TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION    http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam
Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến
Phiên Âm  Mon Oct 22 12:19:12 2018
============================================================
 
No. 1565 (cf. Nos. 1564, 1566, 1567) 
No. 1565 (cf. Nos. 1564, 1566, 1567)
 
順中論義入大般若波羅蜜經初品法門翻譯之記 
thuận   trung luận  nghĩa   nhập   Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  Kinh   sơ   phẩm   Pháp môn phiên dịch  chi kí   
 
諸國語言，中天音正。彼言那伽夷離淳那，此云龍勝，名味皆足，上世德人。言龍樹者，片合一廂，未是全當。龍勝菩薩，通法之師，依《大般若》而造《中論》眾典，於義包而不悉。大乘論師名阿僧佉，解未解處，別為此部。魏尚書令儀同高公，(這-言+正)國上賓瞿曇流支在第供養，正通佛法，對釋曇林出斯義論。武定元年歲次癸亥八月十日丙寅揮辭，凡有一萬三千七百二十七字。 
chư   quốc   ngữ ngôn ，Trung Thiên  âm   chánh  。bỉ   ngôn  na già  di   ly   thuần   na  ，thử   vân   long  thắng  ，danh   vị   giai   túc   ，thượng  thế   đức   nhân   。ngôn  Long Thọ  giả ，phiến   hợp  nhất   sương   ，vị  thị  toàn   đương  。long  thắng  Bồ Tát ，thông   Pháp   chi sư   ，y  《đại Bát-nhã  》nhi   tạo  《trung luận  》chúng   điển   ，ư  nghĩa   bao   nhi   bất tất   。Đại thừa luận  sư   danh   a  tăng khư  ，giải  vị  giải  xứ/xử  ，biệt   vi  thử   bộ   。ngụy   Thượng Thư lệnh  nghi   đồng   cao   công   ，(giá  -ngôn  +chánh  )quốc   thượng  tân  Cồ Đàm lưu chi  tại   đệ   cúng dường ，chánh  thông   Phật Pháp ，đối   thích  đàm   lâm   xuất  tư   nghĩa   luận  。vũ  định  nguyên   niên   tuế   thứ   quý   hợi   bát   nguyệt   thập   nhật   bính   dần   huy   từ   ，phàm  hữu nhất  vạn   tam thiên  thất bách nhị thập  thất   tự   。
 
順中論義入大般若波羅蜜經初品法門卷上 
thuận   trung luận  nghĩa   nhập   Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  Kinh   sơ   phẩm   Pháp môn quyển  thượng  
 
龍勝菩薩造　無着菩薩釋 
long  thắng  Bồ Tát tạo  　vô  khán   Bồ Tát thích  
 
元魏婆羅門瞿曇般若流支譯 
Nguyên Ngụy Bà-la-môn Cồ Đàm  Bát-nhã-lưu-chi  dịch   
 
「歸命一切智！ 
「quy mạng nhất thiết trí  ！
 
不滅亦不生， 
bất diệt diệc   bất sanh  ，
 
不斷亦不常， 
bất đoạn  diệc   bất thường   ，
 
不一不異義， 
bất nhất bất dị  nghĩa   ，
 
不來亦不去。 
Bất-lai diệc   bất khứ  。
 
佛已說因緣， 
Phật dĩ thuyết  nhân duyên  ，
 
斷諸戲論法， 
đoạn  chư   hí luận Pháp   ，
 
故我稽首禮， 
cố  ngã   khể thủ  lễ   ，
 
說法師中勝。」 
thuyết pháp sư  trung  thắng  。」
 
如是論偈，是論根本，盡攝彼論，我今更解。彼復有義，如是如是；如彼義說，如是如是；斷諸眾生喜樂取著，如是如是。隨義造論，無有次第。 
như thị luận  kệ   ，thị  luận  căn bản  ，tận  nhiếp   bỉ   luận  ，ngã   kim   cánh  giải  。bỉ   phục hưũ nghĩa   ，như thị như thị  ；như   bỉ   nghĩa   thuyết  ，như thị như thị  ；đoạn  chư   chúng sanh thiện lạc thủ trước  ，như thị như thị  。tùy nghĩa  tạo  luận  ，vô hữu thứ đệ 。
 
問曰：汝說此論，義無次第或有次第，何意因緣而說義論，如所依法如是造論？ 
vấn   viết   ：nhữ   thuyết  thử   luận  ，nghĩa   vô  thứ đệ hoặc hữu  thứ đệ ，hà   ý   nhân duyên  nhi   thuyết  nghĩa   luận  ，như   sở y Pháp   như thị tạo  luận  ？
 
答曰：此如是義，世尊已於《大經》中說：言：「憍尸迦！於未來世，若善男子、若善女人，隨自意解，為他說此般若波羅蜜，彼人唯說相似般若波羅蜜，非說真實般若波羅蜜。」帝釋王言：「世尊！何者是實般若波羅蜜，而言相似非實般若波羅蜜？」佛言：「憍尸迦！彼人當說色無常，乃至說識無常。如是說苦、無我、不寂靜、空、無相、無願，如是乃至說一切智。彼如是人，不知方便，有所得故。如是應知。」帝釋王言：「世尊！何者是實般若波羅蜜？」佛言：「憍尸迦！尚無有色，何處當有常與無常？如是乃至無一切智，何處復有常與無常？如是等故。」 
đáp   viết   ：thử như  thị  nghĩa   ，Thế Tôn dĩ   ư  《Đại Nhật kinh 》trung  thuyết  ：ngôn  ：「Kiêu-thi-ca  ！ư  vị lai thế  ，nhược/nhã  Thiện nam tử  、nhược/nhã  thiện nữ nhân ，tùy tự  ý giải  ，vi  tha  thuyết  thử   Bát-nhã Ba-la-mật  ，bỉ nhân duy thuyết  tương tự Bát-nhã Ba-la-mật  ，phi   thuyết  chân   thật   Bát-nhã Ba-la-mật  。」Đế Thích Vương  ngôn  ：「Thế Tôn ！hà   giả thị  thật   Bát-nhã Ba-la-mật  ，nhi   ngôn  tương tự phi thật  Bát-nhã Ba-la-mật  ？」Phật ngôn  ：「Kiêu-thi-ca  ！bỉ nhân đương  thuyết  sắc   vô thường  ，nãi chí thuyết  thức  vô thường  。như thị thuyết  khổ   、vô ngã 、bất tịch tĩnh  、không  、vô tướng 、vô nguyện  ，như thị nãi chí thuyết  nhất thiết trí  。bỉ   như   thị nhân ，bất tri   phương tiện  ，hữu sở đắc  cố  。như thị ứng tri  。」Đế Thích Vương  ngôn  ：「Thế Tôn ！hà   giả thị  thật   Bát-nhã Ba-la-mật  ？」Phật ngôn  ：「Kiêu-thi-ca  ！thượng   vô hữu sắc   ，hà   xứ/xử  đương  hữu  thường   dữ  vô thường  ？như thị nãi chí vô  nhất thiết trí  ，hà   xứ/xử  phục hưũ thường   dữ  vô thường  ？như thị đẳng cố  。」
 
又言：「憍尸迦！若善男子、若善女人，如是教他修行般若波羅蜜，而說般若波羅蜜作如是言：『善男子！來修行般若波羅蜜。汝善男子！乃至無有少法可捨，汝心勿於少法中住。何以故？如是般若波羅蜜中，無有正法、若過法者，是則無法，於何處住？』何以故？憍尸迦！如一切法自體性空。若其彼法自體空者，彼法無體；若無體者，是名般若波羅蜜；若是般若波羅蜜者，彼無少法可取可捨、若生若滅、若斷若常、若一義若異義、若來若去。此是真實般若波羅蜜。」 
hựu   ngôn  ：「Kiêu-thi-ca  ！nhược/nhã  Thiện nam tử  、nhược/nhã  thiện nữ nhân ，như thị giáo  tha  tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  ，nhi   thuyết  Bát-nhã Ba-la-mật  tác như thị ngôn  ：『Thiện nam tử  ！lai  tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  。nhữ   Thiện nam tử  ！nãi chí vô hữu thiểu  Pháp   khả  xả   ，nhữ   tâm   vật   ư  thiểu  Pháp   trung  trụ/trú   。hà dĩ cố ？như thị Bát-nhã Ba-la-mật  trung  ，vô hữu chánh pháp  、nhược quá  Pháp   giả ，thị tắc  vô  Pháp   ，ư hà xứ trụ  ？』hà dĩ cố ？Kiêu-thi-ca  ！như   nhất thiết pháp  tự thể tánh không  。nhược/nhã  kỳ  bỉ   Pháp   tự thể không  giả ，bỉ   Pháp   vô thể  ；nhược/nhã  vô thể  giả ，thị danh Bát-nhã Ba-la-mật  ；nhược/nhã  thị  Bát-nhã Ba-la-mật  giả ，bỉ   vô  thiểu  Pháp   khả  thủ   khả  xả   、nhược/nhã  sanh  nhược/nhã  diệt   、nhược/nhã  đoạn  nhược/nhã  thường   、nhược/nhã  nhất nghĩa  nhược/nhã  dị   nghĩa   、nhược/nhã  lai  nhược/nhã  khứ  。thử   thị  chân   thật   Bát-nhã Ba-la-mật  。」
 
依彼因緣故造此論，我如是知般若波羅蜜，此方便故。我今解釋，所謂入中論門。彼善男子、善女人言：「我知色無常，乃至識無常、苦、無我等。」以此因緣故，是相似般若波羅蜜，非是真實般若波羅蜜。 
y  bỉ   nhân duyên  cố  tạo  thử   luận  ，ngã   như thị tri  Bát-nhã Ba-la-mật  ，thử   phương tiện  cố  。ngã   kim   giải thích  ，sở vị nhập   trung luận  môn   。bỉ   Thiện nam tử  、thiện nữ nhân ngôn  ：「ngã   tri   sắc   vô thường  ，nãi chí thức  vô thường  、khổ   、vô ngã đẳng 。」dĩ  thử   nhân duyên  cố  ，thị  tương tự Bát-nhã Ba-la-mật  ，phi thị chân   thật   Bát-nhã Ba-la-mật  。
 
問曰：若說色空、無相、無願，云何此法唯是相似非實般若波羅蜜耶？此三解脫世尊所說，非有為故，云何彼空亦相似耶？ 
vấn   viết   ：nhược/nhã  thuyết  sắc   không  、vô tướng 、vô nguyện  ，vân hà thử pháp  duy  thị  tương tự phi thật  Bát-nhã Ba-la-mật  da   ？thử   tam giải thoát  Thế Tôn sở thuyết  ，phi hữu vi  cố  ，vân hà bỉ   không  diệc   tương tự da   ？
 
答曰：以取著故。 
đáp   viết   ：dĩ  thủ trước  cố  。
 
問曰：取著何法？ 
vấn   viết   ：thủ trước  hà   Pháp   ？
 
答曰：於色取著、於空取著。若有取著，云何得是般若波羅蜜？此取著者，豈非是見？一切諸見，皆因如來說空故斷。又復何人即見彼空？彼人復以何法對治？唯無二際，是則能除。無二際故，名為非際。是故如來已為迦葉如是說言：「一切諸見，見空得出。若人取空，於空生見，我不能救。」以此義故，師說偈言： 
đáp   viết   ：ư  sắc   thủ trước  、ư  không  thủ trước  。nhược hữu thủ trước  ，vân hà đắc   thị  Bát-nhã Ba-la-mật  ？thử   thủ trước  giả ，khởi  phi thị kiến  ？nhất thiết chư kiến  ，giai   nhân   Như Lai  thuyết  không  cố  đoạn  。hựu phục  hà   nhân   tức   kiến  bỉ   không  ？bỉ nhân phục  dĩ hà Pháp   đối trì  ？duy  vô nhị tế   ，thị tắc  năng trừ  。vô nhị tế   cố  ，danh vi phi   tế   。thị cố Như Lai  dĩ   vi  Ca-diếp  như thị thuyết ngôn  ：「nhất thiết chư kiến  ，kiến  không  đắc   xuất  。nhược/nhã  nhân   thủ   không  ，ư  không sanh  kiến  ，ngã   bất năng  cứu   。」dĩ  thử   nghĩa   cố  ，sư   thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「空對一切見， 
「không  đối   nhất thiết kiến  ，
 
是如來所說， 
thị  Như Lai  sở thuyết  ，
 
於空生見者， 
ư  không sanh  kiến giả  ，
 
彼則無對治。」 
bỉ   tức   vô đối  trì  。」
 
又復餘師名羅睺羅跋陀羅言： 
hựu phục  dư   sư   danh   La-hầu-la bạt-đà-la ngôn  ：
 
「一切見對治， 
「nhất thiết kiến  đối trì  ，
 
如來說空是， 
Như Lai  thuyết  không  thị  ，
 
不愛空不著， 
bất ái  không  bất trước  ，
 
著空空亦物。 
trước/trứ  không không  diệc   vật   。
 
不愛空不空， 
bất ái  không  bất không ，
 
此二非不愛， 
thử   nhị   phi   bất ái  ，
 
無能壞佛語， 
vô năng  hoại   Phật ngữ  ，
 
佛語處處遍。」 
Phật ngữ  xứ xứ biến  。」
 
又復經中佛說偈言： 
hựu phục  Kinh   trung  Phật thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「夫人不正見， 
「phu nhân  bất chánh kiến ，
 
少智故取空， 
thiểu  trí   cố  thủ   không  ，
 
如捉蛇不堅， 
như   tróc   xà  bất kiên  ，
 
如呪不善成。」 
như   chú   bất thiện  thành  。」
 
諸如是等，取著於色、取著色體，或分別空、分別不空。彼如是色，畢竟無物，云何當有空與不空？又如彼色，一切諸法皆亦如是。如佛世尊如是說言：「如不異色別更有空，亦不異空別更有色。如色於空，空於色義亦復如是。」如是等故。又復經中佛言：「迦葉！若有何人見法不空？如是之人，法亦是空、空亦是法。」又佛說言：「所言空者，空自體空；所言色者，色自體空。若有少法而不空者，彼則有空。一切諸法皆無自體，何處當有空與不空？」依此義故，有偈說言： 
chư   như thị đẳng ，thủ trước  ư  sắc   、thủ trước  sắc thể  ，hoặc   phân biệt không  、phân biệt bất không 。bỉ   như thị sắc   ，tất cánh vô  vật   ，vân hà đương  hữu không  dữ  bất không ？hựu   như   bỉ   sắc   ，nhất thiết chư pháp  giai   diệc như thị 。như   Phật Thế tôn  như thị thuyết ngôn  ：「như   bất dị   sắc   biệt   cánh  hữu không  ，diệc   bất dị   không  biệt   cánh  hữu sắc  。như   sắc   ư  không  ，không  ư  sắc   nghĩa   diệc phục như thị 。」như thị đẳng cố  。hựu phục  Kinh   trung  Phật ngôn  ：「Ca-diếp  ！nhược hữu hà   nhân   kiến  Pháp   bất không ？như thị chi nhân ，Pháp   diệc   thị  không  、không  diệc   thị pháp 。」hựu   Phật thuyết ngôn  ：「sở ngôn  không  giả ，không  tự thể không  ；sở ngôn  sắc   giả ，sắc   tự thể không  。nhược hữu thiểu  Pháp   nhi   bất không giả ，bỉ   tức   hữu không  。nhất thiết chư pháp  giai   vô  tự thể ，hà   xứ/xử  đương  hữu không  dữ  bất không ？」y  thử   nghĩa   cố  ，hữu  kệ   thuyết ngôn  ：
 
「若法有不空， 
「nhược/nhã  pháp hữu  bất không ，
 
空亦得言有， 
không  diệc   đắc   ngôn  hữu  ，
 
無有法不空， 
vô hữu Pháp   bất không ，
 
依何法說空？」 
y  hà   pháp thuyết  không  ？」
 
我依此知，以取著故，相似義成。 
ngã   y  thử   tri   ，dĩ  thủ trước  cố  ，tương tự nghĩa   thành  。
 
問曰：若師如是以此方便解釋般若波羅蜜義，以何義故，先造《中論》名為造作，而非是經？ 
vấn   viết   ：nhược/nhã  sư   như thị dĩ  thử   phương tiện  giải thích  Bát-nhã Ba-la-mật  nghĩa   ，dĩ hà nghĩa   cố  ，tiên  tạo  《trung luận  》danh vi tạo tác  ，nhi   phi thị Kinh   ？
 
答曰：若人愚癡，非是黠慧。彼人起心如是分別，毀呰諸經，謂經不熟，唯論是實，餘法無論。為彼人故，此有偈言： 
đáp   viết   ：nhược/nhã  nhân   ngu si ，phi thị hiệt tuệ  。bỉ nhân khởi   tâm   như thị phân biệt ，hủy   呰chư   Kinh   ，vị   Kinh   bất thục   ，duy  luận  thị  thật   ，dư   Pháp   vô  luận  。vi  ỉ nhân cố  ，thử   hữu  kệ   ngôn  ：
 
「伐煩惱怨盡， 
「phạt   phiền não  oán   tận  ，
 
救有救惡道； 
cứu   hữu  cứu   ác đạo ；
 
如來有伐救， 
Như Lai  hữu  phạt   cứu   ，
 
此二餘法無。」 
thử   nhị   dư   Pháp   vô  。」
 
此偈非唯直是根本，亦以讚歎供養如來，亦斷一切戲論、分別、諸取著等，故說此偈。 
thử   kệ   phi   duy  trực   thị  căn bản  ，diệc   dĩ  tán thán cúng dường Như Lai  ，diệc   đoạn  nhất thiết hí luận 、phân biệt 、chư   thủ trước  đẳng ，cố thuyết  thử   kệ   。
 
問曰：云何？ 
vấn   viết   ：vân hà ？
 
答曰：有無量種供養如來，以如來有無量功德。今且略說三種供養：一者隨法順行供養；二者資財奉施供養；三者自身禮拜供養。此初隨法順行供養，供養中勝。以此偈法供養如來，供養中勝，非物供養。 
đáp   viết   ：hữu  vô lượng chủng  cúng dường Như Lai  ，dĩ  Như Lai  hữu  vô lượng công đức  。kim   thả  lược thuyết  tam chủng cúng dường  ：nhất giả tùy pháp  thuận   hạnh/hành/hàng  cúng dường ；nhị giả tư tài  phụng thí  cúng dường ；tam giả tự thân  lễ bái  cúng dường 。thử   sơ   tùy pháp  thuận   hạnh/hành/hàng  cúng dường ，cúng dường trung  thắng  。dĩ  thử   kệ   Pháp   cúng dường Như Lai  ，cúng dường trung  thắng  ，phi   vật   cúng dường 。
 
問曰：此說何人供養如來？ 
vấn   viết   ：thử   thuyết  hà   nhân   cúng dường Như Lai  ？
 
答曰：若人通達不生際者。又復有說言，須菩提於先禮我。論師如是，以此偈法供養如來。 
đáp   viết   ：nhược/nhã  nhân   thông đạt  bất sanh  tế   giả 。hựu   phục hưũ thuyết ngôn  ，Tu-bồ-đề  ư  tiên  lễ   ngã   。Luận sư như thị ，dĩ  thử   kệ   Pháp   cúng dường Như Lai  。
 
問曰：供養世尊第一上吉，是故論初應法供養。謂此偈法，如說能斷一切取著、戲論等者，今應當說。 
vấn   viết   ：cúng dường Thế Tôn đệ nhất  thượng  cát   ，thị cố luận  sơ   ưng  pháp cúng dường  。vị   thử   kệ   Pháp   ，như thuyết  năng đoạn  nhất thiết thủ trước  、hí luận đẳng giả ，kim   ứng đương thuyết  。
 
答曰：汝聽，我今為說，善意思念。言戲論者，所謂取著有得有物二，及不實取諸相等，是戲弄法，故名戲論。彼今略說。所謂取體、若取非體、取體非體、或取非體非非體等，此偈於彼一切皆斷。 
đáp   viết   ：nhữ   thính   ，ngã   kim   vi  thuyết  ，thiện  ý tư  niệm   。ngôn  hí luận giả ，sở vị thủ   trước hữu  đắc hữu  vật   nhị   ，cập bất thật  thủ   chư tướng  đẳng ，thị  hí  lộng   Pháp   ，cố danh  hí luận 。bỉ   kim   lược thuyết  。sở vị thủ   thể   、nhược/nhã  thủ   phi   thể   、thủ   thể   phi   thể   、hoặc   thủ   phi   thể   phi   phi   thể   đẳng ，thử   kệ   ư  bỉ   nhất thiết giai  đoạn  。
 
問曰：云何皆斷？ 
vấn   viết   ：vân hà giai   đoạn  ？
 
答曰：偈言： 
đáp   viết   ：kệ   ngôn  ：
 
「佛已說因緣， 
「Phật dĩ thuyết  nhân duyên  ，
 
斷諸戲論法， 
đoạn  chư   hí luận Pháp   ，
 
故我稽首禮， 
cố  ngã   khể thủ  lễ   ，
 
說法師中勝。」 
thuyết pháp sư  trung  thắng  。」
 
因緣生者，皆是戲論。 
nhân duyên sanh  giả ，giai thị hí luận 。
 
問曰：因緣生者，云何戲論？ 
vấn   viết   ：nhân duyên sanh  giả ，vân hà hí luận ？
 
答曰：因緣生者，世尊已於小乘中說，隨順次第得入法義，亦以對治外道取法。 
đáp   viết   ：nhân duyên sanh  giả ，Thế Tôn dĩ   ư  Tiểu thừa  trung  thuyết  ，tùy thuận  thứ đệ đắc nhập  pháp nghĩa  ，diệc   dĩ  đối trì  ngoại đạo  thủ   Pháp   。
 
問曰：云何對治？ 
vấn   viết   ：vân hà đối trì  ？
 
答曰：外道惡見，彼有體見、有斷常見。如是樂著一切世界摩醯首羅、時節、微塵、勝，及自性、斷滅等，生如是分別。彼外道人，如是分別則失因緣；彼人如是樂戲論故，名為惡見。此之戲論，是諸外道取著之法。為斷此故，世尊已說無明因緣而生於行，無明滅故諸行滅等。以如是故，有世界生；以如是故，則世界滅。非餘法故，如是生滅。 
đáp   viết   ：ngoại đạo  ác kiến  ，bỉ   hữu thể  kiến  、hữu  đoạn  thường kiến  。như thị lạc/nhạc  trước/trứ  nhất thiết thế giới Ma hề thủ la  、thời tiết 、vi trần  、thắng  ，cập tự tánh  、đoạn điệt đẳng ，sanh  như thị phân biệt 。bỉ   ngoại đạo  nhân   ，như thị phân biệt tức   thất   nhân duyên  ；bỉ nhân như thị lạc/nhạc  hí luận cố  ，danh vi ác kiến  。thử   chi hí luận ，thị  chư   ngoại đạo  thủ trước  chi Pháp   。vi  đoạn  thử   cố  ，Thế Tôn dĩ thuyết  vô minh  nhân duyên  nhi   sanh  ư  hạnh/hành/hàng  ，vô minh  diệt   cố  chư hạnh  diệt   đẳng 。dĩ  như   thị cố ，hữu  thế giới sanh  ；dĩ  như   thị cố ，tức   thế giới diệt   。phi   dư   Pháp   cố  ，như thị sanh diệt  。
 
問曰：摩醯首羅、時節、微塵、勝者、自性及斷滅等，此等因緣能生世界、滅世界者。此諸因緣，可是戲論。若因緣生、因緣滅者，云何戲論？ 
vấn   viết   ：Ma hề thủ la  、thời tiết 、vi trần  、thắng giả  、tự tánh  cập đoạn điệt đẳng ，thử   đẳng nhân duyên  năng sanh  thế giới 、diệt   thế giới giả 。thử   chư   nhân duyên  ，khả  thị  hí luận 。nhược/nhã  nhân duyên sanh  、nhân duyên  diệt   giả ，vân hà hí luận ？
 
答曰：以取著故。次第乃至取著涅槃，如來亦遮，何況不遮取著因緣？外道之人取著體故，失於善道、行於惡道，戲論不實。 
đáp   viết   ：dĩ  thủ trước  cố  。thứ đệ nãi chí thủ trước  Niết-Bàn ，Như Lai  diệc   già   ，hà huống  bất già   thủ trước  nhân duyên  ？ngoại đạo  chi nhân   thủ trước  thể   cố  ，thất   ư  thiện đạo 、hạnh/hành/hàng  ư  ác đạo ，hí luận bất thật  。
 
問曰：云何？ 
vấn   viết   ：vân hà ？
 
答曰：摩醯首羅若作世界，彼為是常？為是無常？為為他作？不為他作？彼為生已而有所作？為是未生而有所作？為有而作？為無而作？彼如是等，皆悉不然。若作世界，為常而作？無常而作？為為他作？不為他作？為生不生？為有為無？如是一切皆不相應，無道理故。 
đáp   viết   ：Ma hề thủ la  nhược/nhã  tác thế giới ，bỉ   vi  thị  thường   ？vi  thị  vô thường  ？vi  vi  tha tác  ？bất vi  tha tác  ？bỉ   vi  sanh dĩ  nhi   hữu sở tác  ？vi  thị  vị sanh  nhi   hữu sở tác  ？vi  hữu  nhi   tác ？vi  vô  nhi   tác ？bỉ   như thị đẳng ，giai tất bất nhiên  。nhược/nhã  tác thế giới ，vi  thường   nhi   tác ？vô thường  nhi   tác ？vi  vi  tha tác  ？bất vi  tha tác  ？vi  sanh  bất sanh  ？vi  hữu vi vô  ？như thị nhất thiết giai  bất tướng ứng  ，vô  đạo lý  cố  。
 
問曰：云何名為無道理耶？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  vô  đạo lý  da   ？
 
答曰：若是常法，云何而得造作世界？若是常法作世界者，虛空亦應得作世界——是事不可——若是無常作世界者，瓶等亦應造作世界；若常無常作世界者，虛空與瓶皆應得作——是事不可。若汝意謂常無常過，離常無常更別有作作世界者，是則無窮作世界作，更復有作之所作故。此復有過，瓶亦應是作世界作——是事不可。若汝意謂此是過者，則無作者而作世界。此義不成。 
đáp   viết   ：nhược/nhã  thị  thường   Pháp   ，vân hà nhi   đắc   tạo tác  thế giới ？nhược/nhã  thị  thường   Pháp   tác thế giới giả ，hư không  diệc   ưng  đắc   tác thế giới ——thị  sự   bất khả ——nhược/nhã  thị  vô thường  tác thế giới giả ，bình đẳng diệc   ưng  tạo tác  thế giới ；nhược/nhã  thường   vô thường  tác thế giới giả ，hư không  dữ  bình giai   ưng  đắc   tác ——thị  sự   bất khả 。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   thường   vô thường  quá/qua  ，ly   thường   vô thường  cánh  biệt   hữu tác  tác thế giới giả ，thị tắc  vô cùng tác thế giới tác ，cánh  phục hưũ tác chi sở tác  cố  。thử   phục hưũ quá/qua  ，bình diệc   ưng  thị  tác thế giới tác ——thị  sự   bất khả 。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   thử   thị  quá/qua  giả ，tức   vô tác  giả nhi   tác thế giới 。thử   nghĩa   bất thành  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：無眾生故。若無作者，尚自非有，況復有作？如其無作，得有造作，是則無物亦應得作；若其得作，兔角亦應作石女兒，又亦應作虛空花鬘。是事不可。亦可作瓶，而皆不作。 
đáp   viết   ：vô  chúng sanh cố  。nhược/nhã  vô tác  giả ，thượng   tự   phi hữu ，huống   phục hưũ tác ？như   kỳ  vô tác  ，đắc hữu  tạo tác  ，thị tắc  vô vật  diệc   ưng  đắc   tác ；nhược/nhã  kỳ  đắc   tác ，thỏ giác  diệc   ưng  tác thạch nữ nhi  ，hựu   diệc   ưng  tác hư  không hoa  man  。thị  sự   bất khả 。diệc   khả  tác bình ，nhi   giai   bất tác  。
 
若已生者，當知不得造作世界，如瓶不作。若未生者，亦不得作，如石女兒。若是有者，不作世界，猶如其人。若是無者，不作世界，猶如兔角。 
nhược/nhã  dĩ   sanh giả  ，đương tri bất đắc tạo tác  thế giới ，như   bình bất tác  。nhược/nhã  vị sanh  giả ，diệc   bất đắc tác ，như   thạch nữ nhi  。nhược/nhã  thị  hữu  giả ，bất tác  thế giới ，do như  kỳ nhân 。nhược/nhã  thị  vô  giả ，bất tác  thế giới ，do như  thỏ giác  。
 
此於世界常無常等不相似過。又復，如是摩醯首羅常無常等，若是世界之因緣者，世間罪福亦是所作。是事不可。若如是者，一切罪福則無果報。然今現見世間罪福皆有果報。又復勝等，無物體故，不作世界。此義成就，先已廣說。以無因緣，是故彼無。若丈夫作丈夫不成，自不成故，不能成法。若有丈夫可有轉行，如勝是常。無因緣故，勝無轉行。以是常故，如丈夫覺。丈夫無覺，則常如勝。若如是者，一切諸法皆悉是常。若無物者，何法為常？若無法常，云何分別流轉行等？迦卑羅師，汝是弟子，云何有勝、有丈夫者？汝當說之，令義成就，爾乃於後常等法成。 
thử   ư  thế giới thường   vô thường  đẳng bất tương tự quá/qua  。hựu phục  ，như thị Ma hề thủ la  thường   vô thường  đẳng ，nhược/nhã  thị  thế giới chi nhân duyên  giả ，thế gian tội phước diệc   thị  sở tác  。thị  sự   bất khả 。nhược như  thị  giả ，nhất thiết tội phước tức   vô quả  báo   。nhiên kim   hiện kiến  thế gian tội phước giai hữu  quả báo  。hựu phục  thắng  đẳng ，vô vật  thể   cố  ，bất tác  thế giới 。thử   nghĩa   thành tựu ，tiên  dĩ   quảng thuyết  。dĩ  vô nhân  duyên  ，thị cố bỉ   vô  。nhược/nhã  trượng phu tác trượng phu bất thành  ，tự   bất thành  cố  ，bất năng thành  Pháp   。nhược hữu trượng phu khả  hữu  chuyển  hạnh/hành/hàng  ，như   thắng  thị  thường   。vô nhân  duyên  cố  ，thắng  vô chuyển  hạnh/hành/hàng  。dĩ  thị  thường   cố  ，như   trượng phu giác  。trượng phu vô giác  ，tức   thường   như   thắng  。nhược như  thị  giả ，nhất thiết chư pháp  giai tất thị  thường   。nhược/nhã  vô vật  giả ，hà   Pháp   vi  thường   ？nhược/nhã  vô  Pháp   thường   ，vân hà phân biệt lưu chuyển  hạnh/hành/hàng  đẳng ？Ca  ti   La   sư   ，nhữ   thị  đệ-tử ，vân hà hữu  thắng  、hữu  trượng phu giả ？nhữ   đương  thuyết  chi ，lệnh  nghĩa   thành tựu ，nhĩ nãi  ư  hậu  thường   đẳng pháp thành  。
 
問曰：云何無勝？ 
vấn   viết   ：vân hà Vô thắng  ？
 
答曰：云何有勝？ 
đáp   viết   ：vân hà hữu  thắng  ？
 
問曰：以阿含故。 
vấn   viết   ：dĩ  A Hàm  cố  。
 
答曰：我今亦以阿含故無。 
đáp   viết   ：ngã   kim   diệc   dĩ  A Hàm  cố  vô  。
 
問曰：以道理故，有勝成就，迭相攝故。 
vấn   viết   ：dĩ  đạo lý  cố  ，hữu  thắng  thành tựu ，điệt   tướng  nhiếp   cố  。
 
答曰：何者道理？ 
đáp   viết   ：hà   giả đạo lý  ？
 
問曰：有勝以見次第有壞相故，如見樹皮，知有樹心。 
vấn   viết   ：hữu  thắng  dĩ  kiến  thứ đệ hữu  hoại   tướng  cố  ，như   kiến  thụ/thọ   bì   ，tri   hữu  thụ/thọ   tâm   。
 
答曰：若如是者，是汝家中私量所量道理成就，實無此勝，見壞相故。猶如兔角，兔角是有，見壞相故，如樹皮等。 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，thị  nhữ   gia  trung  tư   lượng  sở lượng  đạo lý  thành tựu ，thật   vô  thử   thắng  ，kiến  hoại   tướng  cố  。do như  thỏ giác  ，thỏ giác  thị  hữu  ，kiến  hoại   tướng  cố  ，như   thụ/thọ   bì   đẳng 。
 
若汝意謂，雖無面等而是有者，不相類故，則知無勝。以不生故，如石女兒。若如虛空，則不成就；若如涅槃，是則無物無體，云何成有不有？此我今說，汝雖有語都無義理。如汝向者，見宗、因、喻而有所說，皆不相應。此我今說，破汝勝法有無量種，不可具說，略說少分。於汝法中言丈夫者，此無眾生，無因緣故，猶如兔角。如汝向者言丈夫是世界因緣，已引喻者世界因緣。今共籌量，若不能說，緣具則減，緣具減故是則有過，譬喻則減。汝則退壞一切諍對不成就者，無譬喻故。應先自觀己之朋、已說自因相，若其是常則非作者，若是無常亦非作者；若為他作亦非作者，不為他作亦非作者；若體已生亦非作者，若是未生亦非作者；若其是有亦非作者，若其是無亦非作者；皆有譬喻，不能具說。當審思量，自朋有喻、他朋無喻。如是如是，摩醯首羅、時、微塵等世界因緣則不成就。若此成就，作與所作迭互相作。無如是事。若有此事，摩醯首羅則能作勝，勝亦能作摩醯首羅，如是等故。如是外道說作所作，迭互相違，皆不相應。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，tuy   vô  diện   đẳng nhi   thị  hữu  giả ，bất tướng  loại   cố  ，tức   tri   Vô thắng  。dĩ  ất sanh  cố  ，như   thạch nữ nhi  。nhược/nhã  như hư không  ，tức   bất thành tựu ；nhược như  Niết-Bàn ，thị tắc  vô vật  vô thể  ，vân hà thành  hữu bất hữu  ？thử   ngã   kim   thuyết  ，nhữ   tuy hữu  ngữ  đô   vô nghĩa  lý   。như   nhữ   hướng   giả ，kiến  tông   、nhân   、dụ   nhi   hữu  sở thuyết  ，giai   bất tướng ứng  。thử   ngã   kim   thuyết  ，phá   nhữ   thắng Pháp hữu  vô lượng chủng  ，bất khả cụ thuyết  ，lược thuyết  thiểu  phần  。ư  nhữ   Pháp   trung  ngôn  trượng phu giả ，thử   vô  chúng sanh ，vô nhân  duyên  cố  ，do như  thỏ giác  。như   nhữ   hướng   giả ngôn  trượng phu thị  thế giới nhân duyên  ，dĩ   dẫn  dụ   giả thế giới nhân duyên  。kim   cọng  trù lượng  ，nhược/nhã  bất năng thuyết  ，duyên  cụ   tức   giảm   ，duyên  cụ   giảm   cố  thị tắc  hữu quá  ，thí dụ tức   giảm   。nhữ   tức   thoái  hoại   nhất thiết tránh   đối   bất thành tựu giả ，vô  thí dụ cố  。ưng  tiên  tự   quán  kỷ   chi bằng   、dĩ thuyết  tự   nhân   tướng  ，nhược/nhã  kỳ  thị  thường   tức   phi   tác giả  ，nhược/nhã  thị  vô thường  diệc   phi   tác giả  ；nhược/nhã  vi  tha tác  diệc   phi   tác giả  ，bất vi  tha tác  diệc   phi   tác giả  ；nhược/nhã  thể   dĩ sanh  diệc   phi   tác giả  ，nhược/nhã  thị  vị sanh  diệc   phi   tác giả  ；nhược/nhã  kỳ  thị  hữu  diệc   phi   tác giả  ，nhược/nhã  kỳ  thị  vô  diệc   phi   tác giả  ；giai hữu  thí dụ ，bất năng  cụ thuyết  。đương  thẩm   tư lượng  ，tự   bằng   hữu  dụ   、tha  bằng   vô  dụ   。như thị như thị  ，Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  thế giới nhân duyên  tức   bất thành tựu 。nhược/nhã  thử   thành tựu ，tác dữ  sở tác  điệt   hỗ tương tác 。vô  như thị sự   。nhược hữu thử sự  ，Ma hề thủ la  tức   năng tác  thắng  ，thắng  diệc   năng tác  Ma hề thủ la  ，như thị đẳng cố  。như thị ngoại đạo  thuyết  tác sở tác  ，điệt   hỗ tương vi   ，giai   bất tướng ứng  。
 
問曰：如汝所說，緣具不成是則有過，譬喻則減復退壞者。此我今說，何等緣具？何者減相？若何等人宗、因、喻等三是緣具？彼如是人則三種減，唯因、譬喻此二有過。以緣具故，宗則無減，以是言說之根本故，又義成故。此久已說有三種減、因喻二減，若人分別此之三分，具足和合故名緣具。彼如是人，應三種減。若復有人因三相語，則是緣具。彼人三種，云何有減？若緣具過、若譬喻減，云何彼人而當有減？若緣具過，汝未知故作如是說，說喻減已得緣具過若復退壞。 
vấn   viết   ：như nhữ sở thuyết  ，duyên  cụ   bất thành  thị tắc  hữu quá  ，thí dụ tức   giảm   phục  thoái  hoại   giả 。thử   ngã   kim   thuyết  ，hà đẳng  duyên  cụ   ？hà   giả giảm   tướng  ？nhược/nhã  hà đẳng  nhân   tông   、nhân   、dụ   đẳng tam  thị  duyên  cụ   ？bỉ   như   thị nhân tức   tam chủng  giảm   ，duy  nhân   、thí dụ thử   nhị   hữu quá  。dĩ  duyên  cụ   cố  ，tông   tức   vô giảm  ，dĩ  thị  ngôn thuyết  chi căn bản  cố  ，hựu   nghĩa   thành  cố  。thử   cửu   dĩ thuyết  hữu  tam chủng  giảm   、nhân   dụ   nhị   giảm   ，nhược/nhã  nhân   phân biệt thử   chi tam  phần  ，cụ túc hòa hợp  cố  danh duyên  cụ   。bỉ   như   thị nhân ，ưng  tam chủng  giảm   。nhược/nhã  phục hưũ nhân nhân  tam  tướng  ngữ  ，tức   thị  duyên  cụ   。bỉ nhân tam chủng  ，vân hà hữu  giảm   ？nhược/nhã  duyên  cụ   quá/qua  、nhược/nhã  thí dụ giảm   ，vân hà bỉ nhân nhi   đương  hữu  giảm   ？nhược/nhã  duyên  cụ   quá/qua  ，nhữ   vị tri  cố  tác như thị thuyết  ，thuyết  dụ   giảm   dĩ đắc  duyên  cụ   quá/qua  nhược phục  thoái  hoại   。
 
答曰：云何如是撾打虛空？若能捨離摩醯首羅之朋分已，則可起心自謂黠慧，爾乃攝取若耶須摩之朋分也。汝此語言，不能說於出世間法，與世間法復不相應，以其虛妄最凡鄙故。此如是故，則不須答。若耶須摩論師說言，此言語法。云何復離世諦之法？此我今說，以何者是彼因三相？若何者法語為緣具？復以何者是因三相？ 
đáp   viết   ：vân hà như thị qua   đả   hư không  ？nhược/nhã  năng  xả ly  Ma hề thủ la  chi bằng   phần  dĩ   ，tức   khả  khởi   tâm   tự vị  hiệt tuệ  ，nhĩ nãi  nhiếp thủ  nhược da  tu   ma   chi bằng   phần  dã  。nhữ   thử   ngữ ngôn ，bất năng thuyết  ư  xuất thế gian pháp  ，dữ  thế gian pháp  phục  bất tướng ứng  ，dĩ  kỳ  hư vọng tối   phàm  bỉ   cố  。thử như  thị cố ，tức   bất tu  đáp   。nhược da  tu   ma   Luận sư thuyết ngôn  ，thử   ngôn ngữ  Pháp   。vân hà phục  ly   thế đế  chi Pháp   ？thử   ngã   kim   thuyết  ，dĩ hà giả thị  bỉ   nhân   tam  tướng  ？nhược/nhã  hà   giả pháp ngữ  vi  duyên  cụ   ？phục  dĩ hà giả thị  nhân   tam  tướng  ？
 
問曰：朋中之法，相對朋無，復自朋成。如聲無常，以造作故，因緣壞故，作已生故。如是等故，若法造作，皆是無常，譬如瓶等；聲亦如是，作故無常。諸如是等，一切諸法，作故無常。 
vấn   viết   ：bằng   trung  chi Pháp   ，tướng  đối   bằng   vô  ，phục  tự   bằng   thành  。như   thanh   vô thường  ，dĩ  tạo tác  cố  ，nhân duyên  hoại   cố  ，tác dĩ sanh  cố  。như thị đẳng cố  ，nhược/nhã  Pháp   tạo tác  ，giai thị vô thường  ，thí như  bình đẳng ；thanh   diệc như thị ，tác cố  vô thường  。chư   như thị đẳng ，nhất thiết chư pháp  ，tác cố  vô thường  。
 
答曰：何名作法？為作名作？離作名作？此今解釋。若以作故名為作者，聲是作法。聲皆是作，是故名作。若如是者，朋法不攝，則不得言聲是朋法。若汝意謂有如是過，聲與作異，聲則非作。若法離作，不得言作。以如是故，知聲非作；若聲非作，是則無法；若無法者，云何言常？或言無常？若分別物、分別物法，云何作聲？為有故作？為無故作？此今解釋。有法不作、無亦不作，若法有無亦不成作。若汝說言，聲是作法，故無常者。是事不然。又如汝說三種相故，是名作法，因及因語皆是緣具，則不相應。 
đáp   viết   ：hà   danh   tác pháp  ？vi  tác danh   tác ？ly   tác danh   tác ？thử   kim   giải thích  。nhược/nhã  dĩ  tác cố  danh vi tác giả  ，thanh   thị  tác pháp  。thanh   giai thị tác ，thị cố danh   tác 。nhược như  thị  giả ，bằng   Pháp   bất nhiếp   ，tức   bất đắc ngôn  thanh   thị  bằng   Pháp   。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   hữu  như thị quá/qua  ，thanh   dữ  tác dị   ，thanh   tức   phi   tác 。nhược/nhã  Pháp   ly   tác ，bất đắc ngôn  tác 。dĩ  như   thị cố ，tri   thanh   phi   tác ；nhược/nhã  thanh   phi   tác ，thị tắc  vô  Pháp   ；nhược/nhã  vô  Pháp   giả ，vân hà ngôn  thường   ？hoặc   ngôn  vô thường  ？nhược/nhã  phân biệt vật   、phân biệt vật   Pháp   ，vân hà tác thanh   ？vi  hữu  cố  tác ？vi  vô cố tác ？thử   kim   giải thích  。hữu pháp  bất tác  、vô  diệc   bất tác  ，nhược/nhã  pháp hữu  vô  diệc   bất thành  tác 。nhược/nhã  nhữ   thuyết ngôn  ，thanh   thị  tác pháp  ，cố  vô thường  giả 。thị  sự   bất nhiên  。hựu   như   nhữ   thuyết  tam chủng  tướng  cố  ，thị danh tác pháp  ，nhân   cập nhân   ngữ  giai thị duyên  cụ   ，tức   bất tướng ứng  。
 
問曰：云何名為不相應耶？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  ất tướng ứng  da   ？
 
答曰：以不成故。一切作法無三種相，無朋對故。作朋之對，彼朋不作，是故相破。若不作者，是則無法；若無法者，云何破壞？如是兩朋，非等非勝，非有作法。若無法壞，亦可說言兔角破壞。以無體故，義不相應。 
đáp   viết   ：dĩ  ất thành  cố  。nhất thiết tác pháp  vô  tam chủng  tướng  ，vô  bằng   đối   cố  。tác bằng   chi đối   ，bỉ   bằng   bất tác  ，thị cố tướng  phá   。nhược/nhã  bất tác giả  ，thị tắc  vô  Pháp   ；nhược/nhã  vô  Pháp   giả ，vân hà phá hoại  ？như thị lượng (lưỡng)   bằng   ，phi   đẳng phi   thắng  ，phi hữu tác pháp  。nhược/nhã  vô  Pháp   hoại   ，diệc   khả  thuyết ngôn  thỏ giác  phá hoại  。dĩ  vô thể  cố  ，nghĩa   bất tướng ứng  。
 
若汝意謂，無常之朋，常朋相對，如是隨起。此我今說，汝甚愚癡，以不成法而欲成法。此無常者，名為無物；若無物者，則無自朋；自朋不成，不得隨起、不得迴轉。若如是者，不得言朋，如虛空等，以無物故。若汝說言，他朋常者，是義不然。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，vô thường  chi bằng   ，thường   bằng   tướng  đối   ，như thị tùy khởi  。thử   ngã   kim   thuyết  ，nhữ   thậm   ngu si ，dĩ  ất thành  Pháp   nhi   dục   thành  Pháp   。thử   vô thường  giả ，danh vi vô vật  ；nhược/nhã  vô vật  giả ，tức   vô  tự   bằng   ；tự   bằng   bất thành  ，bất đắc tùy khởi  、bất đắc  hồi chuyển  。nhược như  thị  giả ，bất đắc ngôn  bằng   ，như hư không  đẳng ，dĩ  vô vật  cố  。nhược/nhã  nhữ   thuyết ngôn  ，tha  bằng   thường   giả ，thị  nghĩa   bất nhiên  。
 
問曰：云何不然？ 
vấn   viết   ：vân hà bất nhiên  ？
 
答曰：常不成故。如此常者，為是有物？為是無物？若是有物，瓶則是常，以有物故；若常無物，兔角應常，以無物故。是故，不得言常無常。若汝說言，作法隨自朋不離。是義不然，以其自朋不成就故。 
đáp   viết   ：thường   bất thành  cố  。như thử  thường   giả ，vi  thị  hữu  vật   ？vi  thị  vô vật  ？nhược/nhã  thị  hữu  vật   ，bình tức   thị  thường   ，dĩ  hữu  vật cố  ；nhược/nhã  thường   vô vật  ，thỏ giác  ưng  thường   ，dĩ  vô vật  cố  。thị cố ，bất đắc ngôn  thường   vô thường  。nhược/nhã  nhữ   thuyết ngôn  ，tác pháp  tùy tự  bằng   bất ly  。thị  nghĩa   bất nhiên  ，dĩ  kỳ  tự   bằng   bất thành tựu cố  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：此說不成，與朋相似，得言相似。以相似故，有自他朋。而汝朋者，則不相應，以所成法未成就故。 
đáp   viết   ：thử   thuyết  bất thành  ，dữ  bằng   tương tự ，đắc   ngôn  tương tự 。dĩ  tương tự cố  ，hữu  tự tha  bằng   。nhi   nhữ   bằng   giả ，tức   bất tướng ứng  ，dĩ  sở   thành  Pháp   vị thành  tựu   cố  。
 
問曰：云何名為所成未成？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  sở   thành  vị thành  ？
 
答曰：以所成法是無常故。無常無物，如其無物，何處相似？何者相似？謂瓶、無常二相似生。若如是說，所成之法有異相似，得言相似。以相似故，有自他朋。此所成法若有二種得言相似：瓶與無常。有二種法得言相似，無二種法故不相似。彼所成法若未生者，何名無常？云何名為所成成就？云何無常所成成就？ 
đáp   viết   ：dĩ  sở   thành  Pháp   thị  vô thường  cố  。vô thường  vô vật  ，như   kỳ  vô vật  ，hà   xứ/xử  tương tự ？hà   giả tương tự ？vị   bình 、vô thường  nhị   tương tự sanh  。nhược như  thị  thuyết  ，sở   thành  chi pháp hữu  dị   tương tự ，đắc   ngôn  tương tự 。dĩ  tương tự cố  ，hữu  tự tha  bằng   。thử   sở   thành  Pháp   nhược/nhã  hữu nhị chủng  đắc   ngôn  tương tự ：bình dữ  vô thường  。hữu nhị chủng  Pháp   đắc   ngôn  tương tự ，vô nhị chủng  Pháp   cố  bất tương tự 。bỉ   sở   thành  Pháp   nhược/nhã  vị sanh  giả ，hà   danh   vô thường  ？vân hà danh  vi  sở   thành  thành tựu ？vân hà vô thường  sở   thành  thành tựu ？
 
問曰：云何名為所成不成？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  sở   thành  bất thành  ？
 
答曰：然此所成，或時是聲，或是無常，或聲無常若合或和。此等一切皆不可成。若不可成，為於何處有所成法？若分別物，分別物法，若有相似。 
đáp   viết   ：nhiên thử   sở   thành  ，hoặc thời  thị  thanh   ，hoặc   thị  vô thường  ，hoặc   thanh   vô thường  nhược/nhã  hợp  hoặc   hòa  。thử   đẳng nhất thiết giai  bất khả thành  。nhược/nhã  bất khả thành  ，vi  ư hà xứ/xử  hữu  sở   thành  Pháp   ？nhược/nhã  phân biệt vật   ，phân biệt vật   Pháp   ，nhược hữu tương tự 。
 
若汝意謂，離聲、無常二種法外，更攝餘物名所成者。是義不然，物不成故。彼何者物離聲等二，於何處攝而得言物？彼若是聲，彼則不得名為所成，以成就故；若是無常，彼無法故，所成不成，聲不能破；若是合者，是亦不然，物與無物不可得合，是故不合；和亦如是，而不可得。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，ly   thanh   、vô thường  nhị chủng  Pháp   ngoại   ，cánh  nhiếp   dư   vật   danh   sở   thành  giả 。thị  nghĩa   bất nhiên  ，vật   bất thành  cố  。bỉ   hà   giả vật   ly   thanh   đẳng nhị   ，ư hà xứ/xử  nhiếp   nhi   đắc   ngôn  vật   ？bỉ   nhược/nhã  thị  thanh   ，bỉ   tức   bất đắc danh vi sở   thành  ，dĩ  thành tựu cố  ；nhược/nhã  thị  vô thường  ，bỉ   vô  Pháp   cố  ，sở   thành  bất thành  ，thanh   bất năng phá  ；nhược/nhã  thị  hợp  giả ，thị  diệc   bất nhiên  ，vật   dữ  vô vật  bất khả đắc hợp  ，thị cố bất hợp  ；hòa  diệc như thị ，nhi   bất khả đắc 。
 
若復意謂，聲異所成。是義不然。無常與聲，不別異故、不異成故。若汝說言，有朋法作。是義不然。離朋有法，義不成就，於佛法中，離物以外更無物法。 
nhược phục  ý   vị   ，thanh   dị   sở   thành  。thị  nghĩa   bất nhiên  。vô thường  dữ  thanh   ，bất biệt dị  cố  、bất dị   thành  cố  。nhược/nhã  nhữ   thuyết ngôn  ，hữu  bằng   Pháp   tác 。thị  nghĩa   bất nhiên  。ly   bằng   hữu pháp  ，nghĩa   bất thành tựu ，ư  Phật Pháp trung  ，ly   vật   dĩ  ngoại   cánh  vô vật  Pháp   。
 
問曰：緣具、所成，此二相對，名物、物法。 
vấn   viết   ：duyên  cụ   、sở   thành  ，thử   nhị   tướng  đối   ，danh   vật   、vật   Pháp   。
 
答曰：緣具、所成，二皆不成。離作物外，更無作法。如是作法，與朋不離；若作離朋，朋則非作。唯作是法，離作無法，不離於聲而有作法，是故偈言： 
đáp   viết   ：duyên  cụ   、sở   thành  ，nhị   giai   bất thành  。ly   tác vật ngoại  ，cánh  vô tác  Pháp   。như thị tác  Pháp   ，dữ  bằng   bất ly  ；nhược/nhã  tác ly   bằng   ，bằng   tức   phi   tác 。duy  tác thị pháp ，ly   tác vô  Pháp   ，bất ly  ư  thanh   nhi   hữu  tác pháp  ，thị cố kệ   ngôn  ：
 
「生作唯相貌， 
「sanh  tác duy  tướng mạo ，
 
作者亦如是， 
tác giả  diệc như thị ，
 
一切生不實， 
nhất thiết sanh  bất thật  ，
 
生法如兔角。」 
sanh pháp  như   thỏ giác  。」
 
如是作法，非有故有、非無故有、亦復非是有無故有。如是思量作法三相，義不相應。作法無物，語於何處得為緣具？若三種減、若緣具過。 
như thị tác  Pháp   ，phi hữu cố  hữu  、phi   vô cố hữu  、diệc   phục  phi thị hữu  vô cố hữu  。như thị tư lượng  tác pháp  tam  tướng  ，nghĩa   bất tướng ứng  。tác pháp  vô vật  ，ngữ  ư hà xứ/xử  đắc   vi  duyên  cụ   ？nhược/nhã  tam chủng  giảm   、nhược/nhã  duyên  cụ   quá/qua  。
 
又復語言，於三種相則不相應。語所說法，皆空無故，無自相故。句之與語，非一非異。離字無句，非一非異。字微塵成，因微塵有。然彼微塵，無分可得。以無分故，微塵自無，不能有成，若起若滅。 
hựu phục  ngữ ngôn ，ư  tam chủng  tướng  tức   bất tướng ứng  。ngữ  sở thuyết pháp  ，giai không  vô cố ，vô  tự tướng cố  。cú  chi dữ  ngữ  ，phi nhất phi dị  。ly   tự   vô  cú  ，phi nhất phi dị  。tự   vi trần  thành  ，nhân   vi trần  hữu  。nhiên bỉ   vi trần  ，vô  phần  khả đắc 。dĩ  vô  phần  cố  ，vi trần  tự   vô  ，bất năng  hữu  thành  ，nhược/nhã  khởi   nhược/nhã  diệt   。
 
問曰：如汝所言，所說法空。以法空故，語三種相皆不成者。是義不然，所說有故。此語所說，有可得故、因緣壞等。云何而言所說法空，遮三種相？ 
vấn   viết   ：như nhữ sở ngôn ，sở thuyết pháp  không  。dĩ  pháp không  cố  ，ngữ  tam chủng  tướng  giai   bất thành  giả 。thị  nghĩa   bất nhiên  ，sở thuyết  hữu  cố  。thử   ngữ  sở thuyết  ，hữu  khả đắc cố  、nhân duyên  hoại   đẳng 。vân hà nhi   ngôn  sở thuyết pháp  không  ，già   tam chủng  tướng  ？
 
答曰：因緣破壞，義不相應，不成就故。聲因緣壞，云何相應？以念念故，以不住故。既是無物，何處得有因緣破壞？以不生故，猶如兔角，若復無常。此語三相，若常無常，二不相應，如虛空無。又亦如瓶，無有因緣。如是因緣，一切皆無，有二過故。此等一切，悉皆如是。邪法所攝，皆是戲論。破外道故，佛說因緣。 
đáp   viết   ：nhân duyên  phá hoại  ，nghĩa   bất tướng ứng  ，bất thành tựu cố  。thanh   nhân duyên  hoại   ，vân hà tướng ứng  ？dĩ  niệm niệm  cố  ，dĩ  ất trụ  cố  。ký   thị  vô vật  ，hà   xứ/xử  đắc   hữu nhân duyên  phá hoại  ？dĩ  ất sanh  cố  ，do như  thỏ giác  ，nhược phục  vô thường  。thử   ngữ  tam  tướng  ，nhược/nhã  thường   vô thường  ，nhị   bất tướng ứng  ，như hư không  vô  。hựu   diệc   như   bình ，vô  hữu nhân duyên  。như thị nhân  duyên  ，nhất thiết giai  vô  ，hữu  nhị   quá/qua  cố  。thử   đẳng nhất thiết ，tất giai  như thị 。tà pháp  sở nhiếp  ，giai thị hí luận 。phá   ngoại đạo  cố  ，Phật thuyết  nhân duyên  。
 
問曰：若如是者，云何因緣得言戲論？如來世尊以諸因緣是實故說。佛如是說，此無明等，是大苦聚和合而生；若無明滅，大苦聚滅。如來世尊說苦聖諦，或說苦滅。若是實者，云何戲論？ 
vấn   viết   ：nhược như  thị  giả ，vân hà nhân duyên  đắc   ngôn  hí luận ？Như Lai  Thế Tôn dĩ  chư   nhân duyên  thị  thật   cố thuyết  。Phật như thị thuyết  ，thử   vô minh  đẳng ，thị  đại khổ  tụ   hòa hợp  nhi   sanh  ；nhược/nhã  vô minh  diệt   ，đại khổ  tụ   diệt   。Như Lai  Thế Tôn thuyết  khổ thánh đế  ，hoặc   thuyết  khổ   diệt   。nhược/nhã  thị  thật   giả ，vân hà hí luận ？
 
答曰：賢面當聽，此今略說。何名無明？以不能知四顛倒故，說名無明。云何名實？又言苦是苦聖諦者，如來世尊不如是說。如《勝思惟梵天問經》佛言：「梵天！若彼苦是實聖諦者，一切牛猪諸畜生等應有實諦。何以故？以彼皆受種種苦故。」又言：「梵天！若彼集是實聖諦者，六道眾生應有實諦。何以故？以彼因集生諸趣故。」又言：「梵天！若彼滅是實聖諦者，一切世間墮邪斷見說滅法者應有聖諦。何以故？彼說滅法為涅槃故。」又言：「梵天！若彼道是實聖諦者，緣於一切有為道者應有實諦。何以故？以彼依有為法求離有為法故。」以是故知，苦非實諦。又復說言：「知苦無生，是名苦實聖諦。」是故如來經說偈言： 
đáp   viết   ：hiền   diện   đương  thính   ，thử   kim   lược thuyết  。hà   danh   vô minh  ？dĩ  ất năng trai tứ   điên đảo cố  ，thuyết  danh   vô minh  。vân hà danh  thật   ？hựu   ngôn  khổ   thị  khổ thánh đế  giả ，Như Lai  Thế Tôn bất như thị thuyết  。như   《thắng  tư tánh Phạm Thiên  vấn   Kinh   》Phật ngôn  ：「Phạm Thiên  ！nhược/nhã  bỉ   khổ   thị  thật   thánh đế  giả ，nhất thiết ngưu   trư   chư   súc sanh đẳng ưng  hữu  thật đế  。hà dĩ cố ？dĩ  bỉ   giai   thọ/thụ   chủng chủng khổ   cố  。」hựu   ngôn  ：「Phạm Thiên  ！nhược/nhã  bỉ   tập   thị  thật   thánh đế  giả ，lục đạo  chúng sanh ưng  hữu  thật đế  。hà dĩ cố ？dĩ  bỉ   nhân   tập   sanh  chư thú  cố  。」hựu   ngôn  ：「Phạm Thiên  ！nhược/nhã  bỉ   diệt   thị  thật   thánh đế  giả ，nhất thiết thế gian  đọa  tà  đoạn kiến  thuyết  diệt pháp  giả ưng  hữu  thánh đế  。hà dĩ cố ？bỉ   thuyết  diệt pháp  vi  Niết-Bàn cố  。」hựu   ngôn  ：「Phạm Thiên  ！nhược/nhã  bỉ   đạo  thị  thật   thánh đế  giả ，duyên  ư  nhất thiết hữu vi đạo giả  ưng  hữu  thật đế  。hà dĩ cố ？dĩ  bỉ   y  hữu vi Pháp   cầu   ly   hữu vi Pháp   cố  。」dĩ  thị cố tri   ，khổ   phi   thật đế  。hựu phục  thuyết ngôn  ：「tri   khổ   vô sanh  ，thị danh khổ   thật   thánh đế  。」thị cố Như Lai  Kinh thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「一諦名不生， 
「nhất đế  danh   bất sanh  ，
 
有人說四諦， 
hữu  nhân   thuyết  Tứ đế  ，
 
道場不見一， 
đạo tràng bất kiến  nhất   ，
 
何況復有四？ 
hà huống  phục hưũ tứ   ？
 
如是未來世， 
như thị vị lai thế  ，
 
常有諸比丘， 
thường   hữu  chư   Tỳ-kheo ，
 
惡意出家已， 
ác  ý   xuất gia dĩ   ，
 
如是壞我法。」 
như thị hoại   ngã pháp  。」
 
是故得知一切諸法悉皆不生，通達知者是實聖諦。是故如來復有說言：「須菩提！乃至無有微塵等法，故名不生。彼何法知而得，名為知不生法？若無生忍而得，名為無生法忍。」以是故知，苦等四法非四聖諦。若如彼人之所分別，則非是智；若有能知不生不滅，乃得言諦，乃得言智。此如是義，聖須菩提問如來言： 
thị cố đắc   tri   nhất thiết chư pháp  tất giai  bất sanh  ，thông đạt  tri giả  thị  thật   thánh đế  。thị cố Như Lai  phục hưũ thuyết ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！nãi chí vô hữu vi trần đẳng  Pháp   ，cố danh  bất sanh  。bỉ   hà   Pháp   tri   nhi   đắc   ，danh vi tri   bất sanh pháp  ？nhược/nhã  vô sanh nhẫn  nhi   đắc   ，danh vi Vô sanh Pháp nhẫn 。」dĩ  thị cố tri   ，khổ   đẳng tứ pháp  phi   tứ thánh đế  。nhược như  bỉ nhân chi sở   phân biệt ，tức   phi thị trí   ；nhược hữu năng tri  bất sanh bất diệt ，nãi  đắc   ngôn  đế  ，nãi  đắc   ngôn  trí   。thử như  thị  nghĩa   ，Thánh   Tu-bồ-đề  vấn   Như Lai  ngôn  ：
 
「為苦是涅槃、 
「vi  khổ   thị  Niết-Bàn 、
 
苦智是涅槃？ 
khổ trí  thị  Niết-Bàn ？
 
為集是涅槃、 
vi  tập   thị  Niết-Bàn 、
 
集智是涅槃？ 
tập   trí   thị  Niết-Bàn ？
 
為滅是涅槃、 
vi  diệt   thị  Niết-Bàn 、
 
滅智是涅槃？ 
diệt trí  thị  Niết-Bàn ？
 
為道是涅槃、 
vi  đạo  thị  Niết-Bàn 、
 
道智是涅槃？」 
đạo trí  thị  Niết-Bàn ？」
 
佛言：「須菩提！ 
Phật ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！
 
苦非是涅槃， 
khổ   phi thị Niết-Bàn ，
 
苦智非涅槃， 
khổ trí  phi   Niết-Bàn ，
 
苦集非涅槃， 
khổ tập  phi   Niết-Bàn ，
 
集智非涅槃， 
tập   trí   phi   Niết-Bàn ，
 
苦滅非涅槃， 
khổ   diệt   phi   Niết-Bàn ，
 
滅智非涅槃， 
diệt trí  phi   Niết-Bàn ，
 
道非是涅槃， 
đạo  phi thị Niết-Bàn ，
 
道智非涅槃。 
đạo trí  phi   Niết-Bàn 。
 
又復須菩提！ 
hựu phục  Tu-bồ-đề  ！
 
四聖諦平等， 
tứ thánh đế  bình đẳng  ，
 
我說是涅槃。 
ngã   thuyết  thị  Niết-Bàn 。
 
如是涅槃者， 
như thị Niết-Bàn giả ，
 
非苦非苦智， 
phi   khổ   phi   khổ trí  ，
 
如是次第至， 
như thị thứ đệ chí   ，
 
非道非道智。」 
phi   đạo phi đạo  trí   。」
 
時聖須菩提， 
thời  Thánh   Tu-bồ-đề  ，
 
白佛言：「世尊！ 
bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！
 
復以何者是， 
phục  dĩ hà giả thị  ，
 
四聖諦平等？」 
tứ thánh đế  bình đẳng  ？」
 
佛言：「須菩提！ 
Phật ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！
 
所言平等者， 
sở ngôn  bình đẳng  giả ，
 
隨在於何處， 
tùy   tại   ư hà xứ/xử  ，
 
非苦非苦智， 
phi   khổ   phi   khổ trí  ，
 
如是次第至， 
như thị thứ đệ chí   ，
 
非道非道智。 
phi   đạo phi đạo  trí   。
 
若彼一切法， 
nhược/nhã  bỉ   nhất thiết pháp  ，
 
一切法真如， 
nhất thiết pháp  chân như ，
 
不虛妄真如， 
bất hư vọng chân như ，
 
如是法平等， 
như thị pháp bình đẳng  ，
 
我說彼涅槃， 
ngã   thuyết  bỉ   Niết-Bàn ，
 
而非是苦等。 
nhi   phi thị khổ   đẳng 。
 
一切法不生， 
nhất thiết pháp bất sanh  ，
 
以無自體故， 
dĩ  vô  tự thể cố  ，
 
如是說能知， 
như thị thuyết  năng tri  ，
 
一切法不生， 
nhất thiết pháp bất sanh  ，
 
是名實聖諦。」 
thị danh thật   thánh đế  。」
 
問曰：若如是者，以何義故，如來經中說四聖諦？ 
vấn   viết   ：nhược như  thị  giả ，dĩ hà nghĩa   cố  ，Như Lai  Kinh   trung  thuyết  tứ thánh đế  ？
 
答曰：此為次第隨順入故，佛如是說，非第一義。或實或妄語，是故世尊說言：「梵天！言實聖諦。實聖諦者，何處無實無妄語等。以是義故，四顛倒起，此智非實。如是苦諦，實不成就，我義成就。」 
đáp   viết   ：thử   vi  thứ đệ tùy thuận  nhập   cố  ，Phật như thị thuyết  ，phi   đệ nhất nghĩa  。hoặc   thật   hoặc   vọng ngữ  ，thị cố Thế Tôn thuyết ngôn  ：「Phạm Thiên  ！ngôn  thật   thánh đế  。thật   thánh đế  giả ，hà   xứ/xử  vô thật vô vọng  ngữ  đẳng 。dĩ  thị  nghĩa   cố  ，tứ   điên đảo khởi   ，thử   trí   phi thật  。như thị khổ đế  ，thật   bất thành tựu ，ngã   nghĩa   thành tựu 。」
 
問曰：我則不說非智為實，我說非智覺故名實。云何而說？於無常法謂是常法故名非智，於苦謂樂故名非智，無我謂我故名非智，不淨謂淨故名非智。如是等者，皆非是智。若於無常能知無常，於苦知苦，於無我法能知無我，於不淨法能知不淨，如是知者，彼得言智，彼得言實。如是我說智名為實，非無智實。 
vấn   viết   ：ngã   tức   bất thuyết phi  trí   vi  thật   ，ngã   thuyết phi  trí   giác  cố danh  thật   。vân hà nhi   thuyết  ？ư  vô thường  Pháp   vị   thị  thường   Pháp   cố danh  phi   trí   ，ư  khổ   vị   lạc/nhạc  cố danh  phi   trí   ，vô ngã vị   ngã   cố danh  phi   trí   ，bất tịnh  vị   tịnh   cố danh  phi   trí   。như thị đẳng giả ，giai   phi thị trí   。nhược/nhã  ư  vô thường  năng tri  vô thường  ，ư  khổ   tri   khổ   ，ư  vô ngã Pháp   năng tri  vô ngã ，ư  bất tịnh Pháp  năng tri  bất tịnh  ，như thị tri  giả ，bỉ   đắc   ngôn  trí   ，bỉ   đắc   ngôn  thật   。như thị ngã   thuyết  trí   danh vi thật   ，phi   vô trí  thật   。
 
答曰：此癡臭氣風來薰我，以戲論故。此癡最大，樂著智故。 
đáp   viết   ：thử   si   xú  khí   phong   lai  huân   ngã   ，dĩ  hí luận cố  。thử   si   tối   Đại  ，lạc/nhạc  trước/trứ  trí   cố  。
 
問曰：云何？ 
vấn   viết   ：vân hà ？
 
答曰：偈言： 
đáp   viết   ：kệ   ngôn  ：
 
「若其有無常， 
「nhược/nhã  kỳ  hữu  vô thường  ，
 
可得言有常， 
khả đắc ngôn  hữu  thường   ，
 
既無少無常， 
ký   vô  thiểu  vô thường  ，
 
何處當有常？ 
hà   xứ/xử  đương  hữu  thường   ？
 
若其少有苦， 
nhược/nhã  kỳ  thiểu  hữu khổ  ，
 
可得言有樂， 
khả đắc ngôn  hữu  lạc/nhạc  ，
 
既無微少苦， 
ký   vô  vi   thiểu  khổ   ，
 
何處當有樂？ 
hà   xứ/xử  đương  hữu  lạc/nhạc  ？
 
若少有無我， 
nhược/nhã  thiểu  hữu  vô ngã ，
 
可得言有我， 
khả đắc ngôn  hữu  ngã   ，
 
既無有無我， 
ký   vô hữu vô ngã ，
 
何處當有我？ 
hà   xứ/xử  đương  hữu  ngã   ？
 
若有不寂靜， 
nhược hữu bất tịch tĩnh  ，
 
可得有寂靜， 
khả đắc hữu  tịch tĩnh  ，
 
既無不寂靜， 
ký   vô  bất tịch tĩnh  ，
 
何處有寂靜？」 
hà   xứ/xử  hữu  tịch tĩnh  ？」
 
而於色體貪取著已，或分別常、分別無常。色自體空，畢竟無物，何處有常及有無常如是等類？如色如是，至一切法皆此因緣，成就戲論。然此因緣，亦是戲論；非唯因緣，如是戲論，乃至取佛，亦是戲論。 
nhi   ư  sắc thể  tham   thủ trước  dĩ   ，hoặc   phân biệt thường   、phân biệt vô thường  。sắc   tự thể không  ，tất cánh vô  vật   ，hà   xứ/xử  hữu  thường   cập hữu  vô thường  như thị đẳng loại   ？như   sắc   như thị ，chí   nhất thiết pháp  giai   thử   nhân duyên  ，thành tựu hí luận 。nhiên thử   nhân duyên  ，diệc   thị  hí luận ；phi   duy  nhân duyên  ，như thị hí luận ，nãi chí thủ   Phật ，diệc   thị  hí luận 。
 
問曰：云何？ 
vấn   viết   ：vân hà ？
 
答曰：善男子聽，汝勿憍慢，佛智難解。世尊偈言： 
đáp   viết   ：Thiện nam tử  thính   ，nhữ   vật   kiêu mạn ，Phật trí  nạn/nan  giải  。Thế Tôn kệ   ngôn  ：
 
「持心如金剛， 
「trì tâm  như   Kim cương ，
 
深信佛智慧， 
thâm tín  Phật trí tuệ  ，
 
知心地無我， 
tri   tâm địa  vô ngã ，
 
能聞微細智。」 
năng văn  vi tế trí   。」
 
今汝善意，生金剛心，善面汝今聽，說戲論不戲論相。 
kim   nhữ   thiện ý  ，sanh  Kim cương tâm ，thiện  diện   nhữ   kim   thính   ，thuyết  hí luận bất hí luận tướng  。
 
問曰：云何？ 
vấn   viết   ：vân hà ？
 
答曰：此如是義，佛《大經》中覺菩薩故，言：「須菩提！非體不覺非體。」須菩提言：「世尊！云何體能覺非體耶？」佛言：「不爾。須菩提！」須菩提言：「世尊！云何非體能覺體耶？」佛言：「不爾。須菩提！」須菩提言：「世尊！云何體能覺體耶？」佛言：「不爾。須菩提！」須菩提言：「世尊！云何非體能覺非體耶？」佛言：「不爾。須菩提！」須菩提言：「世尊！云何一切法不可得耶？不可覺耶？不可證耶？若體不覺非體、非體不覺體、體不覺體、非體不覺非體，此當無耶？」佛言：「有覺有得，非此四句法。」須菩提言：「世尊！云何覺？」佛言：「須菩提！非體非非體，彼如是覺。何處無戲論，彼如是覺。非戲論、非戲論法，彼如是覺。」慧命須菩提白佛言：「世尊！菩薩摩訶薩何者戲論？」佛言：「須菩提！色常無常者，菩薩摩訶薩戲論。須菩提！受、想、行、識常無常者，菩薩摩訶薩戲論。若知色、若不知色者，菩薩摩訶薩戲論。如是知受想行識、不知受想行識者，菩薩摩訶薩戲論。知苦聖諦者戲論，斷集者戲論，證滅者戲論，修道者戲論。修行四禪者戲論，修行四無量、四無色三摩跋提、四念處、四正勤、四如意足、五根、五力、七覺分、八聖道者戲論。修行空解脫門、無相無願解脫門者戲論，修行八解脫、九次第隨順行三摩跋提者戲論。得須陀洹果、斯陀含果、阿那含果、阿羅漢果、辟支佛道者戲論。我得緣覺菩提者戲論，我具足滿十菩薩地者戲論，我得菩薩行者戲論，我教化眾生令成就者戲論，我生如來十力者戲論，我得四無所畏、四無礙智、十八不共法滿足者戲論，我得一切具足者戲論，我斷一切結習者戲論。彼菩薩摩訶薩修行般若波羅蜜已，知色若常無常戲論，不應如是戲論，菩薩如是不戲論；乃至我得一切智者戲論，不應如是戲論，如是不戲論。何以故？自體自體不戲論，非自體非自體不戲論，自體非自體不戲論，非自體自體不戲論，更無有法可以戲論。何處戲論？誰為戲論？何者戲論？云何戲論？是故須菩提！色不戲論乃至識不戲論，略說乃至菩提不戲論。如是須菩提！菩薩摩訶薩如是不戲論，應如是修行般若波羅蜜。」須菩提言：「世尊！云何色不戲論，乃至識不戲論，略說乃至菩提不戲論？」佛告慧命須菩提言：「須菩提！色無自體，乃至識無自體，略說乃至一切智無自體，彼不戲論。須菩提！如是因緣，色不戲論乃至識不戲論，乃至一切智不戲論。如是菩薩摩訶薩修行般若波羅蜜，成菩薩法。汝今善意，知此戲論不戲論相。」偈言： 
đáp   viết   ：thử như  thị  nghĩa   ，Phật 《Đại Nhật kinh 》trung  giác  Bồ Tát cố  ，ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！phi   thể   bất giác  phi   thể   。」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà thể   năng  giác  phi   thể   da   ？」Phật ngôn  ：「bất nhĩ  。Tu-bồ-đề  ！」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà phi   thể   năng  giác  thể   da   ？」Phật ngôn  ：「bất nhĩ  。Tu-bồ-đề  ！」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà thể   năng  giác  thể   da   ？」Phật ngôn  ：「bất nhĩ  。Tu-bồ-đề  ！」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà phi   thể   năng  giác  phi   thể   da   ？」Phật ngôn  ：「bất nhĩ  。Tu-bồ-đề  ！」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà nhất thiết pháp  bất khả đắc da   ？bất khả giác  da   ？bất khả chứng   da   ？nhược/nhã  thể   bất giác  phi   thể   、phi   thể   bất giác  thể   、thể   bất giác  thể   、phi   thể   bất giác  phi   thể   ，thử   đương  vô  da   ？」Phật ngôn  ：「hữu  giác  hữu  đắc   ，phi   thử   tứ cú  Pháp   。」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà giác  ？」Phật ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！phi   thể   phi   phi   thể   ，bỉ   như thị giác  。hà   xứ/xử  vô  hí luận ，bỉ   như thị giác  。phi   hí luận 、phi   hí luận Pháp   ，bỉ   như thị giác  。」tuệ mạng  Tu-bồ-đề  bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！Bồ-Tát Ma-ha-tát hà   giả hí luận ？」Phật ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！sắc   thường   vô thường  giả ，Bồ-Tát Ma-ha-tát hí luận 。Tu-bồ-đề  ！thọ/thụ   、tưởng   、hạnh/hành/hàng  、thức  thường   vô thường  giả ，Bồ-Tát Ma-ha-tát hí luận 。nhược/nhã  tri   sắc   、nhược/nhã  bất tri   sắc   giả ，Bồ-Tát Ma-ha-tát hí luận 。như thị tri  thọ tưởng hành thức 、bất tri   thọ tưởng hành thức giả ，Bồ-Tát Ma-ha-tát hí luận 。tri   khổ thánh đế  giả hí luận ，đoạn  tập   giả hí luận ，chứng   diệt   giả hí luận ，tu đạo  giả hí luận 。tu hành tứ Thiền  giả hí luận ，tu hành tứ vô lượng  、tứ vô sắc  Tam Ma Bạt Đề 、tứ niệm xứ  、tứ chánh cần  、tứ như ý túc  、ngũ căn  、ngũ lực  、thất   giác phần 、bát Thánh đạo  giả hí luận 。tu hành không giải thoát môn  、vô tướng vô nguyện  giải thoát môn  giả hí luận ，tu hành bát giải thoát  、cửu  thứ đệ tùy thuận  hạnh/hành/hàng  Tam Ma Bạt Đề giả hí luận 。đắc   Tu-đà-hoàn quả  、Tư đà hàm quả  、A-na-hàm quả  、A-la-hán quả 、Bích Chi Phật  đạo giả  hí luận 。ngã   đắc   duyên giác Bồ-đề  giả hí luận ，ngã   cụ túc mãn   thập    Bồ Tát địa giả hí luận ，ngã   đắc   Bồ Tát hạnh giả hí luận ，ngã   giáo hóa  chúng sanh lệnh  thành tựu giả hí luận ，ngã   sanh  Như Lai thập lực  giả hí luận ，ngã   đắc   tứ vô sở úy 、tứ vô ngại trí  、thập bát bất cộng pháp  mãn túc  giả hí luận ，ngã   đắc   nhất thiết cụ túc giả hí luận ，ngã   đoạn  nhất thiết kết/kiết   tập   giả hí luận 。bỉ   Bồ-Tát Ma-ha-tát tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  dĩ   ，tri   sắc   nhược/nhã  thường   vô thường  hí luận ，bất ưng như thị hí luận ，Bồ Tát như thị bất hí luận ；nãi chí ngã   đắc   nhất thiết trí giả  hí luận ，bất ưng như thị hí luận ，như thị bất hí luận 。hà dĩ cố ？tự thể tự thể bất hí luận ，phi   tự thể phi   tự thể bất hí luận ，tự thể phi   tự thể bất hí luận ，phi   tự thể tự thể bất hí luận ，cánh  vô hữu Pháp   khả  dĩ  hí luận 。hà   xứ/xử  hí luận ？thùy   vi  hí luận ？hà   giả hí luận ？vân hà hí luận ？thị cố Tu-bồ-đề  ！sắc   bất hí luận nãi chí thức  bất hí luận ，lược thuyết  nãi chí Bồ-đề bất hí luận 。như thị Tu-bồ-đề  ！Bồ-Tát Ma-ha-tát như thị bất hí luận ，ưng  như thị tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  。」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Thế Tôn ！vân hà sắc   bất hí luận ，nãi chí thức  bất hí luận ，lược thuyết  nãi chí Bồ-đề bất hí luận ？」Phật cáo  tuệ mạng  Tu-bồ-đề  ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！sắc   vô  tự thể ，nãi chí thức  vô  tự thể ，lược thuyết  nãi chí nhất thiết trí  vô  tự thể ，bỉ   bất hí luận 。Tu-bồ-đề  ！như thị nhân  duyên  ，sắc   bất hí luận nãi chí thức  bất hí luận ，nãi chí nhất thiết trí  bất hí luận 。như thị Bồ-Tát Ma-ha-tát tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  ，thành  Bồ Tát Pháp   。nhữ   kim   thiện ý  ，tri   thử   hí luận bất hí luận tướng  。」kệ   ngôn  ：
 
「佛已說因緣， 
「Phật dĩ thuyết  nhân duyên  ，
 
斷諸戲論法， 
đoạn  chư   hí luận Pháp   ，
 
故我稽首禮， 
cố  ngã   khể thủ  lễ   ，
 
說法師中勝。」 
thuyết pháp sư  trung  thắng  。」
 
此偈成就四種所得，戲論則斷。 
thử   kệ   thành tựu tứ chủng  sở đắc  ，hí luận tức   đoạn  。
 
順中論義入大般若波羅蜜經初品法門卷上 
thuận   trung luận  nghĩa   nhập   Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  Kinh   sơ   phẩm   Pháp môn quyển  thượng  
 
順中論義入大般若波羅蜜經初品法門卷下 
thuận   trung luận  nghĩa   nhập   Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  Kinh   sơ   phẩm   Pháp môn quyển  hạ  
 
龍勝菩薩造　無著菩薩釋 
long  thắng  Bồ Tát tạo  　Vô Trước Bồ Tát thích  
 
元魏婆羅門瞿曇般若流支譯 
Nguyên Ngụy Bà-la-môn Cồ Đàm  Bát-nhã-lưu-chi  dịch   
 
問曰：阿闍梨意，為何義故，而造此論？ 
vấn   viết   ：A-xà-lê ý   ，vi  hà   nghĩa   cố  ，nhi   tạo  thử   luận  ？
 
答曰：依順道理入大般若波羅蜜義，為令眾生捨諸戲論、取著等故。既捨離已，依順道理速入般若波羅蜜故。既依道理速入般若波羅蜜已，捨諸戲論、一切取著。捨諸戲論、取著等已，速疾成就無上正覺。為此義故，師造此論。 
đáp   viết   ：y  thuận đạo  lý nhập  Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  nghĩa   ，vi  lệnh  chúng sanh xả   chư   hí luận 、thủ trước  đẳng cố  。ký   xả ly  dĩ   ，y  thuận đạo  lý   tốc   nhập   Bát-nhã Ba-la-mật  cố  。ký   y  đạo lý  tốc   nhập   Bát-nhã Ba-la-mật  dĩ   ，xả   chư   hí luận 、nhất thiết thủ trước  。xả   chư   hí luận 、thủ trước  đẳng dĩ   ，tốc tật  thành tựu vô thượng chánh giác  。vi  thử   nghĩa   cố  ，sư   tạo  thử   luận  。
 
問曰：此無因緣，而作是說。 
vấn   viết   ：thử   vô nhân  duyên  ，nhi   tác thị  thuyết  。
 
答曰：此因緣者第一因緣，謂令眾生依順道理，入於般若波羅蜜已，速成正覺。 
đáp   viết   ：thử   nhân duyên  giả đệ   nhất nhân  duyên  ，vị   lệnh  chúng sanh y  thuận đạo  lý   ，nhập   ư  Bát-nhã Ba-la-mật  dĩ   ，tốc thành  chánh giác  。
 
問曰：若如是者，何者般若波羅蜜耶？ 
vấn   viết   ：nhược như  thị  giả ，hà   giả Bát-nhã Ba-la-mật  da   ？
 
答曰：豈可不作如是說言： 
đáp   viết   ：khởi  khả  bất tác  như thị thuyết ngôn  ：
 
「不滅亦不生， 
「bất diệt diệc   bất sanh  ，
 
不斷亦不常， 
bất đoạn  diệc   bất thường   ，
 
不一不異義， 
bất nhất bất dị  nghĩa   ，
 
不來亦不去。」 
Bất-lai diệc   bất khứ  。」
 
此如是偈，是修多羅道理，阿含如次第釋。今釋偈句，非滅、不滅，非生、不生。應知諸句皆如是說。 
thử như  thị  kệ   ，thị  tu-đa-la  đạo lý  ，A Hàm  như   thứ đệ thích  。kim   thích  kệ   cú  ，phi diệt  、bất diệt ，phi   sanh  、bất sanh  。ứng tri  chư   cú  giai   như thị thuyết  。
 
問曰：以何義故不如是言，此法非滅故名不滅，此法非生故名不生；或可說言，此法無滅故名不滅，此法無生故名不生，如是等耶？ 
vấn   viết   ：dĩ hà nghĩa   cố  bất như thị ngôn  ，thử pháp  phi diệt  cố danh  bất diệt ，thử pháp  phi   sanh  cố danh  bất sanh  ；hoặc   khả  thuyết ngôn  ，thử pháp  vô diệt  cố danh  bất diệt ，thử pháp  vô sanh  cố danh  bất sanh  ，như thị đẳng da   ？
 
答曰：如是之義，以於阿含道理有妨，是故不得作如是說。 
đáp   viết   ：như thị chi nghĩa   ，dĩ  ư  A Hàm  đạo lý  hữu  phương  ，thị cố bất đắc tác như thị thuyết  。
 
問曰：云何有妨？ 
vấn   viết   ：vân hà hữu  phương  ？
 
答曰：何法無滅？何法無生？ 
đáp   viết   ：hà   Pháp   vô diệt  ？hà   Pháp   vô sanh  ？
 
問曰：第一義諦。 
vấn   viết   ：đệ nhất nghĩa đế  。
 
答曰：若如是者，有二種諦，所謂世諦、第一義諦。若有二諦，汝朋則成。 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，hữu nhị chủng  đế  ，sở vị thế đế  、đệ nhất nghĩa đế  。nhược hữu nhị đế  ，nhữ   bằng   tức   thành  。
 
問曰：若異世諦有第一義諦，成我朋分，為有何過？如說偈言： 
vấn   viết   ：nhược/nhã  dị   thế đế  hữu  đệ nhất nghĩa đế  ，thành  ngã   bằng   phần  ，vi  hữu hà  quá/qua  ？như thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「如來說法時， 
「Như Lai  thuyết Pháp thời  ，
 
依二諦而說， 
y  nhị đế  nhi   thuyết  ，
 
謂一是世諦， 
vị   nhất   thị  thế đế  ，
 
二第一義諦。 
nhị   đệ nhất nghĩa đế  。
 
若不知此理， 
nhược/nhã  bất tri   thử   lý   ，
 
二諦兩種實， 
nhị đế  lượng (lưỡng)   chủng  thật   ，
 
彼於佛深法， 
bỉ   ư  Phật thâm pháp  ，
 
則不知實諦。」 
tức   bất tri   thật đế  。」
 
答曰：汝快善說。我說亦爾依於二諦。如來說法依二諦說，說法真如不破不二。若其二者，異第一義法真如，別有世諦法真如。一法真如尚不可得，何處當有二法真如而可得也？若說二諦，此如是說，不異世諦而更別有第一義諦，以一相故謂無相。故此如是義，師偈說言： 
đáp   viết   ：nhữ   khoái   thiện thuyết  。ngã   thuyết  diệc nhĩ  y  ư  nhị đế  。Như Lai  thuyết Pháp y  nhị đế  thuyết  ，thuyết Pháp chân như bất phá   bất nhị  。nhược/nhã  kỳ  nhị giả ，dị   đệ nhất nghĩa  Pháp   chân như ，biệt   hữu  thế đế  Pháp   chân như 。nhất pháp  chân như thượng   bất khả đắc ，hà   xứ/xử  đương  hữu  nhị   Pháp   chân như nhi   khả đắc dã  ？nhược/nhã  thuyết  nhị đế  ，thử như  thị  thuyết  ，bất dị   thế đế  nhi   cánh  biệt   hữu  đệ nhất nghĩa đế  ，dĩ  nhất tướng cố  vị   vô tướng 。cố  thử như  thị  nghĩa   ，sư   kệ   thuyết ngôn  ：
 
「若人不知此， 
「nhược/nhã  nhân   bất tri   thử   ，
 
二諦之義者， 
nhị đế  chi nghĩa   giả ，
 
彼於佛深法， 
bỉ   ư  Phật thâm pháp  ，
 
則不知真實。」 
tức   bất tri   chân   thật   。」
 
問曰：此云何諦？ 
vấn   viết   ：thử   vân hà đế  ？
 
答曰：若此不破。 
đáp   viết   ：nhược/nhã  thử   bất phá   。
 
問曰：此之二諦何物不破？ 
vấn   viết   ：thử   chi nhị đế  hà vật  bất phá   ？
 
答曰：一相，所謂無相，無自體，如本性空，如此則是。諦如有偈中說諦相言： 
đáp   viết   ：nhất tướng ，sở vị vô tướng ，vô  tự thể ，như   bổn  tánh không  ，như thử  tức   thị  。đế  như hữu  kệ   trung  thuyết  đế  tướng  ngôn  ：
 
「二種法皆無， 
「nhị chủng  Pháp   giai   vô  ，
 
戲論不戲論， 
hí luận bất hí luận ，
 
不分別不異， 
bất phân biệt bất dị   ，
 
此義是諦相。」 
thử   nghĩa   thị  đế  tướng  。」
 
若如此偈，云何如來依二諦說？一切如來皆無所依，不依世諦、亦復不依第一義諦。如來說法，心無所依，何用多語，但說所論。舊所諦者，如前所說。第一義諦若滅若生二皆無者，此則應說，云何名為第一義諦？ 
nhược như  thử   kệ   ，vân hà Như Lai  y  nhị đế  thuyết  ？nhất thiết Như Lai  giai   vô sở  y  ，bất y  thế đế  、diệc   phục  bất y  đệ nhất nghĩa đế  。Như Lai  thuyết Pháp ，tâm   vô sở  y  ，hà   dụng   đa   ngữ  ，đãn   thuyết  sở   luận  。cựu   sở   đế giả  ，như tiền sở thuyết  。đệ nhất nghĩa đế  nhược/nhã  diệt   nhược/nhã  sanh  nhị   giai   vô  giả ，thử   tức   ưng  thuyết  ，vân hà danh  vi  đệ nhất nghĩa đế  ？
 
問曰：涅槃是常。彼涅槃處，無生無滅。若如是者，一切外道朋皆成就。彼外道人，豈可不作如是說言：我涅槃常、寂靜不動、不變不壞。有法有物，彼涅槃中，無滅無生。此等皆是外道之人分別涅槃、取著涅槃，此不相應常、我、勝者。外道所說常、我、勝者，以無體故。 
vấn   viết   ：Niết-Bàn thị  thường   。bỉ   Niết-Bàn xứ/xử  ，vô sanh vô diệt 。nhược như  thị  giả ，nhất thiết ngoại đạo  bằng   giai   thành tựu 。bỉ   ngoại đạo  nhân   ，khởi  khả  bất tác  như thị thuyết ngôn  ：ngã   Niết-Bàn thường   、tịch tĩnh  bất động  、bất biến  bất hoại  。hữu  pháp hữu  vật   ，bỉ   Niết-Bàn trung  ，vô diệt  vô sanh  。thử   đẳng giai thị ngoại đạo  chi nhân   phân biệt Niết-Bàn 、thủ trước  Niết-Bàn ，thử   bất tướng ứng  thường   、ngã   、thắng giả  。ngoại đạo  sở thuyết  thường   、ngã   、thắng giả  ，dĩ  vô thể  cố  。
 
答曰：云何汝涅槃者？何者涅槃？而涅槃中無生無滅。 
đáp   viết   ：vân hà nhữ   Niết-Bàn giả ？hà   giả Niết-Bàn ？nhi   Niết-Bàn trung  vô sanh vô diệt 。
 
問曰：貪欲、瞋、癡及陰等，盡更不復生，是名涅槃。 
vấn   viết   ：tham dục  、sân   、si   cập uẩn  đẳng ，tận  cánh  bất phục sanh  ，thị danh Niết-Bàn 。
 
答曰：此名盡者，謂失無體、滅故名盡。彼滅云何，可於滅中復有滅耶？或於體中有無體耶？何故遮我。汝此語者，為依何物以為境界而說此語？為體境界？非體境界？為體非體二種境界？一切諸法皆不如是，以相違故。若不生者，是則無體。彼義云何？於彼不生無體之中為有生不？而汝遮我。此不生中則無有生，依如道理阿含義故。汝難不退，涅槃空故，以異涅槃更無法故，如是成就。 
đáp   viết   ：thử   danh   tận  giả ，vị   thất   vô thể  、diệt   cố danh  tận  。bỉ   diệt   vân hà ，khả  ư  diệt   trung  phục hưũ diệt   da   ？hoặc   ư  thể   trung hữu  vô thể  da   ？hà cố  già   ngã   。nhữ   thử   ngữ  giả ，vi  y  hà vật  dĩ  vi  cảnh giới nhi   thuyết  thử   ngữ  ？vi  thể   cảnh giới ？phi   thể   cảnh giới ？vi  thể   phi   thể   nhị chủng  cảnh giới ？nhất thiết chư pháp  giai   bất như thị ，dĩ  tướng  vi   cố  。nhược/nhã  bất sanh giả  ，thị tắc  vô thể  。bỉ   nghĩa   vân hà ？ư  bỉ   bất sanh  vô thể  chi trung  vi  hữu sanh  bất ？nhi   nhữ   già   ngã   。thử   bất sanh  trung  tức   vô hữu sanh  ，y  như   đạo lý  A Hàm  nghĩa   cố  。nhữ   nạn/nan  bất thoái ，Niết-Bàn không  cố  ，dĩ  dị   Niết-Bàn cánh  vô  Pháp   cố  ，như thị thành tựu 。
 
有如是說，何者名為第一義空？彼處說言，第一義諦名為涅槃。彼涅槃者，涅槃亦空。復有經中說言：「世尊！言涅槃者，名為寂靜，無一切相，無一切念。」復有說言：「此涅槃者，涅槃所謂體非體空。」如是等說。 
hữu  như thị thuyết  ，hà   giả danh vi đệ nhất nghĩa không  ？bỉ xứ  thuyết ngôn  ，đệ nhất nghĩa đế  danh vi Niết-Bàn 。bỉ   Niết-Bàn giả ，Niết-Bàn diệc   không  。phục hưũ Kinh   trung  thuyết ngôn  ：「Thế Tôn ！ngôn  Niết-Bàn giả ，danh vi tịch tĩnh  ，vô nhất  thiết  tướng  ，vô nhất  thiết  niệm   。」phục hưũ thuyết ngôn  ：「thử   Niết-Bàn giả ，Niết-Bàn sở vị thể   phi   thể không  。」như thị đẳng thuyết  。
 
如是一切種種思量，第一義諦體不可得，是故不得遮生遮滅。若汝意謂，第一義諦微少有體而可說者，即是我證。汝今何用思量此處？又如經說，我今說之。如來說言：「文殊師利！如所說法，無如是法。如是不說，亦如是無，亦不可得。」 
như thị nhất thiết chủng  chủng  tư lượng  ，đệ nhất nghĩa đế  thể   bất khả đắc ，thị cố bất đắc già   sanh  già   diệt   。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，đệ nhất nghĩa đế  vi   thiểu  hữu thể  nhi   khả thuyết  giả ，tức thị ngã   chứng   。nhữ   kim   hà   dụng   tư lượng  thử xứ  ？hựu   như Kinh thuyết  ，ngã   kim   thuyết  chi 。Như Lai  thuyết ngôn  ：「Văn-thù-sư-lợi ！như   sở thuyết pháp  ，vô  như   thị pháp 。như thị bất thuyết  ，diệc như thị vô  ，diệc   bất khả đắc 。」
 
問曰：如是說者，云何而避？ 
vấn   viết   ：như thị thuyết  giả ，vân hà nhi   tị   ？
 
答曰：若無少法無體聚物，若或可說、若不可說，一切皆無，如是名避。捨此二諦，所攝諍對。 
đáp   viết   ：nhược/nhã  vô  thiểu  Pháp   vô thể  tụ   vật   ，nhược/nhã  hoặc   khả thuyết  、nhược/nhã  bất khả thuyết  ，nhất thiết giai  vô  ，như thị danh  tị   。xả   thử   nhị đế  ，sở nhiếp  tránh   đối   。
 
問曰：言誰語義，為有何過？ 
vấn   viết   ：ngôn  thùy   ngữ nghĩa  ，vi  hữu hà  quá/qua  ？
 
答曰：若如是說，則於道理阿含有妨。 
đáp   viết   ：nhược như  thị  thuyết  ，tức   ư  đạo lý  A Hàm  hữu  phương  。
 
問曰：云何道理阿含有妨？ 
vấn   viết   ：vân hà đạo lý  A Hàm  hữu  phương  ？
 
答曰：如先聖者須菩提言：「何時世尊本為菩薩摩訶薩時，修行般若波羅蜜故，正觀此法。彼時正觀色不生，乃至正觀一切智不生，正觀凡夫不生，乃至正觀佛不生。」而汝意謂，此誰語義。別有法者，則不相應。又舍利弗不如是說，如慧命須菩提所說語義，我如是知色不生，乃至一切智不生，凡夫不生，乃至佛不生耶？如是阿含有妨礙故。是誰語義，則不相應。 
đáp   viết   ：như   tiên  Thánh Giả Tu-bồ-đề  ngôn  ：「hà   thời  Thế Tôn bổn  vi  Bồ-Tát Ma-ha-tát thời  ，tu hành Bát-nhã Ba-la-mật  cố  ，chánh quán thử pháp  。bỉ   thời  chánh quán sắc   bất sanh  ，nãi chí chánh quán nhất thiết trí  bất sanh  ，chánh quán phàm phu bất sanh  ，nãi chí chánh quán Phật bất sanh  。」nhi   nhữ   ý   vị   ，thử   thùy   ngữ nghĩa  。biệt   hữu pháp  giả ，tức   bất tướng ứng  。hựu   Xá-lợi-phất  bất như thị thuyết  ，như   tuệ mạng  Tu-bồ-đề  sở thuyết  ngữ nghĩa  ，ngã   như thị tri  sắc   bất sanh  ，nãi chí nhất thiết trí  bất sanh  ，phàm phu bất sanh  ，nãi chí Phật bất sanh  da   ？như thị A Hàm  hữu  phương  ngại   cố  。thị  thùy   ngữ nghĩa  ，tức   bất tướng ứng  。
 
若汝復謂是誰語義，雖不離法而說言離。譬如乳渧，水渧像身，磨物石身。第一義諦亦復如是，言誰語義。此我今釋，此不相應。此乳等體則是有體。汝取體已，渧等法外更異法遮。汝今云何第一義諦可有體耶？若有體者，此滅生等則可遮言不離法有。是故汝義則不相應，為有何法非滅非生？ 
nhược/nhã  nhữ   phục  vị   thị  thùy   ngữ nghĩa  ，tuy   bất ly  Pháp   nhi   thuyết ngôn  ly   。thí như  nhũ   đế  ，thủy   đế  tượng   thân  ，ma  vật   thạch   thân  。đệ nhất nghĩa đế  diệc phục như thị ，ngôn  thùy   ngữ nghĩa  。thử   ngã   kim   thích  ，thử   bất tướng ứng  。thử   nhũ   đẳng thể   tức   thị  hữu thể  。nhữ   thủ   thể   dĩ   ，đế  đẳng Pháp   ngoại   cánh  dị pháp  già   。nhữ   kim   vân hà đệ nhất nghĩa đế  khả  hữu thể  da   ？nhược hữu thể   giả ，thử   diệt   sanh  đẳng tức   khả  già   ngôn  bất ly  pháp hữu  。thị cố nhữ   nghĩa   tức   bất tướng ứng  ，vi  hữu hà  Pháp   phi diệt  phi   sanh  ？
 
問曰：第一義諦。 
vấn   viết   ：đệ nhất nghĩa đế  。
 
答曰：彼是何法？ 
đáp   viết   ：bỉ   thị  hà   Pháp   ？
 
問曰：涅槃。 
vấn   viết   ：Niết-Bàn 。
 
答曰：彼復何物？ 
đáp   viết   ：bỉ   phục  hà vật  ？
 
問曰：煩惱陰盡則名為滅，亦名無體，如是我說名為涅槃，是我意解。 
vấn   viết   ：phiền não  uẩn  tận  tức   danh vi diệt   ，diệc   danh   vô thể  ，như thị ngã   thuyết  danh vi Niết-Bàn ，thị  ngã   ý giải  。
 
答曰：若如是者，斷滅之法亦是涅槃。若彼先生煩惱業陰，後時盡滅，盡滅無體亦是涅槃；未來未生，亦是涅槃。如是涅槃，直是斷滅。若如是者，斷滅之法則是涅槃義可成就。未來是無，此既未至，云何相應？以是義故，汝應可差放捨，如是攝取涅槃。 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，đoạn điệt chi Pháp   diệc   thị  Niết-Bàn 。nhược/nhã  bỉ   tiên sanh  phiền não  nghiệp   uẩn  ，hậu thời  tận  diệt   ，tận  diệt   vô thể  diệc   thị  Niết-Bàn ；vị lai vị sanh  ，diệc   thị  Niết-Bàn 。như thị Niết-Bàn ，trực   thị  đoạn điệt 。nhược như  thị  giả ，đoạn điệt chi Pháp   tức   thị  Niết-Bàn nghĩa   khả  thành tựu 。vị lai thị  vô  ，thử   ký   vị chí  ，vân hà tướng ứng  ？dĩ  thị  nghĩa   cố  ，nhữ   ưng  khả  sái  phóng xả  ，như thị nhiếp thủ  Niết-Bàn 。
 
問曰：汝涅槃，涅槃何類？ 
vấn   viết   ：nhữ   Niết-Bàn ，Niết-Bàn hà   loại   ？
 
答曰：經中可不如是說言「一切諸法無始來滅，本性不生無自體」耶？ 
đáp   viết   ：Kinh   trung  khả  bất như thị thuyết ngôn  「nhất thiết chư pháp  vô thủy lai  diệt   ，bổn tánh  bất sanh  vô  tự thể 」da   ？
 
又復經中說言「世尊！若有沙門諸法本性寂滅相中求涅槃體，我說彼人名為外道。」如是等耶？又復經中有說偈言： 
hựu phục  Kinh   trung  thuyết ngôn  「Thế Tôn ！nhược hữu Sa Môn chư   pháp bản  tánh   tịch diệt tướng  trung  cầu   Niết-Bàn thể   ，ngã   thuyết  bỉ nhân danh vi ngoại đạo  。」như thị đẳng da   ？hựu phục  Kinh   trung hữu  thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「無始寂不生， 
「vô thủy tịch   bất sanh  ，
 
本來自性滅， 
bản lai  tự tánh  diệt   ，
 
而轉法輪時， 
nhi   chuyển pháp luân  thời  ，
 
世尊開顯法。」 
Thế Tôn khai hiển  Pháp   。」
 
又阿闍梨復說偈言： 
hựu   A-xà-lê phục  thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「不寂靜不得， 
「bất tịch tĩnh  bất đắc ，
 
不斷亦不常， 
bất đoạn  diệc   bất thường   ，
 
不滅亦不生， 
bất diệt diệc   bất sanh  ，
 
如是名涅槃。」 
như thị danh  Niết-Bàn 。」
 
如是思量道理、阿含，第一義諦有物不成。以是義故，先說道理，非滅不滅、非生不生。如是一切如是，則為不二義成。此如是說，不生是色，不異不生別更有色，色是不生，不異於色別有不生，乃至一切智、乃至佛，如是盡滅，則不異色。乃至一切智、乃至佛，此如是說，若盡若色，若復不二。此一切法非合非離，乃至一切智乃至佛者，此義成就。此語太煩，可捨不須。第一義諦言說甚多，如是知已，可捨此語不須，更論修多羅義。我今解釋，或依道理、或以阿含。彼阿含者，何者阿含？所謂一切大乘經典。一切大乘修多羅中，皆說如是不滅等句。然於般若波羅蜜中說此處多，此是阿含。今說道理。 
như thị tư lượng  đạo lý  、A Hàm  ，đệ nhất nghĩa đế  hữu  vật   bất thành  。dĩ  thị  nghĩa   cố  ，tiên thuyết  đạo lý  ，phi diệt  bất diệt 、phi   sanh  bất sanh  。như thị nhất thiết như thị ，tức   vi  bất nhị nghĩa  thành  。thử như  thị  thuyết  ，bất sanh  thị  sắc   ，bất dị   bất sanh  biệt   cánh  hữu sắc  ，sắc   thị  bất sanh  ，bất dị   ư  sắc   biệt   hữu bất sanh  ，nãi chí nhất thiết trí  、nãi chí Phật ，như thị tận  diệt   ，tức   bất dị   sắc   。nãi chí nhất thiết trí  、nãi chí Phật ，thử như  thị  thuyết  ，nhược/nhã  tận  nhược/nhã  sắc   ，nhược phục  bất nhị  。thử   nhất thiết pháp  phi   hợp  phi ly  ，nãi chí nhất thiết trí  nãi chí Phật giả ，thử   nghĩa   thành tựu 。thử   ngữ  thái   phiền   ，khả  xả   bất tu  。đệ nhất nghĩa đế  ngôn thuyết  thậm   đa   ，như thị tri  dĩ   ，khả  xả   thử   ngữ  bất tu  ，cánh  luận  tu-đa-la  nghĩa   。ngã   kim   giải thích  ，hoặc   y  đạo lý  、hoặc   dĩ  A Hàm  。bỉ   A Hàm  giả ，hà   hiền giả hàm   ？sở vị nhất thiết Đại thừa Kinh  điển   。nhất thiết Đại-Thừa tu-đa-la  trung  ，giai   thuyết  như thị bất diệt đẳng cú  。nhiên ư  Bát-nhã Ba-la-mật  trung  thuyết  thử xứ  đa   ，thử   thị  A Hàm  。kim   thuyết  đạo lý  。
 
問曰：云何道理阿含？此如是偈，如經意釋。 
vấn   viết   ：vân hà đạo lý  A Hàm  ？thử như  thị  kệ   ，như Kinh  ý   thích  。
 
答曰：汝清淨心，至心善聽，我今解釋。此之滅名，於體上有，非無體有。如是生、如是斷、如是常如是等，彼如是體，種種思量皆不可成。 
đáp   viết   ：nhữ   thanh   tịnh tâm  ，chí tâm  thiện  thính   ，ngã   kim   giải thích  。thử   chi diệt   danh   ，ư  thể   thượng  hữu  ，phi   vô thể  hữu  。như thị sanh  、như thị đoạn  、như thị thường   như thị đẳng ，bỉ   như thị thể  ，chủng chủng tư lượng  giai   bất khả thành  。
 
問曰：彼體云何不成？ 
vấn   viết   ：bỉ   thể   vân hà bất thành  ？
 
答曰：以因緣故。若何等法有因緣者，彼無自體。若無自體，彼法無體。此無體者，無自體故，譬如兔角，以無因緣，是故無法。此一切法皆無自體，以因緣故，如幻如夢。 
đáp   viết   ：dĩ  nhân duyên  cố  。nhược/nhã  hà đẳng  Pháp   hữu nhân duyên  giả ，bỉ   vô  tự thể 。nhược/nhã  vô  tự thể ，bỉ   Pháp   vô thể  。thử   vô thể  giả ，vô  tự thể cố  ，thí như  thỏ giác  ，dĩ  vô nhân  duyên  ，thị cố vô  Pháp   。thử   nhất thiết pháp  giai   vô  tự thể ，dĩ  nhân duyên  cố  ，như huyễn  như   mộng  。
 
若汝意謂，彼實有體。有自體者，云何知有？因緣生故，猶如瓶者。此我今釋。如是因緣，分別無義。若法自體，何用因緣，先自有故；若無自體，何用因緣，以無法故。以是義故，分別因緣，則無義理。若說體者，應如是知，彼無體者，無自體故。是故如來如是說言：「須菩提！一切和合皆無自體，以因緣故。一切和合，和合皆空，如是一切體不成就。」 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，bỉ   thật hữu  thể   。hữu  tự thể giả ，vân hà tri   hữu  ？nhân duyên sanh  cố  ，do như  bình giả 。thử   ngã   kim   thích  。như thị nhân  duyên  ，phân biệt vô nghĩa  。nhược/nhã  Pháp   tự thể ，hà   dụng   nhân duyên  ，tiên  tự hữu  cố  ；nhược/nhã  vô  tự thể ，hà   dụng   nhân duyên  ，dĩ  vô  Pháp   cố  。dĩ  thị  nghĩa   cố  ，phân biệt nhân duyên  ，tức   vô nghĩa  lý   。nhược/nhã  thuyết  thể   giả ，ưng  như thị tri  ，bỉ   vô thể  giả ，vô  tự thể cố  。thị cố Như Lai  như thị thuyết ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！nhất thiết hòa hợp  giai   vô  tự thể ，dĩ  nhân duyên  cố  。nhất thiết hòa hợp  ，hòa hợp  giai không  ，như thị nhất thiết thể   bất thành tựu 。」
 
問曰：云何滅等而不成就？ 
vấn   viết   ：vân hà diệt   đẳng nhi   bất thành tựu ？
 
答曰：體滅異體，彼體不生，故不成就。 
đáp   viết   ：thể   diệt   dị   thể   ，bỉ   thể   bất sanh  ，cố  bất thành tựu 。
 
問曰：云何不生而得有體？ 
vấn   viết   ：vân hà bất sanh  nhi   đắc   hữu thể  ？
 
答曰：無自體故。若何等法無自體者，彼法無生，則如兔角，自體無體。 
đáp   viết   ：vô  tự thể cố  。nhược/nhã  hà đẳng  Pháp   vô  tự thể giả ，bỉ   Pháp   vô sanh  ，tức   như   thỏ giác  ，tự thể vô thể  。
 
問曰：彼云何無？ 
vấn   viết   ：bỉ   vân hà vô  ？
 
答曰：以因緣故。若言有體無因緣者，無如是法。 
đáp   viết   ：dĩ  nhân duyên  cố  。nhược/nhã  ngôn  hữu thể  vô nhân  duyên  giả ，vô  như   thị pháp 。
 
若汝意謂，空數緣滅、非數緣滅，如是等法非有因緣，而有不無。是義不然。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，không  số  duyên diệt  、phi   số  duyên diệt  ，như thị đẳng Pháp   phi hữu nhân duyên  ，nhi   hữu bất vô  。thị  nghĩa   bất nhiên  。
 
問曰：云何不然？ 
vấn   viết   ：vân hà bất nhiên  ？
 
答曰：如是滅者，汝豈可不作是思惟：彼滅云何？為有為無？又復何者空等無為，既非是生，云何為有？若是有者，兔角亦有。是義不可。 
đáp   viết   ：như thị diệt   giả ，nhữ   khởi  khả  bất tác  thị  tư tánh ：bỉ   diệt   vân hà ？vi  hữu vi vô  ？hựu phục  hà   giả không  đẳng vô  vi  ，ký   phi thị sanh  ，vân hà vi hữu  ？nhược/nhã  thị  hữu  giả ，thỏ giác  diệc   hữu  。thị  nghĩa   bất khả 。
 
問曰：若何等法自體無者，彼生則無，云何而言彼復無滅？ 
vấn   viết   ：nhược/nhã  hà đẳng  Pháp   tự thể vô  giả ，bỉ   sanh  tức   vô  ，vân hà nhi   ngôn  bỉ   phục  vô diệt  ？
 
答曰：汝心憍慢，自謂數數被破，自愛己朋，攝滅不捨。我於向者可不說言以不生故？若不生者，滅云何成？若不滅者，而復云何得成不生？不生法中非唯無滅，亦復無斷。如是若常、若一若異、若來若去，此等一切，於不生中皆不成就。如說偈言： 
đáp   viết   ：nhữ   tâm   kiêu mạn ，tự vị  sát sát bị  phá   ，tự ái  kỷ   bằng   ，nhiếp   diệt   bất xả  。ngã   ư  hướng   giả khả  bất thuyết ngôn  dĩ  ất sanh  cố  ？nhược/nhã  bất sanh giả  ，diệt   vân hà thành  ？nhược/nhã  bất diệt giả ，nhi phục  vân hà đắc thành  bất sanh  ？bất sanh pháp  trung  phi   duy  vô diệt  ，diệc   phục  vô đoạn  。như thị nhược/nhã  thường   、nhược/nhã  nhất   nhược/nhã  dị   、nhược/nhã  lai  nhược/nhã  khứ  ，thử   đẳng nhất thiết ，ư  bất sanh  trung  giai   bất thành tựu 。như thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「於不生體中， 
「ư  bất sanh  thể   trung  ，
 
則無滅可得， 
tức   vô diệt  khả đắc ，
 
不滅則不生， 
bất diệt tức   bất sanh  ，
 
皆不可成就。」 
giai   bất khả thành tựu 。」
 
如是二法則無前後，謂法先生後時滅二，或亦先滅後時生二。 
như thị nhị   Pháp   tức   vô  tiền hậu  ，vị   Pháp   tiên sanh  hậu thời  diệt   nhị   ，hoặc   diệc   tiên  diệt   hậu thời  sanh  nhị   。
 
問曰：云何無耶？ 
vấn   viết   ：vân hà vô  da   ？
 
答曰：以有為法無無始故，又一切法悉皆空故。 
đáp   viết   ：dĩ  hữu vi Pháp   vô  vô thủy cố  ，hựu   nhất thiết pháp  tất giai  không  cố  。
 
問曰：若人有為無無始者，則無此過。我則不爾。有為有始，摩醯首羅、時、微塵等，有為因緣，有無始故。是故何人有為無始，則無此過。或先生已於後時滅，或先滅已後時乃生，無決定故。有為無始，非此決定，則非我義。我則不爾。有為有始，摩醯首羅、時、微塵等，有為因緣，有無始故。又毘耶婆如是說言：生者必死，死者必生。如是等故。 
vấn   viết   ：nhược/nhã  nhân hữu  vi  vô  vô thủy giả ，tức   vô  thử   quá/qua  。ngã   tức   bất nhĩ  。hữu vi hữu  thủy  ，Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  ，hữu vi nhân duyên  ，hữu  vô thủy cố  。thị cố hà   nhân hữu  vi  vô thủy ，tức   vô  thử   quá/qua  。hoặc   tiên sanh  dĩ   ư  hậu thời  diệt   ，hoặc   tiên  diệt   dĩ   hậu thời  nãi  sanh  ，vô  quyết  định  cố  。hữu vi vô thủy ，phi   thử   quyết  định  ，tức   phi   ngã   nghĩa   。ngã   tức   bất nhĩ  。hữu vi hữu  thủy  ，Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  ，hữu vi nhân duyên  ，hữu  vô thủy cố  。hựu   Tỳ da  Bà   như thị thuyết ngôn  ：sanh giả  tất   tử   ，tử   giả tất   sanh  。như thị đẳng cố  。
 
答曰：汝既倒已，方始作勢。此我於先可不已遮摩醯首羅、時、微塵等非因緣耶？若非因緣，云何成始？又復汝引摩醯首羅、時、微塵等，為有因緣？為無因緣？若更有者，是則有為無始義成。若更無者，摩醯首羅、時、微塵等非有為始，以非因故。猶如兔角，一切法體皆無因緣，是義不成。若是何人攝受此意，有為無始，彼如是人，則得見過。以其說言有為有始、有為無始，是故名見。 
đáp   viết   ：nhữ   ký   đảo   dĩ   ，phương   thủy  tác thế   。thử   ngã   ư  tiên  khả  bất dĩ   già   Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  phi nhân  duyên  da   ？nhược/nhã  phi nhân  duyên  ，vân hà thành  thủy  ？hựu phục  nhữ   dẫn  Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  ，vi  hữu nhân duyên  ？vi  vô nhân  duyên  ？nhược/nhã  cánh  hữu  giả ，thị tắc  hữu vi vô thủy nghĩa   thành  。nhược/nhã  cánh  vô  giả ，Ma hề thủ la  、thời  、vi trần đẳng  phi hữu vi  thủy  ，dĩ  phi nhân  cố  。do như  thỏ giác  ，nhất thiết pháp  thể   giai   vô nhân  duyên  ，thị  nghĩa   bất thành  。nhược/nhã  thị  hà   nhân   nhiếp thọ thử   ý   ，hữu vi vô thủy ，bỉ   như   thị nhân ，tức   đắc   kiến  quá/qua  。dĩ  kỳ  thuyết ngôn  hữu vi hữu  thủy  、hữu vi vô thủy ，thị cố danh   kiến  。
 
問曰：汝唯如是，與他朋過，不住自朋。 
vấn   viết   ：nhữ   duy  như thị ，dữ  tha  bằng   quá/qua  ，bất trụ  tự   bằng   。
 
答曰：若說體者得如是過，過不在我。又我如是自體空中，一切法中，我無分別有為之法有何者始？何者無始？有何者終、何者無終？如是等也。如阿闍梨所說偈言： 
đáp   viết   ：nhược/nhã  thuyết  thể   giả đắc   như thị quá/qua  ，quá/qua  bất tại   ngã   。hựu   ngã   như thị tự thể không  trung  ，nhất thiết pháp trung  ，ngã   vô  phân biệt hữu vi chi pháp hữu  hà   giả thủy  ？hà   giả vô thủy ？hữu hà  giả chung   、hà   giả vô  chung   ？như thị đẳng dã  。như   A-xà-lê sở thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「一切體中空， 
「nhất thiết thể   trung  không  ，
 
何者終不終？ 
hà   giả chung   bất chung   ？
 
終者是何終？ 
chung   giả thị  hà   chung   ？
 
非終非何終？」 
phi   chung   phi   hà   chung   ？」
 
如是思量滅生二種，次第相對如父子者，義不相應，則無此滅。 
như thị tư lượng  diệt   sanh  nhị chủng  ，thứ đệ tướng  đối   như   phụ  tử  giả ，nghĩa   bất tướng ứng  ，tức   vô  thử   diệt   。
 
問曰：云何無耶？ 
vấn   viết   ：vân hà vô  da   ？
 
答曰：思量此滅，如是滅法，或在前有、或後時有、或二時有、或一或異。若或二者，一切不成。又復滅者，滅名無體，失盡非常。諸如是等，若無體者，彼復云何成有成無？ 
đáp   viết   ：tư lượng  thử   diệt   ，như thị diệt pháp  ，hoặc   tại tiền  hữu  、hoặc   hậu thời  hữu  、hoặc   nhị thời  hữu  、hoặc   nhất   hoặc   dị   。nhược/nhã  hoặc   nhị giả ，nhất thiết bất thành  。hựu phục  diệt   giả ，diệt   danh   vô thể  ，thất   tận  phi thường  。chư   như thị đẳng ，nhược/nhã  vô thể  giả ，bỉ   phục  vân hà thành  hữu  thành  vô  ？
 
若汝意謂，體亦是滅，非是非體。如是體者，云何滅體而復可壞，如瓶可滅，以有體故。若無生者，何處有體？或得有滅？或有或無？如是如來有偈說言： 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，thể   diệc   thị  diệt   ，phi   thị phi  thể   。như thị thể  giả ，vân hà diệt   thể   nhi phục  khả  hoại   ，như   bình khả  diệt   ，dĩ  hữu thể  cố  。nhược/nhã  vô sanh  giả ，hà   xứ/xử  hữu thể  ？hoặc   đắc hữu  diệt   ？hoặc hữu  hoặc   vô  ？như thị Như Lai  hữu  kệ   thuyết ngôn  ：
 
「何人不取生， 
「hà   nhân   bất thủ   sanh  ，
 
彼人無物滅， 
bỉ nhân vô vật  diệt   ，
 
彼不著有無， 
bỉ   bất trước hữu  vô  ，
 
不取世界物。」 
bất thủ   thế giới vật   。」
 
此滅如是，云何成有、若成就無；又此滅者，滅名無常。於汝法中，無常三種：一者念念壞滅無常；二者和合離散無常；三者畢竟如是無常。此如是等三種無常，有無所攝，世尊皆遮。 
thử   diệt   như thị ，vân hà thành  hữu  、nhược/nhã  thành tựu vô  ；hựu   thử   diệt   giả ，diệt   danh   vô thường  。ư  nhữ   Pháp   trung  ，vô thường  tam chủng  ：nhất giả niệm niệm  hoại   diệt   vô thường  ；nhị giả hòa hợp  ly   tán  vô thường  ；tam giả tất cánh như thị vô thường  。thử   như thị đẳng tam chủng  vô thường  ，hữu  vô sở  nhiếp   ，Thế Tôn giai   già   。
 
問曰：云何皆遮？ 
vấn   viết   ：vân hà giai   già   ？
 
答曰：世尊說言：「須菩提！若有體者，可得言盡。」復有說言：「無常之物則為不實，非生滅相。」若體有滅，無常不成。如是滅義，若依道理、阿含思量，皆不成就。是故於滅不應攝取。 
đáp   viết   ：Thế Tôn thuyết ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！nhược hữu thể   giả ，khả đắc ngôn  tận  。」phục hưũ thuyết ngôn  ：「vô thường  chi vật   tức   vi  ất thật  ，phi   sanh diệt  tướng  。」nhược/nhã  thể   hữu  diệt   ，vô thường  bất thành  。như thị diệt   nghĩa   ，nhược/nhã  y  đạo lý  、A Hàm  tư lượng  ，giai   bất thành tựu 。thị cố ư  diệt   bất ưng nhiếp thủ  。
 
問曰：此義云何？為唯遮滅若有若無？為復遮餘一切法體？ 
vấn   viết   ：thử   nghĩa   vân hà ？vi  duy  già   diệt   nhược hữu nhược/nhã  vô  ？vi  phục  già   dư   nhất thiết pháp  thể   ？
 
答曰：取一切體若有若無，此取皆遮，非唯遮滅。 
đáp   viết   ：thủ   nhất thiết thể   nhược hữu nhược/nhã  vô  ，thử   thủ   giai   già   ，phi   duy  già   diệt   。
 
問曰：何義故遮？ 
vấn   viết   ：hà   nghĩa   cố  già   ？
 
答曰：斷過過故。師如是說，所謂偈言： 
đáp   viết   ：đoạn  quá/qua  quá/qua  cố  。sư   như thị thuyết  ，sở vị kệ   ngôn  ：
 
「若取有著常， 
「nhược/nhã  thủ   hữu  trước/trứ  thường   ，
 
無則墮斷見， 
vô  tức   đọa  đoạn kiến  ，
 
是故黠慧者， 
thị cố hiệt   tuệ giả  ，
 
不依止有無。」 
bất y chỉ  hữu vô  。」
 
又復有說，所謂偈言： 
hựu   phục hưũ thuyết  ，sở vị kệ   ngôn  ：
 
「若人見於有， 
「nhược/nhã  nhân   kiến  ư  hữu  ，
 
或見無是癡， 
hoặc   kiến  vô  thị  si   ，
 
彼不知修行， 
bỉ   bất tri   tu hành ，
 
寂靜安隱處。」 
tịch tĩnh  an ẩn xứ  。」
 
又復有說言：「迦旃延！有則墮常，無則墮斷。」又復經中說言：「迦葉！有是一邊，無是一邊，中者非有亦非是無。」以無體故，此義應知。無自體故一切體有、一切體無，義皆不然。此如是義，如世尊說言：「須菩提！於體、自體一切法中，若有若無，義皆不然。」須菩提言：「實爾。世尊！」如是處處，攝一切體若有若無，一切皆遮。以無體故，以不生故，有無皆無，亦無有滅。 
hựu   phục hưũ thuyết ngôn  ：「Ca-chiên-diên  ！hữu  tức   đọa  thường   ，vô  tức   đọa  đoạn  。」hựu phục  Kinh   trung  thuyết ngôn  ：「Ca-diếp  ！hữu  thị  nhất   biên   ，vô  thị  nhất   biên   ，trung  giả phi hữu diệc   phi thị vô  。」dĩ  vô thể  cố  ，thử   nghĩa   ứng tri  。vô  tự thể cố  nhất thiết thể   hữu  、nhất thiết thể   vô  ，nghĩa   giai   bất nhiên  。thử như  thị  nghĩa   ，như   Thế Tôn thuyết ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！ư  thể   、tự thể nhất thiết pháp trung  ，nhược hữu nhược/nhã  vô  ，nghĩa   giai   bất nhiên  。」Tu-bồ-đề  ngôn  ：「thật nhĩ  。Thế Tôn ！」như thị xứ xứ ，nhiếp   nhất thiết thể   nhược hữu nhược/nhã  vô  ，nhất thiết giai  già   。dĩ  vô thể  cố  ，dĩ  ất sanh  cố  ，hữu vô  giai   vô  ，diệc   vô hữu diệt   。
 
問曰：如是如是，於一切法不生法中無有滅者。如一切法不生之義，汝今應說。此義云何？復無斷耶？ 
vấn   viết   ：như thị như thị  ，ư  nhất thiết pháp bất sanh  Pháp   trung  vô hữu diệt   giả 。như   nhất thiết pháp bất sanh  chi nghĩa   ，nhữ   kim   ưng  thuyết  。thử   nghĩa   vân hà ？phục  vô đoạn  da   ？
 
答曰：此斷名者則於體有，非於無體，彼體不成。 
đáp   viết   ：thử   đoạn  danh   giả tức   ư  thể   hữu  ，phi   ư  vô thể  ，bỉ   thể   bất thành  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：自體他體，悉皆無體。以無體故，猶如兔角，非有自體、非有他體、非體不體，以不生故。如是一切體不生者，此義則成。如阿闍梨所說偈言： 
đáp   viết   ：tự thể tha  thể   ，tất giai  vô thể  。dĩ  vô thể  cố  ，do như  thỏ giác  ，phi hữu tự thể 、phi hữu tha  thể   、phi   thể   bất thể   ，dĩ  ất sanh  cố  。như thị nhất thiết thể   bất sanh giả  ，thử   nghĩa   tức   thành  。như   A-xà-lê sở thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「或自體他體， 
「hoặc   tự thể tha  thể   ，
 
或體或無體， 
hoặc   thể   hoặc   vô thể  ，
 
如是見不見， 
như thị kiến  bất kiến  ，
 
佛法第一義。」 
Phật Pháp đệ nhất nghĩa  。」
 
是故無體則亦無斷。又復如是常斷之相，是有所攝、或非有攝，如是二種，世尊皆遮。 
thị cố vô thể  tức   diệc   vô đoạn  。hựu phục  như thị thường đoạn  chi tướng  ，thị  hữu  sở nhiếp  、hoặc   phi hữu nhiếp   ，như thị nhị chủng  ，Thế Tôn giai   già   。
 
問曰：此何故遮？ 
vấn   viết   ：thử   hà cố  già   ？
 
答曰：佛為教成迦旃延故，有無皆遮。世尊真知體非體者，是故無斷。又此若有本性成者，云何得言無法無物？或復言異、或言無體？此若有法可斷、可滅、可失等者，可得名斷；然彼有法本性自無，云何不失而或言斷？如說偈言： 
đáp   viết   ：Phật vi  giáo  thành  Ca-chiên-diên  cố  ，hữu vô  giai   già   。Thế Tôn chân   tri   thể   phi   thể   giả ，thị cố vô đoạn  。hựu   thử   nhược hữu bổn tánh  thành  giả ，vân hà đắc   ngôn  vô  Pháp   vô vật  ？hoặc phục  ngôn  dị   、hoặc   ngôn  vô thể  ？thử   nhược hữu Pháp   khả  đoạn  、khả  diệt   、khả  thất   đẳng giả ，khả đắc danh   đoạn  ；nhiên bỉ   hữu  pháp bản  tánh tự  vô  ，vân hà bất thất   nhi   hoặc   ngôn đoạn  ？như thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「若法本性有， 
「nhược/nhã  pháp bản  tánh   hữu  ，
 
此可得言無， 
thử   khả đắc ngôn  vô  ，
 
若言本性異， 
nhược/nhã  ngôn  bổn tánh  dị   ，
 
此義不可得。 
thử   nghĩa   bất khả đắc 。
 
以本性無故， 
dĩ  ổn tánh  vô cố ，
 
變異不可得， 
biến dị  bất khả đắc ，
 
若本性有者， 
nhược/nhã  bổn tánh  hữu  giả ，
 
可得言變異。」 
khả đắc ngôn  biến dị  。」
 
又復此中，前言有體，言有體已，後時言無，常斷過成。如偈說言： 
hựu phục  thử trung  ，tiền   ngôn  hữu thể  ，ngôn  hữu thể  dĩ   ，hậu thời  ngôn  vô  ，thường đoạn  quá/qua  thành  。như   kệ   thuyết ngôn  ：
 
「若有自體者， 
「nhược hữu tự thể giả ，
 
非無而亦常， 
phi   vô  nhi   diệc   thường   ，
 
先有後時無， 
tiên  hữu  hậu thời  vô  ，
 
則成就斷見。」 
tức   thành tựu đoạn kiến  。」
 
此攝斷常二種過失，故如是遮。若說體者，成斷常過，以依如是道理、阿含思量彼斷，則不可成，彼如是斷則不成就。 
thử   nhiếp   đoạn thường  nhị chủng  quá thất  ，cố  như thị già   。nhược/nhã  thuyết  thể   giả ，thành  đoạn thường  quá/qua  ，dĩ  y  như thị đạo lý  、A Hàm  tư lượng  bỉ   đoạn  ，tức   bất khả thành  ，bỉ   như thị đoạn  tức   bất thành tựu 。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：以無因故，以不滅故。所謂斷者，名滅無體。無體無因，若或無滅，猶如兔角。若法有體，可得言因，可得言滅，其猶如瓶。師如是說，所謂偈言： 
đáp   viết   ：dĩ  vô nhân  cố  ，dĩ  ất diệt cố  。sở vị đoạn  giả ，danh   diệt   vô thể  。vô thể  vô nhân  ，nhược/nhã  hoặc   vô diệt  ，do như  thỏ giác  。nhược/nhã  pháp hữu  thể   ，khả đắc ngôn  nhân   ，khả đắc ngôn  diệt   ，kỳ  do như  bình 。sư   như thị thuyết  ，sở vị kệ   ngôn  ：
 
「法有因有滅， 
「pháp hữu  nhân   hữu  diệt   ，
 
彼可見如芽； 
bỉ   khả kiến  như   nha   ；
 
滅中無滅者， 
diệt   trung  vô diệt  giả ，
 
是故無滅因。」 
thị cố vô diệt  nhân   。」
 
此無因故，則知是無，復不滅故。汝心如是，欲求真實，不應著斷。 
thử   vô nhân  cố  ，tức   tri   thị  vô  ，phục  bất diệt cố  。nhữ   tâm   như thị ，dục cầu  chân   thật   ，bất ưng trước/trứ  đoạn  。
 
問曰：我今已解，受此無斷。若攝此斷，一切惡中最為鄙惡。云何不常？ 
vấn   viết   ：ngã   kim   dĩ   giải  ，thọ/thụ   thử   vô đoạn  。nhược/nhã  nhiếp   thử   đoạn  ，nhất thiết ác  trung  tối   vi  ỉ ác  。vân hà bất thường   ？
 
答曰：我上豈可不說不生？若不生者，云何有常？若不生常，兔角亦常。是則不可，故非有常。世尊說言：「若法不生，不得言常，亦復非斷。」是故常斷二皆不成，以墮邊故。若汝意謂，虛空我等不生而有，亦得是常。如說有法，無有因緣而實是常。以是義故，虛空我等常則成者。是義不然，何用思惟。石女之子，或黑或白，虛空等無。而汝思惟是常亦爾。 
đáp   viết   ：ngã   thượng  khởi  khả  bất thuyết  bất sanh  ？nhược/nhã  bất sanh giả  ，vân hà hữu  thường   ？nhược/nhã  bất sanh  thường   ，thỏ giác  diệc   thường   。thị tắc  bất khả ，cố  phi hữu thường   。Thế Tôn thuyết ngôn  ：「nhược/nhã  Pháp   bất sanh  ，bất đắc ngôn  thường   ，diệc   phục  phi   đoạn  。」thị cố thường đoạn  nhị   giai   bất thành  ，dĩ  đọa  biên   cố  。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，hư không  ngã đẳng bất sanh  nhi   hữu  ，diệc   đắc   thị  thường   。như thuyết  hữu pháp  ，vô  hữu nhân duyên  nhi   thật   thị  thường   。dĩ  thị  nghĩa   cố  ，hư không  ngã đẳng thường   tức   thành  giả 。thị  nghĩa   bất nhiên  ，hà   dụng   tư tánh 。thạch nữ  chi tử  ，hoặc   hắc  hoặc   bạch   ，hư không  đẳng vô  。nhi   nhữ   tư tánh thị  thường   diệc nhĩ  。
 
問曰：彼虛空等，云何無物？ 
vấn   viết   ：bỉ   hư không  đẳng ，vân hà vô vật  ？
 
答曰：空等畢竟物不可得，猶如兔角畢竟如是。六根各各皆不能得，如是空等亦不可得，是故知無。以是無故，虛空等常，義則不成。又不生故，無義則成。如汝意謂，是有法者，若當未有法不成、有法不成，以不生故，無自體故。若有體者，以自體故，彼是有故；不須和合，以是有故。若無自體，無自體中則無有法，以無物故，猶如兔角。如偈說言： 
đáp   viết   ：không  đẳng tất cánh vật   bất khả đắc ，do như  thỏ giác  tất cánh như thị 。lục căn  các các giai   bất năng đắc  ，như thị không  đẳng diệc   bất khả đắc ，thị cố tri   vô  。dĩ  thị  vô cố ，hư không  đẳng thường   ，nghĩa   tức   bất thành  。hựu   bất sanh  cố  ，vô nghĩa  tức   thành  。như   nhữ   ý   vị   ，thị  hữu pháp  giả ，nhược/nhã  đương  vị hữu  Pháp   bất thành  、hữu pháp  bất thành  ，dĩ  ất sanh  cố  ，vô  tự thể cố  。nhược hữu thể   giả ，dĩ  tự thể cố  ，bỉ   thị  hữu  cố  ；bất tu  hòa hợp  ，dĩ  thị  hữu  cố  。nhược/nhã  vô  tự thể ，vô  tự thể trung  tức   vô hữu Pháp   ，dĩ  vô vật  cố  ，do như  thỏ giác  。như   kệ   thuyết ngôn  ：
 
「體無自體故， 
「thể   vô  tự thể cố  ，
 
是則無有法， 
thị tắc  vô hữu Pháp   ，
 
此因緣此生， 
thử   nhân duyên  thử sanh  ，
 
此義不如是。」 
thử   nghĩa   bất như thị 。」
 
若汝意謂，虛空是有，以有相者。彼相亦無，無初無後，亦無二故。復有不生，若不生法而有相者，兔角應有長短等相。此義不然。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，hư không  thị  hữu  ，dĩ  hữu  tướng  giả 。bỉ   tướng  diệc   vô  ，vô  sơ   vô  hậu  ，diệc   vô nhị cố  。phục hưũ bất sanh  ，nhược/nhã  bất sanh pháp  nhi   hữu  tướng  giả ，thỏ giác  ưng  hữu  trường/trưởng  đoản   đẳng tướng  。thử   nghĩa   bất nhiên  。
 
若汝意謂，我相可得，彼相六識所不取故，相不可得。若汝意謂，相現見者，則失自法，以根得故。若如是者，汝所立我是無常等。若汝意謂，非根境界，相則不攝。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，ngã   tướng  khả đắc ，bỉ   tướng  lục   thức sở bất thủ   cố  ，tướng  bất khả đắc 。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，tướng  hiện   kiến giả  ，tức   thất   tự   Pháp   ，dĩ  căn  đắc   cố  。nhược như  thị  giả ，nhữ   sở lập  ngã   thị  vô thường  đẳng 。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，phi   căn cảnh  giới   ，tướng  tức   bất nhiếp   。
 
問曰：雖如是破而實有我，一句說故。此若一句攝兩字說，則知彼有，猶如澡灌。我亦如是兩兩字說故，則知有我(此一我字翻彼二字)。 
vấn   viết   ：tuy   như thị phá   nhi   thật hữu  ngã   ，nhất cú  thuyết  cố  。thử   nhược/nhã  nhất cú  nhiếp   lượng (lưỡng)   tự   thuyết  ，tức   tri   bỉ   hữu  ，do như  táo  quán   。ngã   diệc như thị lượng lượng  tự   thuyết  cố  ，tức   tri   hữu  ngã   (thử   nhất   ngã   tự   phiên  bỉ   nhị tự  )。
 
答曰：此語不成，一廂語故。如彼虛空，亦如夢等(此一夢字翻彼二字)。我亦如是，是故無我。如彼虛空，又亦如夢，此等一切二字所說，皆悉是無。我亦如是，是故無我。又復無我，以其作故。若物是作，則知無我，猶如彼瓶。如是身作，故身無我，以是作故。 
đáp   viết   ：thử   ngữ  bất thành  ，nhất   sương   ngữ  cố  。như   bỉ   hư không  ，diệc   như   mộng  đẳng (thử   nhất   mộng  tự   phiên  bỉ   nhị tự  )。ngã   diệc như thị ，thị cố vô ngã 。như   bỉ   hư không  ，hựu   diệc   như   mộng  ，thử   đẳng nhất thiết nhị tự  sở thuyết  ，giai tất thị  vô  。ngã   diệc như thị ，thị cố vô ngã 。hựu phục  vô ngã ，dĩ  kỳ  tác cố  。nhược/nhã  vật   thị  tác ，tức   tri   vô ngã ，do như  bỉ   bình 。như thị thân  tác ，cố  thân  vô ngã ，dĩ  thị  tác cố  。
 
若汝意謂，以於身中見命等相知有我者，命等相中無常無常，如是思量常則不成。若汝意謂，我實不說有法是常，亦復不說無法為斷，更復有法於三世轉，不滅名常。若無法者，不得有義，是故我言有法是常。若無法者，則為是斷。汝是意，我今解釋。若有法者，是則得言三世流轉。常法定住，不動不變，云何而得三世流轉？若流轉者，則是無常。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，dĩ  ư  thân  trung  kiến  mạng   đẳng tướng  tri   hữu  ngã   giả ，mạng   đẳng tướng  trung  vô thường  vô thường  ，như thị tư lượng  thường   tức   bất thành  。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，ngã   thật   bất thuyết  hữu pháp  thị  thường   ，diệc   phục  bất thuyết  vô  Pháp   vi  đoạn  ，cánh  phục hưũ Pháp   ư  tam thế  chuyển  ，bất diệt danh   thường   。nhược/nhã  vô  Pháp   giả ，bất đắc hữu nghĩa  ，thị cố ngã   ngôn  hữu pháp  thị  thường   。nhược/nhã  vô  Pháp   giả ，tức   vi  thị  đoạn  。nhữ   thị  ý   ，ngã   kim   giải thích  。nhược hữu Pháp   giả ，thị tắc  đắc   ngôn  tam thế  lưu chuyển  。thường   pháp định  trụ/trú   ，bất động  bất biến  ，vân hà nhi   đắc   tam thế  lưu chuyển  ？nhược/nhã  lưu chuyển  giả ，tức   thị  vô thường  。
 
問曰：云何無常？ 
vấn   viết   ：vân hà vô thường  ？
 
答曰：若過去者，云何是常？若過去者，則是無常。云何過去？過去名失、名盡、名滅、名為無體，彼云何常？若其無體，云何過去？若有物體，云何過去？若其有者，石女之子亦應是常，以無體故。 
đáp   viết   ：nhược/nhã  quá khứ giả ，vân hà thị thường   ？nhược/nhã  quá khứ giả ，tức   thị  vô thường  。vân hà quá khứ ？quá khứ danh   thất   、danh   tận  、danh   diệt   、danh vi vô thể  ，bỉ   vân hà thường   ？nhược/nhã  kỳ  vô thể  ，vân hà quá khứ ？nhược hữu vật   thể   ，vân hà quá khứ ？nhược/nhã  kỳ  hữu  giả ，thạch nữ  chi tử  diệc   ưng  thị  thường   ，dĩ  vô thể  cố  。
 
又若過去，常義不成。未來世常，義亦不成。 
hựu   nhược/nhã  quá khứ ，thường   nghĩa   bất thành  。vị lai thế  thường   ，nghĩa   diệc   bất thành  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：此未來者，名為無體、名為不生、名為不出。彼若如是，云何為常？若其常者，兔角亦常，此義不可。若謂有物，云何未來若或是常、若或未來？義不相應。 
đáp   viết   ：thử   vị lai giả ，danh vi vô thể  、danh vi bất sanh  、danh vi bất xuất  。bỉ   nhược như  thị  ，vân hà vi thường   ？nhược/nhã  kỳ  thường   giả ，thỏ giác  diệc   thường   ，thử   nghĩa   bất khả 。nhược/nhã  vị   hữu  vật   ，vân hà vị lai nhược/nhã  hoặc   thị  thường   、nhược/nhã  hoặc   vị lai ？nghĩa   bất tướng ứng  。
 
又現在常，義亦不成。 
hựu   hiện tại thường   ，nghĩa   diệc   bất thành  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：此現在者，現法流轉故名現在。彼現在法，一念不住。若一念住，一劫亦住。而此住相，實不可得。以無住故，念亦是無。若念轉者，云何是常？若不生者，何有現在、未來、過去時節成就？時無體故。若有體者，是則過去、未來、現在則不是時；若是時者，過去、未來、現在非體。時或與體若一若異，義皆不成。又時與體，有尚不成，何況過去、未來、現在或復是常？若有體常，體自不成。體不成故，云何成常？是故常無。如汝意謂，如其無物，則非法者。此最不成。汝何意故謂無物者則非是法？若以無物則非法者，是則有法亦非是法，以無與有共相對故。以無法無、有法亦無，以彼無法不成就故。如其無法不成法者，云何有法而得成法？云何有法名為有法？ 
đáp   viết   ：thử   hiện tại giả ，hiện pháp  lưu chuyển  cố danh  hiện tại 。bỉ   hiện tại Pháp   ，nhất niệm  bất trụ  。nhược/nhã  nhất   niệm trụ  ，nhất kiếp  diệc   trụ/trú   。nhi   thử trụ  tướng  ，thật   bất khả đắc 。dĩ  vô trụ  cố  ，niệm   diệc   thị  vô  。nhược/nhã  niệm   chuyển  giả ，vân hà thị thường   ？nhược/nhã  bất sanh giả  ，hà   hữu  hiện tại 、vị lai 、quá khứ thời tiết thành tựu ？thời  vô thể  cố  。nhược hữu thể   giả ，thị tắc  quá khứ 、vị lai 、hiện tại tức   bất Thị thời ；nhược/nhã  Thị thời giả ，quá khứ 、vị lai 、hiện tại phi   thể   。thời  hoặc   dữ  thể   nhược/nhã  nhất   nhược/nhã  dị   ，nghĩa   giai   bất thành  。hựu   thời  dữ  thể   ，hữu  thượng   bất thành  ，hà huống  quá khứ 、vị lai 、hiện tại hoặc phục  thị  thường   ？nhược hữu thể   thường   ，thể   tự   bất thành  。thể   bất thành  cố  ，vân hà thành  thường   ？thị cố thường   vô  。như   nhữ   ý   vị   ，như   kỳ  vô vật  ，tức   phi pháp  giả 。thử   tối   bất thành  。nhữ   hà   ý   cố  vị   vô vật  giả tức   phi   thị pháp ？nhược/nhã  dĩ  vô vật  tức   phi pháp  giả ，thị tắc  hữu pháp  diệc   phi   thị pháp ，dĩ  vô  dữ  hữu  cộng tướng  đối   cố  。dĩ  vô  Pháp   vô  、hữu pháp  diệc   vô  ，dĩ  bỉ   vô  Pháp   bất thành tựu cố  。như   kỳ  vô  Pháp   bất thành  Pháp   giả ，vân hà hữu pháp  nhi   đắc thành  Pháp   ？vân hà hữu pháp  danh vi hữu pháp  ？
 
若汝意謂，此有法者，更有因緣有此有法；則有法與彼無法則不相對。此今解釋。若汝分別此有法者更有有法，二有平等相似相對，不同無者。此之有法更有有法、更無有法？此我今釋。若彼有法更有有法，是則無窮。若汝意謂，從於無法而有有法，是則無因而有法生。是則有法，義不成就。如是無法而有法生，無信樂者。如是有無，汝捨勿攝。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，thử   hữu pháp  giả ，cánh  hữu nhân duyên  hữu  thử   hữu pháp  ；tức   hữu pháp  dữ  bỉ   vô  Pháp   tức   bất tướng  đối   。thử   kim   giải thích  。nhược/nhã  nhữ   phân biệt thử   hữu pháp  giả cánh  hữu  hữu pháp  ，nhị   hữu  bình đẳng  tương tự tướng  đối   ，bất đồng  vô  giả 。thử   chi hữu pháp  cánh  hữu  hữu pháp  、cánh  vô hữu Pháp   ？thử   ngã   kim   thích  。nhược/nhã  bỉ   hữu pháp  cánh  hữu  hữu pháp  ，thị tắc  vô cùng 。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，tùng  ư  vô  Pháp   nhi   hữu  hữu pháp  ，thị tắc  vô nhân  nhi   hữu pháp  sanh  。thị tắc  hữu pháp  ，nghĩa   bất thành tựu 。như thị vô  Pháp   nhi   hữu pháp  sanh  ，vô tín  lạc/nhạc  giả 。như thị hữu vô  ，nhữ   xả   vật   nhiếp   。
 
又有法明相對明示彼有法者。若其有體，得言有法。若無體者，是則不得名為有法，彼體不成。體若不成，云何而得成有成無？汝可捨此有無分別。何用此為？ 
hựu   hữu  pháp minh  tướng  đối   minh   thị  bỉ   hữu pháp  giả 。nhược/nhã  kỳ  hữu thể  ，đắc   ngôn  hữu pháp  。nhược/nhã  vô thể  giả ，thị tắc  bất đắc danh vi hữu pháp  ，bỉ   thể   bất thành  。thể   nhược/nhã  bất thành  ，vân hà nhi   đắc thành  hữu  thành  vô  ？nhữ   khả  xả   thử   hữu vô  phân biệt 。hà   dụng   thử   vi  ？
 
復有義釋，如是滅生、斷常等法。其義云何？為一物中一時而有？為當前後？此我今釋。不相應法云何一處？互相違故。滅等相違，不得同處。於一物中云何不壞？ 
phục hưũ nghĩa   thích  ，như thị diệt   sanh  、đoạn thường  đẳng Pháp   。kỳ nghĩa vân hà ？vi  nhất   vật   trung  nhất thời  nhi   hữu  ？vi  đương  tiền hậu  ？thử   ngã   kim   thích  。bất tướng ứng  Pháp   vân hà nhất   xứ/xử  ？hỗ tương vi   cố  。diệt   đẳng tướng  vi   ，bất đắc đồng   xứ/xử  。ư  nhất   vật   trung  vân hà bất hoại  ？
 
若汝意謂，於一念中有滅有生、有斷常等，則不相應。若汝復謂，於一物中，非一念轉，異異念中差別轉者，則不相應。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，ư  nhất niệm  trung hữu  diệt   hữu sanh  、hữu  đoạn thường  đẳng ，tức   bất tướng ứng  。nhược/nhã  nhữ   phục  vị   ，ư  nhất   vật   trung  ，phi nhất  niệm   chuyển  ，dị   dị   niệm   trung  sái biệt  chuyển  giả ，tức   bất tướng ứng  。
 
問曰：云何名為不相應耶？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  ất tướng ứng  da   ？
 
答曰：若如是者，更異法滅、更異法生、更異法斷、更異法常。如是等故，此一物中云何別異？若汝意欲避如是過，異物異滅，物外異生、異斷、異常，如是等者，此則不成。 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，cánh  dị   pháp diệt  、cánh  dị pháp  sanh  、cánh  dị pháp  đoạn  、cánh  dị pháp  thường   。như thị đẳng cố  ，thử   nhất   vật   trung  vân hà biệt dị  ？nhược/nhã  nhữ   ý   dục   tị   như thị quá/qua  ，dị   vật   dị   diệt   ，vật ngoại  dị sanh  、dị   đoạn  、dị   thường   ，như thị đẳng giả ，thử   tức   bất thành  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：若如是者，則於一物亦得言有、亦得言無，無此道理。是故一異，義則不成。非唯滅等一異不成，復何者法若有滅等、彼共滅等一異不成？ 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，tức   ư  nhất   vật   diệc   đắc   ngôn  hữu  、diệc   đắc   ngôn  vô  ，vô  thử   đạo lý  。thị cố nhất dị  ，nghĩa   tức   bất thành  。phi   duy  diệt   đẳng nhất dị  bất thành  ，phục  hà   giả Pháp   nhược hữu diệt   đẳng 、bỉ   cọng  diệt   đẳng nhất dị  bất thành  ？
 
問曰：云何為唯滅等一異不成？為一切法一異不成？ 
vấn   viết   ：vân hà vi duy  diệt   đẳng nhất dị  bất thành  ？vi  nhất thiết pháp  nhất dị  bất thành  ？
 
答曰：一切諸法皆亦如是，一異不成。如偈句言：「亦非一義，非異義故。」 
đáp   viết   ：nhất thiết chư pháp  giai   diệc như thị ，nhất dị  bất thành  。như   kệ   cú  ngôn  ：「diệc   phi nhất  nghĩa   ，phi   dị   nghĩa   cố  。」
 
問曰：云何一切諸法一異不成？ 
vấn   viết   ：vân hà nhất thiết chư pháp  nhất dị  bất thành  ？
 
答曰：以不生故、如石女兒。若法生者、一異義成。若一切法皆不生者、一異之義云何可成？如石女兒，本自不生，無自體故。又無自體，以因緣故。因緣法者，無法可得。若因緣者，則非是生，經中說故。此一異義，則不成就。 
đáp   viết   ：dĩ  ất sanh  cố  、như   thạch nữ nhi  。nhược/nhã  Pháp   sanh giả  、nhất dị  nghĩa   thành  。nhược/nhã  nhất thiết pháp  giai   bất sanh giả  、nhất dị  chi nghĩa   vân hà khả  thành  ？như   thạch nữ nhi  ，bổn  tự   bất sanh  ，vô  tự thể cố  。hựu   vô  tự thể ，dĩ  nhân duyên  cố  。nhân duyên pháp  giả ，vô  Pháp   khả đắc 。nhược/nhã  nhân duyên  giả ，tức   phi thị sanh  ，Kinh   trung  thuyết  cố  。thử   nhất dị  nghĩa   ，tức   bất thành tựu 。
 
問曰：云何因緣名為不生？若不生者，云何而說名為因緣？若因緣者，云何不生？若不生者，云何因緣？如其因緣名不生者，義不相應。 
vấn   viết   ：vân hà nhân duyên  danh vi bất sanh  ？nhược/nhã  bất sanh giả  ，vân hà nhi   thuyết  danh vi nhân duyên  ？nhược/nhã  nhân duyên  giả ，vân hà bất sanh  ？nhược/nhã  bất sanh giả  ，vân hà nhân duyên  ？như   kỳ  nhân duyên  danh   bất sanh giả  ，nghĩa   bất tướng ứng  。
 
答曰：此不相應。若說因緣，則不相應。若體是有，云何因緣以先有故？如其無者，則是無法，云何因緣以無法故？如其無法有因緣者，是則兔角亦須因緣。因者無體，以無物故，如虛空花。是故此義道理則成。思惟因緣，則是不生。何者因緣？ 
đáp   viết   ：thử   bất tướng ứng  。nhược/nhã  thuyết  nhân duyên  ，tức   bất tướng ứng  。nhược/nhã  thể   thị  hữu  ，vân hà nhân duyên  dĩ  tiên  hữu  cố  ？như   kỳ  vô  giả ，tức   thị  vô  Pháp   ，vân hà nhân duyên  dĩ  vô  Pháp   cố  ？như   kỳ  vô  Pháp   hữu nhân duyên  giả ，thị tắc  thỏ giác  diệc   tu   nhân duyên  。nhân   giả vô thể  ，dĩ  vô vật  cố  ，như hư không  hoa   。thị cố thử   nghĩa   đạo lý  tức   thành  。tư tánh nhân duyên  ，tức   thị  bất sanh  。hà   giả nhân duyên  ？
 
問曰：因緣二種：一內、二外。內者，所謂無明緣行，乃至老死；外因緣者，所謂一切器世間中種子芽等。 
vấn   viết   ：nhân duyên  nhị chủng  ：nhất   nội  、nhị   ngoại   。nội  giả ，sở vị vô minh duyên  hạnh/hành/hàng  ，nãi chí lão tử  ；ngoại   nhân duyên  giả ，sở vị nhất thiết khí thế gian  trung  chủng tử nha   đẳng 。
 
答曰：此如是法，今共籌量。若汝分別此無明等十二諸分因緣法者，如汝所說，此十二分為如車分。於車為分，名為因緣，為此十二而共和合，名為因緣。為一一分自是因緣？為二二分二分因緣？為當於此一切分外更有因緣？為唯相貌？此一切法，如是思量，皆不相應。 
đáp   viết   ：thử như  thị pháp ，kim   cọng  trù lượng  。nhược/nhã  nhữ   phân biệt thử   vô minh  đẳng thập nhị  chư   phần  nhân duyên pháp  giả ，như nhữ sở thuyết  ，thử   thập nhị  phần  vi  như   xa   phần  。ư  xa   vi  phần  ，danh vi nhân duyên  ，vi  thử   thập nhị  nhi   cọng  hòa hợp  ，danh vi nhân duyên  。vi  nhất   nhất phân  tự thị nhân duyên  ？vi  nhị   nhị   phần  nhị   phần  nhân duyên  ？vi  đương  ư thử  nhất thiết phần  ngoại   cánh  hữu nhân duyên  ？vi  duy  tướng mạo ？thử   nhất thiết pháp  ，như thị tư lượng  ，giai   bất tướng ứng  。
 
問曰：云何名為不相應耶？ 
vấn   viết   ：vân hà danh  vi  ất tướng ứng  da   ？
 
答曰：以念念故。若唯是一，則無因緣。 
đáp   viết   ：dĩ  niệm niệm  cố  。nhược/nhã  duy  thị  nhất   ，tức   vô nhân  duyên  。
 
問曰：云何是一則無因緣？ 
vấn   viết   ：vân hà thị nhất   tức   vô nhân  duyên  ？
 
答曰：若如是者，唯一無明得為因緣，餘非因緣。又復二者亦非因緣，以滅與生二不俱故，如生不生則不和合。分別車分亦不相應，因緣和合不可得故。現見車分，於一時中有法和合。無明等分，於一時中不見有法。如是因緣，說名因緣。如車分、車。無明等分，則不如是，滅生生滅，法無和合。若無和合，為說何法？若無所說，云何說法？所有言說，是法相貌。云何相貌可得言有？如阿闍梨提婆偈言： 
đáp   viết   ：nhược như  thị  giả ，duy  nhất   vô minh  đắc   vi  nhân duyên  ，dư   phi nhân  duyên  。hựu phục  nhị giả diệc   phi nhân  duyên  ，dĩ  diệt   dữ  sanh  nhị   bất câu   cố  ，như   sanh  bất sanh  tức   bất hòa hợp  。phân biệt xa   phần  diệc   bất tướng ứng  ，nhân duyên hòa hợp  bất khả đắc cố  。hiện kiến  xa   phần  ，ư nhất thời  trung hữu  Pháp   hòa hợp  。vô minh  đẳng phần  ，ư nhất thời  trung  bất kiến  hữu pháp  。như thị nhân  duyên  ，thuyết  danh   nhân duyên  。như   xa   phần  、xa   。vô minh  đẳng phần  ，tức   bất như thị ，diệt   sanh sanh  diệt   ，Pháp   vô  hòa hợp  。nhược/nhã  vô  hòa hợp  ，vi  thuyết  hà   Pháp   ？nhược/nhã  vô sở thuyết ，vân hà thuyết Pháp ？sở hữu  ngôn thuyết  ，thị pháp tướng mạo 。vân hà tướng mạo khả đắc ngôn  hữu  ？như   A-xà-lê đề bà  kệ   ngôn  ：
 
「一法名無體， 
「nhất pháp  danh   vô thể  ，
 
以無和合故； 
dĩ  vô  hòa hợp  cố  ；
 
若一無體者， 
nhược/nhã  nhất   vô thể  giả ，
 
是則無和合。」 
thị tắc  vô  hòa hợp  。」
 
若離諸分更別有法，則非因緣，以不生故。如是因緣不生義成。如佛說言：「言因緣者，因緣則空。」是故應捨因緣之義，不應攝受。如是思量，一義異義二皆不成。又見一已，取異相對；既見異故，取一相對。相對不成，如偈說言： 
nhược/nhã  ly   chư   phần  cánh  biệt   hữu pháp  ，tức   phi nhân  duyên  ，dĩ  ất sanh  cố  。như thị nhân  duyên  bất sanh  nghĩa   thành  。như   Phật thuyết ngôn  ：「ngôn  nhân duyên  giả ，nhân duyên  tức   không  。」thị cố ưng  xả   nhân duyên  chi nghĩa   ，bất ưng nhiếp thọ 。như thị tư lượng  ，nhất nghĩa  dị   nghĩa   nhị   giai   bất thành  。hựu   kiến  nhất   dĩ   ，thủ   dị tướng đối   ；ký   kiến  dị   cố  ，thủ   nhất tướng đối   。tướng  đối   bất thành  ，như   kệ   thuyết ngôn  ：
 
「異異因緣外， 
「dị   dị nhân duyên  ngoại   ，
 
更無有法生， 
cánh  vô hữu Pháp   sanh  ，
 
不異因緣外， 
bất dị nhân duyên  ngoại   ，
 
則無法可得。 
tức   vô  Pháp   khả đắc 。
 
異異更無異， 
dị   dị   cánh  vô dị  ，
 
不異異亦無， 
bất dị   dị   diệc   vô  ，
 
如其異無者， 
như   kỳ  dị   vô  giả ，
 
異更不可得。」 
dị   cánh  bất khả đắc 。」
 
如是一異，應捨勿攝。如是捨已，知本性空。心念彼空，何用攝受虛妄不實？ 
như thị nhất dị  ，ưng  xả   vật   nhiếp   。như thị xả   dĩ   ，tri   bổn  tánh không  。tâm   niệm   bỉ   không  ，hà   dụng   nhiếp thọ hư vọng bất thật  ？
 
問曰：如是如是。一切諸法本性自空，此第一義，是真是實。我今始解，如來實語。如世尊說，一切諸法本性自空，無自體故。此復云何世間之人一切現見去來不成？ 
vấn   viết   ：như thị như thị  。nhất thiết chư pháp  bổn  tánh tự  không  ，thử   đệ nhất nghĩa  ，thị  chân thị thật   。ngã   kim   thủy  giải  ，Như Lai  thật ngữ  。như   Thế Tôn thuyết  ，nhất thiết chư pháp  bổn  tánh tự  không  ，vô  tự thể cố  。thử phục vân hà  thế gian chi nhân   nhất thiết hiện kiến  khứ lai  bất thành  ？
 
答曰：以阿含故。 
đáp   viết   ：dĩ  A Hàm  cố  。
 
問曰：何者阿含？ 
vấn   viết   ：hà   hiền giả hàm   ？
 
答曰：此如是義，於《大經》中，如來說言：「須菩提！一切諸法去來行空。彼人不覺，取著不捨。而彼空法，不去不來，無有一法而不空者。」又復說言，一切諸法悉不來者。此是阿含，又道理故。若法不生，則無去來，猶如兔角。此義成就。又偈說言： 
đáp   viết   ：thử như  thị  nghĩa   ，ư  《Đại Nhật kinh 》trung  ，Như Lai  thuyết ngôn  ：「Tu-bồ-đề  ！nhất thiết chư pháp  khứ lai  hạnh/hành/hàng  không  。bỉ nhân bất giác  ，thủ trước  bất xả  。nhi   bỉ   không pháp  ，bất khứ  Bất-lai ，vô hữu nhất pháp  nhi   bất không giả 。」hựu phục  thuyết ngôn  ，nhất thiết chư pháp  tất   Bất-lai giả 。thử   thị  A Hàm  ，hựu   đạo lý  cố  。nhược/nhã  Pháp   bất sanh  ，tức   vô  khứ lai  ，do như  thỏ giác  。thử   nghĩa   thành tựu 。hựu   kệ   thuyết ngôn  ：
 
「已去則不去， 
「dĩ khứ  tức   bất khứ  ，
 
未去亦不去， 
vị  khứ  diệc   bất khứ  ，
 
離已去不去， 
ly   dĩ khứ  bất khứ  ，
 
現去則非去。」 
hiện   khứ  tức   phi   khứ  。」
 
此復廣說。何者為去？何法是去？去者是誰？若是我去，以無我故，去義不成。汝法我常不動不搖，云何能去？若我能去，虛空亦去，而此虛空，實無去法。我者不能從於此方而到彼方，無離無合。汝所立我，遍一切處，則無去處，自在秉執，遍一切故。以是義故，我則不去。若汝意謂，以身隨心，是故有行。此義不然。以其有常無常過故，又以有分無分過故，又以有色無色過故。心非作故，身不隨行，行不可得。心身有無常不成就，云何此方行到彼方？如迦卑邏弟子意謂，由勝因緣丈夫流轉，如是名行；丈夫作已，迴故名還，是故由勝得有去來。此我解釋，汝今乃以虛空之華作歡喜丸，與石女兒令使食之。汝勝是無，而汝意謂，由勝力故，丈夫去來。勝雖是常，而能令使丈夫去來，義亦如是。如汝意解，如丈夫行，則非是作，亦不成就有所行法，若村城等。此先已遮，以不生故。 
thử   phục  quảng thuyết  。hà   giả vi  khứ  ？hà   Pháp   thị  khứ  ？khứ  giả thị  thùy   ？nhược/nhã  thị  ngã   khứ  ，dĩ  vô ngã cố  ，khứ  nghĩa   bất thành  。nhữ   pháp ngã  thường   bất động  bất diêu/dao ，vân hà năng  khứ  ？nhược/nhã  ngã   năng  khứ  ，hư không  diệc   khứ  ，nhi   thử   hư không  ，thật   vô  khứ  Pháp   。ngã   giả bất năng  tùng  ư thử  phương   nhi   đáo   bỉ   phương   ，vô  ly   vô  hợp  。nhữ   sở lập  ngã   ，biến  nhất thiết xứ  ，tức   vô  khứ  xứ/xử  ，tự tại  bỉnh   chấp   ，biến nhất thiết  cố  。dĩ  thị  nghĩa   cố  ，ngã   tức   bất khứ  。nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，dĩ  thân  tùy tâm  ，thị cố hữu  hạnh/hành/hàng  。thử   nghĩa   bất nhiên  。dĩ  kỳ  hữu  thường   vô thường  quá/qua  cố  ，hựu   dĩ  hữu phần vô  phần  quá/qua  cố  ，hựu   dĩ  hữu sắc  vô sắc  quá/qua  cố  。tâm   phi   tác cố  ，thân  bất tùy   hạnh/hành/hàng  ，hạnh/hành/hàng  bất khả đắc 。tâm   thân  hữu  vô thường  bất thành tựu ，vân hà thử   phương   hạnh/hành/hàng  đáo   bỉ   phương   ？như   Ca  ti   lá   đệ-tử ý   vị   ，do   thắng  nhân duyên  trượng phu lưu chuyển  ，như thị danh  hạnh/hành/hàng  ；trượng phu tác dĩ   ，hồi cố danh  hoàn  ，thị cố do   thắng  đắc hữu  khứ lai  。thử   ngã   giải thích  ，nhữ   kim   nãi  dĩ  hư không  chi hoa  tác hoan hỉ hoàn  ，dữ  thạch nữ nhi  lệnh  sử  thực/tự  chi 。nhữ   thắng  thị  vô  ，nhi   nhữ   ý   vị   ，do   thắng  lực   cố  ，trượng phu khứ lai  。thắng  tuy   thị  thường   ，nhi   năng  lệnh  sử  trượng phu khứ lai  ，nghĩa   diệc như thị 。như   nhữ   ý giải  ，như   trượng phu hạnh/hành/hàng  ，tức   phi thị tác ，diệc   bất thành tựu hữu  sở hạnh Pháp   ，nhược/nhã  thôn   thành   đẳng 。thử   tiên  dĩ   già   ，dĩ  ất sanh  cố  。
 
又復更有說有為者，彼則無去，無動搖故。行是相貌，如是相貌非有為體。如是皆說，一切有為念念無常，如是不住，云何有行？是故偈言：「有生得言行，亦得言作者。」如是故知，有為之法雖生雖行，如是生者於先已遮。復有偈言： 
hựu phục  cánh  hữu  thuyết  hữu vi giả ，bỉ   tức   vô  khứ  ，vô động  diêu/dao cố  。hạnh/hành/hàng  thị  tướng mạo ，như thị tướng mạo phi hữu vi  thể   。như thị giai   thuyết  ，nhất thiết hữu vi niệm niệm vô thường  ，như thị bất trụ  ，vân hà hữu  hạnh/hành/hàng  ？thị cố kệ   ngôn  ：「hữu sanh  đắc   ngôn  hạnh/hành/hàng  ，diệc   đắc   ngôn  tác giả  。」như   thị cố tri   ，hữu vi chi Pháp   tuy   sanh  tuy   hạnh/hành/hàng  ，như thị sanh giả  ư  tiên  dĩ   già   。phục hưũ kệ   ngôn  ：
 
「有為無來處， 
「hữu vi vô  lai  xứ/xử  ，
 
念念不住故， 
niệm niệm  bất trụ  cố  ，
 
又亦無去處， 
hựu   diệc   vô  khứ  xứ/xử  ，
 
如是故無住。」 
như   thị cố vô trụ  。」
 
如是有為行至異處，則無此理，無行作故。如是有為有尚不成，況有行去、若到已還？自體空故。 
như thị hữu vi hạnh/hành/hàng  chí   dị   xứ/xử  ，tức   vô  thử   lý   ，vô  hạnh/hành/hàng  tác cố  。như thị hữu vi hữu  thượng   bất thành  ，huống   hữu  hạnh/hành/hàng  khứ  、nhược/nhã  đáo   dĩ hoàn  ？tự thể không  cố  。
 
若汝意謂，陰有行去，有為不攝。此義不然，陰不成故。 
nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，uẩn  hữu  hạnh/hành/hàng  khứ  ，hữu vi bất nhiếp   。thử   nghĩa   bất nhiên  ，uẩn  bất thành  cố  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：因緣空故。此義云何？猶如兔角，畢竟如是無有因緣；色等諸陰，亦復如是，因緣畢竟不可得也。此如是知，因緣空故，色等陰無。如阿闍梨所說偈言： 
đáp   viết   ：nhân duyên  không  cố  。thử   nghĩa   vân hà ？do như  thỏ giác  ，tất cánh như thị vô  hữu nhân duyên  ；sắc đẳng  chư   uẩn  ，diệc phục như thị ，nhân duyên  tất cánh bất khả đắc dã  。thử   như thị tri  ，nhân duyên  không  cố  ，sắc đẳng  uẩn  vô  。như   A-xà-lê sở thuyết  kệ   ngôn  ：
 
「離色之因緣， 
「ly sắc  chi nhân duyên  ，
 
色則不可得， 
sắc   tức   bất khả đắc ，
 
亦復不離色， 
diệc   phục  bất ly sắc  ，
 
而見色因緣。 
nhi   kiến sắc  nhân duyên  。
 
離色之因緣， 
ly sắc  chi nhân duyên  ，
 
色自成就色， 
sắc   tự thành  tựu   sắc   ，
 
物不得因緣， 
vật   bất đắc nhân duyên  ，
 
不得無因緣。」 
bất đắc vô nhân  duyên  。」
 
應如是知，無因緣故，色則是無。如是一切，若汝意謂，微塵是有。此不成故，如是行義則不可成。如汝說言，一切現見有行去來。此義不然，現不成故。 
ưng  như thị tri  ，vô nhân  duyên  cố  ，sắc   tức   thị  vô  。như thị nhất thiết ，nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，vi trần  thị  hữu  。thử   bất thành  cố  ，như thị hạnh/hành/hàng  nghĩa   tức   bất khả thành  。như   nhữ   thuyết ngôn  ，nhất thiết hiện kiến  hữu  hạnh/hành/hàng  khứ lai  。thử   nghĩa   bất nhiên  ，hiện   bất thành  cố  。
 
問曰：云何不成？ 
vấn   viết   ：vân hà bất thành  ？
 
答曰：此現者名或知或物。此我今釋。若知應說何者是知？是誰之現？若六境界是可得者，境界無故，云何可得知是現耶？有念念者，彼則無現，乃至不疑有現無現，是則為勝。知現之知，此知非現，知境界故。知不成故，說有物人，則捨自法，物云何現此之現相？量遮法中廣遮此事。此何者現？今何者現？又復如來有偈說言： 
đáp   viết   ：thử   hiện   giả danh   hoặc   tri   hoặc   vật   。thử   ngã   kim   thích  。nhược/nhã  tri   ưng  thuyết  hà   giả thị  tri   ？thị  thùy   chi hiện   ？nhược/nhã  lục cảnh  giới   thị  khả đắc giả ，cảnh giới vô cố ，vân hà khả đắc tri   thị  hiện   da   ？hữu  niệm niệm  giả ，bỉ   tức   vô  hiện   ，nãi chí bất nghi   hữu  hiện   vô  hiện   ，thị tắc  vi  thắng  。tri   hiện   chi tri   ，thử   tri   phi   hiện   ，tri cảnh giới  cố  。tri   bất thành  cố  ，thuyết  hữu  vật   nhân   ，tức   xả   tự   Pháp   ，vật   vân hà hiện   thử   chi hiện   tướng  ？lượng  già   Pháp   trung  quảng  già   thử sự  。thử   hà   giả hiện   ？kim   hà   giả hiện   ？hựu phục  Như Lai  hữu  kệ   thuyết ngôn  ：
 
「眼則不見色， 
「nhãn   tức   bất kiến sắc  ，
 
識則不知法， 
thức  tức   bất tri   Pháp   ，
 
此第一隱密， 
thử   đệ nhất  ẩn mật  ，
 
世間不能知。」 
thế gian bất năng trai 。」
 
如是之義，阿闍梨言： 
như thị chi nghĩa   ，A-xà-lê ngôn  ：
 
「何人自於自， 
「hà   nhân   tự   ư  tự   ，
 
不曾能自見； 
bất tằng   năng  tự kiến  ；
 
若不能見自， 
nhược/nhã  bất năng kiến tự   ，
 
云何能見他？」 
vân hà năng kiến  tha  ？」
 
如是無現，現不可得。如汝說言，一切現見有去來者。此義不然。去來非色，云何言現？非眼所得，非意所念，彼不成有，豈可現見？若汝意謂，以有比故知是有者，比亦不成，前有現故。比之與現，俱不成故。比者名知，是意分別。如是比者，唯意能取，意所攝故。是故此義則不如是，意亦無故。 
như thị vô  hiện   ，hiện   bất khả đắc 。như   nhữ   thuyết ngôn  ，nhất thiết hiện kiến  hữu  khứ lai  giả 。thử   nghĩa   bất nhiên  。khứ lai  phi sắc  ，vân hà ngôn  hiện   ？phi   nhãn   sở đắc  ，phi   ý   sở   niệm   ，bỉ   bất thành  hữu  ，khởi  khả  hiện kiến  ？nhược/nhã  nhữ   ý   vị   ，dĩ  hữu  bỉ  cố  tri   thị  hữu  giả ，bỉ  diệc   bất thành  ，tiền   hữu  hiện   cố  。bỉ  chi dữ  hiện   ，câu   bất thành  cố  。bỉ  giả danh   tri   ，thị  ý   phân biệt 。như thị bỉ  giả ，duy  ý   năng thủ  ，ý   sở nhiếp  cố  。thị cố thử   nghĩa   tức   bất như thị ，ý   diệc   vô cố 。
 
問曰：此如是義，若法不生則無去來，亦復無現。誰安隱心不狂之人而受此義，謂於一切不生法中而有去來？如是異義、如是一義，如是常義、如是斷義，如是生義、如是滅義，此等一切以不生故皆悉不成。又一切法云何不生？ 
vấn   viết   ：thử như  thị  nghĩa   ，nhược/nhã  Pháp   bất sanh  tức   vô  khứ lai  ，diệc   phục  vô  hiện   。thùy   an ổn tâm   bất cuồng   chi nhân   nhi   thọ/thụ   thử   nghĩa   ，vị   ư nhất thiết  bất sanh pháp  trung  nhi   hữu  khứ lai  ？như thị dị   nghĩa   、như thị nhất nghĩa  ，như thị thường   nghĩa   、như thị đoạn  nghĩa   ，như thị sanh  nghĩa   、như thị diệt   nghĩa   ，thử   đẳng nhất thiết dĩ  ất sanh  cố  giai tất bất thành  。hựu   nhất thiết pháp  vân hà bất sanh  ？
 
答曰：偈言： 
đáp   viết   ：kệ   ngôn  ：
 
「非自亦非他， 
「phi   tự   diệc   phi   tha  ，
 
非二非無因， 
phi   nhị   phi   vô nhân  ，
 
一切法如是， 
nhất thiết pháp  như thị ，
 
是故皆不生。」 
thị cố giai   bất sanh  。」
 
順中論義入大般若波羅蜜經初品法門卷下 
thuận   trung luận  nghĩa   nhập   Đại  Bát-nhã Ba-la-mật  Kinh   sơ   phẩm   Pháp môn quyển  hạ  
 
* * * 
* * *
 
============================================================
TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION   http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam
Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến
Phiên Âm Mon Oct 22 12:19:40 2018
============================================================