khi ấy Thế Tôn lại bảo bồ-tát Văn-thù-sư-lợi bằng bài kệ rằng:
Mọi loài vì thế lực kẻ khác mà khổ
Nhờ sức mạnh của mình mà được an
Mọi kẻ kiêu mạn, mạnh mẽ bạo tàn
Những ai hiền thiện được người kính yêu.
[898c]
Văn-thù-sư-lợi lại nói kệ rằng:
Không phải vì thế lực kẻ khác mà khổ
Không phải nhờ sức mình mà được an
Chẳng phải ai kiêu mạn cũng bạo tàn
Đâu phải mọi người hiền đều được kính.
[898c]
Kính bạch Thế Tôn! Đây là bài kệ lược nói pháp môn, không phải là
pháp cứu cánh. Bởi vì sao vậy? Như con em của người thường dân theo
thầy học nghề, học có tiến bộ hay không đều do nơi thầy, đến khi học
thành nghề rồi thì có được cuộc sống an lạc. Như con của vua tự
nhiên có thế lực tự tại, nhưng nếu chẳng có thầy dạy dỗ thì ngu si
ám độn, sẽ thường chịu khổ đau. Do đó, bài kệ mà Như Lai đã dạy là
nói cho những chúng sinh bị ma quỷ dẫn đi, không có được tự tại, Như
Lai vì bọn họ mà nói bài kệ này. Cho nên, phải biết không phải ai vì
thế lực của người khác cũng khổ, không phải ai có thế lực cũng được
an. Mọi kẻ kiêu mạn, mạnh mẽ bạo tàn cũng là thuyết hữu dư.
Bởi không phải tất cả những kẻ kiêu mạn đều là những kẻ mạnh mẽ, bạo
tàn, vẫn có người kiêu căng, ngạo mạn xuất gia học đạo, hoặc nhờ
phước đức trì giới mà được thanh tịnh, phải biết những người này tuy
là kiêu mạn nhưng không phải là bạo tàn. Những ai hiền thiện được
người kính yêu cũng là thuyết hữu dư. Như những người ở trong
chính pháp phạm bốn tội trọng, dù cho cố gắng khắc phục, giữ gìn oai
nghi, tu hành hiền lành, nhưng chính nghiệp đã bị phá hỏng rồi, thì
mọi người cũng không còn yêu kính nữa. Vậy thì, do nhân duyên gì mà
Thế Tôn lại nói bài kệ này?
Bấy giờ Đức Phật bảo ngài Văn-thù-sư-lợi bồ-tát:
- Chư Phật Như Lai không bao giờ nói những lời hư dối, không bao giờ
thuyết pháp mà không có nhân duyên. Hồi đó tại thành Vương-xá có một
người nữ dòng họ Câu-lân, tên là Tu-bạt-đà-la, cô này chán ghét đời
sống thế tục, đến chỗ Như Lai muốn xin xuất gia. Pháp của người nữ
vốn không được tự do, phần lớn đều bị sự quản chế của người nam. Sau
khi đã quy y tam bảo, Như Lai biết rõ tâm ý của cô ta, cũng biết đã
hợp thời, nên nói bài kệ này: ‘Mọi loài vì thế lực kẻ khác mà
khổ’. Lành thay! Lành thay! Văn-thù-sư-lợi là bậc tiên nhân
trong chốn loài người, khéo dùng phương tiên hỏi pháp bí mật của Đức
Như Lai.
Văn-thù-sư-lợi lại nói kệ rằng:
Tất cả loài chúng sinh
Đều nhờ ăn mà sống
Tất cả mọi trẻ con
Đều không tâm hối tiếc
Tất cả cõi thế gian
Đoàn thực tăng thêm bệnh
Tất cả người hành pháp
Đều đến chỗ an lạc.
[899a]
Cũng vậy, Thế Tôn hôm nay thụ nhận bữa cơm của ông Thuần-đà cúng
dường, bệnh chẳng tăng thêm.
Bấy giờ Thế Tôn lại vì bồ-tát Văn-thù-sư-lợi mà nói kệ rằng:
Không phải mọi chúng sinh
Đều nhờ ăn mà sống
Chẳng phải mọi trẻ con
Đều không tâm hối tiếc
Không phải cả thế gian
Đoàn thực tăng thêm bệnh
Chẳng phải tất cả pháp
Đều đến chỗ an lạc.
[899a]
Văn-thù-sư-lợi! Vì chúng sinh bệnh nên Ta cũng bệnh. Các A-la-hán và
Bích-chi-phật, chư vị bồ-tát và Đức Như Lai đều không ai dùng thức
ăn đoàn thực. Đây là định pháp của chư Phật Như Lai. Nếu ai bảo rằng
các a-la-hán, Bích-chi-phật, chư vị bồ-tát và Đức Như Lai từng dùng
thức ăn đoàn thực, thì chính kẻ ấy phá hoại ý nghĩa đại sĩ. Nhưng
tất cả chư Phật, bồ-tát, a-la-hán… thụ nhận trăm ngàn sự bố thí của
chúng sinh, khen ngợi tất cả công đức của sự bố thí, là vì muốn cứu
độ chúng sinh thoát khỏi ba đường ác và biển khổ vô biên. Chư Phật
Như Lai tuy không thụ nhận thức ăn đoàn thực nhưng vẫn thường khen
ngợi sự bố thí, là vì muốn khiến cho chúng sinh thành tựu
đàn-ba-la-mật.
Như Lai ngồi yên dưới cội cây tu hành khổ hạnh suốt sáu năm trời, há
lại bảo do không ăn cho nên hình hài mới tiều tụy chăng? Chớ bảo Như
Lai giống như hàng chúng sinh. Như Lai đã vượt qua dòng sông ái dục,
không đồng cảnh giới và hành xứ của người thế gian. Cảnh giới của
Như Lai là không thể nghĩ bàn. Đệ tử Thanh văn của Ta cũng lại như
thế. Nói dùng đoàn thực là thuyết hữu dư. Tất cả trẻ con lìa tâm keo
kiệt, tham tiếc cũng là thuyết hữu dư. Vĩnh viễn xa lìa tâm keo kiệt
mới có vô lượng khoái lạc bất động. Tất cả chúng sinh dùng thức ăn
bằng cách đoàn thức sẽ tăng thêm bệnh cũng là thuyết hữu dư. Bệnh từ
bên ngoài xâm nhập vào cơ thể như vết thương do kiếm nhọn đâm thì vô
số kể. Hết thảy pháp hành đều đi đến chỗ an lạc cũng là thuyết hữu
dư mà Như Lai đã nói. Pháp ấy có rất nhiều loại. Cũng có pháp thiện
cho người thế tục tu tập, để cho thân, khẩu, ý nghiệp được thanh
tịnh, để phát khởi tín tâm, cùng đến một chỗ, không trái ngược nhau.
Cho nên, phải biết chư Phật Như Lai không bao giờ thuyết pháp mà
không có nhân duyên, không bao giờ thuyết pháp mà nghĩa lý trái
ngược nhau. Vì để giáo hóa, cho nên Như Lai đã thuyết pháp phương
tiện. Hồi đó, có một Phạm chí tên là Bán-đầu
cùng với những người đồng tu pháp tế tự chư thiên đến chỗ Như Lai.
Như Lai đã nhiếp phục và khiến cho ông ta trừ bỏ tà kiến, đồng thời
đã nói bài kệ này.
Bấy giờ bồ-tát Ca-diếp bạch Phật:
- Kính bạch Thế Tôn! Ngoài khế kinh này ra, tất cả những kinh còn
lại Như Lai đều nói pháp hữu dư phải không?
Phật nói:
- Không phải! Này thiện nam tử! Nếu có chúng sinh nào thành tựu công
đức, khéo hiểu sâu giáo pháp, Như Lai vì người đó nói pháp thường
trụ, an lạc, vô dư; ngoài ra những chúng sinh ưa thích nghe pháp,
Như Lai vì họ hoặc nói hữu dư hoặc vô dư.
Bồ-tát Ca-diếp rất đổi vui mừng, bạch Đức Phật rằng:
- Kỳ thay, Thế Tôn! Ngài xem chúng sinh y như con một.
Phật bảo Ca-diếp:
- Lành thay! Này thiện nam tử, phải nên thấu hiểu giáo pháp chân
thật thâm sâu như vậy.
Bồ-tát Ca-diếp bạch Đức Phật rằng:
- Kính bạch Thế Tôn! Cúi xin Như Lai nói rõ công đức của kinh Phương
đẳng Bát-nê-hoàn này.
Phật bảo Ca-diếp:
- Bản kinh Đại thừa bát-nê-hoàn này, nếu ai nghe được thì có công
đức, mà công đức đó chẳng phải Thanh văn và Bích-chi-phật có thể nói
hết. Bản kinh Đại thừa Bát-nê-hoàn này sinh ra công đức không thể
nghĩ bàn. Đó là cảnh giới chư Phật Như Lai mới biết được hết.
Khi ấy, chư thiên, loài người và a-tu-la liền ở trước Phật nhất tâm
đồng thanh làm bài kệ tụng:
Như Lai, Thiên Trung Thiên
Thâm sâu khó nghĩ bàn
Lời của Như Lai dạy
Kinh Phương đẳng nê-hoàn
Sinh ra mọi công đức
Cũng không thể nghĩ bàn
Chánh pháp khó nghĩ bàn
Tăng bảo cũng như thế
Cúi xin Thiên Trung Thiên
Thương xót nán ở lại
Thượng tọa đại Ca-diếp
Cùng quyến thuộc sắp về
Tôn giả A-nan-đà
Bậc Đại tiên đa văn
Quốc chủ Ma-kiệt-đà
Là vua A-xà-thế
Họ đối với Như Lai
Là đệ tử gần nhất
Chư vị chính sĩ đó
Ắt ôm lòng hoài nghi
Như Lai đã nê-hoàn
Hay vẫn còn tại thế
Tâm hoài nghi như vậy
Dựa vào đâu quyết định?
Nguyện xin chờ giây lát
Đợi họ về quyết nghi.
[899c]
Bấy giờ Thế Tôn vì chư đại chúng mà nói kệ rằng:
Ai còn điều nghi hoặc
Chớ lo lắng nghĩ ngợi
Pháp Ta sinh trưởng tử
Thượng tọa đại Ca-diếp
A-nan bậc đa văn
Lát nữa họ sẽ đến
Cốt cho họ thấy Ta
Ta sẽ bát-nê-hoàn
Như bậc trí tuệ ấy
Thấy hai chân Như Lai
Tự biết là thân Ta
Thường, vô thường chân thật.
[899c]
Bấy giờ tất cả đại chúng cùng với quyến thuộc cúng dường Như Lai
lộng hoa,
lụa trời, đốt các danh hương, trổi âm nhạc trời, số nhiều vô lượng,
không thể ví dụ. Cúng Phật xong rồi, vạn ức hằng sa hết thảy chúng
sinh đều được phát tâm A-nậu-đa-la tam-miệu tam-bồ-đề, đứng vào vị
trí sơ địa bồ-tát. Trưởng giả Thuần-đà vui mừng hớn hở, cam lộ bồ-đề
rót trên đỉnh đầu.
Bấy giờ Thế Tôn bảo Pháp vương tử Văn-thù-sư-lợi, bồ-tát Ca-diếp,
bồ-tát Thuần-đà:
- Các thiện nam tử! Hãy tự tu tập, điều phục tâm mình, giữ gìn cẩn
thận, chớ có buông lung. Nay Ta đau lưng, toàn thân đều nhức, muốn
được nằm nghỉ. Văn-thù-sư-lợi, ông hãy thuyết pháp cho bốn chúng
nghe. Chánh pháp Như Lai nay tạm giao ông, cho đến khi nào Thượng
tọa Ma-ha Ca-diếp cùng với A-nan trở về. Ông hãy giảng rộng cho đại
chúng nghe.
Bấy giờ Thế Tôn vì muốn giáo hóa chúng sinh cho nên thị hiện thân
bệnh, nằm nghiêng hông phải, buộc niệm tỉnh giác.
Kinh đại bát nê hoàn, trọn bộ 6 quyển, hết.
(Dịch xong ngày 20 tháng chạp, đinh hợi
tại chùa long phước thọ)
Ma-ha-diễn,
摩訶衍,
(mahā-yāna), Đại thừa. (ĐPB)
Y lan
伊蘭
(S: Erāvaṇa): tên một loại
cây ở Ấn Độ, nở hoa màu hồng cực đẹp, nhưng lại rất hôi, mùi
hôi của nó lan xa hàng mấy chục dặm. Sách nhà Phật thường
dùng chữ Y lan để chỉ về những phiền não ở đời. Đây dùng chỉ
phẩm vật bọt bèo, không đáng.
Trời trường thọ (tức trường thọ thiên
長壽天):
thọ mạng dài lâu của người cõi trời. Tuổi thọ ở trời Vô
Tưởng, tức tứ Thiền cõi Sắc, là 500 đại kiếp, dài nhất trong
các trời Sắc giới. Tuổi thọ ở cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng,
tức tầng trời thứ tư của Vô Sắc giới, là 8 vạn kiếp, dài
nhất trong Tam giới (ĐPB).
Chín bộ kinh (tức cửu bộ kinh
九部經;
S:
navāṅga-śāsana):
gồm:
1. Kinh (
sūtra), còn gọi là khế kinh, đây là thể loại kinh được nói
(hay viết) theo thể văn xuôi mà ta vẫn thường gọi là văn
trường hàng. 2. Trùng tụng
(S: geya), còn gọi là ứng tụng, ca vịnh, tương ưng với khế
kinh. Sau khi thuyết pháp xong, đức Phật thường tóm tắt nội
dung bài pháp thoại bằng một hoặc nhiều bài thơ, còn gọi là
trùng phức hay chỉnh cú. 3. Ký thuyết
(S: vyākaraṇa), còn gọi là ký biệt hay thọ ký, vốn chỉ cho
sự giải thoát của giáo nghĩa, sau chỉ những lời đức Phật ấn
chứng cho các đệ tử trong tương lai. 4. Kệ tụng
(S: gāthā), còn gọi là cô khởi, toàn bộ đều dùng kệ tụng để
ghi lại những lời dạy của đức Phật. Thể loại này khác với
thể ứng tụng ở chỗ ứng tụng chỉ tóm lược nghĩa chính của văn
trường hàng, còn kệ tụng thì ghi lại toàn bộ nội dung pháp
thoại. 5. Nhân duyên
nidāna), ghi lại nhân duyên đức Phật thuyết pháp, giáo hoá,
như phẩm tự của các kinh. 6. Như thị ngữ
(S: itivṛttaka), ghi lại hành trạng kiếp trước của đức Phật
và các đệ tử của Ngài, hoặc những kinh được mở đầu bằng câu
“Phật như thị thuyết”, còn gọi là Bổn sự. 7. Bổn sinh (S:
jātaka), ghi lại những hạnh đại bi trong những tiền kiếp đức
Phật đã tu hành. 8. Phương quảng (S: vaipulya), tuyên thuyết
giáo nghĩa sâu rộng, uyên áo. 9. Vị tằng hữu (S:
adbhuta-dharma), ghi lại những sự việc hy hữu của đức Phật
cùng với các đệ tử của Ngài.
Ba món tịnh nhục (tức tam tịnh nhục
三淨肉):
ba loại thịt mà người bệnh có thể ăn được, gọi là tịnh nhục.
1. Mắt không thấy giết, tận mắt không thấy người ta vì mình
mà giết sinh vật cho mình ăn. 2. Tai không nghe giết, với
người có thể tin được, không nghe họ vì mình mà giết sinh
vật cho mình ăn. 3. Không nghi giết, biết chỗ này có nhà đồ
tể, hoặc có sinh vật tự chết, cho nên không nghi ngờ vì mình
mà sinh vật bị giết (PQĐTĐ).
Tuệ không vô (tức Không vô tuệ
空無慧):
trí tuệ thấy tự tính các pháp vốn không, nhưng không vì thế
mà bỏ mất tâm nguyện đại bi cứu độ chúng sinh (ĐPB).
http://buddhismtoday.com/viet/kinh/kinhPhatthuyetdaibatnehoan.htm
~