TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm Mon Oct 22 13:26:54 2018 ============================================================ No. 1618 No. 1618 顯識論一卷(從《無相論》出) hiển thức luận nhất quyển (tùng 《vô tướng luận 》xuất ) 真諦三藏譯 chân đế Tam Tạng dịch 一切三界但唯有識。何者是耶？三界有二種識：一者顯識、二者分別識。顯識者，即是本識，此本識轉作五塵四大等。何者分別識？即是意識，於顯識中分別作人天、長短、大小、男女、樹藤諸物等，分別一切法。此識聚分別法塵，名分別識。譬如依鏡色影色得起，如是緣顯識分別識得起。是分別若起，安立熏習力於阿梨耶識，由此熏力本識未來得生；緣此未來顯識，未來分別識得起。以此因義，是故生死無有前後。為顯此義，佛於《解節經》中說偈言： Nhất Thiết Tam Giới Đãn Duy Hữu Thức 。hà giả thị da ？tam giới hữu nhị chủng thức ：nhất giả hiển thức 、nhị giả phân biệt thức 。hiển thức giả ，tức thị bổn thức ，thử bổn thức chuyển tác ngũ trần tứ đại đẳng 。hà giả phân biệt thức ？tức thị ý thức ，ư hiển thức trung phân biệt tác nhân thiên 、trường/trưởng đoản 、đại tiểu 、nam nữ 、thụ/thọ đằng chư vật đẳng ，phân biệt nhất thiết pháp 。thử thức tụ phân biệt pháp trần ，danh phân biệt thức 。thí như y kính sắc ảnh sắc đắc khởi ，như thị duyên hiển thức phân biệt thức đắc khởi 。thị phân biệt nhược/nhã khởi ，an lập huân tập lực ư A-lê-da thức ，do thử huân lực bổn thức vị lai đắc sanh ；duyên thử vị lai hiển thức ，vị lai phân biệt thức đắc khởi 。dĩ thử nhân nghĩa ，thị cố sanh tử vô hữu tiền hậu 。vi hiển thử nghĩa ，Phật ư 《giải tiết Kinh 》trung thuyết kệ ngôn ： 「顯識起分別， 「hiển thức khởi phân biệt ， 分別起熏習， phân biệt khởi huân tập ， 熏習起顯識， huân tập khởi hiển thức ， 故生死輪轉。」 cố sanh tử luân chuyển 。」 所言熏習者，一執著分別性、二觀習真實性。以此二義故名熏習。第一熏習者，增長阿梨耶識。阿梨耶識被增長，具足諸能，能生六道，受生諸識，以是義故生死圓滿。第二熏習者，名觀習真實性，此熏習能除執著分別性。是第一熏習被損壞故，阿梨耶識亦被損。阿梨耶識既被損，受生識亦被損。以阿梨耶識能生三界，由被損故得三界轉。依此轉依義具五種，如滅差別相中解說。 sở ngôn huân tập giả ，nhất chấp trước phân biệt tánh 、nhị quán tập chân thật tánh 。dĩ thử nhị nghĩa cố danh huân tập 。đệ nhất huân tập giả ，tăng trưởng A-lê-da thức 。A-lê-da thức bị tăng trưởng ，cụ túc chư năng ，năng sanh lục đạo ，thọ sanh chư thức ，dĩ thị nghĩa cố sanh tử viên mãn 。đệ nhị huân tập giả ，danh quán tập chân thật tánh ，thử huân tập năng trừ chấp trước phân biệt tánh 。thị đệ nhất huân tập bị tổn hoại cố ，A-lê-da thức diệc bị tổn 。A-lê-da thức ký bị tổn ，thọ sanh thức diệc bị tổn 。dĩ A-lê-da thức năng sanh tam giới ，do bị tổn cố đắc tam giới chuyển 。y thử chuyển y nghĩa cụ ngũ chủng ，như diệt sái biệt tướng trung giải thuyết 。 顯識者有九種：一身識、二塵識、三用識、四世識、五器識、六數識、七四種言說識、八自他異識、九善惡生死識。其次分別識有二種：一有身者識、二受者識。 hiển thức giả hữu cửu chủng ：nhất thân thức 、nhị trần thức 、tam dụng thức 、tứ thế thức 、ngũ khí thức 、lục số thức 、thất tứ chủng ngôn thuyết thức 、bát tự tha dị thức 、cửu thiện ác sanh tử thức 。kỳ thứ phân biệt thức hữu nhị chủng ：nhất hữu thân giả thức 、nhị thọ giả thức 。 前九識中，第一身識者，謂轉作似身，是故識名身識。所言似者，如所執身相貌似身而非真實，故名似身。此識能作相似身，名為身識，即是五根。餘塵等八種識亦如是，即是唯識義也。所言身識者有五種，即眼根界等，是名身識，通是五根。 tiền cửu thức trung ，đệ nhất thân thức giả ，vị chuyển tác tự thân ，thị cố thức danh thân thức 。sở ngôn tự giả ，như sở chấp thân tướng mạo tự thân nhi phi chân thật ，cố danh tự thân 。thử thức năng tác tương tự thân ，danh vi thân thức ，tức thị ngũ căn 。dư trần đẳng bát chủng thức diệc như thị ，tức thị duy thức nghĩa dã 。sở ngôn thân thức giả hữu ngũ chủng ，tức nhãn căn giới đẳng ，thị danh thân thức ，thông thị ngũ căn 。 第二塵識有六種，色界等乃至識塵，通名應受識。 đệ nhị trần thức hữu lục chủng ，sắc giới đẳng nãi chí thức trần ，thông danh ưng thọ thức 。 第三用識者，六種眼識界等，即是六識。大論名為正受識。 đệ tam dụng thức giả ，lục chủng nhãn thức giới đẳng ，tức thị lục thức 。đại luận danh vi chánh thọ thức 。 第四世識者，有三種，即三世，過去、未來、現在也。又生死相續不斷故名世。 đệ tứ thế thức giả ，hữu tam chủng ，tức tam thế ，quá khứ 、vị lai 、hiện tại dã 。hựu sanh tử tướng tục bất đoạn cố danh thế 。 第五器識者，大論名處識也。略即器世界，謂外四大五塵，廣即十方三界等。 đệ ngũ khí thức giả ，đại luận danh xứ/xử thức dã 。lược tức khí thế giới ，vị ngoại tứ đại ngũ trần ，quảng tức thập phương tam giới đẳng 。 第六數識者，算計量度。 đệ lục số thức giả ，toán kế lượng độ 。 第七四種言說識者，謂見、聞、覺、知四種。一切言說不出此四，若不說見即說聞；覺知亦爾。 đệ thất tứ chủng ngôn thuyết thức giả ，vị kiến 、văn 、giác 、tri tứ chủng 。nhất thiết ngôn thuyết bất xuất thử tứ ，nhược/nhã bất thuyết kiến tức thuyết văn ；giác tri diệc nhĩ 。 第八自他異識者，謂依處各異、六趣不同。依處者身也，六趣身謂自他異識。 đệ bát tự tha dị thức giả ，vị y xứ các dị 、lục thú bất đồng 。y xứ giả thân dã ，lục thú thân vị tự tha dị thức 。 第九善惡趣生死識者，一切生死不離兩道，善者人天、惡者四趣。此善惡道不離生死，即生即滅無停住故。 đệ cửu thiện ác thú sanh tử thức giả ，nhất thiết sanh tử bất ly lượng (lưỡng) đạo ，thiện giả nhân thiên 、ác giả tứ thú 。thử thiện ác đạo bất ly sanh tử ，tức sanh tức diệt vô đình trụ/trú cố 。 又有身者，識者我見所覆。此識為我見貪愛所覆故受六趣生。此識為生死身，若有此識即有身識，此識若盡則生死身盡。我見生一切肉惑、貪愛生一切皮惑，故有生死身。若離愛我見，即無皮肉煩惱。若無皮肉煩惱，即無三界身，故身識受生死也。 hựu hữu thân giả ，thức giả ngã kiến sở phước 。thử thức vi ngã kiến tham ái sở phước cố thọ/thụ lục thú sanh 。thử thức vi sanh tử thân ，nhược hữu thử thức tức hữu thân thức ，thử thức nhược/nhã tận tức sanh tử thân tận 。ngã kiến sanh nhất thiết nhục hoặc 、tham ái sanh nhất thiết bì hoặc ，cố hữu sanh tử thân 。nhược/nhã ly ái ngã kiến ，tức vô bì nhục phiền não 。nhược/nhã vô bì nhục phiền não ，tức vô tam giới thân ，cố thân thức thọ sanh tử dã 。 二受者識，意界名受者識，即三種意識：一謂阿梨耶識，是細品意識，恒受果報，不通善、惡，但是無覆無記；二陀那識，是中品意識，但受凡夫身果報；三者謂常所明意識，是麁品意識，通受善、惡、無記三性果。 nhị thọ giả thức ，ý giới danh thọ/thụ giả thức ，tức tam chủng ý thức ：nhất vị A-lê-da thức ，thị tế phẩm ý thức ，hằng thọ quả báo ，bất thông thiện 、ác ，đãn thị vô phước vô kí ；nhị đà na thức ，thị trung phẩm ý thức ，đãn thọ/thụ phàm phu thân quả báo ；tam giả vị thường sở minh ý thức ，thị thô phẩm ý thức ，thông thọ/thụ thiện 、ác 、vô kí tam tánh quả 。 五識亦爾。此三品意識，通能受用果報。但今據興廢為言，故呼梨耶識為受者識。又梨耶識是凡夫所計我處，由陀那執梨耶識作我境，能執正是陀那故。七識是我見體故，分別識有二種：一有身識、二身者識，合名意根。大本染污根即陀那識，二次第緣意根體，即緣本識作我境，自出彼緣相，彰顯識有九種。如上顯識唯是梨耶，若是分別識則是陀那及意識。陀那分別我，意識分別萬法。意識有三種分別，五識但有自性分別。熏習有四種方便：一忍、二名、三相、四世第一法。一忍有二：一廣、二略。一切眾生皆迷真實性，今修習先作廣觀、次作略觀，得入真實。所言廣者即觀四諦，苦集即是凡夫俗諦，滅道即聖人真諦。各有九種，觀苦九分，即三界各有三世成九。又欲界一有、色界四有、無色界四有，故為九種。集諦九分，即是九結分者，滅此九結為九滅諦。道諦九分者，九次第三摩提即九次第定。 ngũ thức diệc nhĩ 。thử tam phẩm ý thức ，thông năng thọ dụng quả báo 。đãn kim cứ hưng phế vi ngôn ，cố hô lê da thức vi thọ/thụ giả thức 。hựu lê da thức thị phàm phu sở kế ngã xứ/xử ，do đà na chấp lê da thức tác ngã cảnh ，năng chấp chánh thị đà na cố 。thất thức thị ngã kiến thể cố ，phân biệt thức hữu nhị chủng ：nhất hữu thân thức 、nhị thân giả thức ，hợp danh ý căn 。đại bản nhiễm ô căn tức đà na thức ，nhị thứ đệ duyên ý căn thể ，tức duyên bổn thức tác ngã cảnh ，tự xuất bỉ duyên tướng ，chương hiển thức hữu cửu chủng 。như thượng hiển thức duy thị lê-da ，nhược/nhã thị phân biệt thức tức thị đà na cập ý thức 。đà na phân biệt ngã ，ý thức phân biệt vạn pháp 。ý thức hữu tam chủng phân biệt ，ngũ thức đãn hữu tự tánh phân biệt 。huân tập hữu tứ chủng phương tiện ：nhất nhẫn 、nhị danh 、tam tướng 、tứ thế đệ nhất Pháp 。nhất nhẫn hữu nhị ：nhất quảng 、nhị lược 。nhất thiết chúng sanh giai mê chân thật tánh ，kim tu tập tiên tác quảng quán 、thứ tác lược quán ，đắc nhập chân thật 。sở ngôn quảng giả tức quán Tứ đế ，khổ tập tức thị phàm phu tục đế ，diệt đạo tức Thánh nhân chân đế 。các hữu cửu chủng ，quán khổ cửu phần ，tức tam giới các hữu tam thế thành cửu 。hựu dục giới nhất hữu 、sắc giới tứ hữu 、vô sắc giới tứ hữu ，cố vi cửu chủng 。tập đế cửu phần ，tức thị cửu kết phần giả ，diệt thử cửu kết vi cửu diệt đế 。đạo đế cửu phần giả ，cửu thứ đệ tam ma đề tức cửu thứ đệ định 。 次略觀，先觀苦諦為八種者，觀四大四名，四大即色陰，四名即四陰，以為八種。苦集有八者，即八邪乖八聖道。滅諦八種者，滅八邪即名八種滅。道諦八者，修八聖道以為道諦。 thứ lược quán ，tiên quán khổ đế vi át chủng giả ，quán tứ đại tứ danh ，tứ đại tức sắc uẩn ，tứ danh tức tứ uẩn ，dĩ vi át chủng 。khổ tập hữu bát giả ，tức bát tà quai bát Thánh đạo 。diệt đế bát chủng giả ，diệt bát tà tức danh bát chủng diệt 。đạo đế bát giả ，tu bát Thánh đạo dĩ vi đạo đế 。 次復略觀苦為七，六趣及中陰。集七者，即是七使。七使者，貪、瞋、癡、慢、疑、見欲界欲名欲使，色無色界名為有使，合為七種使，滅七使名七種滅。道諦七者，即七覺分。 thứ phục lược quán khổ vi thất ，lục thú cập trung uẩn 。tập thất giả ，tức thị thất sử 。thất sử giả ，tham 、sân 、si 、mạn 、nghi 、kiến dục giới dục danh dục sử ，sắc vô sắc giới danh vi hữu sử ，hợp vi thất chủng sử ，diệt thất sử danh thất chủng diệt 。đạo đế thất giả ，tức thất giác phần 。 次略觀苦為六種，謂六種內入。集六種，謂六種貪愛，即六塵生六種貪。滅六貪為六滅。道六者，六種出離界：一出離殺他瞋修慈界、二出離逼惱瞋修悲界、三出離嫉妬瞋修喜界、四出離貪欲修捨界、五出離覺觀熏修念出入息界、六出離無明惑修無我界。修此六種名出離界。 thứ lược quán khổ vi lục chủng ，vị lục chủng nội nhập 。tập lục chủng ，vị lục chủng tham ái ，tức lục trần sanh lục chủng tham 。diệt lục tham vi lục diệt 。đạo lục giả ，lục chủng xuất ly giới ：nhất xuất ly sát tha sân tu từ giới 、nhị xuất ly bức não sân tu bi giới 、tam xuất ly tật đố sân tu hỉ giới 、tứ xuất ly tham dục tu xả giới 、ngũ xuất ly giác quán huân tu niệm xuất nhập tức giới 、lục xuất ly vô minh hoặc tu vô ngã giới 。tu thử lục chủng danh xuất ly giới 。 次略觀苦為五，即五陰。集為五，即五蓋。滅此五蓋為五種滅。道五者，即五根五，即五力等。 thứ lược quán khổ vi ngũ ，tức ngũ uẩn 。tập vi ngũ ，tức ngũ cái 。diệt thử ngũ cái vi ngũ chủng diệt 。đạo ngũ giả ，tức ngũ căn ngũ ，tức ngũ lực đẳng 。 次略觀苦四種，即四念處，謂身受心法。集四者，即四取亦即四流。四取者，取只是貪，有四種貪，即是取有四種：一欲取、二見取、三戒取、四我語取。我語取者，是內取緣內五陰，貪色無色八禪定內法，名我語取。於中取名我語取。若貪欲界塵名外法，名為欲取。欲取者是斷見眾生、我語取是常見眾生，此兩法緣事起見取、戒取。取常見，緣理起。此四取，是受資糧。明受愛有三種：一遠離貪愛，即一切三塗眾生。二求得貪愛，即人天至三空；三安住貪愛，即非想非非想謂為涅槃。如四種取名集諦。滅四取名四滅諦。道諦四者謂四念處，即是四種般若：觀身通達苦諦、觀受通達集諦、觀心通達滅諦、觀法通達道諦。觀身為麁，觀三界身麁為苦，觀欲界身寒熱等為苦，觀色界身四威儀為苦，觀無色界心念念不住苦。觀受通達集諦者，眾生一切貪愛緣受故起，若無受貪不生，故觀受通達集諦。若觀心通達滅諦者，一切眾生安立我見於心中，是故眾生執我見則不信有滅，只由陀那識執梨耶是一是常，故我體非滅。觀心非我故信有滅以捨我見。觀人法二無我故，觀心通達滅諦。觀法通達道諦者，法有二：一淨品、二不淨品。觀不淨品為苦集，淨法為滅道。又不淨品即一切諸惑，淨品者一切治道故，應須通達道諦。 thứ lược quán khổ tứ chủng ，tức tứ niệm xứ ，vị thân thọ tâm Pháp 。tập tứ giả ，tức tứ thủ diệc tức tứ lưu 。tứ thủ giả ，thủ chỉ thị tham ，hữu tứ chủng tham ，tức thị thủ hữu tứ chủng ：nhất dục thủ 、nhị kiến thủ 、tam giới thủ 、tứ ngã ngữ thủ 。ngã ngữ thủ giả ，thị nội thủ duyên nội ngũ uẩn ，tham sắc vô sắc bát Thiền định nội pháp ，danh ngã ngữ thủ 。ư trung thủ danh ngã ngữ thủ 。nhược/nhã tham dục giới trần danh ngoại pháp ，danh vi dục thủ 。dục thủ giả thị đoạn kiến chúng sanh 、ngã ngữ thủ thị thường kiến chúng sanh ，thử lượng (lưỡng) pháp duyên sự khởi kiến thủ 、giới thủ 。thủ thường kiến ，duyên lý khởi 。thử tứ thủ ，thị thọ/thụ tư lương 。minh thọ/thụ ái hữu tam chủng ：nhất viễn ly tham ái ，tức nhất thiết tam đồ chúng sanh 。nhị cầu đắc tham ái ，tức nhân thiên chí tam không ；tam an trụ tham ái ，tức phi tưởng phi phi tưởng vị vi Niết-Bàn 。như tứ chủng thủ danh tập đế 。diệt tứ thủ danh tứ diệt đế 。đạo đế tứ giả vị tứ niệm xứ ，tức thị tứ chủng Bát-nhã ：quán thân thông đạt khổ đế 、quán thọ/thụ thông đạt tập đế 、quán tâm thông đạt diệt đế 、quán Pháp thông đạt đạo đế 。quán thân vi thô ，quán tam giới thân thô vi khổ ，quán dục giới thân hàn nhiệt đẳng vi khổ ，quán sắc giới thân tứ uy nghi vi khổ ，quán vô sắc giới tâm niệm niệm bất trụ khổ 。quán thọ/thụ thông đạt tập đế giả ，chúng sanh nhất thiết tham ái duyên thọ/thụ cố khởi ，nhược/nhã thị cố tham bất sanh ，cố quán thọ/thụ thông đạt tập đế 。nhược/nhã quán tâm thông đạt diệt đế giả ，nhất thiết chúng sanh an lập ngã kiến ư tâm trung ，thị cố chúng sanh chấp ngã kiến tức bất tín hữu diệt ，chỉ do đà na thức chấp lê-da thị nhất thị thường ，cố ngã thể phi diệt 。quán tâm phi ngã cố tín hữu diệt dĩ xả ngã kiến 。quán nhân pháp nhị vô ngã cố ，quán tâm thông đạt diệt đế 。quán Pháp thông đạt đạo đế giả ，pháp hữu nhị ：nhất tịnh phẩm 、nhị bất tịnh phẩm 。quán bất tịnh phẩm vi khổ tập ，tịnh Pháp vi diệt đạo 。hựu bất tịnh phẩm tức nhất thiết chư hoặc ，tịnh phẩm giả nhất thiết trì đạo cố ，ưng tu thông đạt đạo đế 。 次略觀苦三種，即觀三界為苦：觀欲界為苦苦；觀色界為壞苦，生住不停，樂壞時即苦故壞苦；觀無色界為行苦，生住壞三時皆苦。但眾生有二道，惡道為苦、善道為樂，捨此二邊謂為涅槃。此心有行有動，是故無常故苦也。集有三者即三毒，又三種：身見、戒取、疑。身見者，眾生著身見，執有常樂我淨，故住生死，不修出世道。戒取者，不肯修正道。疑者，疑不決了。滅諦滅此三種煩惱，即為三滅。道三者，謂戒、定、慧。 thứ lược quán khổ tam chủng ，tức quán tam giới vi khổ ：quán dục giới vi khổ khổ ；quán sắc giới vi hoại khổ ，sanh trụ/trú bất đình ，lạc/nhạc hoại thời tức khổ cố hoại khổ ；quán vô sắc giới vi hạnh/hành/hàng khổ ，sanh trụ/trú hoại tam thời giai khổ 。đãn chúng sanh hữu nhị đạo ，ác đạo vi khổ 、thiện đạo vi lạc/nhạc ，xả thử nhị biên vị vi Niết-Bàn 。thử tâm hữu hạnh/hành/hàng hữu động ，thị cố vô thường cố khổ dã 。tập hữu tam giả tức tam độc ，hựu tam chủng ：thân kiến 、giới thủ 、nghi 。thân kiến giả ，chúng sanh trước/trứ thân kiến ，chấp hữu thường lạc/nhạc ngã tịnh ，cố trụ sanh tử ，bất tu xuất thế đạo 。giới thủ giả ，bất khẳng tu chánh đạo 。nghi giả ，nghi bất quyết liễu 。diệt đế diệt thử tam chủng phiền não ，tức vi tam diệt 。đạo tam giả ，vị giới 、định 、tuệ 。 次略觀苦為二，謂身、心；又名、色亦是。集二者，十二因緣中謂無明、貪愛。滅此二種為二種滅。道諦二者即定、慧。 thứ lược quán khổ vi nhị ，vị thân 、tâm ；hựu danh 、sắc diệc thị 。tập nhị giả ，thập nhị nhân duyên trung vị vô minh 、tham ái 。diệt thử nhị chủng vi nhị chủng diệt 。đạo đế nhị giả tức định 、tuệ 。 次略觀苦為一，謂無常為苦。集者，謂不正思惟。滅此思惟為滅。道謂身念處，即總觀四念處名為身念處。又義若自思惟為道諦，不正思惟為集諦，欲令實慧分明故。 thứ lược quán khổ vi nhất ，vị vô thường vi khổ 。tập giả ，vị bất chánh tư duy 。diệt thử tư tánh vi diệt 。đạo vị thân niệm xứ ，tức tổng quán tứ niệm xứ danh vi thân niệm xứ 。hựu nghĩa nhược/nhã tự tư tánh vi đạo đế ，bất chánh tư duy vi tập đế ，dục lệnh thật tuệ phân minh cố 。 作廣略二種觀觀苦，一切法作九分乃至一分，餘三諦亦然。語言及分別熏習有四種方便處。語言熏習者，從忍名乃至自性法處。所言處者，即名為所及境界為處。分別熏習，從相至第一一切修得法。一切修得法處者，從下品至上品相第一一切為處。若人依名為思擇，是名語言熏習；若人離名句等直思擇義，是名分別熏習。 tác quảng lược nhị chủng quán quán khổ ，nhất thiết pháp tác cửu phần nãi chí nhất phân ，dư tam đế diệc nhiên 。ngữ ngôn cập phân biệt huân tập hữu tứ chủng phương tiện xứ/xử 。ngữ ngôn huân tập giả ，tùng nhẫn danh nãi chí tự tánh Pháp xứ 。sở ngôn xứ/xử giả ，tức danh vi sở cập cảnh giới vi xứ/xử 。phân biệt huân tập ，tùng tướng chí đệ nhất nhất thiết tu đắc Pháp 。nhất thiết tu đắc Pháp xứ giả ，tòng hạ phẩm chí thượng phẩm tướng đệ nhất nhất thiết vi xứ/xử 。nhược/nhã nhân y danh vi tư trạch ，thị danh ngữ ngôn huân tập ；nhược/nhã nhân ly danh cú đẳng trực tư trạch nghĩa ，thị danh phân biệt huân tập 。 是顯識顯後兩識。兩識者：一四種言說識、二自他差別識，顯此兩識。餘七種識及分別識，此八種識緣語言熏習得起。又兩識：一身識、二受者識。及自他異識，此三識緣身見熏習得生。又善惡生死識，緣有分熏習得起。如是諸識，是名一切三界唯有識也(義疏九識第三合簡文義有兩：一明識體、二明識用。一識體者，出《唯識論》)。 thị hiển thức hiển hậu lượng (lưỡng) thức 。lượng (lưỡng) thức giả ：nhất tứ chủng ngôn thuyết thức 、nhị tự tha sái biệt thức ，hiển thử lượng (lưỡng) thức 。dư thất chủng thức cập phân biệt thức ，thử bát chủng thức duyên ngữ ngôn huân tập đắc khởi 。hựu lượng (lưỡng) thức ：nhất thân thức 、nhị thọ giả thức 。cập tự tha dị thức ，thử tam thức duyên thân kiến huân tập đắc sanh 。hựu thiện ác sanh tử thức ，duyên hữu phần huân tập đắc khởi 。như thị chư thức ，thị danh nhất thiết tam giới duy hữu thức dã (nghĩa sớ cửu thức đệ tam hợp giản văn nghĩa hữu lượng (lưỡng) ：nhất minh thức thể 、nhị minh thức dụng 。nhất thức thể giả ，xuất 《duy thức luận 》)。 論曰：一切三界唯有識。問曰：一切法只是三界，何用二言？答：兩義。一者分段是三界變易是界外，四種生死是一切也，二者廣言一切是。何謂十方？十方非三界，故云一切三界也。今唯有識者，上七種死唯識所顯現，離識無別體，故言三界唯有識也。界者自性義。自性有兩：一者不雜義，欲性異色，色非無色也。二者性是不改不轉為義，欲為欲、色為色、無色為無色，善惡亦爾，三性不改為義。唯有識者，離識無有別境也。由識見有似塵，離識塵無體也。 luận viết ：nhất thiết tam giới duy hữu thức 。vấn viết ：nhất thiết pháp chỉ thị tam giới ，hà dụng nhị ngôn ？đáp ：lượng (lưỡng) nghĩa 。nhất giả phần đoạn thị tam giới biến dịch thị giới ngoại ，tứ chủng sanh tử thị nhất thiết dã ，nhị giả quảng ngôn nhất thiết thị 。hà vị thập phương ？thập phương phi tam giới ，cố vân nhất thiết tam giới dã 。kim duy hữu thức giả ，thượng thất chủng tử duy thức sở hiển hiện ，ly thức vô biệt thể ，cố ngôn tam giới duy hữu thức dã 。giới giả tự tánh nghĩa 。tự tánh hữu lượng (lưỡng) ：nhất giả bất tạp nghĩa ，dục tánh dị sắc ，sắc phi vô sắc dã 。nhị giả tánh thị bất cải bất chuyển vi nghĩa ，dục vi dục 、sắc vi sắc 、vô sắc vi vô sắc ，thiện ác diệc nhĩ ，tam tánh bất cải vi nghĩa 。duy hữu thức giả ，ly thức vô hữu biệt cảnh dã 。do thức kiến hữu tự trần ，ly thức trần vô thể dã 。 論曰：何者為識？所謂三界。 luận viết ：hà giả vi thức ？sở vị tam giới 。 釋曰：前明離識無三界，此明離三界無識。又前明二識用。 thích viết ：tiền minh ly thức vô tam giới ，thử minh ly tam giới vô thức 。hựu tiền minh nhị thức dụng 。 論曰：識有二種，一顯識、二分別識。 luận viết ：thức hữu nhị chủng ，nhất hiển thức 、nhị phân biệt thức 。 釋曰：初一是本識，本識顯六塵也。次一是六識，六識分別此異彼也。又前一明所緣，後一明能緣。就顯識有二種迴轉：一迴轉作六塵、二迴轉作五根。次分別識迴轉作似我。如是意執二識計我也，即陀那與意識共作我見。陀那執本識起我體相，意識分別計我有種種差別用故。一切法不有不無，由六塵有六識，不可定無也；離六識無六塵，不可定有。又一切法不可定說有亦不可定說無也，人法二我不實故不可說有有，人法二空真實故不可言無。又義一切法決定有決定無，人法決定無，此人法二空是決定有。此三悉共顯俗是有、顯真是無。二明識用。 thích viết ：sơ nhất thị bổn thức ，bổn thức hiển lục trần dã 。thứ nhất thị lục thức ，lục thức phân biệt thử dị bỉ dã 。hựu tiền nhất minh sở duyên ，hậu nhất minh năng duyên 。tựu hiển thức hữu nhị chủng hồi chuyển ：nhất hồi chuyển tác lục trần 、nhị hồi chuyển tác ngũ căn 。thứ phân biệt thức hồi chuyển tác tự ngã 。như thị ý chấp nhị thức kế ngã dã ，tức đà na dữ ý thức cọng tác ngã kiến 。đà na chấp bổn thức khởi ngã thể tướng ，ý thức phân biệt kế ngã hữu chủng chủng sái biệt dụng cố 。nhất thiết pháp bất hữu bất vô ，do lục trần hữu lục thức ，bất khả định vô dã ；ly lục thức vô lục trần ，bất khả định hữu 。hựu nhất thiết pháp bất khả định thuyết hữu diệc bất khả định thuyết vô dã ，nhân pháp nhị ngã bất thật cố bất khả thuyết hữu hữu ，nhân pháp nhị không chân thật cố bất khả ngôn vô 。hựu nghĩa nhất thiết pháp quyết định hữu quyết định vô ，nhân pháp quyết định vô ，thử nhân pháp nhị không thị quyết định hữu 。thử tam tất cọng hiển tục thị hữu 、hiển chân thị vô 。nhị minh thức dụng 。 論曰：此分別識若起，安立熏習力於阿梨耶識中。 luận viết ：thử phân biệt thức nhược/nhã khởi ，an lập huân tập lực ư A-lê-da thức trung 。 釋曰：熏習力者，譬如燒香熏習衣，香體滅而香氣猶在衣中名為熏衣。此香不可言有，香體滅故；不可言無，香氣在故，故名為熏。如六識起善惡，留在熏力於本識中，能得未來報，名為種子。若小乘義，正量部名為無失，譬如券約。故佛說偈： thích viết ：huân tập lực giả ，thí như thiêu hương huân tập y ，hương thể diệt nhi hương khí do tại y trung danh vi huân y 。thử hương bất khả ngôn hữu ，hương thể diệt cố ；bất khả ngôn vô ，hương khí tại cố ，cố danh vi huân 。như lục thức khởi thiện ác ，lưu tại huân lực ư bổn thức trung ，năng đắc vị lai báo ，danh vi chủng tử 。nhược/nhã Tiểu thừa nghĩa ，chánh lượng bộ danh vi vô thất ，thí như khoán ước 。cố Phật thuyết kệ ： 「諸業不失， 「chư nghiệp bất thất ， 無數劫中， vô số kiếp trung ， 至聚集時， chí tụ tập thời ， 與眾生報。」 dữ chúng sanh báo 。」 摩訶僧祇柯部名為攝識，即是不相應行。譬如誦經，初一遍未得，第二遍誦攝前第一，如是乃至第十遍誦通利時即通攝前九。如是初識能變異在第一，如是乃至第九變異在第十中，第十能攝前九，即此第十變異之用名為攝識。有前九用，故不失前九也。薩婆多部名同隨得，同者與數處時等相應長，隨者與三性不相妨，而得者不失義，同亦不失、隨亦不失。譬如摩斗樓，此言榆華，取洛柯汁謂赤色汁，點摩斗樓華鬚，華鬚與赤色俱，後結實成熟則有赤色出，是名同時修得。赤色至果不失，故名同。同前有赤色出，是名同修得。赤色至果不失故名同，前來至後不失名隨，隨最後顯故名得也。若是他毘梨部名有分識。有者三有，即三界也。亦有七有：一中有、二生有、三業有、四死有，通前三有為七有也。慾色二界具四有，若無色界無中有。中有者，正辯名為向生處。處者，有因緣名處也。如十二因緣有支，是事有故是事有，是事生故是事生。有者是因，因有二：一前因、二同時因。如橘子生芽，是前時因，芽生則有並橘。同時因，行緣識、識緣名色、名色緣六入、六入緣觸受等是同時。所以言是事有故是事有者，為破外道生有義。外義云：一切眾生從自在天我有，故生死是有，言內義同。今破由前因生故得生。汝自在天無有，非生生死，有是生故，不得是有。故不得是有，故是有也。故佛立義是事有即有生，汝自在天是有，非是生生，不同內義。乃至從世性、微塵等生亦爾。又外道立無因有果，果自然生。故破外道，此物有是因有，故果事是也。所以明二義者，為明因緣具故得生。若此物有，故此物有是緣。若此物生故此物生，是明因義。有分者，生處即是生因生緣。此有分識體，是果報法，決是自性無記也。 Ma-ha Tăng-kì kha bộ danh vi nhiếp thức ，tức thị bất tướng ứng hạnh/hành/hàng 。thí như tụng Kinh ，sơ nhất biến vị đắc ，đệ nhị biến tụng nhiếp tiền đệ nhất ，như thị nãi chí đệ thập biến tụng thông lợi thời tức thông nhiếp tiền cửu 。như thị sơ thức năng biến dị tại đệ nhất ，như thị nãi chí đệ cửu biến dị tại đệ thập trung ，đệ thập năng nhiếp tiền cửu ，tức thử đệ thập biến dị chi dụng danh vi nhiếp thức 。hữu tiền cửu dụng ，cố bất thất tiền cửu dã 。tát bà đa bộ danh đồng tùy đắc ，đồng giả dữ số xứ/xử thời đẳng tướng ứng trường/trưởng ，tùy giả dữ tam tánh bất tướng phương ，nhi đắc giả bất thất nghĩa ，đồng diệc bất thất 、tùy diệc bất thất 。thí như ma đẩu lâu ，thử ngôn 榆hoa ，thủ lạc kha trấp vị xích sắc trấp ，điểm ma đẩu lâu hoa tu ，hoa tu dữ xích sắc câu ，hậu kết/kiết thật thành thục tức hữu xích sắc xuất ，thị danh đồng thời tu đắc 。xích sắc chí quả bất thất ，cố danh đồng 。đồng tiền hữu xích sắc xuất ，thị danh đồng tu đắc 。xích sắc chí quả bất thất cố danh đồng ，tiền lai chí hậu bất thất danh tùy ，tùy tối hậu hiển cố danh đắc dã 。nhược/nhã thị tha Tì lê bộ danh hữu phần thức 。hữu giả tam hữu ，tức tam giới dã 。diệc hữu thất hữu ：nhất trung hữu 、nhị sanh hữu 、tam nghiệp hữu 、tứ tử hữu ，thông tiền tam hữu vi thất hữu dã 。dục sắc nhị giới cụ tứ hữu ，nhược/nhã vô sắc giới vô trung hữu 。trung hữu giả ，chánh biện danh vi hướng sanh xứ 。xứ/xử giả ，hữu nhân duyên danh xứ/xử dã 。như thập nhị nhân duyên hữu chi ，thị sự hữu cố thị sự hữu ，thị sự sanh cố thị sự sanh 。hữu giả thị nhân ，nhân hữu nhị ：nhất tiền nhân 、nhị đồng thời nhân 。như quất tử sanh nha ，thị tiền thời nhân ，nha sanh tức hữu tịnh quất 。đồng thời nhân ，hạnh/hành/hàng duyên thức 、thức duyên danh sắc 、danh sắc duyên lục nhập 、lục nhập duyên xúc thọ/thụ đẳng thị đồng thời 。sở dĩ ngôn thị sự hữu cố thị sự hữu giả ，vi phá ngoại đạo sanh hữu nghĩa 。ngoại nghĩa vân ：nhất thiết chúng sanh tùng Tự tại Thiên ngã hữu ，cố sanh tử thị hữu ，ngôn nội nghĩa đồng 。kim phá do tiền nhân sanh cố đắc sanh 。nhữ Tự tại Thiên vô hữu ，phi sanh sanh tử ，hữu thị sanh cố ，bất đắc thị hữu 。cố bất đắc thị hữu ，cố thị hữu dã 。cố Phật lập nghĩa thị sự hữu tức hữu sanh ，nhữ Tự tại Thiên thị hữu ，phi thị sanh sanh ，bất đồng nội nghĩa 。nãi chí tùng thế tánh 、vi trần đẳng sanh diệc nhĩ 。hựu ngoại đạo lập vô nhân hữu quả ，quả tự nhiên sanh 。cố phá ngoại đạo ，thử vật hữu thị nhân hữu ，cố quả sự thị dã 。sở dĩ minh nhị nghĩa giả ，vi minh nhân duyên cụ cố đắc sanh 。nhược/nhã thử vật hữu ，cố thử vật hữu thị duyên 。nhược/nhã thử vật sanh cố thử vật sanh ，thị minh nhân nghĩa 。hữu phần giả ，sanh xứ tức thị sanh nhân sanh duyên 。thử hữu phần thức thể ，thị quả báo Pháp ，quyết thị tự tánh vô kí dã 。 四有者，從識支至六歲是生有；從七歲已上能分別生熟起貪至未捨命是業有；死有者唯一念中有即中陰。就業有中，六識起三種業，善、不善、不動等三業。有為有為有分識，所攝持六識自謝滅，由有分識攝持力用在。 tứ hữu giả ，tùng thức chi chí lục tuế thị sanh hữu ；tùng thất tuế dĩ thượng năng phân biệt sanh thục khởi tham chí vị xả mạng thị nghiệp hữu ；tử hữu giả duy nhất niệm trung hữu tức trung uẩn 。tựu nghiệp hữu trung ，lục thức khởi tam chủng nghiệp ，thiện 、bất thiện 、bất động đẳng tam nghiệp 。hữu vi hữu vi hữu phần thức ，sở nhiếp trì lục thức tự tạ diệt ，do hữu phần thức nhiếp trì lực dụng tại 。 問曰：何故立有分識？一期生中常緣一境，若生人天，此識見樓觀等事報。若起六識，用麁覆障，則不覺此識用。若生惡道，此識但緣火車等。若報起六識用強，則不覺此識緣也。若欲界六識緣欲境，凡夫不能覺，乃至無色亦然。若無色諸識滅，此有分識用則顯，如梨耶及意識也。 vấn viết ：hà cố lập hữu phần thức ？nhất kỳ sanh trung thường duyên nhất cảnh ，nhược/nhã sanh nhân thiên ，thử thức kiến lâu quán đẳng sự báo 。nhược/nhã khởi lục thức ，dụng thô phước chướng ，tức bất giác thử thức dụng 。nhược/nhã sanh ác đạo ，thử thức đãn duyên hỏa xa đẳng 。nhược/nhã báo khởi lục thức dụng cường ，tức bất giác thử thức duyên dã 。nhược/nhã dục giới lục thức duyên dục cảnh ，phàm phu bất năng giác ，nãi chí vô sắc diệc nhiên 。nhược/nhã vô sắc chư thức diệt ，thử hữu phần thức dụng tức hiển ，như lê-da cập ý thức dã 。 言種子者，此相續變異，能感未來果報，是名種子。相續無變異亦非種子，若但變異無相續亦非種子；相續變異不相離，故成種子。如螺白色非一非異。若白色是螺，螺則無三塵；若白色異螺，則見白色不得螺故。不可言定異，以不異故，名白螺也。相續變異亦爾，故成種子。緣此熏習力，本識未來得生者。 ngôn chủng tử giả ，thử tướng tục biến dị ，năng cảm vị lai quả báo ，thị danh chủng tử 。tướng tục vô biến dị diệc phi chủng tử ，nhược/nhã đãn biến dị vô tướng tục diệc phi chủng tử ；tướng tục biến dị bất tướng ly ，cố thành chủng tử 。như loa bạch sắc phi nhất phi dị 。nhược/nhã bạch sắc thị loa ，loa tức vô tam trần ；nhược/nhã bạch sắc dị loa ，tức kiến bạch sắc bất đắc loa cố 。bất khả ngôn định dị ，dĩ bất dị cố ，danh bạch loa dã 。tướng tục biến dị diệc nhĩ ，cố thành chủng tử 。duyên thử huân tập lực ，bổn thức vị lai đắc sanh giả 。 釋曰：緣熏習力種子若成，本識得生；緣未來顯識，未來分別六識得生也。是故生死無前後者。若離煩惱，業則不得生。若生死有前分，則別有前分眾生處起煩惱業感前分處；既無前分眾生起業，則無有前分生死，故知生死無始無初。四義明無。初一非本，若眾生初無後有者，此無不作有本，有二種過失：一者若無不能生後，若能生有則非無；二者平等過失，若虛空花生有事者，可得從無生有。二者不見離欲眾生生故，生死無初也。若生死初無貪欲等，後方有貪欲等者，離欲阿羅漢等無欲亦應生欲；以是羅漢更不生欲故，知生死無初。三者修行梵行無用故，故生死無初。一切聖人修八聖行，為滅令不生修梵行，離欲人更不生滅故，故知生死無初。四者生死有二種，一惡報、二善道。是善惡由善惡二因，不得無因。是生死初為善道、為惡道？若善道者，未有善因；若惡道者，未有惡因。離善惡二道，更無第三道故，知無初也。 thích viết ：duyên huân tập lực chủng tử nhược/nhã thành ，bổn thức đắc sanh ；duyên vị lai hiển thức ，vị lai phân biệt lục thức đắc sanh dã 。thị cố sanh tử vô tiền hậu giả 。nhược/nhã ly phiền não ，nghiệp tức bất đắc sanh 。nhược/nhã sanh tử hữu tiền phần ，tức biệt hữu tiền phần chúng sanh xứ khởi phiền não nghiệp cảm tiền phần xứ/xử ；ký vô tiền phần chúng sanh khởi nghiệp ，tức vô hữu tiền phần sanh tử ，cố tri sanh tử vô thủy vô sơ 。tứ nghĩa minh vô 。sơ nhất phi bổn ，nhược/nhã chúng sanh sơ vô hậu hữu giả ，thử vô bất tác hữu bổn ，hữu nhị chủng quá thất ：nhất giả nhược/nhã vô bất năng sanh hậu ，nhược/nhã năng sanh hữu tức phi vô ；nhị giả bình đẳng quá thất ，nhược/nhã hư không hoa sanh hữu sự giả ，khả đắc tùng vô sanh hữu 。nhị giả bất kiến ly dục chúng sanh sanh cố ，sanh tử vô sơ dã 。nhược/nhã sanh tử sơ vô tham dục đẳng ，hậu phương hữu tham dục đẳng giả ，ly dục A-la-hán đẳng vô dục diệc ưng sanh dục ；dĩ thị La-hán cánh bất sanh dục cố ，tri sanh tử vô sơ 。tam giả tu hành phạm hạnh vô dụng cố ，cố sanh tử vô sơ 。nhất thiết Thánh nhân tu bát thánh hạnh/hành/hàng ，vi diệt lệnh bất sanh tu phạm hạnh ，ly dục nhân cánh bất sanh diệt cố ，cố tri sanh tử vô sơ 。tứ giả sanh tử hữu nhị chủng ，nhất ác báo 、nhị thiện đạo 。thị thiện ác do thiện ác nhị nhân ，bất đắc vô nhân 。thị sanh tử sơ vi thiện đạo 、vi ác đạo ？nhược/nhã thiện đạo giả ，vị hữu thiện nhân ；nhược/nhã ác đạo giả ，vị hữu ác nhân 。ly thiện ác nhị đạo ，cánh vô đệ tam đạo cố ，tri vô sơ dã 。 難曰：初者自然不用因緣，後者須因緣。若爾者，是義不然。有二過：一即理不平等故、二因果不相似。若汝說生死不由因，後由因者則不平等，初後皆是生死，何故一由因、一不由因？二不相似者，果亦有因、因亦有因，因果皆有因故得相似，若相似能生同類。汝若前無因故，後亦應無因。若前無因、後有因者，則不能生。若能生者，豆應生麥，麥亦應生豆。而不然者，故知汝前為後果作因，前因不成因也。佛說偈，初句顯識即是梨耶，梨耶則果報識，分別識即是煩惱識。是從果報識起煩惱識，煩惱識即陀那等。次句明從煩惱起識、識起熏習，熏習即是業功能，能轉變本識成種子識也。次句從業起果報。次句總結生死輪轉。輪轉者，以不定故，或因轉作果、或果轉作因也。 nạn/nan viết ：sơ giả tự nhiên bất dụng nhân duyên ，hậu giả tu nhân duyên 。nhược nhĩ giả ，thị nghĩa bất nhiên 。hữu nhị quá/qua ：nhất tức lý bất bình đẳng cố 、nhị nhân quả bất tương tự 。nhược/nhã nhữ thuyết sanh tử bất do nhân ，hậu do nhân giả tức bất bình đẳng ，sơ hậu giai thị sanh tử ，hà cố nhất do nhân 、nhất bất do nhân ？nhị bất tương tự giả ，quả diệc hữu nhân 、nhân diệc hữu nhân ，nhân quả giai hữu nhân cố đắc tương tự ，nhược/nhã tương tự năng sanh đồng loại 。nhữ nhược/nhã tiền vô nhân cố ，hậu diệc ưng vô nhân 。nhược/nhã tiền vô nhân 、hậu hữu nhân giả ，tức bất năng sanh 。nhược/nhã năng sanh giả ，đậu ưng sanh mạch ，mạch diệc ưng sanh đậu 。nhi bất nhiên giả ，cố tri nhữ tiền vi hậu quả tác nhân ，tiền nhân bất thành nhân dã 。Phật thuyết kệ ，sơ cú hiển thức tức thị lê-da ，lê-da tức quả báo thức ，phân biệt thức tức thị phiền não thức 。thị tùng quả báo thức khởi phiền não thức ，phiền não thức tức đà na đẳng 。thứ cú minh tùng phiền não khởi thức 、thức khởi huân tập ，huân tập tức thị nghiệp công năng ，năng chuyển biến bổn thức thành chủng tử thức dã 。thứ cú tùng nghiệp khởi quả báo 。thứ cú tổng kết sanh tử luân chuyển 。luân chuyển giả ，dĩ ất định cố ，hoặc nhân chuyển tác quả 、hoặc quả chuyển tác nhân dã 。 所言熏習有二種者下，為顯二義：一顯生死方便名為邪亦名違逆，二顯涅槃方便名正亦名隨順。執著分別性者，一切諸法有三種性：一分別性、二依他性、三真實性。分別性者，名言所顯諸法。依他性者，一切諸法因果道理所顯。真實性者，一切諸法如如性。分別者，無相為其性。依他者，無生是其性。所言性者，自有五義：一者自性種類義，一切瓶衣等不離四大種類義，同是四大性，是自性義。二者因性義，一切四念處聖法所緣道理，緣此道理能生聖法，亦是因義。三者生義，若物無生則性不可見，生義可見，故性訓生。五分法身是生性義。如來正說眾生信樂生三種信：一信有真實道理、二信得五分法身功德、三自利利他德備修五分身。五分身生則顯至得性故，故五分法身生以此為性義。四不壞義，此性在凡夫不染、在聖不淨，故名不壞。五祕密藏義，親近則行淨、乖違則遠離。此法難得幽隱，故名祕密，即名藏義。生有四種：一觸生，如男女交會有子。二嗅生，如牛羊等類，雌雄有欲心，雄以鼻嗅雌等根則便有子。三沙生，如雞雀等，雌雀起欲心，以身坌塵沙之中，而有卵等生子。四聲生，如鶴孔雀等類，有欲心聞雄鳴聲，亦生卵生子。一切出卵不可食，皆有子也。分別性是無有空，分別無法可得故。依他性是不如空，如是破所執。真實性是自性空，無人法二我，是自性空也。復次分別性如空花，是極無。依他性異空花，似幻化非空有無，觀依他性不有不無故，能得道成聖。空無是斷，觀空無不能得道成聖。一切煩惱別執著分別性，一切諸法欲樂觀習真實性。執著、觀習此二屬依他性。此二種法是名熏習：一煩惱種子熏習、二道種子熏習也。第二熏習增長本識者，以同類故。本識緣如如起四謗，是虛妄熏習。種子、煩惱同是虛妄，是故熏習能增長本識。譬如甜物能增長淡，淡亦是甜性，同性故能增長。具足諸能者，明業有四種：一被作不被長，如利智人遇惡知識起不善業是作，復即追悔故不被長。二被長不被作，如羞慚人隨人修行，此善被增轉廣，不能自起若心故不作。三亦作亦長者，如人作善業復恒數習，此善業轉廣大也。四不作不長者，即無漏善業。若轉增長生死報名為作者，無漏能除生死，作者故不長。前三是業，後一分非。就前三中，取第三句亦作亦長，故云具足諸法。能生六趣者，即能得六趣生死果報，生阿梨耶識因。此生死圓滿身因熏習方便故生死得成，故云此因義生死圓滿。第二觀習真實性，觀三種無性是名觀習真實性。觀有四用：一者除觀、二滅觀、三證觀、四修觀。觀如如是苦諦性性，三諦亦然。觀四諦如如具四用，觀如如滅苦滅集，觀如如即證滅，會如如即修道也。能除執著分別性者，分別於無中作有，真實觀者顯有無與自性相違故云除。分別性是第一熏習被損壞者，現在被損、未來被壞。若損集諦，苦亦被損。阿梨耶識被損者，本有七重苦諦，三界即為三重。三重被損竟，阿梨耶識是受果報本，雖無惑業所引，不復入三界生，而在無流界中四種生死內受生，如是乃至無有生死位也。梨耶被損故受生亦被損。何以故？顯識是分別識，因顯識被損故，知分別識亦被損。此分別人我及六塵等識，又已滅盡，何止被損耶！今言被損者，據淨品為語。此與本識俱盡也，是阿梨耶能下者可滅除也。 sở ngôn huân tập hữu nhị chủng giả hạ ，vi hiển nhị nghĩa ：nhất hiển sanh tử phương tiện danh vi tà diệc danh vi nghịch ，nhị hiển Niết-Bàn phương tiện danh chánh diệc danh tùy thuận 。chấp trước phân biệt tánh giả ，nhất thiết chư pháp hữu tam chủng tánh ：nhất phân biệt tánh 、nhị y tha tánh 、tam chân thật tánh 。phân biệt tánh giả ，danh ngôn sở hiển chư Pháp 。y tha tánh giả ，nhất thiết chư pháp nhân quả đạo lý sở hiển 。chân thật tánh giả ，nhất thiết chư pháp như như tánh 。phân biệt giả ，vô tướng vi kỳ tánh 。y tha giả ，vô sanh thị kỳ tánh 。sở ngôn tánh giả ，tự hữu ngũ nghĩa ：nhất giả tự tánh chủng loại nghĩa ，nhất thiết bình y đẳng bất ly tứ đại chủng loại nghĩa ，đồng thị tứ đại tánh ，thị tự tánh nghĩa 。nhị giả nhân tánh nghĩa ，nhất thiết tứ niệm xứ thánh pháp sở duyên đạo lý ，duyên thử đạo lý năng sanh thánh pháp ，diệc thị nhân nghĩa 。tam giả sanh nghĩa ，nhược/nhã vật vô sanh tức tánh bất khả kiến ，sanh nghĩa khả kiến ，cố tánh huấn sanh 。ngũ phân Pháp thân thị sanh tánh nghĩa 。Như Lai chánh thuyết chúng sanh tín lạc/nhạc sanh tam chủng tín ：nhất tín hữu chân thật đạo lý 、nhị tín đắc ngũ phân Pháp thân công đức 、tam tự lợi lợi tha đức bị tu ngũ phần thân 。ngũ phần thân sanh tức hiển chí đắc tánh cố ，cố ngũ phân Pháp thân sanh dĩ thử vi tánh nghĩa 。tứ bất hoại nghĩa ，thử tánh tại phàm phu bất nhiễm 、tại Thánh bất tịnh ，cố danh bất hoại 。ngũ bí mật tạng nghĩa ，thân cận tức hạnh/hành/hàng tịnh 、quai vi tức viễn ly 。thử pháp nan đắc u ẩn ，cố danh bí mật ，tức danh tạng nghĩa 。sanh hữu tứ chủng ：nhất xúc sanh ，như nam nữ giao hội hữu tử 。nhị khứu sanh ，như ngưu dương đẳng loại ，thư hùng hữu dục tâm ，hùng dĩ Tỳ khứu thư đẳng căn tức tiện hữu tử 。tam sa sanh ，như kê tước đẳng ，thư tước khởi dục tâm ，dĩ thân bộn trần sa chi trung ，nhi hữu noãn đẳng sanh tử 。tứ thanh sanh ，như hạc Khổng-tước đẳng loại ，hữu dục tâm văn hùng minh thanh ，diệc sanh noãn sanh tử 。nhất thiết xuất noãn bất khả thực ，giai hữu tử dã 。phân biệt tánh thị vô hữu không ，phân biệt vô Pháp khả đắc cố 。y tha tánh thị bất như không ，như thị phá sở chấp 。chân thật tánh thị tự tánh không ，vô nhân pháp nhị ngã ，thị tự tánh không dã 。phục thứ phân biệt tánh như không hoa ，thị cực vô 。y tha tánh dị không hoa ，tự huyễn hóa phi không hữu vô ，quán y tha tánh bất hữu bất vô cố ，năng đắc đạo thành thánh 。không vô thị đoạn ，quán không vô bất năng đắc đạo thành thánh 。nhất thiết phiền não biệt chấp trước phân biệt tánh ，nhất thiết chư pháp dục lạc/nhạc quán tập chân thật tánh 。chấp trước 、quán tập thử nhị chúc y tha tánh 。thử nhị chủng Pháp thị danh huân tập ：nhất phiền não chủng tử huân tập 、nhị đạo chủng tử huân tập dã 。đệ nhị huân tập tăng trưởng bổn thức giả ，dĩ đồng loại cố 。bổn thức duyên như như khởi tứ báng ，thị hư vọng huân tập 。chủng tử 、phiền não đồng thị hư vọng ，thị cố huân tập năng tăng trưởng bổn thức 。thí như điềm vật năng tăng trưởng đạm ，đạm diệc thị điềm tánh ，đồng tánh cố năng tăng trưởng 。cụ túc chư năng giả ，minh nghiệp hữu tứ chủng ：nhất bị tác bất bị trường/trưởng ，như lợi trí nhân ngộ ác tri thức khởi bất thiện nghiệp thị tác ，phục tức truy hối cố bất bị trường/trưởng 。nhị bị trường/trưởng bất bị tác ，như tu tàm nhân tùy nhân tu hành ，thử thiện bị tăng chuyển quảng ，bất năng tự khởi nhược/nhã tâm cố bất tác 。tam diệc tác diệc Trưởng-giả ，như nhân tác thiện nghiệp phục hằng sổ tập ，thử thiện nghiệp chuyển quảng đại dã 。tứ bất tác bất Trưởng-giả ，tức vô lậu thiện nghiệp 。nhược/nhã chuyển tăng trưởng sanh tử báo danh vi tác giả ，vô lậu năng trừ sanh tử ，tác giả cố bất trường/trưởng 。tiền tam thị nghiệp ，hậu nhất phân phi 。tựu tiền tam trung ，thủ đệ tam cú diệc tác diệc trường/trưởng ，cố vân cụ túc chư Pháp 。năng sanh lục thú giả ，tức năng đắc lục thú sanh tử quả báo ，sanh A-lê-da thức nhân 。thử sanh tử viên mãn thân nhân huân tập phương tiện cố sanh tử đắc thành ，cố vân thử nhân nghĩa sanh tử viên mãn 。đệ nhị quán tập chân thật tánh ，quán tam chủng Vô tánh thị danh quán tập chân thật tánh 。quán hữu tứ dụng ：nhất giả trừ quán 、nhị diệt quán 、tam chứng quán 、tứ tu quán 。quán như như thị khổ đế tánh tánh ，tam đế diệc nhiên 。quán Tứ đế như như cụ tứ dụng ，quán như như diệt khổ diệt tập ，quán như như tức chứng diệt ，hội như như tức tu đạo dã 。năng trừ chấp trước phân biệt tánh giả ，phân biệt ư vô trung tác hữu ，chân thật quán giả hiển hữu vô dữ tự tánh tướng vi cố vân trừ 。phân biệt tánh thị đệ nhất huân tập bị tổn hoại giả ，hiện tại bị tổn 、vị lai bị hoại 。nhược/nhã tổn tập đế ，khổ diệc bị tổn 。A-lê-da thức bị tổn giả ，bản hữu thất trọng khổ đế ，tam giới tức vi tam trọng 。tam trọng bị tổn cánh ，A-lê-da thức thị thọ quả báo bổn ，tuy vô hoặc nghiệp sở dẫn ，bất phục nhập tam giới sanh ，nhi tại vô lưu giới trung tứ chủng sanh tử nội thọ sanh ，như thị nãi chí vô hữu sanh tử vị dã 。lê-da bị tổn cố thọ sanh diệc bị tổn 。hà dĩ cố ？hiển thức thị phân biệt thức ，nhân hiển thức bị tổn cố ，tri phân biệt thức diệc bị tổn 。thử phân biệt nhân ngã cập lục trần đẳng thức ，hựu dĩ diệt tận ，hà chỉ bị tổn da ！kim ngôn bị tổn giả ，cứ tịnh phẩm vi ngữ 。thử dữ bổn thức câu tận dã ，thị A-lê-da năng hạ giả khả diệt trừ dã 。 顯識論 hiển thức luận * * * * * * ============================================================ TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm Mon Oct 22 13:27:02 2018 ============================================================