TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm Mon Oct 22 08:38:47 2018 ============================================================ No. 1450 No. 1450 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第一 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhất 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 爾時薄伽梵，在劫比羅城尼俱律陀園中，與大苾芻眾俱。時此城中諸釋迦子，咸共集會坐於一處，共相謂曰：「若有人來問我等言：『釋迦種族，誰為最初？從何而生？有何繼嗣尊貴胄族？』有此問者，我云何答？然我未知如是次第，我等宜共詣世尊所問知此事，如佛所說我當奉持。」作是議已，諸釋子等往詣佛所，頂禮佛足繞佛三匝在一面坐，合掌向佛具陳上事，白言：「世尊！若有人問我：『釋迦種從何而生？誰最為先？誰為尊貴？有何胄族？』云何而答？為如是事故來請問。唯願世尊，哀愍為說，如佛所教我當奉持。」 nhĩ thời Bạc Già Phạm ，tại Kiếp-bỉ-la thành ni câu luật đà viên trung ，dữ Đại Bí-sô chúng câu 。thời thử thành trung chư Thích Ca tử ，hàm cọng tập hội tọa ư nhất xứ/xử ，cộng tướng vị viết ：「nhược hữu nhân lai vấn ngã đẳng ngôn ：『Thích Ca chủng tộc ，thùy vi tối sơ ？tùng hà nhi sanh ？hữu hà kế tự tôn quý 胄tộc ？』hữu thử vấn giả ，ngã vân hà đáp ？nhiên ngã vị tri như thị thứ đệ ，ngã đẳng nghi cọng nghệ Thế Tôn sở vấn tri thử sự ，như Phật sở thuyết ngã đương phụng trì 。」tác thị nghị dĩ ，chư Thích tử đẳng vãng nghệ Phật sở ，đảnh lễ Phật túc nhiễu Phật tam tạp/táp tại nhất diện tọa ，hợp chưởng hướng Phật cụ trần thượng sự ，bạch ngôn ：「Thế Tôn ！nhược hữu nhân vấn ngã ：『Thích Ca chủng tùng hà nhi sanh ？thùy tối vi tiên ？thùy vi tôn quý ？hữu hà 胄tộc ？』vân hà nhi đáp ？vi như thị sự cố lai thỉnh vấn 。duy nguyện Thế Tôn ，ai mẩn vi thuyết ，như Phật sở giáo ngã đương phụng trì 。」 爾時世尊聞此語已，默然思惟：「若我自說釋迦種族有尊貴者，恐諸外道謗言：『沙門喬答摩自讚釋種族望尊高。』」復生是念：「我弟子中誰能說此釋迦族者？」知大目連善說斯事，告目連曰：「我今入定，汝為釋種說其因緣。」目連默然受佛教勅。爾時世尊取僧伽胝衣四疊枕頭，右脇而臥兩足相重，作光明想正念起想，如是作意。 nhĩ thời Thế Tôn văn thử ngữ dĩ ，mặc nhiên tư tánh ：「nhược/nhã ngã tự thuyết Thích Ca chủng tộc hữu tôn quý giả ，khủng chư ngoại đạo báng ngôn ：『Sa Môn kiều đáp ma tự tán Thích chủng tộc vọng tôn cao 。』」phục sanh thị niệm ：「ngã đệ-tử trung thùy năng thuyết thử Thích Ca tộc giả ？」tri Đại Mục liên thiện thuyết tư sự ，cáo Mục liên viết ：「ngã kim nhập định ，nhữ vi Thích chủng thuyết kỳ nhân duyên 。」Mục liên mặc nhiên thọ/thụ Phật giáo sắc 。nhĩ thời Thế Tôn thủ tăng già chi y tứ điệp chẩm đầu ，hữu hiếp nhi ngọa lưỡng túc tướng trọng ，tác quang minh tưởng chánh niệm khởi tưởng ，như thị tác ý 。 于時具壽大目揵連而作是念：「我今可入如是定中思惟觀察知釋迦種族。」即於眾前而昇高座結跏趺坐，告諸釋曰：「仁今諦聽！此之世界初成之時，爾時大地為一海水，由風鼓激和合一類，猶如熟乳。既其冷已有凝結生，其海水上亦復如是，上有地味，色香美味悉皆具足。此界成時，一類有情福命俱盡，從光音天歿而來生此，諸根具足身有光耀，乘空往來喜樂為食，長壽而住。時此世界，無有日月星辰晝夜時節，亦莫能辯男女貴賤。但相喚言：『薩埵！薩埵！』是時眾中有一有情，稟性耽嗜，忽以指端嘗彼地味。隨嘗之時情生愛著，隨愛著故段食是資，爾時方名初受段食。諸餘有情，見此食時即相學食。既食味已身漸堅重，光明隱沒悉皆幽暗。由此食量不調停故，形色損減。由色減故，互相告曰：『我形光悅，汝形損減。』彼光悅者恃形色故，遂生憍慢起不善根，緣不善故地味遂滅。地味滅已，是諸有情共相聚集，互生怨歎悲啼愁惱，作如是語：『奇哉美味！奇哉美味！』如今世人曾食美食，後常憶念先時香味，便作是言：『奇哉美味！奇哉美味！』雖作是言，然猶不識其義好惡，緣何故說地味滅沒？有情業故，地餅即現，色香美味悉皆具足，如金色花、如新熟蜜，食此地餅長壽而住。若少食者身有光明因相輕慢，廣如前說，乃至地餅皆沒。時諸有情共集一處，愁惱相視作如是語：『苦哉！苦哉！我昔曾遭如是惡事。』是諸有情地餅沒時亦復如是，然不知此所詮何義？ vu thời cụ thọ Đại Mục-kiền-liên nhi tác thị niệm ：「ngã kim khả nhập như thị định trung tư tánh quan sát tri Thích Ca chủng tộc 。」tức ư chúng tiền nhi thăng cao tọa kết già phu tọa ，cáo chư thích viết ：「nhân kim đế thính ！thử chi thế giới sơ thành chi thời ，nhĩ thời Đại địa vi nhất hải thủy ，do phong cổ kích hòa hợp nhất loại ，do như thục nhũ 。ký kỳ lãnh dĩ hữu ngưng kết sanh ，kỳ hải thủy thượng diệc phục như thị ，thượng hữu địa vị ，sắc hương mỹ vị tất giai cụ túc 。thử giới thành thời ，nhất loại hữu tình phước mạng câu tận ，tùng Quang âm Thiên một nhi lai sanh thử ，chư căn cụ túc thân hữu Quang diệu ，thừa không vãng lai thiện lạc vi thực/tự ，trường thọ nhi trụ/trú 。thời thử thế giới ，vô hữu nhật nguyệt tinh Thần trú dạ thời tiết ，diệc mạc năng biện nam nữ quý tiện 。đãn tướng hoán ngôn ：『Tát-đỏa ！Tát-đỏa ！』Thị thời chúng trung hữu nhất hữu tình ，bẩm tánh đam thị ，hốt dĩ chỉ đoan thường bỉ địa vị 。tùy thường chi thời Tình sanh ái trước ，tùy ái trước cố đoạn thực thị tư ，nhĩ thời phương danh sơ thọ/thụ đoạn thực 。chư dư hữu tình ，kiến thử thực thời tức tướng học thực/tự 。ký thực/tự vị dĩ thân tiệm kiên trọng ，quang minh ẩn một tất giai u ám 。do thử thực/tự lượng bất điều đình cố ，hình sắc tổn giảm 。do sắc giảm cố ，hỗ tương cáo viết ：『ngã hình quang duyệt ，nhữ hình tổn giảm 。』bỉ quang duyệt giả thị hình sắc cố ，toại sanh kiêu mạn khởi bất thiện căn ，duyên bất thiện cố địa vị toại diệt 。địa vị diệt dĩ ，thị chư hữu tình cộng tướng tụ tập ，hỗ sanh oán thán bi Đề sầu não ，tác như thị ngữ ：『kì tai mỹ vị ！kì tai mỹ vị ！』như kim thế nhân tằng thực/tự mỹ thực/tự ，hậu thường ức niệm tiên thời hương vị ，tiện tác thị ngôn ：『kì tai mỹ vị ！kì tai mỹ vị ！』tuy tác thị ngôn ，nhiên do bất thức kỳ nghĩa hảo ác ，duyên hà cố thuyết địa vị diệt một ？hữu tình nghiệp cố ，địa bính tức hiện ，sắc hương mỹ vị tất giai cụ túc ，như kim sắc hoa 、như tân thục mật ，thực/tự thử địa bính trường thọ nhi trụ/trú 。nhược/nhã thiểu thực/tự giả thân hữu quang minh nhân tướng khinh mạn ，quảng như tiền thuyết ，nãi chí địa bính giai một 。thời chư hữu tình cọng tập nhất xứ/xử ，sầu não tướng thị tác như thị ngữ ：『khổ tai ！khổ tai ！ngã tích tằng tao như thị ác sự 。』thị chư hữu tình địa bính một thời diệc phục như thị ，nhiên bất tri thử sở thuyên hà nghĩa ？ 「仁等當知！地餅沒已，時諸有情由福力故，有林虅出，色香味具，如雍菜花、如新熟蜜，食此林虅長壽而住。若少食者身有光明，因相輕慢，廣如前說。乃至林虅沒故，時諸有情共集一處，憂愁相視作如是語：『汝離我前！汝離我前！』猶如有人極相嗔恨不許當前，廣如上說。林虅沒已，時諸有情有妙香稻，不種自生、無糠穢，長四指，旦暮收刈苗即隨生，至暮旦時米便成熟。雖復數取而無異狀，以此充食長壽而住。時彼有情，由段食故滓穢在身，為欲蠲除便成二道，由斯遂有男女根生，便相染著。生染著故遂相親近，因造非法。諸餘有情見此事時，競以糞掃瓦石而棄擲之，作如是語：『汝是可惡有情，作此非法。咄哉！汝今何故污辱有情？』始從一宿乃至七宿，不共同居，擯於眾外，猶如今日初為嫁娶，皆以香花雜物而散擲之，願言：『常得安樂。』仁等當知！昔時非法今時為法，昔時非律今時為律，昔時嫌賤今為美妙。由彼時人驅擯出故，樂行惡者遂共聚集，造立房舍覆蔽其身，而作非法，此為最初營立家宅，便有家室。 「nhân đẳng đương tri ！địa bính một dĩ ，thời chư hữu tình do phước lực cố ，hữu lâm 虅xuất ，sắc hương vị cụ ，như ung thái hoa 、như tân thục mật ，thực/tự thử lâm 虅trường thọ nhi trụ/trú 。nhược/nhã thiểu thực/tự giả thân hữu quang minh ，nhân tướng khinh mạn ，quảng như tiền thuyết 。nãi chí lâm 虅một cố ，thời chư hữu tình cọng tập nhất xứ/xử ，ưu sầu tướng thị tác như thị ngữ ：『nhữ ly ngã tiền ！nhữ ly ngã tiền ！』do như hữu nhân cực tướng sân hận bất hứa đương tiền ，quảng như thượng thuyết 。lâm 虅một dĩ ，thời chư hữu tình hữu diệu hương đạo ，bất chủng tự sanh 、vô khang uế ，trường/trưởng tứ chỉ ，đán mộ thu ngải miêu tức tùy sanh ，chí mộ đán thời mễ tiện thành thục 。tuy phục số thủ nhi vô dị trạng ，dĩ thử sung thực/tự trường thọ nhi trụ/trú 。thời bỉ hữu tình ，do đoạn thực cố chỉ uế tại thân ，vi dục quyên trừ tiện thành nhị đạo ，do tư toại hữu nam nữ căn sanh ，tiện tướng nhiễm trước 。sanh nhiễm trước cố toại tướng thân cận ，nhân tạo phi pháp 。chư dư hữu Tình kiến thử sự thời ，cạnh dĩ phẩn tảo ngõa thạch nhi khí trịch chi ，tác như thị ngữ ：『nhữ thị khả ác hữu tình ，tác thử phi pháp 。đốt tai ！nhữ kim hà cố ô nhục hữu tình ？』thủy tòng nhất tú nãi chí thất tú ，bất cộng đồng cư ，bấn ư chúng ngoại ，do như kim nhật sơ vi giá thú ，giai dĩ hương hoa tạp vật nhi tán trịch chi ，nguyện ngôn ：『thường đắc an lạc 。』nhân đẳng đương tri ！tích thời phi pháp kim thời vi Pháp ，tích thời phi luật kim thời vi luật ，tích thời hiềm tiện kim vi mỹ diệu 。do bỉ thời nhân khu bấn xuất cố ，lạc/nhạc hạnh/hành/hàng ác giả toại cọng tụ tập ，tạo lập phòng xá phước tế kỳ thân ，nhi tác phi pháp ，thử vi tối sơ doanh lập gia trạch ，tiện hữu gia thất 。 「諸仁當知！昔因貪婬故造立屋舍，彼如法作不非法作此非法為法。彼諸有情，若日暮時、若日朝時，由飢取稻每日充足，不令餘殘。有一有情，為慵嬾故，旦起取稻，遂乃兼將暮時稻來。至其暮時，有一同伴喚共取稻，此人報曰：『汝自取去，我旦來取稻已兼兩時糧訖。汝應自去，我不煩去。』時彼同伴，聞斯語已心便讚曰：『此亦大好，我今取時亦兼二日糧稻來耳。』爾時別有一伴，聞此語已復言：『我取三日稻來。』復有一伴，聞此語已復言：『我取七日稻來。』即將七日稻歸。復有一伴，來喚其人共相取稻，其人報曰：『我先已取七日稻訖，無煩更去。』彼人聞已心復歡喜唱言：『此是好便，我今日去取若半月、或一月稻來。』如是漸漸倍於前數，由此貪心日增盛故，遂令稻中生諸糠穢。先初之時，朝刈暮生、暮刈朝生，其實尚好；以貪愛故，一刈之後更不再生，設生之時實漸小惡，於是諸人競來收採，或有遺餘漸漸小惡。時諸有情復集一處，更相悲歎曰：『我等昔時身體光悅飛騰自在，端嚴具足歡喜充食。後以地味為食，猶得香好，為食地味多故，我等諸人身即堅重，光明遂滅神通便謝。因遇種種暗損之事，諸人悲泣感生日月星辰，廣如上說。食多之者身色轉暗，食少之者身猶光悅。此二食故，遂成二種顏狀。由此二種顏狀故，遞相輕賤曰：「我是端正，汝是醜陋。」因此諸人互相輕毀，展轉生不善心故。爾時地味並皆滅盡，諸人悲歎，後生地餅，色香美味悉皆具足。我等食之長壽而住，食多之者身光轉暗，食少之者身猶光悅。由此二種顏狀故，遂成二種好惡之類，乃至遞相輕毀。由輕毀故，展轉各生不善心故，地餅盡滅，我等悲惱。如是緣故，復生林虅，色香美味亦皆具足。我等食之年壽長遠，而住於世。食多之者身光損暗、食少之者身猶光悅。乃至林虅滅故，復生稻穀，不種自生無諸糠穢，如四指大，香味具足。我等食之身體充盛，食此稻者年壽長遠，久住於世。以貪心積聚故，其稻小惡糠穢轉盛，其稻無力採收不生，或有遺餘。』諸人見已更相告曰：『我等分取地界。』爾時封量地段疆界，各各分之：此是汝地，此是我地。因此義故，世間田地始為耕種，遂立疆畔。 「chư nhân đương tri ！tích nhân tham dâm cố tạo lập ốc xá ，bỉ như pháp tác bất phi pháp tác thử phi pháp vi Pháp 。bỉ chư hữu tình ，nhược/nhã nhật mộ thời 、nhược/nhã nhật triêu thời ，do cơ thủ đạo mỗi nhật sung túc ，bất lệnh dư tàn 。hữu nhất hữu tình ，vi thung lãn cố ，đán khởi thủ đạo ，toại nãi kiêm tướng mộ thời đạo lai 。chí kỳ mộ thời ，hữu nhất đồng bạn hoán cọng thủ đạo ，thử nhân báo viết ：『nhữ tự thủ khứ ，ngã đán lai thủ đạo dĩ kiêm lượng (lưỡng) thời lương cật 。nhữ ưng tự khứ ，ngã bất phiền khứ 。』thời bỉ đồng bạn ，văn tư ngữ dĩ tâm tiện tán viết ：『thử diệc Đại hảo ，ngã kim thủ thời diệc kiêm nhị nhật lương đạo lai nhĩ 。』nhĩ thời biệt hữu nhất bạn ，văn thử ngữ dĩ phục ngôn ：『ngã thủ tam nhật đạo lai 。』phục hưũ nhất bạn ，văn thử ngữ dĩ phục ngôn ：『ngã thủ thất nhật đạo lai 。』tức tướng thất nhật đạo quy 。phục hưũ nhất bạn ，lai hoán kỳ nhân cộng tướng thủ đạo ，kỳ nhân báo viết ：『ngã tiên dĩ thủ thất nhật đạo cật ，vô phiền cánh khứ 。』bỉ nhân văn dĩ tâm phục hoan hỉ xướng ngôn ：『thử thị hảo tiện ，ngã kim nhật khứ thủ nhược/nhã bán nguyệt 、hoặc nhất nguyệt đạo lai 。』như thị tiệm tiệm bội ư tiền số ，do thử tham tâm nhật tăng thịnh cố ，toại lệnh đạo trung sanh chư khang uế 。tiên sơ chi thời ，triêu ngải mộ sanh 、mộ ngải triêu sanh ，kỳ thật thượng hảo ；dĩ tham ái cố ，nhất ngải chi hậu cánh bất tái sanh ，thiết sanh chi thời thật tiệm tiểu ác ，ư thị chư nhân cạnh lai thu thải ，hoặc hữu di dư tiệm tiệm tiểu ác 。thời chư hữu tình phục tập nhất xứ/xử ，cánh tướng bi thán viết ：『ngã đẳng tích thời thân thể quang duyệt phi đằng tự tại ，đoan nghiêm cụ túc hoan hỉ sung thực/tự 。hậu dĩ địa vị vi thực/tự ，do đắc hương hảo ，vi thực/tự địa vị đa cố ，ngã đẳng chư nhân thân tức kiên trọng ，quang minh toại diệt thần thông tiện tạ 。nhân ngộ chủng chủng ám tổn chi sự ，chư nhân bi khấp cảm sanh nhật nguyệt tinh Thần ，quảng như thượng thuyết 。thực/tự đa chi giả thân sắc chuyển ám ，thực/tự thiểu chi giả thân do quang duyệt 。thử nhị thực cố ，toại thành nhị chủng nhan trạng 。do thử nhị chủng nhan trạng cố ，đệ tướng khinh tiện viết ：「ngã thị đoan chánh ，nhữ thị xú lậu 。」nhân thử chư nhân hỗ tương khinh hủy ，triển chuyển sanh bất thiện tâm cố 。nhĩ thời địa vị tịnh giai diệt tận ，chư nhân bi thán ，hậu sanh địa bính ，sắc hương mỹ vị tất giai cụ túc 。ngã đẳng thực/tự chi trường thọ nhi trụ/trú ，thực/tự đa chi giả thân quang chuyển ám ，thực/tự thiểu chi giả thân do quang duyệt 。do thử nhị chủng nhan trạng cố ，toại thành nhị chủng hảo ác chi loại ，nãi chí đệ tướng khinh hủy 。do khinh hủy cố ，triển chuyển các sanh bất thiện tâm cố ，địa bính tận diệt ，ngã đẳng bi não 。như thị duyên cố ，phục sanh lâm 虅，sắc hương mỹ vị diệc giai cụ túc 。ngã đẳng thực/tự chi niên thọ trường/trưởng viễn ，nhi trụ/trú ư thế 。thực/tự đa chi giả thân quang tổn ám 、thực/tự thiểu chi giả thân do quang duyệt 。nãi chí lâm 虅diệt cố ，phục sanh đạo cốc ，bất chủng tự sanh vô chư khang uế ，như tứ chỉ Đại ，hương vị cụ túc 。ngã đẳng thực/tự chi thân thể sung thịnh ，thực/tự thử đạo giả niên thọ trường/trưởng viễn ，cửu trụ ư thế 。dĩ tham tâm tích tụ cố ，kỳ đạo tiểu ác khang uế chuyển thịnh ，kỳ đạo vô lực thải thu bất sanh ，hoặc hữu di dư 。』chư nhân kiến dĩ cánh tướng cáo viết ：『ngã đẳng phần thủ địa giới 。』nhĩ thời phong lượng địa đoạn cương giới ，các các phần chi ：thử thị nhữ địa ，thử thị ngã địa 。nhân thử nghĩa cố ，thế gian điền địa thủy vi canh chủng ，toại lập cương bạn 。 「又一有情，雖自有田私盜他穀，一有情見而告之曰：『汝今何故取他稻穀？此一度盜，後更勿為。』然其有情盜意不息，於第二日及第三日亦復盜將。眾人見之而復告曰：『汝前三度私盜。』頻勸不休，有諸有情便行推捉往詣眾中具陳上事。眾共告曰：『汝自有田，何以三度盜他田穀？』勸此語已便即放之。其盜稻者告大眾曰：『此有情等，為少稻穀今故摧我，對於大眾毀辱於我。』大眾復告：『何以為少稻穀，捉有情摧毀，對眾辱之？後不應然。』因此盜故遞相毀辱，由此緣故大眾共集，遞相告曰：『汝等具見此事，為盜他穀，對眾遞相毀辱，不知二人是誰有罪？我等意欲眾中簡一有情，顏色端正、形容具足、智慧通達，立為地主。有過者治罰，無過者養育。我等眾人所種之田，各各依法，六分之中與其一分。』爾時眾中揀得如上具足德人，便即立為地主。爾時眾人告地主言：『眾中若有犯者，請如法治罰；若無犯者應當養育。我等眾人所種之田，各各依法，六分之中與其一分。』由此因緣立為地主。 「hựu nhất hữu tình ，tuy tự hữu điền tư đạo tha cốc ，nhất hữu Tình kiến nhi cáo chi viết ：『nhữ kim hà cố thủ tha đạo cốc ？thử nhất độ đạo ，hậu cánh vật vi 。』nhiên kỳ hữu tình đạo ý bất tức ，ư đệ nhị nhật cập đệ tam nhật diệc phục đạo tướng 。chúng nhân kiến chi nhi phục cáo viết ：『nhữ tiền tam độ tư đạo 。』tần khuyến bất hưu ，hữu chư hữu tình tiện hạnh/hành/hàng thôi tróc vãng nghệ chúng trung cụ trần thượng sự 。chúng cọng cáo viết ：『nhữ tự hữu điền ，hà dĩ tam độ đạo tha điền cốc ？』khuyến thử ngữ dĩ tiện tức phóng chi 。kỳ đạo đạo giả cáo Đại chúng viết ：『thử hữu tình đẳng ，vi thiểu đạo cốc kim cố tồi ngã ，đối ư Đại chúng hủy nhục ư ngã 。』Đại chúng phục cáo ：『hà dĩ vi thiểu đạo cốc ，tróc hữu tình tồi hủy ，đối chúng nhục chi ？hậu bất ưng nhiên 。』nhân thử đạo cố đệ tướng hủy nhục ，do thử duyên cố Đại chúng cọng tập ，đệ tướng cáo viết ：『nhữ đẳng cụ kiến thử sự ，vi đạo tha cốc ，đối chúng đệ tướng hủy nhục ，bất tri nhị nhân thị thùy hữu tội ？ngã đẳng ý dục chúng trung giản nhất hữu tình ，nhan sắc đoan chánh 、hình dung cụ túc 、trí tuệ thông đạt ，lập vi địa chủ 。hữu quá giả trì phạt ，vô quá giả dưỡng dục 。ngã đẳng chúng nhân sở chủng chi điền ，các các y Pháp ，lục phần chi trung dữ kỳ nhất phân 。』nhĩ thời chúng trung giản đắc như thượng cụ túc đức nhân ，tiện tức lập vi địa chủ 。nhĩ thời chúng nhân cáo địa chủ ngôn ：『chúng trung nhược hữu phạm giả ，thỉnh như pháp trì phạt ；nhược/nhã vô phạm giả ứng đương dưỡng dục 。ngã đẳng chúng nhân sở chủng chi điền ，các các y Pháp ，lục phần chi trung dữ kỳ nhất phân 。』do thử nhân duyên lập vi địa chủ 。 「爾時地主見彼諸人，若有過者如法治罰，若無犯者如法養育。爾時眾人所種之田，各各依法，六分之中與其一分。眾既同意立為地主，故得太同意名；能擁護劣弱，故得剎帝利名；如法治國，能令一切眾生歡喜，戒行智慧，故號為大同意王。其王立時，眾人相呼為有情。大同意王有息名意樂，即立為王。爾時有情，號為近來。意樂王有息名為善德。復次仁等！善德王時一切有情，號為黶子。善德王有息名為最勝善，即立為王。彼時有情，號為雲咽。最勝善王有息名為長淨，即立為王。彼時有情，號為多羅尚伽。長淨王頂上有一瘡疱，柔軟猶如細綿疊花，雖復增長未甞痛惱。後漸熟破出一童子，顏貌端正，具三十二大丈夫相，莊嚴其身從頂上生故，名為頂生。時長淨王六萬夫人，爾時父王將頂生入於後宮。時六萬夫人見頂生已，各生愛念乳皆流出，咸白王言：『我養！我養！』由此義故，復名持養，即立為王。彼時有情咸皆思惟，互相諮議分別好惡，各習一藝。時彼有情審思量故，未努沙(此名人)如前六王，壽無量歲久住於世。 「nhĩ thời địa chủ kiến bỉ chư nhân ，nhược hữu quá/qua giả như pháp trì phạt ，nhược/nhã vô phạm giả như pháp dưỡng dục 。nhĩ thời chúng nhân sở chủng chi điền ，các các y Pháp ，lục phần chi trung dữ kỳ nhất phân 。chúng ký đồng ý lập vi địa chủ ，cố đắc thái đồng ý danh ；năng ủng hộ liệt nhược ，cố đắc Sát-đế lợi danh ；như pháp trì quốc ，năng lệnh nhất thiết chúng sanh hoan hỉ ，giới hạnh/hành/hàng trí tuệ ，cố hiệu vi Đại đồng ý Vương 。kỳ Vương lập thời ，chúng nhân tướng hô vi hữu tình 。Đại đồng ý Vương hữu tức danh ý lạc ，tức lập vi Vương 。nhĩ thời hữu tình ，hiệu vi cận lai 。ý lạc Vương hữu tức danh vi thiện đức 。phục thứ nhân đẳng ！thiện đức Vương thời nhất thiết hữu tình ，hiệu vi 黶tử 。thiện đức Vương hữu tức danh vi tối thắng thiện ，tức lập vi Vương 。bỉ thời hữu tình ，hiệu vi vân yết 。tối thắng thiện Vương hữu tức danh vi trường/trưởng tịnh ，tức lập vi Vương 。bỉ thời hữu tình ，hiệu vi Ta-la thượng già 。trường/trưởng Tịnh Vương đảnh/đính thượng hữu nhất sang 疱，nhu nhuyễn do như tế miên điệp hoa ，tuy phục tăng trưởng vị 甞thống não 。hậu tiệm thục phá xuất nhất Đồng tử ，nhan mạo đoan chánh ，cụ tam thập nhị đại trượng phu tướng ，trang nghiêm kỳ thân tùng đảnh/đính thượng sanh cố ，danh vi đảnh/đính sanh 。thời trường/trưởng Tịnh Vương lục vạn phu nhân ，nhĩ thời Phụ Vương tướng đảnh/đính sanh nhập ư hậu cung 。thời lục vạn phu nhân kiến đảnh/đính sanh dĩ ，các sanh ái niệm nhũ giai lưu xuất ，hàm bạch Vương ngôn ：『ngã dưỡng ！ngã dưỡng ！』do thử nghĩa cố ，phục danh trì dưỡng ，tức lập vi Vương 。bỉ thời hữu tình hàm giai tư tánh ，hỗ tương ti nghị phân biệt hảo ác ，các tập nhất nghệ 。thời bỉ hữu tình thẩm tư lượng cố ，vị nỗ sa (thử danh nhân )như tiền lục Vương ，thọ vô lượng tuế cửu trụ ư thế 。 「爾時持養王，右髀有一瘡疱，柔軟如綿疊花，雖復增長未甞痛惱。後漸熟破生一童子，形貌端正，具三十二大丈夫相，莊嚴其身。以端正故，名為端嚴，即立為王，有大威力，王四大洲得大自在。時端嚴王，左髀忽有瘡疱，其瘡柔軟如綿疊花，雖復增長未甞痛惱。後漸熟破生一童子，形貌端嚴，有三十二大丈夫相，莊嚴其身，為近王端嚴故，名為近端嚴，即立為王。亦有威力，王三大洲風化自在。其近端嚴王，右足上忽生瘡疱，其瘡柔軟如綿疊花，雖日增長而不痛惱。後漸熟破生一童子，形體端正，有三十二大丈夫相，莊嚴其身，以右足生故，名端嚴足生，即立為王。威德自在，王二大洲。時端嚴足王，左足上忽生瘡疱，其瘡柔軟如綿疊花，雖日增長而不痛惱。後漸熟破生一童子，形容端正，具三十二大丈夫相，莊嚴其身，以左足生端嚴故，名極端嚴，即立為王。威德自在。王一大洲。 「nhĩ thời trì dưỡng Vương ，hữu bễ hữu nhất sang 疱，nhu nhuyễn như miên điệp hoa ，tuy phục tăng trưởng vị 甞thống não 。hậu tiệm thục phá sanh nhất Đồng tử ，hình mạo đoan chánh ，cụ tam thập nhị đại trượng phu tướng ，trang nghiêm kỳ thân 。dĩ đoan chánh cố ，danh vi đoan nghiêm ，tức lập vi Vương ，hữu đại uy lực ，vương tứ đại châu đắc đại tự tại 。thời đoan nghiêm vương ，tả bễ hốt hữu sang 疱，kỳ sang nhu nhuyễn như miên điệp hoa ，tuy phục tăng trưởng vị 甞thống não 。hậu tiệm thục phá sanh nhất Đồng tử ，hình mạo đoan nghiêm ，hữu tam thập nhị đại trượng phu tướng ，trang nghiêm kỳ thân ，vi cận Vương đoan nghiêm cố ，danh vi cận đoan nghiêm ，tức lập vi Vương 。diệc hữu uy lực ，Vương tam đại châu phong hóa tự tại 。kỳ cận đoan nghiêm vương ，hữu túc thượng hốt sanh sang 疱，kỳ sang nhu nhuyễn như miên điệp hoa ，tuy nhật tăng trưởng nhi bất thống não 。hậu tiệm thục phá sanh nhất Đồng tử ，hình thể đoan chánh ，hữu tam thập nhị đại trượng phu tướng ，trang nghiêm kỳ thân ，dĩ hữu túc sanh cố ，danh đoan nghiêm túc sanh ，tức lập vi Vương 。uy đức tự tại ，Vương nhị đại châu 。thời đoan nghiêm túc Vương ，tả túc thượng hốt sanh sang 疱，kỳ sang nhu nhuyễn như miên điệp hoa ，tuy nhật tăng trưởng nhi bất thống não 。hậu tiệm thục phá sanh nhất Đồng tử ，hình dung đoan chánh ，cụ tam thập nhị đại trượng phu tướng ，trang nghiêm kỳ thân ，dĩ tả túc sanh đoan nghiêm cố ，danh cực đoan nghiêm ，tức lập vi Vương 。uy đức tự tại 。Vương nhất đại châu 。 「此大同意王息名意樂，意樂王息名善德，善德王息名最勝，最勝王息名長淨，長淨王息名持養，持養王息名端嚴，端嚴王息名近端嚴，近端嚴王息名有端嚴，有端嚴王息名極端嚴，極端嚴王息名愛樂，愛樂王息名善樂，善樂王息名能捨，能捨王息名為極捨，極捨王息名為支車，支車王息名為嚴車，嚴車王息名為小海，小海王有息名為中海，中海王有息名為大海，大海王有息名為瑞鳥，瑞鳥王息名為大瑞鳥，大瑞鳥王有息名香草，香草王有息名為近香草，近香草王有息名為大香草，大香草有息名為善見，善見有息名為大善見，大善見有息名為極愛，極愛有息名為大愛，大愛有息名為妙聲，妙聲有息名為大妙聲，大妙聲有息名為作光，作光有息名為有威，有威有息名為廣大，廣大有息名為大彌樓，大彌樓有息名為有彌樓，有彌樓有息名為廣慧，廣慧有息名為艷光，艷光有息名為有艷，有艷有息名為有大艷。 「thử Đại đồng ý Vương tức danh ý lạc ，ý lạc Vương tức danh thiện đức ，thiện đức Vương tức danh tối thắng ，tối thắng Vương tức danh trường/trưởng tịnh ，trường/trưởng Tịnh Vương tức danh trì dưỡng ，trì dưỡng Vương tức danh đoan nghiêm ，đoan nghiêm vương tức danh cận đoan nghiêm ，cận đoan nghiêm vương tức danh hữu đoan nghiêm ，hữu đoan nghiêm vương tức danh cực đoan nghiêm ，cực đoan nghiêm vương tức danh ái lạc ，ái lạc Vương tức danh thiện lạc/nhạc ，thiện lạc/nhạc Vương tức danh năng xả ，năng xả Vương tức danh vi cực xả ，cực xả Vương tức danh vi chi xa ，chi xa Vương tức danh vi nghiêm xa ，nghiêm xa Vương tức danh vi tiểu hải ，tiểu hải Vương hữu tức danh vi trung hải ，trung hải Vương hữu tức danh vi đại hải ，đại hải Vương hữu tức danh vi thụy điểu ，thụy điểu Vương tức danh vi Đại thụy điểu ，Đại thụy điểu Vương hữu tức danh hương thảo ，hương thảo Vương hữu tức danh vi cận hương thảo ，cận hương thảo Vương hữu tức danh vi Đại hương thảo ，Đại hương thảo hữu tức danh vi thiện kiến ，thiện kiến hữu tức danh vi Đại thiện kiến ，Đại thiện kiến hữu tức danh vi cực ái ，cực ái hữu tức danh vi Đại ái ，Đại ái hữu tức danh vi diệu thanh ，diệu thanh hữu tức danh vi Đại diệu thanh ，Đại diệu thanh hữu tức danh vi tác quang ，tác quang hữu tức danh vi hữu uy ，hữu uy hữu tức danh vi quảng đại ，quảng đại hữu tức danh vi Đại di lâu ，Đại di lâu hữu tức danh vi hữu di lâu ，hữu di lâu hữu tức danh vi quảng tuệ ，quảng tuệ hữu tức danh vi diễm quang ，diễm quang hữu tức danh vi hữu diễm ，hữu diễm hữu tức danh vi hữu Đại diễm 。 「有大艷王，其有大艷王息、孫、曾孫、玄孫等，於富多羅城子孫更生，至於百代。其最後王名為調怨，為能調伏諸怨敵故，名為調怨王。調怨王於無鬪城中子孫更王，乃至五萬四千代，於其城中正法化世，其最後王，名為無能勝，於波羅痆斯城子孫更王，至於六萬三代於其城中正法化世，其最後王，名為難當難當王。昔於金毘羅城中子孫更王，乃至八萬四千代，彼最後王，名為梵授。 「hữu Đại diễm Vương ，kỳ hữu Đại diễm Vương tức 、tôn 、tằng tôn 、huyền tôn đẳng ，ư phú Ta-la thành tử tôn cánh sanh ，chí ư bách đại 。kỳ tối hậu Vương danh vi điều oán ，vi năng điều phục chư oán địch cố ，danh vi điều oán Vương 。điều oán Vương ư vô đấu thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí ngũ vạn tứ thiên đại ，ư kỳ thành trung chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi Vô năng thắng ，ư ba la nhiếp tư thành tử tôn cánh Vương ，chí ư lục vạn tam đại ư kỳ thành trung chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi nạn/nan đương nạn/nan đương Vương 。tích ư kim-tỳ-la thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí bát vạn tứ thiên đại ，bỉ tối hậu Vương ，danh vi phạm thọ/thụ 。 「復次諸人！梵授王於象造城中子孫更王，乃至三萬二千代正法化世，其最後王，名為象授。象授王於削石城中子孫更王，乃至經五千代，其最後王，名為及時王。及時王於廣肩胸城中子孫更王，經三萬二千代正法化世，其最後王，名為童勝力。復次勝力王，於無勝城中子孫更王，乃至經三萬二千代正法化世，其最後王，名為上勝。復次其上勝王，於妙童女城中子孫更王，乃至經一萬二千代正法化世，其最後王，名為勝軍。復次諸仁！勝軍王於瞻婆城中子孫更王，乃至經一萬八千代正法化世，其最後王，名為龍天。復次仁等！其龍天王於末利城中子孫更王，乃至經二萬五千代正法化世，其最後王，名為人天。復次仁等！其人天王於多摩栗坻城中子孫更王，乃至一萬二千代正法化世，其最後王，名為海天。復次諸仁！海天王於歡喜城中子孫更王，乃至一萬八千代正法化世，其最後王，名為善惠。復次仁等！善惠王於王舍城中子孫更王，二萬五千代正法化世，其最後王，名為除闇。復次諸仁！除闇王却於婆羅痆斯城中子孫更王，乃至一百代正法化世，其最後王，名為大帝軍。復次諸仁！大帝軍王於俱尸那城中子孫更王，乃至八萬四千代正法化世，其最後王，名為海神。復次諸仁！其海神王於布多羅城中子孫更王，乃至一千代王法化世，其最後主名曰修行。復次諸仁！其修行王復於俱尸那城中子孫更王，乃至八萬四千代正法化世，其最後王，名為廣面。復次諸仁！其廣面王復於波羅痆斯城子孫相承，乃至十萬代正法化人，其最後王，名為地主。復次諸仁！其地主王復於無戰城中子孫相承乃至一千代，其最後王，名持大地，如法化人。復次諸仁！其持地王，於彌恥羅城中子孫相承乃至八萬四千代正法化世，其最後王，名為大天。 「phục thứ chư nhân ！phạm thọ/thụ Vương ư tượng tạo thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí tam vạn nhị thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi tượng thọ/thụ 。tượng thọ/thụ Vương ư tước thạch thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí Kinh ngũ thiên đại ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi cập thời Vương 。cập thời Vương ư quảng kiên hung thành trung tử tôn cánh Vương ，Kinh tam vạn nhị thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi đồng thắng lực 。phục thứ thắng lực Vương ，ư Vô thắng thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí Kinh tam vạn nhị thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi thượng thắng 。phục thứ kỳ thượng thắng Vương ，ư diệu đồng nữ thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí Kinh nhất vạn nhị thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi thắng quân 。phục thứ chư nhân ！thắng quân Vương ư Chiêm Bà thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí Kinh nhất vạn bát thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi Long Thiên 。phục thứ nhân đẳng ！kỳ long Thiên Vương ư mạt lợi thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí Kinh nhị vạn ngũ thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi nhân thiên 。phục thứ nhân đẳng ！kỳ nhân Thiên Vương ư đa ma lật chì thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí nhất vạn nhị thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi hải Thiên 。phục thứ chư nhân ！hải Thiên Vương ư hoan hỉ thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí nhất vạn bát thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi thiện huệ 。phục thứ nhân đẳng ！thiện huệ Vương ư Vương-Xá thành trung tử tôn cánh Vương ，nhị vạn ngũ thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi trừ ám 。phục thứ chư nhân ！trừ ám Vương khước ư Bà la nhiếp tư thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí nhất bách đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi Đại đế quân 。phục thứ chư nhân ！Đại đế quân Vương ư câu thi na thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí bát vạn tứ thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi hải Thần 。phục thứ chư nhân ！kỳ hải Thần Vương ư bố Ta-la thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí nhất thiên đại vương pháp hóa thế ，kỳ tối hậu chủ danh viết tu hành 。phục thứ chư nhân ！kỳ tu hành Vương phục ư câu thi na thành trung tử tôn cánh Vương ，nãi chí bát vạn tứ thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi quảng diện 。phục thứ chư nhân ！kỳ quảng diện Vương phục ư ba la nhiếp tư thành tử tôn tướng thừa ，nãi chí thập vạn đại chánh pháp hóa nhân ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi địa chủ 。phục thứ chư nhân ！kỳ địa chủ Vương phục ư vô chiến thành trung tử tôn tướng thừa nãi chí nhất thiên đại ，kỳ tối hậu Vương ，danh trì Đại địa ，như pháp hóa nhân 。phục thứ chư nhân ！kỳ trì địa Vương ，ư di sỉ La thành trung tử tôn tướng thừa nãi chí bát vạn tứ thiên đại chánh pháp hóa thế ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi đại thiên 。 「復次諸仁！其大天王復於彌恥羅城中子孫相承，八萬四千代皆名大天，並得仙通及修戒行正法化人，其最後王，名為儞彌。儞彌王有息，名正謝王。其王有息，名堅、次名佉努、次名近佉努、次名有佉努、次名極佉努、次名善見、次名正見、次名軍聽、次名悟了、次名大悟、次名悟軍、次名無憂、次名離憂、次名續果、次名善合、次名大聲、次名殺大聲、次名明旦、次名坊主、次名鬪戰、次名生怖、次名慶喜、次名鏡門、次名能生、次名普生、次名最勝、次名飲食、次名多飲食、次名難勝、次名極難勝、次名安立、次名善立、次名大力、次名勝大力、次名善慧、次名勝堅固、次名十弓、次名百弓、次名新弓、次名妙色弓、次名勝弓、次名堅弓、次名十(車*曼)、次名百(車*曼)、次名千(車*曼)、次名妙色(車*曼)、次名牢(車*曼)。 「phục thứ chư nhân ！kỳ Đại Thiên Vương phục ư di sỉ La thành trung tử tôn tướng thừa ，bát vạn tứ thiên đại giai danh đại thiên ，tịnh đắc tiên thông cập tu giới hạnh/hành/hàng chánh pháp hóa nhân ，kỳ tối hậu Vương ，danh vi nễ di 。nễ di Vương hữu tức ，danh chánh tạ Vương 。kỳ Vương hữu tức ，danh kiên 、thứ danh khư nỗ 、thứ danh cận khư nỗ 、thứ danh hữu khư nỗ 、thứ danh cực khư nỗ 、thứ danh thiện kiến 、thứ danh chánh kiến 、thứ danh quân thính 、thứ danh ngộ liễu 、thứ danh đại ngộ 、thứ danh ngộ quân 、thứ danh Vô ưu 、thứ danh ly ưu 、thứ danh tục quả 、thứ danh thiện hợp 、thứ danh Đại thanh 、thứ danh sát Đại thanh 、thứ danh minh đán 、thứ danh phường chủ 、thứ danh đấu chiến 、thứ danh sanh bố/phố 、thứ danh khánh hỉ 、thứ danh kính môn 、thứ danh năng sanh 、thứ danh phổ sanh 、thứ danh tối thắng 、thứ danh ẩm thực 、thứ danh đa ẩm thực 、thứ danh nạn/nan thắng 、thứ danh cực nan thắng 、thứ danh an lập 、thứ danh thiện lập 、thứ danh Đại lực 、thứ danh thắng Đại lực 、thứ danh thiện tuệ 、thứ danh thắng kiên cố 、thứ danh thập cung 、thứ danh bách cung 、thứ danh tân cung 、thứ danh diệu sắc cung 、thứ danh thắng cung 、thứ danh kiên cung 、thứ danh thập (xa *mạn )、thứ danh bách (xa *mạn )、thứ danh thiên (xa *mạn )、thứ danh diệu sắc (xa *mạn )、thứ danh lao (xa *mạn )。 「復次諸仁！牢(車*曼)王於善議城中子孫相承，七萬七千代，彼最後王，號果仙王。復次諸仁！果仙王有息，名龍護。龍護復於波羅痆斯城子孫相承一百一代，彼最後王名吉枳。爾時迦葉波如來、應供、正遍知、明行足、善逝、世間解、無上士、調御丈夫、天人師、佛、薄伽梵，出興於世。時彼釋迦牟尼菩薩，於迦葉佛所，發阿耨多羅三藐三菩提心，淨修梵行生覩史多天。復次諸仁！吉枳王有息，名善生。復次諸仁！善生王復於補多羅城子孫相承一百一代，彼最後王名耳生。復次諸仁！耳生王有二息：一名喬答摩，一名波羅墮闍。彼喬答摩念欲出家，波羅墮闍念為國王。喬答摩見其父王，非法為法、法為非法，治化國務，便作是念：『若父王歿我當為王，法為非法、非法為法，如是治國我當墮地獄。既有此難，我當云何設何方便而得出家，得免斯苦？』作是念已詣父王所，頂禮合掌白父王言：『大王當知！我欲出家趣於非家。』王告子言：『若義利故，多有人捨施財物，供養天神、事火苦行，求國王位。汝今已得，我捨命已，汝當紹位。何故汝今捨此而去？』喬答摩白言：『我見國王非法為法、法為非法，由此罪業當墮地獄。我今怖畏，願求出家。大王慈悲！從我此願。』爾時彼王，知其子心畢欲出家，即便告言：『我今放汝隨意而去。』時彼王子聞此語已心大歡喜。 「phục thứ chư nhân ！lao (xa *mạn )Vương ư thiện nghị thành trung tử tôn tướng thừa ，thất vạn thất thiên đại ，bỉ tối hậu Vương ，hiệu quả tiên Vương 。phục thứ chư nhân ！quả tiên Vương hữu tức ，danh long hộ 。long hộ phục ư ba la nhiếp tư thành tử tôn tướng thừa nhất bách nhất đại ，bỉ tối hậu Vương danh cát chỉ 。nhĩ thời Ca-diếp-ba Như Lai 、Ứng-Cúng 、Chánh-biến-Tri 、Minh-hạnh-Túc 、Thiện-Thệ 、Thế-gian-giải 、Vô-thượng-Sĩ 、điều ngự trượng phu 、Thiên Nhân Sư 、Phật 、Bạc Già Phạm ，xuất hưng ư thế 。thời bỉ Thích-Ca Mâu Ni Bồ Tát ，ư Ca-diếp Phật sở ，phát a nậu đa la tam miệu tam Bồ-Đề tâm ，tịnh tu phạm hạnh sanh Đổ-sử-đa thiên 。phục thứ chư nhân ！cát chỉ Vương hữu tức ，danh thiện sanh 。phục thứ chư nhân ！thiện sanh Vương phục ư bổ Ta-la thành tử tôn tướng thừa nhất bách nhất đại ，bỉ tối hậu Vương danh nhĩ sanh 。phục thứ chư nhân ！nhĩ sanh Vương hữu nhị tức ：nhất danh kiều đáp ma ，nhất danh ba la đọa xà/đồ 。bỉ kiều đáp ma niệm dục xuất gia ，ba la đọa xà/đồ niệm vi Quốc Vương 。kiều đáp ma kiến kỳ Phụ Vương ，phi pháp vi Pháp 、Pháp vi phi pháp ，trì hóa quốc vụ ，tiện tác thị niệm ：『nhược/nhã Phụ Vương một ngã đương vi Vương ，Pháp vi phi pháp 、phi pháp vi Pháp ，như thị trì quốc ngã đương đọa địa ngục 。ký hữu thử nạn/nan ，ngã đương vân hà thiết hà phương tiện nhi đắc xuất gia ，đắc miễn tư khổ ？』tác thị niệm dĩ nghệ Phụ Vương sở ，đảnh lễ hợp chưởng bạch Phụ Vương ngôn ：『Đại Vương đương tri ！ngã dục xuất gia thú ư phi gia 。』Vương cáo tử ngôn ：『nhược/nhã nghĩa lợi cố ，đa hữu nhân xả thí tài vật ，cúng dường thiên thần 、sự hỏa khổ hạnh ，cầu Quốc Vương vị 。nhữ kim dĩ đắc ，ngã xả mạng dĩ ，nhữ đương thiệu vị 。hà cố nhữ kim xả thử nhi khứ ？』kiều đáp ma bạch ngôn ：『ngã kiến Quốc Vương phi pháp vi Pháp 、Pháp vi phi pháp ，do thử tội nghiệp đương đọa địa ngục 。ngã kim bố úy ，nguyện cầu xuất gia 。Đại Vương từ bi ！tùng ngã thử nguyện 。』nhĩ thời bỉ Vương ，tri kỳ tử tâm tất dục xuất gia ，tức tiện cáo ngôn ：『ngã kim phóng nhữ tùy ý nhi khứ 。』thời bỉ Vương tử văn thử ngữ dĩ tâm đại hoan hỉ 。 「去斯不遠有一仙人，名曰黑色。時彼王子，拜跪父王及諸眷屬辭別而去，詣黑色仙所，如法(跍*月)跪頂禮雙足，白仙人言：『我欲出家，願仙慈悲令我出家。』時彼仙人即便聽許。時彼王子既出家已，而求菓子樹皮樹根以充資養，世便號為喬答摩仙。爾時父王便即捨命，第二王子波羅墮闍即立為王。爾時喬答摩仙，因恒食菓子及諸樹葉，遂便得病，白鄔波馱耶言：『我今欲入於聚落中而乞飲食。』黑仙報曰：『仙人有法，所謂守護六根遠離六境，若在山谷，或入聚落，無有所畏。汝若能持如是仙法，隨意而去。可近補多羅城造作草舍依之而住。』爾時喬答摩頂禮親教辭別而去，詣補多羅城，於一閑林造作草舍，乞食自活。 「khứ tư bất viễn hữu nhất Tiên nhân ，danh viết hắc sắc 。thời bỉ Vương tử ，bái quỵ Phụ Vương cập chư quyến chúc từ biệt nhi khứ ，nghệ hắc sắc tiên sở ，như pháp (跍*nguyệt )quỵ đảnh lễ song túc ，bạch Tiên nhân ngôn ：『ngã dục xuất gia ，nguyện tiên từ bi lệnh ngã xuất gia 。』thời bỉ Tiên nhân tức tiện thính hứa 。thời bỉ Vương tử ký xuất gia dĩ ，nhi cầu quả tử thụ/thọ bì thụ/thọ căn dĩ sung tư dưỡng ，thế tiện hiệu vi kiều đáp ma tiên 。nhĩ thời Phụ Vương tiện tức xả mạng ，đệ nhị Vương tử ba la đọa xà/đồ tức lập vi Vương 。nhĩ thời kiều đáp ma tiên ，nhân hằng thực/tự quả tử cập chư thụ/thọ diệp ，toại tiện đắc bệnh ，bạch ổ ba Đà da ngôn ：『ngã kim dục nhập ư tụ lạc trung nhi khất ẩm thực 。』hắc tiên báo viết ：『Tiên nhân hữu pháp ，sở vị thủ hộ lục căn viễn ly lục cảnh ，nhược/nhã tại sơn cốc ，hoặc nhập tụ lạc ，vô hữu sở úy 。nhữ nhược/nhã năng trì như thị tiên Pháp ，tùy ý nhi khứ 。khả cận bổ Ta-la thành tạo tác thảo xá y chi nhi trụ/trú 。』nhĩ thời kiều đáp ma đảnh lễ thân giáo từ biệt nhi khứ ，nghệ bổ Ta-la thành ，ư nhất nhàn lâm tạo tác thảo xá ，khất thực tự hoạt 。 「爾時補多羅城有一婬女名曰招賢，形貌端正眾所愛著。時有一不善人，名蜜捺羅，由婬貪心，將諸瓔珞及以妙衣送與彼女，須擬迎娶。時彼女人，著諸瓔珞及以妙衣，欲出往彼。時彼門邊見有一人，持五百銀錢與彼女人，便作是言：『汝來！汝來！共汝遊戲。』彼女思念：『我今得五百銀錢，何為不取？我若不取即不應理。』即取錢已與彼遊戲。爾時婬女使從女人往詣蜜捺羅所而作是言：『我未莊飾，少時即來。』彼侍從女奉此語已，詣蜜捺羅所具陳上事。時銀錢主，別有餘事須臾即去。爾時婬女復作是念：『此人已去，欲往先處時亦不晚。』告從女曰：『詣蜜捺羅所作如是言：「我莊飾了，未審與我何處園林而可相見？」』時彼從女，奉此語已詣彼蜜捺羅所，具陳上事。時蜜捺羅報曰：『汝癡婦女人，或言：「未莊飾」或言：「莊飾了。」』時彼使女，先於大家有所嫌恨，便告彼曰：『我之大家非未莊飾，意欲以汝瓔珞及衣莊飾其身，別看餘婿。』時蜜捺羅聞此語已，欲心便息而生害意，便告侍女言：『汝報婬女，莊飾既了來某園林。』時彼從女詣婬女所具陳上事。時彼婬女聞此語已莊飾瓔珞，往詣彼林見蜜捺羅。蜜捺羅便即嗔曰：『咄哉婬女！云何持我瓔珞妙衣別看餘婿？』婬女報曰：『聖子！女人常有如是過失，願恕其過。』時蜜捺羅即發忿恨，便拔利刀殺彼婬女。時彼從女即唱是言：『賊！賊！殺我大家。』眾人聞已皆集其所。 「nhĩ thời bổ Ta-la thành hữu nhất dâm nữ danh viết chiêu hiền ，hình mạo đoan chánh chúng sở ái trước/trứ 。thời hữu nhất bất thiện nhân ，danh mật nại La ，do dâm tham tâm ，tướng chư anh lạc cập dĩ diệu y tống dữ bỉ nữ ，tu nghĩ nghênh thú 。thời bỉ nữ nhân ，trước/trứ chư anh lạc cập dĩ diệu y ，dục xuất vãng bỉ 。thời bỉ môn biên kiến hữu nhất nhân ，trì ngũ bách ngân tiễn dữ bỉ nữ nhân ，tiện tác thị ngôn ：『nhữ lai ！nhữ lai ！cọng nhữ du hí 。』bỉ nữ tư niệm ：『ngã kim đắc ngũ bách ngân tiễn ，hà vi bất thủ ？ngã nhược/nhã bất thủ tức bất ưng lý 。』tức thủ tiễn dĩ dữ bỉ du hí 。nhĩ thời dâm nữ sử tùng nữ nhân vãng nghệ mật nại La sở nhi tác thị ngôn ：『ngã vị trang sức ，thiểu thời tức lai 。』bỉ thị tòng nữ phụng thử ngữ dĩ ，nghệ mật nại La sở cụ trần thượng sự 。thời ngân tiễn chủ ，biệt hữu dư sự tu du tức khứ 。nhĩ thời dâm nữ phục tác thị niệm ：『thử nhân dĩ khứ ，dục vãng tiên xứ/xử thời diệc bất vãn 。』cáo tùng nữ viết ：『nghệ mật nại La sở tác như thị ngôn ：「ngã trang sức liễu ，vị thẩm dữ ngã hà xứ/xử viên lâm nhi khả tướng kiến ？」』thời bỉ tùng nữ ，phụng thử ngữ dĩ nghệ bỉ mật nại La sở ，cụ trần thượng sự 。thời mật nại La báo viết ：『nhữ si phụ nữ nhân ，hoặc ngôn ：「vị trang sức 」hoặc ngôn ：「trang sức liễu 。」』thời bỉ sử nữ ，tiên ư Đại gia hữu sở hiềm hận ，tiện cáo bỉ viết ：『ngã chi Đại gia phi vị trang sức ，ý dục dĩ nhữ anh lạc cập y trang sức kỳ thân ，biệt khán dư tế 。』thời mật nại La văn thử ngữ dĩ ，dục tâm tiện tức nhi sanh hại ý ，tiện cáo thị nữ ngôn ：『nhữ báo dâm nữ ，trang sức ký liễu lai mỗ viên lâm 。』thời bỉ tùng nữ nghệ dâm nữ sở cụ trần thượng sự 。thời bỉ dâm nữ văn thử ngữ dĩ trang sức anh lạc ，vãng nghệ bỉ lâm kiến mật nại La 。mật nại La tiện tức sân viết ：『đốt tai dâm nữ ！vân hà trì ngã anh lạc diệu y biệt khán dư tế ？』dâm nữ báo viết ：『Thánh tử ！nữ nhân thường hữu như thị quá thất ，nguyện thứ kỳ quá/qua 。』thời mật nại La tức phát phẫn hận ，tiện bạt lợi đao sát bỉ dâm nữ 。thời bỉ tùng nữ tức xướng thị ngôn ：『tặc ！tặc ！sát ngã Đại gia 。』chúng nhân văn dĩ giai tập kỳ sở 。 「爾時園中有喬答摩仙，於草屋坐。時蜜捺羅見眾集已，心生怖畏無處可避，遂將血刀往仙人處，置草屋前隨眾而立。爾時眾人見彼死女，尋逐蹤跡，於草屋前見其血刀，即捉仙人便作是言：『汝是仙形，云何而作如是惡業？』時仙報曰：『我有何咎？』眾人告曰：『汝與女人行於非法，復殺彼命。』仙人報曰：『我實不作如是惡業。』眾人不信，便即捉縛將至王所，白大王言：『此人與彼婬女共行非法，便殺彼女。』王聞此言更不審問，令將其仙坐尖木上，以其赤鬘著於頭上，令彼旃陀羅人身著青衣，各執利刀周匝圍繞，將彼仙人擊鼓宣示巡行城內，告諸人曰：『當知彼仙犯如此罪。』從南門出，而擲仙人於尖木上。時黑色仙，來覓此仙不知何在？處處求覓，乃見被擲在尖木上，情甚悲傷懊惱啼泣，問曰：『汝因何事遇如此苦？』時喬答摩哽咽悲泣，白鄔波馱耶曰：『此是先業，孰能避脫？』鄔波馱耶告曰：『善子！汝今被傷，於諸法行身心退不？』彼報師曰：『我今身雖被傷，心無損害。』親教告曰：『我何得知？』彼報師曰：『我發實語，曾不妄言。若我心行實不改者，願鄔波馱耶黑顏變作金色。』發此語已，而彼仙人變為金色，四方傳告：『黑仙變為金色。』其師見斯實願，心生怪喜歎為希有。時喬答摩仙復白師曰：『我今捨命，當得何道？』師答曰：『善子！如外道真婆羅門法說，無子者不得善道。汝有子不？』答曰：『我昔於宮內，為童子時意樂修道，便捨家宅常修梵行，從何得子？』教師告曰：『若如此者當念過去時事。』答曰：『我今被傷極至酸痛，節節支分如被刀割，唯念捨命。如何更有而起餘想？』時彼親教師以神通力興大風雨，沐喬答摩身，其所苦痛遂得蘇息。念往昔婬慾之事，於是身中遂有兩渧精血，從身落地。以業力故，便成兩卵。如餘經中說，有四種不思議事：一者諸佛境界不思議；二者龍不思議；三者世間心意不思議；四者一切有情業異熟力不思議。緣彼業力遂成於卵。 「nhĩ thời viên trung hữu kiều đáp ma tiên ，ư thảo ốc tọa 。thời mật nại La kiến chúng tập dĩ ，tâm sanh bố úy vô xứ/xử khả tị ，toại tướng huyết đao vãng Tiên nhân xứ/xử ，trí thảo ốc tiền tùy chúng nhi lập 。nhĩ thời chúng nhân kiến bỉ tử nữ ，tầm trục tung tích ，ư thảo ốc tiền kiến kỳ huyết đao ，tức tróc Tiên nhân tiện tác thị ngôn ：『nhữ thị tiên hình ，vân hà nhi tác như thị ác nghiệp ？』thời tiên báo viết ：『ngã hữu hà cữu ？』chúng nhân cáo viết ：『nhữ dữ nữ nhân hạnh/hành/hàng ư phi pháp ，phục sát bỉ mạng 。』Tiên nhân báo viết ：『ngã thật bất tác như thị ác nghiệp 。』chúng nhân bất tín ，tiện tức tróc phược tướng chí Vương sở ，bạch Đại Vương ngôn ：『thử nhân dữ bỉ dâm nữ cọng hạnh/hành/hàng phi pháp ，tiện sát bỉ nữ 。』Vương văn thử ngôn cánh bất thẩm vấn ，lệnh tướng kỳ tiên tọa tiêm mộc thượng ，dĩ kỳ xích man trước/trứ ư đầu thượng ，lệnh bỉ chiên đà la nhân thân trước/trứ thanh y ，các chấp lợi đao chu tạp vây quanh ，tướng bỉ Tiên nhân kích cổ tuyên thị tuần hạnh/hành/hàng thành nội ，cáo chư nhân viết ：『đương tri bỉ tiên phạm như thử tội 。』tùng Nam môn xuất ，nhi trịch Tiên nhân ư tiêm mộc thượng 。thời hắc sắc tiên ，lai mịch thử tiên bất tri hà tại ？xứ xứ cầu mịch ，nãi kiến bị trịch tại tiêm mộc thượng ，Tình thậm bi thương áo não Đề khấp ，vấn viết ：『nhữ nhân hà sự ngộ như thử khổ ？』thời kiều đáp ma ngạnh yết bi khấp ，bạch ổ ba Đà da viết ：『thử thị tiên nghiệp ，thục năng tị thoát ？』ổ ba Đà da cáo viết ：『thiện tử ！nhữ kim bị thương ，ư chư Pháp hành thân tâm thoái bất ？』bỉ báo sư viết ：『ngã kim thân tuy bị thương ，tâm vô tổn hại 。』thân giáo cáo viết ：『ngã hà đắc tri ？』bỉ báo sư viết ：『ngã phát thật ngữ ，tằng bất vọng ngôn 。nhược/nhã ngã tâm hành thật bất cải giả ，nguyện ổ ba Đà da hắc nhan biến tác kim sắc 。』phát thử ngữ dĩ ，nhi bỉ Tiên nhân biến vi kim sắc ，tứ phương truyền cáo ：『hắc tiên biến vi kim sắc 。』kỳ sư kiến tư thật nguyện ，tâm sanh quái hỉ thán vi hy hữu 。thời kiều đáp ma tiên phục bạch sư viết ：『ngã kim xả mạng ，đương đắc hà đạo ？』sư đáp viết ：『thiện tử ！như ngoại đạo chân Bà-la-môn pháp thuyết ，vô tử giả bất đắc thiện đạo 。nhữ hữu tử bất ？』đáp viết ：『ngã tích ư cung nội ，vi Đồng tử thời ý lạc tu đạo ，tiện xả gia trạch thường tu phạm hạnh ，tùng hà đắc tử ？』giáo sư cáo viết ：『nhược như thử giả đương niệm quá khứ thời sự 。』đáp viết ：『ngã kim bị thương cực chí toan thống ，tiết tiết chi phần như bị đao cát ，duy niệm xả mạng 。như hà cánh hữu nhi khởi dư tưởng ？』thời bỉ thân giáo sư dĩ thần thông lực hưng Đại phong vũ ，mộc kiều đáp ma thân ，kỳ sở khổ thống toại đắc tô tức 。niệm vãng tích dâm dục chi sự ，ư thị thân trung toại hữu lượng (lưỡng) đế tinh huyết ，tùng thân lạc địa 。dĩ nghiệp lực cố ，tiện thành lượng (lưỡng) noãn 。như dư Kinh trung thuyết ，hữu tứ chủng bất tư nghị sự ：nhất giả chư Phật cảnh giới bất tư nghị ；nhị giả long bất tư nghị ；tam giả thế gian tâm ý bất tư nghị ；tứ giả nhất thiết hữu tình nghiệp dị thục lực bất tư nghị 。duyên bỉ nghiệp lực toại thành ư noãn 。 「其卵得日光暖故，漸漸成熟，各生一童子。去其生處不遠有一甘蔗園，其二童子遂遊彼園內，以福力故顏容日盛。其喬答摩，被日光炙遂便命終。爾時變金色仙人於明旦時來看喬答摩，見其命過，復見地上卵破，尋童子跡至甘蔗園中，見其童子。爾時仙人入定觀察，此二童子從何而來？是誰之子？即知是彼喬答摩體胤。便生愛念，將二童子還其住處，每日撫養漸漸長大，即為立名，號曰暖生，因此稱為日種。復緣喬答摩體胤故，亦名喬答摩。從本身生故，名身生。復於甘蔗園中得故，亦名甘蔗種。由此四緣故，有此四號。復於異時，婆羅墮闍王無子身死，諸臣共議：『王恐無子，令誰繼嗣？』而有臣曰：『其王有兄喬答摩，先已入山修道，據其族次正合繼位。』作是議已，便往變金色仙人所，到已頂禮合掌，白言：『大仙！我國王兄喬答摩仙，今在何處？』金仙報曰：『被汝等輩先已殺訖。』爾時臣等復白仙曰：『其喬答摩自出家已來，元不曾見，如何得殺？』金仙告曰：『我令汝等當自知之，喬答摩曾無過咎，枉被汝殺。』眾人復白曰：『如何殺之？』時彼金仙即說上事，諸人聞已咸白仙曰：『我等實是罪過。』作此語已，其二童子即至金仙左右。諸人問曰：『此二童子是誰種族？』金仙答曰：『此二童子是喬答摩子。』諸人復言：『如何有之？名字何等？』爾時金仙即說上事，諸人聞之皆大歡喜，即於仙所請長童子，侍衛歸國便冊為王。其王治國未久之間，即便身死無有子息。爾時諸臣，復於山中迎其小弟，次紹王位，眾立王號，名甘蔗王。 「kỳ noãn đắc nhật quang noãn cố ，tiệm tiệm thành thục ，các sanh nhất Đồng tử 。khứ kỳ sanh xứ bất viễn hữu nhất cam giá viên ，kỳ nhị Đồng tử toại du kỳ viên nội ，dĩ phước lực cố nhan dung nhật thịnh 。kỳ kiều đáp ma ，bị nhật quang chích toại tiện mạng chung 。nhĩ thời biến kim sắc Tiên nhân ư minh đán thời lai khán kiều đáp ma ，kiến kỳ mạng quá/qua ，phục kiến địa thượng noãn phá ，tầm Đồng tử tích chí cam giá viên trung ，kiến kỳ Đồng tử 。nhĩ thời Tiên nhân nhập định quan sát ，thử nhị Đồng tử tùng hà nhi lai ？thị thùy chi tử ？tức tri thị bỉ kiều đáp ma thể dận 。tiện sanh ái niệm ，tướng nhị Đồng tử hoàn kỳ trụ xứ ，mỗi nhật phủ dưỡng tiệm tiệm trường đại ，tức vi lập danh ，hiệu viết noãn sanh ，nhân thử xưng vi nhật chủng 。phục duyên kiều đáp ma thể dận cố ，diệc danh kiều đáp ma 。tùng bản thân sanh cố ，danh thân sanh 。phục ư cam giá viên trung đắc cố ，diệc danh cam giá chủng 。do thử tứ duyên cố ，hữu thử tứ hiệu 。phục ư dị thời ，Bà la đọa xà vương vô tử thân tử ，chư Thần cọng nghị ：『Vương khủng vô tử ，lệnh thùy kế tự ？』nhi hữu Thần viết ：『kỳ Vương hữu huynh kiều đáp ma ，tiên dĩ nhập sơn tu đạo ，cứ kỳ tộc thứ chánh hợp kế vị 。』tác thị nghị dĩ ，tiện vãng biến kim sắc Tiên nhân sở ，đáo dĩ đảnh lễ hợp chưởng ，bạch ngôn ：『đại tiên ！ngã Quốc Vương huynh kiều đáp ma tiên ，kim tại hà xứ/xử ？』kim tiên báo viết ：『bị nhữ đẳng bối tiên dĩ sát cật 。』nhĩ thời Thần đẳng phục bạch tiên viết ：『kỳ kiều đáp ma tự xuất gia dĩ lai ，nguyên bất tằng kiến ，như hà đắc sát ？』kim tiên cáo viết ：『ngã lệnh nhữ đẳng đương tự tri chi ，kiều đáp ma tằng vô quá cữu ，uổng bị nhữ sát 。』chúng nhân phục bạch viết ：『như hà sát chi ？』thời bỉ kim tiên tức thuyết thượng sự ，chư nhân văn dĩ hàm bạch tiên viết ：『ngã đẳng thật thị tội quá/qua 。』tác thử ngữ dĩ ，kỳ nhị Đồng tử tức chí kim tiên tả hữu 。chư nhân vấn viết ：『thử nhị Đồng tử thị thùy chủng tộc ？』kim tiên đáp viết ：『thử nhị Đồng tử thị kiều đáp ma tử 。』chư nhân phục ngôn ：『như hà hữu chi ？danh tự hà đẳng ？』nhĩ thời kim tiên tức thuyết thượng sự ，chư nhân văn chi giai đại hoan hỉ ，tức ư tiên sở thỉnh trường/trưởng Đồng tử ，thị vệ quy quốc tiện sách vi Vương 。kỳ Vương trì quốc vị cửu chi gian ，tức tiện thân tử vô hữu tử tức 。nhĩ thời chư Thần ，phục ư sơn trung nghênh kỳ tiểu đệ ，thứ thiệu Vương vị ，chúng lập Vương hiệu ，danh cam giá vương 。 「復次諸人！時甘蔗王，補多勒迦城(唐云幼小)子孫相承，經一百一代，其二王皆名甘蔗種，其最後王名為軍將王。諸人當知，甘蔗軍將王亦名增長，有四大夫人，各生一男一女。其四王子：一名火炬面；二名大耳；三名象行；四名寶釧王。有四夫人，並皆身亡，時甘蔗軍將王處於宮內悲愁懊惱。諸人入宮，見軍將王憂愁不樂，前白王言：『王今何故愁憂若此？』王即報曰：『國大夫人今皆殞歿，我今何得不生愁惱？』爾時諸臣共白王曰：『王若由此而懷愁者，隣國諸王皆有好女，王應令我冊為妃后。』王復告曰：『我有四子並皆長大堪可繼嗣，由此義故，誰當以女與我為后？』諸臣白言：『王但宣令，臣等為王四方推覓。』于時有一國王，女甚端正，堪冊為后。群臣知已即來白王：『臣等今知某國王女，顏貌端正堪為王后。』王曰：『可爾。』即發國使往彼女所，見彼國王問訊起居。王問使曰：『此國幽僻，如何至此？』爾時使者白彼王曰：『我軍將王，國大夫人已終殞歿，聞王有女堪為國后，故遣我來諮論此事。』彼王聞已即便聽許，復告使曰：『汝王若欲與我為親，應先與我立於盟信，我女有息必令紹位。』使者聞已白彼王曰：『我還本國當具陳此意。』爾時使者還至本國，稽首王已具陳上事，王曰：『我有長子，彼設生子豈令紹位？』時諸群臣共王議曰：『王但冊取，彼或生男、或復生女、或是石女。王今如何先憂此事？願王早索共為歡樂。』王曰：『可爾。』即令一使速往女國立先盟誓，即依國法迎歸為后。 「phục thứ chư nhân ！thời cam giá vương ，bổ đa lặc Ca thành (đường vân ấu tiểu )tử tôn tướng thừa ，Kinh nhất bách nhất đại ，kỳ nhị vương giai danh cam giá chủng ，kỳ tối hậu Vương danh vi quân tướng Vương 。chư nhân đương tri ，cam giá quân tướng Vương diệc danh tăng trưởng ，hữu tứ đại phu nhân ，các sanh nhất nam nhất nữ 。kỳ tứ Vương tử ：nhất danh hỏa cự diện ；nhị danh Đại nhĩ ；tam danh tượng hạnh/hành/hàng ；tứ danh bảo xuyến Vương 。hữu tứ phu nhân ，tịnh giai thân vong ，thời cam giá quân tướng Vương xứ/xử ư cung nội bi sầu áo não 。chư nhân nhập cung ，kiến quân tướng Vương ưu sầu bất lạc/nhạc ，tiền bạch Vương ngôn ：『Vương kim hà cố sầu ưu nhược/nhã thử ？』Vương tức báo viết ：『quốc Đại phu nhân kim giai vẫn một ，ngã kim hà đắc bất sanh sầu não ？』nhĩ thời chư Thần cọng bạch Vương viết ：『Vương nhược/nhã do thử nhi hoài sầu giả ，lân quốc chư Vương giai hữu hảo nữ ，Vương ưng lệnh ngã sách vi phi hậu 。』Vương phục cáo viết ：『ngã hữu tứ tử tịnh giai trường đại kham khả kế tự ，do thử nghĩa cố ，thùy đương dĩ nữ dữ ngã vi hậu ？』chư Thần bạch ngôn ：『Vương đãn tuyên lệnh ，Thần đẳng vi Vương tứ phương thôi mịch 。』vu thời hữu nhất Quốc Vương ，nữ thậm đoan chánh ，kham sách vi hậu 。quần thần tri dĩ tức lai bạch Vương ：『Thần đẳng kim tri mỗ Quốc Vương nữ ，nhan mạo đoan chánh kham vi Vương hậu 。』Vương viết ：『khả nhĩ 。』tức phát quốc sử vãng bỉ nữ sở ，kiến bỉ Quốc Vương vấn tấn khởi cư 。Vương vấn sử viết ：『thử quốc u tích ，như hà chí thử ？』nhĩ thời sử giả bạch bỉ Vương viết ：『ngã quân tướng Vương ，quốc Đại phu nhân dĩ chung vẫn một ，văn Vương hữu nữ kham vi quốc hậu ，cố khiển ngã lai ti luận thử sự 。』bỉ Vương văn dĩ tức tiện thính hứa ，phục cáo sử viết ：『nhữ Vương nhược/nhã dục dữ ngã vi thân ，ưng tiên dữ ngã lập ư minh tín ，ngã nữ hữu tức tất lệnh thiệu vị 。』sử giả văn dĩ bạch bỉ Vương viết ：『ngã hoàn bổn quốc đương cụ trần thử ý 。』nhĩ thời sử giả hoàn chí bổn quốc ，khể thủ Vương dĩ cụ trần thượng sự ，Vương viết ：『ngã hữu trưởng tử ，bỉ thiết sanh tử khởi lệnh thiệu vị ？』thời chư quần thần cọng Vương nghị viết ：『Vương đãn sách thủ ，bỉ hoặc sanh nam 、hoặc phục sanh nữ 、hoặc thị thạch nữ 。Vương kim như hà tiên ưu thử sự ？nguyện Vương tảo tác/sách cọng vi hoan lạc 。』Vương viết ：『khả nhĩ 。』tức lệnh nhất sử tốc vãng nữ quốc lập tiên minh thệ ，tức y quốc Pháp nghênh quy vi hậu 。 「時增長王，與其夫人在深宮內，娛樂快樂貪愛恣盛無時暫捨，因即懷胎，十月滿足誕生一子，容儀端正人所愛念。時增長王以八乳母共令養育。先取女時，王及諸臣共立誓言：『此女生男，當立為王名之愛樂。』後時漸長，譬如蓮花出水，顏色敷盛。時增長王為欲冊立長息以為太子，不冊愛樂。時后父王聞斯語已，即令使者持書告增長王：『何因今者違先立誓？若違先誓，我當興兵往罰汝國，汝當嚴兵以待於我。』時增長王見此書已，集諸群臣而告示曰：『皇后父王今附書來，具陳上事，我等如何設計待彼？』群臣議曰：『彼王有大威力，可立愛樂為太子。』增長王曰：『我有長子，如何立彼小者以為太子？』爾時群臣復白王曰：『彼之國王四兵強盛，王若不許必被相侵。今請大王冊彼愛樂立為太子，其餘四子令出國界。』時增長王告群臣曰：『我之四子先無愆過，如何棄之令出國外？』群臣白曰：『我是王臣，欲為利益。我實不能於無過人輒便擯棄，有罪過人不可令住。』王聞是已默然而住。時諸大臣總集一處共相議曰：『諸仁當知！共為籌議，我等設計令王憎彼四子。』因修一園掃洒田地，散諸香花懸諸幡蓋以為嚴飾。時四王子因出遊戲，遙見其園心生貪愛，至於園門。其修園官莊嚴以畢從門而出，四子問曰：『今此之園是誰所有？』其官報曰：『是國王園。』四子聞已却迴即去，臣復白曰：『云何迴去不入園內？』四子報曰：『是父王園，我等何敢得入？』群臣白曰：『王及王子俱得遊戲，此有何過？』王子聞已即入遊戲。群臣見已馳詣王所，而白王言：『大王當知！王令修園今以嚴潔，願王親往以為遊戲。』時增長王即勅曰：『誰為此樂？』諸臣白言：『是四王子在中娛樂。』王聞是語即大嗔怒：『汝可往彼為吾殺却。』群臣咸皆跪白王曰：『願王慈悲莫斷其命，王若嫌者且令出國。』王聞依請。爾時群臣奉王命已，即喚王子來至王所，告令出國。爾時四子，四輪著地合掌白王：『我等四子請乞一願，所有眷屬欲隨去者，願王懷慈許其隨去。』王告子曰：『隨汝所願。』時四王子，各將其妹欲出國去。時國人民亦願隨去，於七日內，國中人眾隨去欲盡。爾時諸臣白王：『若不閉此城門，恐百姓盡。』王告臣曰：『急閉城門，無令盡去。』 「thời tăng trưởng Vương ，dữ kỳ phu nhân tại thâm cung nội ，ngu lạc khoái lạc tham ái tứ thịnh vô thời tạm xả ，nhân tức hoài thai ，thập Nguyệt mãn túc đản sanh nhất tử ，dung nghi đoan chánh nhân sở ái niệm 。thời tăng trưởng Vương dĩ bát nhũ mẫu cọng lệnh dưỡng dục 。tiên thủ nữ thời ，Vương cập chư Thần cọng lập thệ ngôn ：『thử nữ sanh nam ，đương lập vi Vương danh chi ái lạc 。』hậu thời tiệm trường/trưởng ，thí như liên hoa xuất thủy ，nhan sắc phu thịnh 。thời tăng trưởng Vương vi dục sách lập trường/trưởng tức dĩ vi Thái-Tử ，bất sách ái lạc 。thời hậu Phụ Vương văn tư ngữ dĩ ，tức lệnh sử giả trì thư cáo tăng trưởng Vương ：『hà nhân kim giả vi tiên lập thệ ？nhược/nhã vi tiên thệ ，ngã đương hưng binh vãng phạt nhữ quốc ，nhữ đương nghiêm binh dĩ đãi ư ngã 。』thời tăng trưởng Vương kiến thử thư dĩ ，tập chư quần thần nhi cáo thị viết ：『hoàng hậu Phụ Vương kim phụ thư lai ，cụ trần thượng sự ，ngã đẳng như hà thiết kế đãi bỉ ？』quần thần nghị viết ：『bỉ Vương hữu đại uy lực ，khả lập ái lạc vi Thái-Tử 。』tăng trưởng Vương viết ：『ngã hữu trưởng tử ，như hà lập bỉ tiểu giả dĩ vi Thái-Tử ？』nhĩ thời quần thần phục bạch Vương viết ：『bỉ chi Quốc Vương tứ binh cường thịnh ，Vương nhược/nhã bất hứa tất bị tướng xâm 。kim thỉnh Đại Vương sách bỉ ái lạc lập vi Thái-Tử ，kỳ dư tứ tử lệnh xuất quốc giới 。』thời tăng trưởng Vương cáo quần thần viết ：『ngã chi tứ tử tiên vô khiên quá/qua ，như hà khí chi lệnh xuất quốc ngoại ？』quần thần bạch viết ：『ngã thị Vương Thần ，dục vi lợi ích 。ngã thật bất năng ư vô quá nhân triếp tiện bấn khí ，hữu tội quá/qua nhân bất khả lệnh trụ/trú 。』Vương văn thị dĩ mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời chư đại thần tổng tập nhất xứ/xử cộng tướng nghị viết ：『chư nhân đương tri ！cọng vi trù nghị ，ngã đẳng thiết kế lệnh Vương tăng bỉ tứ tử 。』nhân tu nhất viên tảo sái điền địa ，tán chư hương hoa huyền chư phan cái dĩ vi nghiêm sức 。thời tứ Vương tử nhân xuất du hí ，dao kiến kỳ viên tâm sanh tham ái ，chí ư viên môn 。kỳ tu viên quan trang nghiêm dĩ tất tùng môn nhi xuất ，tứ tử vấn viết ：『kim thử chi viên thị thùy sở hữu ？』kỳ quan báo viết ：『thị Quốc Vương viên 。』tứ tử văn dĩ khước hồi tức khứ ，Thần phục bạch viết ：『vân hà hồi khứ bất nhập viên nội ？』tứ tử báo viết ：『thị Phụ Vương viên ，ngã đẳng hà cảm đắc nhập ？』quần thần bạch viết ：『Vương cập Vương tử câu đắc du hí ，thử hữu hà quá/qua ？』Vương tử văn dĩ tức nhập du hí 。quần thần kiến dĩ trì nghệ Vương sở ，nhi bạch Vương ngôn ：『Đại Vương đương tri ！Vương lệnh tu viên kim dĩ nghiêm khiết ，nguyện Vương thân vãng dĩ vi du hí 。』thời tăng trưởng Vương tức sắc viết ：『thùy vi thử lạc/nhạc ？』chư Thần bạch ngôn ：『thị tứ Vương tử tại trung ngu lạc 。』Vương văn thị ngữ tức Đại sân nộ ：『nhữ khả vãng bỉ vi ngô sát khước 。』quần thần hàm giai quỵ bạch Vương viết ：『nguyện Vương từ bi mạc đoạn kỳ mạng ，Vương nhược/nhã hiềm giả thả lệnh xuất quốc 。』Vương văn y thỉnh 。nhĩ thời quần thần phụng Vương mạng dĩ ，tức hoán Vương tử lai chí Vương sở ，cáo lệnh xuất quốc 。nhĩ thời tứ tử ，tứ luân trước/trứ địa hợp chưởng bạch Vương ：『ngã đẳng tứ tử thỉnh khất nhất nguyện ，sở hữu quyến thuộc dục tùy khứ giả ，nguyện Vương hoài từ hứa kỳ tùy khứ 。』Vương cáo tử viết ：『tùy nhữ sở nguyện 。』thời tứ Vương tử ，các tướng kỳ muội dục xuất quốc khứ 。thời quốc nhân dân diệc nguyện tùy khứ ，ư thất nhật nội ，quốc trung nhân chúng tùy khứ dục tận 。nhĩ thời chư Thần bạch Vương ：『nhược/nhã bất bế thử thành môn ，khủng bách tính tận 。』Vương cáo Thần viết ：『cấp bế thành môn ，vô lệnh tận khứ 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第一 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhất 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第二 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhị 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時四王子，與諸人眾漸漸前行，至雪山下弶伽河側，近劫比羅仙人所住之處。時四王子與諸人眾，各剪茅草以為屋舍，依此而住，爾時眾人共相採捕以自養活。時四王子，日日三時往劫比羅仙所，親近供養。四王子等年既長大，而無妻妾形體羸瘦，仙人問曰：『汝等何因漸加憔悴？』王子答曰：『我等少年無有妻妾，日夜憂愁豈不憔悴？』時仙報曰：『汝等之妹互相配適。』王子白曰：『我等不知合得以不？』仙人報曰：『既不同母，通許此事。』爾時王子各自思惟：『我等兄弟既離本國，此處無人可為婚對，仙人此教甚適我願。』即大歡喜，互相嫁娶以成夫婦，未久之間各生男女。時四王子心生喜慶，將其妻子頻至仙所，因茲便生諠鬧。仙見是已心不得定，告王子曰：『汝當安此好住，我離斯處。』王子白曰：『何故即去？』仙人報曰：『汝等諠鬧亂我禪定，猶如跣脚踏棘刺上。』王子白曰：『願仙住此，可與我等別覓好處，我當住彼。』仙曰：『可爾！』時彼仙人有神通力，隨其所樂皆得成就，即持金瓶盛滿中水，詣餘好處洒水為界。告王子曰：『汝等可於此地安止。』時諸王子奉仙人教已，即築城壁止住其內，彼仙人灑水為界，因此立名，為劫比羅城。百姓漸多城先窄小，時有天神見此事已，便指餘處其地寬廣，即就此處別立一城，因號此城，名為天示。時諸王子總集籌議：『為我父王娶後妻故，令我兄弟出離本國。我等諸人應共立契，自今以後唯娶一婦更不娶餘。』爾時增長王問群臣曰：『我之四子今何所在？』群臣報曰：『王諸子等因有過故，王令出國，并諸姊妹。今者見在雪山之下天示城中自廣營城邑。』增長王曰：『我諸子等豈能如此自成就不？』群臣報曰：『能。』時增長王即大踊躍，端坐舉手告諸臣曰：『我子大能！我子大能！』由大威德言大能大能故，得釋迦名。後於異時，增長王崩，愛樂太子即紹立為王。 「nhĩ thời tứ Vương tử ，dữ chư nhân chúng tiệm tiệm tiền hạnh/hành/hàng ，chí tuyết sơn hạ cưỡng già hà trắc ，cận Kiếp-bỉ-la Tiên nhân sở trụ chi xứ/xử 。thời tứ Vương tử dữ chư nhân chúng ，các tiễn mao thảo dĩ vi ốc xá ，y thử nhi trụ/trú ，nhĩ thời chúng nhân cộng tướng thải bộ dĩ tự dưỡng hoạt 。thời tứ Vương tử ，nhật nhật tam thời vãng Kiếp-bỉ-la tiên sở ，thân cận cúng dường 。tứ Vương tử đẳng niên ký trường đại ，nhi vô thê thiếp hình thể luy sấu ，Tiên nhân vấn viết ：『nhữ đẳng hà nhân tiệm gia khốn khổ ？』Vương tử đáp viết ：『ngã đẳng thiểu niên vô hữu thê thiếp ，nhật dạ ưu sầu khởi bất khốn khổ ？』thời tiên báo viết ：『nhữ đẳng chi muội hỗ tương phối thích 。』Vương tử bạch viết ：『ngã đẳng bất tri hợp đắc dĩ bất ？』Tiên nhân báo viết ：『ký bất đồng mẫu ，thông hứa thử sự 。』nhĩ thời Vương tử các tự tư tánh ：『ngã đẳng huynh đệ ký ly bổn quốc ，thử xứ vô nhân khả vi hôn đối ，Tiên nhân thử giáo thậm thích ngã nguyện 。』tức đại hoan hỉ ，hỗ tương giá thú dĩ thành phu phụ ，vị cửu chi gian các sanh nam nữ 。thời tứ Vương tử tâm sanh hỉ khánh ，tướng kỳ thê tử tần chí tiên sở ，nhân tư tiện sanh huyên nháo 。tiên kiến thị dĩ tâm bất đắc định ，cáo Vương tử viết ：『nhữ đương an thử hảo trụ/trú ，ngã ly tư xứ/xử 。』Vương tử bạch viết ：『hà cố tức khứ ？』Tiên nhân báo viết ：『nhữ đẳng huyên nháo loạn ngã Thiền định ，do như tiển cước đạp cức thứ thượng 。』Vương tử bạch viết ：『nguyện tiên trụ/trú thử ，khả dữ ngã đẳng biệt mịch hảo xứ/xử ，ngã đương trụ/trú bỉ 。』tiên viết ：『khả nhĩ ！』thời bỉ Tiên nhân hữu thần thông lực ，tùy kỳ sở lạc/nhạc giai đắc thành tựu ，tức trì kim bình thịnh mãn trung thủy ，nghệ dư hảo xứ/xử sái thủy vi giới 。cáo Vương tử viết ：『nhữ đẳng khả ư thử địa an chỉ 。』thời chư Vương tử phụng Tiên nhân giáo dĩ ，tức trúc thành bích chỉ trụ kỳ nội ，bỉ Tiên nhân sái thủy vi giới ，nhân thử lập danh ，vi Kiếp-bỉ-la thành 。bách tính tiệm đa thành tiên trách tiểu ，thời hữu thiên thần kiến thử sự dĩ ，tiện chỉ dư xứ kỳ địa khoan quảng ，tức tựu thử xứ biệt lập nhất thành ，nhân hiệu thử thành ，danh vi Thiên thị 。thời chư Vương tử tổng tập trù nghị ：『vi ngã Phụ Vương thú hậu thê cố ，lệnh ngã huynh đệ xuất ly bổn quốc 。ngã đẳng chư nhân ưng cọng lập khế ，tự kim dĩ hậu duy thú nhất phụ cánh bất thú dư 。』nhĩ thời tăng trưởng Vương vấn quần thần viết ：『ngã chi tứ tử kim hà sở tại ？』quần thần báo viết ：『Vương chư tử đẳng nhân hữu quá cố ，Vương lệnh xuất quốc ，tinh chư tỷ muội 。kim giả kiến tại tuyết sơn chi hạ Thiên thị thành trung tự quảng doanh thành ấp 。』tăng trưởng Vương viết ：『ngã chư tử đẳng khởi năng như thử tự thành tựu bất ？』quần thần báo viết ：『năng 。』thời tăng trưởng Vương tức Đại dõng dược ，đoan tọa cử thủ cáo chư Thần viết ：『ngã tử Đại năng ！ngã tử Đại năng ！』do đại uy đức ngôn Đại năng Đại năng cố ，đắc Thích Ca danh 。hậu ư dị thời ，tăng trưởng Vương băng ，ái lạc Thái-Tử tức thiệu lập vi Vương 。 「時愛樂王亦無子息，後便命終。爾時群臣相共諮議，往天示城，冊第一王子名曰炬面以為國主，子息便死。炬面無子，後便命終，復冊大耳以為國主。大耳無子，復便命終，復便冊象行以為國主。象行無子，復冊寶釧以為國主。寶釧有子，名近寶釧，後紹王位。近寶釧有子，名曰天門亦紹王位。 「thời ái lạc Vương diệc vô tử tức ，hậu tiện mạng chung 。nhĩ thời quần thần tướng cọng ti nghị ，vãng Thiên thị thành ，sách đệ nhất Vương tử danh viết cự diện dĩ vi quốc chủ ，tử tức tiện tử 。cự diện vô tử ，hậu tiện mạng chung ，phục sách Đại nhĩ dĩ vi quốc chủ 。Đại nhĩ vô tử ，phục tiện mạng chung ，phục tiện sách tượng hạnh/hành/hàng dĩ vi quốc chủ 。tượng hạnh/hành/hàng vô tử ，phục sách bảo xuyến dĩ vi quốc chủ 。bảo xuyến hữu tử ，danh cận bảo xuyến ，hậu thiệu Vương vị 。cận bảo xuyến hữu tử ，danh viết Thiên môn diệc thiệu Vương vị 。 「復次諸仁！其天門王，於劫比羅大城子孫相繼，經五萬五千代正法治國，其最後王名曰十車，十車有子名曰百車，百車有子名曰嚴車，嚴車有子名曰勝車，勝車有子名曰堅車，堅車有子名曰十弓，十弓有子名曰百弓，百弓有子名曰九十弓，九十弓有子名曰最勝弓，最勝弓有子名曰嚴弓，嚴弓有子名曰堅弓。 「phục thứ chư nhân ！kỳ Thiên môn Vương ，ư Kiếp-bỉ-la đại thành tử tôn tướng kế ，Kinh ngũ vạn ngũ thiên đại chánh pháp trì quốc ，kỳ tối hậu Vương danh viết thập xa ，thập xa hữu tử danh viết bách xa ，bách xa hữu tử danh viết nghiêm xa ，nghiêm xa hữu tử danh viết thắng xa ，thắng xa hữu tử danh viết kiên xa ，kiên xa hữu tử danh viết thập cung ，thập cung hữu tử danh viết bách cung ，bách cung hữu tử danh viết cửu thập cung ，cửu thập cung hữu tử danh viết tối thắng cung ，tối thắng cung hữu tử danh viết nghiêm cung ，nghiêm cung hữu tử danh viết kiên cung 。 「復次諸仁！其堅弓王而有二子：一名師子頰、二名師子吼。此贍部洲所有一切善射之者，師子頰王最為上首。其師子頰王而有四子：一名淨飯、二名白飯、三名斛飯、四名甘露飯。師子頰王復有四女：一名清淨、二名純白、三名純斛、四名甘露。淨飯王有二子：其最大太子，即我薄伽梵是；其第二者，即具壽難陀是。白飯王有二子：一名恒星、二名賢善。斛飯王有二子：一名大名、二名阿那律。甘露飯王有二子：一名慶喜、二名天授！其清淨女誕生一子，名曰善悟。純白有子，名曰有鬘。純斛有子，名曰勝力。甘露有子，名曰大力。我薄伽梵有子，名曰羅怙羅。始從地主大王乃至羅睺羅斷其繼嗣。何以故？以羅睺羅證無生果，斷生死種故，為此斷其繼嗣。」 「phục thứ chư nhân ！kỳ kiên cung Vương nhi hữu nhị tử ：nhất danh sư tử giáp 、nhị danh sư tử hống 。thử thiệm bộ châu sở hữu nhất thiết thiện xạ chi giả ，sư tử giáp Vương tối vi thượng thủ 。kỳ sư tử giáp Vương nhi hữu tứ tử ：nhất danh Tịnh Phạn 、nhị danh bạch phạn 、tam danh Hộc phạn 、tứ danh cam lộ phạn 。sư tử giáp Vương phục hưũ tứ nữ ：nhất danh thanh tịnh 、nhị danh thuần bạch 、tam danh thuần hộc 、tứ danh cam lồ 。Tịnh Phạn Vương hữu nhị tử ：kỳ tối Đại Thái-Tử ，tức ngã Bạc Già Phạm thị ；kỳ đệ nhị giả ，tức cụ thọ Nan-đà thị 。bạch phạn vương hữu nhị tử ：nhất danh hằng tinh 、nhị danh hiền thiện 。Hộc phạn Vương hữu nhị tử ：nhất danh Đại danh 、nhị danh A-na-luật 。cam lộ phạn Vương hữu nhị tử ：nhất danh khánh hỉ 、nhị danh thiên thụ ！kỳ thanh tịnh nữ đản sanh nhất tử ，danh viết thiện ngộ 。thuần bạch hữu tử ，danh viết hữu man 。thuần hộc hữu tử ，danh viết thắng lực 。cam lồ hữu tử ，danh viết Đại lực 。ngã Bạc Già Phạm hữu tử ，danh viết La-hỗ-la 。thủy tòng địa chủ Đại Vương nãi chí La-hầu-la đoạn kỳ kế tự 。hà dĩ cố ？dĩ La-hầu-la chứng vô sanh quả ，đoạn sanh tử chủng cố ，vi thử đoạn kỳ kế tự 。」 尊者大目健連為諸釋種大眾說其釋迦族已，便即退坐默然而住。爾時世尊知大目連說種族已，便從臥起端身而坐，告大目連曰：「善哉，善哉！汝為諸苾芻，說我釋迦昔世以來所有種類。」如法說已，復告目連曰：「若復有人，為他廣說釋迦種族，此善男子於長夜中得大利益恒受安樂。」爾時世尊重復告諸大眾苾芻、苾芻尼曰：「汝等當知！應受我昔世以來釋迦種族所在餘方，如法憶念、為他廣說。何以故？能於汝等獲大利益。具利義故、具法義故、具梵行故，當得如上所有功德。是故汝等苾芻！應當受持讀誦為他廣說。」 Tôn-Giả Đại mục kiện liên vi chư Thích chủng Đại chúng thuyết kỳ Thích Ca tộc dĩ ，tiện tức thoái tọa mặc nhiên nhi trụ/trú 。nhĩ thời Thế Tôn tri Đại Mục liên thuyết chủng tộc dĩ ，tiện tùng ngọa khởi đoan thân nhi tọa ，cáo Đại Mục liên viết ：「Thiện tai ，Thiện tai ！nhữ vi chư Bí-sô ，thuyết ngã Thích Ca tích thế dĩ lai sở hữu chủng loại 。」như pháp thuyết dĩ ，phục cáo Mục liên viết ：「nhược/nhã phục hưũ nhân ，vi tha quảng thuyết Thích Ca chủng tộc ，thử Thiện nam tử ư trường/trưởng dạ trung đắc Đại lợi ích hằng thọ/thụ an lạc 。」nhĩ thời Thế Tôn trọng phục cáo chư Đại chúng Bí-sô 、Bật-sô-ni viết ：「nhữ đẳng đương tri ！ưng thọ/thụ ngã tích thế dĩ lai Thích Ca chủng tộc sở tại dư phương ，như pháp ức niệm 、vi tha quảng thuyết 。hà dĩ cố ？năng ư nhữ đẳng hoạch Đại lợi ích 。cụ lợi nghĩa cố 、cụ pháp nghĩa cố 、cụ phạm hạnh cố ，đương đắc như thượng sở hữu công đức 。thị cố nhữ đẳng Bí-sô ！ứng đương thọ trì đọc tụng vi tha quảng thuyết 。」 爾時劫比羅城中諸釋種等，聞此本族次第說已，皆大歡喜，即從座起頂禮佛足，各還本處。 nhĩ thời Kiếp-bỉ-la thành trung chư Thích chủng đẳng ，văn thử bổn tộc thứ đệ thuyết dĩ ，giai đại hoan hỉ ，tức tùng toạ khởi đảnh lễ Phật túc ，các hoàn bổn xứ 。 爾時世尊復告諸苾芻等：「汝等諦聽！昔時師子頰王，於劫比羅城正法化人，於其國土甚大豐熟、無有恐怖、人眾歡樂。其善悟王，於天示城正法化人，國土安隱、家給年豐、無有衰惱。善悟王后名曰妙勝，顏貌端正眾所樂見，一切有情恒得安樂。天示城中有一長者名曰吉祥，甚多財寶倉庫盈溢，園林田宅其數不少，多諸眷屬，所有珍財如薜室羅末拏等無有異。時彼長者有一芳園，多諸花果流泉浴池，種種諸鳥出和雅聲，世所殊絕。國王王子及諸妃后常往遊戲。時王夫人見此園林即生貪愛，白其王曰：『此園甚好，可乞我來。』王即報曰：『今此園者，是長者所有，我今安得輒持與汝？汝必須者，我於城內別自修造，勝於此園，與汝遊戲。』爾時其王為夫人故，於王城內即造一園，倍勝前者，以此園林為妙勝夫人所造故，因名此園號為妙勝。師子頰王恒自思念：『常乞一願，若得我種之內出一金輪王，甚適我願。』其善悟王亦乞一願：『願我得與師子頰王速為眷屬，甚適我願。』時善悟王最大夫人，因即懷胎，滿足十月誕生一女，顏容端正世所希有。由此王女甚端嚴故，王及夫人後宮眷屬一切見者無不怪仰，共相議曰：『今此王女，為是人生？為是善巧天來之所化作？』經三七日，即如國法作諸喜慶，令諸群臣遞相籌議：『今與此女作何名字？』諸臣白曰：『此天示城中咸相謂曰：「由此王女先業果報，得此端正。」復相議曰：「今此王女非人能生，是善巧天之所化作。」』咸白王曰：『可名此女號為幻化。』即為此女，令八乳母共相養育，至漸長大時，占相師來白王曰：『今王聖女後必生兒，具足諸相有大威德，得力輪位。』王聞此語甚大歡喜。後善悟王最大夫人更復懷妊，十月滿足誕生一女，其女身光明徹城內，容顏相好世所無比。至三七日作喜慶已，即集群臣議其名字，以此小女勝幻化故，因即立名為大幻化。復為此女令八乳母共相養育，漸至長大時，占相師來白王言：『今王聖女後必生兒，具三十二大丈夫相，威德尊重，至轉輪王位。』王聞此語倍懷歡喜。時善悟王即令使者持書詣師子頰王，報其王曰：『我大夫人誕生二女，其最長者生誕之日，顏貌端正世所希有，相師占之，後當生子得力輪位。其小女者身光倍勝，相師占之，後必生子得轉輪位。我聞大王有最長子名曰淨飯，二女之中願以一女為淨飯妃，故令使報。』至彼具陳，王聞此言甚大歡喜，令使還國報善悟王曰：『王之二女皆具相好，我今總取為淨飯妃。然我先王而有要誓，不取二妃，今且取其小女生輪王者，其大女者且勿令嫁，待我集諸群臣及諸眷屬籌議此事。』時善悟王聞是語已，即以國法莊嚴小女，并令五百婇女圍繞侍從，至彼國已與淨飯王為妃。 nhĩ thời Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô đẳng ：「nhữ đẳng đế thính ！tích thời sư tử giáp Vương ，ư Kiếp-bỉ-la thành chánh pháp hóa nhân ，ư kỳ quốc độ thậm đại phong thục 、vô hữu khủng bố 、nhân chúng hoan lạc 。kỳ thiện ngộ Vương ，ư Thiên thị thành chánh pháp hóa nhân ，quốc độ an ổn 、gia cấp niên phong 、vô hữu suy não 。thiện ngộ Vương hậu danh viết diệu thắng ，nhan mạo đoan chánh chúng sở lạc/nhạc kiến ，nhất thiết hữu tình hằng đắc an lạc 。Thiên thị thành trung hữu nhất Trưởng-giả danh viết cát tường ，thậm đa tài bảo thương khố doanh dật ，viên lâm điền trạch kỳ số bất thiểu ，đa chư quyến chúc ，sở hữu trân tài như bệ thất la mạt nã đẳng vô hữu dị 。thời bỉ Trưởng-giả hữu nhất phương viên ，đa chư hoa quả lưu tuyền dục trì ，chủng chủng chư điểu xuất hòa nhã thanh ，thế sở thù tuyệt 。Quốc Vương Vương tử cập chư phi hậu thường vãng du hí 。thời Vương phu nhân kiến thử viên lâm tức sanh tham ái ，bạch kỳ Vương viết ：『thử viên thậm hảo ，khả khất ngã lai 。』Vương tức báo viết ：『kim thử viên giả ，thị Trưởng-giả sở hữu ，ngã kim an đắc triếp trì dữ nhữ ？nhữ tất tu giả ，ngã ư thành nội biệt tự tu tạo ，thắng ư thử viên ，dữ nhữ du hí 。』nhĩ thời kỳ Vương vi phu nhân cố ，ư vương thành nội tức tạo nhất viên ，bội thắng tiền giả ，dĩ thử viên lâm vi diệu thắng phu nhân sở tạo cố ，nhân danh thử viên hiệu vi diệu thắng 。sư tử giáp Vương hằng tự tư niệm ：『thường khất nhất nguyện ，nhược/nhã đắc ngã chủng chi nội xuất nhất Kim luân Vương ，thậm thích ngã nguyện 。』kỳ thiện ngộ Vương diệc khất nhất nguyện ：『nguyện ngã đắc dữ sư tử giáp Vương tốc vi quyến thuộc ，thậm thích ngã nguyện 。』thời thiện ngộ Vương tối Đại phu nhân ，nhân tức hoài thai ，mãn túc thập nguyệt đản sanh nhất nữ ，nhan dung đoan chánh thế sở hy hữu 。do thử Vương nữ thậm đoan nghiêm cố ，Vương cập phu nhân hậu cung quyến thuộc nhất thiết kiến giả vô bất quái ngưỡng ，cộng tướng nghị viết ：『kim thử Vương nữ ，vi thị nhân sanh ？vi thị thiện xảo Thiên lai chi sở hóa tác ？』Kinh tam thất nhật ，tức như quốc Pháp tác chư hỉ khánh ，lệnh chư quần thần đệ tướng trù nghị ：『kim dữ thử nữ tác hà danh tự ？』chư Thần bạch viết ：『thử Thiên thị thành trung hàm tướng vị viết ：「do thử Vương nữ tiên nghiệp quả báo ，đắc thử đoan chánh 。」phục tướng nghị viết ：「kim thử Vương nữ phi nhân năng sanh ，thị thiện xảo Thiên chi sở hóa tác 。」』hàm bạch Vương viết ：『khả danh thử nữ hiệu vi huyễn hóa 。』tức vi thử nữ ，lệnh bát nhũ mẫu cộng tướng dưỡng dục ，chí tiệm trường đại thời ，chiêm tướng sư lai bạch Vương viết ：『kim Vương Thánh nữ hậu tất sanh nhi ，cụ túc chư tướng hữu đại uy đức ，đắc lực luân vị 。』Vương văn thử ngữ thậm đại hoan hỉ 。hậu thiện ngộ Vương tối Đại phu nhân cánh phục hoài nhâm ，thập Nguyệt mãn túc đản sanh nhất nữ ，kỳ nữ thân quang minh triệt thành nội ，dung nhan tướng hảo thế sở vô bỉ 。chí tam thất nhật tác hỉ khánh dĩ ，tức tập quần thần nghị kỳ danh tự ，dĩ thử tiểu nữ thắng huyễn hóa cố ，nhân tức lập danh vi Đại huyễn hóa 。phục vi thử nữ lệnh bát nhũ mẫu cộng tướng dưỡng dục ，tiệm chí trường đại thời ，chiêm tướng sư lai bạch Vương ngôn ：『kim Vương Thánh nữ hậu tất sanh nhi ，cụ tam thập nhị đại trượng phu tướng ，uy đức tôn trọng ，chí Chuyển luân Vương vị 。』Vương văn thử ngữ bội hoài hoan hỉ 。thời thiện ngộ Vương tức lệnh sử giả trì thư nghệ sư tử giáp Vương ，báo kỳ Vương viết ：『ngã Đại phu nhân đản sanh nhị nữ ，kỳ tối Trưởng-giả sanh đản chi nhật ，nhan mạo đoan chánh thế sở hy hữu ，tướng sư chiêm chi ，hậu đương sanh tử đắc lực luân vị 。kỳ tiểu nữ giả thân quang bội thắng ，tướng sư chiêm chi ，hậu tất sanh tử đắc chuyển luân vị 。ngã văn Đại Vương hữu tối trưởng tử danh viết Tịnh Phạn ，nhị nữ chi trung nguyện dĩ nhất nữ vi Tịnh Phạn phi ，cố lệnh sử báo 。』chí bỉ cụ trần ，Vương văn thử ngôn thậm đại hoan hỉ ，lệnh sử hoàn quốc báo thiện ngộ Vương viết ：『Vương chi nhị nữ giai cụ tướng hảo ，ngã kim tổng thủ vi Tịnh Phạn phi 。nhiên ngã tiên Vương nhi hữu yếu thệ ，bất thủ nhị phi ，kim thả thủ kỳ tiểu nữ sanh luân Vương giả ，kỳ Đại nữ giả thả vật lệnh giá ，đãi ngã tập chư quần thần cập chư quyến chúc trù nghị thử sự 。』thời thiện ngộ Vương văn thị ngữ dĩ ，tức dĩ quốc Pháp trang nghiêm tiểu nữ ，tinh lệnh ngũ bách cung nữ vi nhiễu thị tòng ，chí bỉ quốc dĩ dữ Tịnh Phạn Vương vi phi 。 「爾時師子頰國王，有一輔庸之國，居山谷內，名般茶婆，忽然反叛，抄掠劫害隣近諸國。時隣境住人諸釋迦種，被其侵逼，互相犇馳告師子頰：『我等村落，皆被某賊日夜侵害，願王興兵親往降伏。』師子頰王曰：『我今年老不任鬪戰。』彼諸人曰：『請王太子淨飯往彼捕捉。』王即報曰：『汝諸人等，若許太子求一願者，我便發遣。』眾答王曰：『唯然隨命。』時師子頰王於其城中擊鼓宣令，嚴勅四兵隨從太子，往彼討罰。爾時淨飯太子奉持父命，將領四兵至彼賊所共相戰害。以威力故，時彼賊眾，被太子軍或殺或縛，無有遺櫱。賊既除滅，淨飯太子即領其軍還歸本國。時諸釋種既得太子平除賊已，皆大踊躍而白王言：『淨飯太子為除怨害。』臣等諸人不勝喜慶：『王之先言：「太子有願。」請王為臣等說。』時師子頰王告諸釋曰：『汝釋迦種，先立言誓不取二妻。』諸釋迦曰：『王今豈欲解先誓耶？』王曰：『不然！更須牢結。然我意者，唯為淨飯太子取其二妃，餘不應取。』諸釋迦曰：『此事可爾。』時師子頰王即令使者往善悟王所，而告之曰：『我今與諸釋迦種等共相籌議，咸皆許我為淨飯太子取王長女為妃，王可與我。』王聞語已甚大歡喜，即以五百婇女為其侍從，種種珍服莊嚴女身，送劫比羅國。時師子頰王得其女至，即如國法，會諸群臣作倡伎樂，納娶其女為太子妃。未久之間師子頰崩，以其淨飯太子後繼父位。正法化人，國土安樂、五穀豐熟、無諸衰惱，其國人眾處處充滿。於異時中，與大幻化夫人登諸樓閣，後宮婇女圍遶侍衛，奏諸女樂縱逸遊戲。 「nhĩ thời sư tử giáp Quốc Vương ，hữu nhất phụ dung chi quốc ，cư sơn cốc nội ，danh ba/bát trà Bà ，hốt nhiên phản bạn ，sao lược kiếp hại lân cận chư quốc 。thời lân cảnh trụ/trú nhân chư Thích Ca chủng ，bị kỳ xâm bức ，hỗ tương bôn trì cáo sư tử giáp ：『ngã đẳng thôn lạc ，giai bị mỗ tặc nhật dạ xâm hại ，nguyện Vương hưng binh thân vãng hàng phục 。』sư tử giáp Vương viết ：『ngã kim niên lão bất nhâm đấu chiến 。』bỉ chư nhân viết ：『thỉnh Vương Thái-Tử Tịnh Phạn vãng bỉ bộ tróc 。』Vương tức báo viết ：『nhữ chư nhân đẳng ，nhược/nhã hứa Thái-Tử cầu nhất nguyện giả ，ngã tiện phát khiển 。』chúng đáp Vương viết ：『duy nhiên tùy mạng 。』thời sư tử giáp Vương ư kỳ thành trung kích cổ tuyên lệnh ，nghiêm sắc tứ binh tùy tùng Thái-Tử ，vãng bỉ thảo phạt 。nhĩ thời Tịnh Phạn Thái-Tử phụng trì phụ mạng ，tướng lĩnh tứ binh chí bỉ tặc sở cộng tướng chiến hại 。dĩ uy lực cố ，thời bỉ tặc chúng ，bị Thái-Tử quân hoặc sát hoặc phược ，vô hữu di nghiệt 。tặc ký trừ diệt ，Tịnh Phạn Thái-Tử tức lĩnh kỳ quân hoàn quy bản quốc 。thời chư Thích chủng ký đắc Thái-Tử bình trừ tặc dĩ ，giai Đại dõng dược nhi bạch Vương ngôn ：『Tịnh Phạn Thái-Tử vi trừ oán hại 。』Thần đẳng chư nhân bất thắng hỉ khánh ：『Vương chi tiên ngôn ：「Thái-Tử hữu nguyện 。」thỉnh Vương vi Thần đẳng thuyết 。』thời sư tử giáp Vương cáo chư thích viết ：『nhữ Thích Ca chủng ，tiên lập ngôn thệ bất thủ nhị thê 。』chư Thích Ca viết ：『Vương kim khởi dục giải tiên thệ da ？』Vương viết ：『bất nhiên ！cánh tu lao kết/kiết 。nhiên ngã ý giả ，duy vi Tịnh Phạn Thái-Tử thủ kỳ nhị phi ，dư bất ưng thủ 。』chư Thích Ca viết ：『thử sự khả nhĩ 。』thời sư tử giáp Vương tức lệnh sử giả vãng thiện ngộ Vương sở ，nhi cáo chi viết ：『ngã kim dữ chư Thích Ca chủng đẳng cộng tướng trù nghị ，hàm giai hứa ngã vi Tịnh Phạn Thái-Tử thủ Vương trường/trưởng nữ vi phi ，Vương khả dữ ngã 。』Vương văn ngữ dĩ thậm đại hoan hỉ ，tức dĩ ngũ bách cung nữ vi kỳ thị tòng ，chủng chủng trân phục trang nghiêm nữ thân ，tống kiếp bỉ la quốc 。thời sư tử giáp Vương đắc kỳ nữ chí ，tức như quốc Pháp ，hội chư quần thần tác xướng kĩ nhạc ，nạp thú kỳ nữ vi Thái-Tử phi 。vị cửu chi gian sư tử giáp băng ，dĩ kỳ Tịnh Phạn Thái-Tử hậu kế phụ vị 。chánh pháp hóa nhân ，quốc độ an lạc 、ngũ cốc phong thục 、vô chư suy não ，kỳ quốc nhân chúng xứ xứ sung mãn 。ư dị thời trung ，dữ Đại huyễn hóa phu nhân đăng chư lâu các ，hậu cung cung nữ vi nhiễu thị vệ ，tấu chư nữ lạc/nhạc túng dật du hí 。 「菩薩若在覩史多天，常有五法觀察世間。何謂五法？一者觀察生處、二者觀察國土、三者觀察時節、四者觀察種族、五者觀察所生父母。何故菩薩觀察生處？在覩史多天宮，常作是念：『過去菩薩何處受生？』便即觀見，或於淨行婆羅門家生、或於剎帝利貴種家生、或為婆羅門師、或為剎帝利師故。『當今之時，剎利為尊，我當往彼剎利家生。何以故？若我於彼貧下家生者，或有來世眾生，誹謗我故。』由此因緣，菩薩以自在福力，隨其所念皆得生彼。由此義故，菩薩受生之時，先當觀察所生之處。何故菩薩觀察國土，菩薩在覩史多天，常作是念：『過去菩薩生何國土？』即見彼國，有甘蔗、粳米、大麥、小麥、黃牛、水牛，家家充滿，乞食易得，無有十惡、多修十善。菩薩思惟：『中天竺國如是等物悉皆具足故，我今生彼中天竺國。何以故？若生邊地者，或時有情誹謗我故。』是故菩薩以福德力，隨其所念皆得生彼，如佛所說無有虛也。何故觀察時節？菩薩在覩史多天宮，常作是念：『過去菩薩於何時節下生人間？』若見彼國眾生上壽八萬歲、下壽乃至百歲，菩薩爾時來生其國。何以故？若人長壽八萬已上，時諸眾生無有愁苦、愚癡、頑鈍、憍慢，著樂非正法器，難受化故；若人短壽百歲已下，時諸眾生為諸五濁昏冒重故。云何為五？一者命濁、二者煩惱濁、三者有情濁、四者見濁、五者劫濁。菩薩爾時作是思惟：『若我惡世時出現於世，多諸外道心王誹謗，五濁增長非正法器，猶如過去一切菩薩濁惡世時不出於世。何以故？諸佛出興所說正法，皆不虛過。』由是義故，觀察時節。復次何故觀察種族？菩薩在覩史多天，常作是思惟：『觀察於何種族可受生者？』若見有人先世以來，內外親族無能謗者，即生於彼。菩薩爾時作是觀已，乃見釋迦清淨尊貴轉輪王種堪可出現。何以故？菩薩若於下賤家生世間，有情或生誹謗。菩薩於無量劫來，獲自在力，所有欲念皆得隨意，凡所說法曾無虛過。由此因緣，菩薩觀察所生種族。復次何故觀所生母？菩薩在覩史多天宮，作是思惟：『如餘菩薩，於何等母而受胎藏？』觀彼女人七世種族，悉皆清淨無有婬污，形貌端嚴善修戒品，堪任菩薩具足十月處其胎藏；而此女人，所有生業往來進止，曾無障礙。復次大幻化夫人，曾於過去諸佛發無上願：『使我來世所生之子得成種覺。』由是諸菩薩，恐諸眾生作是謗言：『何故菩薩於彼無相女人胎中而出於世？』是故菩薩，從無始已來種諸善根，皆悉成就。由是義故，菩薩觀察所生之母。 「Bồ Tát nhược/nhã tại Đổ-sử-đa thiên ，thường hữu ngũ pháp quan sát thế gian 。hà vị ngũ pháp ？nhất giả quan sát sanh xứ 、nhị giả quan sát quốc độ 、tam giả quan sát thời tiết 、tứ giả quan sát chủng tộc 、ngũ giả quan sát sở sanh phụ mẫu 。hà cố Bồ Tát quan sát sanh xứ ？tại Đổ-sử-đa thiên cung ，thường tác thị niệm ：『quá khứ Bồ Tát hà xứ/xử thọ sanh ？』tiện tức quán kiến ，hoặc ư tịnh hạnh Bà-la-môn gia sanh 、hoặc ư Sát-đế lợi quý chủng gia sanh 、hoặc vi Bà-la-môn sư 、hoặc vi Sát-đế lợi sư cố 。『đương kim chi thời ，sát lợi vi tôn ，ngã đương vãng bỉ sát lợi gia sanh 。hà dĩ cố ？nhược/nhã ngã ư bỉ bần hạ gia sanh giả ，hoặc hữu lai thế chúng sanh ，phỉ báng ngã cố 。』do thử nhân duyên ，Bồ Tát dĩ tự tại phước lực ，tùy kỳ sở niệm giai đắc sanh bỉ 。do thử nghĩa cố ，Bồ Tát thọ sanh chi thời ，tiên đương quan sát sở sanh chi xứ/xử 。hà cố Bồ Tát quan sát quốc độ ，Bồ Tát tại Đổ-sử-đa thiên ，thường tác thị niệm ：『quá khứ Bồ Tát sanh hà quốc độ ？』tức kiến bỉ quốc ，hữu cam giá 、canh mễ 、Đại mạch 、tiểu mạch 、hoàng ngưu 、thủy ngưu ，gia gia sung mãn ，khất thực dịch đắc ，vô hữu thập ác 、đa tu Thập thiện 。Bồ Tát tư tánh ：『Trung Thiên Trúc quốc như thị đẳng vật tất giai cụ túc cố ，ngã kim sanh bỉ Trung Thiên Trúc quốc 。hà dĩ cố ？nhược/nhã sanh biên địa giả ，hoặc thời hữu tình phỉ báng ngã cố 。』thị cố Bồ Tát dĩ phước đức lực ，tùy kỳ sở niệm giai đắc sanh bỉ ，như Phật sở thuyết vô hữu hư dã 。hà cố quan sát thời tiết ？Bồ Tát tại Đổ-sử-đa thiên cung ，thường tác thị niệm ：『quá khứ Bồ Tát ư hà thời tiết hạ sanh nhân gian ？』nhược/nhã kiến bỉ quốc chúng sanh thượng thọ bát vạn tuế 、hạ thọ nãi chí bách tuế ，Bồ Tát nhĩ thời lai sanh kỳ quốc 。hà dĩ cố ？nhược/nhã nhân trường thọ bát vạn dĩ thượng ，thời chư chúng sanh vô hữu sầu khổ 、ngu si 、ngoan độn 、kiêu mạn ，trước/trứ lạc/nhạc phi chánh Pháp khí ，nạn/nan thọ/thụ hóa cố ；nhược/nhã nhân đoản thọ bách tuế dĩ hạ ，thời chư chúng sanh vi chư ngũ trược hôn mạo trọng cố 。vân hà vi ngũ ？nhất giả mạng trược 、nhị giả phiền não trược 、tam giả hữu tình trược 、tứ giả kiến trược 、ngũ giả kiếp trược 。Bồ Tát nhĩ thời tác thị tư tánh ：『nhược/nhã ngã ác thế thời xuất hiện ư thế ，đa chư ngoại đạo tâm Vương phỉ báng ，ngũ trược tăng trưởng phi chánh Pháp khí ，do như quá khứ nhất thiết Bồ Tát trược ác thế thời bất xuất ư thế 。hà dĩ cố ？chư Phật xuất hưng sở thuyết Chánh Pháp ，giai bất hư quá/qua 。』do thị nghĩa cố ，quan sát thời tiết 。phục thứ hà cố quan sát chủng tộc ？Bồ Tát tại Đổ-sử-đa thiên ，thường tác thị tư tánh ：『quan sát ư hà chủng tộc khả thọ sanh giả ？』nhược/nhã kiến hữu nhân tiên thế dĩ lai ，nội ngoại thân tộc vô năng báng giả ，tức sanh ư bỉ 。Bồ Tát nhĩ thời tác thị quán dĩ ，nãi kiến Thích Ca thanh tịnh tôn quý Chuyển luân Vương chủng kham khả xuất hiện 。hà dĩ cố ？Bồ Tát nhược/nhã ư hạ tiện gia sanh thế gian ，hữu tình hoặc sanh phỉ báng 。Bồ Tát ư vô lượng kiếp lai ，hoạch tự tại lực ，sở hữu dục niệm giai đắc tùy ý ，phàm sở thuyết pháp tằng vô hư quá/qua 。do thử nhân duyên ，Bồ Tát quan sát sở sanh chủng tộc 。phục thứ hà cố quán sở sanh mẫu ？Bồ Tát tại Đổ-sử-đa thiên cung ，tác thị tư tánh ：『như dư Bồ Tát ，ư hà đẳng mẫu nhi thụ thai tạng ？』quán bỉ nữ nhân thất thế chủng tộc ，tất giai thanh tịnh vô hữu dâm ô ，hình mạo đoan nghiêm thiện tu giới phẩm ，kham nhâm Bồ Tát cụ túc thập nguyệt xứ/xử kỳ thai tạng ；nhi thử nữ nhân ，sở hữu sanh nghiệp vãng lai tiến chỉ ，tằng vô chướng ngại 。phục thứ Đại huyễn hóa phu nhân ，tằng ư quá khứ chư Phật phát vô thượng nguyện ：『sử ngã lai thế sở sanh chi tử đắc thành chủng giác 。』do thị chư Bồ-tát ，khủng chư chúng sanh tác thị báng ngôn ：『hà cố Bồ Tát ư bỉ vô tướng nữ nhân thai trung nhi xuất ư thế ？』thị cố Bồ Tát ，tùng vô thủy dĩ lai chủng chư thiện căn ，giai tất thành tựu 。do thị nghĩa cố ，Bồ Tát quan sát sở sanh chi mẫu 。 「爾時菩薩作是五種遍觀察已，即慇懃三唱告六欲天，而作是言：『我今從是覩史多天下生人間，於白淨王最大夫人胎中為其太子，誕生之後證常住果。汝等諸天，願欲隨我證斯果者，可於人間同我生彼。』於天眾中三告是語。爾時諸天聞此語已，同聲報曰：『善哉！菩薩知不？彼贍部洲剛強難化多諸濁亂，外道六師及隨外道六聲聞等，并諸六定外道之類，遍滿其土，深著邪見難可拔濟。何謂六師：一者脯剌拏、二者末揭利子、三者珊逝移毘羅胝子、四者阿市多雞舍甘婆羅、五者脚拘陀迦旃延種、六者昵揭爛陀若提子。何謂六隨外道聲聞？一者拘達多婆羅門、二者輸那陀、三者遮彌、四者梵壽、五者蓮實、六者赤海子。何謂六定外道？一者欝多伽囉摩子、二者囉囉哥囉摩、三者善梵志、四者最勝儒童、五者黑仙、六者優樓頻螺迦葉若胝羅(唐云有多毛)。如是等外道邪法，教化彼諸眾生，貪著邪見難可濟度。如何菩薩今欲往彼？今我覩史多宮，一一諸天聽法之座，縱廣正等十二踰膳那。當我在此說法，我等聞已深生信受，能令我等於長夜中安樂利益。』彼時諸天作是語已，菩薩爾時告諸天曰：『汝等諸天，宜各隨意作諸音樂。』時彼天眾即皆同時作諸音樂，其聲沸鬧。爾時菩薩即吹大螺，諸音樂響普皆摧息。菩薩爾時復問天曰：『諸音樂中何聲為大？』諸天答曰：『螺聲最大。』『諸善男子！汝等當知：如大螺聲能令一切諸音樂聲悉皆摧息，我亦如是，下於贍部洲中有所說法，能令六師外道、六隨聲聞外道、六定外道皆悉摧滅，令一切眾生得甘露法，皆悉飽滿；吹無常螺，令諸外道假常之計皆悉摧滅；吹大空螺，令諸外道執有之見亦皆摧滅。』爾時菩薩說伽他曰： 「nhĩ thời Bồ Tát tác thị ngũ chủng biến quan sát dĩ ，tức ân cần tam xướng cáo Lục dục thiên ，nhi tác thị ngôn ：『ngã kim tùng thị Đổ-sử-đa thiên hạ sanh nhân gian ，ư bạch Tịnh Vương tối Đại phu nhân thai trung vi kỳ Thái-Tử ，đản sanh chi hậu chứng thường trụ quả 。nhữ đẳng chư Thiên ，nguyện dục tùy ngã chứng tư quả giả ，khả ư nhân gian đồng ngã sanh bỉ 。』ư Thiên Chúng trung tam cáo thị ngữ 。nhĩ thời chư Thiên văn thử ngữ dĩ ，đồng thanh báo viết ：『Thiện tai ！Bồ Tát tri bất ？bỉ thiệm bộ châu cương cưỡng nạn/nan hóa đa chư trược loạn ，ngoại đạo lục sư cập tùy ngoại đạo lục Thanh văn đẳng ，tinh chư lục định ngoại đạo chi loại ，biến mãn kỳ độ ，thâm trước/trứ tà kiến nạn/nan khả bạt tế 。hà vị lục sư ：nhất giả Bô lạt nã 、nhị giả mạt yết lợi tử 、tam giả san thệ di Tỳ-la chi tử 、tứ giả a thị đa kê xá cam Bà la 、ngũ giả cước câu đà Ca-chiên-diên chủng 、lục giả nật yết lạn/lan đà Nhược đề tử 。hà vị lục tùy ngoại đạo Thanh văn ？nhất giả câu đạt đa Bà-la-môn 、nhị giả du na-đà 、tam giả già di 、tứ giả phạm thọ 、ngũ giả liên thật 、lục giả xích hải tử 。hà vị lục định ngoại đạo ？nhất giả uất đa già La ma tử 、nhị giả La La Ca La ma 、tam giả thiện Phạm-chí 、tứ giả tối thắng Nho đồng 、ngũ giả hắc tiên 、lục giả Ưu lâu tần loa Ca Diếp nhược/nhã chi La (đường vân hữu đa mao )。như thị đẳng ngoại đạo tà pháp ，giáo hóa bỉ chư chúng sanh ，tham trước tà kiến nạn/nan khả tế độ 。như hà Bồ Tát kim dục vãng bỉ ？kim ngã đổ sử đa cung ，nhất nhất chư Thiên thính pháp chi tọa ，túng quảng Chánh đẳng thập nhị du thiện na 。đương ngã tại thử thuyết Pháp ，ngã đẳng văn dĩ thâm sanh tín thọ ，năng lệnh ngã đẳng ư trường/trưởng dạ trung an lạc lợi ích 。』bỉ thời chư Thiên tác thị ngữ dĩ ，Bồ Tát nhĩ thời cáo chư Thiên viết ：『nhữ đẳng chư Thiên ，nghi các tùy ý tác chư âm lạc/nhạc 。』thời bỉ Thiên Chúng tức giai đồng thời tác chư âm lạc/nhạc ，kỳ thanh phí nháo 。nhĩ thời Bồ Tát tức xuy Đại loa ，chư âm lạc/nhạc hưởng phổ giai tồi tức 。Bồ Tát nhĩ thời phục vấn Thiên viết ：『chư âm lạc/nhạc trung hà thanh vi Đại ？』chư Thiên đáp viết ：『loa thanh tối Đại 。』『chư Thiện nam tử ！nhữ đẳng đương tri ：như Đại loa thanh năng lệnh nhất thiết chư âm lạc/nhạc thanh tất giai tồi tức ，ngã diệc như thị ，hạ ư thiệm bộ châu trung hữu sở thuyết pháp ，năng lệnh lục sư ngoại đạo 、lục tùy Thanh văn ngoại đạo 、lục định ngoại đạo giai tất tồi diệt ，lệnh nhất thiết chúng sanh đắc cam lộ pháp ，giai tất bão mãn ；xuy vô thường loa ，lệnh chư ngoại đạo giả thường chi kế giai tất tồi diệt ；xuy đại không loa ，lệnh chư ngoại đạo chấp hữu chi kiến diệc giai tồi diệt 。』nhĩ thời Bồ-tát thuyết già tha viết ： 「『師子能伏諸猛獸， 「『sư tử năng phục chư mãnh thú ， 金剛善摧一切堅； Kim cương thiện tồi nhất thiết kiên ； 帝釋能伏阿蘇羅， Đế Thích năng phục A-tô-la ， 一切光中日光勝。』 nhất thiết quang trung nhật quang thắng 。』 「爾時菩薩說此頌已，告諸天曰：『汝等若欲清淨飽滿甘露之法，可生中天竺國六大城內。』爾時釋提桓因在於座中，作是思念：『知釋迦菩薩必託摩耶夫人胎藏之內，我當以神通力清淨其體，令無垢穢身力強健，以待菩薩。』作是念已，即以通力淨彼摩耶夫人胎藏之內。菩薩爾時於覩史多天宮五種觀察，慇懃三唱告諸天已，即於夜中，如六牙白象形下於天竺，降摩耶夫人清淨胎內。 「nhĩ thời Bồ-tát thuyết thử tụng dĩ ，cáo chư Thiên viết ：『nhữ đẳng nhược/nhã dục thanh tịnh bão mãn cam lồ chi Pháp ，khả sanh Trung Thiên Trúc quốc lục đại thành nội 。』nhĩ thời Thích-đề-hoàn-nhân tại ư tọa trung ，tác thị tư niệm ：『tri Thích-Ca Bồ-tát tất thác Ma Da Phu nhân thai tạng chi nội ，ngã đương dĩ thần thông lực thanh tịnh kỳ thể ，lệnh vô cấu uế thân lực cường kiện ，dĩ đãi Bồ Tát 。』tác thị niệm dĩ ，tức dĩ thông lực tịnh bỉ Ma Da Phu nhân thai tạng chi nội 。Bồ Tát nhĩ thời ư Đổ-sử-đa thiên cung ngũ chủng quan sát ，ân cần tam xướng cáo chư Thiên dĩ ，tức ư dạ trung ，như lục nha bạch tượng hình hạ ư Thiên-Trúc ，hàng Ma Da Phu nhân thanh tịnh thai nội 。 「爾時摩耶夫人，即於其夜見四種夢：一者見六牙白象來處胎中、二者見其自身飛騰虛空、三者見上高山、四者見多人眾頂禮圍繞。作是夢已，向淨飯王說如上事。時淨飯王即召相師說其夢事，相師答曰：『如我相法，王大夫人必當生男，具足三十二丈夫之相，莊嚴其身。若紹王位，當乘金輪伏四天下；若出家修道，證法王位，名聞十方作眾生父。』」 「nhĩ thời Ma Da Phu nhân ，tức ư kỳ dạ kiến tứ chủng mộng ：nhất giả kiến lục nha bạch tượng lai xứ thai trung 、nhị giả kiến kỳ tự thân phi đằng hư không 、tam giả kiến thượng cao sơn 、tứ giả kiến đa nhân chúng đảnh lễ vi nhiễu 。tác thị mộng dĩ ，hướng Tịnh Phạn Vương thuyết như thượng sự 。thời Tịnh Phạn Vương tức triệu tướng sư thuyết kỳ mộng sự ，tướng sư đáp viết ：『như ngã tướng Pháp ，Vương Đại phu nhân tất đương sanh nam ，cụ túc tam thập nhị trượng phu chi tướng ，trang nghiêm kỳ thân 。nhược/nhã thiệu Vương vị ，đương thừa kim luân phục tứ thiên hạ ；nhược/nhã xuất gia tu đạo ，chứng pháp vương vị ，danh văn thập phương tác chúng sanh phụ 。』」 內攝頌曰： nội nhiếp tụng viết ： 我降生時， ngã hàng sanh thời ， 四天守護， tứ thiên thủ hộ ， 如明月珠， như minh nguyệt châu ， 諸物纏裹； chư vật triền khoả ； 亦如寶線， diệc như bảo tuyến ， 智者明了， trí giả minh liễu ， 自持五戒， tự trì ngũ giới ， 無諸欲念。 vô chư dục niệm 。 「諸菩薩有常法，從覩史天下生母胎。當爾之時，十方大地悉皆震動，有大光明並皆周遍，六趣眾生隨業之境，日月威光所不到處，普皆明徹。其中眾生各相告曰：『今此光明得未曾有，將非我等別受生耶？』復次菩薩降母胎時，釋提桓因即遣四天王神營衛其母，而此四神：一執利刀，一執羂索，一執於戟，一執弓箭。何以故？恐諸惡魔得其母便。諸菩薩降生之時，其母胎中諸血穢等，皆悉遠離而不染著；如明月珠，雖為諸物之所纏裹，而無染污。菩薩在母胎時亦復如是。諸菩薩常法：其母常見菩薩在其胎中，猶以青黃赤白等綿裹於淨寶，諸慧眼人見其寶綿分別曉了，母見菩薩在其胎中亦復如是。諸菩薩常法：在母胎時，能令其母身體和悅無有疲乏。諸菩薩在母胎時，其母自然常持五戒：不殺、不盜、不邪行、不妄語、不飲酒。諸菩薩常法：在其母胎，其母自然不貪欲愛。復次摩耶夫人，忽自思念：『四大海水皆飲令盡。』向淨飯王說其心願。時劫比羅城中有一外道名曰赤眼，善諸幻術，王令使者喚其赤眼，說如上意。赤眼報曰：『願與夫人登高樓上。』既登樓已，即以幻術為四大海水，持其海水與夫人飲。既飲水已，爾時夫人其意即息。時摩耶夫人復更思念：『一切有情被繫閉者，悉令解脫。』作是思已即向王說。王聞是語，即勅獄官，所有囚閉皆令放出，爾時夫人其念即息。摩耶夫人又復思念：『意欲布施財物。』作是念已即向王說。王聞是語，即為布施種種財物，爾時夫人其念便息。又復思惟：『欲往苑園遊行觀望。』便向王說。王聞是已，即將夫人就諸園苑觀望，其念便息。又復生念意：『欲於父王園苑中居止。』便告王曰，王聞是語，即令使者往善悟王處報云：『今摩耶夫人，意欲就彼父王藍毘尼園中居止。』王聞是語，便即差人敷設掃洒，令摩耶夫人及諸侍從、婇女詣藍毘尼園而為遊觀。乃見一無憂樹花葉滋茂，夫人欲生太子，便手攀其樹枝。時天帝釋，知菩薩母心懷慚恥，多人眾中不能即誕其子，便作方便發大風雨，令諸人眾各自分散。是時帝釋，化作老嬭立夫人前，夫人即生。時天帝釋以仙衣擎取，先在腹內心多煩悶，告帝釋曰：『汝放於地。』時天帝釋暫少遠住。 「chư Bồ-tát hữu thường Pháp ，tùng đổ sử thiên hạ sanh mẫu thai 。đương nhĩ chi thời ，thập phương Đại địa tất giai chấn động ，hữu đại quang minh tịnh giai chu biến ，lục thú chúng sanh tùy nghiệp chi cảnh ，nhật nguyệt uy quang sở bất đáo xứ/xử ，phổ giai minh triệt 。kỳ trung chúng sanh các tướng cáo viết ：『kim thử quang minh đắc vị tằng hữu ，tướng phi ngã đẳng biệt thọ sanh da ？』phục thứ Bồ Tát hàng mẫu thai thời ，Thích-đề-hoàn-nhân tức khiển Tứ Thiên Vương Thần doanh vệ kỳ mẫu ，nhi thử tứ Thần ：nhất chấp lợi đao ，nhất chấp quyển tác ，nhất chấp ư kích ，nhất chấp cung tiến 。hà dĩ cố ？khủng chư ác ma đắc kỳ mẫu tiện 。chư Bồ-tát hàng sanh chi thời ，kỳ mẫu thai trung chư huyết uế đẳng ，giai tất viễn ly nhi bất nhiễm trước ；như minh nguyệt châu ，tuy vi chư vật chi sở triền khoả ，nhi vô nhiễm ô 。Bồ Tát tại mẫu thai thời diệc phục như thị 。chư Bồ-tát thường Pháp ：kỳ mẫu thường kiến Bồ Tát tại kỳ thai trung ，do dĩ thanh hoàng xích bạch đẳng miên khoả ư tịnh bảo ，chư Tuệ-nhãn nhân kiến kỳ bảo miên phân biệt hiểu liễu ，mẫu kiến Bồ Tát tại kỳ thai trung diệc phục như thị 。chư Bồ-tát thường Pháp ：tại mẫu thai thời ，năng lệnh kỳ mẫu thân thể hòa duyệt vô hữu bì phạp 。chư Bồ-tát tại mẫu thai thời ，kỳ mẫu tự nhiên thường trì ngũ giới ：bất sát 、bất đạo 、bất tà hành 、bất vọng ngữ 、bất ẩm tửu 。chư Bồ-tát thường Pháp ：tại kỳ mẫu thai ，kỳ mẫu tự nhiên bất tham dục ái 。phục thứ Ma Da Phu nhân ，hốt tự tư niệm ：『tứ đại hải thủy giai ẩm lệnh tận 。』hướng Tịnh Phạn Vương thuyết kỳ tâm nguyện 。thời Kiếp-bỉ-la thành trung hữu nhất ngoại đạo danh viết xích nhãn ，thiện chư huyễn thuật ，Vương lệnh sử giả hoán kỳ xích nhãn ，thuyết như thượng ý 。xích nhãn báo viết ：『nguyện dữ phu nhân đăng cao lâu thượng 。』ký đăng lâu dĩ ，tức dĩ huyễn thuật vi tứ đại hải thủy ，trì kỳ hải thủy dữ phu nhân ẩm 。ký ẩm thủy dĩ ，nhĩ thời phu nhân kỳ ý tức tức 。thời Ma Da Phu nhân phục cánh tư niệm ：『nhất thiết hữu tình bị hệ bế giả ，tất lệnh giải thoát 。』tác thị tư dĩ tức hướng Vương thuyết 。Vương văn thị ngữ ，tức sắc ngục quan ，sở hữu tù bế giai lệnh phóng xuất ，nhĩ thời phu nhân kỳ niệm tức tức 。Ma Da Phu nhân hựu phục tư niệm ：『ý dục bố thí tài vật 。』tác thị niệm dĩ tức hướng Vương thuyết 。Vương văn thị ngữ ，tức vi ố thí chủng chủng tài vật ，nhĩ thời phu nhân kỳ niệm tiện tức 。hựu phục tư tánh ：『dục vãng uyển viên du hạnh/hành/hàng quán vọng 。』tiện hướng Vương thuyết 。Vương văn thị dĩ ，tức tướng phu nhân tựu chư viên uyển quán vọng ，kỳ niệm tiện tức 。hựu phục sanh niệm ý ：『dục ư Phụ Vương viên uyển trung cư chỉ 。』tiện cáo Vương viết ，Vương văn thị ngữ ，tức lệnh sử giả vãng thiện ngộ Vương xứ/xử báo vân ：『kim Ma Da Phu nhân ，ý dục tựu bỉ Phụ Vương Lâm-tỳ ni viên trung cư chỉ 。』Vương văn thị ngữ ，tiện tức sái nhân phu thiết tảo sái ，lệnh Ma Da Phu nhân cập chư thị tòng 、cung nữ nghệ Lâm-tỳ ni viên nhi vi du quán 。nãi kiến nhất vô ưu thụ hoa diệp tư mậu ，phu nhân dục sanh Thái-Tử ，tiện thủ phàn kỳ thụ chi 。thời Thiên đế thích ，tri Bồ Tát mẫu tâm hoài tàm sỉ ，đa nhân chúng trung bất năng tức đản kỳ tử ，tiện tác phương tiện phát Đại phong vũ ，lệnh chư nhân chúng các tự phần tán 。Thị thời Đế Thích ，hóa tác lão nãi lập phu nhân tiền ，phu nhân tức sanh 。thời Thiên đế thích dĩ tiên y kình thủ ，tiên tại phước nội tâm đa phiền muộn ，cáo đế thích viết ：『nhữ phóng ư địa 。』thời Thiên đế thích tạm thiểu viễn trụ/trú 。 「菩薩生時大地振動，天地光明乃至日月所不及處，皆令明徹。其中眾生皆得相見，各相謂言：『非唯我身獨在此處生，亦有餘人共在此處。』一切菩薩有常法式：從胎出時，無諸濃血及餘穢惡。其菩薩母欲產之時，不坐不臥攀樹而立，無諸苦惱後有。菩薩常法：生已在地，無人扶侍而行七步，觀察四方便作是言：『此是東方，我是一切眾生最上。此是南方，我堪眾生之所供養。此是西方，我今決定不受後生。此是北方，我今已出生死大海。』爾時諸天，手持白蓋及與白拂，萃寶嚴飾覆菩薩上。諸龍王等，各持二種清淨香水，所謂冷暖調和，洗浴菩薩。諸菩薩常法：誕生之處，於其母前現大池水，其母所欲澡洗皆悉充足。諸菩薩常法：誕生之時，諸天仙眾在虛空中，以種種天妙和香，末香塗香旃檀沈水，而散菩薩。種種諸天音樂，在虛空中自然發響。 「Bồ Tát sanh thời Đại địa chấn động ，Thiên địa quang minh nãi chí nhật nguyệt sở bất cập xứ/xử ，giai lệnh minh triệt 。kỳ trung chúng sanh giai đắc tướng kiến ，các tướng vị ngôn ：『phi duy ngã thân độc tại thử xứ sanh ，diệc hữu dư nhân cọng tại thử xứ 。』nhất thiết Bồ Tát hữu thường pháp thức ：tùng thai xuất thời ，vô chư nùng huyết cập dư uế ác 。kỳ Bồ Tát mẫu dục sản chi thời ，bất tọa bất ngọa phàn thụ/thọ nhi lập ，vô chư khổ não hậu hữu 。Bồ Tát thường Pháp ：sanh dĩ tại địa ，vô nhân phù thị nhi hạnh/hành/hàng thất bộ ，quan sát tứ phương tiện tác thị ngôn ：『thử thị Đông phương ，ngã thị nhất thiết chúng sanh tối thượng 。thử thị Nam phương ，ngã kham chúng sanh chi sở cúng dường 。thử thị Tây phương ，ngã kim quyết định bất thọ/thụ hậu sanh 。thử thị Bắc phương ，ngã kim dĩ xuất sanh tử đại hải 。』nhĩ thời chư Thiên ，thủ trì bạch cái cập dữ bạch phất ，tụy bảo nghiêm sức phước Bồ Tát thượng 。chư long Vương đẳng ，các trì nhị chủng thanh tịnh hương thủy ，sở vị lãnh noãn điều hoà ，tẩy dục Bồ Tát 。chư Bồ-tát thường Pháp ：đản sanh chi xứ/xử ，ư kỳ mẫu tiền hiện Đại trì thủy ，kỳ mẫu sở dục táo tẩy giai tất sung túc 。chư Bồ-tát thường Pháp ：đản sanh chi thời ，chư Thiên tiên chúng tại hư không trung ，dĩ chủng chủng Thiên diệu hòa hương ，mạt hương đồ hương chiên đàn trầm thủy ，nhi tán Bồ Tát 。chủng chủng chư Thiên âm lạc/nhạc ，tại hư không trung tự nhiên phát hưởng 。 「爾時阿私陀仙，在吉悉枳迷山石窟之中，彼仙恒知一切世間興衰之相。其仙有一外甥名那羅陀，彼那羅陀時時而來恭敬供養。爾時仙人隨緣教示，報那羅陀曰：『彼聞仙記深信不虛，喜溢身心，求請出家而作弟子。』菩薩初誕天地光明，那羅陀覩瑞，即白仙曰：『親教！頗有惡世二日雙現以不？若無二日，何故此窟有是光明？』時阿私陀仙，說伽他曰： 「nhĩ thời A-tư-đà tiên ，tại cát tất chỉ mê sơn thạch quật chi trung ，bỉ tiên hằng tri nhất thiết thế gian hưng suy chi tướng 。kỳ tiên hữu nhất ngoại sanh danh na la đà ，bỉ na la đà thời thời nhi lai cung kính cúng dường 。nhĩ thời Tiên nhân tùy duyên giáo thị ，báo na la đà viết ：『bỉ văn tiên kí thâm tín bất hư ，hỉ dật thân tâm ，cầu thỉnh xuất gia nhi tác đệ-tử 。』Bồ Tát sơ đản Thiên địa quang minh ，na la đà đổ thụy ，tức bạch tiên viết ：『thân giáo ！pha hữu ác thế nhị nhật song hiện dĩ bất ？nhược/nhã vô nhị nhật ，hà cố thử quật hữu thị quang minh ？』thời A-tư-đà tiên ，thuyết già tha viết ： 「『日光極熱不明淨， 「『nhật quang cực nhiệt bất minh tịnh ， 此光明淨及清涼； thử quang minh tịnh cập thanh lương ； 流輝晃耀於山窟， lưu huy hoảng diệu ư sơn quật ， 我定知是牟尼光。 ngã định tri thị Mâu Ni quang 。 菩薩神通大威德， Bồ Tát thần thông đại uy đức ， 出其母胎現此光； xuất kỳ mẫu thai hiện thử quang ； 清淨明朗真金色， thanh tịnh minh lãng chân kim sắc ， 遍滿世間諸大地。』 biến mãn thế gian chư Đại địa 。』 「那羅陀報曰：『親教！我今隨從親教欲看菩薩。』時仙告曰：『汝今知不？彼之菩薩有大威德，天龍八部之所圍遶，我等往彼不可得見。若彼菩薩入劫比羅城三號已，然後我往可見菩薩。』菩薩生時，五百宮人各生一男，謂贊鐸迦而為上首。五百宮人各生一女，旃尼而為上首。五百大臣各生一男，鄔陀夷而為上首。有五百象各生一子，報灑陀子而為上首。五百馬各生一子，馬囉呵馬子而為上首。五百寶藏自開出現，四方諸國王等悉皆降伏，常獻種種雜物而來奉事。爾時大臣見是相已，來白大王。王聞此事便深思念：『我今此子，成就一切諸善事業。』因此大王號此太子，名為成就一切事，是故菩薩初得此名。 「na la đà báo viết ：『thân giáo ！ngã kim tùy tùng thân giáo dục khán Bồ Tát 。』thời tiên cáo viết ：『nhữ kim tri bất ？bỉ chi Bồ Tát hữu đại uy đức ，thiên long bát bộ chi sở vi nhiễu ，ngã đẳng vãng bỉ bất khả đắc kiến 。nhược/nhã bỉ Bồ Tát nhập Kiếp-bỉ-la thành tam hiệu dĩ ，nhiên hậu ngã vãng khả kiến Bồ Tát 。』Bồ Tát sanh thời ，ngũ bách cung nhân các sanh nhất nam ，vị tán đạc Ca nhi vi thượng thủ 。ngũ bách cung nhân các sanh nhất nữ ，chiên ni nhi vi thượng thủ 。ngũ bách đại thần các sanh nhất nam ，ổ đà di nhi vi thượng thủ 。hữu ngũ bách tượng các sanh nhất tử ，báo sái đà tử nhi vi thượng thủ 。ngũ bách mã các sanh nhất tử ，mã La ha mã tử nhi vi thượng thủ 。ngũ bách Bảo Tạng tự khai xuất hiện ，tứ phương chư Quốc Vương đẳng tất giai hàng phục ，thường hiến chủng chủng tạp vật nhi lai phụng sự 。nhĩ thời đại thần kiến thị tướng dĩ ，lai bạch Đại Vương 。Vương văn thử sự tiện thâm tư niệm ：『ngã kim thử tử ，thành tựu nhất thiết chư thiện sự nghiệp 。』nhân thử Đại Vương hiệu thử Thái-Tử ，danh vi thành tựu nhất thiết sự ，thị cố Bồ Tát sơ đắc thử danh 。 「時劫比羅城有一藥叉，名為釋迦增長，城內若有釋迦族類，生得男女，先將向彼藥叉而為作禮。時彼大王便勅臣佐，將其太子往增長釋迦藥叉處，遣作禮拜。臣得王教，以七寶輦輿安置太子，往詣藥叉之處。劫比羅城諸釋種等，性懷獷烈心意兇猛，多起人我堅鞕惡暴。見彼菩薩皆悉寂靜，默然而住。時淨飯王作思念曰：『此住劫比羅城諸釋種等，性懷獷烈心意兇暴，多起人我堅鞕惡性，彼見太子入城，皆如牟尼默然而住。以此緣故，可呼太子名為釋迦牟尼。』時釋迦牟尼菩薩至藥叉廟所，彼釋迦增長藥叉遙見菩薩漸近廟所，即從座起五體投地頂禮菩薩。眾人見已甚大驚怪，即往淨飯王所白言：『大王！今藥叉神遙見太子，從廟而出頂禮雙足。』時王聞已甚大歡喜，作如是言：『若天神禮拜太子故，知是天中天。以此緣故，號為天中天。』 「thời Kiếp-bỉ-la thành hữu nhất dược xoa ，danh vi Thích Ca tăng trưởng ，thành nội nhược hữu Thích Ca tộc loại ，sanh đắc nam nữ ，tiên tướng hướng bỉ dược xoa nhi vi tác lễ 。thời bỉ Đại Vương tiện sắc Thần tá ，tướng kỳ Thái-Tử vãng tăng trưởng Thích Ca dược xoa xứ/xử ，khiển tác lễ bái 。Thần đắc Vương giáo ，dĩ thất bảo liễn dư an trí Thái-Tử ，vãng nghệ dược xoa chi xứ/xử 。Kiếp-bỉ-la thành chư Thích chủng đẳng ，tánh hoài quánh liệt tâm ý hung mãnh ，đa khởi nhân ngã kiên 鞕ác bạo 。kiến bỉ Bồ Tát giai tất tịch tĩnh ，mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời Tịnh Phạn Vương tác tư niệm viết ：『thử trụ Kiếp-bỉ-la thành chư Thích chủng đẳng ，tánh hoài quánh liệt tâm ý hung bạo ，đa khởi nhân ngã kiên 鞕ác tánh ，bỉ kiến Thái-Tử nhập thành ，giai như Mâu Ni mặc nhiên nhi trụ/trú 。dĩ thử duyên cố ，khả hô Thái-Tử danh vi Thích-Ca Mâu Ni 。』thời Thích-Ca Mâu Ni Bồ Tát chí dược xoa miếu sở ，bỉ Thích Ca tăng trưởng dược xoa dao kiến Bồ Tát tiệm cận miếu sở ，tức tùng toạ khởi ngũ thể đầu địa đảnh lễ Bồ Tát 。chúng nhân kiến dĩ thậm đại kinh quái ，tức vãng Tịnh Phạn Vương sở bạch ngôn ：『Đại Vương ！kim dược xoa Thần dao kiến Thái-Tử ，tùng miếu nhi xuất đảnh lễ song túc 。』thời Vương văn dĩ thậm đại hoan hỉ ，tác như thị ngôn ：『nhược/nhã thiên thần lễ bái Thái-Tử cố ，tri thị thiên trung thiên 。dĩ thử duyên cố ，hiệu vi thiên trung thiên 。』 「時彼大王即將太子還於本宮，令宮乳母依時養育。彼乳母等甚大歡喜，即以雙手，於父王邊捧受太子，在宮閣內勤加養育。彼乳母等，每日香湯洗浴，塗妙好香種種莊嚴，每日將向王所。王乃抱持太子安於膝上，觀看相貌甚大歡喜。國有常法：若王宮生子，即喚梵行相師觀看相貌。王乃喚相人令占大子，既占相已而答王曰：『今此太子，實是成就三十二相。若在家者，得作金輪聖王，王四天下善法理化，具有七寶：一者金輪寶、二者象寶、三者馬寶、四者末尼寶、五者女寶、六者主藏臣寶、七者兵將寶，具足千子，勇健端嚴降伏他軍。此大地中所有人等無相犯者，皆悉令行勝妙善法。若當出家得法王位，如來、應、正等覺，名稱普聞具三十二相。』王即問曰：『何者是其三十二大丈夫相？』『一者具大丈夫足善安住等案地相；二者於雙足下現千輻輪相；三者具大丈夫纖長指；四者足跟趺圓長；五者手足細軟；六者手足網縵；七者垂手摩膝相；八者醫泥邪(蹲-酋+(十/田/ㄙ))相；九者身不僂曲；十者勢峯藏密；十一者身相圓滿如尼瞿陀樹相；十二者常光一尋；十三者身毛上靡；十四者身諸毛孔一一毛生，如紺青色螺文右旋；十五者身皮金色；十六者身皮細滑塵垢不著；十七者於其身上兩手兩足兩肩及項七處圓滿；十八者其身上半如師子王；十九者肩善圓滿；二十者髆間充實；二十一者身洪健直；二十二者具四十齒皆悉齊平；二十三者其齒無隙；二十四者其齒鮮白；二十五者頷如師子；二十六者其舌廣薄若從口出普覆面輪至耳髮際；二十七者於諸味中得最上味；二十八者得大梵音言詞和雅能悅眾意，譬如羯羅頻迦之音，其聲雷震猶如天鼓；二十九者其目紺青；三十者睫如牛王；三十一者其頂上現烏率膩沙；三十二者眉間毫相，其色光白螺文右旋。若不出家，得轉輪聖王王四大洲。』 「thời bỉ Đại Vương tức tướng Thái-Tử hoàn ư bổn cung ，lệnh cung nhũ mẫu y thời dưỡng dục 。bỉ nhũ mẫu đẳng thậm đại hoan hỉ ，tức dĩ song thủ ，ư Phụ Vương biên phủng thọ/thụ Thái-Tử ，tại cung các nội cần gia dưỡng dục 。bỉ nhũ mẫu đẳng ，mỗi nhật hương thang tẩy dục ，đồ diệu hảo hương chủng chủng trang nghiêm ，mỗi nhật tướng hướng Vương sở 。Vương nãi bão trì Thái-Tử an ư tất thượng ，quán khán tướng mạo thậm đại hoan hỉ 。quốc hữu thường Pháp ：nhược/nhã vương cung sanh tử ，tức hoán phạm hạnh tướng sư quán khán tướng mạo 。Vương nãi hoán tướng nhân lệnh chiêm Đại tử ，ký chiêm tướng dĩ nhi đáp Vương viết ：『kim thử Thái-Tử ，thật thị thành tựu tam thập nhị tướng 。nhược/nhã tại gia giả ，đắc tác kim luân Thánh Vương ，Vương tứ thiên hạ thiện Pháp lý hóa ，cụ hữu thất bảo ：nhất giả kim luân bảo 、nhị giả tượng bảo 、tam giả mã bảo 、tứ giả mạt ni bảo 、ngũ giả nữ bảo 、lục giả chủ tạng Thần bảo 、thất giả binh tướng bảo ，cụ túc thiên tử ，dũng kiện đoan nghiêm hàng phục tha quân 。thử Đại địa trung sở hữu nhân đẳng vô tướng phạm giả ，giai tất lệnh hạnh/hành/hàng thắng diệu thiện Pháp 。nhược/nhã đương xuất gia đắc pháp vương vị ，Như Lai 、ưng 、chánh đẳng giác ，danh xưng phổ văn cụ tam thập nhị tướng 。』Vương tức vấn viết ：『hà giả thị kỳ tam thập nhị đại trượng phu tướng ？』『nhất giả cụ đại trượng phu túc thiện an trụ đẳng án địa tướng ；nhị giả ư song túc hạ hiện thiên phước luân tướng ；tam giả cụ đại trượng phu tiêm trường/trưởng chỉ ；tứ giả túc cân phu viên trường/trưởng ；ngũ giả thủ túc tế nhuyễn ；lục giả thủ túc võng man ；thất giả thùy thủ ma tất tướng ；bát giả y nê tà (tồn -tù +(thập /điền /ㄙ))tướng ；cửu giả thân bất lũ khúc ；thập giả thế phong tạng mật ；thập nhất giả thân tướng viên mãn như ni Cồ đà thụ/thọ tướng ；thập nhị giả thường quang nhất tầm ；thập tam giả thân mao thượng mĩ ；thập tứ giả thân chư mao khổng nhất nhất mao sanh ，như cám thanh sắc loa văn hữu toàn ；thập ngũ giả thân bì kim sắc ；thập lục giả thân bì tế hoạt trần cấu bất trước ；thập thất giả ư kỳ thân thượng lưỡng thủ lưỡng túc lưỡng kiên cập hạng thất xứ viên mãn ；thập bát giả kỳ Thân Thượng Bán Như Sư Tử Vương ；thập cửu giả kiên thiện viên mãn ；nhị thập giả bác gian sung thật ；nhị thập nhất giả thân hồng kiện trực ；nhị thập nhị giả Cụ Tứ Thập Xỉ Giai Tất Tề Bình ；nhị thập tam giả kỳ xỉ vô khích ；nhị thập tứ giả kỳ xỉ tiên bạch ；nhị thập ngũ giả hạm như sư tử ；nhị thập lục giả kỳ thiệt quảng bạc nhược/nhã tùng khẩu xuất phổ phước diện luân chí nhĩ phát tế ；nhị thập thất giả Ư Chư Vị Trung Đắc Tối Thượng Vị ；nhị thập bát giả đắc đại phạm âm ngôn từ hòa nhã năng duyệt chúng ý ，thí như yết la tần ca chi âm ，Kỳ Thanh Lôi Chấn Do Như Thiên Cổ ；nhị thập cửu giả kỳ mục cám thanh ；tam thập giả tiệp như ngưu vương ；tam thập nhất giả kỳ đảnh/đính thượng hiện ô suất nị sa ；tam thập nhị giả my gian hào tướng ，kỳ sắc quang bạch loa văn hữu toàn 。nhược/nhã bất xuất gia ，đắc Chuyển luân Thánh Vương vương tứ đại châu 。』 「菩薩常法：其菩薩母產菩薩已，七日命終生三十三天。菩薩常法：生已其身端嚴，超諸世間，眾所愛樂見者無厭，猶如善巧工人以閻浮檀金作諸形像，天衣覆上放大光明普遍暉耀。其菩薩身亦復如是，如彼蓮花眾人所愛，菩薩亦爾。菩薩常法：眼恒不眴，如三十三天。由果業故，日夜常見四維上下一由旬內，梵音深遠，如雪山鳥其聲清妙。菩薩生已，自然具足廣大智慧，善解一切世間正化，父王國法無不明了。 「Bồ Tát thường Pháp ：kỳ Bồ Tát mẫu sản Bồ Tát dĩ ，thất nhật mạng chung sanh tam thập tam thiên 。Bồ Tát thường Pháp ：sanh dĩ kỳ thân đoan nghiêm ，siêu chư thế gian ，chúng sở ái lạc/nhạc kiến giả vô yếm ，do như thiện xảo công nhân dĩ diêm phù đàn kim tác chư hình tượng ，thiên y phước thượng phóng đại quang minh phổ biến huy diệu 。kỳ Bồ Tát thân diệc phục như thị ，như bỉ liên hoa chúng nhân sở ái ，Bồ Tát diệc nhĩ 。Bồ Tát thường Pháp ：nhãn hằng bất huyễn ，như tam thập tam thiên 。do quả nghiệp cố ，nhật dạ thường kiến tứ duy thượng hạ nhất do-tuần nội ，Phạm Âm thâm viễn ，như tuyết sơn điểu kỳ thanh thanh diệu 。Bồ Tát sanh dĩ ，tự nhiên cụ túc quảng đại trí tuệ ，thiện giải nhất thiết thế gian chánh hóa ，Phụ Vương quốc Pháp vô bất minh liễu 。 「爾時那羅陀仙人來白師曰：『今者菩薩入劫比羅城，父王淨飯已立三號，願師共詣禮拜瞻仰。』其師謂曰：『今隨汝意。』二仙相隨欲修禮謁，以菩薩力故遂失神通，不得如常乘空而去，便共步往劫比羅城。既入城已至王門外，告門人曰：『汝可為我往白大王，阿私陀仙今來門外，願見大王。』時守門人即至王所，具陳上事。王聞是已，即持香花迎彼二仙，安置宮內。既安置已善言問訊：『今者大仙，何緣遠來？欲求何事？』二仙答曰：『我等故來願見菩薩。』王報仙曰：『我之大子今正安眠，且待須臾令與相見。』爾時二仙復白王曰：『雖復未覺，我等意者暫欲觀瞻。』爾時大王即領二仙至菩薩所，便見菩薩，雖復寢睡其眼常開。時阿私陀仙見是事已，即說頌曰： 「nhĩ thời na la đà Tiên nhân lai bạch sư viết ：『kim giả Bồ Tát nhập Kiếp-bỉ-la thành ，Phụ Vương Tịnh Phạn dĩ lập tam hiệu ，nguyện sư cọng nghệ lễ bái chiêm ngưỡng 。』kỳ sư vị viết ：『kim tùy nhữ ý 。』nhị tiên tướng tùy dục tu lễ yết ，dĩ Bồ Tát lực cố toại thất thần thông ，bất đắc như thường thừa không nhi khứ ，tiện cọng bộ vãng Kiếp-bỉ-la thành 。ký nhập thành dĩ chí Vương môn ngoại ，cáo môn nhân viết ：『nhữ khả vi ngã vãng bạch Đại Vương ，A-tư-đà tiên kim lai môn ngoại ，nguyện kiến Đại Vương 。』thời thủ môn nhân tức chí Vương sở ，cụ trần thượng sự 。Vương văn thị dĩ ，tức trì hương hoa nghênh bỉ nhị tiên ，an trí cung nội 。ký an trí dĩ thiện ngôn vấn tấn ：『kim giả đại tiên ，hà duyên viễn lai ？dục cầu hà sự ？』nhị tiên đáp viết ：『ngã đẳng cố lai nguyện kiến Bồ Tát 。』Vương báo tiên viết ：『ngã chi Đại tử kim chánh an miên ，thả đãi tu du lệnh dữ tướng kiến 。』nhĩ thời nhị tiên phục bạch Vương viết ：『tuy phục vị giác ，ngã đẳng ý giả tạm dục quán chiêm 。』nhĩ thời Đại Vương tức lĩnh nhị tiên chí Bồ Tát sở ，tiện kiến Bồ Tát ，tuy phục tẩm thụy kỳ nhãn thường khai 。thời A-tư-đà tiên kiến thị sự dĩ ，tức thuyết tụng viết ： 「『如真飛龍馬， 「『như chân phi long mã ， 暫睡還復覺； tạm thụy hoàn phục giác ； 如善營事人， như thiện doanh sự nhân ， 睡蓋不能覆。』 thụy cái bất năng phước 。』 「時彼嬭母即前捧抱太子授彼二仙，時阿私陀便以雙手跪而承受遍體觀察，白大王曰：『大王已令諸婆羅門占相師等相太子未？』父王答曰：『已令相訖。』阿私陀仙復白王曰：『彼等諸人，占此太子當有何相？』父王報曰：『若紹國位，御金輪寶，聲聞十方一切國土。』時阿私陀以贊頌曰： 「thời bỉ nãi mẫu tức tiền phủng bão Thái-Tử thọ/thụ bỉ nhị tiên ，thời A-tư-đà tiện dĩ song thủ quỵ nhi thừa thọ/thụ biến thể quan sát ，bạch Đại Vương viết ：『Đại Vương dĩ lệnh chư Bà-la-môn chiêm tướng sư đẳng tướng Thái-Tử vị ？』Phụ Vương đáp viết ：『dĩ lệnh tướng cật 。』A-tư-đà tiên phục bạch Vương viết ：『bỉ đẳng chư nhân ，chiêm thử Thái-Tử đương hữu hà tướng ？』Phụ Vương báo viết ：『nhược/nhã thiệu quốc vị ，ngự kim luân bảo ，Thanh văn thập phương nhất thiết quốc độ 。』thời A-tư-đà dĩ tán tụng viết ： 「『大王今當知！ 「『Đại Vương kim đương tri ！ 相者不能測， tướng giả bất năng trắc ， 末劫無輪王， mạt kiếp vô luân Vương ， 必證菩提道。 tất chứng Bồ-đề đạo 。 一切金輪王， nhất thiết Kim luân Vương ， 相猶不炳著， tướng do bất bỉnh trước/trứ ， 我今觀太子， ngã kim quán Thái-Tử ， 當取法王位。』 đương thủ pháp vương vị 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第二 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhị 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第三 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ tam 大唐三藏法師義淨奉　詔譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chiếu dịch 「時阿私陀仙，既知太子必成正覺，即自觀身壽命長短：『我今此生，得見菩薩證菩提不？』既諦觀已，即覩菩薩十九出家，六年苦行獲甘露果。復知己身先時殞歿不逢菩薩度人說法，便自悲傷啼泣懊惱。時淨飯王，既見此已甚大驚愕，以頌問曰： 「thời A-tư-đà tiên ，ký tri Thái-Tử tất thành chánh giác ，tức tự quán thân thọ mạng trường/trưởng đoản ：『ngã kim thử sanh ，đắc kiến Bồ Tát chứng Bồ-đề bất ？』ký đế quán dĩ ，tức đổ Bồ Tát thập cửu xuất gia ，lục niên khổ hạnh hoạch cam lồ quả 。phục tri kỷ thân tiên thời vẫn một bất phùng Bồ Tát độ nhân thuyết Pháp ，tiện tự bi thương Đề khấp áo não 。thời Tịnh Phạn Vương ，ký kiến thử dĩ thậm đại kinh ngạc ，dĩ tụng vấn viết ： 「『丈夫及女人， 「『trượng phu cập nữ nhân ， 見者皆喜躍； kiến giả giai hỉ dược ； 大仙今何故， đại tiên kim hà cố ， 對此獨悲泣？ đối thử độc bi khấp ？ 將非我太子， tướng phi ngã Thái-Tử ， 有諸不祥相？ hữu chư bất tường tướng ？ 善哉大仙人！ Thiện tai Đại Tiên nhân ！ 願速為我說。』 nguyện tốc vi ngã thuyết 。』 「時阿私陀仙，以頌答曰： 「thời A-tư-đà tiên ，dĩ tụng đáp viết ： 「『設彼虛空中， 「『thiết bỉ hư không trung ， 忽降金剛雨， hốt hàng Kim cương vũ ， 於此太子身， ư thử Thái-Tử thân ， 不能損一毛。 bất năng tổn nhất mao 。 猛風與炎火， mãnh phong dữ viêm hỏa ， 及諸利刀劍， cập chư lợi đao kiếm ， 毒氣嚙惡蛇， độc khí 嚙ác xà ， 亦皆不能害。 diệc giai bất năng hại 。 一切恐怖人， nhất thiết khủng bố nhân ， 太子為擁護； Thái-Tử vi ủng hộ ； 云何慈悲主， vân hà từ bi chủ ， 而有憂害者？ nhi hữu ưu hại giả ？ 自在諸梵天， tự tại chư Phạm Thiên ， 皆來為侍衛； giai lai vi thị vệ ； 如是最尊勝， như thị tối tôn thắng ， 云何而憂懼？ vân hà nhi ưu cụ ？ 我今恨衰老， ngã kim hận suy lão ， 死時將不遠； tử thời tướng bất viễn ； 不見轉法輪， bất kiến chuyển pháp luân ， 所以自悲泣。 sở dĩ tự bi khấp 。 當來世間人， đương lai thế gian nhân ， 遇此菩薩者； ngộ thử Bồ Tát giả ； 必得聞妙法， tất đắc văn diệu pháp ， 證彼寂滅果。』 chứng bỉ tịch diệt quả 。』 「時阿私陀仙，說此頌已便懷惱恨，作如是念：『由此太子威德力故，令我退失神通，不能飛行乘空來去。我今於此步出城門，眾人見我必生輕慢。』作是念已白父王曰：『王曾發願，願阿私他仙出入城中。我今步來酬王宿念，今亦步去。王應為我修理城路。』爾時父王即令大臣勅諸人眾，嚴飾街衢懸諸幡蓋，告國人曰：『阿私陀仙今步出城，汝等諸人隨意觀望。』時彼仙人內懷惱恨，與淨飯王及王臣佐、長者、居士、婆羅門等，前後圍遶出城門外，仙白王曰：『王可還宮，我今辭去。』既相別已，阿私陀仙漸次前行，至莘陀山即登彼山，擇其勝地因以居住。時彼仙人遠行疲乏，既坐憩息遂入仙定。由入定故得本神通，後於他時遂便染患。仙弟子眾，以諸湯藥療治不差，眾白師曰：『師今此疾藥療無痊，世間無常不可為諱。我諸弟子皆求寂靜，師既獲得常樂，豈可不留遺誨。請師示誨，令使我等有所悟入。』其師告曰：『我雖出家希求甘露，然由未證愧無所傳。今釋氏所生童子，必當獲得無上妙果，能以甘露滋益眾生。汝諸弟子！可詣彼出家。若出家已，勿恃豪姓種類摩納薄伽，勉勵精懃常修梵行。為得法故，專精加行，若此行成當獲甘露。』作是語已說伽他曰： 「thời A-tư-đà tiên ，thuyết thử tụng dĩ tiện hoài não hận ，tác như thị niệm ：『do thử Thái-Tử uy đức lực cố ，lệnh ngã thoái thất thần thông ，bất năng phi hạnh/hành/hàng thừa không lai khứ 。ngã kim ư thử bộ xuất thành môn ，chúng nhân kiến ngã tất sanh khinh mạn 。』tác thị niệm dĩ bạch Phụ Vương viết ：『Vương tằng phát nguyện ，nguyện a tư tha tiên xuất nhập thành trung 。ngã kim bộ lai thù Vương tú niệm ，kim diệc bộ khứ 。Vương ưng vi ngã tu lý thành lộ 。』nhĩ thời Phụ Vương tức lệnh đại thần sắc chư nhân chúng ，nghiêm sức nhai cù huyền chư phan cái ，cáo quốc nhân viết ：『A-tư-đà tiên kim bộ xuất thành ，nhữ đẳng chư nhân tùy ý quán vọng 。』thời bỉ Tiên nhân nội hoài não hận ，dữ Tịnh Phạn Vương cập Vương Thần tá 、Trưởng-giả 、Cư-sĩ 、Bà-la-môn đẳng ，tiền hậu vi nhiễu xuất thành môn ngoại ，tiên bạch Vương viết ：『Vương khả hoàn cung ，ngã kim từ khứ 。』ký tướng biệt dĩ ，A-tư-đà tiên tiệm thứ tiền hạnh/hành/hàng ，chí sân đà sơn tức đăng bỉ sơn ，trạch kỳ thắng địa nhân dĩ cư trụ/trú 。thời bỉ Tiên nhân viễn hạnh/hành/hàng bì phạp ，ký tọa khế tức toại nhập tiên định 。do nhập định cố đắc bổn thần thông ，hậu ư tha thời toại tiện nhiễm hoạn 。tiên đệ-tử chúng ，dĩ chư thang dược liệu trì bất sái ，chúng bạch sư viết ：『sư kim thử tật dược liệu vô thuyên ，thế gian vô thường bất khả vi húy 。ngã chư đệ-tử giai cầu tịch tĩnh ，sư ký hoạch đắc thường lạc/nhạc ，khởi khả bất lưu di hối 。thỉnh sư thị hối ，lệnh sử ngã đẳng hữu sở ngộ nhập 。』kỳ sư cáo viết ：『ngã tuy xuất gia hy cầu cam lồ ，nhiên do vị chứng quý vô sở truyền 。kim thích thị sở sanh Đồng tử ，tất đương hoạch đắc vô thượng diệu quả ，năng dĩ cam lồ tư ích chúng sanh 。nhữ chư đệ-tử ！khả nghệ bỉ xuất gia 。nhược/nhã xuất gia dĩ ，vật thị hào tính chủng loại ma nạp Bạc-già ，miễn lệ tinh cần thường tu phạm hạnh 。vi đắc pháp cố ，chuyên tinh gia hạnh/hành/hàng ，nhược/nhã thử hạnh/hành/hàng thành đương hoạch cam lồ 。』tác thị ngữ dĩ thuyết già tha viết ： 「『從此於東方， 「『tòng thử ư Đông phương ， 汝當往求覓； nhữ đương vãng cầu mịch ； 諸佛實難遇， chư Phật thật nạn/nan ngộ ， 見已可勤修。』 kiến dĩ khả cần tu 。』 「說無常法頌曰： 「thuyết vô thường pháp tụng viết ： 「『積聚皆銷散， 「『tích tụ giai tiêu tán ， 崇高必墮落； sùng cao tất đọa lạc ； 會合皆別離， hội hợp giai biệt ly ， 有命咸歸死。』 hữu mạng hàm quy tử 。』 「時阿私陀仙，說此頌已便即命終。爾時弟子那羅陀，以種種如法供具，隨時殯葬已，便詣波羅痆斯城，於彼而住。與五百摩納薄伽，為其教示婆羅門薜陀呪。其那羅陀，為是迦旃延姓，因號迦旃延。若釋迦菩薩當成正覺，迦旃延詣於佛所，彼佛即喚大迦旃延，而便以法教示，令彼度生死大苦海，住於最上寂靜究竟涅槃，遂以名之為大迦旃延，後當得此名甘露。 「thời A-tư-đà tiên ，thuyết thử tụng dĩ tiện tức mạng chung 。nhĩ thời đệ-tử na la đà ，dĩ chủng chủng như pháp cung cụ ，tùy thời tấn táng dĩ ，tiện nghệ ba la nhiếp tư thành ，ư bỉ nhi trụ/trú 。dữ ngũ bách ma nạp Bạc-già ，vi kỳ giáo thị Bà-la-môn bệ đà chú 。kỳ na la đà ，vi thị Ca-chiên-diên tính ，nhân hiệu Ca-chiên-diên 。nhược/nhã Thích-Ca Bồ-tát đương thành chánh giác ，Ca-chiên-diên nghệ ư Phật sở ，bỉ Phật tức hoán Đại Ca-chiên-diên ，nhi tiện dĩ pháp giáo thị ，lệnh bỉ độ sanh tử đại khổ hải ，trụ/trú ư tối thượng tịch tĩnh cứu cánh Niết Bàn ，toại dĩ danh chi vi Đại Ca-chiên-diên ，hậu đương đắc thử danh cam lồ 。 「爾時菩薩坐於嬭母膝上，於金槃中食香稻飯，極多不息。嬭母見多遂奪食器，菩薩以手捻其金槃，其嬭母不能奪此食器，乃至八嬭母奪此食器，亦皆不得。其嬭母等，共往白王具說上事。王及諸宮人等，共奪此器亦復不得。王復告諸群臣，令共奪此器。其諸臣等以索及鉤，牽拽食器亦復不得。諸群臣等奪不得故，便取五百大象，及以繩索牽拽此器。菩薩爾時見諸人等慇懃方便種種牽器，菩薩思念：『此諸人等欲試我力。』菩薩遂以指鉤其器，其象牽拽力復不如，悉皆復退。時淨飯王見此事已便作是念：『而此菩薩一指鉤器，五百大象悉皆却退，若用兩手必敵一千。』是故號之名千象力，此是菩薩第四名號。 「nhĩ thời Bồ Tát tọa ư nãi mẫu tất thượng ，ư kim bàn trung thực hương đạo phạn ，cực đa bất tức 。nãi mẫu kiến đa toại đoạt thực/tự khí ，Bồ Tát dĩ thủ niệp kỳ kim bàn ，kỳ nãi mẫu bất năng đoạt thử thực/tự khí ，nãi chí bát nãi mẫu đoạt thử thực/tự khí ，diệc giai bất đắc 。kỳ nãi mẫu đẳng ，cọng vãng bạch Vương cụ thuyết thượng sự 。Vương cập chư cung nhân đẳng ，cọng đoạt thử khí diệc phục bất đắc 。Vương phục cáo chư quần thần ，lệnh cọng đoạt thử khí 。kỳ chư Thần đẳng dĩ tác/sách cập câu ，khiên 拽thực/tự khí diệc phục bất đắc 。chư quần thần đẳng đoạt bất đắc cố ，tiện thủ ngũ bách đại tượng ，cập dĩ thằng tác/sách khiên 拽thử khí 。Bồ Tát nhĩ thời kiến chư nhân đẳng ân cần phương tiện chủng chủng khiên khí ，Bồ Tát tư niệm ：『thử chư nhân đẳng dục thí ngã lực 。』Bồ Tát toại dĩ chỉ câu kỳ khí ，kỳ tượng khiên 拽lực phục bất như ，tất giai phục thoái 。thời Tịnh Phạn Vương kiến thử sự dĩ tiện tác thị niệm ：『nhi thử Bồ Tát nhất chỉ câu khí ，ngũ bách đại tượng tất giai khước thoái ，nhược/nhã dụng lưỡng thủ tất địch nhất thiên 。』thị cố hiệu chi danh thiên tượng lực ，thử thị Bồ Tát đệ tứ danh hiệu 。 「菩薩生時有常法式，若欲入學，以五百侍從童子令隨。菩薩學習書業時，有博士名彩光甲，明解五百種書。時淨飯王將菩薩及諸童子，詣彩光處令遣受業。爾時彩光博士作一種書，示彼菩薩令遣學之。菩薩答曰：『此一種書我先已解。』次與第二般書而示菩薩令遣學之，菩薩答曰：『此一般書我先已解。』次與第三般書而遣學之，菩薩答曰：『此一般書我先已解。』其彩光先生乃至示五百般書，亦復如是我已解之。菩薩問博士曰：『更有餘書與我學之。』博士答曰：『此五百般書世間行用，我唯解此餘皆不知。』爾時菩薩即自作一般之書，度與先生。問先生曰：『此是何字？又復何名？』先生答曰：『我不識此般之字名也。』菩薩答曰：『若世間中有二種出現：一者菩薩出、二者金輪王出，此般之字隨世自出。』爾時空中梵天大王即出語曰：『菩薩所說二種之現及字，必當實爾。』淨飯大王及諸群臣，聞此語已甚大歡喜。爾時菩薩，即為先生開異種新書，廣為談說。梵天大王見此之異，為證此事必當實爾，為此異故，此書號名梵天書。 「Bồ Tát sanh thời hữu thường pháp thức ，nhược/nhã dục nhập học ，dĩ ngũ bách thị tòng Đồng tử lệnh tùy 。Bồ-tát học tập thư nghiệp thời ，hữu bác sĩ danh thải quang giáp ，minh giải ngũ bách chủng thư 。thời Tịnh Phạn Vương tướng Bồ Tát cập chư Đồng tử ，nghệ thải quang xứ/xử lệnh khiển thọ nghiệp 。nhĩ thời thải quang bác sĩ tác nhất chủng thư ，thị bỉ Bồ Tát lệnh khiển học chi 。Bồ Tát đáp viết ：『thử nhất chủng thư ngã tiên dĩ giải 。』thứ dữ đệ nhị ba/bát thư nhi thị Bồ Tát lệnh khiển học chi ，Bồ Tát đáp viết ：『thử nhất ba/bát thư ngã tiên dĩ giải 。』thứ dữ đệ tam ba/bát thư nhi khiển học chi ，Bồ Tát đáp viết ：『thử nhất ba/bát thư ngã tiên dĩ giải 。』kỳ thải quang tiên sanh nãi chí thị ngũ bách ba/bát thư ，diệc phục như thị ngã dĩ giải chi 。Bồ Tát vấn bác sĩ viết ：『cánh hữu dư thư dữ ngã học chi 。』bác sĩ đáp viết ：『thử ngũ bách ba/bát thư thế gian hạnh/hành/hàng dụng ，ngã duy giải thử dư giai bất tri 。』nhĩ thời Bồ Tát tức tự tác nhất ba/bát chi thư ，độ dữ tiên sanh 。vấn tiên sanh viết ：『thử thị hà tự ？hựu phục hà danh ？』tiên sanh đáp viết ：『ngã bất thức thử ba/bát chi tự danh dã 。』Bồ Tát đáp viết ：『nhược/nhã thế gian trung hữu nhị chủng xuất hiện ：nhất giả Bồ Tát xuất 、nhị giả Kim luân Vương xuất ，thử ba/bát chi tự tùy thế tự xuất 。』nhĩ thời không trung phạm Thiên Đại Vương tức xuất ngữ viết ：『Bồ Tát sở thuyết nhị chủng chi hiện cập tự ，tất đương thật nhĩ 。』Tịnh Phạn Đại Vương cập chư quần thần ，văn thử ngữ dĩ thậm đại hoan hỉ 。nhĩ thời Bồ Tát ，tức vi tiên sanh khai dị chủng tân thư ，quảng vi đàm thuyết 。Phạm Thiên Đại Vương kiến thử chi dị ，vi chứng thử sự tất đương thật nhĩ ，vi thử dị cố ，thử thư hiệu danh Phạm Thiên thư 。 「菩薩自解諸種書已，菩薩阿舅名摩那利，來將菩薩等，令教乘馬之法。又劫比羅城有一博士名曰同神，明解弓射戰法，來教菩薩及餘釋迦童子。其摩那利白博士曰：『此菩薩有大慈悲心，一切妙法願令教之，及諸童子亦堪教之。唯提婆達多，本自惡性無有慈心，願請博士勿教妙殺之法。何以故？此人惡性。博士教之，必殺一切眾生無有停息，為此勿教。』博士得此語已，即教菩薩等法，皆悉總盡。其法妙者，不教提婆達多。菩薩當日習得五種弓法：一者射諸遠物；二者彼處有聲菩薩不見，隨其所念皆即射得；三者所欲射處無有不著；四者前人身上知有要穴，隨其所念若死不死，即射其穴悉皆隨意；五者不問遠近射之極當。菩薩明此五種等藝，四方傳之，釋迦太子有如上藝。 「Bồ Tát tự giải chư chủng thư dĩ ，Bồ Tát a cữu danh ma na lợi ，lai tướng Bồ Tát đẳng ，lệnh giáo thừa mã chi Pháp 。hựu Kiếp-bỉ-la thành hữu nhất bác sĩ danh viết đồng Thần ，minh giải cung xạ chiến Pháp ，lai giáo Bồ Tát cập dư Thích Ca Đồng tử 。kỳ ma na lợi bạch bác sĩ viết ：『thử Bồ Tát hữu đại từ bi tâm ，nhất thiết diệu pháp nguyện lệnh giáo chi ，cập chư Đồng tử diệc kham giáo chi 。duy Đề bà đạt đa ，bổn tự ác tánh vô hữu từ tâm ，nguyện thỉnh bác sĩ vật giáo diệu sát chi Pháp 。hà dĩ cố ？thử nhân ác tánh 。bác sĩ giáo chi ，tất sát nhất thiết chúng sanh vô hữu đình tức ，vi thử vật giáo 。』bác sĩ đắc thử ngữ dĩ ，tức giáo Bồ Tát đẳng Pháp ，giai tất tổng tận 。kỳ pháp diệu giả ，bất giáo Đề bà đạt đa 。Bồ Tát đương nhật tập đắc ngũ chủng cung Pháp ：nhất giả xạ chư viễn vật ；nhị giả bỉ xứ hữu thanh Bồ Tát bất kiến ，tùy kỳ sở niệm giai tức xạ đắc ；tam giả sở dục xạ xứ/xử vô hữu bất trước ；tứ giả tiền nhân thân thượng tri hữu yếu huyệt ，tùy kỳ sở niệm nhược/nhã tử bất tử ，tức xạ kỳ huyệt tất giai tùy ý ；ngũ giả bất vấn viễn cận xạ chi cực đương 。Bồ Tát minh thử ngũ chủng đẳng nghệ ，tứ phương truyền chi ，Thích Ca Thái-Tử hữu như thượng nghệ 。 「爾時薜舍離城諸人得一好象，形貌具足。諸人共集遞相議曰：『其淨飯王有一太子，天文占相，以後之時必為金輪聖王。由彼威德現此寶象。』令使數人將此寶象獻此釋迦太子。諸人當即莊嚴彼象，將向劫比羅城，漸行到彼，至於淨飯王宮門外。爾時惡性提婆達多王子，從於內出見彼寶象種種莊嚴，心貪愛念，即問使曰：『此象誰許？』使人報曰：『釋迦太子，天文占相作金輪王，為此因故，薜舍離城諸人將此寶象獻上太子。』提婆達多聞此語已甚大嗔怒，即出是言：『我國太子未作金輪大王！何故汝等預將寶象來獻太子？』作是語已漸近於象，嗔恚之心打象一下，其象倒地因即至死。打此象已便即却去。當時難陀王子次從內出，見此死象問其人等：『此象誰許？何人打死？』諸人報曰：『此象獻來，提婆達多打死。』即出是言：『提婆達多極是不善。』難陀重思念曰：『將非提婆達多自試力耶？』爾時難陀執其象尾，遂即拽過三七餘步，離其大路即便過去。爾時釋迦大子從內出來，見此死象問眾人等：『此象誰許？』諸人說如上意。菩薩重問：『此象誰人打死？』諸人報曰：『提婆達多王子打此大象一下，因即至死。』菩薩重問：『本於何處打此象死？』諸人答白：『此象死處在於中路。』菩薩重問：『此象中路誰人拽來在於此處？』諸人答曰：『難陀王子一手執尾拽其大象，置於此地。』菩薩重言：『打死之人甚當不善，拽令遠路極是善哉。』重更思之：『將非二人私試自力？我亦試之。』爾時菩薩執其象鼻遙擲城外，七里墮地其地便陷。時人號為陷象之地，信心長者婆羅門便於此處起大窣覩波。時諸苾芻悉來頂禮，便說頌曰： 「nhĩ thời bệ xá ly thành chư nhân đắc nhất hảo tượng ，hình mạo cụ túc 。chư nhân cọng tập đệ tướng nghị viết ：『kỳ Tịnh Phạn Vương hữu nhất Thái-Tử ，Thiên văn chiêm tướng ，dĩ hậu chi thời tất vi kim luân Thánh Vương 。do bỉ uy đức hiện thử bảo tượng 。』lệnh sử sổ nhân tướng thử bảo tượng hiến thử Thích Ca Thái-Tử 。chư nhân đương tức trang nghiêm bỉ tượng ，tướng hướng Kiếp-bỉ-la thành ，tiệm hạnh/hành/hàng đáo bỉ ，chí ư Tịnh Phạn Vương cung môn ngoại 。nhĩ thời ác tánh Đề bà đạt đa Vương tử ，tùng ư nội xuất kiến bỉ bảo tượng chủng chủng trang nghiêm ，tâm tham ái niệm ，tức vấn sử viết ：『thử tượng thùy hứa ？』sử nhân báo viết ：『Thích Ca Thái-Tử ，Thiên văn chiêm tướng tác Kim luân Vương ，vi thử nhân cố ，bệ xá ly thành chư nhân tướng thử bảo tượng hiến thượng Thái-Tử 。』Đề bà đạt đa văn thử ngữ dĩ thậm đại sân nộ ，tức xuất thị ngôn ：『ngã quốc Thái-Tử vị tác kim luân Đại Vương ！hà cố nhữ đẳng dự tướng bảo tượng lai hiến Thái-Tử ？』tác thị ngữ dĩ tiệm cận ư tượng ，sân nhuế/khuể chi tâm đả tượng nhất hạ ，kỳ tượng đảo địa nhân tức chí tử 。đả thử tượng dĩ tiện tức khước khứ 。đương thời Nan-đà Vương tử thứ tùng nội xuất ，kiến thử tử tượng vấn kỳ nhân đẳng ：『thử tượng thùy hứa ？hà nhân đả tử ？』chư nhân báo viết ：『thử tượng hiến lai ，Đề bà đạt đa đả tử 。』tức xuất thị ngôn ：『Đề bà đạt đa cực thị bất thiện 。』Nan-đà trọng tư niệm viết ：『tướng phi Đề bà đạt đa tự thí lực da ？』nhĩ thời Nan-đà chấp kỳ tượng vĩ ，toại tức 拽quá/qua tam thất dư bộ ，ly kỳ Đại lộ tức tiện quá khứ 。nhĩ thời Thích Ca Đại tử tùng nội xuất lai ，kiến thử tử tượng vấn chúng nhân đẳng ：『thử tượng thùy hứa ？』chư nhân thuyết như thượng ý 。Bồ Tát trọng vấn ：『thử tượng thùy nhân đả tử ？』chư nhân báo viết ：『Đề bà đạt đa Vương tử đả thử đại tượng nhất hạ ，nhân tức chí tử 。』Bồ Tát trọng vấn ：『bổn ư hà xứ/xử đả thử tượng tử ？』chư nhân đáp bạch ：『thử tượng tử xứ/xử tại ư trung lộ 。』Bồ Tát trọng vấn ：『thử tượng trung lộ thùy nhân 拽lai tại ư thử xứ/xử ？』chư nhân đáp viết ：『Nan-đà Vương tử nhất thủ chấp vĩ 拽kỳ đại tượng ，trí ư thử địa 。』Bồ Tát trọng ngôn ：『đả tử chi nhân thậm đương bất thiện ，拽lệnh viễn lộ cực thị Thiện tai 。』trọng cánh tư chi ：『tướng phi nhị nhân tư thí tự lực ？ngã diệc thí chi 。』nhĩ thời Bồ Tát chấp kỳ tượng tị dao trịch thành ngoại ，thất lý đọa địa kỳ địa tiện hãm 。thời nhân hiệu vi hãm tượng chi địa ，tín tâm Trưởng-giả Bà-la-môn tiện ư thử xứ/xử khởi Đại tốt đổ ba 。thời chư Bí-sô tất lai đảnh lễ ，tiện thuyết tụng viết ： 「『天授搏殺大象王， 「『thiên thụ bác sát Đại Tượng Vương ， 難陀拽於三七步； Nan-đà 拽ư tam thất bộ ； 菩薩擲出城塹外， Bồ Tát trịch xuất thành tiệm ngoại ， 如在虛空挽瓦石。』 như tại hư không vãn ngõa thạch 。』 「爾時釋迦童子遞相謂曰：『我等出外，作輪刀斷樹之樂。』作此語已，即出就於林中。菩薩聞諸童子往林遊戲，即領五百童子前後圍遶至彼林中。諸釋童子競擲輪刀樹皆摧倒。爾時菩薩亦擲輪刀，樹林悉斷而無倒者，以刀刃平故。時諸童子見樹不倒，共相謂曰：『我聞菩薩威猛自在，於諸五技無不達者，云何輪刀斷樹，一不能倒？斫樹小術尚猶如此，豈況餘技！』 「nhĩ thời Thích Ca Đồng tử đệ tướng vị viết ：『ngã đẳng xuất ngoại ，tác luân đao đoạn thụ/thọ chi lạc/nhạc 。』tác thử ngữ dĩ ，tức xuất tựu ư lâm trung 。Bồ Tát văn chư Đồng tử vãng lâm du hí ，tức lĩnh ngũ bách Đồng tử tiền hậu vi nhiễu chí bỉ lâm trung 。chư thích Đồng tử cạnh trịch luân đao thụ/thọ giai tồi đảo 。nhĩ thời Bồ Tát diệc trịch luân đao ，thụ lâm tất đoạn nhi vô đảo giả ，dĩ đao nhận bình cố 。thời chư Đồng tử kiến thụ/thọ bất đảo ，cộng tướng vị viết ：『ngã văn Bồ Tát uy mãnh tự tại ，ư chư ngũ kĩ vô bất đạt giả ，vân hà luân đao đoạn thụ/thọ ，nhất bất năng đảo ？chước thụ/thọ tiểu thuật thượng do như thử ，khởi huống dư kĩ ！』 「爾時天神見諸童子生此謗議，欲解眾疑，即放猛風吹諸林樹轟然悉倒。諸釋童子見斯事已皆大驚愕，方伏其妙。時諸童子復與菩薩鬪諸弓射，以七重鐵多羅樹并七鐵鼓，其間各安鐵猪，而為射垛。諸童子射不過一多羅樹，天授童子射過一多羅樹一鼓一猪，其箭便住。難陀童子射過二多羅樹二鼓二猪，其箭便住。菩薩爾時放其一箭，其箭直穿七樹七鼓七猪，并過地輪復入水際。爾時龍王即拔其箭，其箭之穴水便湧出，清香輕美，人所飲者皆稱希有。時有信心婆羅門居士等，於其水傍造塔供養。菩薩爾時作此戲已，遂乘車馬與諸童子却還城內。其城門傍有諸相者，遙見菩薩威光殊特，競相謂曰：『今此太子，若却後十二年中不出家者，必當登彼轉輪王位。』時白淨王聞斯相語甚大喜躍，即集群臣而告之曰：『我聞相者相我太子，却後十二年中不出家者，當得轉輪王位。汝等諸人宜加防衛，滿十二年勿令出家，得使登彼金輪王位。汝等諸人宜加防衛，滿十二年莫令出家，得使登彼金輪王位，當與諸君共相圍遶，飛騰虛空觀四天下。汝等應當速立宮殿，簡求美女令共娛樂。』時諸臣等前白王曰：『我觀太子，不樂世間聲香欲愛。云何以諸美女而可留連？』王告臣曰：『我之太子縱不愛彼一切色欲，應由未見殊妙女人，自今已往汝等諸君勤加選擇上好童女，倍數將來令太子見，任其意者必生愛樂。』群臣議曰：『今此太子雖無愛染，我等諸人應造種種嚴身之具，各令童女美顏容者執其香飾之物親奉太子。復令太子各賜諸女嚴好珍飾，或有愛者便令留住共相嬉戲。』作是議已，即為太子造立宮殿，百寶莊嚴敷師子座，令太子坐於其座前，積諸珍寶種種瓔珞以成大聚。總命諸臣及餘人眾，咸令普集所有童女，任其意願隨時莊飾，著諸瓔珞將入宮內。菩薩性愛捨施，於諸童女普賜瓔珞。 「nhĩ thời thiên thần kiến chư Đồng tử sanh thử báng nghị ，dục giải chúng nghi ，tức phóng mãnh phong xuy chư lâm thụ/thọ oanh nhiên tất đảo 。chư thích Đồng tử kiến tư sự dĩ giai Đại kinh ngạc ，phương phục kỳ diệu 。thời chư Đồng tử phục dữ Bồ Tát đấu chư cung xạ ，dĩ thất trọng thiết Ta-la thụ tinh thất thiết cổ ，kỳ gian các an thiết trư ，nhi vi xạ đóa 。chư Đồng tử xạ bất quá nhất Ta-la thụ ，thiên thụ Đồng tử xạ quá/qua nhất Ta-la thụ nhất cổ nhất trư ，kỳ tiến tiện trụ/trú 。Nan-đà Đồng tử xạ quá/qua nhị Ta-la thụ nhị cổ nhị trư ，kỳ tiến tiện trụ/trú 。Bồ Tát nhĩ thời phóng kỳ nhất tiến ，kỳ tiến trực xuyên thất thụ/thọ thất cổ thất trư ，tinh quá/qua địa luân phục nhập thủy tế 。nhĩ thời long Vương tức bạt kỳ tiến ，kỳ tiến chi huyệt thủy tiện dũng xuất ，thanh hương khinh mỹ ，nhân sở ẩm giả giai xưng hy hữu 。thời hữu tín tâm Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，ư kỳ thủy bàng tạo tháp cúng dường 。Bồ Tát nhĩ thời tác thử hí dĩ ，toại thừa xa mã dữ chư Đồng tử khước hoàn thành nội 。kỳ thành môn bàng hữu chư tướng giả ，dao kiến Bồ Tát uy quang Thù đặc ，cạnh tướng vị viết ：『kim thử Thái-Tử ，nhược/nhã khước hậu thập nhị niên trung bất xuất gia giả ，tất đương đăng bỉ Chuyển luân Vương vị 。』thời bạch Tịnh Vương văn tư tướng ngữ thậm đại hỉ dược ，tức tập quần thần nhi cáo chi viết ：『ngã văn tướng giả tướng ngã Thái-Tử ，khước hậu thập nhị niên trung bất xuất gia giả ，đương đắc Chuyển luân Vương vị 。nhữ đẳng chư nhân nghi gia phòng vệ ，mãn thập nhị niên vật lệnh xuất gia ，đắc sử đăng bỉ Kim luân Vương vị 。nhữ đẳng chư nhân nghi gia phòng vệ ，mãn thập nhị niên mạc lệnh xuất gia ，đắc sử đăng bỉ Kim luân Vương vị ，đương dữ chư quân cộng tướng vi nhiễu ，phi đằng hư không quán tứ thiên hạ 。nhữ đẳng ứng đương tốc lập cung điện ，giản cầu mỹ nữ lệnh cọng ngu lạc 。』thời chư Thần đẳng tiền bạch Vương viết ：『ngã quán Thái-Tử ，bất lạc/nhạc thế gian thanh hương dục ái 。vân hà dĩ chư mỹ nữ nhi khả lưu liên ？』Vương cáo Thần viết ：『ngã chi Thái-Tử túng bất ái bỉ nhất thiết sắc dục ，ưng do vị kiến thù diệu nữ nhân ，tự kim dĩ vãng nhữ đẳng chư quân cần gia tuyển trạch thượng hảo đồng nữ ，bội số tướng lai lệnh Thái-Tử kiến ，nhâm kỳ ý giả tất sanh ái lạc 。』quần thần nghị viết ：『kim thử Thái-Tử tuy vô ái nhiễm ，ngã đẳng chư nhân ưng tạo chủng chủng nghiêm thân chi cụ ，các lệnh đồng nữ mỹ nhan dung giả chấp kỳ hương sức chi vật thân phụng Thái-Tử 。phục lệnh Thái-Tử các tứ chư nữ nghiêm hảo trân sức ，hoặc hữu ái giả tiện lệnh lưu trụ/trú cộng tướng hi hí 。』tác thị nghị dĩ ，tức vi Thái-Tử tạo lập cung điện ，bách bảo trang nghiêm phu sư tử tọa ，lệnh Thái-Tử tọa ư kỳ tọa tiền ，tích chư trân bảo chủng chủng anh lạc dĩ thành Đại tụ 。tổng mạng chư Thần cập dư nhân chúng ，hàm lệnh phổ tập sở hữu đồng nữ ，nhâm kỳ ý nguyện tùy thời trang sức ，trước/trứ chư anh lạc tướng nhập cung nội 。Bồ-tát tánh ái xả thí ，ư chư đồng nữ phổ tứ anh lạc 。 「時執仗釋種有一童女，名耶輸陀羅，容色端正世所希有。執仗釋種即還家中告其女曰：『今者太子施諸童女珠寶珍奇嚴好之具，汝可往取。』其女報曰：『我之家中豈無此耶？何用他物。』父告女曰：『然彼太子雖施珍寶，或因愛樂便以為妃。』女曰：『若因此時便為妃者，縱取餘女我必當得為其太妃。』父又告曰：『必當如斯。可便速去。』於是耶輸陀羅，即以種種珍飾莊嚴其身，與諸從女亦復嚴好，相隨而去。路傍諸人皆共愛仰耶輸陀羅，不觀餘者。耶輸陀羅入菩薩宮，雅步從容端身而進，不觀左右，於太子前立。時彼太子先以珍寶施諸女盡，更無遺餘。獨有一金指環，見耶輸陀羅即舉其指。然耶輸陀羅，先與菩薩從久遠來，恒為因緣常相愛樂，即昇師子座上，從太子指取其指環。群臣諸人遞相謂曰：『此耶輸陀羅，族姓尊貴顏容具足，於諸女中最為殊勝，堪為太子宮中侍衛。』群臣諸人同議斯已，向淨飯王具陳此事。時王即遣二萬婇女，圍遶耶輸陀羅，入太子宮內。 「thời chấp trượng Thích chủng hữu nhất đồng nữ ，danh Da-du-đà-la ，dung sắc đoan chánh thế sở hy hữu 。chấp trượng Thích chủng tức hoàn gia trung cáo kỳ nữ viết ：『kim giả Thái-Tử thí chư đồng nữ châu bảo trân kì nghiêm hảo chi cụ ，nhữ khả vãng thủ 。』kỳ nữ báo viết ：『ngã chi gia trung khởi vô thử da ？hà dụng tha vật 。』phụ cáo nữ viết ：『nhiên bỉ Thái-Tử tuy thí trân bảo ，hoặc nhân ái lạc tiện dĩ vi phi 。』nữ viết ：『nhược/nhã nhân thử thời tiện vi phi giả ，túng thủ dư nữ ngã tất đương đắc vi kỳ thái phi 。』phụ hựu cáo viết ：『tất đương như tư 。khả tiện tốc khứ 。』ư thị Da-du-đà-la ，tức dĩ chủng chủng trân sức trang nghiêm kỳ thân ，dữ chư tùng nữ diệc phục nghiêm hảo ，tướng tùy nhi khứ 。lộ bàng chư nhân giai cộng ái ngưỡng Da-du-đà-la ，bất quán dư giả 。Da-du-đà-la nhập Bồ Tát cung ，nhã bộ tòng dung đoan thân nhi tiến/tấn ，bất quán tả hữu ，ư Thái-Tử tiền lập 。thời bỉ Thái-Tử tiên dĩ trân bảo thí chư nữ tận ，cánh vô di dư 。độc hữu nhất kim chỉ hoàn ，kiến Da-du-đà-la tức cử kỳ chỉ 。nhiên Da-du-đà-la ，tiên dữ Bồ Tát tùng cửu viễn lai ，hằng vi nhân duyên thường tướng ái lạc ，tức thăng sư tử tọa thượng ，tùng Thái-Tử chỉ thủ kỳ chỉ hoàn 。quần thần chư nhân đệ tướng vị viết ：『thử Da-du-đà-la ，tộc tính tôn quý nhan dung cụ túc ，ư chư nữ trung tối vi thù thắng ，kham vi Thái-Tử cung trung thị vệ 。』quần thần chư nhân đồng nghị tư dĩ ，hướng Tịnh Phạn Vương cụ trần thử sự 。thời Vương tức khiển nhị vạn cung nữ ，vi nhiễu Da-du-đà-la ，nhập Thái-Tử cung nội 。 「復次菩薩常法：出現世界必生一樹，名曰善堅，其初生時，一夜之中便高百肘。其初生夜，未見日光形質柔軟，可以爪甲掐而令斷；見日光已即便堅硬，雖加刀斧及以猛火，不能摧損。釋迦菩薩既出世已，於劫比羅及以天示二城之間，有一大河名盧奚多，其河岸邊而生此樹，河水汎漲洪波鼓激，流沙圮岸土石隨散，其樹善堅根鬚盡露。後因猛風摧倒，橫在盧多河中，便如大堰，堰水不流。其劫比羅城漸被侵沒，天示城中又復枯涸。天示城王見斯事已，即令使者告淨飯王曰：『今此大樹橫在水中，彼此俱弊。王之國中有諸童子皆悉勇健，願王勅之令除此樹。』時淨飯王報其使曰：『我今何能處分斯事？』劫比羅國有一大臣名曰闡陀，前白王曰：『願王令我撿校斯事，我有方便，令王子等不假王言自除此樹。』王曰：『可爾。』闡陀大臣即於河岸一叢林間洒掃清淨堪為遊觀，請諸王子往林嬉戲。諸王子等各乘寶車，與諸童子前後圍遶，既至林已，各敷床座縱誕歡樂。時有一雁飛空而度，提婆達多即挽其弓射之，令落其雁，落在菩薩座前。菩薩爾時收捧其雁為拔其箭，以藥療之應時平復。提婆達多即令使者告菩薩曰：『今彼之雁我先射得，可還我來。』菩薩爾時告彼使曰：『我久發菩提心，一切有情是我先有，云何此雁是汝先有？』提婆達多從久遠來恒與菩薩結諸怨恨，聞此語已即懷瞋恚。然菩薩此身與一切有情怨結已盡，唯提婆達多一人尚有餘習；今因此雁為最後之身，與提婆達多為初首鬪諍。 「phục thứ Bồ Tát thường Pháp ：xuất hiện thế giới tất sanh nhất thụ/thọ ，danh viết thiện kiên ，kỳ sơ sanh thời ，nhất dạ chi trung tiện cao bách trửu 。kỳ sơ sanh dạ ，vị kiến nhật quang hình chất nhu nhuyễn ，khả dĩ trảo giáp kháp nhi lệnh đoạn ；kiến nhật quang dĩ tức tiện kiên ngạnh ，tuy gia đao phủ cập dĩ mãnh hỏa ，bất năng tồi tổn 。Thích-Ca Bồ-tát ký xuất thế dĩ ，ư Kiếp-bỉ-la cập dĩ Thiên thị nhị thành chi gian ，hữu nhất đại hà danh lô hề đa ，kỳ hà ngạn biên nhi sanh thử thụ/thọ ，hà thủy phiếm trướng hồng ba cổ kích ，lưu sa bĩ ngạn độ thạch tùy tán ，kỳ thụ thiện kiên căn tu tận lộ 。hậu nhân mãnh phong tồi đảo ，hoạnh tại lô đa hà trung ，tiện như Đại yển ，yển thủy bất lưu 。kỳ Kiếp-bỉ-la thành tiệm bị xâm một ，Thiên thị thành trung hựu phục khô hạc 。Thiên thị thành vương kiến tư sự dĩ ，tức lệnh sử giả cáo Tịnh Phạn Vương viết ：『kim thử Đại thụ/thọ hoạnh tại thủy trung ，bỉ thử câu tệ 。Vương chi quốc trung hữu chư Đồng tử giai tất dũng kiện ，nguyện Vương sắc chi lệnh trừ thử thụ/thọ 。』thời Tịnh Phạn Vương báo kỳ sử viết ：『ngã kim hà năng xứ/xử phần tư sự ？』kiếp bỉ la quốc hữu nhất đại thần danh viết Xiển đà ，tiền bạch Vương viết ：『nguyện Vương lệnh ngã kiểm giáo tư sự ，ngã hữu phương tiện ，lệnh Vương tử đẳng bất giả Vương ngôn tự trừ thử thụ/thọ 。』Vương viết ：『khả nhĩ 。』Xiển đà đại thần tức ư hà ngạn nhất tùng lâm gian sái tảo thanh tịnh kham vi du quán ，thỉnh chư Vương tử vãng lâm hi hí 。chư Vương tử đẳng các thừa bảo xa ，dữ chư Đồng tử tiền hậu vi nhiễu ，ký chí lâm dĩ ，các phu sàng tọa túng đản hoan lạc 。thời hữu nhất nhạn phi không nhi độ ，Đề bà đạt đa tức vãn kỳ cung xạ chi ，lệnh lạc kỳ nhạn ，lạc tại Bồ Tát tọa tiền 。Bồ Tát nhĩ thời thu phủng kỳ nhạn vi bạt kỳ tiến ，dĩ dược liệu chi ưng thời bình phục 。Đề bà đạt đa tức lệnh sử giả cáo Bồ Tát viết ：『kim bỉ chi nhạn ngã tiên xạ đắc ，khả hoàn ngã lai 。』Bồ Tát nhĩ thời cáo bỉ sử viết ：『ngã cửu phát Bồ-đề tâm ，nhất thiết hữu tình thị ngã tiên hữu ，vân hà thử nhạn thị nhữ tiên hữu ？』Đề bà đạt đa tùng cửu viễn lai hằng dữ Bồ Tát kết/kiết chư oán hận ，văn thử ngữ dĩ tức hoài sân khuể 。nhiên Bồ Tát thử thân dữ nhất thiết hữu tình oán kết dĩ tận ，duy Đề bà đạt đa nhất nhân thượng hữu dư tập ；kim nhân thử nhạn vi tối hậu chi thân ，dữ Đề bà đạt đa vi sơ thủ đấu tranh 。 「天示城王既請淨飯王除樹不得，即自令其國內人眾共拔其樹。爾時諸人施功用力叫聲沸閙，菩薩聞已問左右曰：『彼是何聲？』闡陀大臣具陳彼樹堰水之意。菩薩聞已即告眾人：『我當往彼為除此樹。』時彼菩薩并童子等即共往彼，路傍孔中出一毒蛇。烏陀夷見此毒蛇，恐害菩薩，即拔利刀斬為兩段。蛇吐毒氣著烏陀夷身變為黑色，因此名為黑烏陀夷。是時諸童子等，爭騁勇力拽善堅樹。提婆達多鼓氣而前盡力拽之，纔動而已；難陀童子擎少離地；菩薩以手擲置空中，其樹乃為兩段，各分兩岸。爾時菩薩告諸人曰：『此善堅樹，是其冷藥能除熱病，汝等各應細截斬分。若有鬼氣癰腫，將此塗之並得除差。』時諸童子並即乘車，歸劫比羅城，至城門所遇占相師，作是言曰：『菩薩於此日中不出家者，必登轉輪王位。』時有釋迦女名喬比迦，住鍾聲聚落，在於高閣上遊觀。菩薩入城遙見女，遂以脚指以壓其車，車便不轉。其女遙見菩薩念於心，菩薩手中先有鐵杵，以指撚之遂便微碎。喬比迦女觀視菩薩，以脚指捺樓，其閣遂穴。諸人見已作是念言：『此之釋女，必能善得菩薩之心。』時淨飯王聞此語已，即迎喬比迦女，并二萬婇女侍從入宮。 「Thiên thị thành vương ký thỉnh Tịnh Phạn Vương trừ thụ/thọ bất đắc ，tức tự lệnh kỳ quốc nội nhân chúng cọng bạt kỳ thụ 。nhĩ thời chư nhân thí công dụng lực khiếu thanh phí náo ，Bồ Tát văn dĩ vấn tả hữu viết ：『bỉ thị hà thanh ？』Xiển đà đại thần cụ trần bỉ thụ/thọ yển thủy chi ý 。Bồ Tát văn dĩ tức cáo chúng nhân ：『ngã đương vãng bỉ vi trừ thử thụ/thọ 。』thời bỉ Bồ Tát tinh Đồng tử đẳng tức cọng vãng bỉ ，lộ bàng khổng trung xuất nhất độc xà 。ô đà di kiến thử độc xà ，khủng hại Bồ Tát ，tức bạt lợi đao trảm vi lượng (lưỡng) đoạn 。xà thổ độc khí trước/trứ ô đà di thân biến vi hắc sắc ，nhân thử danh vi hắc ô đà di 。Thị thời chư Đồng tử đẳng ，tranh sính dũng lực 拽thiện kiên thụ/thọ 。Đề bà đạt đa cổ khí nhi tiền tận lực 拽chi ，tài động nhi dĩ ；Nan-đà Đồng tử kình thiểu ly địa ；Bồ Tát dĩ thủ trịch trí không trung ，kỳ thụ nãi vi lượng (lưỡng) đoạn ，các phần lượng (lưỡng) ngạn 。nhĩ thời Bồ Tát cáo chư nhân viết ：『thử thiện kiên thụ/thọ ，thị kỳ lãnh dược năng trừ nhiệt bệnh ，nhữ đẳng các ưng tế tiệt trảm phần 。nhược hữu quỷ khí ung thũng ，tướng thử đồ chi tịnh đắc trừ sái 。』thời chư Đồng tử tịnh tức thừa xa ，quy Kiếp-bỉ-la thành ，chí thành môn sở ngộ chiêm tướng sư ，tác thị ngôn viết ：『Bồ Tát ư thử nhật trung bất xuất gia giả ，tất đăng Chuyển luân Vương vị 。』thời hữu Thích Ca nữ danh kiều bỉ Ca ，trụ/trú chung thanh tụ lạc ，tại ư cao các thượng du quán 。Bồ Tát nhập thành dao kiến nữ ，toại dĩ cước chỉ dĩ áp kỳ xa ，xa tiện bất chuyển 。kỳ nữ dao kiến Bồ Tát niệm ư tâm ，Bồ Tát thủ trung tiên hữu thiết xử ，dĩ chỉ niên chi toại tiện vi toái 。kiều bỉ Ca nữ quán thị Bồ Tát ，dĩ cước chỉ nại lâu ，kỳ các toại huyệt 。chư nhân kiến dĩ tác thị niệm ngôn ：『thử chi Thích nữ ，tất năng thiện đắc Bồ Tát chi tâm 。』thời Tịnh Phạn Vương văn thử ngữ dĩ ，tức nghênh kiều bỉ Ca nữ ，tinh nhị vạn cung nữ thị tòng nhập cung 。 「菩薩常法：將欲遊觀園苑，即勅御者：『我之好乘汝速裝飾，我欲乘之遊觀園苑。』御者受教，嚴飾上乘至菩薩前，白菩薩曰：『我已嚴飾上乘，唯願知時。』菩薩登車遊觀，逢一老人，氣力羸弱、形體損瘦、腰背僂曲、行步倚杖、身體戰掉、鬚髮變色，不如餘人。菩薩見已告御者曰：『彼是何人？腰背僂曲、形體羸瘦、憔悴若此。』御者報曰：『此名老人，此人不久要當身死。』菩薩問曰：『我於後時當如是不？』御者報曰：『太子之身還當如是。』菩薩聞已愁憂不樂，即告御者：『可速還宮，我至宮中思量是事。我當云何得免斯苦？』御者依命即還宮內。既至宮已，菩薩爾時端坐思惟，作是念言：『如此老法，不久之間即至我身，我云何免？』即說頌曰： 「Bồ Tát thường Pháp ：tướng dục du quán viên uyển ，tức sắc ngự giả ：『ngã chi hảo thừa nhữ tốc trang sức ，ngã dục thừa chi du quán viên uyển 。』ngự giả thọ giáo ，nghiêm sức thượng thừa chí Bồ Tát tiền ，bạch Bồ Tát viết ：『ngã dĩ nghiêm sức thượng thừa ，duy nguyện tri thời 。』Bồ Tát đăng xa du quán ，phùng nhất lão nhân ，khí lực luy nhược 、hình thể tổn sấu 、yêu bối lũ khúc 、hạnh/hành/hàng bộ ỷ trượng 、thân thể chiến điệu 、tu phát biến sắc ，bất như dư nhân 。Bồ Tát kiến dĩ cáo ngự giả viết ：『bỉ thị hà nhân ？yêu bối lũ khúc 、hình thể luy sấu 、khốn khổ nhược/nhã thử 。』ngự giả báo viết ：『thử danh lão nhân ，thử nhân bất cửu yếu đương thân tử 。』Bồ Tát vấn viết ：『ngã ư hậu thời đương như thị bất ？』ngự giả báo viết ：『Thái-Tử chi thân hoàn đương như thị 。』Bồ Tát văn dĩ sầu ưu bất lạc/nhạc ，tức cáo ngự giả ：『khả tốc hoàn cung ，ngã chí cung trung tư lượng thị sự 。ngã đương vân hà đắc miễn tư khổ ？』ngự giả y mạng tức hoàn cung nội 。ký chí cung dĩ ，Bồ Tát nhĩ thời đoan tọa tư tánh ，tác thị niệm ngôn ：『như thử lão Pháp ，bất cửu chi gian tức chí ngã thân ，ngã vân hà miễn ？』tức thuyết tụng viết ： 「『忽遇如此衰老者， 「『hốt ngộ như thử suy lão giả ， 形體枯瘦倚杖行； hình thể khô sấu ỷ trượng hạnh/hành/hàng ； 我身亦為老所縛， ngã thân diệc vi lão sở phược ， 云何得免斯苦事？』 vân hà đắc miễn tư khổ sự ？』 「爾時淨飯王，見菩薩却迴宮中，問御者曰：『太子出城遊觀林泉，生歡喜不？』御者對曰：『我見太子無有歡喜。』王曰：『何故不喜？』御者答曰：『我與太子出城，門外見一老人，形體羸弱、顏容枯悴、倚杖前行、身體戰掉。太子見已即問我曰：「彼是何人一當至此？」我即答曰：「此名為老人。」又問我曰：「我於後時當如此不？」我即答曰：「必當如此。」太子聞已命我令還，思惟是事。今者現在宮內思量是事。』時淨飯王聞此語已自私念言：『太子生時，相師皆云出家修道。今若如此，應是斯事。我當倍諸五欲樂具以娛樂之。』作是念已，即令倍諸五欲樂具，以娛太子。頌曰： 「nhĩ thời Tịnh Phạn Vương ，kiến Bồ Tát khước hồi cung trung ，vấn ngự giả viết ：『Thái-Tử xuất thành du quán lâm tuyền ，sanh hoan hỉ bất ？』ngự giả đối viết ：『ngã kiến Thái-Tử vô hữu hoan hỉ 。』Vương viết ：『hà cố bất hỉ ？』ngự giả đáp viết ：『ngã dữ Thái-Tử xuất thành ，môn ngoại kiến nhất lão nhân ，hình thể luy nhược 、nhan dung khô tụy 、ỷ trượng tiền hạnh/hành/hàng 、thân thể chiến điệu 。Thái-Tử kiến dĩ tức vấn ngã viết ：「bỉ thị hà nhân nhất đương chí thử ？」ngã tức đáp viết ：「thử danh vi lão nhân 。」hựu vấn ngã viết ：「ngã ư hậu thời đương như thử bất ？」ngã tức đáp viết ：「tất đương như thử 。」Thái-Tử văn dĩ mạng ngã lệnh hoàn ，tư tánh thị sự 。kim giả hiện tại cung nội tư lượng thị sự 。』thời Tịnh Phạn Vương văn thử ngữ dĩ tự tư niệm ngôn ：『Thái-Tử sanh thời ，tướng sư giai vân xuất gia tu đạo 。kim nhược như thử ，ưng thị tư sự 。ngã đương bội chư ngũ dục lạc/nhạc cụ dĩ ngu lạc chi 。』tác thị niệm dĩ ，tức lệnh bội chư ngũ dục lạc/nhạc cụ ，dĩ ngu Thái-Tử 。tụng viết ： 「『父王既聞御者言， 「『Phụ Vương ký văn ngự giả ngôn ， 即自思量相師語； tức tự tư lượng tướng sư ngữ ； 以諸五欲倍於前， dĩ chư ngũ dục bội ư tiền ， 願令菩薩不出家。』 nguyện lệnh Bồ Tát bất xuất gia 。』 「菩薩常法：將欲出城遊觀，先勅御者：『速當為我嚴飾車乘，我當出城遊觀。』御者受命，即為嚴飾上妙車乘，既嚴飾已即白菩薩，今可遊觀。將欲出城，逢一病人，舉身羸黃、瘦瘠疲困、路傍諸人皆不顧見。菩薩見已問御者曰：『此是何人？身形瘦弱羸黃困篤，一切諸人皆不顧見。』御者報曰：『此名病人，由斯病故不久當死。』菩薩問曰：『如此病法，我超過不？』御者答曰：『此之病法亦未超過。』菩薩聞已愁憂不樂，即命還宮，思惟是事。爾時御者送至宮內，既至宮已，菩薩於是端身思惟如此病苦。時淨飯王問御者曰：『太子出城遊觀，歡樂以不？』御者答曰：『太子不樂。』又問曰：『何為不樂？』爾時御者具陳上事。王聞是已，乃至倍加五欲娛樂太子。頌曰： 「Bồ Tát thường Pháp ：tướng dục xuất thành du quán ，tiên sắc ngự giả ：『tốc đương vi ngã nghiêm sức xa thừa ，ngã đương xuất thành du quán 。』ngự giả thọ mạng ，tức vi nghiêm sức thượng diệu xa thừa ，ký nghiêm sức dĩ tức bạch Bồ Tát ，kim khả du quán 。tướng dục xuất thành ，phùng nhất bệnh nhân ，cử thân luy hoàng 、sấu tích bì khốn 、lộ bàng chư nhân giai bất cố kiến 。Bồ Tát kiến dĩ vấn ngự giả viết ：『thử thị hà nhân ？thân hình sấu nhược luy hoàng khốn đốc ，nhất thiết chư nhân giai bất cố kiến 。』ngự giả báo viết ：『thử danh bệnh nhân ，do tư bệnh cố bất cửu đương tử 。』Bồ Tát vấn viết ：『như thử bệnh Pháp ，ngã siêu quá bất ？』ngự giả đáp viết ：『thử chi bệnh Pháp diệc vị siêu quá 。』Bồ Tát văn dĩ sầu ưu bất lạc/nhạc ，tức mạng hoàn cung ，tư tánh thị sự 。nhĩ thời ngự giả tống chí cung nội ，ký chí cung dĩ ，Bồ Tát ư thị đoan thân tư tánh như thử bệnh khổ 。thời Tịnh Phạn Vương vấn ngự giả viết ：『Thái-Tử xuất thành du quán ，hoan lạc dĩ bất ？』ngự giả đáp viết ：『Thái-Tử bất lạc/nhạc 。』hựu vấn viết ：『hà vi bất lạc/nhạc ？』nhĩ thời ngự giả cụ trần thượng sự 。Vương văn thị dĩ ，nãi chí bội gia ngũ dục ngu lạc Thái-Tử 。tụng viết ： 「『上妙色聲香， 「『thượng diệu sắc thanh hương ， 最勝諸味觸； tối thắng chư vị xúc ； 當受五欲樂， đương thọ/thụ ngũ dục lạc/nhạc ， 勿棄我出家。』 vật khí ngã xuất gia 。』 「菩薩常法：將欲出城遊觀，先命御者嚴飾車乘。既嚴飾已出城遊觀，逢一死人，以雜色車而以載之。復有一人手持火爐在前而行，雜色車後，多諸男女被髮哀號，見者悲切。菩薩見已問御者曰：『此是何人？以種種雜色嚴飾其車，載之而去，男女哀號見者悲切。』御者答曰：『此名死人。』太子問曰：『云何名為死人？』御者答曰：『此人生氣一盡，不復得與父母兄弟妻子眷屬而重相見。』菩薩問曰：『我亦爾不？』答曰：『亦爾。』菩薩聞已愁憂不樂，即命還宮。時淨飯王問御者曰：『太子出城遊觀，歡樂以不？』御者答曰：『我見太子愁憂不樂。』王曰：『何故？』答曰：『今者路逢死人，父母妻子悲號相送，太子問曰：「我當如此不？」我即答曰：「皆當如此。」故在宮中思惟是事。』時淨飯王復加五欲，以種種微妙音樂倡伎珠珍婇女娛樂菩薩。頌曰： 「Bồ Tát thường Pháp ：tướng dục xuất thành du quán ，tiên mạng ngự giả nghiêm sức xa thừa 。ký nghiêm sức dĩ xuất thành du quán ，phùng nhất tử nhân ，dĩ tạp sắc xa nhi dĩ tái chi 。phục hưũ nhất nhân thủ trì hỏa lô tại tiền nhi hạnh/hành/hàng ，tạp sắc xa hậu ，đa chư nam nữ Bị phát ai hiệu ，kiến giả bi thiết 。Bồ Tát kiến dĩ vấn ngự giả viết ：『thử thị hà nhân ？dĩ chủng chủng tạp sắc nghiêm sức kỳ xa ，tái chi nhi khứ ，nam nữ ai hiệu kiến giả bi thiết 。』ngự giả đáp viết ：『thử danh tử nhân 。』Thái-Tử vấn viết ：『vân hà danh vi tử nhân ？』ngự giả đáp viết ：『thử nhân sanh khí nhất tận ，bất phục đắc dữ phụ mẫu huynh đệ thê tử quyến thuộc nhi trọng tướng kiến 。』Bồ Tát vấn viết ：『ngã diệc nhĩ bất ？』đáp viết ：『diệc nhĩ 。』Bồ Tát văn dĩ sầu ưu bất lạc/nhạc ，tức mạng hoàn cung 。thời Tịnh Phạn Vương vấn ngự giả viết ：『Thái-Tử xuất thành du quán ，hoan lạc dĩ bất ？』ngự giả đáp viết ：『ngã kiến Thái-Tử sầu ưu bất lạc/nhạc 。』Vương viết ：『hà cố ？』đáp viết ：『kim giả lộ phùng tử nhân ，phụ mẫu thê tử bi hiệu tướng tống ，Thái-Tử vấn viết ：「ngã đương như thử bất ？」ngã tức đáp viết ：「giai đương như thử 。」cố tại cung trung tư tánh thị sự 。』thời Tịnh Phạn Vương phục gia ngũ dục ，dĩ chủng chủng vi diệu âm lạc/nhạc xướng kỹ châu trân cung nữ ngu lạc Bồ Tát 。tụng viết ： 「『此最勝城甚嚴飾， 「『thử tối thắng thành thậm nghiêm sức ， 天中天子可久住； thiên trung thiên tử khả cửu trụ ； 倍加五欲能歡樂， bội gia ngũ dục năng hoan lạc ， 猶如千眼歡喜園。』 do như thiên nhãn hoan hỉ viên 。』 「爾時淨居諸天，皆共觀念：『菩薩先有大實因力，我等當為菩薩作大緣故。何以故？若有大因待大緣故。』即便化作一大沙門，執錫持鉢次行乞食。菩薩常法：出城遊觀先命嚴駕，既嚴駕已登車前行，於衢路中逢一沙門，淨除鬚髮被福田衣，執持瓶鉢徐行乞食。菩薩見已問御者曰：『此是何人？』御者答曰：『名出家人。』菩薩問曰：『云何名為出家？』報曰：『此人以善心修善行，於善處住，身口意業悉皆清淨。以信心故，剃除鬚髮被如來服，捨離俗家昇涅槃路，故名出家。』菩薩即便告御者曰：『汝可將車近彼沙門。』御者奉命，即便引車至沙門所。菩薩爾時問沙門曰：『汝是何人？何故剃除鬚髮著別色衣，手持錫鉢以乞自活？』沙門報曰：『我出家人也。』菩薩又曰：『云何名為出家人也？』沙門報曰：『常以善心恒修善行，身口意業悉令清淨，捨離俗家昇涅槃路，故名出家人也。』菩薩歎曰：『善哉斯事！善哉斯事！』即自念言：『若當如此我亦出家。』即命御者：『可速還宮，我至宮中思量是事。』御者奉命，執御還宮。既至宮中寂然思念。時淨飯王問御者曰：『今者太子出城遊觀，歡樂以不？』答曰：『我見太子愁憂不樂。』王即問曰：『何故不樂？』御者答曰：『太子出城逢一沙門，剃除鬚髮被福田衣，手持鉢錫徐行乞食。太子問我：「彼何人也？」我即答曰：「名出家人。」便問我言：「云何名為出家？」我即答曰：「捨其俗家，昇涅槃路，故名出家。」太子聞已，命我引車近沙門所，問沙門曰：「汝是何人？剃除鬚髮被異色衣，手執瓶鉢自行乞食。」沙門報曰：「我出家人也。」太子問曰：「云何名為出家人也？」彼便報曰：「捨離俗家，昇涅槃路。」太子聞已即便歎曰：「善哉斯事！善哉斯事！若如此者我亦出家。」即便命我令速還宮，今在宮中思量是事。』時淨飯王既聞此語，慘然不樂，私自念曰：『太子生時相師占言：「太子不登王位，必當出家。」觀今相狀，應出家時至。即設方便，我今當令太子往田農所，見彼人眾行來作務，心得歡喜忘出家事。』作是念已，即往宮中告太子曰：『我有良田令人營植，汝可檢校。』太子在宮，想彼老病死人，即懷憂懼，念彼沙門復生喜戀，此心所繫無時暫捨。聞父所言不可違背，即順父言，便命御者，登車即往，身雖欲往田所，心恒繫念出家。既漸前行，忽於中路遇五百寶藏悉皆開門，中有聲曰：『善哉太子！我等珍寶，是汝過去眷屬之藏，汝可盡取隨汝意用。』太子報曰：『此是過去眷屬愚癡資具，無時積聚莫知棄捨。我今何用？汝等速去。』時彼寶藏復出聲曰：『汝若不取，我今入海。』菩薩報曰：『隨汝意去。』時寶藏等便入大海。爾時菩薩復漸前行，至犁田村見彼耕人，塵土坌身遍體流汗，手執牛杖盡皆有血。復見其牛，皮背穿爛飢渴所逼，羸瘦困苦喘息不住，為諸虻蠅唼食膿血，諸小虫等滿其瘡食，或為犁刃傷割其脚。菩薩遊歷耕種之所，皆見如此諸苦惱事。菩薩從無量劫來，深種慈悲，遇此苦業便生憐愍，即喚耕田人等而問之曰：『汝屬何人？』諸人報曰：『我等皆屬太子。』菩薩告曰：『今放汝等任自存活，不須繫屬於我。耕田牛等亦便放捨，任逐水草養其軀命。』于時菩薩念此苦事，從車而下，於贍部樹間，入第一無漏相似三昧，左右侍從圍繞菩薩，各坐樹下瞻侍菩薩。 「nhĩ thời tịnh cư chư Thiên ，giai cộng quán niệm ：『Bồ Tát tiên hữu Đại thật nhân lực ，ngã đẳng đương vi Bồ Tát tác Đại duyên cố 。hà dĩ cố ？nhược hữu Đại nhân đãi Đại duyên cố 。』tức tiện hóa tác nhất đại sa môn ，chấp tích trì bát thứ hạnh/hành/hàng khất thực 。Bồ Tát thường Pháp ：xuất thành du quán tiên mạng nghiêm giá ，ký nghiêm giá dĩ đăng xa tiền hạnh/hành/hàng ，ư cù lộ trung phùng nhất Sa Môn ，tịnh trừ tu phát bị phước điền y ，chấp trì bình bát từ hạnh/hành/hàng khất thực 。Bồ Tát kiến dĩ vấn ngự giả viết ：『thử thị hà nhân ？』ngự giả đáp viết ：『danh xuất gia nhân 。』Bồ Tát vấn viết ：『vân hà danh vi xuất gia ？』báo viết ：『thử nhân dĩ thiện tâm tu thiện hạnh/hành/hàng ，ư thiện xứ trụ ，thân khẩu ý nghiệp tất giai thanh tịnh 。dĩ tín tâm cố ，thế trừ tu phát bị Như Lai phục ，xả ly tục gia thăng Niết-Bàn lộ ，cố danh xuất gia 。』Bồ Tát tức tiện cáo ngự giả viết ：『nhữ khả tướng xa cận bỉ Sa Môn 。』ngự giả phụng mạng ，tức tiện dẫn xa chí Sa Môn sở 。Bồ Tát nhĩ thời vấn Sa Môn viết ：『nhữ thị hà nhân ？hà cố thế trừ tu phát trước/trứ biệt sắc y ，thủ trì tích bát dĩ khất tự hoạt ？』Sa Môn báo viết ：『ngã xuất gia nhân dã 。』Bồ Tát hựu viết ：『vân hà danh vi xuất gia nhân dã ？』Sa Môn báo viết ：『thường dĩ thiện tâm hằng tu thiện hạnh/hành/hàng ，thân khẩu ý nghiệp tất lệnh thanh tịnh ，xả ly tục gia thăng Niết-Bàn lộ ，cố danh xuất gia nhân dã 。』Bồ Tát thán viết ：『Thiện tai tư sự ！Thiện tai tư sự ！』tức tự niệm ngôn ：『nhược/nhã đương như thử ngã diệc xuất gia 。』tức mạng ngự giả ：『khả tốc hoàn cung ，ngã chí cung trung tư lượng thị sự 。』ngự giả phụng mạng ，chấp ngự hoàn cung 。ký chí cung trung tịch nhiên tư niệm 。thời Tịnh Phạn Vương vấn ngự giả viết ：『kim giả Thái-Tử xuất thành du quán ，hoan lạc dĩ bất ？』đáp viết ：『ngã kiến Thái-Tử sầu ưu bất lạc/nhạc 。』Vương tức vấn viết ：『hà cố bất lạc/nhạc ？』ngự giả đáp viết ：『Thái-Tử xuất thành phùng nhất Sa Môn ，thế trừ tu phát bị phước điền y ，thủ trì bát tích từ hạnh/hành/hàng khất thực 。Thái-Tử vấn ngã ：「bỉ hà nhân dã ？」ngã tức đáp viết ：「danh xuất gia nhân 。」tiện vấn ngã ngôn ：「vân hà danh vi xuất gia ？」ngã tức đáp viết ：「xả kỳ tục gia ，thăng Niết-Bàn lộ ，cố danh xuất gia 。」Thái-Tử văn dĩ ，mạng ngã dẫn xa cận Sa Môn sở ，vấn Sa Môn viết ：「nhữ thị hà nhân ？thế trừ tu phát bị dị sắc y ，thủ chấp bình bát tự hạnh/hành/hàng khất thực 。」Sa Môn báo viết ：「ngã xuất gia nhân dã 。」Thái-Tử vấn viết ：「vân hà danh vi xuất gia nhân dã ？」bỉ tiện báo viết ：「xả ly tục gia ，thăng Niết-Bàn lộ 。」Thái-Tử văn dĩ tức tiện thán viết ：「Thiện tai tư sự ！Thiện tai tư sự ！nhược như thử giả ngã diệc xuất gia 。」tức tiện mạng ngã lệnh tốc hoàn cung ，kim tại cung trung tư lượng thị sự 。』thời Tịnh Phạn Vương ký văn thử ngữ ，thảm nhiên bất lạc/nhạc ，tư tự niệm viết ：『Thái-Tử sanh thời tướng sư chiêm ngôn ：「Thái-Tử bất đăng Vương vị ，tất đương xuất gia 。」quán kim tướng trạng ，ưng xuất gia thời chí 。tức thiết phương tiện ，ngã kim đương lệnh Thái-Tử vãng điền nông sở ，kiến bỉ nhân chúng hạnh/hành/hàng lai tác vụ ，tâm đắc hoan hỉ vong xuất gia sự 。』tác thị niệm dĩ ，tức vãng cung trung cáo Thái-Tử viết ：『ngã hữu lương điền lệnh nhân doanh thực ，nhữ khả kiểm giáo 。』Thái-Tử tại cung ，tưởng bỉ lão bệnh tử nhân ，tức hoài ưu cụ ，niệm bỉ Sa Môn phục sanh hỉ luyến ，thử tâm sở hệ vô thời tạm xả 。văn phụ sở ngôn bất khả vi bội ，tức thuận phụ ngôn ，tiện mạng ngự giả ，đăng xa tức vãng ，thân tuy dục vãng điền sở ，tâm hằng hệ niệm xuất gia 。ký tiệm tiền hạnh/hành/hàng ，hốt ư trung lộ ngộ ngũ bách Bảo Tạng tất giai khai môn ，trung hữu thanh viết ：『Thiện tai Thái-Tử ！ngã đẳng trân bảo ，thị nhữ quá khứ quyến thuộc chi tạng ，nhữ khả tận thủ tùy nhữ ý dụng 。』Thái-Tử báo viết ：『thử thị quá khứ quyến thuộc ngu si tư cụ ，vô thời tích tụ mạc tri khí xả 。ngã kim hà dụng ？nhữ đẳng tốc khứ 。』thời bỉ Bảo Tạng phục xuất thanh viết ：『nhữ nhược/nhã bất thủ ，ngã kim nhập hải 。』Bồ Tát báo viết ：『tùy nhữ ý khứ 。』thời Bảo Tạng đẳng tiện nhập đại hải 。nhĩ thời Bồ Tát phục tiệm tiền hạnh/hành/hàng ，chí lê điền thôn kiến bỉ canh nhân ，trần độ bộn thân biến thể lưu hãn ，thủ chấp ngưu trượng tận giai hữu huyết 。phục kiến kỳ ngưu ，bì bối xuyên lạn/lan cơ khát sở bức ，luy sấu khốn khổ suyễn tức bất trụ ，vi chư manh dăng tiếp thực/tự nùng huyết ，chư tiểu trùng đẳng mãn kỳ sang thực/tự ，hoặc vi lê nhận thương cát kỳ cước 。Bồ Tát du lịch canh chủng chi sở ，giai kiến như thử chư khổ não sự 。Bồ Tát tùng vô lượng kiếp lai ，thâm chủng từ bi ，ngộ thử khổ nghiệp tiện sanh liên mẫn ，tức hoán canh điền nhân đẳng nhi vấn chi viết ：『nhữ chúc hà nhân ？』chư nhân báo viết ：『ngã đẳng giai chúc Thái-Tử 。』Bồ Tát cáo viết ：『kim phóng nhữ đẳng nhâm tự tồn hoạt ，bất tu hệ chúc ư ngã 。canh điền ngưu đẳng diệc tiện phóng xả ，nhâm trục thủy thảo dưỡng kỳ khu mạng 。』vu thời Bồ Tát niệm thử khổ sự ，tùng xa nhi hạ ，ư thiệm bộ thụ/thọ gian ，nhập đệ nhất vô lậu tương tự tam muội ，tả hữu thị tòng vi nhiễu Bồ Tát ，các tọa thụ hạ chiêm thị Bồ Tát 。 「時淨飯王自念：『食時將至，太子何為不還宮內？』即欲自往看其太子，便命車輅登之而行，至耕田所周迴諸處尋覓太子，於贍部樹下，見入三昧。于時日已西傾，一切林影皆隨日轉，唯太子所坐之樹猶蔭太子，其陰不移。時淨飯王見是事已，即自念言：『今我大子甚大威德。日已西傾，一切林影皆隨日轉，唯大子所坐之樹猶蔭大子，其陰不移。』歡喜踊躍生恭敬心，曲躬低頭前禮太子，請從定起共登寶車，漸次還宮。至屍林下見諸死人，或黃或淤臭穢狼藉，太子見已重加憂念，於寶車中結跏趺坐，專心思惟。漸至劫比羅城，時曆數者即占：『太子至七日內不出家者，必登轉輪王位。』占知是事，即以其頌奏淨飯王曰： 「thời Tịnh Phạn Vương tự niệm ：『thực thời tướng chí ，Thái-Tử hà vi Bất hoàn cung nội ？』tức dục tự vãng khán kỳ Thái-Tử ，tiện mạng xa lộ đăng chi nhi hạnh/hành/hàng ，chí canh điền sở châu hồi chư xứ/xử tầm mịch Thái-Tử ，ư thiệm bộ thụ hạ ，kiến nhập tam muội 。vu thời nhật dĩ Tây khuynh ，nhất thiết lâm ảnh giai tùy nhật chuyển ，duy Thái-Tử sở tọa chi thụ/thọ do ấm Thái-Tử ，kỳ uẩn bất di 。thời Tịnh Phạn Vương kiến thị sự dĩ ，tức tự niệm ngôn ：『kim ngã Đại tử thậm đại uy đức 。nhật dĩ Tây khuynh ，nhất thiết lâm ảnh giai tùy nhật chuyển ，duy Đại tử sở tọa chi thụ/thọ do ấm Đại tử ，kỳ uẩn bất di 。』hoan hỉ dũng dược sanh cung kính tâm ，khúc cung đê đầu tiền lễ Thái-Tử ，thỉnh tùng định khởi cọng đăng bảo xa ，tiệm thứ hoàn cung 。chí thi lâm hạ kiến chư tử nhân ，hoặc hoàng hoặc ứ xú uế lang tạ ，Thái-Tử kiến dĩ trọng gia ưu niệm ，ư bảo xa trung kết già phu tọa ，chuyên tâm tư tánh 。tiệm chí Kiếp-bỉ-la thành ，thời lịch số giả tức chiêm ：『Thái-Tử chí thất nhật nội bất xuất gia giả ，tất đăng Chuyển luân Vương vị 。』chiêm tri thị sự ，tức dĩ kỳ tụng tấu Tịnh Phạn Vương viết ： 「『太子不出家， 「『Thái-Tử bất xuất gia ， 盡於七日中； tận ư thất nhật trung ； 於彼日出時， ư bỉ nhật xuất thời ， 必登金輪位。 tất đăng kim luân vị 。 七寶自在王， thất bảo Tự tại Vương ， 太子當如此； Thái-Tử đương như thử ； 海內無勞役， hải nội vô lao dịch ， 怨敵自平定。 oán địch tự bình định 。 太子若出家， Thái-Tử nhược/nhã xuất gia ， 無畏坐林間； vô úy tọa lâm gian ； 證彼一切智， chứng bỉ nhất thiết trí ， 度脫諸眾生。』 độ thoát chư chúng sanh 。』 「爾時菩薩既至城內，有一釋迦種名不過，時有其一女名曰鹿王，於樓窓中遙見菩薩，讚歎頌曰： 「nhĩ thời Bồ Tát ký chí thành nội ，hữu nhất Thích Ca chủng danh bất quá ，thời hữu kỳ nhất nữ danh viết lộc Vương ，ư lâu song trung dao kiến Bồ Tát ，tán thán tụng viết ： 「『安樂乳母生， 「『an lạc nhũ mẫu sanh ， 安樂父能養； an lạc phụ năng dưỡng ； 彼女極安樂， bỉ nữ cực an lạc ， 當與汝為妻。』 đương dữ nhữ vi thê 。』 「菩薩聞此，其心寂入涅槃聲義，唯聞言曰：『汝最勝人當思惟寂靜涅槃。』菩薩聞此涅槃聲，愛念歡喜，聞妙聲故，即脫頸上珠瓔，擲於空中。以威力故，遂落鹿王女頸上。諸人見此皆大歡喜，白淨飯王具陳上事。王聞此語，即令二萬婇女迎鹿王女，將入太子宮內。彼時菩薩有三夫人：一名鹿王、二名喬比迦、三名耶輸陀羅。其耶輸陀羅最為上首，其三夫人各有二萬婇女，前後圍繞在於宮內。 「Bồ Tát văn thử ，kỳ tâm tịch nhập Niết Bàn thanh nghĩa ，duy văn ngôn viết ：『nhữ tối thắng nhân đương tư tánh tịch tĩnh Niết-Bàn 。』Bồ Tát văn thử Niết-Bàn thanh ，ái niệm hoan hỉ ，văn diệu thanh cố ，tức thoát cảnh thượng châu anh ，trịch ư không trung 。dĩ uy lực cố ，toại lạc lộc Vương nữ cảnh thượng 。chư nhân kiến thử giai đại hoan hỉ ，bạch Tịnh Phạn Vương cụ trần thượng sự 。Vương văn thử ngữ ，tức lệnh nhị vạn cung nữ nghênh lộc Vương nữ ，tướng nhập Thái-Tử cung nội 。bỉ thời Bồ Tát hữu tam phu nhân ：nhất danh lộc Vương 、nhị danh kiều bỉ Ca 、tam danh Da-du-đà-la 。kỳ Da-du-đà-la tối vi thượng thủ ，kỳ tam phu nhân các hữu nhị vạn cung nữ ，tiền hậu vi nhiễu tại ư cung nội 。 「時淨飯王，聞曆數者頌，即喚甘露等兄弟四人集居一處，遞相議彼曆數之頌：『「若七日內不許出家，登輪王位」者，我等宜應於七日內守護太子，仍令兵眾於四城門勤加防衛。』作是議已，即於劫比羅城築七重城塹，皆安鐵門，一一門上盡挂鳴鈴。若有開閉，其鈴聲聞四面周迴各四十里。菩薩所在樓閣之上，皆令伎女作諸音樂歌舞圍遶，大臣猛將領四種兵，嚴更警候營守城外。菩薩宮中諸門常閉，縱有使命須往來者，於城樓上別置梯道，令五百人擎之來去。其內宮門開閉之時，皆出異聲令淨飯王聞。若聞門聲，諸宮女等盡執仗刃，劫比羅城外百官吏人，亦復勤加遞相防守。時淨飯王自將四兵守城東門，其斛飯王自將四兵守城南門，其白淨王復將四兵守城西門，甘露飯王亦將四兵守城北門。大名釋迦領諸猛士巡行城內，至城東門問守門人曰：『誰守此門？』淨飯王報曰：『是我知更。』大名將曰：『嚴更者好，睡眠者惡。』即說頌曰： 「thời Tịnh Phạn Vương ，văn lịch số giả tụng ，tức hoán cam lồ đẳng huynh đệ tứ nhân tập cư nhất xứ/xử ，đệ tướng nghị bỉ lịch số chi tụng ：『「nhược/nhã thất nhật nội bất hứa xuất gia ，đăng luân Vương vị 」giả ，ngã đẳng nghi ưng ư thất nhật nội thủ hộ Thái-Tử ，nhưng lệnh binh chúng ư tứ thành môn cần gia phòng vệ 。』tác thị nghị dĩ ，tức ư Kiếp-bỉ-la thành trúc thất trọng thành tiệm ，giai an thiết môn ，nhất nhất môn thượng tận quải minh linh 。nhược hữu khai bế ，kỳ linh Thanh văn tứ diện châu hồi các tứ thập lý 。Bồ Tát sở tại lâu các chi thượng ，giai lệnh kỹ nữ tác chư âm lạc/nhạc ca vũ vi nhiễu ，đại thần mãnh tướng lĩnh tứ chủng binh ，nghiêm cánh cảnh hậu doanh thủ thành ngoại 。Bồ Tát cung trung chư môn thường bế ，túng hữu sử mạng tu vãng lai giả ，ư thành lâu thượng biệt trí thê đạo ，lệnh ngũ bách nhân kình chi lai khứ 。kỳ nội cung môn khai bế chi thời ，giai xuất dị thanh lệnh Tịnh Phạn Vương văn 。nhược/nhã văn môn thanh ，chư cung nữ đẳng tận chấp trượng nhận ，Kiếp-bỉ-la thành ngoại bá quan lại nhân ，diệc phục cần gia đệ tướng phòng thủ 。thời Tịnh Phạn Vương tự tướng tứ binh thủ thành Đông môn ，kỳ Hộc phạn Vương tự tướng tứ binh thủ thành Nam môn ，kỳ bạch Tịnh Vương phục tướng tứ binh thủ thành Tây môn ，cam lộ phạn Vương diệc tướng tứ binh thủ thành Bắc môn 。Đại danh Thích Ca lĩnh chư mãnh sĩ tuần hạnh/hành/hàng thành nội ，chí thành Đông môn vấn thủ môn nhân viết ：『thùy thủ thử môn ？』Tịnh Phạn Vương báo viết ：『thị ngã tri cánh 。』Đại danh tướng viết ：『nghiêm cánh giả hảo ，thụy miên giả ác 。』tức thuyết tụng viết ： 「『睡者如死人， 「『thụy giả như tử nhân ， 此人屬魔王； thử nhân chúc Ma Vương ； 智者常覺悟， trí giả thường giác ngộ ， 是故勤防守。』 thị cố cần phòng thủ 。』 「大名釋迦說此頌已即至南門，問守門者曰：『何人守此？』斛飯王報曰：『是我知更。』大名將曰：『勤加者好，睡眠者惡。』即說頌曰： 「Đại danh Thích Ca thuyết thử tụng dĩ tức chí Nam môn ，vấn thủ môn giả viết ：『hà nhân thủ thử ？』Hộc phạn Vương báo viết ：『thị ngã tri cánh 。』Đại danh tướng viết ：『cần gia giả hảo ，thụy miên giả ác 。』tức thuyết tụng viết ： 「『睡者如死人， 「『thụy giả như tử nhân ， 此人屬魔王； thử nhân chúc Ma Vương ； 智者常覺悟， trí giả thường giác ngộ ， 是故勤防守。』 thị cố cần phòng thủ 。』 「大名釋迦說此頌已復至西門，問守門者曰：『是何人守？』白飯王報曰：『是我知更。』大名將曰：『勤加者善，睡眠者惡。』復說頌曰： 「Đại danh Thích Ca thuyết thử tụng dĩ phục chí Tây môn ，vấn thủ môn giả viết ：『thị hà nhân thủ ？』bạch phạn vương báo viết ：『thị ngã tri cánh 。』Đại danh tướng viết ：『cần gia giả thiện ，thụy miên giả ác 。』phục thuyết tụng viết ： 「『睡者如死人， 「『thụy giả như tử nhân ， 此人屬魔王； thử nhân chúc Ma Vương ； 智者常覺悟， trí giả thường giác ngộ ， 是故勤防守。』 thị cố cần phòng thủ 。』 「說此頌已復至北門，問守門者曰：『是何人守？』甘露飯王報曰：『是我知更。』大名將曰：『策勤者善，睡眠者不善。』即說頌曰： 「thuyết thử tụng dĩ phục chí Bắc môn ，vấn thủ môn giả viết ：『thị hà nhân thủ ？』cam lộ phạn Vương báo viết ：『thị ngã tri cánh 。』Đại danh tướng viết ：『sách cần giả thiện ，thụy miên giả bất thiện 。』tức thuyết tụng viết ： 「『睡者如死人， 「『thụy giả như tử nhân ， 此人屬魔王； thử nhân chúc Ma Vương ； 智者常覺悟， trí giả thường giác ngộ ， 是故勤防守。』 thị cố cần phòng thủ 。』 「說此頌已還至中營，問守營人曰：『何人知更？』營人報曰：『是某知更。』『策勤者善，睡眠者不善。』即說頌曰： 「thuyết thử tụng dĩ hoàn chí trung doanh ，vấn thủ doanh nhân viết ：『hà nhân tri cánh ？』doanh nhân báo viết ：『thị mỗ tri cánh 。』『sách cần giả thiện ，thụy miên giả bất thiện 。』tức thuyết tụng viết ： 「『策勤莫違法， 「『sách cần mạc vi Pháp ， 實語莫妄語； thật ngữ mạc vọng ngữ ； 妄語入黑暗， vọng ngữ nhập hắc ám ， 是故勤防守。』 thị cố cần phòng thủ 。』 「大名釋迦如此巡已即至天曉，於淨飯王所白其王曰：『七日之中一夜已過，唯餘六日。』王便報曰：『既餘六日，勤加守護。六日若過，我之太子登金輪王。我等諸人咸皆隨從，飛騰虛空觀四天下。』如此警候乃至六日，唯餘一夜。天帝釋有常法，觀念之時窮於下界，即說頌曰： 「Đại danh Thích Ca như thử tuần dĩ tức chí Thiên hiểu ，ư Tịnh Phạn Vương sở bạch kỳ Vương viết ：『thất nhật chi trung nhất dạ dĩ quá/qua ，duy dư lục nhật 。』Vương tiện báo viết ：『ký dư lục nhật ，cần gia thủ hộ 。lục nhật nhược quá ，ngã chi Thái-Tử đăng Kim luân Vương 。ngã đẳng chư nhân hàm giai tùy tùng ，phi đằng hư không quán tứ thiên hạ 。』như thử cảnh hậu nãi chí lục nhật ，duy dư nhất dạ 。Thiên đế thích hữu thường Pháp ，quán niệm chi thời cùng ư hạ giới ，tức thuyết tụng viết ： 「『釋迦牟尼國王子， 「『Thích-Ca Mâu Ni quốc Vương tử ， 修六度行皆圓具； tu lục độ hạnh/hành/hàng giai viên cụ ； 愛樂出俗處山林， ái lạc xuất tục xứ/xử sơn lâm ， 以求無上真如道。』 dĩ cầu vô thượng chân như đạo 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第三 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ tam 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第四 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ tứ 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時菩薩，在於宮內嬉戲之處，私自念言：『我今有三夫人及六萬婇女，若不與其為俗樂者，恐諸外人云：「我不是丈夫。」我今當與耶輸陀羅共為娛樂。』其耶輸陀羅因即有娠，既懷娠已生思念曰：『我於明旦報菩薩知。』爾時菩薩，於其夜中約緣生理，而說頌曰： 「nhĩ thời Bồ Tát ，tại ư cung nội hi hí chi xứ/xử ，tư tự niệm ngôn ：『ngã kim hữu tam phu nhân cập lục vạn cung nữ ，nhược/nhã bất dữ kỳ vi tục lạc/nhạc giả ，khủng chư ngoại nhân vân ：「ngã bất thị trượng phu 。」ngã kim đương dữ Da-du-đà-la cọng vi ngu lạc 。』kỳ Da-du-đà-la nhân tức hữu thần ，ký hoài thần dĩ sanh tư niệm viết ：『ngã ư minh đán báo Bồ Tát tri 。』nhĩ thời Bồ Tát ，ư kỳ dạ trung ước duyên sanh lý ，nhi thuyết tụng viết ： 「『所共婦人同居宿， 「『sở cọng phụ nhân đồng cư tú ， 此是末後同宿時； thử thị mạt hậu đồng túc thời ； 我今從此更不然， ngã kim tòng thử cánh bất nhiên ， 永離女人同眠宿。』 vĩnh ly nữ nhân đồng miên tú 。』 「當此之夜，婇女倡伎悉皆疲倦、昏悶眠睡，或頭髮披亂、或口流涕唾、或復讇語、或半身露。菩薩見此，雖在深宮猶如塚間見諸死人，即自思惟，而說頌曰： 「đương thử chi dạ ，cung nữ xướng kỹ tất giai bì quyện 、hôn muộn miên thụy ，hoặc đầu phát phi loạn 、hoặc khẩu lưu thế thóa 、hoặc phục 讇ngữ 、hoặc bán thân lộ 。Bồ Tát kiến thử ，tuy tại thâm cung do như trủng gian kiến chư tử nhân ，tức tự tư tánh ，nhi thuyết tụng viết ： 「『如風吹倒池蓮花， 「『như phong xuy đảo trì liên hoa ， 手脚撩亂縱橫臥； thủ cước liêu loạn túng hoạnh ngọa ； 頭髮蓬亂身形露， đầu phát bồng loạn thân hình lộ ， 所有愛心皆捨離。 sở hữu ái tâm giai xả ly 。 我今見此諸女眠， ngã kim kiến thử chư nữ miên ， 猶如死人身形變； do như tử nhân thân hình biến ； 何故我不早覺知， hà cố ngã bất tảo giác tri ， 在此無智有情境？ tại thử vô trí hữu tình cảnh ？ 欲同彼泥箭毒火， dục đồng bỉ nê tiến độc hỏa ， 如夢及飲鹹水等； như mộng cập ẩm hàm thủy đẳng ； 當如龍王捨難捨， đương như long Vương xả nạn/nan xả ， 諸苦怨讎因此生。』 chư khổ oán thù nhân thử sanh 。』 「菩薩說此頌已便即眠睡。爾時大世主夫人，於其夜中見四種夢：一者見月被蝕、二者見東方日出便即却沒、三者見多有人頂禮夫人、四者見其自身或笑或哭。爾時耶輸陀羅復於此夜見八種夢：一者見其母家種族皆悉破散、二者見與菩薩同坐之床皆自摧毀、三者見其兩臂忽然皆折、四者見其牙齒皆悉墮落、五者見其髮鬢悉皆墮落、六者見吉祥神出其宅外、七者見月被蝕、八者見日初出東方便即却沒。菩薩於夜中見五種夢：一者見其身臥大地，頭枕須彌山，左手入東海，右手入西海，雙足入南海；二者見其心上生吉祥草高出空際；三者見諸白鳥頭皆黑色，頂禮菩薩所欲騰空，不過菩薩膝下；四者見於四方雜色諸鳥，至菩薩前皆同一色；五者見雜穢山菩薩在上經行來去。見是夢已，即從臥起歡喜思念：『我今此相，不久之間當得阿耨多羅三藐三菩提無上之智。』爾時耶輸陀羅即從睡覺，便為菩薩說其八夢。菩薩爾時恐耶輸陀羅情生憂惱，方便為解此夢，令得歡悅：『見汝母家種族皆悉破壞者，今皆見在何為破壞？見汝與我同坐之床皆自摧毀者，床今見好云何摧毀？見汝兩臂忽然皆折者，今皆無損。見汝牙齒悉皆墮落者，今亦見好。見汝鬢髮亦自墮落者，今見如故。見吉祥神出汝宅者，婦人吉神所謂夫婿，我今見在。見月被蝕者，汝可觀之，今見圓滿。汝見日出東方復遂沒者，今見夜半日猶未出，何為遂沒？』時耶輸陀羅聞是解已，默然而住。菩薩爾時思惟是夢：『如耶輸陀羅所見之相，我於今夜即合出家。』又作思念：『我應方便令耶輸陀羅略知覺我。』作是念已告耶輸陀羅曰：『我願出家。』耶輸陀羅曰：『大天！汝欲往者可將我去。』菩薩思念：『得涅槃時即將汝去。』報耶輸陀羅曰：『我有去處便將汝去。』爾時耶輸陀羅聞是語已，歡喜而寢。 「Bồ-tát thuyết thử tụng dĩ tiện tức miên thụy 。nhĩ thời Đại thế chủ phu nhân ，ư kỳ dạ trung kiến tứ chủng mộng ：nhất giả kiến nguyệt bị thực 、nhị giả kiến Đông phương nhật xuất tiện tức khước một 、tam giả kiến đa hữu nhân đảnh lễ phu nhân 、tứ giả kiến kỳ tự thân hoặc tiếu hoặc khốc 。nhĩ thời Da-du-đà-la phục ư thử dạ kiến bát chủng mộng ：nhất giả kiến kỳ mẫu gia chủng tộc giai tất phá tán 、nhị giả kiến dữ Bồ Tát đồng tọa chi sàng giai tự tồi hủy 、tam giả kiến kỳ lượng (lưỡng) tý hốt nhiên giai chiết 、tứ giả kiến kỳ nha xỉ giai tất đọa lạc 、ngũ giả kiến kỳ phát tấn tất giai đọa lạc 、lục giả kiến cát tường Thần xuất kỳ trạch ngoại 、thất giả kiến nguyệt bị thực 、bát giả kiến nhật sơ xuất Đông phương tiện tức khước một 。Bồ Tát ư dạ trung kiến ngũ chủng mộng ：nhất giả kiến kỳ thân ngọa Đại địa ，đầu chẩm Tu-di sơn ，tả thủ nhập Đông hải ，hữu thủ nhập Tây hải ，song túc nhập Nam hải ；nhị giả kiến kỳ tâm thượng sanh cát tường thảo cao xuất không tế ；tam giả kiến chư bạch điểu đầu giai hắc sắc ，đảnh lễ Bồ Tát sở dục đằng không ，bất quá Bồ Tát tất hạ ；tứ giả kiến ư tứ phương tạp sắc chư điểu ，chí Bồ Tát tiền giai đồng nhất sắc ；ngũ giả kiến tạp uế sơn Bồ Tát tại thượng kinh hành lai khứ 。kiến thị mộng dĩ ，tức tùng ngọa khởi hoan hỉ tư niệm ：『ngã kim thử tướng ，bất cửu chi gian đương đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề vô thượng chi trí 。』nhĩ thời Da-du-đà-la tức tùng thụy giác ，tiện vi Bồ-tát thuyết kỳ bát mộng 。Bồ Tát nhĩ thời khủng Da-du-đà-la Tình sanh ưu não ，phương tiện vi giải thử mộng ，lệnh đắc hoan duyệt ：『kiến nhữ mẫu gia chủng tộc giai tất phá hoại giả ，kim giai kiến tại hà vi phá hoại ？kiến nhữ dữ ngã đồng tọa chi sàng giai tự tồi hủy giả ，sàng kim kiến hảo vân hà tồi hủy ？kiến nhữ lượng (lưỡng) tý hốt nhiên giai chiết giả ，kim giai vô tổn 。kiến nhữ nha xỉ tất giai đọa lạc giả ，kim diệc kiến hảo 。kiến nhữ tấn phát diệc tự đọa lạc giả ，kim kiến như cố 。kiến cát tường Thần xuất nhữ trạch giả ，phụ nhân cát Thần sở vị phu tế ，ngã kim kiến tại 。kiến nguyệt bị thực giả ，nhữ khả quán chi ，kim kiến viên mãn 。nhữ kiến nhật xuất Đông phương phục toại một giả ，kim kiến dạ bán nhật do vị xuất ，hà vi toại một ？』thời Da-du-đà-la văn thị giải dĩ ，mặc nhiên nhi trụ/trú 。Bồ Tát nhĩ thời tư tánh thị mộng ：『như Da-du-đà-la sở kiến chi tướng ，ngã ư kim dạ tức hợp xuất gia 。』hựu tác tư niệm ：『ngã ưng phương tiện lệnh Da-du-đà-la lược tri giác ngã 。』tác thị niệm dĩ cáo Da-du-đà-la viết ：『ngã nguyện xuất gia 。』Da-du-đà-la viết ：『đại thiên ！nhữ dục vãng giả khả tướng ngã khứ 。』Bồ Tát tư niệm ：『đắc Niết Bàn thời tức tướng nhữ khứ 。』báo Da-du-đà-la viết ：『ngã hữu khứ xứ/xử tiện tướng nhữ khứ 。』nhĩ thời Da-du-đà-la văn thị ngữ dĩ ，hoan hỉ nhi tẩm 。 「爾時菩薩發心欲出，大梵天王及帝釋等知菩薩念，應時而至，合掌恭敬而說頌曰： 「nhĩ thời Bồ Tát phát tâm dục xuất ，Đại phạm Thiên Vương cập Đế Thích đẳng tri Bồ Tát niệm ，ưng thời nhi chí ，hợp chưởng cung kính nhi thuyết tụng viết ： 「『心如未調馬， 「『tâm như vị điều mã ， 亦如躁獼猴； diệc như táo Mi-Hầu ； 能捨五欲樂， năng xả ngũ dục lạc/nhạc ， 速證涅槃明。 tốc chứng Niết Bàn minh 。 大慈者起起， đại từ giả khởi khởi ， 捨此大地尊； xả thử Đại địa tôn ； 當得一切智， đương đắc nhất thiết trí ， 度脫諸眾生。』 độ thoát chư chúng sanh 。』 「菩薩報曰：『天帝釋！汝不見耶？』即說頌曰： 「Bồ Tát báo viết ：『Thiên đế thích ！nhữ bất kiến da ？』tức thuyết tụng viết ： 「『如師子王在鐵檻， 「『như Sư tử Vương tại thiết hạm ， 猛將弓刀守其傍； mãnh tướng cung đao thủ kỳ bàng ； 象馬人眾甚繁鬧， tượng mã nhân chúng thậm phồn nháo ， 圍繞此城若為出。 vi nhiễu thử thành nhược/nhã vi xuất 。 父王猶如猛師子， Phụ Vương do như mãnh sư tử ， 四兵鐵甲皆全具； tứ binh thiết giáp giai toàn cụ ； 城塹樓閣及廊屋， thành tiệm lâu các cập lang ốc ， 種種兵仗皆充滿。 chủng chủng binh trượng giai sung mãn 。 見彼宮門及閤門， kiến bỉ cung môn cập cáp môn ， 乃至城門亦如是； nãi chí thành môn diệc như thị ； 安諸鳴鈴普周遍， an chư minh linh phổ chu biến ， 關拒甚難不可越。 quan cự thậm nạn/nan bất khả việt 。 種種螺鼓圍遶我， chủng chủng loa cổ vi nhiễu ngã ， 喧聒鳴聲未曾息； huyên quát minh thanh vị tằng tức ； 宮外多諸象馬兵， cung ngoại đa chư tượng mã binh ， 勤加防衛不令出。』 cần gia phòng vệ bất lệnh xuất 。』 「爾時釋提桓因即說頌曰： 「nhĩ thời Thích-đề-hoàn-nhân tức thuyết tụng viết ： 「『昔有誓願今應思， 「『tích hữu thệ nguyện kim ưng tư ， 然燈如來先授記； Nhiên Đăng Như Lai tiên thọ kí ； 眾生多拘苦惱中， chúng sanh đa câu khổ não trung ， 應速捨家求正道。 ưng tốc xả gia cầu chánh đạo 。 我今亦能作如是， ngã kim diệc năng tác như thị ， 及彼梵王諸天等； cập bỉ Phạm Vương chư Thiên đẳng ； 當令汝得無障礙， đương lệnh nhữ đắc vô chướng ngại ， 詣樹林中修正覺。』 nghệ thụ lâm trung tu chánh giác 。』 「菩薩聞是頌已，其心歡喜答諸天曰：『善時！』天帝釋即以昏蓋覆諸兵眾及淨飯王倡伎婇女，所有一切防衛守護劫比羅城者，皆令睡眠，心無覺悟。命夜叉大將散支迦持取踏梯，便令菩薩從梯而下至車匿所。見車匿方睡，菩薩以手推覺，良久方悟。菩薩爾時即說頌曰： 「Bồ Tát văn thị tụng dĩ ，kỳ tâm hoan hỉ đáp chư Thiên viết ：『thiện thời ！』Thiên đế thích tức dĩ hôn cái phước chư binh chúng cập Tịnh Phạn Vương xướng kỹ cung nữ ，sở hữu nhất thiết phòng vệ thủ hộ Kiếp-bỉ-la thành giả ，giai lệnh thụy miên ，tâm vô giác ngộ 。mạng Dạ-xoa Đại tướng Tán chi Ca trì thủ đạp thê ，tiện lệnh Bồ Tát tùng thê nhi hạ chí Xa nặc sở 。kiến Xa nặc phương thụy ，Bồ Tát dĩ thủ thôi giác ，lương cửu phương ngộ 。Bồ Tát nhĩ thời tức thuyết tụng viết ： 「『起起汝車匿， 「『khởi khởi nhữ Xa nặc ， 速被乾陟來； tốc bị kiền trắc lai ； 過去勝者林， quá khứ thắng giả lâm ， 我往彼寂默。』 ngã vãng bỉ tịch mặc 。』 「爾時車匿若睡、若覺，以頌報曰： 「nhĩ thời Xa nặc nhược/nhã thụy 、nhược/nhã giác ，dĩ tụng báo viết ： 「『今非遊觀時， 「『kim phi du quán thời ， 汝先無怨敵； nhữ tiên vô oán địch ； 既無怨賊來， ký vô oán tặc lai ， 云何夜索馬？』 vân hà dạ tác/sách mã ？』 「菩薩以頌告曰： 「Bồ Tát dĩ tụng cáo viết ： 「『車匿汝昔來， 「『Xa nặc nhữ tích lai ， 不違我言教； bất vi ngã ngôn giáo ； 勿於末後時， vật ư mạt hậu thời ， 方欲違我命。』 phương dục vi ngã mạng 。』 「車匿報曰：『今夜半時，我懷恐怖不能取馬。』菩薩爾時聞是語已，便自思念：『我若與此車匿言酬未已，恐傍人聞廢我前去，不如自被馬王乾陟。』即趨馬坊至乾陟所。時彼乾陟見菩薩來，即懷嗔怒如大猛火，跳踉來去未便受捉。菩薩手中先有百寶輪相，一切怖畏眾生見菩薩者，菩薩即以百寶手撫慰安隱。菩薩爾時便以輪手撫其馬頭，即說頌曰： 「Xa nặc báo viết ：『kim dạ bán thời ，ngã hoài khủng bố bất năng thủ mã 。』Bồ Tát nhĩ thời văn thị ngữ dĩ ，tiện tự tư niệm ：『ngã nhược/nhã dữ thử Xa nặc ngôn thù vị dĩ ，khủng bàng nhân văn phế ngã tiền khứ ，bất như tự bị mã Vương kiền trắc 。』tức xu mã phường chí kiền trắc sở 。thời bỉ kiền trắc kiến Bồ Tát lai ，tức hoài sân nộ như Đại mãnh hỏa ，khiêu lương lai khứ vị tiện thọ/thụ tróc 。Bồ Tát thủ trung tiên hữu bách bảo luân tướng ，nhất thiết bố úy chúng sanh kiến Bồ Tát giả ，Bồ Tát tức dĩ bách bảo thủ phủ úy an ổn 。Bồ Tát nhĩ thời tiện dĩ luân thủ phủ kỳ Mã đầu ，tức thuyết tụng viết ： 「『我今末後時乘汝， 「『ngã kim mạt hậu thời thừa nhữ ， 速當至彼不久留； tốc đương chí bỉ bất cửu lưu ； 我當不久證菩提， ngã đương bất cửu chứng Bồ-đề ， 當以法雨潤眾生。』 đương dĩ Pháp vũ nhuận chúng sanh 。』 「復次一切眾生有常法，有人教者即能習學。乾陟馬王聞此頌已，即便安住，菩薩歡喜便被牽出。梵王帝釋令四天子共扶乾陟擁衛菩薩。四天子者：一名彼岸、二名近岸、三名香葉、四名勝香葉，皆有威力，詣菩薩所侍立左右。菩薩問曰：『誰能將我騰空而出？』四天子曰：『我等皆能。』菩薩又曰：『汝等有何神力？』彼岸報曰：『太子當知！盡大地土我猶擎得，亦復將行。』近岸復曰：『四大海水及諸江河，我今亦能荷負將行。』香葉又曰：『一切山石我能擔負將行。』勝香葉又曰：『一切林樹及諸叢草，能負將行。』菩薩聞已以脚案地，令四天子盡力擎之。時四天子，即皆盡力共相動挽，乃至疲乏猶動不得。時四天子盡皆驚愕，白菩薩曰：『不知菩薩有大威力，我等若知有是力者，不敢擎之。』爾時車匿，聞其菩薩與四天子遞相言說，即便趨行至菩薩所。菩薩爾時即乘乾陟，時四天子各扶馬足，爾時車匿一手攀鞦、一手執刀。菩薩諸天威力感故，即騰虛空。宮中善神既見是已，悉皆號哭，淚下如雨。車匿見之白菩薩曰：『此是雨不？』菩薩報曰：『此不是雨，是宮中神見我今去，淚下如此。』車匿爾時聞菩薩此言，哽咽歔欷，默然不語。菩薩爾時，如象旋顧望其宮中，便自思念：『是我末後與諸女人共居一處，今一時別之，不復更爾。』復重思念：『我若不從東門與父王別，恐生嫌恨，責諸兵士不加防守。』即詣東門，見其父王睡眠極重。菩薩爾時遶父王三匝跪禮父足，作是言曰：『我今去者非不孝敬，但為生老病死磨滅有情。由是義故，我欲出家證菩提道救濟斯苦。』作是語已即騰虛空。 「phục thứ nhất thiết chúng sanh hữu thường Pháp ，hữu nhân giáo giả tức năng tập học 。kiền trắc mã Vương văn thử tụng dĩ ，tức tiện an trụ ，Bồ Tát hoan hỉ tiện bị khiên xuất 。Phạm Vương Đế Thích lệnh tứ thiên tử cọng phù kiền trắc ủng vệ Bồ Tát 。tứ thiên tử giả ：nhất danh bỉ ngạn 、nhị danh cận ngạn 、tam danh hương diệp 、tứ danh thắng hương diệp ，giai hữu uy lực ，nghệ Bồ Tát sở thị lập tả hữu 。Bồ Tát vấn viết ：『thùy năng tướng ngã đằng không nhi xuất ？』tứ thiên tử viết ：『ngã đẳng giai năng 。』Bồ Tát hựu viết ：『nhữ đẳng hữu hà thần lực ？』bỉ ngạn báo viết ：『Thái-Tử đương tri ！tận Đại địa độ ngã do kình đắc ，diệc phục tướng hạnh/hành/hàng 。』cận ngạn phục viết ：『tứ đại hải thủy cập chư giang hà ，ngã kim diệc năng hà phụ tướng hạnh/hành/hàng 。』hương diệp hựu viết ：『nhất thiết sơn thạch ngã năng đam/đảm phụ tướng hạnh/hành/hàng 。』thắng hương diệp hựu viết ：『nhất thiết lâm thụ/thọ cập chư tùng thảo ，năng phụ tướng hạnh/hành/hàng 。』Bồ Tát văn dĩ dĩ cước án địa ，lệnh tứ thiên tử tận lực kình chi 。thời tứ thiên tử ，tức giai tận lực cộng tướng động vãn ，nãi chí bì phạp do động bất đắc 。thời tứ thiên tử tận giai kinh ngạc ，bạch Bồ Tát viết ：『bất tri Bồ Tát hữu đại uy lực ，ngã đẳng nhược/nhã tri hữu thị lực giả ，bất cảm kình chi 。』nhĩ thời Xa nặc ，văn kỳ Bồ Tát dữ tứ thiên tử đệ tướng ngôn thuyết ，tức tiện xu hạnh/hành/hàng chí Bồ Tát sở 。Bồ Tát nhĩ thời tức thừa kiền trắc ，thời tứ thiên tử các phù mã túc ，nhĩ thời Xa nặc nhất thủ phàn thu 、nhất thủ chấp đao 。Bồ Tát chư Thiên uy lực cảm cố ，tức đằng hư không 。cung trung thiện thần ký kiến thị dĩ ，tất giai hiệu khốc ，lệ hạ như vũ 。Xa nặc kiến chi bạch Bồ Tát viết ：『thử thị vũ bất ？』Bồ Tát báo viết ：『thử bất thị vũ ，thị cung trung Thần kiến ngã kim khứ ，lệ hạ như thử 。』Xa nặc nhĩ thời văn Bồ Tát thử ngôn ，ngạnh yết hư hy ，mặc nhiên bất ngữ 。Bồ Tát nhĩ thời ，như tượng toàn cố vọng kỳ cung trung ，tiện tự tư niệm ：『thị ngã mạt hậu dữ chư nữ nhân cọng cư nhất xứ/xử ，kim nhất thời biệt chi ，bất phục cánh nhĩ 。』phục trọng tư niệm ：『ngã nhược/nhã bất tùng Đông môn dữ Phụ Vương biệt ，khủng sanh hiềm hận ，trách chư binh sĩ bất gia phòng thủ 。』tức nghệ Đông môn ，kiến kỳ Phụ Vương thụy miên cực trọng 。Bồ Tát nhĩ thời nhiễu Phụ Vương tam tạp/táp quỵ lễ phụ túc ，tác thị ngôn viết ：『ngã kim khứ giả phi bất hiếu kính ，đãn vi sanh lão bệnh tử ma diệt hữu tình 。do thị nghĩa cố ，ngã dục xuất gia chứng Bồ-đề đạo cứu tế tư khổ 。』tác thị ngữ dĩ tức đằng hư không 。 「時釋迦大名將軍，巡行觀察至城東門，忽見菩薩騰在虛空，發聲啼哭白菩薩曰：『欲何所作？欲何所作？』菩薩報曰：『大將當知！我欲出家。』大名將曰：『此是非法。』菩薩報曰：『我已曾於三阿僧祇劫常行苦行求無上菩提，於一切眾生拔諸苦難；我今豈得在於宮中？今當一心為法而去。』大名釋迦聞是語已即復啼哭：『哀哉！哀哉！淨飯大王及諸釋種。苦哉！苦哉！』雖發大願欲留太子，徒加愛念，此事便發，釋迦大將即說頌曰： 「thời Thích Ca Đại danh tướng quân ，tuần hạnh/hành/hàng quan sát chí thành Đông môn ，hốt kiến Bồ Tát đằng tại hư không ，phát thanh đề khốc bạch Bồ Tát viết ：『dục hà sở tác ？dục hà sở tác ？』Bồ Tát báo viết ：『Đại tướng đương tri ！ngã dục xuất gia 。』Đại danh tướng viết ：『thử thị phi Pháp 。』Bồ Tát báo viết ：『ngã dĩ tằng ư tam a tăng kì kiếp thường hạnh/hành/hàng khổ hạnh cầu vô thượng Bồ-đề ，ư nhất thiết chúng sanh bạt chư khổ nạn ；ngã kim khởi đắc tại ư cung trung ？kim đương nhất tâm vi Pháp nhi khứ 。』Đại danh Thích Ca văn thị ngữ dĩ tức phục đề khốc ：『ai tai ！ai tai ！Tịnh Phạn Đại Vương cập chư Thích chủng 。khổ tai ！khổ tai ！』tuy phát đại nguyện dục lưu Thái-Tử ，đồ gia ái niệm ，thử sự tiện phát ，Thích Ca Đại tướng tức thuyết tụng viết ： 「『今日淨飯王， 「『kim nhật Tịnh Phạn Vương ， 為子生憂惱； vi tử sanh ưu não ； 舉手叫蒼天， cử thủ khiếu thương Thiên ， 悲恨大號哭。 bi hận Đại hiệu khốc 。 耶輸陀羅等， Da-du-đà-la đẳng ， 及諸大宮人； cập chư Đại cung nhân ； 今別悉達已， kim biệt Tất đạt dĩ ， 常為苦所逼。』 thường vi khổ sở bức 。』 「大名釋迦說此頌已，悲淚懊惱，速至耶輸陀羅所，以手推耶輸陀羅，即說頌曰： 「Đại danh Thích Ca thuyết thử tụng dĩ ，bi lệ áo não ，tốc chí Da-du-đà-la sở ，dĩ thủ thôi Da-du-đà-la ，tức thuyết tụng viết ： 「『悉達夫欲去， 「『Tất đạt phu dục khứ ， 應可生留戀； ưng khả sanh lưu luyến ； 勿當後時憂， vật đương hậu thời ưu ， 為憶夫愁故。 vi ức phu sầu cố 。 今去極難見， kim khứ cực nạn kiến ， 最後相見時； tối hậu tướng kiến thời ； 苦哉無人聞， khổ tai vô nhân văn ， 覺去勿罪我。』 giác khứ vật tội ngã 。』 「大名釋迦頻於內宮遍告眾人，了無覺者，悲惱忙懼。復速往彼淨飯王所，覺淨飯王，即說頌曰： 「Đại danh Thích Ca tần ư nội cung biến cáo chúng nhân ，liễu vô giác giả ，bi não mang cụ 。phục tốc vãng bỉ Tịnh Phạn Vương sở ，giác Tịnh Phạn Vương ，tức thuyết tụng viết ： 「『悉達今欲去， 「『Tất đạt kim dục khứ ， 王當速制之； Vương đương tốc chế chi ； 勿於彼後時， vật ư bỉ hậu thời ， 為子常憂惱。』 vi tử thường ưu não 。』 「大名釋迦再三覺之，王猶眠睡曾不暫覺。時釋梵天等與無量百千諸天眷屬來詣菩薩，至菩薩所便即圍遶。大梵天王及色界諸天，儼然無聲在菩薩右，釋提桓因及欲界天在菩薩左，或有執持幡蓋并奏音樂，或於空中散諸香花供養菩薩，所謂優鉢羅花、波頭摩花、分陀利花、曼陀羅花、摩訶曼陀羅花，栴檀、沈水香、粖香和香，以散菩薩。復以種種上妙衣服散於空中；復於空中擊鼓吹螺作諸倡伎，而作頌曰： 「Đại danh Thích Ca tái tam giác chi ，Vương do miên thụy tằng bất tạm giác 。thời Thích Phạm Thiên đẳng dữ vô lượng bách thiên chư Thiên quyến thuộc lai nghệ Bồ Tát ，chí Bồ Tát sở tiện tức vi nhiễu 。Đại phạm Thiên Vương cập sắc giới chư Thiên ，nghiễm nhiên vô thanh tại Bồ Tát hữu ，Thích-đề-hoàn-nhân cập dục giới thiên tại Bồ Tát tả ，hoặc hữu chấp trì phan cái tinh tấu âm lạc/nhạc ，hoặc ư không trung tán chư hương hoa cúng dường Bồ Tát ，sở vị Ưu bát la hoa 、Ba-đầu-ma hoa 、phân đà lợi hoa 、Mạn-đà-la hoa 、Ma-ha Mạn-đà-la hoa ，chiên đàn 、trầm thủy hương 、粖hương hòa hương ，dĩ tán Bồ Tát 。phục dĩ chủng chủng thượng diệu y phục tán ư không trung ；phục ư không trung kích cổ xúy loa tác chư xướng kỹ ，nhi tác tụng viết ： 「『諸天在空中， 「『chư Thiên tại không trung ， 悉皆大踊躍； tất giai Đại dõng dược ； 抃舞菩薩前， biến vũ Bồ Tát tiền ， 歌讚於菩薩。 Ca tán ư Bồ Tát 。 無邊諸天眾， vô biên chư Thiên Chúng ， 揶揄彼魔軍； gia du bỉ ma quân ； 或有作音樂， hoặc hữu tác âm lạc/nhạc ， 或有引前者。 hoặc hữu dẫn tiền giả 。 或復開諸門， hoặc phục khai chư môn ， 或以花來散； hoặc dĩ hoa lai tán ； 或有扶馬足， hoặc hữu phù mã túc ， 瞻仰隨從行。 chiêm ngưỡng tùy tùng hạnh/hành/hàng 。 或復左旋繞， hoặc phục tả toàn nhiễu ， 或復居左右； hoặc phục cư tả hữu ； 多聞及梵釋， đa văn cập Phạm Thích ， 先引菩薩路。 tiên dẫn Bồ Tát lộ 。 一切威德天， nhất thiết uy đức Thiên ， 無不隨從者； vô bất tùy tùng giả ； 如月在星中， như nguyệt tại tinh trung ， 往彼聖者林。』 vãng bỉ Thánh Giả lâm 。』 「是時菩薩出劫比羅城已，梵釋天等皆大歡喜，白菩薩曰：『善哉仁者！汝昔長夜如是希求言：「我何時獲無障礙在閑林中？」汝昔有願，今悉圓滿。汝若證得無上道時，攝受我等。』菩薩曰：『如汝所願。』爾時菩薩如象王右顧觀諸天等，作是頌曰： 「Thị thời Bồ Tát xuất Kiếp-bỉ-la thành dĩ ，Phạm Thích Thiên đẳng giai đại hoan hỉ ，bạch Bồ Tát viết ：『Thiện tai nhân giả ！nhữ tích trường/trưởng dạ như thị hy cầu ngôn ：「ngã hà thời hoạch vô chướng ngại tại nhàn lâm trung ？」nhữ tích hữu nguyện ，kim tất viên mãn 。nhữ nhược/nhã chứng đắc vô thượng đạo thời ，nhiếp thọ ngã đẳng 。』Bồ Tát viết ：『như nhữ sở nguyện 。』nhĩ thời Bồ Tát như Tượng Vương hữu cố quán chư Thiên đẳng ，tác thị tụng viết ： 「『不證無上道， 「『bất chứng vô thượng đạo ， 了知諸佛法； liễu tri chư Phật Pháp ； 不復重來歸， bất phục trọng lai quy ， 入此劫比城。』 nhập thử kiếp bỉ thành 。』 「是時菩薩，以二更中行十二踰膳那，從馬而下，即解瓔珞告車匿曰：『汝可將馬及我瓔飾從此迴去。』即說頌曰： 「Thị thời Bồ Tát ，dĩ nhị cánh trung hạnh/hành/hàng thập nhị du thiện na ，tùng mã nhi hạ ，tức giải anh lạc cáo Xa nặc viết ：『nhữ khả tướng mã cập ngã anh sức tòng thử hồi khứ 。』tức thuyết tụng viết ： 「『此馬及瓔飾， 「『thử mã cập anh sức ， 可付我親屬； khả phó ngã thân chúc ； 我今捨貪愛， ngã kim xả tham ái ， 從此被法服。』 tòng thử bị pháp phục 。』 「爾時車匿聞此語已，發聲號哭悲感懊惱，淚下如雨，而說頌曰： 「nhĩ thời Xa nặc văn thử ngữ dĩ ，phát thanh hiệu khốc bi cảm áo não ，lệ hạ như vũ ，nhi thuyết tụng viết ： 「『師子虎成群， 「『sư tử hổ thành quần ， 蕀林惡獸跡； cức lâm ác thú tích ； 獨住無眷屬， độc trụ/trú vô quyến thuộc ， 聖者如何住？』 Thánh Giả như hà trụ/trú ？』 「菩薩爾時以頌報曰： 「Bồ Tát nhĩ thời dĩ tụng báo viết ： 「『生者獨自生， 「『sanh giả độc tự sanh ， 死者亦自死； tử giả diệc tự tử ； 苦者還自受， khổ giả hoàn tự thọ ， 生死無有伴。』 sanh tử vô hữu bạn 。』 「爾時車匿復說頌曰： 「nhĩ thời Xa nặc phục thuyết tụng viết ： 「『汝昔常乘諸象馬， 「『nhữ tích thường thừa chư tượng mã ， 手足柔軟未經苦； thủ túc nhu nhuyễn vị Kinh khổ ； 攢搓刃石滿斯地， toàn tha nhận thạch mãn tư địa ， 如何於此堪行住？』 như hà ư thử kham hạnh/hành/hàng trụ/trú ？』 「菩薩以頌報曰： 「Bồ Tát dĩ tụng báo viết ： 「『假令少小憍養育， 「『giả lệnh thiểu tiểu kiêu/kiều dưỡng dục ， 賢善及與諸孤獨； hiền thiện cập dữ chư cô độc ； 勇猛無畏人恭敬， dũng mãnh vô úy nhân cung kính ， 如斯等類咸歸死。 như tư đẳng loại hàm quy tử 。 生老病死相紛鬪， sanh lão bệnh tử tướng phân đấu ， 速來逼迫一切人； tốc lai bức bách nhất thiết nhân ； 縱有餘願不少寬， túng hữu dư nguyện bất thiểu khoan ， 能令須臾盡磨滅。』 năng lệnh tu du tận ma diệt 。』 「車匿報曰：『太子！淨飯大王若不見汝，必大懊惱便當至死。』菩薩雖聞是已，為得菩提資糧久圓滿故，於車匿言曾不在念。爾時菩薩即於車匿手中取其所執之刀，其刀輕利，青光湛色如青蓮花葉。既拔其刀，即自割髮擲虛空中。釋提桓因於虛空中即便捧接，將往三十三天。每至此日，集三十三大眾旋繞供養。其割髮之地，信心長者婆羅門等營一寶塔，名曰割髮地塔，苾芻俗人常應供養。菩薩當割髮已告車匿曰：『汝見我不？形容已毀心復堅固，如斯之人豈有更還在人間耶？』車匿曰：『不也。』車匿即自思念：『今此太子是剎帝利種，情多高慢，我雖苦言終不移改。』作是念已禮菩薩足，乾陟馬王亦禮菩薩，便吐其舌舐菩薩足，菩薩即以百寶輪手撫其馬背，而作是言：『汝乾陟去，我證菩提常念汝恩。』告車匿曰：『汝必不應將我乾陟入於宮內。』車匿悲泣不勝哽咽，所視迷悶歸還路時顧菩薩前。以菩薩神德力故，於二更中便至於彼，及車匿還路，經七日方至本國。 「Xa nặc báo viết ：『Thái-Tử ！Tịnh Phạn Đại Vương nhược/nhã bất kiến nhữ ，tất Đại áo não tiện đương chí tử 。』Bồ Tát tuy văn thị dĩ ，vi đắc Bồ-đề tư lương cửu viên mãn cố ，ư Xa nặc ngôn tằng bất tại niệm 。nhĩ thời Bồ Tát tức ư Xa nặc thủ trung thủ kỳ sở chấp chi đao ，kỳ đao khinh lợi ，thanh quang trạm sắc như thanh liên hoa diệp 。ký bạt kỳ đao ，tức tự cát phát trịch hư không trung 。Thích-đề-hoàn-nhân ư hư không trung tức tiện phủng tiếp ，tướng vãng tam thập tam thiên 。mỗi chí thử nhật ，tập tam thập tam Đại chúng toàn nhiễu cúng dường 。kỳ cát phát chi địa ，tín tâm Trưởng-giả Bà-la-môn đẳng doanh nhất bảo tháp ，danh viết cát phát địa tháp ，Bí-sô tục nhân thường Ứng-Cúng dưỡng 。Bồ Tát đương cát phát dĩ cáo Xa nặc viết ：『nhữ kiến ngã bất ？hình dung dĩ hủy tâm phục kiên cố ，như tư chi nhân khởi hữu cánh hoàn tại nhân gian da ？』Xa nặc viết ：『bất dã 。』Xa nặc tức tự tư niệm ：『kim thử Thái-Tử thị Sát-đế lợi chủng ，Tình đa cao mạn ，ngã tuy khổ ngôn chung bất di cải 。』tác thị niệm dĩ lễ Bồ Tát túc ，kiền trắc mã Vương diệc lễ Bồ Tát ，tiện thổ kỳ thiệt thỉ Bồ Tát túc ，Bồ Tát tức dĩ bách bảo luân thủ phủ kỳ mã bối ，nhi tác thị ngôn ：『nhữ kiền trắc khứ ，ngã chứng Bồ-đề thường niệm nhữ ân 。』cáo Xa nặc viết ：『nhữ tất bất ưng tướng ngã kiền trắc nhập ư cung nội 。』Xa nặc bi khấp bất thắng ngạnh yết ，sở thị mê muộn quy hoàn lộ thời cố Bồ Tát tiền 。dĩ Bồ Tát Thần đức lực cố ，ư nhị cánh trung tiện chí ư bỉ ，cập Xa nặc hoàn lộ ，Kinh thất nhật phương chí bổn quốc 。 「既到城門，車匿念言：『我若與馬同入城者，當為眾人之所尤怨，我之身命或可不存。』是時車匿入苑林中，且先遣馬却入城內。是時乾陟既入城內，即便悲嘶。時城中人及宮人等，聞此馬聲咸皆忙遽，不見菩薩，抱乾陟項悲號懊惱。然畜生有常法，於世間情無不解了，況此馬王。爾時乾陟見諸人等號慟傷感，其氣迷絕便至於殞。然此乾陟從昔已來，於具六種勤事婆羅門家，受其胎形。若菩薩得無上道時，當言：『汝惡性馬。』便得宿念，超於生死畏途中，登究竟涅槃岸。 「ký đáo thành môn ，Xa nặc niệm ngôn ：『ngã nhược/nhã dữ mã đồng nhập thành giả ，đương vi chúng nhân chi sở vưu oán ，ngã chi thân mạng hoặc khả bất tồn 。』Thị thời Xa nặc nhập uyển lâm trung ，thả tiên khiển mã khước nhập thành nội 。Thị thời kiền trắc ký nhập thành nội ，tức tiện bi tê 。thời thành trung nhân cập cung nhân đẳng ，văn thử mã thanh hàm giai mang cự ，bất kiến Bồ Tát ，bão kiền trắc hạng bi hiệu áo não 。nhiên súc sanh hữu thường Pháp ，ư thế gian Tình vô bất giải liễu ，huống thử mã Vương 。nhĩ thời kiền trắc kiến chư nhân đẳng hiệu đỗng thương cảm ，kỳ khí mê tuyệt tiện chí ư vẫn 。nhiên thử kiền trắc tùng tích dĩ lai ，ư cụ lục chủng cần sự Bà-la-môn gia ，thọ/thụ kỳ thai hình 。nhược/nhã Bồ Tát đắc vô thượng đạo thời ，đương ngôn ：『nhữ ác tánh mã 。』tiện đắc tú niệm ，siêu ư sanh tử úy đồ trung ，đăng cứu cánh Niết Bàn ngạn 。 「時菩薩須袈裟，於無比城中有一居士，財寶富盛倉庫盈溢多諸眷屬，如薜室羅末拏天王。時彼居士，於其同類種族中取女為妻，既得為婦共相娛樂，俗禮和合因生一子，如是乃至生於十子，皆悉出家證辟支佛道。爾時其母，與此十子疎布衣服。時彼十子共白母曰：『我今便入涅槃不須此物。』爾時十辟支佛白母言：『淨飯王子釋迦牟尼，當得阿耨多羅三藐三菩提，願母將此衣服可施與彼，必當獲得無量果報。』作是語已，即於宮中現十八變，火化而滅入無餘涅槃。其母年老困疾將死，持其衣服囑付於女，具說前事。時女後時染患將卒，復持此衣置樹空中，告樹神曰：『今此衣服為我守護，待淨飯王子出家之日，當持與之。』時天帝釋觀其下界，乃見此衣在樹空中，便往取之身自被著，作老獵師形狀，執持弓箭與菩薩相近。菩薩告曰：『此是出家人衣，我衣貴妙是俗人服，今欲相換可得以不？』獵師報曰：『我不相與。何以故？我若取汝好服行於人間，或有見者便言：「我殺於汝取汝此衣。」』菩薩報曰：『汝獵師當知！一切世間所有人眾，咸知我有勇猛智慧無能殺者，誰有將此能殺我者？汝不須懼。』時天帝釋即跪持衣奉與菩薩。爾時菩薩得此衣已便即著之，衣窄身大不遍覆體，作是念言：『此出家服小，不堪受用。若有威力，願自寬大今覆我體。』菩薩及天力之威故，其衣即大。菩薩爾時復自念云：『我今既被此衣具出家相，當應救濟諸苦惱者。』即以先著細妙之衣將與帝釋。天帝得已，將還三十三天恭敬供養。換衣之所，諸婆羅門居士長者共於此地造一制底，名為受出家衣塔。 「thời Bồ Tát tu ca sa ，ư vô bỉ thành trung hữu nhất Cư-sĩ ，tài bảo phú thịnh thương khố doanh dật đa chư quyến chúc ，như bệ thất la mạt nã Thiên Vương 。thời bỉ Cư-sĩ ，ư kỳ đồng loại chủng tộc trung thủ nữ vi thê ，ký đắc vi phụ cộng tướng ngu lạc ，tục lễ hòa hợp nhân sanh nhất tử ，như thị nãi chí sanh ư thập tử ，giai tất xuất gia chứng Bích Chi Phật đạo 。nhĩ thời kỳ mẫu ，dữ thử thập tử sơ bố y phục 。thời bỉ thập tử cọng bạch mẫu viết ：『ngã kim tiện nhập Niết Bàn bất tu thử vật 。』nhĩ thời thập Bích Chi Phật bạch mẫu ngôn ：『tịnh phạn vương tử Thích-Ca Mâu Ni ，đương đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，nguyện mẫu tướng thử y phục khả thí dữ bỉ ，tất đương hoạch đắc vô lượng quả báo 。』tác thị ngữ dĩ ，tức ư cung trung hiện thập bát biến ，hỏa hóa nhi diệt nhập Vô-Dư Niết-Bàn 。kỳ mẫu niên lão khốn tật tướng tử ，trì kỳ y phục chúc phó ư nữ ，cụ thuyết tiền sự 。thời nữ hậu thời nhiễm hoạn tướng tốt ，phục trì thử y trí thụ/thọ không trung ，cáo thụ/thọ Thần viết ：『kim thử y phục vi ngã thủ hộ ，đãi tịnh phạn vương tử xuất gia chi nhật ，đương trì dữ chi 。』thời Thiên đế thích quán kỳ hạ giới ，nãi kiến thử y tại thụ/thọ không trung ，tiện vãng thủ chi thân tự bị trước/trứ ，tác lão liệp sư hình trạng ，chấp trì cung tiến dữ Bồ Tát tướng cận 。Bồ Tát cáo viết ：『thử thị xuất gia nhân y ，ngã y quý diệu thị tục nhân phục ，kim dục tướng hoán khả đắc dĩ bất ？』liệp sư báo viết ：『ngã bất tướng dữ 。hà dĩ cố ？ngã nhược/nhã thủ nhữ hảo phục hạnh/hành/hàng ư nhân gian ，hoặc hữu kiến giả tiện ngôn ：「ngã sát ư nhữ thủ nhữ thử y 。」』Bồ Tát báo viết ：『nhữ liệp sư đương tri ！nhất thiết thế gian sở hữu nhân chúng ，hàm tri ngã hữu dũng mãnh trí tuệ vô năng sát giả ，thùy hữu tướng thử năng sát ngã giả ？nhữ bất tu cụ 。』thời Thiên đế thích tức quỵ trì y phụng dữ Bồ Tát 。nhĩ thời Bồ Tát đắc thử y dĩ tiện tức trước/trứ chi ，y trách thân Đại bất biến phước thể ，tác thị niệm ngôn ：『thử xuất gia phục tiểu ，bất kham thọ dụng 。nhược hữu uy lực ，nguyện tự khoan Đại kim phước ngã thể 。』Bồ Tát cập Thiên lực chi uy cố ，kỳ y tức Đại 。Bồ Tát nhĩ thời phục tự niệm vân ：『ngã kim ký bị thử y cụ xuất gia tướng ，đương ưng cứu tế chư khổ não giả 。』tức dĩ tiên trước/trứ tế diệu chi y tướng dữ Đế Thích 。Thiên đế đắc dĩ ，tướng hoàn tam thập tam thiên cung kính cúng dường 。hoán y chi sở ，chư Bà-la-môn Cư-sĩ Trưởng-giả cọng ư thử địa tạo nhất chế để ，danh vi thọ/thụ xuất gia y tháp 。 「爾時菩薩既剃頭被袈裟已，於林野中處處遊行，至婆伽婆仙人所，見其仙人以掌支頰思惟而住。菩薩問曰：『大仙！何故作此思惟？』仙人報曰：『我之住處有多羅樹，於先之時生金花金菓，忽於今時花菓自落，我於今時思念此事。』菩薩報曰：『此花菓主，懼諸生老病死之所逼切出家修道，所以花菓自落。若花菓主不出家者，當為園苑。』時此仙人聞是語已，即便舉目熟視菩薩，見菩薩儀容端正，便自思念告菩薩曰：『出家人者，豈汝是耶？』答曰：『我是。』爾時仙人即大驚悅，明目直視觀覩菩薩，便屈今坐，以諸花菓恭敬供養。菩薩坐須臾間，問仙人曰：『今此之地至劫比羅城可有幾里？』仙人報曰：『有十二踰膳那。』菩薩念曰：『此處甚近城國，諸釋種子其數不少，恐相煩亂，我當渡弶伽河。』作是念已即渡弶伽河，漸次遊行至王舍城。 「nhĩ thời Bồ Tát ký thế đầu bị ca sa dĩ ，ư lâm dã trung xứ xứ du hạnh/hành/hàng ，chí Bà-Già-Bà Tiên nhân sở ，kiến kỳ Tiên nhân dĩ chưởng chi giáp tư tánh nhi trụ/trú 。Bồ Tát vấn viết ：『đại tiên ！hà cố tác thử tư tánh ？』Tiên nhân báo viết ：『ngã chi trụ xứ hữu Ta-la thụ ，ư tiên chi thời sanh kim hoa kim quả ，hốt ư kim thời hoa quả tự lạc ，ngã ư kim thời tư niệm thử sự 。』Bồ Tát báo viết ：『thử hoa quả chủ ，cụ chư sanh lão bệnh tử chi sở bức thiết xuất gia tu đạo ，sở dĩ hoa quả tự lạc 。nhược/nhã hoa quả chủ bất xuất gia giả ，đương vi viên uyển 。』thời thử Tiên nhân văn thị ngữ dĩ ，tức tiện cử mục thục thị Bồ Tát ，kiến Bồ-tát nghi dung đoan chánh ，tiện tự tư niệm cáo Bồ Tát viết ：『xuất gia nhân giả ，khởi nhữ thị da ？』đáp viết ：『ngã thị 。』nhĩ thời Tiên nhân tức Đại kinh duyệt ，minh mục trực thị quán đổ Bồ Tát ，tiện khuất kim tọa ，dĩ chư hoa quả cung kính cúng dường 。Bồ Tát tọa tu du gian ，vấn Tiên nhân viết ：『kim thử chi địa chí Kiếp-bỉ-la thành khả hữu kỷ lý ？』Tiên nhân báo viết ：『hữu thập nhị du thiện na 。』Bồ Tát niệm viết ：『thử xứ thậm cận thành quốc ，chư Thích chủng tử kỳ số bất thiểu ，khủng tướng phiền loạn ，ngã đương độ cưỡng già hà 。』tác thị niệm dĩ tức độ cưỡng già hà ，tiệm thứ du hạnh/hành/hàng chí Vương-Xá thành 。 「菩薩有善巧之力，具一切智，取迦囉毘囉拘那一十葉，綴作一鉢，威儀寂靜入城乞食。時頻毘娑羅王在樓觀望，遙見菩薩行步端正、被如法僧伽胝衣、捧持一鉢，如法瞻視威儀庠序次第乞食，見是事已私自念言：『我王舍城中諸出家人，未有若此之者。』而說頌曰： 「Bồ Tát hữu thiện xảo chi lực ，cụ nhất thiết trí ，thủ Ca La Tì La câu na nhất thập diệp ，chuế tác nhất bát ，uy nghi tịch tĩnh nhập thành khất thực 。thời tần tỳ Ta-la Vương tại lâu quán vọng ，dao kiến Bồ Tát hạnh bộ đoan chánh 、bị như pháp tăng già chi y 、phủng trì nhất bát ，như pháp chiêm thị uy nghi tường tự thứ đệ khất thực ，kiến thị sự dĩ tư tự niệm ngôn ：『ngã Vương-Xá thành trung chư xuất gia nhân ，vị hữu nhược/nhã thử chi giả 。』nhi thuyết tụng viết ： 「『我今讚出家， 「『ngã kim tán xuất gia ， 如是賢善者； như thị hiền thiện giả ； 思惟生死故， tư tánh sanh tử cố ， 彼人要出家。 bỉ nhân yếu xuất gia 。 在家諸苦逼， tại gia chư khổ bức ， 糞穢來煎迫； phẩn uế lai tiên bách ； 出家味禪悅， xuất gia vị Thiền duyệt ， 智者樂出家。 trí giả lạc/nhạc xuất gia 。 身心俱出家， thân tâm câu xuất gia ， 諸惡皆捨離； chư ác giai xả ly ； 口業亦清淨， khẩu nghiệp diệc thanh tịnh ， 正命以自活。 chánh mạng dĩ tự hoạt 。 聖遊摩竭國， Thánh du ma kiệt quốc ， 漸至王舍城； tiệm chí Vương-Xá thành ； 攝心在禪念， nhiếp tâm tại Thiền niệm ， 次第行乞食。』 thứ đệ hạnh/hành/hàng khất thực 。』 國主在高樓， quốc chủ tại cao lâu ， 遙見此聖者； dao kiến thử Thánh Giả ； 即發歡喜心， tức phát hoan hỉ tâm ， 告諸近臣曰： cáo chư cận Thần viết ： 『汝等當觀彼， 『nhữ đẳng đương quán bỉ ， 勝相皆具足； thắng tướng giai cụ túc ； 形容甚端嚴， hình dung thậm đoan nghiêm ， 視地如法行； thị địa như Pháp hành ； 智者不遙視， trí giả bất dao thị ， 此非賤種生。』 thử phi tiện chủng sanh 。』 即令使者觀， tức lệnh sử giả quán ， 彼住在何處？ bỉ trụ tại hà xứ/xử ？ 使者奉王命， sử giả phụng Vương mạng ， 即隨彼人行； tức tùy bỉ nhân hạnh/hành/hàng ； 觀此出家人， quán thử xuất gia nhân ， 當於何處住？ đương ư hà xứ trụ ？ 彼次第乞食， bỉ thứ đệ khất thực ， 歷門至六家， lịch môn chí lục gia ， 鉢中食既滿， bát trung thực ký mãn ， 如法捧其鉢。 như pháp phủng kỳ bát 。 菩薩乞食已， Bồ Tát khất thực dĩ ， 默然出城外； mặc nhiên xuất thành ngoại ； 往彼般茶林， vãng bỉ ba/bát trà lâm ， 清淨自安止。 thanh tịnh tự an chỉ 。 使者知處已， sử giả tri xứ/xử dĩ ， 即遣一人守； tức khiển nhất nhân thủ ； 一報速還城， nhất báo tốc hoàn thành ， 報彼國王曰： báo bỉ Quốc Vương viết ： 『天王彼苾芻， 『Thiên Vương bỉ Bí-sô ， 今在般茶山； kim tại ba/bát trà sơn ； 坐如猛虎兒， tọa như mãnh hổ nhi ， 處山如師子。』 xứ/xử sơn như sư tử 。』 王聞說是言， Vương văn thuyết thị ngôn ， 即登諸寶輅； tức đăng chư bảo lộ ； 群臣共圍繞， quần thần cọng vi nhiễu ， 速詣彼所居。 tốc nghệ bỉ sở cư 。 至彼般茶山， chí bỉ ba/bát trà sơn ， 王從車輅下； Vương tùng xa lộ hạ ； 步行前往詣， bộ hạnh/hành/hàng tiền vãng nghệ ， 便即覩菩薩。 tiện tức đổ Bồ Tát 。 恭敬相問訊， cung kính tướng vấn tấn ， 王即相對坐； Vương tức tướng đối tọa ； 見彼寂靜住， kiến bỉ tịch tĩnh trụ/trú ， 便作是言曰： tiện tác thị ngôn viết ： 『汝少年苾芻， 『nhữ thiểu niên Bí-sô ， 今是盛壯時； kim thị thịnh tráng thời ； 端嚴多技藝， đoan nghiêm đa kỹ nghệ ， 如何自乞食？ như hà tự khất thực ？ 汝生何族姓？ nhữ sanh hà tộc tính ？ 我與汝園宅； ngã dữ nhữ viên trạch ； 并給諸婇女， tinh cấp chư cung nữ ， 種種令具足。』 chủng chủng lệnh cụ túc 。』 菩薩聞是言， Bồ Tát văn thị ngôn ， 以頌而答曰： dĩ tụng nhi đáp viết ： 『大王有一國， 『Đại Vương hữu nhất quốc ， 住在雪山傍， trụ tại tuyết sơn bàng ， 財食甚豐足， tài thực/tự thậm phong túc ， 名曰嬌薩羅。 danh viết kiều tát la 。 甘蔗曰喬答， cam giá viết kiều đáp ， 彼中住釋迦； bỉ trung trụ/trú Thích Ca ； 我是剎利種， ngã thị Sát-lợi chủng ， 不樂世間欲。 bất lạc/nhạc thế gian dục 。 若人御大地， nhược/nhã nhân ngự Đại địa ， 山林及海濱； sơn lâm cập hải tân ； 具有諸珍寶， cụ hữu chư trân bảo ， 貪心猶未足。 tham tâm do vị túc 。 以薪投猛火， dĩ tân đầu mãnh hỏa ， 貪欲亦如是； tham dục diệc như thị ； 怖畏嶮途中， bố úy hiểm đồ trung ， 御者常憂懼。 ngự giả thường ưu cụ 。 諸苦欲為根， chư khổ dục vi căn ， 能覆於善法； năng phước ư thiện Pháp ； 我昔出家時， ngã tích xuất gia thời ， 諸欲皆棄捨。 chư dục giai khí xả 。 譬如大雪山， thí như Đại tuyết sơn ， 風吹尚能動； phong xuy thượng năng động ； 我心依解脫， ngã tâm y giải thoát ， 諸欲不能牽。 chư dục bất năng khiên 。 世間欲驅馳， thế gian dục khu trì ， 生死輪常轉； sanh tử luân thường chuyển ； 國主唯我能， quốc chủ duy ngã năng ， 解脫諸怖畏。 giải thoát chư bố úy 。 我知欲愆過， ngã tri dục khiên quá/qua ， 見涅槃寂靜； kiến Niết Bàn tịch tĩnh ； 我今當捨棄， ngã kim đương xả khí ， 往詣清淨樂。』 vãng nghệ thanh tịnh lạc/nhạc 。』 「爾時頻毘娑羅王聞是語已，問菩薩曰：『汝出家士，作此苦行欲有何願？』菩薩報曰：『願得阿耨多羅三藐三菩提。』王曰：『汝若得道者應當念我。』報曰：『依汝所願。』說此語已，菩薩即往耆闍崛山傍仙人林下。既到彼已，隨彼仙眾行住坐臥見彼苦行，常翹一足至一更休，菩薩亦翹一足至二更方休。見彼苦行，五熱炙身至一更休，菩薩亦五熱炙身至二更方休。如是苦行皆倍於彼，仙人見已共相議曰：『此是大持行沙門。』猶此緣故，名大沙門。爾時菩薩問諸仙曰：『諸大仙等！如是苦行欲有何願？』一仙報曰：『我等願得帝釋天王。』更一仙曰：『我等願得大梵天王。』一仙又曰：『我等願得欲界魔王。』菩薩爾時聞是語已，便自思念：『此等仙人天上人間輪迴不絕，此是耶道，非清淨道。』 「nhĩ thời tần tỳ Ta-la Vương văn thị ngữ dĩ ，vấn Bồ Tát viết ：『nhữ xuất gia sĩ ，tác thử khổ hạnh dục hữu hà nguyện ？』Bồ Tát báo viết ：『nguyện đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。』Vương viết ：『nhữ nhược/nhã đắc đạo giả ứng đương niệm ngã 。』báo viết ：『y nhữ sở nguyện 。』thuyết thử ngữ dĩ ，Bồ Tát tức vãng Kì-xà-Quật sơn bàng Tiên nhân lâm hạ 。ký đáo bỉ dĩ ，tùy bỉ tiên chúng hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa kiến bỉ khổ hạnh ，thường kiều nhất túc chí nhất cánh hưu ，Bồ Tát diệc kiều nhất túc chí nhị cánh phương hưu 。kiến bỉ khổ hạnh ，ngũ nhiệt chích thân chí nhất cánh hưu ，Bồ Tát diệc ngũ nhiệt chích thân chí nhị cánh phương hưu 。như thị khổ hạnh giai bội ư bỉ ，Tiên nhân kiến dĩ cộng tướng nghị viết ：『thử thị Đại trì hạnh/hành/hàng Sa Môn 。』do thử duyên cố ，danh đại sa môn 。nhĩ thời Bồ Tát vấn chư tiên viết ：『chư đại tiên đẳng ！như thị khổ hạnh dục hữu hà nguyện ？』nhất tiên báo viết ：『ngã đẳng nguyện đắc đế thích Thiên Vương 。』cánh nhất tiên viết ：『ngã đẳng nguyện đắc Đại phạm Thiên Vương 。』nhất tiên hựu viết ：『ngã đẳng nguyện đắc dục giới Ma Vương 。』Bồ Tát nhĩ thời văn thị ngữ dĩ ，tiện tự tư niệm ：『thử đẳng Tiên nhân Thiên thượng nhân gian Luân-hồi bất tuyệt ，thử thị da đạo ，phi thanh tịnh đạo 。』 「菩薩既見仙人行垢穢道，即便棄之，詣歌羅羅仙所。既至彼已，合掌恭敬相對而坐，問彼仙曰：『汝師是誰？我欲共學梵行。』彼仙報曰：『仁者喬答摩！我無尊者，汝欲學者隨意無礙。』菩薩問曰：『大仙得何法果？』仙人報曰：『仁者喬答摩！我得無想定。』菩薩聞此私作是念：『羅羅信心，我亦信心。羅羅精進有念有善有智，我亦有之。羅羅仙人見得如許多法乃至無想定，如是之法我豈不得？』爾時菩薩默然而去，念彼諸法，未得欲得、未證欲證、未見欲見。菩薩爾時獨處閑林，專念此道勤加精進。作是事已不久之間，便得證見此法。得此法已，還乃至彼羅羅仙所，白羅羅曰：『今汝此法乃至無想定，豈自得耶？』彼仙報曰：『如是喬答摩！乃至無想定我自得之。』菩薩報曰：『仁者，此等智慧乃至無想定，我亦得之。』彼仙報曰：『喬答摩！汝既得之我亦得之，我既得之汝亦得之。今我二人，此弟子眾可共教授，此法義理一種得故。』此羅羅仙即是菩薩第一教授阿遮利耶。彼羅羅仙，以菩薩智慧故，歡喜供養親好而住。菩薩爾時作如是念：『今此道法者，非智慧非證見，不得阿耨多羅三藐三菩提道，是垢穢道故。』菩薩知已告羅羅曰：『仁者好住，我今辭去。』 「Bồ Tát ký kiến Tiên nhân hạnh/hành/hàng cấu uế đạo ，tức tiện khí chi ，nghệ Ca la La tiên sở 。ký chí bỉ dĩ ，hợp chưởng cung kính tướng đối nhi tọa ，vấn bỉ tiên viết ：『nhữ sư thị thùy ？ngã dục cọng học phạm hạnh 。』bỉ tiên báo viết ：『nhân giả kiều đáp ma ！ngã vô Tôn-Giả ，nhữ dục học giả tùy ý vô ngại 。』Bồ Tát vấn viết ：『đại tiên đắc hà pháp quả ？』Tiên nhân báo viết ：『nhân giả kiều đáp ma ！ngã đắc vô tưởng định 。』Bồ Tát văn thử tư tác thị niệm ：『La La tín tâm ，ngã diệc tín tâm 。La La tinh tấn hữu niệm hữu thiện hữu trí ，ngã diệc hữu chi 。La La Tiên nhân kiến đắc như hứa đa Pháp nãi chí vô tưởng định ，như thị chi pháp ngã khởi bất đắc ？』nhĩ thời Bồ Tát mặc nhiên nhi khứ ，niệm bỉ chư Pháp ，vị đắc dục đắc 、vị chứng dục chứng 、vị kiến dục kiến 。Bồ Tát nhĩ thời độc xứ/xử nhàn lâm ，chuyên niệm thử đạo cần gia tinh tấn 。tác thị sự dĩ bất cửu chi gian ，tiện đắc chứng kiến thử pháp 。đắc thử pháp dĩ ，hoàn nãi chí bỉ La La tiên sở ，bạch La La viết ：『kim nhữ thử pháp nãi chí vô tưởng định ，khởi tự đắc da ？』bỉ tiên báo viết ：『như thị kiều đáp ma ！nãi chí vô tưởng định ngã tự đắc chi 。』Bồ Tát báo viết ：『nhân giả ，thử đẳng trí tuệ nãi chí vô tưởng định ，ngã diệc đắc chi 。』bỉ tiên báo viết ：『kiều đáp ma ！nhữ ký đắc chi ngã diệc đắc chi ，ngã ký đắc chi nhữ diệc đắc chi 。kim ngã nhị nhân ，thử đệ-tử chúng khả cọng giáo thọ ，thử pháp nghĩa lý nhất chủng đắc cố 。』thử La La tiên tức thị Bồ Tát đệ nhất giáo thọ A già lợi da 。bỉ La La tiên ，dĩ Bồ Tát trí tuệ cố ，hoan hỉ cúng dường thân hảo nhi trụ/trú 。Bồ Tát nhĩ thời tác như thị niệm ：『kim thử đạo pháp giả ，phi trí tuệ phi chứng kiến ，bất đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề đạo ，thị cấu uế đạo cố 。』Bồ Tát tri dĩ cáo La La viết ：『nhân giả hảo trụ/trú ，ngã kim từ khứ 。』 「菩薩爾時遊行山林，見水獺端正仙子（舊云欝頭藍者，此誤也），即往親近恭敬問訊，告彼仙曰：『汝師是誰？我共修學。』彼仙報曰：『我無尊者，汝欲修學隨意無礙。』菩薩問曰：『汝得何道？』彼仙報曰：『仁者喬答摩！我得乃至非非想定。』菩薩聞此私作是念：『此水獺仙有信心，我亦有之。有精進有念有善有智，我亦有之。彼得如是法，乃至非非想定，我豈不得？』默然而去，念彼諸法，未得欲得、未見欲見、未證欲證。即往閑林專修此道，勤加精進不久之間，乃至證非想非非想定。得是定已，還詣水獺仙所，白彼仙曰：『今汝此法豈自得耶？』答曰：『如是。』菩薩又曰：『大仙！此智慧乃至非想非非想定，我亦得之。』水獺報曰：『汝既得之我亦得之，我既得之汝亦得之。今我二人可共同住教授弟子。何以故？得法同故。』菩薩爾時作如是念：『如此之道，非智慧非正見，不得阿耨多羅三藐三菩提果，是垢穢道。』白彼仙曰：『汝今好住，我辭而去。』此是菩薩第二阿遮利耶。 「Bồ Tát nhĩ thời du hạnh/hành/hàng sơn lâm ，kiến thủy thát đoan chánh tiên tử （cựu vân uất đầu lam giả ，thử ngộ dã ），tức vãng thân cận cung kính vấn tấn ，cáo bỉ tiên viết ：『nhữ sư thị thùy ？ngã cọng tu học 。』bỉ tiên báo viết ：『ngã vô Tôn-Giả ，nhữ dục tu học tùy ý vô ngại 。』Bồ Tát vấn viết ：『nhữ đắc hà đạo ？』bỉ tiên báo viết ：『nhân giả kiều đáp ma ！ngã đắc nãi chí phi phi tưởng định 。』Bồ Tát văn thử tư tác thị niệm ：『thử thủy thát tiên hữu tín tâm ，ngã diệc hữu chi 。hữu tinh tấn hữu niệm hữu thiện hữu trí ，ngã diệc hữu chi 。bỉ đắc như thị pháp ，nãi chí phi phi tưởng định ，ngã khởi bất đắc ？』mặc nhiên nhi khứ ，niệm bỉ chư Pháp ，vị đắc dục đắc 、vị kiến dục kiến 、vị chứng dục chứng 。tức vãng nhàn lâm chuyên tu thử đạo ，cần gia tinh tấn bất cửu chi gian ，nãi chí chứng phi tưởng phi phi tưởng định 。đắc thị định dĩ ，hoàn nghệ thủy thát tiên sở ，bạch bỉ tiên viết ：『kim nhữ thử pháp khởi tự đắc da ？』đáp viết ：『như thị 。』Bồ Tát hựu viết ：『đại tiên ！thử trí tuệ nãi chí phi tưởng phi phi tưởng định ，ngã diệc đắc chi 。』thủy thát báo viết ：『nhữ ký đắc chi ngã diệc đắc chi ，ngã ký đắc chi nhữ diệc đắc chi 。kim ngã nhị nhân khả cộng đồng trụ/trú giáo thọ đệ-tử 。hà dĩ cố ？đắc pháp đồng cố 。』Bồ Tát nhĩ thời tác như thị niệm ：『như thử chi đạo ，phi trí tuệ phi chánh kiến ，bất đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề quả ，thị cấu uế đạo 。』bạch bỉ tiên viết ：『nhữ kim hảo trụ/trú ，ngã từ nhi khứ 。』thử thị Bồ Tát đệ nhị A già lợi da 。 「菩薩爾時遊行山林，時淨飯王憶念菩薩，令使尋訪相望道路，在所山林悉皆知處。既聞太子辭彼水獺，無有侍者獨行山林，即差童子三百人往侍太子；天示城王既聞是事，復差二百童子往侍太子。如是五百童子圍繞菩薩，於諸山林隨意遊觀。爾時菩薩便作是念：『我今欲於林間靜住，不可令其多人圍繞而求甘露。然我應留侍者五人，餘者放還。』是時菩薩，於母宗親中而留兩人、於父宗親中而留三人，而此五人承事菩薩，餘者各令還國。 「Bồ Tát nhĩ thời du hạnh/hành/hàng sơn lâm ，thời Tịnh Phạn Vương ức niệm Bồ Tát ，lệnh sử tầm phóng tướng vọng đạo lộ ，tại sở sơn lâm tất giai tri xứ/xử 。ký văn Thái-Tử từ bỉ thủy thát ，vô hữu thị giả độc hành sơn lâm ，tức sái Đồng tử tam bách nhân vãng thị Thái-Tử ；Thiên thị thành vương ký văn thị sự ，phục sái nhị bách Đồng tử vãng thị Thái-Tử 。như thị ngũ bách Đồng tử vi nhiễu Bồ Tát ，ư chư sơn lâm tùy ý du quán 。nhĩ thời Bồ Tát tiện tác thị niệm ：『ngã kim dục ư lâm gian tĩnh trụ/trú ，bất khả lệnh kỳ đa nhân vi nhiễu nhi cầu cam lồ 。nhiên ngã ưng lưu thị giả ngũ nhân ，dư giả phóng hoàn 。』Thị thời Bồ Tát ，ư mẫu tông thân trung nhi lưu lượng (lưỡng) nhân 、ư phụ tông thân trung nhi lưu tam nhân ，nhi thử ngũ nhân thừa sự Bồ Tát ，dư giả các lệnh hoàn quốc 。 「爾時菩薩與此五人圍繞，往伽耶城南，詣烏留頻螺西那耶尼聚落。四邊遊行於尼連禪河邊，見一勝地，樹林美茂其水清冷，底有純沙岸平水滿，易可取汲。青草遍地，岸闊堤高，有雜花樹。在於岸上，滋茂殊勝。菩薩見此殊勝之地，作如是念：『此地樹茂其水清冷、底有純沙、岸平水滿、易可取汲、青草遍地，岸闊堤高有雜花樹。在於岸上，滋茂殊勝。若有人樂修禪慧者，可居此地。我今欲於此地念諸寂定，此樹林中斷諸煩惱。』菩薩作是念已，便於樹下端身而坐，以舌拄腭兩齒相合，善調氣息攝住其心，令心摧伏壓捺考責，於諸毛孔皆悉流汗，猶如猛士搦一弱人，拉摺壓捺復惱彼情，其人當即遍體流汗。菩薩伏其身心亦復如是。因此轉加精進，曾不暫捨，得輕安身獲無障礙，調直其心無有疑惑。菩薩如是作極苦苦不樂苦，雖受眾苦，其心猶自不能安於正定。 「nhĩ thời Bồ Tát dữ thử ngũ nhân vi nhiễu ，vãng già da thành Nam ，nghệ ô lưu tần loa Tây na da ni tụ lạc 。tứ biên du hạnh/hành/hàng ư Ni liên Thiền hà biên ，kiến nhất thắng địa ，thụ lâm mỹ mậu kỳ thủy thanh lãnh ，để hữu thuần sa ngạn bình thủy mãn ，dịch khả thủ cấp 。thanh thảo biến địa ，ngạn khoát đê cao ，hữu tạp hoa thụ/thọ 。tại ư ngạn thượng ，tư mậu thù thắng 。Bồ Tát kiến thử thù thắng chi địa ，tác như thị niệm ：『thử địa thụ/thọ mậu kỳ thủy thanh lãnh 、để hữu thuần sa 、ngạn bình thủy mãn 、dịch khả thủ cấp 、thanh thảo biến địa ，ngạn khoát đê cao hữu tạp hoa thụ/thọ 。tại ư ngạn thượng ，tư mậu thù thắng 。nhược hữu nhân lạc/nhạc tu Thiền tuệ giả ，khả cư thử địa 。ngã kim dục ư thử địa niệm chư tịch định ，thử thụ lâm trung đoạn chư phiền não 。』Bồ Tát tác thị niệm dĩ ，tiện ư thụ hạ đoan thân nhi tọa ，dĩ thiệt trụ ngạc lượng (lưỡng) xỉ tướng hợp ，thiện điều khí tức nhiếp trụ kỳ tâm ，lệnh tâm tồi phục áp nại khảo trách ，ư chư mao khổng giai tất lưu hãn ，do như mãnh sĩ nạch nhất nhược nhân ，lạp triệp áp nại phục não bỉ Tình ，kỳ nhân đương tức biến thể lưu hãn 。Bồ Tát phục kỳ thân tâm diệc phục như thị 。nhân thử chuyển gia tinh tấn ，tằng bất tạm xả ，đắc khinh an thân hoạch vô chướng ngại ，điều trực kỳ tâm vô hữu nghi hoặc 。Bồ Tát như thị tác cực khổ khổ bất lạc/nhạc khổ ，tuy thọ/thụ chúng khổ ，kỳ tâm do tự bất năng an ư chánh định 。 「爾時菩薩復作是念：『我今不如閉塞諸根不令放逸，使不喘動寂然而住。』於是先攝其氣不令出入。由氣不出故，氣上衝頂。菩薩因遂頂痛，猶如力士以諸鐵嘴斲弱人頂。菩薩爾時轉加精進不起退心。由是得輕安身，隨順所修其心專定，無有疑惑。如是種種自強考責，忍受極苦苦及不樂苦，於其心中曾不暫捨，而猶不得入於正定。何以故？由從多生所熏習故。菩薩復作是念：『我今應當轉加勤固，閉塞諸根令氣內擁入於禪定。』作是念已，便閉其氣不令喘息，其氣復從頂下衝於耳根，氣滿無耳，猶如積氣聚(橐-木+棐)袋口。受如是種種諸苦，乃至不能得入於正定。何以故？由久遠時所熏習故。菩薩復作是念：『我當倍加精進，內攝其氣令其脹滿而入禪定。』閉其口鼻令氣悉斷。氣既不出，却下入腹五藏皆滿，其腹便脹如滿(橐-木+棐)袋。復加功用輕安其身，隨順所修其心專定，無有疑惑。菩薩如是受種種苦受，其心猶不入於正定，由從多時染熏習故。菩薩復作是念：『我今倍加入脹滿定。』入此定已擁閉其氣，其氣覆上衝頂，其頂結痛，猶如力士以其繩索勒縛繫羸弱人，頭頂悉皆脹滿。菩薩受如是等最極苦已，乃至不能得於正定。何以故？由多時熏習故。菩薩復作是念：『我今應當倍加功用入脹滿定。』入其定已其氣滿脹，其腹結痛，如屠牛人以其利刀刺於牛腹。菩薩受如是苦受，乃至不能獲於正定。何以故？由多時染熏習故。菩薩復作是念：『我今應當倍加精進入脹滿定。』既入定已閉塞口鼻，其氣脹滿周遍身體，其身盛熱，猶二力士執羸弱人內於猛火。菩薩如是受種種苦受，乃至不得入於正定。菩薩復作是念：『我今不如斷諸食飲。』 「nhĩ thời Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim bất như bế tắc chư căn bất lệnh phóng dật ，sử bất suyễn động tịch nhiên nhi trụ/trú 。』ư thị tiên nhiếp kỳ khí bất lệnh xuất nhập 。do khí bất xuất cố ，khí thượng xung đảnh/đính 。Bồ Tát nhân toại đảnh/đính thống ，do như lực sĩ dĩ chư thiết chủy trác nhược nhân đảnh/đính 。Bồ Tát nhĩ thời chuyển gia tinh tấn bất khởi thoái tâm 。do thị đắc khinh an thân ，tùy thuận sở tu kỳ tâm chuyên định ，vô hữu nghi hoặc 。như thị chủng chủng tự cường khảo trách ，nhẫn thọ cực khổ khổ cập bất lạc/nhạc khổ ，ư kỳ tâm trung tằng bất tạm xả ，nhi do bất đắc nhập ư chánh định 。hà dĩ cố ？do tùng đa sanh sở huân tập cố 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim ứng đương chuyển gia cần cố ，bế tắc chư căn lệnh khí nội ủng nhập ư Thiền định 。』tác thị niệm dĩ ，tiện bế kỳ khí bất lệnh suyễn tức ，kỳ khí phục tùng đảnh/đính hạ xung ư nhĩ căn ，khí mãn vô nhĩ ，do như tích khí tụ (thác -mộc +phỉ )Đại khẩu 。thọ/thụ như thị chủng chủng chư khổ ，nãi chí bất năng đắc nhập ư chánh định 。hà dĩ cố ？do cữu viễn thời sở huân tập cố 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã đương bội gia tinh tấn ，nội nhiếp kỳ khí lệnh kỳ trướng mãn nhi nhập Thiền định 。』bế kỳ khẩu Tỳ lệnh khí tất đoạn 。khí ký bất xuất ，khước hạ nhập phước ngũ tạng giai mãn ，kỳ phước tiện trướng như mãn (thác -mộc +phỉ )Đại 。phục gia công dụng khinh an kỳ thân ，tùy thuận sở tu kỳ tâm chuyên định ，vô hữu nghi hoặc 。Bồ Tát như thị thọ/thụ chủng chủng khổ thọ ，kỳ tâm do bất nhập ư chánh định ，do tùng đa thời nhiễm huân tập cố 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim bội gia nhập trướng mãn định 。』nhập thử định dĩ ủng bế kỳ khí ，kỳ khí phước thượng xung đảnh/đính ，kỳ đảnh/đính kết/kiết thống ，do như lực sĩ dĩ kỳ thằng tác/sách lặc phược hệ luy nhược nhân ，đầu đính tất giai trướng mãn 。Bồ Tát thọ/thụ như thị đẳng tối cực khổ dĩ ，nãi chí bất năng đắc ư chánh định 。hà dĩ cố ？do đa thời huân tập cố 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim ứng đương bội gia công dụng nhập trướng mãn định 。』nhập kỳ định dĩ kỳ khí mãn trướng ，kỳ phước kết/kiết thống ，như đồ ngưu nhân dĩ kỳ lợi đao thứ ư ngưu phước 。Bồ Tát thọ/thụ như thị khổ thọ ，nãi chí bất năng hoạch ư chánh định 。hà dĩ cố ？do đa thời nhiễm huân tập cố 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim ứng đương bội gia tinh tấn nhập trướng mãn định 。』ký nhập định dĩ bế tắc khẩu Tỳ ，kỳ khí trướng mãn chu biến thân thể ，kỳ thân thịnh nhiệt ，do nhị lực sĩ chấp luy nhược nhân nội ư mãnh hỏa 。Bồ Tát như thị thọ/thụ chủng chủng khổ thọ ，nãi chí bất đắc nhập ư chánh định 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã kim bất như đoạn chư thực/tự ẩm 。』 「爾時諸天觀見菩薩斷諸食飲，詣菩薩所告曰：『大士！汝今嫌人間食，我等願以甘露入菩薩毛孔，汝應受取。』菩薩便作是念：『一切諸人已知我斷人間食，今受甘露便成妄語。若於邪見一切眾生，由妄語邪見故，身亡滅後，墮落惡趣於地獄中生，我今應當不受此事。然我今應少通人食，或小豆、大豆及牽牛子，煮取其汁日常少喫。』作是念已不受天語，遂取小豆、大豆及牽牛子煮汁少喫。於是菩薩，身體肢節皆悉萎瘦無肉，如八十歲女人肢節枯憔，菩薩羸瘦亦復如是。爾時菩薩由少食故，頭頂疼枯又復酸腫，如未熟蓏子擿去其蔓見日萎憔，菩薩頭頂亦復如是。菩薩於是轉加精進得輕安身，隨所念修受種種苦受，乃至心不能獲入於正定。菩薩爾時以少食故，眼睛却入，猶如被人挑去，如井中見星，菩薩眼睛亦復如是。菩薩於是復倍精進受諸苦受，乃至不獲入於正定。何以故？由從多時所熏習故。菩薩以少食故。兩脇皮骨枯虛高下，猶三百年草屋，菩薩兩脇亦復如是。菩薩爾時轉倍勤念受諸苦受，乃至心不能獲入於正定，由從多時所熏習故。菩薩以少食故。脊骨羸屈，猶如箜篌欲起則伏、欲坐仰倒、欲端腰立、上下不隨。菩薩困頓乃至於是，以手摩身諸毛隨落。菩薩復作是念：『今我所行非正智非正見，不能至無上菩提。』 「nhĩ thời chư Thiên quán kiến Bồ Tát đoạn chư thực/tự ẩm ，nghệ Bồ Tát sở cáo viết ：『đại sĩ ！nhữ kim hiềm nhân gian thực/tự ，ngã đẳng nguyện dĩ cam lồ nhập Bồ Tát mao khổng ，nhữ ưng thọ/thụ thủ 。』Bồ Tát tiện tác thị niệm ：『nhất thiết chư nhân dĩ tri ngã đoạn nhân gian thực/tự ，kim thọ/thụ cam lồ tiện thành vọng ngữ 。nhược/nhã ư tà kiến nhất thiết chúng sanh ，do vọng ngữ tà kiến cố ，thân vong diệt hậu ，đọa lạc ác thú ư địa ngục trung sanh ，ngã kim ứng đương bất thọ/thụ thử sự 。nhiên ngã kim ưng thiểu thông nhân thực/tự ，hoặc tiểu đậu 、Đại đậu cập khiên ngưu tử ，chử thủ kỳ trấp nhật thường thiểu khiết 。』tác thị niệm dĩ bất thọ/thụ thiên ngữ ，toại thủ tiểu đậu 、Đại đậu cập khiên ngưu tử chử trấp thiểu khiết 。ư thị Bồ Tát ，thân thể chi tiết giai tất nuy sấu vô nhục ，như bát thập tuế nữ nhân chi tiết khô tiều ，Bồ Tát luy sấu diệc phục như thị 。nhĩ thời Bồ Tát do thiểu thực/tự cố ，đầu đính đông khô hựu phục toan thũng ，như vị thục lỏa tử trích khứ kỳ mạn kiến nhật nuy tiều ，Bồ Tát đầu đính diệc phục như thị 。Bồ Tát ư thị chuyển gia tinh tấn đắc khinh an thân ，tùy sở niệm tu thọ/thụ chủng chủng khổ thọ ，nãi chí tâm bất năng hoạch nhập ư chánh định 。Bồ Tát nhĩ thời dĩ thiểu thực/tự cố ，nhãn Tình khước nhập ，do như bị nhân thiêu khứ ，như tỉnh trung kiến tinh ，Bồ Tát nhãn Tình diệc phục như thị 。Bồ Tát ư thị phục bội tinh tấn thọ/thụ chư khổ thọ ，nãi chí bất hoạch nhập ư chánh định 。hà dĩ cố ？do tùng đa thời sở huân tập cố 。Bồ Tát dĩ thiểu thực/tự cố 。lượng (lưỡng) hiếp bì cốt khô hư cao hạ ，do tam bách niên thảo ốc ，Bồ Tát lượng (lưỡng) hiếp diệc phục như thị 。Bồ Tát nhĩ thời chuyển bội cần niệm thọ/thụ chư khổ thọ ，nãi chí tâm bất năng hoạch nhập ư chánh định ，do tùng đa thời sở huân tập cố 。Bồ Tát dĩ thiểu thực/tự cố 。tích cốt luy khuất ，do như không hầu dục khởi tức phục 、dục tọa ngưỡng đảo 、dục đoan yêu lập 、thượng hạ bất tùy 。Bồ Tát khốn đốn nãi chí ư thị ，dĩ thủ ma thân chư mao tùy lạc 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『kim ngã sở hạnh phi chánh trí phi chánh kiến ，bất năng chí vô thượng Bồ-đề 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第四 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ tứ 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第五 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ ngũ 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時有三天人詣菩薩所見菩薩身，遞相議曰，其一天云：『此喬答摩是黑沙門。』其二天云：『此喬答摩黕色沙門。』第三天云：『非黑非黕，是蒼色沙門。』因天議故，菩薩遂得三名。菩薩所有身上光色，皆悉變沒。菩薩於是時中不曾聽聞，心中自生三種譬喻辯才。所言三者：一者濕木有潤從水而出火鑽亦濕，有人遠來求火，以濕火鑽鑽彼濕木欲使生火，火無出法。若有沙門婆羅門，身雖離欲心猶愛染，耽欲耽愛、著欲處欲、悅欲伴欲，有如是等常在心中。彼諸人等，縱苦其身受諸極苦，忍諸酸毒受如此受，非正智非正見，不能得於無上正道。二者濕木有潤在於水邊，有人遠來求火，以乾火鑽鑽其潤木，雖欲得火火無然法。如是沙門婆羅門，身雖離欲心猶愛染，於諸欲中，耽欲愛欲、著欲處欲、悅欲伴欲。有如是過常在身心，縱苦其身受於極苦忍諸酸毒，受如此受，非正智非正見，不能至於無上正道。三者朽爛之木無有津潤在於濕岸，有人求火，雖以火鑽鑽之火無然法。如是沙門婆羅門，身雖離欲心猶愛染受於苦受，非正智非正見，不能得於無上正道。菩薩爾時悟此喻已，自作是念：『我今應當日食一麻。』雖食一麻，常為飢火之所燒逼，其身肢節轉更羸瘦；為飢火不息，復日食一粳米；飢火不息，復日食一拘羅，猶還羸瘦；日食一蓽豆，猶還枯憔；復日食一甘豆，猶尚枯瘦；日食一大豆，猶復困憔。 「nhĩ thời hữu tam Thiên Nhân nghệ Bồ Tát sở kiến Bồ Tát thân ，đệ tướng nghị viết ，kỳ nhất Thiên vân ：『thử kiều đáp ma thị hắc Sa Môn 。』kỳ nhị Thiên vân ：『thử kiều đáp ma 黕sắc Sa Môn 。』đệ tam Thiên vân ：『phi hắc phi 黕，thị thương sắc Sa Môn 。』nhân Thiên nghị cố ，Bồ Tát toại đắc tam danh 。Bồ Tát sở hữu thân thượng quang sắc ，giai tất biến một 。Bồ Tát ư thị thời trung bất tằng thính văn ，tâm trung tự sanh tam chủng thí dụ biện tài 。sở ngôn tam giả ：nhất giả thấp mộc hữu nhuận tùng thủy nhi xuất hỏa toản diệc thấp ，hữu nhân viễn lai cầu hỏa ，dĩ thấp hỏa toản toản bỉ thấp mộc dục sử sanh hỏa ，hỏa vô xuất Pháp 。nhược hữu Sa môn Bà la môn ，thân tuy ly dục tâm do ái nhiễm ，đam dục đam ái 、trước/trứ dục xứ/xử dục 、duyệt dục bạn dục ，hữu như thị đẳng thường tại tâm trung 。bỉ chư nhân đẳng ，túng khổ kỳ thân thọ chư cực khổ ，nhẫn chư toan độc thọ/thụ như thử thọ/thụ ，phi chánh trí phi chánh kiến ，bất năng đắc ư vô thượng chánh đạo 。nhị giả thấp mộc hữu nhuận tại ư thủy biên ，hữu nhân viễn lai cầu hỏa ，dĩ kiền hỏa toản toản kỳ nhuận mộc ，tuy dục đắc hỏa hỏa vô nhiên Pháp 。như thị Sa môn Bà la môn ，thân tuy ly dục tâm do ái nhiễm ，ư chư dục trung ，đam dục ái dục 、trước/trứ dục xứ/xử dục 、duyệt dục bạn dục 。hữu như thị quá/qua thường tại thân tâm ，túng khổ kỳ thân thọ ư cực khổ nhẫn chư toan độc ，thọ/thụ như thử thọ/thụ ，phi chánh trí phi chánh kiến ，bất năng chí ư vô thượng chánh đạo 。tam giả hủ lạn/lan chi mộc vô hữu tân nhuận tại ư thấp ngạn ，hữu nhân cầu hỏa ，tuy dĩ hỏa toản toản chi hỏa vô nhiên Pháp 。như thị Sa môn Bà la môn ，thân tuy ly dục tâm do ái nhiễm thọ/thụ ư khổ thọ ，phi chánh trí phi chánh kiến ，bất năng đắc ư vô thượng chánh đạo 。Bồ Tát nhĩ thời ngộ thử dụ dĩ ，tự tác thị niệm ：『ngã kim ứng đương nhật thực/tự nhất ma 。』tuy thực/tự nhất ma ，thường vi cơ hỏa chi sở thiêu bức ，kỳ thân chi tiết chuyển canh luy sấu ；vi cơ hỏa bất tức ，phục nhật thực/tự nhất canh mễ ；cơ hỏa bất tức ，phục nhật thực/tự nhất câu La ，do hoàn luy sấu ；nhật thực/tự nhất tất đậu ，do hoàn khô tiều ；phục nhật thực/tự nhất cam đậu ，do thượng khô sấu ；nhật thực/tự nhất Đại đậu ，do phục khốn tiều 。 「爾時淨飯王聞此苦行懊惱啼泣，及諸宮人婇女，脫身瓔珞敷草而坐，亦復日食一麻、一米及一豆等。爾時耶輸陀羅以少食故，懷娠漸損。王聞是事，作如是念：『若菩薩苦行不止，耶輸陀羅更聞斯語，必大憂惱其娠墮落，便至於死。我今當設方便，令不知菩薩苦行。』時淨飯王告諸宮人：『其菩薩苦行，勿令耶輸陀羅知。』并勅往來使者：『菩薩苦行，無令餘人輒知此事。』淨飯王雖從使者聞菩薩苦行，以諸方便告諸宮人：『菩薩今者已食。』菩薩爾時所食一麻一米，乃自念言：『今為此法，非正智非正見，不能得於無上之道。我當別修苦行食諸穢食。』復作是念：『食何穢食？應取新生犢子未喫草者之所糞尿。』作是念已便取而食。雖食此物，仍令食力消盡。然後復食，既而食已，便於屍林之下，枕臥死人及諸枯骨，以右脇著地蓋於兩足，內念光相如是繫念，行住坐臥曾無暫捨。菩薩若坐，有諸村野男女，見菩薩坐寂然而定，手執草莖穿菩薩耳穴，左右而出，如是戲笑去來抽挽，便語菩薩耳言：『看此坌土之鬼。』又復重言：『坌土之鬼。』復以土塊瓦石擲菩薩身上。斯等雖於菩薩之身如是戲弄，爾時菩薩不起恚心無麁惡語，菩薩如此難忍能受。是時菩薩以發勤策不息，輕安身體未曾休廢，習續正念意無疑慮，專心於定住三摩地。 「nhĩ thời Tịnh Phạn Vương văn thử khổ hạnh áo não Đề khấp ，cập chư cung nhân cung nữ ，thoát thân anh lạc phu thảo nhi tọa ，diệc phục nhật thực/tự nhất ma 、nhất mễ cập nhất đậu đẳng 。nhĩ thời Da-du-đà-la dĩ thiểu thực/tự cố ，hoài thần tiệm tổn 。Vương văn thị sự ，tác như thị niệm ：『nhược/nhã Bồ Tát khổ hạnh bất chỉ ，Da-du-đà-la cánh văn tư ngữ ，tất Đại ưu não kỳ thần đọa lạc ，tiện chí ư tử 。ngã kim đương thiết phương tiện ，lệnh bất tri Bồ Tát khổ hạnh 。』thời Tịnh Phạn Vương cáo chư cung nhân ：『kỳ Bồ Tát khổ hạnh ，vật lệnh Da-du-đà-la tri 。』tinh sắc vãng lai sử giả ：『Bồ Tát khổ hạnh ，vô lệnh dư nhân triếp tri thử sự 。』Tịnh Phạn Vương tuy tùng sử giả văn Bồ Tát khổ hạnh ，dĩ chư phương tiện cáo chư cung nhân ：『Bồ Tát kim giả dĩ thực/tự 。』Bồ Tát nhĩ thời sở thực/tự nhất ma nhất mễ ，nãi tự niệm ngôn ：『kim vi thử pháp ，phi chánh trí phi chánh kiến ，bất năng đắc ư vô thượng chi đạo 。ngã đương biệt tu khổ hạnh thực/tự chư uế thực 。』phục tác thị niệm ：『thực/tự hà uế thực ？ưng thủ tân sanh độc tử vị khiết thảo giả chi sở phẩn niệu 。』tác thị niệm dĩ tiện thủ nhi thực/tự 。tuy thực/tự thử vật ，nhưng lệnh thực/tự lực tiêu tận 。nhiên hậu phục thực/tự ，ký nhi thực/tự dĩ ，tiện ư thi lâm chi hạ ，chẩm ngọa tử nhân cập chư khô cốt ，dĩ hữu hiếp trước/trứ địa cái ư lưỡng túc ，nội niệm quang tướng như thị hệ niệm ，hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa tằng vô tạm xả 。Bồ Tát nhược/nhã tọa ，hữu chư thôn dã nam nữ ，kiến Bồ Tát tọa tịch nhiên nhi định ，thủ chấp thảo hành xuyên Bồ Tát nhĩ huyệt ，tả hữu nhi xuất ，như thị hí tiếu khứ lai trừu vãn ，tiện ngữ Bồ Tát nhĩ ngôn ：『khán thử bộn độ chi quỷ 。』hựu phục trọng ngôn ：『bộn độ chi quỷ 。』phục dĩ độ khối ngõa thạch trịch Bồ Tát thân thượng 。tư đẳng tuy ư Bồ Tát chi thân như thị hí lộng ，nhĩ thời Bồ Tát bất khởi khuể tâm vô thô ác ngữ ，Bồ Tát như thử nạn/nan nhẫn năng thọ 。Thị thời Bồ Tát dĩ phát cần sách bất tức ，khinh an thân thể vị tằng hưu phế ，tập tục chánh niệm ý vô nghi lự ，chuyên tâm ư định trụ/trú tam-ma-địa 。 「爾時菩薩復作是念：『諸有欲捨苦故，勤修諸行。我所受苦無人超過，此非正道、非正智、非正見，非能至於無上等覺。』菩薩復作是念：『何為正道、正智、正見，得至無上正等菩提？』又作是念：『我自憶知，住父釋迦淨飯宮內撿校田里贍部樹下而坐，捨諸不善離欲惡法，尋伺之中，生諸寂靜得安樂喜，便獲初禪。此應是道預流之行，是正智正見正等覺，我今不能善修成就。何以故？為我羸弱然，我應為隨意喘息，廣喫諸食飯豆酥等，以油摩體溫湯澡浴。』是時菩薩作是念已，便開諸根隨情喘息，飲食諸味而不禁制，塗拭沐浴縱意而為。于時其五侍者互相謂曰：『此沙門喬答摩，懈怠懶墮而懷多事，受用無度斷惑錯亂；今既廣喫食飲豆酥油塗拭澡浴，今不能少許證獲，必無所得。』便捨菩薩漸次而行，至波羅痆斯仙人墮處施鹿園中同作是願：『若世間有阿羅漢者，我隨出家。』此五人同住同行，因名五眾。 「nhĩ thời Bồ Tát phục tác thị niệm ：『chư hữu dục xả khổ cố ，cần tu chư hạnh 。ngã sở thọ khổ vô nhân siêu quá ，thử phi chánh đạo 、phi chánh trí 、phi chánh kiến ，phi năng chí ư vô thượng đẳng giác 。』Bồ Tát phục tác thị niệm ：『hà vi chánh đạo 、chánh trí 、chánh kiến ，đắc chí Vô thượng chánh đẳng bồ-đề ？』hựu tác thị niệm ：『ngã tự ức tri ，trụ/trú phụ Thích Ca Tịnh Phạn cung nội kiểm giáo điền lý thiệm bộ thụ hạ nhi tọa ，xả chư bất thiện ly dục ác pháp ，tầm tý chi trung ，sanh chư tịch tĩnh đắc an lạc hỉ ，tiện hoạch sơ Thiền 。thử ưng thị đạo Dự-lưu chi hạnh/hành/hàng ，thị chánh trí chánh kiến chánh đẳng giác ，ngã kim bất năng thiện tu thành tựu 。hà dĩ cố ？vi ngã luy nhược nhiên ，ngã ưng vi tùy ý suyễn tức ，quảng khiết chư thực/tự phạn đậu tô đẳng ，dĩ du ma thể ôn thang táo dục 。』Thị thời Bồ Tát tác thị niệm dĩ ，tiện khai chư căn tùy tình suyễn tức ，ẩm thực chư vị nhi bất cấm chế ，đồ thức mộc dục túng ý nhi vi 。vu thời kỳ ngũ thị giả hỗ tương vị viết ：『thử Sa Môn kiều đáp ma ，giải đãi lại đọa nhi hoài đa sự ，thọ dụng vô độ đoạn hoặc thác loạn ；kim ký quảng khiết thực/tự ẩm đậu tô du đồ thức táo dục ，kim bất năng thiểu hứa chứng hoạch ，tất vô sở đắc 。』tiện xả Bồ Tát tiệm thứ nhi hạnh/hành/hàng ，chí ba la nhiếp tư Tiên nhân Đọa xứ thí Lộc viên trung đồng tác thị nguyện ：『nhược/nhã thế gian hữu A-la-hán giả ，ngã tùy xuất gia 。』thử ngũ nhân đồng trụ/trú đồng hạnh/hành/hàng ，nhân danh ngũ chúng 。 「菩薩爾時漸加飲食身力強健，即往西那延村(唐言會軍村也)。彼有村主，名為軍將。將有二女：一名歡喜、二名歡喜力。時此二女先聞，雪山南傍弶伽河側，劫比羅仙住處不遠，劫比羅城釋迦種中生一太子，端正具足眾相圓滿，一切眾生見者喜悅。相師占云：『此兒若紹王位當得轉輪王。』此女聞已，於十二年中常守貞潔。人間常法，若有女人能守貞潔滿十二年者，即合與轉輪王為妃。故彼二女，於十二年內不犯十惡，滿十二年訖作是思念：『我今於十二年中作清淨行訖，應以十六轉乳粥供養苦行仙人。所謂十六轉者，一千牛乳飲一千牛、復以一千飲五百、復以五百飲五百、復以五百飲二百五十、復以二百五十飲二百五十、復以二百五十飲一百二十五、復以一百二十五飲一百二十五、復以一百二十五飲六十四、復以六十四飲六十四、復以六十四飲三十二、復以三十二飲三十二、復以三十二飲十六、復以十六飲十六、復以十六飲八、復以八飲八、復以八飲四。』作是念已，即取此乳頗璃器中煮為粥。當煮之時，淨居諸天觀見菩薩食此粥已即成菩提道：『我等應當助其威力。』即將上藥速得力者，置乳器中并衛護之，當時粥現種種輪相。時有一外道名曰近行，來見此粥有種種相，作是念云：『食此粥者必證無上智慧，我應乞取喫之。』念已便去。粥既熟已，時彼外道却來告二女曰：『我從遠來甚大飢乏，今此乳粥可分施我。』二女報曰：『我不與汝。』默然而去。 「Bồ Tát nhĩ thời tiệm gia ẩm thực thân lực cường kiện ，tức vãng Tây na duyên thôn (đường ngôn hội quân thôn dã )。bỉ hữu thôn chủ ，danh vi quân tướng 。tướng hữu nhị nữ ：nhất danh hoan hỉ 、nhị danh hoan hỉ lực 。thời thử nhị nữ tiên văn ，tuyết sơn Nam bàng cưỡng già hà trắc ，Kiếp-bỉ-la tiên trụ xứ bất viễn ，Kiếp-bỉ-la thành Thích Ca chủng trung sanh nhất Thái-Tử ，đoan chánh cụ túc chúng tướng viên mãn ，nhất thiết chúng sanh kiến giả hỉ duyệt 。tướng sư chiêm vân ：『thử nhi nhược/nhã thiệu Vương vị đương đắc Chuyển luân Vương 。』thử nữ văn dĩ ，ư thập nhị niên trung thường thủ trinh khiết 。nhân gian thường Pháp ，nhược hữu nữ nhân năng thủ trinh khiết mãn thập nhị niên giả ，tức hợp dữ Chuyển luân Vương vi phi 。cố bỉ nhị nữ ，ư thập nhị niên nội bất phạm thập ác ，mãn thập nhị niên cật tác thị tư niệm ：『ngã kim ư thập nhị niên trung tác thanh tịnh hạnh cật ，ưng dĩ thập lục chuyển nhũ chúc cúng dường khổ hạnh Tiên nhân 。sở vị thập lục chuyển giả ，nhất thiên ngưu nhũ ẩm nhất thiên ngưu 、phục dĩ nhất thiên ẩm ngũ bách 、phục dĩ ngũ bách ẩm ngũ bách 、phục dĩ ngũ bách ẩm nhị bách ngũ thập 、phục dĩ nhị bách ngũ thập ẩm nhị bách ngũ thập 、phục dĩ nhị bách ngũ thập ẩm nhất bách nhị thập ngũ 、phục dĩ nhất bách nhị thập ngũ ẩm nhất bách nhị thập ngũ 、phục dĩ nhất bách nhị thập ngũ ẩm lục thập tứ 、phục dĩ lục thập tứ ẩm lục thập tứ 、phục dĩ lục thập tứ ẩm tam thập nhị 、phục dĩ tam thập nhị ẩm tam thập nhị 、phục dĩ tam thập nhị ẩm thập lục 、phục dĩ thập lục ẩm thập lục 、phục dĩ thập lục ẩm bát 、phục dĩ bát ẩm bát 、phục dĩ bát ẩm tứ 。』tác thị niệm dĩ ，tức thủ thử nhũ phả ly khí trung chử vi chúc 。đương chử chi thời ，tịnh cư chư Thiên quán kiến Bồ Tát thực/tự thử chúc dĩ tức thành Bồ-đề đạo ：『ngã đẳng ứng đương trợ kỳ uy lực 。』tức tướng thượng dược tốc đắc lực giả ，trí nhũ khí trung tinh vệ hộ chi ，đương thời chúc hiện chủng chủng luân tướng 。thời hữu nhất ngoại đạo danh viết cận hạnh/hành/hàng ，lai kiến thử chúc hữu chủng chủng tướng ，tác thị niệm vân ：『thực/tự thử chúc giả tất chứng vô thượng trí tuệ ，ngã ưng khất thủ khiết chi 。』niệm dĩ tiện khứ 。chúc ký thục dĩ ，thời bỉ ngoại đạo khước lai cáo nhị nữ viết ：『ngã tùng viễn lai thậm đại cơ phạp ，kim thử nhũ chúc khả phần thí ngã 。』nhị nữ báo viết ：『ngã bất dữ nhữ 。』mặc nhiên nhi khứ 。 「時二女人從頗梨器中，瀉其乳粥於寶鉢中，天帝釋來立二女前，梵天、淨居天等以此遙立。時彼二女既見帝釋在前而立，即捧其乳鉢施與帝釋。帝釋報曰：『施勝我者。』二女問曰：『今誰勝汝？』答曰：『彼梵天王。』爾時二女，復持其乳施梵天王。梵天王報曰：『施勝我者。』問曰：『誰勝於汝？』答曰：『彼淨居天。』時此女人復以乳鉢奉淨居天，淨居天報曰：『施勝我者。』又復問曰：『誰勝於汝？』答曰：『彼菩薩今見在尼連禪河洗浴，為無力故不能得出，彼人勝我，汝當施與。』時二女人即持其乳粥往尼連禪河，將施菩薩。爾時河岸有女樹神，見菩薩虛羸不能上岸，即從樹出半身展手欲接菩薩。菩薩問曰：『汝是何身？』樹神答曰：『我是女人。』菩薩報曰：『我不能觸汝，可為我低一樹枝，我欲攀出。』時彼樹神即低樹枝，菩薩攀而得出，便著衣服在於河岸樹下而坐。時二女人便持粥至，曲躬恭敬奉施菩薩，菩薩以自他利故，便受其粥。又便問曰：『兼此寶器總能施不？』二女答曰：『聖者！今總奉施。』菩薩爾時即喫其粥，洗其寶鉢擲尼連河中，龍王便接其鉢入於龍宮。釋提桓因既而見之，化為妙翅飛入龍宮，恐嚇龍王奪鉢而去，於三十三天置一鉢塔，以時供養。菩薩問二女曰：『今汝施我欲有何願？』二女答曰：『聖者！有雪山南弶伽河側劫比羅城，釋迦種中誕一太子，顏容殊妙人所喜見，相師占之，當為轉輪王。我今以此功德，願為彼妃。』菩薩報曰：『彼之太子不樂世欲，今已出家。』二女報曰：『若已出家不貪世欲，以此功德當令彼人所願成就。』便說頌曰： 「thời nhị nữ nhân tùng pha-lê khí trung ，tả kỳ nhũ chúc ư bảo bát trung ，Thiên đế thích lai lập nhị nữ tiền ，Phạm Thiên 、tịnh cư thiên đẳng dĩ thử dao lập 。thời bỉ nhị nữ ký kiến Đế Thích tại tiền nhi lập ，tức phủng kỳ nhũ bát thí dữ Đế Thích 。Đế Thích báo viết ：『thí thắng ngã giả 。』nhị nữ vấn viết ：『kim thùy thắng nhữ ？』đáp viết ：『bỉ phạm thiên vương 。』nhĩ thời nhị nữ ，phục trì kỳ nhũ thí phạm thiên vương 。phạm thiên vương báo viết ：『thí thắng ngã giả 。』vấn viết ：『thùy thắng ư nhữ ？』đáp viết ：『bỉ tịnh cư thiên 。』thời thử nữ nhân phục dĩ nhũ bát phụng tịnh cư thiên ，tịnh cư thiên báo viết ：『thí thắng ngã giả 。』hựu phục vấn viết ：『thùy thắng ư nhữ ？』đáp viết ：『bỉ Bồ Tát kim kiến tại Ni liên Thiền hà tẩy dục ，vi vô lực cố bất năng đắc xuất ，bỉ nhân thắng ngã ，nhữ đương thí dữ 。』thời nhị nữ nhân tức trì kỳ nhũ chúc vãng Ni liên Thiền hà ，tướng thí Bồ Tát 。nhĩ thời hà ngạn hữu nữ thụ/thọ Thần ，kiến Bồ Tát hư luy bất năng thượng ngạn ，tức tùng thụ/thọ xuất bán thân triển thủ dục tiếp Bồ Tát 。Bồ Tát vấn viết ：『nhữ thị hà thân ？』thụ/thọ Thần đáp viết ：『ngã thị nữ nhân 。』Bồ Tát báo viết ：『ngã bất năng xúc nhữ ，khả vi ngã đê nhất thụ/thọ chi ，ngã dục phàn xuất 。』thời bỉ thụ/thọ Thần tức đê thụ/thọ chi ，Bồ Tát phàn nhi đắc xuất ，tiện trước/trứ y phục tại ư hà ngạn thụ hạ nhi tọa 。thời nhị nữ nhân tiện trì chúc chí ，khúc cung cung kính phụng thí Bồ Tát ，Bồ Tát dĩ tự tha lợi cố ，tiện thọ/thụ kỳ chúc 。hựu tiện vấn viết ：『kiêm thử bảo khí tổng năng thí bất ？』nhị nữ đáp viết ：『Thánh Giả ！kim tổng phụng thí 。』Bồ Tát nhĩ thời tức khiết kỳ chúc ，tẩy kỳ bảo bát trịch ni Liên hà trung ，long Vương tiện tiếp kỳ bát nhập ư long cung 。Thích-đề-hoàn-nhân ký nhi kiến chi ，hóa vi diệu sí phi nhập long cung ，khủng hách long Vương đoạt bát nhi khứ ，ư tam thập tam thiên trí nhất bát tháp ，dĩ thời cúng dường 。Bồ Tát vấn nhị nữ viết ：『kim nhữ thí ngã dục hữu hà nguyện ？』nhị nữ đáp viết ：『Thánh Giả ！hữu tuyết sơn Nam cưỡng già hà trắc Kiếp-bỉ-la thành ，Thích Ca chủng trung đản nhất Thái-Tử ，nhan dung thù diệu nhân sở hỉ kiến ，tướng sư chiêm chi ，đương vi Chuyển luân Vương 。ngã kim dĩ thử công đức ，nguyện vi bỉ phi 。』Bồ Tát báo viết ：『bỉ chi Thái-Tử bất lạc/nhạc thế dục ，kim dĩ xuất gia 。』nhị nữ báo viết ：『nhược/nhã dĩ xuất gia bất tham thế dục ，dĩ thử công đức đương lệnh bỉ nhân sở nguyện thành tựu 。』tiện thuyết tụng viết ： 「『彼悉達太子， 「『bỉ Tất đạt Thái-Tử ， 世間最勝人； thế gian tối thắng nhân ； 若欲求所願， nhược/nhã dục cầu sở nguyện ， 當令速成就。』 đương lệnh tốc thành tựu 。』 「爾時菩薩見此二女說斯頌願已，告二女曰：『依汝所願。』時二女人聞菩薩此語，禮足而退。菩薩因食乳粥，氣力充盛六根滿實，於尼連禪河岸遊行觀察，覓清淨處將欲安止。見孤石山有雜華菓莊嚴圍遶，菩薩見已即登此山，平整石上結跏趺坐。爾時此山忽自裂碎，菩薩起立作是疑念：『由我惡業尚不盡故，令山碎耶？』空中諸天觀知菩薩疑念此事，即於空中告菩薩曰：『世尊！昔無惡業，此是菩薩成道常法，善根功德充滿身心，一切地力不能勝載。今之此地非是菩薩成菩提處，一切大地之力，不能負載二種之人：一者善最多者、二惡最多者。菩薩善業甚多，所以此山自然摧碎。今過尼連禪河東有金剛地，彼處過現未來諸如來等皆於其上得最勝智，已得、現得、當得。』菩薩聞已將往其地，舉足步步皆生蓮花，四大海水成蓮花池，來迎菩薩足所履地，地皆振動如扣銅器，有遮沙鳥及善瑞鹿來遶菩薩。主風之神，調其清涼吹去塵穢。主雨之神，微洒甘澤令囂埃不飛。菩薩既見此相，作是念云：『今見此相，我於今日必成正覺。』 「nhĩ thời Bồ Tát kiến thử nhị nữ thuyết tư tụng nguyện dĩ ，cáo nhị nữ viết ：『y nhữ sở nguyện 。』thời nhị nữ nhân văn Bồ Tát thử ngữ ，lễ túc nhi thoái 。Bồ Tát nhân thực/tự nhũ chúc ，khí lực sung thịnh lục căn mãn thật ，ư Ni liên Thiền hà ngạn du hạnh/hành/hàng quan sát ，mịch thanh tịnh xứ/xử tướng dục an chỉ 。kiến cô thạch sơn hữu Tạp hoa quả trang nghiêm vi nhiễu ，Bồ Tát kiến dĩ tức đăng thử sơn ，bình chỉnh thạch thượng kết già phu tọa 。nhĩ thời thử sơn hốt tự liệt toái ，Bồ Tát khởi lập tác thị nghi niệm ：『do ngã ác nghiệp thượng bất tận cố ，lệnh sơn toái da ？』không trung chư Thiên quán tri Bồ Tát nghi niệm thử sự ，tức ư không trung cáo Bồ Tát viết ：『Thế Tôn ！tích vô ác nghiệp ，thử thị Bồ Tát thành đạo thường Pháp ，thiện căn công đức sung mãn thân tâm ，nhất thiết địa lực bất năng thắng tái 。kim chi thử địa phi thị Bồ Tát thành Bồ-đề xứ/xử ，nhất thiết Đại địa chi lực ，bất năng phụ tái nhị chủng chi nhân ：nhất giả thiện tối đa giả 、nhị ác tối đa giả 。Bồ Tát thiện nghiệp thậm đa ，sở dĩ thử sơn tự nhiên tồi toái 。kim quá/qua Ni liên Thiền hà Đông hữu Kim cương địa ，bỉ xứ quá/qua hiện vị lai chư Như Lai đẳng giai ư kỳ thượng đắc tối thắng trí ，dĩ đắc 、hiện đắc 、đương đắc 。』Bồ Tát văn dĩ tướng vãng kỳ địa ，cử túc bộ bộ giai sanh liên hoa ，tứ đại hải thủy thành liên hoa trì ，lai nghênh Bồ Tát túc sở lý địa ，địa giai chấn động như khấu đồng khí ，hữu già sa điểu cập thiện thụy lộc lai nhiễu Bồ Tát 。chủ phong chi Thần ，điều kỳ thanh lương xuy khứ trần uế 。chủ vũ chi Thần ，vi sái cam trạch lệnh hiêu ai bất phi 。Bồ Tát ký kiến thử tướng ，tác thị niệm vân ：『kim kiến thử tướng ，ngã ư kim nhật tất thành chánh giác 。』 「尼連禪河龍名伽陵伽，以先業緣住此河中，兩目皆盲——若佛出世眼即得明；若佛滅後其眼還盲——聞地震聲，疑佛出世，從宮出看，忽見菩薩具三十二相八十種好圓光一尋，如千日輝、如大寶山周遍嚴飾。龍王見已說頌讚曰： 「Ni liên Thiền hà long danh Già lăng già ，dĩ tiên nghiệp duyên trụ/trú thử hà trung ，lượng (lưỡng) mục giai manh ——nhược/nhã Phật xuất thế nhãn tức đắc minh ；nhược/nhã Phật diệt hậu kỳ nhãn hoàn manh ——văn địa chấn thanh ，nghi Phật xuất thế ，tùng cung xuất khán ，hốt kiến Bồ Tát cụ tam thập nhị tướng bát thập chủng tử viên quang nhất tầm ，như thiên nhật huy 、như đại bảo sơn chu biến nghiêm sức 。long Vương kiến dĩ thuyết tụng tán viết ： 「『曾見諸菩薩， 「『tằng kiến chư Bồ-tát ， 成佛具威德； thành Phật cụ uy đức ； 昔見與今見， tích kiến dữ kim kiến ， 二見無差別。 nhị kiến vô sái biệt 。 我觀初行步， ngã quán sơ hạnh/hành/hàng bộ ， 復覩左右相； phục đổ tả hữu tướng ； 能受世間供， năng thọ thế gian cung/cúng ， 今成佛無疑。 kim thành Phật vô nghi 。 又瞻被衣服， hựu chiêm bị y phục ， 入於尼連河； nhập ư ni Liên hà ； 河水變清淨， hà thủy biến thanh tịnh ， 今成佛無疑。 kim thành Phật vô nghi 。 大堅固勇猛， Đại kiên cố dũng mãnh ， 行步如牛王； hạnh/hành/hàng bộ như ngưu vương ； 亦如人中王， diệc như nhân trung Vương ， 今成佛無疑。 kim thành Phật vô nghi 。 上飛遮沙鳥， thượng phi già sa điểu ， 下有祥瑞鹿； hạ hữu tường thụy lộc ； 身相甚端正， thân tướng thậm đoan chánh ， 今成佛無疑。 kim thành Phật vô nghi 。 和風甚調暢， hòa phong thậm điều sướng ， 微雨從空下； vi vũ tùng không hạ ； 鳥讚樹低枝， điểu tán thụ/thọ đê chi ， 今成佛無疑。 kim thành Phật vô nghi 。 清淨光嚴相， thanh Tịnh Quang nghiêm tướng ， 猶如閻浮金； do như Diêm-phù kim ； 面端如滿月， diện đoan như mãn nguyệt ， 今成佛無疑。』 kim thành Phật vô nghi 。』 「龍王爾時讚菩薩已，便入龍宮。 「long Vương nhĩ thời tán Bồ Tát dĩ ，tiện nhập long cung 。 「爾時菩薩聞伽陵伽龍王讚已，詣金剛地作是念云：『我應須草。』于時帝釋知菩薩心，即往香山取彼柔軟吉祥妙草，即自變身作傭力者，持吉祥草至菩薩前。菩薩見已即從乞之，帝釋前跪奉施菩薩。既得草已，即詣菩提樹下欲敷草坐，草自右旋。菩薩見此相已，復自念云：『我於今日證覺無疑。』即昇金剛座結跏趺坐，猶如龍王，端嚴殊勝其心專定，口作是言：『我今於此不得盡諸漏者，不起此座。』 「nhĩ thời Bồ Tát văn Già lăng già long Vương tán dĩ ，nghệ Kim cương địa tác thị niệm vân ：『ngã ưng tu thảo 。』vu thời Đế Thích tri Bồ Tát tâm ，tức vãng hương sơn thủ bỉ nhu nhuyễn cát tường diệu thảo ，tức tự biến thân tác dong lực giả ，trì cát tường thảo chí Bồ Tát tiền 。Bồ Tát kiến dĩ tức tùng khất chi ，Đế Thích tiền quỵ phụng thí Bồ Tát 。ký đắc thảo dĩ ，tức nghệ Bồ-đề thụ hạ dục phu thảo tọa ，thảo tự hữu toàn 。Bồ Tát kiến thử tướng dĩ ，phục tự niệm vân ：『ngã ư kim nhật chứng giác vô nghi 。』tức thăng Kim Cương tọa kết già phu tọa ，do như long Vương ，đoan nghiêm thù thắng kỳ tâm chuyên định ，khẩu tác thị ngôn ：『ngã kim ư thử bất đắc tận chư lậu giả ，bất khởi thử tọa 。』 「魔王常法有二種幢：一為喜幢、二為憂幢。其憂幢忽動，魔王便作是念：『今者憂幢忽動，決有損害之事。』便諦觀察，乃見菩薩坐金剛座上。復作是念：『此淨飯子坐金剛座，乃至未侵我境已來，我先為其作諸障礙。』作是念已，奮眉怒目著舍那衣，化為小使者形，詣菩薩前倉卒忙遽，告菩薩曰：『汝今云何安坐於此？劫比城中已被提婆達多之所控握，宮人婇女皆被污辱，諸釋種等已為殺戮。』是時菩薩有三種罪不善尋思生：一者愛欲尋、二者殺害尋、三者毀損尋——於耶輸陀羅喬比迦彌迦遮所，生愛欲尋；於提婆達多所，生殺害尋；於隨從提婆達多諸釋種等，生毀損尋。生此尋已便覺察曰：『我今何故生此三種罪不善尋？』又便觀察：『知是魔王來此惱我令我散亂。』 「Ma Vương thường Pháp hữu nhị chủng tràng ：nhất vi hỉ tràng 、nhị vi ưu tràng 。kỳ ưu tràng hốt động ，Ma Vương tiện tác thị niệm ：『kim giả ưu tràng hốt động ，quyết hữu tổn hại chi sự 。』tiện đế quan sát ，nãi kiến Bồ Tát tọa Kim Cương tọa thượng 。phục tác thị niệm ：『thử Tịnh Phạn tử tọa Kim Cương tọa ，nãi chí vị xâm ngã cảnh dĩ lai ，ngã tiên vi kỳ tác chư chướng ngại 。』tác thị niệm dĩ ，phấn my nộ mục trước/trứ xá na y ，hóa vi tiểu sử giả hình ，nghệ Bồ Tát tiền thương tốt mang cự ，cáo Bồ Tát viết ：『nhữ kim vân hà an tọa ư thử ？kiếp bỉ thành trung dĩ bị Đề bà đạt đa chi sở khống ác ，cung nhân cung nữ giai bị ô nhục ，chư Thích chủng đẳng dĩ vi sát lục 。』Thị thời Bồ Tát hữu tam chủng tội bất thiện tầm tư sanh ：nhất giả ái dục tầm 、nhị giả sát hại tầm 、tam giả hủy tổn tầm ——ư Da-du-đà-la kiều bỉ Ca di ca già sở ，sanh ái dục tầm ；ư Đề bà đạt đa sở ，sanh sát hại tầm ；ư tùy tùng Đề bà đạt đa chư Thích chủng đẳng ，sanh hủy tổn tầm 。sanh thử tầm dĩ tiện giác sát viết ：『ngã kim hà cố sanh thử tam chủng tội bất thiện tầm ？』hựu tiện quan sát ：『tri thị Ma Vương lai thử não ngã lệnh ngã tán loạn 。』 「爾時菩薩即生三種善尋：一者出離尋、二者不殺害尋、三者不毀損尋。時天魔王復更告曰：『汝今何故坐於菩提樹下？』菩薩答曰：『當證無上正智。』魔王復曰：『如何得證無上正智？』菩薩答曰：『罪者！汝且一度祠會。猶此緣故，得於欲界天中自在成就。況我於無數劫中，作無量百千拘胝那庾多祠會，為利益有情故，捨頭目手足血肉妻子男女金銀諸珍，為證無上智故。由是義故，我何不證無上正智？我今決定證此無上正智。』菩薩作此言已，魔王復告曰：『然我一度祠會，得欲界自在天主，汝今證知；汝於三無數劫中，作無量拘胝那庾多百千祠會，為利益有情故，捨頭目手足血肉妻子男女金銀諸珍，為求無上正智故，誰當證汝？』 「nhĩ thời Bồ Tát tức sanh tam chủng thiện tầm ：nhất giả xuất ly tầm 、nhị giả bất sát hại tầm 、tam giả bất hủy tổn tầm 。thời thiên ma Vương phục cánh cáo viết ：『nhữ kim hà cố tọa ư Bồ-đề thụ hạ ？』Bồ Tát đáp viết ：『đương chứng vô thượng chánh trí 。』Ma Vương phục viết ：『như hà đắc chứng vô thượng chánh trí ？』Bồ Tát đáp viết ：『tội giả ！nhữ thả nhất độ từ hội 。do thử duyên cố ，đắc ư dục giới thiên trung tự tại thành tựu 。huống ngã ư vô số kiếp trung ，tác vô lượng bách thiên câu-chi na dữu đa từ hội ，vi lợi ích hữu tình cố ，xả đầu mục thủ túc huyết nhục thê tử nam nữ kim ngân chư trân ，vi chứng vô thượng trí cố 。do thị nghĩa cố ，ngã hà bất chứng vô thượng chánh trí ？ngã kim quyết định chứng thử vô thượng chánh trí 。』Bồ Tát tác thử ngôn dĩ ，Ma Vương phục cáo viết ：『nhiên ngã nhất độ từ hội ，đắc dục giới Tự tại Thiên chủ ，nhữ kim chứng tri ；nhữ ư tam vô số kiếp trung ，tác vô lượng câu-chi na dữu đa bách thiên từ hội ，vi lợi ích hữu tình cố ，xả đầu mục thủ túc huyết nhục thê tử nam nữ kim ngân chư trân ，vi cầu vô thượng chánh trí cố ，thùy đương chứng nhữ ？』 「爾時世尊舉輪萬網縵，無量福生、慰喻一切恐怖，手指於大地曰：『此當證我，如於三阿僧祇劫中作無量拘胝那庾多百千祠會，為利益有情故，捨頭目手足血肉妻子金銀諸珍實不虛者，當自證我。』是時地神從地涌出，合掌而發聲曰：『罪者！如是，如是。如世尊言，實不虛也。』作是語已，時魔王罪者，內懷羞愧默然而住，顏容憔悴而失威德，心懷懊惱作是念云：『我今作是方便，不能令淨飯子有少損壞，今當別設異計為其障礙。』念已便去。時彼魔王先有三女，姿容妖艷皆悉殊絕：一名為貪、二名為欲、三名為愛著。種種天衣莊嚴其身，令往菩薩所至菩薩前，作諸諂曲擬生惑亂。菩薩見已，化此三女皆成老母，即便還去。魔王見此更增懊惱，以手支頰諦思是事：『我復云何令此淨飯之子生於障礙？』即遣三十六拘胝魔兵，象頭、馬頭、駝頭、驢頭、鹿頭、牛頭、猪頭、狗頭、獯狐頭、鼠狼頭、獼猴頭、野狐頭、師子頭、虎頭等，如是奇怪種種頭兵，或執鏘戟、或執弓箭、或執鉞斧、或執輪刀、或執羂索、或執斤斲，如是種種器仗來向菩薩，魔王自執弓箭欲射菩薩。菩薩見已作是思念：『凡所鬪諍皆求伴侶，我今與此欲界王諍，豈不覓伴？』復更思念：『我今覓除障礙方便。』時魔兵眾即發諸刃同擊菩薩，菩薩爾時入大慈三摩地，時魔兵刃皆變成青黃赤白雜色蓮花，落菩薩左右前後。彼時魔王復騰空中雨諸塵土，而此塵土變成沈檀抹香及作諸花，墮菩薩上。魔王復於空中放諸毒蜂雨金剛石，淨居諸天化為葉屋以蓋菩薩，毒蜂石雨皆不得損。魔王見已復作是念：『我能幾時圍遶嬈亂？凡諸聲者能破三摩地，我今應變菩提樹葉令為頗胝迦。復令風吹相鼓作聲，彼若聞聲心不能定。』作是念已，即為此事。時菩提樹葉相鼓作聲，菩薩聞已不能專定。時淨居天遙見是事念言：『我今應助菩薩。』爾時諸天皆來至菩提樹，各把樹葉不令葉動。時彼魔軍猶不肯散，淨居天等復作是念：『此罪魔軍久惱菩薩，尚不退息。』即以神力，擲諸魔軍鐵圍山上。 「nhĩ thời Thế Tôn cử luân vạn võng man ，vô lượng phước sanh 、úy dụ nhất thiết khủng bố ，thủ chỉ ư Đại địa viết ：『thử đương chứng ngã ，như ư tam a tăng kì kiếp trung tác vô lượng câu-chi na dữu đa bách thiên từ hội ，vi lợi ích hữu tình cố ，xả đầu mục thủ túc huyết nhục thê tử kim ngân chư trân thật bất hư giả ，đương tự chứng ngã 。』Thị thời địa thần tùng địa dũng xuất ，hợp chưởng nhi phát thanh viết ：『tội giả ！như thị ，như thị 。như Thế Tôn ngôn ，thật bất hư dã 。』tác thị ngữ dĩ ，thời Ma Vương tội giả ，nội hoài tu quý mặc nhiên nhi trụ/trú ，nhan dung khốn khổ nhi thất uy đức ，tâm hoài áo não tác thị niệm vân ：『ngã kim tác thị phương tiện ，bất năng lệnh Tịnh Phạn tử hữu thiểu tổn hoại ，kim đương biệt thiết dị kế vi kỳ chướng ngại 。』niệm dĩ tiện khứ 。thời bỉ Ma Vương tiên hữu tam nữ ，tư dung yêu diễm giai tất thù tuyệt ：nhất danh vi tham 、nhị danh vi dục 、tam danh vi ái trước 。chủng chủng thiên y trang nghiêm kỳ thân ，lệnh vãng Bồ Tát sở chí Bồ Tát tiền ，tác chư siểm khúc nghĩ sanh hoặc loạn 。Bồ Tát kiến dĩ ，hóa thử tam nữ giai thành lão mẫu ，tức tiện hoàn khứ 。Ma Vương kiến thử cánh tăng áo não ，dĩ thủ chi giáp đế tư thị sự ：『ngã phục vân hà lệnh thử Tịnh Phạn chi tử sanh ư chướng ngại ？』tức khiển tam thập lục câu-chi ma binh ，tượng đầu 、Mã đầu 、Đà đầu 、lư đầu 、lộc đầu 、ngưu đầu 、trư đầu 、cẩu đầu 、huân hồ đầu 、thử lang đầu 、Mi-Hầu đầu 、dã hồ đầu 、sư tử đầu 、hổ đầu đẳng ，như thị kì quái chủng chủng đầu binh ，hoặc chấp thương kích 、hoặc chấp cung tiến 、hoặc chấp việt phủ 、hoặc chấp luân đao 、hoặc chấp quyển tác 、hoặc chấp cân trác ，như thị chủng chủng khí trượng lai hướng Bồ Tát ，Ma Vương tự chấp cung tiến dục xạ Bồ Tát 。Bồ Tát kiến dĩ tác thị tư niệm ：『phàm sở đấu tranh giai cầu bạn lữ ，ngã kim dữ thử dục giới Vương tránh ，khởi bất mịch bạn ？』phục cánh tư niệm ：『ngã kim mịch trừ chướng ngại phương tiện 。』thời ma binh chúng tức phát chư nhận đồng kích Bồ Tát ，Bồ Tát nhĩ thời nhập đại từ tam-ma-địa ，thời ma binh nhận giai biến thành thanh hoàng xích bạch tạp sắc liên hoa ，lạc Bồ Tát tả hữu tiền hậu 。bỉ thời Ma Vương phục đằng không trung vũ chư trần độ ，nhi thử trần độ biến thành trầm đàn mạt hương cập tác chư hoa ，đọa Bồ Tát thượng 。Ma Vương phục ư không trung phóng chư độc phong vũ Kim cương thạch ，tịnh cư chư Thiên hóa vi diệp ốc dĩ cái Bồ Tát ，độc phong thạch vũ giai bất đắc tổn 。Ma Vương kiến dĩ phục tác thị niệm ：『ngã năng kỷ thời vi nhiễu nhiêu loạn ？phàm chư thanh giả năng phá tam-ma-địa ，ngã kim ưng biến Bồ-đề thụ diệp lệnh vi pha chi ca 。phục lệnh phong xuy tướng cổ tác thanh ，bỉ nhược/nhã văn thanh tâm bất năng định 。』tác thị niệm dĩ ，tức vi thử sự 。thời Bồ-đề thụ diệp tướng cổ tác thanh ，Bồ Tát văn dĩ bất năng chuyên định 。thời tịnh cư thiên dao kiến thị sự niệm ngôn ：『ngã kim ưng trợ Bồ Tát 。』nhĩ thời chư Thiên giai lai chí Bồ-đề thụ ，các bả thụ/thọ diệp bất lệnh diệp động 。thời bỉ ma quân do bất khẳng tán ，tịnh cư thiên đẳng phục tác thị niệm ：『thử tội ma quân cửu não Bồ Tát ，thượng bất thoái tức 。』tức dĩ thần lực ，trịch chư ma quân Thiết vi sơn thượng 。 「菩薩爾時住優樓頻螺聚落，於尼連禪河菩提樹下坐，於妙覺分法中常不斷絕修習加行而住。於初夜分中，神境智見證通成就。所謂一中變為無量，無量中變為一，或隱或見牆壁及山，得無罣礙如虛空中，出沒大地如遊於水，地相如故，或趺坐虛空如居大地，或遊騰虛空如鳥飛翥，日月有大威德，或復舉手而捫摩之，乃至來往梵天身皆自在。 「Bồ Tát nhĩ thời trụ/trú ưu lâu tần loa tụ lạc ，ư Ni liên Thiền hà Bồ-đề thụ hạ tọa ，ư diệu giác phần Pháp trung thường bất đoạn tuyệt tu tập gia hạnh/hành/hàng nhi trụ/trú 。ư sơ dạ phần trung ，Thần cảnh trí kiến chứng thông thành tựu 。sở vị nhất trung biến vi vô lượng ，vô lượng trung biến vi nhất ，hoặc ẩn hoặc kiến tường bích cập sơn ，đắc vô quái ngại như hư không trung ，xuất một Đại địa như du ư thủy ，địa tướng như cố ，hoặc phu tọa hư không như cư Đại địa ，hoặc du đằng hư không như điểu phi chứ ，nhật nguyệt hữu đại uy đức ，hoặc phục cử thủ nhi môn ma chi ，nãi chí lai vãng Phạm Thiên thân giai tự tại 。 「爾時魔王復作是念：『諸禪定中唯聲能為障礙，我應作聲。』即與三萬六千拘胝魔鬼神等，遙吼大聲。菩薩為此聲故，為十二踰膳那迦覃婆樹林，由此林故不聞彼聲。菩薩復作是念：『我應修天耳智證通心，天及人聲皆悉得聞。』菩薩超過人耳以淨天耳，人非人聲若近若遠無不曉了。菩薩念云：『魔王三萬六千拘胝眷屬中，彼誰於我起於惡心，我何得知？』菩薩復念：『我如何證他心智？』即於夜中便得證悟，如於有情所發尋伺，心及心心所，欲不欲心、嗔不瞋心、癡不癡心、廣不廣心、息心攝心、驕慢不驕慢心、寂靜不寂靜心、定心不定心、散心不散心，如實了知。既知是已復更念云：『此魔軍中從昔已來，誰是父親？誰是母親？誰是怨害？誰為親友？如何得知？』復更念云：『我今應修宿命智方得了悟。』於夜分中精勤存念修宿命智，便得曉了從昔已來種種諸事，所謂一生、二生、三、四、五生、十生、二十生、百生、千生，乃至無量百千萬生、一劫生、二劫生、成劫生、壞劫生，乃至無數劫生，應念了知，彼人姓某名某，及已所生之處族姓種類，及有食噉苦樂等事，皆悉了悟。如是長命、如是久住，壽命長短彼滅此生，所有相貌方處種種，無量雜類靡不盡知。菩薩作念：『念此魔軍誰墮惡趣？誰墮善趣？如何得知？』復作是念：『應以生滅智通方知是事。』菩薩於中夜分修生滅智通，便得天眼清淨，超越人間。以此天眼見諸眾生：死者、生者、端正者、醜陋者、富貴者、下劣者、往善道者、往惡道者、作善業者、作惡業者，決定明了。復知一一眾生身口意業作諸惡事，誹謗聖者，或深著耶見、或作耶見業，由斯業故，從此沒後墮惡趣中；或見眾生於身口意作諸善業，恭敬賢聖行正見，由此業故，從此沒後生善趣中，皆悉明了。菩薩復作是念：『一切有情，由彼欲漏、有漏、無明漏，輪轉苦海如何得免？』復更念云：『唯證無漏智通能斷此事。』菩薩爾時為是義故，菩提樹下於夜分中，常以相應修習成熟，專心於覺分法中而住，發心為證無漏智通，即於苦諦如實了知，集滅道諦亦復如是。證斯道已，於欲漏、有漏、無明漏，心得解脫；既得解脫，證諸漏盡智：我生已盡，梵行已立，應作已作，不受後有，即證菩提。彼中謂見覺分菩提，世尊所作已辦，即入火界三摩地。此時菩薩以慈器仗，降伏三十六拘胝魔軍，證無上智。 「nhĩ thời Ma Vương phục tác thị niệm ：『chư Thiền định trung duy thanh năng vi chướng ngại ，ngã ưng tác thanh 。』tức dữ tam vạn lục thiên câu-chi ma quỷ thần đẳng ，dao hống Đại thanh 。Bồ Tát vi thử thanh cố ，vi thập nhị du thiện na Ca đàm Bà thụ lâm ，do thử lâm cố bất văn bỉ thanh 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『ngã ưng tu thiên nhĩ trí chứng thông tâm ，Thiên cập nhân thanh giai tất đắc văn 。』Bồ Tát siêu quá nhân nhĩ dĩ tịnh thiên nhĩ ，nhân phi nhân thanh nhược/nhã cận nhược/nhã viễn vô bất hiểu liễu 。Bồ Tát niệm vân ：『Ma Vương tam vạn lục thiên câu-chi quyến thuộc trung ，bỉ thùy ư ngã khởi ư ác tâm ，ngã hà đắc tri ？』Bồ Tát phục niệm ：『ngã như hà chứng tha tâm trí ？』tức ư dạ trung tiện đắc chứng ngộ ，như ư hữu tình sở phát tầm tý ，tâm cập tâm tâm sở ，dục bất dục tâm 、sân bất sân tâm 、si bất si tâm 、quảng bất quảng tâm 、tức tâm nhiếp tâm 、kiêu mạn bất kiêu mạn tâm 、tịch tĩnh bất tịch tĩnh tâm 、định tâm bất định tâm 、tán tâm bất tán tâm ，như thật liễu tri 。ký tri thị dĩ phục cánh niệm vân ：『thử ma quân trung tùng tích dĩ lai ，thùy thị phụ thân ？thùy thị mẫu thân ？thùy thị oán hại ？thùy vi thân hữu ？như hà đắc tri ？』phục cánh niệm vân ：『ngã kim ưng tu tú mạng trí phương đắc liễu ngộ 。』ư dạ phần trung tinh cần tồn niệm tu tú mạng trí ，tiện đắc hiểu liễu tùng tích dĩ lai chủng chủng chư sự ，sở vị nhất sanh 、nhị sanh 、tam 、tứ 、ngũ sanh 、thập sanh 、nhị thập sanh 、bách sanh 、thiên sanh ，nãi chí vô lượng bách thiên vạn sanh 、nhất kiếp sanh 、nhị kiếp sanh 、thành kiếp sanh 、hoại kiếp sanh ，nãi chí vô số kiếp sanh ，ưng niệm liễu tri ，bỉ nhân tính mỗ danh mỗ ，cập dĩ sở sanh chi xứ/xử tộc tính chủng loại ，cập hữu thực đạm khổ lạc/nhạc đẳng sự ，giai tất liễu ngộ 。như thị trường/trưởng mạng 、như thị cửu trụ ，thọ mạng trường/trưởng đoản bỉ diệt thử sanh ，sở hữu tướng mạo phương xứ/xử chủng chủng ，vô lượng tạp loại mĩ/mị bất tận tri 。Bồ Tát tác niệm ：『niệm thử ma quân thùy đọa ác thú ？thùy đọa thiện thú ？như hà đắc tri ？』phục tác thị niệm ：『ưng dĩ sanh diệt Trí Thông phương tri thị sự 。』Bồ Tát ư trung dạ phần tu sanh diệt Trí Thông ，tiện đắc Thiên nhãn thanh tịnh ，siêu việt nhân gian 。dĩ thử Thiên nhãn kiến chư chúng sanh ：tử giả 、sanh giả 、đoan chánh giả 、xú lậu giả 、phú quý giả 、hạ liệt giả 、vãng thiện đạo giả 、vãng ác đạo giả 、tác thiện nghiệp giả 、tác ác nghiệp giả ，quyết định minh liễu 。phục tri nhất nhất chúng sanh thân khẩu ý nghiệp tác chư ác sự ，phỉ báng Thánh Giả ，hoặc thâm trước/trứ da kiến 、hoặc tác da kiến nghiệp ，do tư nghiệp cố ，tòng thử một hậu đọa ác thú trung ；hoặc kiến chúng sanh ư thân khẩu ý tác chư thiện nghiệp ，cung kính hiền thánh hạnh/hành/hàng chánh kiến ，do thử nghiệp cố ，tòng thử một hậu sanh thiện thú trung ，giai tất minh liễu 。Bồ Tát phục tác thị niệm ：『nhất thiết hữu tình ，do bỉ dục lậu 、hữu lậu 、vô minh lậu ，luân chuyển khổ hải như hà đắc miễn ？』phục cánh niệm vân ：『duy chứng vô lậu trí thông năng đoạn thử sự 。』Bồ Tát nhĩ thời vi thị nghĩa cố ，Bồ-đề thụ hạ ư dạ phần trung ，thường dĩ tướng ứng tu tập thành thục ，chuyên tâm ư giác phần Pháp trung nhi trụ/trú ，phát tâm vi chứng vô lậu trí thông ，tức ư khổ đế như thật liễu tri ，tập diệt đạo đế diệc phục như thị 。chứng tư đạo dĩ ，ư dục lậu 、hữu lậu 、vô minh lậu ，tâm đắc giải thoát ；ký đắc giải thoát ，chứng chư lậu tận trí ：ngã sanh dĩ tận ，phạm hạnh dĩ lập ，ưng tác dĩ tác ，bất thọ/thụ hậu hữu ，tức chứng Bồ-đề 。bỉ trung vị kiến giác phần Bồ-đề ，Thế Tôn sở tác dĩ biện ，tức nhập hỏa giới tam-ma-địa 。thử thời Bồ Tát dĩ từ khí trượng ，hàng phục tam thập lục câu-chi ma quân ，chứng vô thượng trí 。 「于時魔王罪者，弓從手落、幢便倒地、宮殿皆動。魔王與諸三十六拘胝眷屬，心生懊惱而懷悔恨，便自隱沒，往劫比羅城告眾人曰：『釋迦牟尼菩薩，修諸苦行登金剛座，於草鋪上今已捨命。』時淨飯王及諸宮人群臣百寮聞是語已，大苦惱心如火所燒，城中人眾及喬比迦等三大夫人，念菩薩德悶絕躄地，以水洒面良久乃蘇，悲泣哽咽不能自止。左右侍女勸喻裁抑，如是種種歎責無量。時淨信天見魔欺妄，復知如來已成妙智，心生歡喜便普告曰：『諸人當知！釋迦牟尼今不捨命，見證無上正智。』時淨飯王及諸眷屬并劫比羅城人眾，聞此語已不勝歡躍。時耶輸陀羅聞世尊菩薩證無上智，生憙悅曰：『誕一息。』斛飯王亦生一息。于時月蝕，淨飯王見此盛事，甚大歡喜慶悅充滿，即勅城中除去瓦礫，以栴檀香水遍洒于地，於四衢道中置於香鑪，然諸名香，懸綵幡蓋滿於街路，以鮮潔花周布地上，於四城門及街衢中立檀施處。于時於東城門施會，沙門婆羅門外道梵志貧窮孤獨慳貪乞求，如此等類皆悉施與，南西北門及城中街衢亦復如是。會諸群臣，為耶輸陀羅所生之息而立其名。內宮侍女前白王曰：『此子生時羅怙障月，因此應以為名羅怙羅。』時斛飯王為其子故廣施如上，亦會親屬與子立名，問諸人曰：『此子當立何字？』親屬報曰：『此子生日，劫比羅城人眾歡喜，可名此子為阿難陀。』時淨飯王觀羅怙羅而作是言：『此非我釋迦牟尼所生之子。』時耶輸陀羅聞王此語深懷恐懼，即携羅怙羅，往菩薩澡洗池邊。有一大石先是菩薩力戲之石，以羅怙羅置此石上，合掌誓曰：『此兒若是菩薩親生子者，投於池中不至沈沒。若非菩薩親生子者，入水即沒。』作是願已，即抱其石并羅怙羅拋於池中，石便浮水。時羅怙羅落在水中，坐於石上，如輕綿在水隨波來去，曾不沈沒。淨飯王聞已生希有心，將諸群臣圍繞侍衛，至彼池傍見羅怙羅，在於池中坐浮石上，歡歎喜悅。時淨飯王，自入池中抱羅怙羅，其石便沒，還於宮中倍加愛育。 「vu thời Ma Vương tội giả ，cung tùng thủ lạc 、tràng tiện đảo địa 、cung điện giai động 。Ma Vương dữ chư tam thập lục câu-chi quyến thuộc ，tâm sanh áo não nhi hoài hối hận ，tiện tự ẩn một ，vãng Kiếp-bỉ-la thành cáo chúng nhân viết ：『Thích-Ca Mâu Ni Bồ Tát ，tu chư khổ hạnh đăng Kim Cương tọa ，ư thảo phô thượng kim dĩ xả mạng 。』thời Tịnh Phạn Vương cập chư cung nhân quần thần bách liêu văn thị ngữ dĩ ，đại khổ não tâm như hỏa sở thiêu ，thành trung nhân chúng cập kiều bỉ Ca đẳng tam đại phu nhân ，niệm Bồ Tát đức muộn tuyệt tích địa ，dĩ thủy sái diện lương cửu nãi tô ，bi khấp ngạnh yết bất năng tự chỉ 。tả hữu thị nữ khuyến dụ tài ức ，như thị chủng chủng thán trách vô lượng 。thời tịnh tín Thiên kiến ma khi vọng ，phục tri Như Lai dĩ thành diệu trí ，tâm sanh hoan hỉ tiện phổ cáo viết ：『chư nhân đương tri ！Thích-Ca Mâu Ni kim bất xả mạng ，kiến chứng vô thượng chánh trí 。』thời Tịnh Phạn Vương cập chư quyến chúc tinh Kiếp-bỉ-la thành nhân chúng ，văn thử ngữ dĩ bất thắng hoan dược 。thời Da-du-đà-la văn Thế Tôn Bồ Tát chứng vô thượng trí ，sanh hỉ duyệt viết ：『đản nhất tức 。』Hộc phạn Vương diệc sanh nhất tức 。vu thời nguyệt thực ，Tịnh Phạn Vương kiến thử thịnh sự ，thậm đại hoan hỉ khánh duyệt sung mãn ，tức sắc thành trung trừ khứ ngõa lịch ，dĩ chiên đàn hương thủy biến sái vu địa ，ư tứ cù đạo trung trí ư hương lô ，nhiên chư danh hương ，huyền thải phan cái mãn ư nhai lộ ，dĩ tiên khiết hoa châu bố địa thượng ，ư tứ thành môn cập nhai cù trung lập đàn thí xứ/xử 。vu thời ư Đông thành môn thí hội ，Sa môn Bà la môn ngoại đạo Phạm-chí bần cùng cô độc xan tham khất cầu ，như thử đẳng loại giai tất thí dữ ，Nam Tây Bắc môn cập thành trung nhai cù diệc phục như thị 。hội chư quần thần ，vi Da-du-đà-la sở sanh chi tức nhi lập kỳ danh 。nội cung thị nữ tiền bạch Vương viết ：『thử tử sanh thời La hỗ chướng nguyệt ，nhân thử ưng dĩ vi danh La-hỗ-la 。』thời Hộc phạn Vương vi kỳ tử cố quảng thí như thượng ，diệc hội thân chúc dữ tử lập danh ，vấn chư nhân viết ：『thử tử đương lập hà tự ？』thân chúc báo viết ：『thử tử sanh nhật ，Kiếp-bỉ-la thành nhân chúng hoan hỉ ，khả danh thử tử vi A-nan-đà 。』thời Tịnh Phạn Vương quán La-hỗ-la nhi tác thị ngôn ：『thử phi ngã Thích-Ca Mâu Ni sở sanh chi tử 。』thời Da-du-đà-la văn Vương thử ngữ thâm hoài khủng cụ ，tức huề La-hỗ-la ，vãng Bồ Tát táo tẩy trì biên 。hữu nhất Đại thạch tiên thị Bồ Tát lực hí chi thạch ，dĩ La-hỗ-la trí thử thạch thượng ，hợp chưởng thệ viết ：『thử nhi nhược/nhã thị Bồ Tát thân sanh tử giả ，đầu ư trì trung bất chí trầm một 。nhược/nhã phi Bồ-tát thân sanh tử giả ，nhập thủy tức một 。』tác thị nguyện dĩ ，tức bão kỳ thạch tinh La-hỗ-la phao ư trì trung ，thạch tiện phù thủy 。thời La-hỗ-la lạc tại thủy trung ，tọa ư thạch thượng ，như khinh miên tại thủy tùy ba lai khứ ，tằng bất trầm một 。Tịnh Phạn Vương văn dĩ sanh hy hữu tâm ，tướng chư quần thần vi nhiễu thị vệ ，chí bỉ trì bàng kiến La-hỗ-la ，tại ư trì trung tọa phù thạch thượng ，hoan thán hỉ duyệt 。thời Tịnh Phạn Vương ，tự nhập trì trung bão La-hỗ-la ，kỳ thạch tiện một ，hoàn ư cung trung bội gia ái dục 。 「初菩薩以慈器仗，降伏三萬六千拘胝魔眾已，證無上正智。于時大地震動，普遍世界悉皆光明，所有大地黑暗之處，日月威光不能除者，蒙佛此光皆得明徹。其中眾生忽得相見，遞相言曰：『非獨我等生於此間，更有眾生生於此處。』」 「sơ Bồ Tát dĩ từ khí trượng ，hàng phục tam vạn lục thiên câu-chi ma chúng dĩ ，chứng vô thượng chánh trí 。vu thời Đại địa chấn động ，phổ biến thế giới tất giai quang minh ，sở hữu Đại địa hắc ám chi xứ/xử ，nhật nguyệt uy quang bất năng trừ giả ，mông Phật thử quang giai đắc minh triệt 。kỳ trung chúng sanh hốt đắc tướng kiến ，đệ tướng ngôn viết ：『phi độc ngã đẳng sanh ư thử gian ，cánh hữu chúng sanh sanh ư thử xứ/xử 。』」 攝頌曰： nhiếp tụng viết ： 四種觸池， tứ chủng xúc trì ， 父子和合； phụ tử hòa hợp ； 釋迦出家， Thích Ca xuất gia ， 護河神禮。 hộ hà Thần lễ 。 「爾時梵界有二天子，觀見世尊坐菩提樹下，共相議曰：『今佛世尊，住嗢律尼連禪河岸菩提樹下，初成正覺入火界三摩地，經于七日今猶在定。我等當共詣如來所香花供養，各說二頌歎佛。』作是議已，如力士屈申臂頃即至菩提樹下，在世尊前頂禮雙足，其一天子說頌請曰： 「nhĩ thời phạm giới hữu nhị Thiên Tử ，quán kiến Thế Tôn tọa Bồ-đề thụ hạ ，cộng tướng nghị viết ：『kim Phật Thế tôn ，trụ/trú ốt luật Ni liên Thiền hà ngạn Bồ-đề thụ hạ ，sơ thành chánh giác nhập hỏa giới tam-ma-địa ，Kinh vu thất nhật kim do tại định 。ngã đẳng đương cọng nghệ Như Lai sở hương hoa cúng dường ，các thuyết nhị tụng thán Phật 。』tác thị nghị dĩ ，như lực sĩ khuất thân tý khoảnh tức chí Bồ-đề thụ hạ ，tại Thế Tôn tiền đảnh lễ song túc ，kỳ nhất Thiên Tử thuyết tụng thỉnh viết ： 「『起起大慈悲， 「『khởi khởi đại từ bi ， 怨賊今退散； oán tặc kim thoái tán ； 無罪大商主， vô tội Đại thương chủ ， 應遊行世間。 ưng du hạnh/hành/hàng thế gian 。 說善遊勝法， thuyết thiện du thắng Pháp ， 廣施諸實義； quảng thí chư thật nghĩa ； 無量諸眾生， vô lượng chư chúng sanh ， 聞法皆受持。』 văn Pháp giai thọ trì 。』 「第二天子復說頌請曰： 「đệ nhị Thiên Tử phục thuyết tụng thỉnh viết ： 「『起起大慈悲， 「『khởi khởi đại từ bi ， 怨賊今退散； oán tặc kim thoái tán ； 一切垢已除， nhất thiết cấu dĩ trừ ， 應遊行世間。 ưng du hạnh/hành/hàng thế gian 。 身心既清淨， thân tâm ký thanh tịnh ， 如彼圓滿月； như bỉ viên mãn nguyệt ； 無量諸眾生， vô lượng chư chúng sanh ， 聞法皆受持。』 văn Pháp giai thọ trì 。』 「時二天子說此頌已，禮佛而去。爾時世尊從三摩地起說頌曰： 「thời nhị Thiên Tử thuyết thử tụng dĩ ，lễ Phật nhi khứ 。nhĩ thời Thế Tôn tùng tam-ma-địa khởi thuyết tụng viết ： 「『欲界諸安樂， 「『dục giới chư an lạc ， 色界諸安樂； sắc giới chư an lạc ； 貪欲煩惱盡， tham dục phiền não tận ， 此安樂最勝。 thử an lạc tối thắng 。 我今捨重擔， ngã kim xả trọng đam/đảm ， 永離於負重； vĩnh ly ư phụ trọng ； 有擔受多苦， hữu đam/đảm thọ/thụ đa khổ ， 捨擔則安樂。 xả đam/đảm tức an lạc 。 一切欲已捨， nhất thiết dục dĩ xả ， 一切行已成， nhất thiết hành dĩ thành ， 一切法已知， nhất thiết pháp dĩ tri ， 此人不復生。』 thử nhân bất phục sanh 。』 「世尊在三摩地，於七日中既斷煩惱受解脫樂，無人供養，不飲不食無飢渴想。爾時有二商主：一名黃苽、二名村落，各有百兩車及多人眾，共為興販，路由佛所。時二商主，先有知識命過生天，顧於商人作如是念：『今佛在菩提樹下七日入定，斷諸煩惱受解脫樂，無人供養。我今應令此二商主為最初供養，於多世中受諸功德。今宜勸為此事，為知識故。』作是念已，於夜分中，放大光明燭五百車，現其半身在虛空中，告二商曰：『汝今當知！釋迦牟尼世尊，在寬廣尼連禪河菩提樹下初成正覺，於七日中解脫煩惱受彼安樂，不飲不食無人供養。汝等二人，事速供養，為最初供養，獲大利益。』作此語已，天遂便隱。時二商主聞此語已，共相議曰：『我等當知！世尊威德甚奇，今天為彼來告我等令使供養。』作是議已，於佛世尊深心敬仰，持諸供物酪漿(麩-夫+少)蜜往世尊所，到已禮足在一面立，白世尊曰：『我等二人，多持酪漿(麩-夫+少)蜜來奉世尊，願見哀慈納我微供。』爾時世尊而作是念：『我今不可同諸外道以手受食。』尋念過去諸佛，為益有情如何而受？時清淨天空中告曰：『世尊當知！過去如來為有情故持鉢而食，世尊亦知其事如是。』于時世尊既先無鉢即自邀祈：『我若得鉢，然後受食。』時四天王知世尊心願，各持一石鉢而來奉佛。然此石鉢清淨輕妙周遍細密，形色端嚴非人所作。時四天王既各持鉢至世尊所，頂禮佛足在一面立白佛言：『世尊！我等各從石山持此石鉢來奉世尊，唯願慈悲垂哀納受。』爾時世尊作是念云：『今此四王各持石鉢以施於我，我若取一餘天怨望，乃至二三亦復如是。我今應可總納受之，以我神通合成一鉢，將適眾願。』作是念已便受四鉢，以佛神力重疊內之遂成一鉢。便持此鉢，為益有情故受商主供。既受供已，即為商主說諸呪願頌曰： 「Thế Tôn tại tam-ma-địa ，ư thất nhật trung ký đoạn phiền não thọ/thụ giải thoát lạc/nhạc ，vô nhân cúng dường ，bất ẩm bất thực/tự vô cơ khát tưởng 。nhĩ thời hữu nhị thương chủ ：nhất danh hoàng cô 、nhị danh thôn lạc ，các hữu bách lượng (lưỡng) xa cập đa nhân chúng ，cọng vi hưng phiến ，lộ do Phật sở 。thời nhị thương chủ ，tiên hữu tri thức mạng quá/qua sanh thiên ，cố ư thương nhân tác như thị niệm ：『kim Phật tại Bồ-đề thụ hạ thất nhật nhập định ，đoạn chư phiền não thọ/thụ giải thoát lạc/nhạc ，vô nhân cúng dường 。ngã kim ưng lệnh thử nhị thương chủ vi tối sơ cúng dường ，ư đa thế trung thọ/thụ chư công đức 。kim nghi khuyến vi thử sự ，vi tri thức cố 。』tác thị niệm dĩ ，ư dạ phần trung ，phóng đại quang minh chúc ngũ bách xa ，hiện kỳ bán thân tại hư không trung ，cáo nhị thương viết ：『nhữ kim đương tri ！Thích-Ca Mâu Ni Thế Tôn ，tại khoan quảng Ni liên Thiền hà Bồ-đề thụ hạ sơ thành chánh giác ，ư thất nhật trung giải thoát phiền não thọ/thụ bỉ an lạc ，bất ẩm bất thực/tự vô nhân cúng dường 。nhữ đẳng nhị nhân ，sự tốc cúng dường ，vi tối sơ cúng dường ，hoạch Đại lợi ích 。』tác thử ngữ dĩ ，Thiên toại tiện ẩn 。thời nhị thương chủ văn thử ngữ dĩ ，cộng tướng nghị viết ：『ngã đẳng đương tri ！Thế Tôn uy đức thậm kì ，kim Thiên vi bỉ lai cáo ngã đẳng lệnh sử cúng dường 。』tác thị nghị dĩ ，ư Phật Thế tôn thâm tâm kính ngưỡng ，trì chư cúng vật lạc tương (phu -phu +thiểu )mật vãng Thế Tôn sở ，đáo dĩ lễ túc tại nhất diện lập ，bạch Thế Tôn viết ：『ngã đẳng nhị nhân ，đa trì lạc tương (phu -phu +thiểu )mật lai phụng Thế Tôn ，nguyện kiến ai từ nạp ngã vi cung/cúng 。』nhĩ thời Thế Tôn nhi tác thị niệm ：『ngã kim bất khả đồng chư ngoại đạo dĩ thủ thọ/thụ thực/tự 。』tầm niệm quá khứ chư Phật ，vi ích hữu tình như hà nhi thọ/thụ ？thời thanh tịnh thiên không trung cáo viết ：『Thế Tôn đương tri ！quá khứ Như Lai vi hữu tình cố trì bát nhi thực/tự ，Thế Tôn diệc tri kỳ sự như thị 。』vu thời Thế Tôn ký tiên vô bát tức tự yêu kì ：『ngã nhược/nhã đắc bát ，nhiên hậu thọ/thụ thực/tự 。』thời Tứ Thiên Vương tri Thế Tôn tâm nguyện ，các trì nhất thạch bát nhi lai phụng Phật 。nhiên thử thạch bát thanh tịnh khinh diệu chu biến tế mật ，hình sắc đoan nghiêm phi nhân sở tác 。thời Tứ Thiên Vương ký các trì bát chí Thế Tôn sở ，đảnh lễ Phật túc tại nhất diện lập bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！ngã đẳng các tùng thạch sơn trì thử thạch bát lai phụng Thế Tôn ，duy nguyện từ bi thùy ai nạp thọ 。』nhĩ thời Thế Tôn tác thị niệm vân ：『kim thử tứ vương các trì thạch bát dĩ thí ư ngã ，ngã nhược/nhã thủ nhất dư Thiên oán vọng ，nãi chí nhị tam diệc phục như thị 。ngã kim ưng khả tổng nạp thọ chi ，dĩ ngã thần thông hợp thành nhất bát ，tướng thích chúng nguyện 。』tác thị niệm dĩ tiện thọ/thụ tứ bát ，dĩ Phật thần lực trọng điệp nội chi toại thành nhất bát 。tiện trì thử bát ，vi ích hữu tình cố thọ/thụ thương chủ cung/cúng 。ký thọ/thụ cung/cúng dĩ ，tức vi thương chủ thuyết chư chú nguyện tụng viết ： 「『所為布施者， 「『sở vi bố thí giả ， 必獲其義利； tất hoạch kỳ nghĩa lợi ； 若為樂故施， nhược/nhã vi lạc/nhạc cố thí ， 後必得安樂。 hậu tất đắc an lạc 。 福能招樂果， phước năng chiêu lạc/nhạc quả ， 所願皆成就； sở nguyện giai thành tựu ； 疾得圓寂處， tật đắc viên tịch xứ/xử ， 當證涅槃樂。 đương chứng Niết Bàn lạc/nhạc 。 勤修福德人， cần tu phước đức nhân ， 所有諸災橫； sở hữu chư tai hoạnh ； 及以天魔眾， cập dĩ thiên ma chúng ， 皆不能侵惱。 giai bất năng xâm não 。 若發勇猛者， nhược/nhã phát dũng mãnh giả ， 具聖慧能施； cụ Thánh tuệ năng thí ； 當盡苦海邊， đương tận khổ hải biên ， 必得無為樂。』 tất đắc vô vi lạc/nhạc 。』 「爾時四天王及二商主聞此頌已，甚生欣慶禮足而去。爾時世尊持此石鉢於尼連禪河岸，以水泥壇如法而食，食已還菩提樹下，收鉢洗足。以(麩-夫+少)酪漿蜜性冷故，爾時世尊患於風氣。魔王見佛患冷風氣，來詣佛所頂禮佛足白佛言：『世尊！涅槃時至，何用久住於世？可早入涅槃。』世尊知為魔王所惱，告言：『汝罪魔王！我未入涅槃。何以故？我未有聲聞弟子聰明智慧，若有他問如法而答，善破異論廣建正法，具足四部眾：苾芻、苾芻尼、鄔婆索迦、鄔婆斯迦，上天下界及諸十方，廣知我法修諸梵行，悉皆了知。若未如此，我未入涅槃。』魔王聞佛此語，心生懊惱隱身而去。釋提桓因見佛世尊患於風氣，即往贍部樹下，遠有訶梨勒林，於其林中取色香美味具足者訶梨勒果，速詣佛所頂禮佛足，在一面立白佛言：『我見世尊身患風氣故，取訶梨勒菓，今以奉施。若食此菓風氣即除，唯願世尊受我此藥。』 「nhĩ thời Tứ Thiên Vương cập nhị thương chủ văn thử tụng dĩ ，thậm sanh hân khánh lễ túc nhi khứ 。nhĩ thời Thế Tôn trì thử thạch bát ư Ni liên Thiền hà ngạn ，dĩ thủy nê đàn như pháp nhi thực/tự ，thực/tự dĩ hoàn Bồ-đề thụ hạ ，thu bát tẩy túc 。dĩ (phu -phu +thiểu )lạc tương mật tánh lãnh cố ，nhĩ thời Thế Tôn hoạn ư phong khí 。Ma Vương kiến Phật hoạn lãnh phong khí ，lai nghệ Phật sở đảnh lễ Phật túc bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！Niết-Bàn thời chí ，hà dụng cửu trụ ư thế ？khả tảo nhập Niết Bàn 。』Thế Tôn tri vi Ma Vương sở não ，cáo ngôn ：『nhữ tội Ma Vương ！ngã vị nhập Niết Bàn 。hà dĩ cố ？ngã vị hữu Thanh văn đệ-tử thông minh trí tuệ ，nhược hữu tha vấn như pháp nhi đáp ，thiện phá dị luận quảng kiến chánh pháp ，cụ túc tứ bộ chúng ：Bí-sô 、Bật-sô-ni 、ổ Bà tác/sách Ca 、ổ bà tư ca ，thượng thiên hạ giới cập chư thập phương ，quảng tri ngã pháp tu chư phạm hạnh ，tất giai liễu tri 。nhược/nhã vị như thử ，ngã vị nhập Niết Bàn 。』Ma Vương văn Phật thử ngữ ，tâm sanh áo não ẩn thân nhi khứ 。Thích-đề-hoàn-nhân kiến Phật Thế tôn hoạn ư phong khí ，tức vãng thiệm bộ thụ hạ ，viễn hữu ha lê lặc lâm ，ư kỳ lâm trung thủ sắc hương mỹ vị cụ túc giả ha lê lặc quả ，tốc nghệ Phật sở đảnh lễ Phật túc ，tại nhất diện lập bạch Phật ngôn ：『ngã kiến Thế Tôn thân hoạn phong khí cố ，thủ ha lê lặc quả ，kim dĩ phụng thí 。nhược/nhã thực/tự thử quả phong khí tức trừ ，duy nguyện Thế Tôn thọ/thụ ngã thử dược 。』 「爾時世尊便受服之，所患尋愈。爾時世尊所患既差，從菩提樹下起，往牟枝磷陀龍王池邊，坐一樹下念三摩地。時此池中合有七日雨下，牟枝磷陀龍王知七日雨下不絕，從池而出，以身繞佛七匝。引頭覆佛頭上。何以故？恐佛世尊冷熱不調，諸蜂蠅等虫惱亂世尊。時此龍王，過七日中見雨止已，方解其身變作天身，頂禮世尊足白佛言：『世尊！於此七日之中，頗安隱不？我身麁弊應無亂惱，願見歡喜。』 「nhĩ thời Thế Tôn tiện thọ/thụ phục chi ，sở hoạn tầm dũ 。nhĩ thời Thế Tôn sở hoạn ký sái ，tùng Bồ-đề thụ hạ khởi ，vãng mưu chi lân đà long Vương trì biên ，tọa nhất thụ hạ niệm tam-ma-địa 。thời thử trì trung hợp hữu thất nhật vũ hạ ，mưu chi lân đà long Vương tri thất nhật vũ hạ bất tuyệt ，tùng trì nhi xuất ，dĩ thân nhiễu Phật thất tạp/táp 。dẫn đầu phước Phật đầu thượng 。hà dĩ cố ？khủng Phật Thế tôn lãnh nhiệt bất điều ，chư phong dăng đẳng trùng não loạn Thế Tôn 。thời thử long Vương ，quá/qua thất nhật trung kiến vũ chỉ dĩ ，phương giải kỳ thân biến tác Thiên thân ，đảnh lễ Thế Tôn túc bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！ư thử thất nhật chi trung ，phả an ổn bất ？ngã thân thô tệ ưng vô loạn não ，nguyện kiến hoan hỉ 。』 「爾時世尊即說頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn tức thuyết tụng viết ： 「『知足果安樂， 「『tri túc quả an lạc ， 多聞者知法； đa văn giả tri Pháp ； 不害於眾生， bất hại ư chúng sanh ， 人間大慈悲。 nhân gian đại từ bi 。 能除世欲樂， năng trừ thế dục lạc/nhạc ， 諸惡皆遠離； chư ác giai viễn ly ； 我慢悉摧伏， ngã mạn tất tồi phục ， 斯人最安樂。』 tư nhân tối an lạc 。』 「佛說頌已，時彼龍王頂禮世尊還本住處。 「Phật thuyết tụng dĩ ，thời bỉ long Vương đảnh lễ Thế Tôn hoàn bổn trụ xứ 。 「爾時世尊復從池邊還菩提樹下，於草敷上端身結跏如法而坐，觀十二緣生循環返覆：所謂此有彼生：無明緣行、行緣識、識緣名色、名色緣六處、六處緣觸、觸緣受、受緣愛、愛緣取、取緣有、有緣生、生緣老死憂悲苦惱。此滅故彼滅：無明滅則行滅、行滅則識滅、識滅則名色滅、名色滅則六處滅、六處滅則觸滅、觸滅則受滅、受滅則愛滅、愛滅則取滅、取滅則有滅、有滅則生滅、生滅則老死憂悲苦惱滅。 「nhĩ thời Thế Tôn phục tùng trì biên hoàn Bồ-đề thụ hạ ，ư thảo phu thượng đoan thân kiết già như pháp nhi tọa ，quán thập nhị duyên sanh tuần hoàn phản phước ：sở vị thử hữu bỉ sanh ：vô minh duyên hạnh/hành/hàng 、hạnh/hành/hàng duyên thức 、thức duyên danh sắc 、danh sắc duyên lục xứ 、lục xứ duyên xúc 、xúc duyên thọ/thụ 、thọ/thụ duyên ái 、ái duyên thủ 、thủ duyên hữu 、hữu duyên sanh 、sanh duyên lão tử ưu bi khổ não 。thử diệt cố bỉ diệt ：vô minh diệt tức hạnh/hành/hàng diệt 、hạnh/hành/hàng diệt tức thức diệt 、thức diệt tức danh sắc diệt 、danh sắc diệt tức lục xứ diệt 、lục xứ diệt tức xúc diệt 、xúc diệt tức thọ/thụ diệt 、thọ/thụ diệt tức ái diệt 、ái diệt tức thủ diệt 、thủ diệt tức hữu diệt 、hữu diệt tức sanh diệt 、sanh diệt tức lão tử ưu bi khổ não diệt 。 「爾時世尊，於七日間入三摩地已，起而說頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn ，ư thất nhật gian nhập tam-ma-địa dĩ ，khởi nhi thuyết tụng viết ： 「『若此法能生， 「『nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 若能知因法， nhược/nhã năng tri nhân Pháp ， 彼義滅一切。 bỉ nghĩa diệt nhất thiết 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 若能知因苦， nhược/nhã năng tri nhân khổ ， 彼義滅一切。 bỉ nghĩa diệt nhất thiết 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 若能滅受盡， nhược/nhã năng diệt thọ/thụ tận ， 彼義滅一切。 bỉ nghĩa diệt nhất thiết 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 若能滅緣盡， nhược/nhã năng diệt duyên tận ， 彼義滅一切。 bỉ nghĩa diệt nhất thiết 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 若能滅諸漏， nhược/nhã năng diệt chư lậu ， 彼義滅一切。 bỉ nghĩa diệt nhất thiết 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 普照於世間， phổ chiếu ư thế gian ， 如日在空裏。 như nhật tại không lý 。 若此法能生， nhược/nhã thử pháp năng sanh ， 佛常在於定； Phật thường tại ư định ； 降伏諸魔軍， hàng phục chư ma quân ， 佛能斷鉤鎖。』 Phật năng đoạn câu tỏa 。』 「爾時世尊作是念已：『我得甚深之法，難見能見難知能知，不可思惟、難可思惟，其義微妙，唯有智者能知此法。若為他說，彼不能解。我法虛授徒自疲勞，益我愁惱。我今應獨於寂靜處，我所見法安樂境界思惟而住。』爾時世尊如上思惟，止心住已不念說法。時娑婆世界主梵天王，知佛心念即自思惟：『此世間敗壞諸眾生等，於彼苦境不能解脫。今時如來、應、正遍知出現世間，難逢難遇如烏曇鉢羅花。佛今出世，樂自寂靜不念說法。我今應往請佛。』作此念已，如大力士屈申臂頃，從梵天沒至世尊前，頂禮佛足在一面立，即說頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn tác thị niệm dĩ ：『ngã đắc thậm thâm chi Pháp ，nạn/nan kiến năng kiến nạn/nan tri năng tri ，bất khả tư tánh 、nạn/nan khả tư tánh ，kỳ nghĩa vi diệu ，duy hữu trí giả năng tri thử pháp 。nhược/nhã vi tha thuyết ，bỉ bất năng giải 。ngã pháp hư thọ/thụ đồ tự bì lao ，ích ngã sầu não 。ngã kim ưng độc ư tịch tĩnh xứ ，ngã sở kiến Pháp an lạc cảnh giới tư tánh nhi trụ/trú 。』nhĩ thời Thế Tôn như thượng tư tánh ，chỉ tâm trụ/trú dĩ bất niệm thuyết Pháp 。thời Ta Bà thế giới chủ phạm thiên vương ，tri Phật tâm niệm tức tự tư tánh ：『thử thế gian bại hoại chư chúng sanh đẳng ，ư bỉ khổ cảnh bất năng giải thoát 。kim thời Như Lai 、ưng 、Chánh-biến-Tri xuất hiện thế gian ，nạn/nan phùng nạn/nan ngộ như ô đàm bát la hoa 。Phật kim xuất thế ，lạc/nhạc tự tịch tĩnh bất niệm thuyết Pháp 。ngã kim ưng vãng thỉnh Phật 。』tác thử niệm dĩ ，như Đại lực sĩ khuất thân tý khoảnh ，tùng Phạm Thiên một chí Thế Tôn tiền ，đảnh lễ Phật túc tại nhất diện lập ，tức thuyết tụng viết ： 「『快哉今此摩揭陀， 「『khoái tai kim thử ma yết đà ， 而現未曾淨妙法； nhi hiện vị tằng tịnh diệu Pháp ； 於諸法中覺悟者， ư chư Pháp trung giác ngộ giả ， 唯願當開甘露門。』 duy nguyện đương khai cam lộ môn 。』 「世尊復以說伽他曰： 「Thế Tôn phục dĩ thuyết già tha viết ： 「『我所得法甚難遇， 「『ngã sở đắc Pháp thậm nạn/nan ngộ ， 能令有海悉無餘； năng lệnh hữu hải tất vô dư ； 少智愚人恒逆流， thiểu trí ngu nhân hằng nghịch lưu ， 由欲牽纏鎮漂沒。』 do dục khiên triền trấn phiêu một 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第五 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ ngũ 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第六 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ lục 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時大梵天王白佛言：『世尊！於此世間有諸眾生，或生或老，然其根性有上中下、利鈍不同、形相端嚴、性行調順、少諸煩惑，亦少煩惑種類；由不聽正法故，所解狹劣。世尊！如嗢鉢羅花、鉢特摩花、俱沒陀花、奔茶利迦花，並於水中或生或老，其花根性有上中下：一浮出水、一與水齊、一居水下。眾生亦爾，於世間中或生或老，然諸根性有上中下、利鈍不同、形相端嚴、性行調順、少諸煩惑、亦少煩惑種類；由不聽正法故，所解狹劣。為是人故當說正法，時彼諸人聞說法寶並皆悟解。』 「nhĩ thời Đại phạm Thiên Vương bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！ư thử thế gian hữu chư chúng sanh ，hoặc sanh hoặc lão ，nhiên kỳ căn tánh hữu thượng trung hạ 、lợi độn bất đồng 、hình tướng đoan nghiêm 、tánh hạnh/hành/hàng điều thuận 、thiểu chư phiền hoặc ，diệc thiểu phiền hoặc chủng loại ；do bất thính chánh pháp cố ，sở giải hiệp liệt 。Thế Tôn ！như ốt bát la hoa 、bát-đặc ma hoa 、câu một đà hoa 、Bôn trà lợi ca hoa ，tịnh ư thủy trung hoặc sanh hoặc lão ，kỳ hoa căn tánh hữu thượng trung hạ ：nhất phù xuất thủy 、nhất dữ thủy tề 、nhất cư thủy hạ 。chúng sanh diệc nhĩ ，ư thế gian trung hoặc sanh hoặc lão ，nhiên chư căn tánh hữu thượng trung hạ 、lợi độn bất đồng 、hình tướng đoan nghiêm 、tánh hạnh/hành/hàng điều thuận 、thiểu chư phiền hoặc 、diệc thiểu phiền hoặc chủng loại ；do bất thính chánh pháp cố ，sở giải hiệp liệt 。vi thị nhân cố đương thuyết Chánh Pháp ，thời bỉ chư nhân văn thuyết pháp bảo tịnh giai ngộ giải 。』 「爾時世尊聞是請已，便作是念：『我以佛眼觀彼眾生性差別不？』作是念已，即以佛眼觀見有情，或生、或老，然其根性有上中下、利鈍不同、形相端嚴、性行調順、少諸煩惑，亦少煩惑種類；由不聽正法故，所解狹劣。爾時世尊即於有情起大悲心，而說頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn văn thị thỉnh dĩ ，tiện tác thị niệm ：『ngã dĩ Phật nhãn quán bỉ chúng sanh tánh sái biệt bất ？』tác thị niệm dĩ ，tức dĩ Phật nhãn quán kiến hữu tình ，hoặc sanh 、hoặc lão ，nhiên kỳ căn tánh hữu thượng trung hạ 、lợi độn bất đồng 、hình tướng đoan nghiêm 、tánh hạnh/hành/hàng điều thuận 、thiểu chư phiền hoặc ，diệc thiểu phiền hoặc chủng loại ；do bất thính chánh pháp cố ，sở giải hiệp liệt 。nhĩ thời Thế Tôn tức ư hữu tình khởi đại bi tâm ，nhi thuyết tụng viết ： 「『若有於法深樂聽， 「『nhược hữu ư Pháp thâm lạc/nhạc thính ， 我即當開甘露門； ngã tức đương khai cam lộ môn ； 如其譏慢自輕人， như kỳ ky mạn tự khinh nhân ， 大梵我終不為說。』 đại phạm ngã chung bất vi thuyết 。』 「爾時大梵天王聞此頌已，作如是念：『佛於今者欲說正法。』心生喜躍頂禮佛足，遶佛三匝忽然不現。時佛世尊復作是念：『我於今者為誰先說？』又作念言：『有哥羅哥，往在因中曾為我師，及以種種供給，我當為彼先說正法。』爾時空中諸天白言：『世尊！其哥羅哥命終已來經今七日。』世尊亦以佛眼，觀知命終經其七日。復作念言：『彼哥羅哥，不聞我法失大利益，若得聞法利益無邊。』又復念言：『我今當為嗢達羅摩子說法，由於因中為第二師，種種供給我故為說。』空中諸天亦白佛言：『此嗢達羅摩子昨夜命過。』佛亦觀知昨夜命終，復作是念：『彼不聞我法失大利益，若得聞法利益無邊。』爾時世尊便作是念：『我欲先為何人說法？』復作是念：『應為彼五人先為說法。何以故？我昔苦行之時，彼等五人信心尊重承事供養。』復作是念：『彼等五人今何所在？』爾時世尊超人天眼觀察，乃見五人在波羅痆斯仙人墮處施鹿林中。見已從菩提樹坐下而起，往詣迦施那國波羅痆斯城，乃路逢一外道，名為親近。彼見世尊形容端嚴清淨色相善好，問曰：『具壽喬答摩！諸根端正、清淨顏容、皮膚細滑，於何教師而得出家？受誰法教？』爾時世尊即說頌曰： 「nhĩ thời Đại phạm Thiên Vương văn thử tụng dĩ ，tác như thị niệm ：『Phật ư kim giả dục thuyết Chánh Pháp 。』tâm sanh hỉ dược đảnh lễ Phật túc ，nhiễu Phật tam tạp/táp hốt nhiên bất hiện 。thời Phật Thế tôn phục tác thị niệm ：『ngã ư kim giả vi thùy tiên thuyết ？』hựu tác niệm ngôn ：『hữu Ca la Ca ，vãng tại nhân trung tằng vi ngã sư ，cập dĩ chủng chủng cung cấp ，ngã đương vi bỉ tiên thuyết Chánh Pháp 。』nhĩ thời không trung chư Thiên bạch ngôn ：『Thế Tôn ！kỳ Ca la Ca mạng chung dĩ lai Kinh kim thất nhật 。』Thế Tôn diệc dĩ Phật nhãn ，quán tri mạng chung Kinh kỳ thất nhật 。phục tác niệm ngôn ：『bỉ Ca la Ca ，bất văn ngã pháp thất Đại lợi ích ，nhược/nhã đắc văn Pháp lợi ích vô biên 。』hựu phục niệm ngôn ：『ngã kim đương vi ốt đạt La-ma tử thuyết Pháp ，do ư nhân trung vi đệ nhị sư ，chủng chủng cung cấp ngã cố vi thuyết 。』không trung chư Thiên diệc bạch Phật ngôn ：『thử ốt đạt La-ma tử tạc dạ mạng quá/qua 。』Phật diệc quán tri tạc dạ mạng chung ，phục tác thị niệm ：『bỉ bất văn ngã pháp thất Đại lợi ích ，nhược/nhã đắc văn Pháp lợi ích vô biên 。』nhĩ thời Thế Tôn tiện tác thị niệm ：『ngã dục tiên vi hà nhân thuyết Pháp ？』phục tác thị niệm ：『ưng vi bỉ ngũ nhân tiên vi thuyết Pháp 。hà dĩ cố ？ngã tích khổ hạnh chi thời ，bỉ đẳng ngũ nhân tín tâm tôn trọng thừa sự cúng dường 。』phục tác thị niệm ：『bỉ đẳng ngũ nhân kim hà sở tại ？』nhĩ thời Thế Tôn siêu nhân Thiên nhãn quan sát ，nãi kiến ngũ nhân tại ba la nhiếp tư Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung 。kiến dĩ tùng Bồ-đề thụ tọa hạ nhi khởi ，vãng nghệ Ca thí na quốc ba la nhiếp tư thành ，nãi lộ phùng nhất ngoại đạo ，danh vi thân cận 。bỉ kiến Thế Tôn hình dung đoan nghiêm thanh tịnh sắc tướng thiện hảo ，vấn viết ：『cụ thọ kiều đáp ma ！chư căn đoan chánh 、thanh tịnh nhan dung 、bì phu tế hoạt ，ư hà giáo sư nhi đắc xuất gia ？thọ/thụ thùy pháp giáo ？』nhĩ thời Thế Tôn tức thuyết tụng viết ： 「『我今不從師受業， 「『ngã kim bất tùng sư thọ nghiệp ， 亦無比類同於我； diệc vô bỉ loại đồng ư ngã ； 世間所應開覺者， thế gian sở ưng khai giác giả ， 唯我一人善能曉。 duy ngã nhất nhân thiện năng hiểu 。 一切通達超出世， nhất thiết thông đạt siêu xuất thế ， 而於諸法無所著； nhi ư chư Pháp vô sở trước ； 咸皆棄捨證解脫， hàm giai khí xả chứng giải thoát ， 自然覺悟不從師。 tự nhiên giác ngộ bất tùng sư 。 既無有人類於我， ký vô hữu nhân loại ư ngã ， 所以自然覺一切； sở dĩ tự nhiên giác nhất thiết ； 如來天人大導師， Như Lai Thiên Nhân đại đạo sư ， 已證一切智力具。』 dĩ chứng nhất thiết trí lực cụ 。』 「爾時世尊說此頌已，詣迦施那國波羅痆斯城，仙人墮處施鹿林中。是時五人在彼林中，遙見世尊，各相謂言：『共立一制，此沙門喬答摩，性多緩慢、常為邪命、斷惑數退。彼今廣飡美食，所謂酥、蜜、酪等，以酥油塗身香湯洗浴。彼喬答摩來至我所，我等不應起迎頂禮，亦莫喚坐，彼若坐時亦任遠坐。』立制纔竟，如來漸漸近五人所。時彼五人不勝如來威德尊重，從座而起，一人為如來安座、一人為如來取水、一人為如來安置洗足器、二人迎接為受三衣：『善來喬答摩！可坐此座。』世尊作是念：『此愚癡人！共立章制而便自犯。』作是念已就座而坐。五人供養，未知世尊得成正覺，心生輕慢，所有言說皆喚如來在俗名號，或喚喬答摩，或喚具壽，或喚種族。是時世尊見毀呰已，告五人曰：『於如來處，莫喚俗姓、喬答摩、具壽、種族名字。若如是毀呰如來者失大利益，生生之處於長夜中而受苦惱。何以故？若復有人頻喚如來俗姓名號等，彼無智人生生之處失大利益，常受苦惱。汝等應知！自今以去於如來所莫喚俗姓。』五人報曰：『具壽喬答摩！汝先苦行，不得正覺智慧之法，亦復不見善安樂住，汝不可得。何謂今日破戒棄捨苦行？心不能定，癡狂心亂廣受好食，所謂酥、乳酪等，酥油塗身香水洗浴。一無苦行，如何乃言得成正覺？』世尊報曰：『汝愚癡人！不見如來前後相貌諸根差別。』五人報曰：『具壽喬答摩！如是相貌，我見差別。』爾時世尊告五人曰：『出家之人不得親近二種邪師。云何為二？一者樂著凡夫下劣俗法及耽樂婬欲處、二者自苦己身造諸過失。並非聖者所行之法。此二邪法，出家之人當須遠離。我有處中之法，習行之者，當得清淨之眼及大智慧，成等正覺寂靜涅槃。何為處中法？所謂八聖道。云何為八？所謂正見、正思惟、正語、正業、正命、正精進、正念、正定。』爾時世尊而為五人以決定心說如是教。時五人中，二人侍佛學法，三人晨時乞飯，還至本處充六人食。又於中後，三人侍佛學法，二人入村乞食，還至本處五人共飡，唯佛世尊不非時食。 「nhĩ thời Thế Tôn thuyết thử tụng dĩ ，nghệ Ca thí na quốc ba la nhiếp tư thành ，Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung 。Thị thời ngũ nhân tại bỉ lâm trung ，dao kiến Thế Tôn ，các tướng vị ngôn ：『cọng lập nhất chế ，thử Sa Môn kiều đáp ma ，tánh đa hoãn mạn 、thường vi tà mạng 、đoạn hoặc số thoái 。bỉ kim quảng thực mỹ thực/tự ，sở vị tô 、mật 、lạc đẳng ，dĩ tô du đồ thân hương thang tẩy dục 。bỉ kiều đáp ma lai chí ngã sở ，ngã đẳng bất ưng khởi nghênh đảnh lễ ，diệc mạc hoán tọa ，bỉ nhược/nhã tọa thời diệc nhâm viễn tọa 。』lập chế tài cánh ，Như Lai tiệm tiệm cận ngũ nhân sở 。thời bỉ ngũ nhân bất thắng Như Lai uy đức tôn trọng ，tùng tọa nhi khởi ，nhất nhân vi Như Lai an tọa 、nhất nhân vi Như Lai thủ thủy 、nhất nhân vi Như Lai an trí tẩy túc khí 、nhị nhân nghênh tiếp vi thọ/thụ tam y ：『thiện lai kiều đáp ma ！khả tọa thử tọa 。』Thế Tôn tác thị niệm ：『thử ngu si nhân ！cọng lập chương chế nhi tiện tự phạm 。』tác thị niệm dĩ tựu tọa nhi tọa 。ngũ nhân cúng dường ，vị tri Thế Tôn đắc thành chánh giác ，tâm sanh khinh mạn ，sở hữu ngôn thuyết giai hoán Như Lai tại tục danh hiệu ，hoặc hoán kiều đáp ma ，hoặc hoán cụ thọ ，hoặc hoán chủng tộc 。Thị thời Thế Tôn kiến hủy 呰dĩ ，cáo ngũ nhân viết ：『ư Như Lai xứ/xử ，mạc hoán tục tính 、kiều đáp ma 、cụ thọ 、chủng tộc danh tự 。nhược như thị hủy 呰Như Lai giả thất Đại lợi ích ，sanh sanh chi xứ/xử ư trường/trưởng dạ trung nhi thọ khổ não 。hà dĩ cố ？nhược/nhã phục hưũ nhân tần hoán Như Lai tục tính danh hiệu đẳng ，bỉ vô trí nhân sanh sanh chi xứ/xử thất Đại lợi ích ，thường thọ khổ não 。nhữ đẳng ứng tri ！tự kim dĩ khứ ư Như Lai sở mạc hoán tục tính 。』ngũ nhân báo viết ：『cụ thọ kiều đáp ma ！nhữ tiên khổ hạnh ，bất đắc chánh giác trí tuệ chi Pháp ，diệc phục bất kiến thiện an lạc trụ ，nhữ bất khả đắc 。hà vị kim nhật phá giới khí xả khổ hạnh ？tâm bất năng định ，si cuồng tâm loạn quảng thọ/thụ hảo thực/tự ，sở vị tô 、nhũ lạc đẳng ，tô du đồ thân hương thủy tẩy dục 。nhất vô khổ hạnh ，như hà nãi ngôn đắc thành chánh giác ？』Thế Tôn báo viết ：『nhữ ngu si nhân ！bất kiến Như Lai tiền hậu tướng mạo chư căn sái biệt 。』ngũ nhân báo viết ：『cụ thọ kiều đáp ma ！như thị tướng mạo ，ngã kiến sái biệt 。』nhĩ thời Thế Tôn cáo ngũ nhân viết ：『xuất gia chi nhân bất đắc thân cận nhị chủng tà sư 。vân hà vi nhị ？nhất giả lạc/nhạc trước/trứ phàm phu hạ liệt tục Pháp cập đam lạc/nhạc dâm dục xứ/xử 、nhị giả tự khổ kỷ thân tạo chư quá thất 。tịnh phi Thánh Giả sở hạnh chi Pháp 。thử nhị tà pháp ，xuất gia chi nhân đương tu viễn ly 。ngã hữu xứ trung chi Pháp ，tập hạnh/hành/hàng chi giả ，đương đắc thanh tịnh chi nhãn cập đại trí tuệ ，thành đẳng chánh giác tịch tĩnh Niết-Bàn 。hà vi xứ trung Pháp ？sở vị bát Thánh đạo 。vân hà vi bát ？sở vị chánh kiến 、chánh tư duy 、chánh ngữ 、chánh nghiệp 、chánh mạng 、chánh tinh tấn 、chánh niệm 、chánh định 。』nhĩ thời Thế Tôn nhi vi ngũ nhân dĩ quyết định tâm thuyết như thị giáo 。thời ngũ nhân trung ，nhị nhân thị Phật học Pháp ，tam nhân Thần thời khất phạn ，hoàn chí bản xứ sung lục nhân thực/tự 。hựu ư trung hậu ，tam nhân thị Phật học Pháp ，nhị nhân nhập thôn khất thực ，hoàn chí bản xứ ngũ nhân cọng thực ，duy Phật Thế tôn bất phi thời thực 。 「爾時世尊告五人曰：『此苦聖諦法，我未曾聞；由如理作意精勤力故，得淨慧眼智明覺生。此苦集聖諦法，我未曾聞；由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅聖諦法，我未曾聞；由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅道聖諦法，我未曾聞；由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。』復告五人：『此苦聖諦法，我未曾知，今當應知！由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦集聖諦法，我未曾斷，今當應斷！如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅聖諦法，我未所證，今當應證！如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅道聖諦，我未修習，今當應修！如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦聖諦，我已遍知，不復更知，先未曾聞，由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦集聖諦，我已永斷，更不復斷，先未曾聞，由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅聖諦，我已作證，更不復證，先未所證，由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。此苦滅道聖諦，我已修習，先未所習，由如理作意精進力故，得淨慧眼智明覺生。汝等五人當知！我先未得此四諦三轉十二種，未生淨眼智明覺，不能超過人天，乃至梵界、諸沙門、婆羅門、一切世間天人、阿蘇羅，未證解脫出離，不離顛倒，我不證無上正智。汝等當知！我自修習此四聖諦三轉十二種，證已即生淨眼智明，了達正覺。爾時我便超過人、天、魔、梵界及世沙門婆羅門，於天人阿蘇羅解脫，出離心所顛倒。我得於正智無上正覺。』世尊說此法時，具壽憍陳如證於無垢無塵法中得法眼淨，及八萬天眾於法中亦證法眼。 「nhĩ thời Thế Tôn cáo ngũ nhân viết ：『thử khổ thánh đế Pháp ，ngã vị tằng văn ；do như lý tác ý tinh cần lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ tập thánh đế Pháp ，ngã vị tằng văn ；do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt thánh đế Pháp ，ngã vị tằng văn ；do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt đạo Thánh đế Pháp ，ngã vị tằng văn ；do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。』phục cáo ngũ nhân ：『thử khổ thánh đế Pháp ，ngã vị tằng tri ，kim đương ứng tri ！do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ tập thánh đế Pháp ，ngã vị tằng đoạn ，kim đương ưng đoạn ！như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt thánh đế Pháp ，ngã vị sở chứng ，kim đương ưng chứng ！như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt đạo Thánh đế ，ngã vị tu tập ，kim đương ưng tu ！như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ thánh đế ，ngã dĩ biến tri ，bất phục cánh tri ，tiên vị tằng văn ，do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ tập thánh đế ，ngã dĩ vĩnh đoạn ，cánh bất phục đoạn ，tiên vị tằng văn ，do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt thánh đế ，ngã dĩ tác chứng ，cánh bất phục chứng ，tiên vị sở chứng ，do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。thử khổ diệt đạo Thánh đế ，ngã dĩ tu tập ，tiên vị sở tập ，do như lý tác ý tinh tấn lực cố ，đắc tịnh Tuệ-nhãn trí minh giác sanh 。nhữ đẳng ngũ nhân đương tri ！ngã tiên vị đắc thử Tứ đế tam chuyển thập nhị chủng ，vị sanh Tịnh nhãn trí minh giác ，bất năng siêu quá nhân thiên ，nãi chí phạm giới 、chư Sa Môn 、Bà-la-môn 、nhất thiết thế gian Thiên Nhân 、A-tô-la ，vị chứng giải thoát xuất ly ，bất ly điên đảo ，ngã bất chứng vô thượng chánh trí 。nhữ đẳng đương tri ！ngã tự tu tập thử tứ thánh đế tam chuyển thập nhị chủng ，chứng dĩ tức sanh Tịnh nhãn trí minh ，liễu đạt chánh giác 。nhĩ thời ngã tiện siêu quá nhân 、Thiên 、ma 、phạm giới cập thế Sa môn Bà la môn ，ư Thiên Nhân A-tô-la giải thoát ，xuất ly tâm sở điên đảo 。ngã đắc ư chánh trí vô thượng chánh giác 。』Thế Tôn thuyết thử pháp thời ，cụ thọ Kiều-trần-như chứng ư vô cấu vô trần Pháp trung đắc pháp nhãn tịnh ，cập bát vạn Thiên Chúng ư Pháp trung diệc chứng pháp nhãn 。 「爾時世尊告憍陳如曰：『汝證法已。』答曰：『世尊！我已證。』佛復告曰：『憍陳如！汝證法耶？』答曰：『善逝！已證。』佛言：『具壽憍陳如既遍證法，以是義故，號阿若憍陳如。』爾時地行藥叉眾聞世尊語，同發聲言：『仁者當知！此佛世尊，於波羅痆斯城仙人墮處施鹿林中三轉十二行法輪，非諸沙門、婆羅門、人天、魔梵之所能轉，令多人安樂故、令多人利益故、哀愍有情故。由是義故，天眾增益蘇羅損減。』爾時空行藥叉，聞地行聲已，亦同發聲，乃至四天王天、三十三天、炎魔天、覩史天、化樂天、他化自在天，及諸梵天，皆同時、同剎那、同臘婆、同牟呼栗多發聲。阿迦尼吒天聞是聲已亦同言曰：『仁者當知！此佛世尊，波羅痆斯城仙人墮處施鹿林中三轉十二行相法輪，非諸沙門、婆羅門、天、人、魔、梵之所能轉。為令多人得安樂故、為令多人得利益故、哀愍有情故，天眾增長、蘇羅損減。』世尊波羅痆斯城仙人墮處施鹿林中三轉十二行相法輪故，因號此法經及此地，名為『轉法輪處經』。 「nhĩ thời Thế Tôn cáo Kiều-trần-như viết ：『nhữ chứng Pháp dĩ 。』đáp viết ：『Thế Tôn ！ngã dĩ chứng 。』Phật phục cáo viết ：『Kiều-trần-như ！nhữ chứng Pháp da ？』đáp viết ：『Thiện-Thệ ！dĩ chứng 。』Phật ngôn ：『cụ thọ Kiều-trần-như ký biến chứng Pháp ，dĩ thị nghĩa cố ，hiệu A-nhã Kiều-trần-như 。』nhĩ thời địa hạnh/hành/hàng dược xoa chúng văn Thế Tôn ngữ ，đồng phát thanh ngôn ：『nhân giả đương tri ！thử Phật Thế tôn ，ư ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung tam chuyển thập nhị hạnh/hành/hàng Pháp luân ，phi chư Sa Môn 、Bà-la-môn 、nhân thiên 、ma phạm chi sở năng chuyển ，lệnh đa nhân an lạc cố 、lệnh đa nhân lợi ích cố 、ai mẩn hữu tình cố 。do thị nghĩa cố ，Thiên Chúng tăng ích tô La tổn giảm 。』nhĩ thời không hạnh/hành/hàng dược xoa ，văn địa hạnh/hành/hàng thanh dĩ ，diệc đồng phát thanh ，nãi chí Tứ Thiên vương thiên 、tam thập tam thiên 、viêm Ma Thiên 、đổ sử Thiên 、Hoá Lạc Thiên 、tha hóa tự tại thiên ，cập chư Phạm Thiên ，giai đồng thời 、đồng sát-na 、đồng lạp Bà 、đồng mưu hô lật đa phát thanh 。A Ca Ni Trá Thiên văn thị thanh dĩ diệc đồng ngôn viết ：『nhân giả đương tri ！thử Phật Thế tôn ，ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung tam chuyển thập nhị hành tướng Pháp luân ，phi chư Sa Môn 、Bà-la-môn 、Thiên 、nhân 、ma 、phạm chi sở năng chuyển 。vi lệnh đa nhân đắc an lạc cố 、vi lệnh đa nhân đắc lợi ích cố 、ai mẩn hữu tình cố ，Thiên Chúng tăng trưởng 、tô La tổn giảm 。』Thế Tôn ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung tam chuyển thập nhị hành tướng Pháp luân cố ，nhân hiệu thử pháp Kinh cập thử địa ，danh vi 『chuyển pháp luân xứ/xử Kinh 』。 「爾時世尊復告四人曰：『有四聖諦。云何為四？所謂苦聖諦、集聖諦、滅聖諦、道聖諦。云何苦聖諦？所謂生苦、老苦、病苦、死苦、愛別離苦、怨憎會苦、求不得苦乃至五取蘊苦。如此應知修習八聖道：所謂正見、正思惟、正語、正業、正命、正精進、正念、正定。云何名集聖諦？所謂愛欲更受後有，愛、喜、貪、俱行愛，彼彼欣樂染愛，為捨離故，應修習八正道。云何滅聖諦？所謂愛欲更受後有，喜愛相應攀緣染著，為滅壞、休息、永沒、離欲、見證故，修習八正道。云何道聖諦？所謂八聖道，應當修習。』世尊說此四諦法時，阿若憍陳如證諸漏盡心得解脫，四人於此法中，離諸塵垢證清淨眼。爾時世間中有二應供：一是世尊、二是憍陳如。 「nhĩ thời Thế Tôn phục cáo tứ nhân viết ：『hữu tứ thánh đế 。vân hà vi tứ ？sở vị khổ thánh đế 、tập thánh đế 、diệt thánh đế 、đạo Thánh đế 。vân hà khổ thánh đế ？sở vị sanh khổ 、lão khổ 、bệnh khổ 、tử khổ 、ái biệt ly khổ 、oán tắng hội khổ 、cầu bất đắc khổ nãi chí ngũ thủ uẩn khổ 。như thử ứng tri tu tập bát Thánh đạo ：sở vị chánh kiến 、chánh tư duy 、chánh ngữ 、chánh nghiệp 、chánh mạng 、chánh tinh tấn 、chánh niệm 、chánh định 。vân hà danh tập thánh đế ？sở vị ái dục cánh thọ/thụ hậu hữu ，ái 、hỉ 、tham 、câu hạnh/hành/hàng ái ，bỉ bỉ hân lạc/nhạc nhiễm ái ，vi xả ly cố ，ưng tu tập Bát Chánh Đạo 。vân hà diệt thánh đế ？sở vị ái dục cánh thọ/thụ hậu hữu ，hỉ ái tướng ứng phàn duyên nhiễm trước ，vi diệt hoại 、hưu tức 、vĩnh một 、ly dục 、kiến chứng cố ，tu tập Bát Chánh Đạo 。vân hà đạo Thánh đế ？sở vị bát Thánh đạo ，ứng đương tu tập 。』Thế Tôn thuyết thử tứ đế pháp thời ，A-nhã Kiều-trần-như chứng chư lậu tận tâm đắc giải thoát ，tứ nhân ư thử Pháp trung ，ly chư trần cấu chứng thanh Tịnh nhãn 。nhĩ thời thế gian trung hữu nhị Ứng-Cúng ：nhất thị Thế Tôn 、nhị thị Kiều-trần-như 。 「爾時世尊復告四人曰：『汝等當知！色無我，若色有我，不應生諸疾苦、能於色中作如是色不作如是色。是故汝等，知色無我故，生諸疾苦、不能作如是色不作如是色；受想行識亦復如是應知。』爾時世尊復告四人曰：『於意云何？色為是常？為無常耶？』答曰：『大德！色是無常。』告曰：『色若無常者，為苦？非苦？』答曰：『大德！是苦。』告曰：『色若無常苦者，即是變壞。若多聞弟子者，執色是我、我有諸色、色屬於我、我在色中不？』答曰：『不也。』世尊告曰：『如是受想行識，為是常耶？為無常耶？』答曰：『大德！無常也。』告曰：『乃至識等無常者，為苦？非苦？』答曰：『是苦，大德！』告曰：『識等無常苦者，即是變壞。若有多聞弟子，執色乃至識是我，我有識等、識等屬我、我在識等中不？』答曰：『不也。大德！』告曰：『是故當知！諸所有色，若過去、若未來、若現在，若內、若外，若麁、若細，若勝、若劣，若近、若遠，如是諸色非我、非我所有、非屬於我、我不在色，由如實遍知，應如是見；乃至受想行識亦如是見。汝等聲聞弟子，具足多聞觀五取蘊，離我我所。如是觀已，知諸世間實無可取。無可取故不生怖畏，無怖畏故內證圓寂：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有。』 「nhĩ thời Thế Tôn phục cáo tứ nhân viết ：『nhữ đẳng đương tri ！sắc vô ngã ，nhược/nhã sắc hữu ngã ，bất ưng sanh chư tật khổ 、năng ư sắc trung tác như thị sắc bất tác như thị sắc 。thị cố nhữ đẳng ，tri sắc vô ngã cố ，sanh chư tật khổ 、bất năng tác như thị sắc bất tác như thị sắc ；thọ tưởng hành thức diệc phục như thị ứng tri 。』nhĩ thời Thế Tôn phục cáo tứ nhân viết ：『ư ý vân hà ？sắc vi thị thường ？vi vô thường da ？』đáp viết ：『Đại Đức ！sắc thị vô thường 。』cáo viết ：『sắc nhược/nhã vô thường giả ，vi khổ ？phi khổ ？』đáp viết ：『Đại Đức ！thị khổ 。』cáo viết ：『sắc nhược/nhã vô thường khổ giả ，tức thị biến hoại 。nhược/nhã đa văn đệ-tử giả ，chấp sắc thị ngã 、ngã hữu chư sắc 、sắc chúc ư ngã 、ngã tại sắc trung bất ？』đáp viết ：『bất dã 。』Thế Tôn cáo viết ：『như thị thọ tưởng hành thức ，vi thị thường da ？vi vô thường da ？』đáp viết ：『Đại Đức ！vô thường dã 。』cáo viết ：『nãi chí thức đẳng vô thường giả ，vi khổ ？phi khổ ？』đáp viết ：『thị khổ ，Đại Đức ！』cáo viết ：『thức đẳng vô thường khổ giả ，tức thị biến hoại 。nhược hữu đa văn đệ-tử ，chấp sắc nãi chí thức thị ngã ，ngã hữu thức đẳng 、thức đẳng chúc ngã 、ngã tại thức đẳng trung bất ？』đáp viết ：『bất dã 。Đại Đức ！』cáo viết ：『thị cố đương tri ！chư sở hữu sắc ，nhược/nhã quá khứ 、nhược/nhã vị lai 、nhược/nhã hiện tại ，nhược/nhã nội 、nhược/nhã ngoại ，nhược/nhã thô 、nhược/nhã tế ，nhược/nhã thắng 、nhược/nhã liệt ，nhược/nhã cận 、nhược/nhã viễn ，như thị chư sắc phi ngã 、phi ngã sở hữu 、phi chúc ư ngã 、ngã bất tại sắc ，do như thật biến tri ，ưng như thị kiến ；nãi chí thọ tưởng hành thức diệc như thị kiến 。nhữ đẳng Thanh văn đệ-tử ，cụ túc đa văn quán ngũ thủ uẩn ，ly ngã ngã sở 。như thị quán dĩ ，tri chư thế gian thật vô khả thủ 。vô khả thủ cố bất sanh bố úy ，vô bố úy cố nội chứng viên tịch ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu 。』 「爾時世尊說此法時，彼四人等聞此法已，心得解脫證阿羅漢果。是時世間有六阿羅漢，佛為第一。 「nhĩ thời Thế Tôn thuyết thử pháp thời ，bỉ tứ nhân đẳng văn thử pháp dĩ ，tâm đắc giải thoát chứng A-la-hán quả 。Thị thời thế gian hữu lục A-la-hán ，Phật vi đệ nhất 。 「爾時佛在波羅痆斯城婆羅(木*柰)河邊，時彼城中有長者子名曰耶舍，於日日中，令奏女樂受五欲樂，身心疲倦即便眠臥，諸伎女等圍遶而睡。爾時耶舍中夜忽覺，見諸伎女，九孔流溢種種不淨，頭髮蓬亂衣服垢穢，手足繁鬧囈言喧雜。見此事已作是思惟：『我於今夜在屍林耶？』心生驚怖起躡寶履，其履價直百千兩金，趨至門邊大聲叫喚：『諸人當知，苦來逼我！諸人當知，苦來逼我！』悲泣雨淚。時有非人，隱耶舍聲不令人覺，即為開門。爾時耶舍，出至大門亦發大聲，悲泣哽噎復作是言：『諸人當知，苦來逼我！』時彼非人隱耶舍聲不令人覺，便為開門。爾時耶舍出至城門如前叫喚，時彼非人亦為開門。爾時耶舍出城門已至婆羅(木*柰)河邊，爾時世尊河邊經行，耶舍見水如前叫喚，佛聞其聲，告言：『童子！此處無畏，汝可渡來。』於是耶舍脫留寶履，渡詣佛所，頂禮佛足在一面立。 「nhĩ thời Phật tại ba la nhiếp tư thành Bà la (mộc *nại )hà biên ，thời bỉ thành trung hữu Trưởng-giả tử danh viết Da xá ，ư nhật nhật trung ，lệnh tấu nữ lạc thọ ngũ dục lạc/nhạc ，thân tâm bì quyện tức tiện miên ngọa ，chư kỹ nữ đẳng vi nhiễu nhi thụy 。nhĩ thời Da xá trung dạ hốt giác ，kiến chư kỹ nữ ，cửu khổng lưu dật chủng chủng bất tịnh ，đầu phát bồng loạn y phục cấu uế ，thủ túc phồn nháo nghệ ngôn huyên tạp 。kiến thử sự dĩ tác thị tư tánh ：『ngã ư kim dạ tại thi lâm da ？』tâm sanh kinh phố khởi niếp bảo lý ，kỳ lý giá trực bách thiên lượng (lưỡng) kim ，xu chí môn biên Đại thanh khiếu hoán ：『chư nhân đương tri ，khổ lai bức ngã ！chư nhân đương tri ，khổ lai bức ngã ！』bi khấp vũ lệ 。thời hữu phi nhân ，ẩn Da xá thanh bất lệnh nhân giác ，tức vi khai môn 。nhĩ thời Da xá ，xuất chí Đại môn diệc phát Đại thanh ，bi khấp ngạnh ế phục tác thị ngôn ：『chư nhân đương tri ，khổ lai bức ngã ！』thời bỉ phi nhân ẩn Da xá thanh bất lệnh nhân giác ，tiện vi khai môn 。nhĩ thời Da xá xuất chí thành môn như tiền khiếu hoán ，thời bỉ phi nhân diệc vi khai môn 。nhĩ thời Da xá xuất thành môn dĩ chí Bà la (mộc *nại )hà biên ，nhĩ thời Thế Tôn hà biên kinh hành ，Da xá kiến thủy như tiền khiếu hoán ，Phật văn kỳ thanh ，cáo ngôn ：『Đồng tử ！thử xứ vô úy ，nhữ khả độ lai 。』ư thị Da xá thoát lưu bảo lý ，độ nghệ Phật sở ，đảnh lễ Phật túc tại nhất diện lập 。 「爾時世尊即將耶舍至其住處，佛就本座。時彼耶舍禮佛足已對如來坐。爾時世尊即為敷演妙法示教利喜。諸佛常法：先說此法，所謂布施、持戒生天之因。復說五欲所有過患；讚歎出家獨處山林，思惟觀察斷諸煩惱。演說廣大微妙之法，開示令解；諸有聽者聞說此法，歡喜清淨無有疑惑。佛觀知已更復為說出世之法：所謂苦集滅道聖諦。猶如浣衣先除垢穢，既清淨已色即易染；耶舍亦爾，初聞佛說心器清淨，便能了知四聖諦法，證預流果，見法得法極通達法，究竟堅法越一切悕望，度一切疑惑不假他緣，於大師教餘不能引，於諸法中得無所畏。耶舍爾時得此法已心大歡喜，從座而起整衣服，頂禮佛足右膝著地，合掌白佛而作是言：『世尊！我今入此微妙之法獲大勝利，從今已後乃至盡形，歸佛法僧，為五戒鄔波索迦：不殺、不盜、不耶行、不妄語、不飲酒。』作是語已退坐一面。 「nhĩ thời Thế Tôn tức tướng Da xá chí kỳ trụ xứ ，Phật tựu bổn tọa 。thời bỉ Da xá lễ Phật túc dĩ đối Như Lai tọa 。nhĩ thời Thế Tôn tức vi phu diễn diệu pháp thị giáo lợi hỉ 。chư Phật thường Pháp ：tiên thuyết thử pháp ，sở vị bố thí 、trì giới sanh thiên chi nhân 。phục thuyết ngũ dục sở hữu quá hoạn ；tán thán xuất gia độc xứ/xử sơn lâm ，tư tánh quan sát đoạn chư phiền não 。diễn thuyết quảng đại vi diệu chi Pháp ，khai thị lệnh giải ；chư hữu thính giả văn thuyết thử pháp ，hoan hỉ thanh tịnh vô hữu nghi hoặc 。Phật quán tri dĩ cánh phục vi thuyết xuất thế chi Pháp ：sở vị khổ tập diệt đạo thánh đế 。do như hoán y tiên trừ cấu uế ，ký thanh tịnh dĩ sắc tức dịch nhiễm ；Da xá diệc nhĩ ，sơ văn Phật thuyết tâm khí thanh tịnh ，tiện năng liễu tri tứ thánh đế Pháp ，chứng dự lưu quả ，kiến Pháp đắc pháp cực thông đạt Pháp ，cứu cánh kiên pháp việt nhất thiết hy vọng ，độ nhất thiết nghi hoặc bất giả tha duyên ，ư Đại sư giáo dư bất năng dẫn ，ư chư Pháp trung đắc vô sở úy 。Da xá nhĩ thời đắc thử pháp dĩ tâm đại hoan hỉ ，tùng tọa nhi khởi chỉnh y phục ，đảnh lễ Phật túc hữu tất trước địa ，hợp chưởng bạch Phật nhi tác thị ngôn ：『Thế Tôn ！ngã kim nhập thử vi diệu chi Pháp hoạch Đại thắng lợi ，tùng kim dĩ hậu nãi chí tận hình ，quy Phật pháp tăng ，vi ngũ giới ô ba tác ca ：bất sát 、bất đạo 、bất da hạnh/hành/hàng 、bất vọng ngữ 、bất ẩm tửu 。』tác thị ngữ dĩ thoái tọa nhất diện 。 「時彼耶舍出城已後，妻從睡覺不見耶舍，處處尋覓莫知所在，告父長者曰：『長者當知！今子耶舍不知所在。』長者聞已作如是念：『豈非我子被諸惡賊及以怨家將出城外作無利耶？』作是念已，即於四方令諸馬使、自持火炬與諸人等處處尋覓，遂出城門漸至河側，見有寶履價直百千，便作是念：『我子定非惡賊得去，既脫寶履明知渡河。』長者即便渡河而去，漸至佛所。于時世尊遙見長者從外而來，即以神力令彼長者雖入眾中不見其子。時彼長者既至佛所頂禮佛足，白言：『世尊！見我耶舍以不？』佛言：『長者！汝宜且坐，容於此處與子相見。』時彼長者聞佛語已，起歡喜心得未曾有，禮佛雙足在一面坐。 「thời bỉ Da xá xuất thành dĩ hậu ，thê tùng thụy giác bất kiến Da xá ，xứ xứ tầm mịch mạc tri sở tại ，cáo phụ Trưởng-giả viết ：『Trưởng-giả đương tri ！kim tử Da xá bất tri sở tại 。』Trưởng-giả văn dĩ tác như thị niệm ：『khởi phi ngã tử bị chư ác tặc cập dĩ oan gia tướng xuất thành ngoại tác vô lợi da ？』tác thị niệm dĩ ，tức ư tứ phương lệnh chư mã sử 、tự trì hỏa cự dữ chư nhân đẳng xứ xứ tầm mịch ，toại xuất thành môn tiệm chí hà trắc ，kiến hữu bảo lý giá trực bách thiên ，tiện tác thị niệm ：『ngã tử định phi ác tặc đắc khứ ，ký thoát bảo lý minh tri độ hà 。』Trưởng-giả tức tiện độ hà nhi khứ ，tiệm chí Phật sở 。vu thời Thế Tôn dao kiến Trưởng-giả tùng ngoại nhi lai ，tức dĩ thần lực lệnh bỉ Trưởng-giả tuy nhập chúng trung bất kiến kỳ tử 。thời bỉ Trưởng-giả ký chí Phật sở đảnh lễ Phật túc ，bạch ngôn ：『Thế Tôn ！kiến ngã Da xá dĩ bất ？』Phật ngôn ：『Trưởng-giả ！nhữ nghi thả tọa ，dung ư thử xứ/xử dữ tử tướng kiến 。』thời bỉ Trưởng-giả văn Phật ngữ dĩ ，khởi hoan hỉ tâm đắc vị tằng hữu ，lễ Phật song túc tại nhất diện tọa 。 「爾時世尊為說妙法示教利喜。諸佛常法：凡所演說，先開布施、持戒生天之因，復說五欲所有過患，讚彼出家獨處山林，乃至令彼長者得預流果。其子耶舍猶著俗時種種珍寶莊嚴之具，得阿羅漢果。爾時世尊即攝神力而說頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn vi thuyết diệu pháp thị giáo lợi hỉ 。chư Phật thường Pháp ：phàm sở diễn thuyết ，tiên khai bố thí 、trì giới sanh thiên chi nhân ，phục thuyết ngũ dục sở hữu quá hoạn ，tán bỉ xuất gia độc xứ/xử sơn lâm ，nãi chí lệnh bỉ Trưởng-giả đắc dự lưu quả 。kỳ tử Da xá do trước/trứ tục thời chủng chủng trân bảo trang nghiêm chi cụ ，đắc A-la-hán quả 。nhĩ thời Thế Tôn tức nhiếp thần lực nhi thuyết tụng viết ： 「『調伏寂靜持淨戒， 「『điều phục tịch tĩnh trì tịnh giới ， 常以妙法自莊嚴； thường dĩ diệu pháp tự trang nghiêm ； 於諸含識無害心， ư chư hàm thức vô hại tâm ， 是謂沙門苾芻行。』 thị vị Sa Môn Bí-sô hạnh/hành/hàng 。』 「於是時中，世間有七阿羅漢，佛為第一。 「ư thị thời trung ，thế gian hữu thất A-la-hán ，Phật vi đệ nhất 。 「爾時長者，忽見其子在佛前坐，見已告曰：『童子汝來，共汝歸家。汝母相憶，悲傷啼泣。』 「nhĩ thời Trưởng-giả ，hốt kiến kỳ tử tại Phật tiền tọa ，kiến dĩ cáo viết ：『Đồng tử nhữ lai ，cọng nhữ quy gia 。nhữ mẫu tướng ức ，bi thương Đề khấp 。』 「爾時世尊告長者曰：『於意云何？頗有已得無學智、見證四諦法，彼人還家飡吐食不？』長者答曰：『不也，大德！』佛言：『長者！汝今已得有學智、見證四諦法不？』答曰：『已得。』佛告長者曰：『此耶舍童子，已得無學智見證四諦法。』長者白言：『我子耶舍獲大果利，得無學智見，證四聖諦理，所謂苦集滅道。』 「nhĩ thời Thế Tôn cáo Trưởng-giả viết ：『ư ý vân hà ？pha hữu dĩ đắc vô học trí 、kiến chứng tứ đế pháp ，bỉ nhân hoàn gia thực thổ thực/tự bất ？』Trưởng-giả đáp viết ：『bất dã ，Đại Đức ！』Phật ngôn ：『Trưởng-giả ！nhữ kim dĩ đắc hữu học trí 、kiến chứng tứ đế pháp bất ？』đáp viết ：『dĩ đắc 。』Phật cáo Trưởng-giả viết ：『thử Da xá Đồng tử ，dĩ đắc vô học trí kiến chứng tứ đế pháp 。』Trưởng-giả bạch ngôn ：『ngã tử Da xá hoạch Đại quả lợi ，đắc vô học trí kiến ，chứng tứ thánh đế lý ，sở vị khổ tập diệt đạo 。』 「爾時長者白佛言：『世尊！願佛世尊至明日時，與子耶舍來我宅中受我供養。』爾時世尊默受其請，長者知佛許已禮足而去。 「nhĩ thời Trưởng-giả bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！nguyện Phật Thế tôn chí minh nhật thời ，dữ tử Da xá lai ngã trạch trung thọ/thụ ngã cúng dường 。』nhĩ thời Thế Tôn mặc thọ/thụ kỳ thỉnh ，Trưởng-giả tri Phật hứa dĩ lễ túc nhi khứ 。 「爾時世尊至時著衣持鉢，與耶舍童子到長者宅。耶舍母妻在中門傍，待佛世尊及其耶舍。既見佛來，自以其手嚴飾床具、敷設座已請世尊坐。爾時世尊即就其座，時耶舍母及妻禮世尊足在一面坐。爾時世尊即為說法示教利喜，先演布施持戒人天之因，次演修習斷諸煩惱，乃至證預流果。爾時其母及妻，既見法證法已，即從坐起禮佛雙足白言：『世尊！我於今日得此妙法，盡此形壽歸佛法僧，永持五戒作鄔婆斯迦。願佛世尊，今日食時受我供養。』世尊默然而許。時耶舍母見佛許已，即於家中辦諸清淨上妙飲食，於世尊前飾一香壇，奉諸香味而以供養。世尊食已洒掃清淨，重以香花周匝供養，在一面坐。如來爾時重為說法即便而去。 「nhĩ thời Thế Tôn chí thời trước y trì bát ，dữ Da xá Đồng tử đáo Trưởng-giả trạch 。Da xá mẫu thê tại trung môn bàng ，đãi Phật Thế tôn cập kỳ Da xá 。ký kiến Phật lai ，tự dĩ kỳ thủ nghiêm sức sàng cụ 、phu thiết tọa dĩ thỉnh Thế Tôn tọa 。nhĩ thời Thế Tôn tức tựu kỳ tọa ，thời Da xá mẫu cập thê lễ Thế Tôn túc tại nhất diện tọa 。nhĩ thời Thế Tôn tức vi thuyết Pháp thị giáo lợi hỉ ，tiên diễn bố thí trì giới nhân thiên chi nhân ，thứ diễn tu tập đoạn chư phiền não ，nãi chí chứng dự lưu quả 。nhĩ thời kỳ mẫu cập thê ，ký kiến Pháp chứng Pháp dĩ ，tức tùng tọa khởi lễ Phật song túc bạch ngôn ：『Thế Tôn ！ngã ư kim nhật đắc thử diệu pháp ，tận thử hình thọ quy Phật pháp tăng ，vĩnh trì ngũ giới tác ổ bà tư ca 。nguyện Phật Thế tôn ，kim nhật thực thời thọ/thụ ngã cúng dường 。』Thế Tôn mặc nhiên nhi hứa 。thời Da xá mẫu kiến Phật hứa dĩ ，tức ư gia trung biện/bạn chư thanh tịnh thượng diệu ẩm thực ，ư Thế Tôn tiền sức nhất hương đàn ，phụng chư hương vị nhi dĩ cúng dường 。Thế Tôn thực/tự dĩ sái tảo thanh tịnh ，trọng dĩ hương hoa châu táp cúng dường ，tại nhất diện tọa 。Như Lai nhĩ thời trọng vi thuyết Pháp tức tiện nhi khứ 。 「時波羅痆斯城諸長者等，聞第一長者子耶舍，剃除鬚髮被於法服，隨佛世尊而作弟子。其第二長者子名曰富樓那，其第三長者子名曰無垢，第四長者子名曰驕梵拔提，第五長者子名曰妙肩，聞耶舍出家，咸作是念：『今耶舍童子生於貴家，富有珍寶、身體端嚴、恒受快樂，捨其所好為佛弟子。將知如來甚大威德、法亦微妙，我等應當剃除鬚髮侍養如來學受勝法。』作是議已即共同心，從波羅痆斯城至世尊所，禮世尊足在一面立，白佛言：『世尊！願與妙法，我等出家為佛弟子，依如來教奉持梵行。』 「thời ba la nhiếp tư thành chư Trưởng-giả đẳng ，văn đệ nhất Trưởng-giả tử Da xá ，thế trừ tu phát bị ư pháp phục ，tùy Phật Thế tôn nhi tác đệ-tử 。kỳ đệ nhị Trưởng-giả tử danh viết Phú lâu na ，kỳ đệ tam Trưởng-giả tử danh viết vô cấu ，đệ tứ Trưởng-giả tử danh viết kiêu phạm Bạt đề ，đệ ngũ Trưởng-giả tử danh viết diệu kiên ，văn Da xá xuất gia ，hàm tác thị niệm ：『kim Da xá Đồng tử sanh ư quý gia ，phú hữu trân bảo 、thân thể đoan nghiêm 、hằng thọ/thụ khoái lạc ，xả kỳ sở hảo vi Phật đệ tử 。tướng tri Như Lai thậm đại uy đức 、Pháp diệc vi diệu ，ngã đẳng ứng đương thế trừ tu phát thị dưỡng Như Lai học thọ/thụ thắng Pháp 。』tác thị nghị dĩ tức cộng đồng tâm ，tùng ba la nhiếp tư thành chí Thế Tôn sở ，lễ Thế Tôn túc tại nhất diện lập ，bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！nguyện dữ diệu pháp ，ngã đẳng xuất gia vi Phật đệ tử ，y Như Lai giáo phụng trì phạm hạnh 。』 「佛告諸長者子曰：『今正是時，善來苾芻！汝便出家修諸梵行。』作是語已，彼長者子等鬚髮自落、袈裟著身成苾芻相，如經七日曾出家者，其所悟解如百歲苾芻。爾時世尊重為說法：『汝等苾芻！獨一靜處遠離喧雜，常守自心勤修苦行，今既出家應求梵行，度於彼岸證自正智，得佛神通盡於生死，梵行建立辦於所作，勿受後有，如斯修者得無生果。』時四苾芻聞佛此言，即便悟解證阿羅漢果。時此世間有十一阿羅漢，佛為第一。 「Phật cáo chư Trưởng-giả tử viết ：『kim chánh Thị thời ，thiện lai Bí-sô ！nhữ tiện xuất gia tu chư phạm hạnh 。』tác thị ngữ dĩ ，bỉ Trưởng-giả tử đẳng tu phát tự lạc 、ca sa trước/trứ thân thành Bí-sô tướng ，như Kinh thất nhật tằng xuất gia giả ，kỳ sở ngộ giải như bách tuế Bí-sô 。nhĩ thời Thế Tôn trọng vi thuyết Pháp ：『nhữ đẳng Bí-sô ！độc nhất tĩnh xứ/xử viễn ly huyên tạp ，thường thủ tự tâm cần tu khổ hạnh ，kim ký xuất gia ưng cầu phạm hạnh ，độ ư bỉ ngạn chứng tự chánh trí ，đắc Phật thần thông tận ư sanh tử ，phạm hạnh kiến lập biện/bạn ư sở tác ，vật thọ/thụ hậu hữu ，như tư tu giả đắc vô sanh quả 。』thời tứ Bí-sô văn Phật thử ngôn ，tức tiện ngộ giải chứng A-la-hán quả 。thời thử thế gian hữu thập nhất A-la-hán ，Phật vi đệ nhất 。 「波羅痆斯城中有五十豪族家，聞此五長者子咸皆出家，剃除鬚髮而被法服證阿羅漢果，各作是言：『如來教法甚為深妙，令彼五長者子各捨豪富而為出家。我等諸人亦宜詣佛而為弟子。』作是議已咸至佛所，頂禮佛足在一面立白佛言：『世尊！願聽我等於善法律中出家，而為苾芻常修梵行。』佛言：『善來苾芻！』鬚髮自落袈裟著身，如經七日曾出家者。佛言：『具壽！夫出家者，獨處山林遠離喧雜，常守自心勤修苦行，度於彼岸證自正智，得佛靜力盡生死際，勿受後有，如斯修者得無生果。』時五十苾芻聞佛言已心獲無礙，證阿羅漢果。時此世間有六十一阿羅漢，佛為第一。 「ba la nhiếp tư thành trung hữu ngũ thập hào tộc gia ，văn thử ngũ Trưởng-giả tử hàm giai xuất gia ，thế trừ tu phát nhi bị pháp phục chứng A-la-hán quả ，các tác thị ngôn ：『Như Lai giáo pháp thậm vi thâm diệu ，lệnh bỉ ngũ Trưởng-giả tử các xả hào phú nhi vi xuất gia 。ngã đẳng chư nhân diệc nghi nghệ Phật nhi vi đệ-tử 。』tác thị nghị dĩ hàm chí Phật sở ，đảnh lễ Phật túc tại nhất diện lập bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！nguyện thính ngã đẳng ư thiện pháp luật trung xuất gia ，nhi vi Bí-sô thường tu phạm hạnh 。』Phật ngôn ：『thiện lai Bí-sô ！』tu phát tự lạc ca sa trước/trứ thân ，như Kinh thất nhật tằng xuất gia giả 。Phật ngôn ：『cụ thọ ！phu xuất gia giả ，độc xứ/xử sơn lâm viễn ly huyên tạp ，thường thủ tự tâm cần tu khổ hạnh ，độ ư bỉ ngạn chứng tự chánh trí ，đắc Phật tĩnh lực tận sanh tử tế ，vật thọ/thụ hậu hữu ，như tư tu giả đắc vô sanh quả 。』thời ngũ thập Bí-sô văn Phật ngôn dĩ tâm hoạch vô ngại ，chứng A-la-hán quả 。thời thử thế gian hữu lục thập nhất A-la-hán ，Phật vi đệ nhất 。 「爾時佛住波羅痆斯城仙人墮處施鹿林中，六十苾芻前後圍遶。爾時世尊告諸苾芻：『我今與汝，於一切天人繫縛之中而得解脫。汝等各可隨詣諸方，為諸眾生作大利益，且令汝等各各而往，不用同行。我亦往優樓頻螺聚落，為利益故。』爾時惡魔作是念言：『此沙門喬答摩，住於波羅痆斯仙人墮處施鹿林中，為聲聞眾如是說法云：「我於一切天人繫縛中而得解脫。汝等苾芻，亦於一切天人繫縛中同得解脫，汝等應往人間廣為利益。汝等應各別行，不用同往。我亦將詣優樓頻螺聚落者。」我今應當為彼作諸障礙。』爾時惡魔作是念已，化為摩納婆往詣佛所，即於佛前而說頌曰： 「nhĩ thời Phật trụ/trú ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung ，lục thập Bí-sô tiền hậu vi nhiễu 。nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：『ngã kim dữ nhữ ，ư nhất thiết Thiên Nhân hệ phược chi trung nhi đắc giải thoát 。nhữ đẳng các khả tùy nghệ chư phương ，vi chư chúng sanh tác Đại lợi ích ，thả lệnh nhữ đẳng các các nhi vãng ，bất dụng đồng hạnh/hành/hàng 。ngã diệc vãng ưu lâu tần loa tụ lạc ，vi lợi ích cố 。』nhĩ thời ác ma tác thị niệm ngôn ：『thử Sa Môn kiều đáp ma ，trụ/trú ư ba la nhiếp tư Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung ，vi Thanh văn chúng như thị thuyết Pháp vân ：「ngã ư nhất thiết Thiên Nhân hệ phược trung nhi đắc giải thoát 。nhữ đẳng Bí-sô ，diệc ư nhất thiết Thiên Nhân hệ phược trung đồng đắc giải thoát ，nhữ đẳng ưng vãng nhân gian quảng vi lợi ích 。nhữ đẳng ưng các biệt hạnh/hành/hàng ，bất dụng đồng vãng 。ngã diệc tướng nghệ ưu lâu tần loa tụ lạc giả 。」ngã kim ứng đương vi bỉ tác chư chướng ngại 。』nhĩ thời ác ma tác thị niệm dĩ ，hóa vi ma nạp Bà vãng nghệ Phật sở ，tức ư Phật tiền nhi thuyết tụng viết ： 「『汝不得解脫， 「『nhữ bất đắc giải thoát ， 而作解脫想； nhi tác giải thoát tưởng ； 汝在繫縛中， nhữ tại hệ phược trung ， 不能解脫我。』 bất năng giải thoát ngã 。』 「爾時世尊作是念言：『今者惡魔願我散亂。』世尊知已說頌答曰： 「nhĩ thời Thế Tôn tác thị niệm ngôn ：『kim giả ác ma nguyện ngã tán loạn 。』Thế Tôn tri dĩ thuyết tụng đáp viết ： 「『人天繫縛中， 「『nhân thiên hệ phược trung ， 我已得解脫； ngã dĩ đắc giải thoát ； 罪者今當知， tội giả kim đương tri ， 我已摧伏汝。』 ngã dĩ tồi phục nhữ 。』 「爾時惡魔便作是念：『此沙門喬答摩能知我心。』作是念已便生懊惱，內懷懺悔便滅而去。 「nhĩ thời ác ma tiện tác thị niệm ：『thử Sa Môn kiều đáp ma năng tri ngã tâm 。』tác thị niệm dĩ tiện sanh áo não ，nội hoài sám hối tiện diệt nhi khứ 。 「爾時世尊復告諸苾芻曰：『我於天人繫縛中而得解脫，汝等亦得解脫。汝等應往餘方作諸利益哀愍世間，為諸天人得安樂故。汝等不得雙行，我今亦往優樓頻螺聚落。』諸苾芻等咸奉佛教，唯然而去。 「nhĩ thời Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô viết ：『ngã ư Thiên Nhân hệ phược trung nhi đắc giải thoát ，nhữ đẳng diệc đắc giải thoát 。nhữ đẳng ưng vãng dư phương tác chư lợi ích ai mẩn thế gian ，vi chư Thiên Nhân đắc an lạc cố 。nhữ đẳng bất đắc song hạnh/hành/hàng ，ngã kim diệc vãng ưu lâu tần loa tụ lạc 。』chư Bí-sô đẳng hàm phụng Phật giáo ，duy nhiên nhi khứ 。 「爾時世尊往波羅痆斯城優樓頻螺聚落，既到於彼詣白疊林，在一樹下宴坐而住。時有六十賢部在聚落外，於日日中與諸女樂共相嬉戲。有一女人失眾所期棄而出去，時六十賢部尋覓此女，漸次往詣至白疊林，便見世尊坐一樹下顏貌端嚴——若有見者發清淨心，調伏諸根意得寂靜成就最勝，猶如金幢光明殊妙——諸人見已，便詣佛所，白言：『大德！頗見一女人不？』世尊報曰：『彼女人者是汝何親？』諸人白言：『我六十賢部，在聚落外於日日中令諸女樂作於倡伎。此一女人失我所期棄我而去，我今覓來。』告言：『諸人！於意云何？汝今所要，為求女身是要？為求自身要耶？』諸人報曰：『大德！求女身無益，尋求自身最為第一。』世尊告曰：『童子！汝等來坐，我今為汝宣說妙法。』時六十賢部頂禮佛足却坐一面，佛說妙法示教利喜。諸佛常法，先說此法：所謂布施、持戒生天之因，復說五欲所有過患，讚歎出家獨處山林，思惟觀察斷諸煩惱。演說廣大微妙之法，開示令解；諸有聽者聞說此法，歡喜清淨無有疑惑。佛觀知已，更復為說出世之法：所謂苦集滅道四聖諦理。猶如浣衣先除麁垢，得清淨已色則易染；六十賢等初聞佛說心器清淨，便能了知四聖諦法，證預流果。見法得法極通達法，究竟堅法越一切希望，度一切疑惑，不假他緣，於大師教餘不能引，於諸法中得無所畏。六十賢部得此法已，心大歡喜從坐而起，整衣服頂禮佛足，雙膝著地合掌向佛，而作是言：『世尊！我等入此微妙之法，獲大勝利，從今已後乃至盡形歸佛法僧，受五學處為鄔波索迦：不殺、不盜、不邪行、不妄語、不飲酒。』作是語已禮佛而退。 「nhĩ thời Thế Tôn vãng ba la nhiếp tư thành ưu lâu tần loa tụ lạc ，ký đáo ư bỉ nghệ bạch điệp lâm ，tại nhất thụ hạ yến tọa nhi trụ/trú 。thời hữu lục thập hiền bộ tại tụ lạc ngoại ，ư nhật nhật trung dữ chư nữ lạc/nhạc cộng tướng hi hí 。hữu nhất nữ nhân thất chúng sở kỳ khí nhi xuất khứ ，thời lục thập hiền bộ tầm mịch thử nữ ，tiệm thứ vãng nghệ chí bạch điệp lâm ，tiện kiến Thế Tôn tọa nhất thụ hạ nhan mạo đoan nghiêm ——nhược hữu kiến giả phát thanh tịnh tâm ，điều phục chư căn ý đắc tịch tĩnh thành tựu tối thắng ，do như kim tràng quang minh thù diệu ——chư nhân kiến dĩ ，tiện nghệ Phật sở ，bạch ngôn ：『Đại Đức ！phả kiến nhất nữ nhân bất ？』Thế Tôn báo viết ：『bỉ nữ nhân giả thị nhữ hà thân ？』chư nhân bạch ngôn ：『ngã lục thập hiền bộ ，tại tụ lạc ngoại ư nhật nhật trung lệnh chư nữ lạc/nhạc tác ư xướng kỹ 。thử nhất nữ nhân thất ngã sở kỳ khí ngã nhi khứ ，ngã kim mịch lai 。』cáo ngôn ：『chư nhân ！ư ý vân hà ？nhữ kim sở yếu ，vi cầu nữ thân thị yếu ？vi cầu tự thân yếu da ？』chư nhân báo viết ：『Đại Đức ！cầu nữ thân vô ích ，tầm cầu tự thân tối vi đệ nhất 。』Thế Tôn cáo viết ：『Đồng tử ！nhữ đẳng lai tọa ，ngã kim vi nhữ tuyên thuyết diệu pháp 。』thời lục thập hiền bộ đảnh lễ Phật túc khước tọa nhất diện ，Phật thuyết diệu pháp thị giáo lợi hỉ 。chư Phật thường Pháp ，tiên thuyết thử pháp ：sở vị bố thí 、trì giới sanh thiên chi nhân ，phục thuyết ngũ dục sở hữu quá hoạn ，tán thán xuất gia độc xứ/xử sơn lâm ，tư tánh quan sát đoạn chư phiền não 。diễn thuyết quảng đại vi diệu chi Pháp ，khai thị lệnh giải ；chư hữu thính giả văn thuyết thử pháp ，hoan hỉ thanh tịnh vô hữu nghi hoặc 。Phật quán tri dĩ ，cánh phục vi thuyết xuất thế chi Pháp ：sở vị khổ tập diệt đạo tứ thánh đế lý 。do như hoán y tiên trừ thô cấu ，đắc thanh tịnh dĩ sắc tức dịch nhiễm ；lục thập hiền đẳng sơ văn Phật thuyết tâm khí thanh tịnh ，tiện năng liễu tri tứ thánh đế Pháp ，chứng dự lưu quả 。kiến Pháp đắc pháp cực thông đạt Pháp ，cứu cánh kiên pháp việt nhất thiết hy vọng ，độ nhất thiết nghi hoặc ，bất giả tha duyên ，ư Đại sư giáo dư bất năng dẫn ，ư chư Pháp trung đắc vô sở úy 。lục thập hiền bộ đắc thử pháp dĩ ，tâm đại hoan hỉ tùng tọa nhi khởi ，chỉnh y phục đảnh lễ Phật túc ，song tất trước địa hợp chưởng hướng Phật ，nhi tác thị ngôn ：『Thế Tôn ！ngã đẳng nhập thử vi diệu chi Pháp ，hoạch Đại thắng lợi ，tùng kim dĩ hậu nãi chí tận hình quy Phật pháp tăng ，thọ/thụ ngũ học xứ vi ô ba tác ca ：bất sát 、bất đạo 、bất tà hành 、bất vọng ngữ 、bất ẩm tửu 。』tác thị ngữ dĩ lễ Phật nhi thoái 。 「爾時世尊，夜既曉已於晨朝時，著衣入多軍村，作是思惟：『於此村中我先為誰說法？』復作是念：『是時村主有其二女：一名歡喜、二名歡喜力。我先往昔欲捨苦行時，此二女人，先以乳糜及與酥蜜，供養於我，我食此故身力強健。』 「nhĩ thời Thế Tôn ，dạ ký hiểu dĩ ư thần triêu thời ，trước y nhập đa quân thôn ，tác thị tư tánh ：『ư thử thôn trung ngã tiên vi thùy thuyết Pháp ？』phục tác thị niệm ：『Thị thời thôn chủ hữu kỳ nhị nữ ：nhất danh hoan hỉ 、nhị danh hoan hỉ lực 。ngã tiên vãng tích dục xả khổ hạnh thời ，thử nhị nữ nhân ，tiên dĩ nhũ mi cập dữ tô mật ，cúng dường ư ngã ，ngã thực/tự thử cố thân lực cường kiện 。』 「爾時世尊作是念已，往二女家。彼二女人遙見世尊，為佛敷設座已奉迎世尊，頂禮佛足作如是言：『善來！善來世尊！唯願世尊入就此座。』爾時世尊而就其座，時彼女人頂禮佛足却住一面。佛為說法示教利喜，廣說乃至於諸法中得無所畏。爾時二女即從座起整衣服，頂禮佛足雙膝著地，合掌向佛，白言：『世尊！我遇妙法獲大勝利，從今以後乃至盡形歸佛法僧，為鄔波斯迦。』作是語已白佛言：『世尊！今日慈悲受我微供。』爾時世尊默然受請。時彼女人見佛受已，即於佛前作其泥壇，世尊洗手足已如法而坐。時彼二女，布設種種清淨甘美飲食，自手行食，頻頻將來而為供養。世尊食已洗手收食器已，掃灑其地燒香散花，頂禮佛足却坐一面。爾時世尊便為說法示教利憙呪願而去。將欲出村便作是念：『於此摩揭陀國，誰有最尊外道及婆羅門，聞我說法生信敬心，令眾多人得入我法？時有外道名優樓頻螺迦攝，老年一百二十，有五百弟子，在尼連禪河邊林中住，修習苦行。時摩揭陀國一切諸人，皆生恭敬尊重供養，為勝福田如阿羅漢。我今往彼為說妙法，令眾多人獲大勝利。』作是念已，往尼連禪河邊至迦攝所。其優樓頻螺迦攝，遙見世尊即嚴飾床座。佛就而坐，而作是語：『善來！善來大沙門！多時不見沙門來此。』共相問訊曰：『大德！起居輕利不？』作是語已相對而坐。佛告迦攝：『仁是尊重於此火舍，請覓一邊寄停一宿。』迦攝波曰：『我非尊重，然此石室有大毒龍，恐相損害。』 「nhĩ thời Thế Tôn tác thị niệm dĩ ，vãng nhị nữ gia 。bỉ nhị nữ nhân dao kiến Thế Tôn ，vi Phật phu thiết tọa dĩ phụng nghênh Thế Tôn ，đảnh lễ Phật túc tác như thị ngôn ：『thiện lai ！thiện lai Thế Tôn ！duy nguyện Thế Tôn nhập tựu thử tọa 。』nhĩ thời Thế Tôn nhi tựu kỳ tọa ，thời bỉ nữ nhân đảnh lễ Phật túc khước trụ/trú nhất diện 。Phật vi thuyết Pháp thị giáo lợi hỉ ，quảng thuyết nãi chí ư chư Pháp trung đắc vô sở úy 。nhĩ thời nhị nữ tức tùng toạ khởi chỉnh y phục ，đảnh lễ Phật túc song tất trước địa ，hợp chưởng hướng Phật ，bạch ngôn ：『Thế Tôn ！ngã ngộ diệu pháp hoạch Đại thắng lợi ，tùng kim dĩ hậu nãi chí tận hình quy Phật pháp tăng ，vi ô ba tư ca 。』tác thị ngữ dĩ bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！kim nhật từ bi thọ/thụ ngã vi cung/cúng 。』nhĩ thời Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。thời bỉ nữ nhân kiến Phật thọ/thụ dĩ ，tức ư Phật tiền tác kỳ nê đàn ，Thế Tôn tẩy thủ túc dĩ như pháp nhi tọa 。thời bỉ nhị nữ ，bố thiết chủng chủng thanh tịnh cam mỹ ẩm thực ，tự thủ hạnh/hành/hàng thực/tự ，tần tần tướng lai nhi vi cúng dường 。Thế Tôn thực/tự dĩ tẩy thủ thu thực/tự khí dĩ ，tảo sái kỳ địa thiêu hương tán hoa ，đảnh lễ Phật túc khước tọa nhất diện 。nhĩ thời Thế Tôn tiện vi thuyết Pháp thị giáo lợi hỉ chú nguyện nhi khứ 。tướng dục xuất thôn tiện tác thị niệm ：『ư thử ma yết đà quốc ，thùy hữu tối tôn ngoại đạo cập Bà-la-môn ，văn ngã thuyết Pháp sanh tín kính tâm ，lệnh chúng đa nhân đắc nhập ngã pháp ？thời hữu ngoại đạo danh ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp ，lão niên nhất bách nhị thập ，hữu ngũ bách đệ-tử ，tại Ni liên Thiền hà biên lâm trung trụ/trú ，tu tập khổ hạnh 。thời ma yết đà quốc nhất thiết chư nhân ，giai sanh cung kính tôn trọng cúng dường ，vi thắng phước điền như A-la-hán 。ngã kim vãng bỉ vi thuyết diệu pháp ，lệnh chúng đa nhân hoạch Đại thắng lợi 。』tác thị niệm dĩ ，vãng Ni liên Thiền hà biên chí Ca nhiếp sở 。kỳ ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp ，dao kiến Thế Tôn tức nghiêm sức sàng tọa 。Phật tựu nhi tọa ，nhi tác thị ngữ ：『thiện lai ！thiện lai đại sa môn ！đa thời bất kiến Sa Môn lai thử 。』cộng tướng vấn tấn viết ：『Đại Đức ！khởi cư khinh lợi bất ？』tác thị ngữ dĩ tướng đối nhi tọa 。Phật cáo Ca nhiếp ：『nhân thị tôn trọng ư thử hỏa xá ，thỉnh mịch nhất biên kí đình nhất tú 。』Ca nhiếp ba viết ：『ngã phi tôn trọng ，nhiên thử thạch thất hữu Đại độc long ，khủng tướng tổn hại 。』 「佛告迦攝：『我請此舍，龍不損我。』迦攝報曰：『大沙門！若龍不損汝，隨意而坐。』爾時世尊於初夜分洗手足已，便入火室，如常敷草結跏而坐，正念不動。時彼毒龍遙見世尊，心生嗔怒便吐毒煙；時佛世尊以神通力從口出烟遮彼毒烟。時彼毒龍見佛出烟，嗔心猛熾遍身出火；爾時世尊為欲調伏彼毒龍故，入火光三昧遍身出火，於其石室猛火熾然。時迦攝波於中夜分從本處出，觀其星宿，遙見石室火焰熾然，便作是念：『大沙門喬答摩顏貌端政。苦哉！苦哉！不用我語，今被毒龍火燒成灰。』告諸弟子：『汝等各各將水滅火救大沙門。』爾時世尊知迦攝意，便作是念：『為欲調伏彼毒龍故，更入三昧，出種種火光，滅毒龍火不損龍身。』時彼毒龍見種種火，心生怖畏來詣佛所，便入鉢中盤身而住。世尊知龍調伏，從定而起，擎鉢而去至迦攝所，迦攝見已即便問曰：『大沙門汝得存邪？』世尊告曰：『我得平安。』迦攝問曰：『於汝鉢中而有何物？』世尊告曰：『此是毒龍汝所畏者，我已調伏在此鉢中。』迦攝見已而作是念：『沙門喬答摩，雖有大威德善能如是，然我亦是阿羅漢。』 「Phật cáo Ca nhiếp ：『ngã thỉnh thử xá ，long bất tổn ngã 。』Ca nhiếp báo viết ：『đại sa môn ！nhược/nhã long bất tổn nhữ ，tùy ý nhi tọa 。』nhĩ thời Thế Tôn ư sơ dạ phần tẩy thủ túc dĩ ，tiện nhập hỏa thất ，như thường phu thảo kiết già nhi tọa ，chánh niệm bất động 。thời bỉ độc long dao kiến Thế Tôn ，tâm sanh sân nộ tiện thổ độc yên ；thời Phật Thế tôn dĩ thần thông lực tùng khẩu xuất yên già bỉ độc yên 。thời bỉ độc long kiến Phật xuất yên ，sân tâm mãnh sí biến thân xuất hỏa ；nhĩ thời Thế Tôn vi dục điều phục bỉ độc long cố ，nhập hỏa quang tam muội biến thân xuất hỏa ，ư kỳ thạch thất mãnh hỏa sí nhiên 。thời Ca nhiếp ba ư trung dạ phần tùng bổn xứ xuất ，quán kỳ tinh tú ，dao kiến thạch thất hỏa diệm sí nhiên ，tiện tác thị niệm ：『đại sa môn kiều đáp ma nhan mạo đoan chánh 。khổ tai ！khổ tai ！bất dụng ngã ngữ ，kim bị độc long hỏa thiêu thành hôi 。』cáo chư đệ-tử ：『nhữ đẳng các các tướng thủy diệt hỏa cứu đại sa môn 。』nhĩ thời Thế Tôn tri Ca nhiếp ý ，tiện tác thị niệm ：『vi dục điều phục bỉ độc long cố ，cánh nhập tam muội ，xuất chủng chủng hỏa quang ，diệt độc long hỏa bất tổn long thân 。』thời bỉ độc long kiến chủng chủng hỏa ，tâm sanh bố úy lai nghệ Phật sở ，tiện nhập bát trung bàn thân nhi trụ/trú 。Thế Tôn tri long điều phục ，tùng định nhi khởi ，kình bát nhi khứ chí Ca nhiếp sở ，Ca nhiếp kiến dĩ tức tiện vấn viết ：『đại sa môn nhữ đắc tồn tà ？』Thế Tôn cáo viết ：『ngã đắc bình an 。』Ca nhiếp vấn viết ：『ư nhữ bát trung nhi hữu hà vật ？』Thế Tôn cáo viết ：『thử thị độc long nhữ sở úy giả ，ngã dĩ điều phục tại thử bát trung 。』Ca nhiếp kiến dĩ nhi tác thị niệm ：『Sa Môn kiều đáp ma ，tuy hữu đại uy đức thiện năng như thị ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊在優樓頻螺迦攝住處聚落林中。時迦攝波有五百摩納婆，各各供養祭祀火壇三所，其數總有一千五百火壇。彼五百摩納婆，於晨朝時欲祭祠火壇，于時燃火並皆不著。其摩納婆等俱怪斯事，遂往迦攝所白言：『我等今欲供養火壇，然火並皆不著。』迦攝聞此語已便作是念：『緣大沙門近我住處，有其威力燃火不著。』作此念已詣世尊所，作如是語：『沙門當知！我五百摩納婆欲祭祠火壇，燃火並皆不著，緣有斯事俱來白我。我如是思念：「為大沙門近我住處有其威力，燃火不著。」』佛告迦攝曰：『汝今欲得火著不？』迦攝報曰：『欲得火著。』作此語已，所事火壇並皆同起咸悉熾盛。迦攝見已而作是念：『沙門喬答摩雖有威德善能如是，然我亦是阿羅漢。』爾時世尊住於優樓頻螺迦攝修道所於樹林中，其摩納婆祭祠火已，欲滅其火不能得滅。于時摩納婆詣迦攝所而白言：『鄔波馱耶當知！我等祭祠火已，欲滅其火而不能得。』爾時迦攝復作是念：『大沙門喬答摩近我住處，將非彼力令火不滅？』作是念已詣世尊所，而白佛言：『大沙門願知，我此摩納婆等祭祠火已，欲滅其火而不能得。是故我作是念：「大沙門於我近住，將為彼力致令如此？」』作是言已，世尊告曰：『汝欲得滅其火不？』迦攝白曰：『大沙門！甚欲得滅。』即時以佛威力盡皆滅沒。是時迦攝便作是念：『希有威德！大德沙門雖能如是，然我亦是大阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn tại ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp trụ xứ tụ lạc lâm trung 。thời Ca nhiếp ba hữu ngũ bách ma nạp Bà ，các các cúng dường tế tự hỏa đàn tam sở ，kỳ số tổng hữu nhất thiên ngũ bách hỏa đàn 。bỉ ngũ bách ma nạp Bà ，ư thần triêu thời dục tế từ hỏa đàn ，vu thời nhiên hỏa tịnh giai bất trước 。kỳ ma nạp Bà đẳng câu quái tư sự ，toại vãng Ca nhiếp sở bạch ngôn ：『ngã đẳng kim dục cúng dường hỏa đàn ，nhiên hỏa tịnh giai bất trước 。』Ca nhiếp văn thử ngữ dĩ tiện tác thị niệm ：『duyên đại sa môn cận ngã trụ xứ ，hữu kỳ uy lực nhiên hỏa bất trước 。』tác thử niệm dĩ nghệ Thế Tôn sở ，tác như thị ngữ ：『Sa Môn đương tri ！ngã ngũ bách ma nạp Bà dục tế từ hỏa đàn ，nhiên hỏa tịnh giai bất trước ，duyên hữu tư sự câu lai bạch ngã 。ngã như thị tư niệm ：「vi đại sa môn cận ngã trụ xứ hữu kỳ uy lực ，nhiên hỏa bất trước 。」』Phật cáo Ca nhiếp viết ：『nhữ kim dục đắc hỏa trước/trứ bất ？』Ca nhiếp báo viết ：『dục đắc hỏa trước/trứ 。』tác thử ngữ dĩ ，sở sự hỏa đàn tịnh giai đồng khởi hàm tất sí thịnh 。Ca nhiếp kiến dĩ nhi tác thị niệm ：『Sa Môn kiều đáp ma tuy hữu uy đức thiện năng như thị ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ư ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo sở ư thụ lâm trung ，kỳ ma nạp Bà tế từ hỏa dĩ ，dục diệt kỳ hỏa bất năng đắc diệt 。vu thời ma nạp Bà nghệ Ca nhiếp sở nhi bạch ngôn ：『ổ ba Đà da đương tri ！ngã đẳng tế từ hỏa dĩ ，dục diệt kỳ hỏa nhi bất năng đắc 。』nhĩ thời Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『đại sa môn kiều đáp ma cận ngã trụ xứ ，tướng phi bỉ lực lệnh hỏa bất diệt ？』tác thị niệm dĩ nghệ Thế Tôn sở ，nhi bạch Phật ngôn ：『đại sa môn nguyện tri ，ngã thử ma nạp Bà đẳng tế từ hỏa dĩ ，dục diệt kỳ hỏa nhi bất năng đắc 。thị cố ngã tác thị niệm ：「đại sa môn ư ngã cận trụ ，tướng vi bỉ lực trí lệnh như thử ？」』tác thị ngôn dĩ ，Thế Tôn cáo viết ：『nhữ dục đắc diệt kỳ hỏa bất ？』Ca nhiếp bạch viết ：『đại sa môn ！thậm dục đắc diệt 。』tức thời dĩ Phật uy lực tận giai diệt một 。Thị thời Ca nhiếp tiện tác thị niệm ：『hy hữu uy đức ！Đại Đức Sa Môn tuy năng như thị ，nhiên ngã diệc thị đại A-la-hán 。』 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修道所住林中，迦攝異時自欲祠火而不能著，迦攝便作是念：『大沙門於我近住，將非彼力致如此耶？』作是念已詣世尊所，白佛言：『大沙門當知！我欲於此自祭祠火，然不能著。是故我作是念：「大沙門於我近住，將為彼力致使如此？」』作是言已，世尊告曰：『汝今欲得火著以不？』迦攝白言：『大沙門！我欲得著。』以佛神力令火怱燃熾盛炎著。時優樓頻螺迦攝復作是念：『甚奇世尊！希有如此。大威德力雖能如是，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo sở trụ lâm trung ，Ca nhiếp dị thời tự dục từ hỏa nhi bất năng trước/trứ ，Ca nhiếp tiện tác thị niệm ：『đại sa môn ư ngã cận trụ ，tướng phi bỉ lực trí như thử da ？』tác thị niệm dĩ nghệ Thế Tôn sở ，bạch Phật ngôn ：『đại sa môn đương tri ！ngã dục ư thử tự tế từ hỏa ，nhiên bất năng trước/trứ 。thị cố ngã tác thị niệm ：「đại sa môn ư ngã cận trụ ，tướng vi bỉ lực trí sử như thử ？」』tác thị ngôn dĩ ，Thế Tôn cáo viết ：『nhữ kim dục đắc hỏa trước/trứ dĩ bất ？』Ca nhiếp bạch ngôn ：『đại sa môn ！ngã dục đắc trước/trứ 。』dĩ Phật thần lực lệnh hỏa 怱nhiên sí thịnh viêm trước/trứ 。thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thậm kì Thế Tôn ！hy hữu như thử 。đại uy đức lực tuy năng như thị ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第六 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ lục 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第七 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thất 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時世尊住迦攝修道所止林中，迦攝異時祭祀火已，欲滅其火而不能得。于時迦攝便作是念：『大沙門今近我住，將非彼力火不滅耶？』作是念已往詣佛所，而白佛言：『大沙門當知！我於此處祭祀火已，欲滅其火而不能得，是故我作是念：「大沙門於我近住，將非彼力令如此耶？」』作是語已，佛告迦攝：『汝今欲得滅此火耶？』迦攝白曰：『大沙門！我意欲得除滅此火。』其火即時以佛神力悉皆除滅。是時迦攝便作是念：『大沙門雖能如是有大神力，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú Ca nhiếp tu đạo sở chỉ lâm trung ，Ca nhiếp dị thời tế tự hỏa dĩ ，dục diệt kỳ hỏa nhi bất năng đắc 。vu thời Ca nhiếp tiện tác thị niệm ：『đại sa môn kim cận ngã trụ/trú ，tướng phi bỉ lực hỏa bất diệt da ？』tác thị niệm dĩ vãng nghệ Phật sở ，nhi bạch Phật ngôn ：『đại sa môn đương tri ！ngã ư thử xứ/xử tế tự hỏa dĩ ，dục diệt kỳ hỏa nhi bất năng đắc ，thị cố ngã tác thị niệm ：「đại sa môn ư ngã cận trụ ，tướng phi bỉ lực lệnh như thử da ？」』tác thị ngữ dĩ ，Phật cáo Ca nhiếp ：『nhữ kim dục đắc diệt thử hỏa da ？』Ca nhiếp bạch viết ：『đại sa môn ！ngã ý dục đắc trừ diệt thử hỏa 。』kỳ hỏa tức thời dĩ Phật thần lực tất giai trừ diệt 。Thị thời Ca nhiếp tiện tác thị niệm ：『đại sa môn tuy năng như thị hữu đại thần lực ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修道所止林中。後於異時迦攝所居精舍屋宇，四面一時其炎俱熾，欲滅其火而不能得。是時迦攝與其眷屬及諸大眾，同心相勵撲滅其火，亦不能得。爾時迦攝便作是念：『此大沙門於我住處，將非彼力縱此炎耶？』作是念已，詣世尊所白佛言：『大沙門！我所居止屋宇精舍，四面怱然熾炎災起，我及眷屬與諸大眾，齊心撲滅而不能得。是故我生是念：「大沙門於我近住，將為彼力致使如此？」』作是語已，世尊告曰：『汝意欲滅其火以不？』迦攝白曰：『大沙門！我意願欲除滅此火。』是時炎熾以佛神力盡皆滅沒。優樓頻螺迦攝復作是念：『甚奇世尊！雖能如是有大神力，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo sở chỉ lâm trung 。hậu ư dị thời Ca nhiếp sở cư Tịnh Xá ốc vũ ，tứ diện nhất thời kỳ viêm câu sí ，dục diệt kỳ hỏa nhi bất năng đắc 。Thị thời Ca nhiếp dữ kỳ quyến thuộc cập chư Đại chúng ，đồng tâm tướng lệ phác diệt kỳ hỏa ，diệc bất năng đắc 。nhĩ thời Ca nhiếp tiện tác thị niệm ：『thử đại sa môn ư ngã trụ xứ ，tướng phi bỉ lực túng thử viêm da ？』tác thị niệm dĩ ，nghệ Thế Tôn sở bạch Phật ngôn ：『đại sa môn ！ngã sở cư chỉ ốc vũ Tịnh Xá ，tứ diện 怱nhiên sí viêm tai khởi ，ngã cập quyến thuộc dữ chư Đại chúng ，tề tâm phác diệt nhi bất năng đắc 。thị cố ngã sanh thị niệm ：「đại sa môn ư ngã cận trụ ，tướng vi bỉ lực trí sử như thử ？」』tác thị ngữ dĩ ，Thế Tôn cáo viết ：『nhữ ý dục diệt kỳ hỏa dĩ bất ？』Ca nhiếp bạch viết ：『đại sa môn ！ngã ý nguyện dục trừ diệt thử hỏa 。』Thị thời viêm sí dĩ Phật thần lực tận giai diệt một 。ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thậm kì Thế Tôn ！tuy năng như thị hữu đại thần lực ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住於優樓頻螺迦攝修道林中。時四天王於其夜分身光照明如四火山，來詣佛所頂禮雙足却坐一面。是時優樓頻螺迦攝於其夜中因觀星曆，乃見佛前有四火聚光明遠及，便作是念：『此大沙門同我事火，是故彼邊有四火聚。』爾時優樓頻螺迦攝，至於明日詣世尊所，白言：『大沙門！如我所見不？昨夜因觀星宿，大沙門前見有火聚，見已作念：「此大沙門如我事火。」』佛言：『迦攝！我非事火，昨夜為四天王來於我處聽法，所以有此光明，非餘火聚。』爾時優樓頻螺迦攝復作是念：『此大沙門雖然如是神通威德，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ư ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo lâm trung 。thời Tứ Thiên Vương ư kỳ dạ phần thân quang chiếu minh như tứ hỏa sơn ，lai nghệ Phật sở đảnh lễ song túc khước tọa nhất diện 。Thị thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp ư kỳ dạ trung nhân quán tinh lịch ，nãi kiến Phật tiền hữu tứ hỏa tụ quang minh viễn cập ，tiện tác thị niệm ：『thử đại sa môn đồng ngã sự hỏa ，thị cố bỉ biên hữu tứ hỏa tụ 。』nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp ，chí ư minh nhật nghệ Thế Tôn sở ，bạch ngôn ：『đại sa môn ！như ngã sở kiến bất ？tạc dạ nhân quán tinh tú ，đại sa môn tiền kiến hữu hỏa tụ ，kiến dĩ tác niệm ：「thử đại sa môn như ngã sự hỏa 。」』Phật ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã phi sự hỏa ，tạc dạ vi Tứ Thiên Vương lai ư ngã xứ/xử thính pháp ，sở dĩ hữu thử quang minh ，phi dư hỏa tụ 。』nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn tuy nhiên như thị thần thông uy đức ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修習林中，時梵王帝釋於其夜分身光暉赫如二火聚，來詣佛所頂禮雙足退坐一面。是時優樓頻螺迦攝，於夜分中因觀星宿，遙見佛前有二火聚光明遠及，便作是念：『此大沙門同我事火，是故彼邊有此火聚。』至明往世尊處白言：『大沙門！如我見不？昨夜因觀星宿，大沙門前見二火聚，即作是念：「此大沙門如我事火。」』佛言：『迦攝！我不事火，昨夜為梵王帝釋來於我處聽法，所以有此光明，非餘火聚。』爾時優樓頻螺迦攝復作是念：『此大沙門雖有如是神通威德，然我亦是阿羅漢果。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu tập lâm trung ，thời Phạm Vương Đế Thích ư kỳ dạ phần thân quang huy hách như nhị hỏa tụ ，lai nghệ Phật sở đảnh lễ song túc thoái tọa nhất diện 。Thị thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp ，ư dạ phần trung nhân quán tinh tú ，dao kiến Phật tiền hữu nhị hỏa tụ quang minh viễn cập ，tiện tác thị niệm ：『thử đại sa môn đồng ngã sự hỏa ，thị cố bỉ biên hữu thử hỏa tụ 。』chí minh vãng Thế Tôn xứ/xử bạch ngôn ：『đại sa môn ！như ngã kiến bất ？tạc dạ nhân quán tinh tú ，đại sa môn tiền kiến nhị hỏa tụ ，tức tác thị niệm ：「thử đại sa môn như ngã sự hỏa 。」』Phật ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã bất sự hỏa ，tạc dạ vi Phạm Vương Đế Thích lai ư ngã xứ/xử thính pháp ，sở dĩ hữu thử quang minh ，phi dư hỏa tụ 。』nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn tuy hữu như thị thần thông uy đức ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán quả 。』 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修學林中。摩揭陀國人有其時會，七日之中皆往優樓頻螺迦攝處興大供養。時既將至，迦攝作念：『若摩揭陀國人來詣於此，覩此沙門如是神力，必應捨我定當隨彼。其大沙門，於七日間若不住此，斯為善事。』于時世尊知其所念，遂屏身相使令不現。是時國人供養將畢，迦攝獲大利養。眾既散已，迦攝復作是念：『我七日中得大所須，今若大沙門來於此處，我當供設。』于時世尊知彼所念，即為現身。迦攝遙見即作是念語：『大沙門！汝亦還來。』佛言：『迦攝！我還至此。』迦攝問：『大沙門！七日已來，何故而去？』佛答：『迦攝！汝先豈不作如是念耶：「若摩揭陀國人來詣我處，見此沙門神力威德，人應捨我定隨彼耶？其大沙門，於七日間不住於此，斯為善事。」于時我知汝念，所以於七日中而不住此。』迦攝復言：『既知我意而去，今何得還？』佛言：『汝今復作是念：「我已獲得所須供物，若大沙門來於此處，我當供設。」復知汝念，所以却來。』迦攝言：『大沙門！我實有此念。』便白佛言：『大沙門！汝諸飲食隨意受用。』是時迦攝復作是念：『此大沙門！雖有如是大威神力不可思議，然我亦是大阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu học lâm trung 。ma yết đà quốc nhân hữu kỳ thời hội ，thất nhật chi trung giai vãng ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp xứ/xử hưng Đại cúng dường 。thời ký tướng chí ，Ca nhiếp tác niệm ：『nhược/nhã ma yết đà quốc nhân lai nghệ ư thử ，đổ thử Sa Môn như thị thần lực ，tất ưng xả ngã định đương tùy bỉ 。kỳ đại sa môn ，ư thất nhật gian nhược/nhã bất trụ thử ，tư vi thiện sự 。』vu thời Thế Tôn tri kỳ sở niệm ，toại bình thân tướng sử lệnh bất hiện 。Thị thời quốc nhân cúng dường tướng tất ，Ca nhiếp hoạch Đại lợi dưỡng 。chúng ký tán dĩ ，Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『ngã thất nhật trung đắc Đại sở tu ，kim nhược/nhã đại sa môn lai ư thử xứ/xử ，ngã đương cung/cúng thiết 。』vu thời Thế Tôn tri bỉ sở niệm ，tức vi hiện thân 。Ca nhiếp dao kiến tức tác thị niệm ngữ ：『đại sa môn ！nhữ diệc hoàn lai 。』Phật ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã hoàn chí thử 。』Ca nhiếp vấn ：『đại sa môn ！thất nhật dĩ lai ，hà cố nhi khứ ？』Phật đáp ：『Ca nhiếp ！nhữ tiên khởi bất tác như thị niệm da ：「nhược/nhã ma yết đà quốc nhân lai nghệ ngã xứ/xử ，kiến thử Sa Môn thần lực uy đức ，nhân ưng xả ngã định tùy bỉ da ？kỳ đại sa môn ，ư thất nhật gian bất trụ ư thử ，tư vi thiện sự 。」vu thời ngã tri nhữ niệm ，sở dĩ ư thất nhật trung nhi bất trụ thử 。』Ca nhiếp phục ngôn ：『ký tri ngã ý nhi khứ ，kim hà đắc hoàn ？』Phật ngôn ：『nhữ kim phục tác thị niệm ：「ngã dĩ hoạch đắc sở tu cúng vật ，nhược/nhã đại sa môn lai ư thử xứ/xử ，ngã đương cung/cúng thiết 。」phục tri nhữ niệm ，sở dĩ khước lai 。』Ca nhiếp ngôn ：『đại sa môn ！ngã thật hữu thử niệm 。』tiện bạch Phật ngôn ：『đại sa môn ！nhữ chư ẩm thực tùy ý thọ dụng 。』Thị thời Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn ！tuy hữu như thị Đại uy thần lực bất khả tư nghị ，nhiên ngã diệc thị đại A-la-hán 。』 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修習林中。時迦攝來請世尊曰：『大沙門！願見住此，我等如法資設供給。』世尊默然受之。迦攝既知世尊受請，即便自手敷辦器具而造飲食，詣世尊所告言：『沙門！食飲辦訖，願自知時。』世尊報迦攝曰：『汝當先去，我隨汝即來。』爾時世尊，迦攝去後以神通力往贍部樹，取得其菓，香美鮮色滿鉢盛已，來迦攝處就座而坐。迦攝後至，見世尊已問言：『大沙門！汝早至此耶？』答言：『已至。』迦攝復問曰：『大沙門。鉢中是何物耶？』佛言：『汝向請我，汝去之後，我已定力往贍部樹，取此菓來，其色香美。汝若須食而可取之。』迦攝曰：『願大沙門隨意自食。』是時優樓頻螺迦攝復作是念：『此大沙門有大神力如是威德，然我亦是阿羅漢果。』是時世尊將贍部樹菓，乃至菴摩羅菓、迦畢他，及將俱盧自然粳米皆同上說。 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu tập lâm trung 。thời Ca nhiếp lai thỉnh Thế Tôn viết ：『đại sa môn ！nguyện kiến trụ/trú thử ，ngã đẳng như pháp tư thiết cung cấp 。』Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ chi 。Ca nhiếp ký tri Thế Tôn thọ/thụ thỉnh ，tức tiện tự thủ phu biện/bạn khí cụ nhi tạo ẩm thực ，nghệ Thế Tôn sở cáo ngôn ：『Sa Môn ！thực/tự ẩm biện/bạn cật ，nguyện tự tri thời 。』Thế Tôn báo Ca nhiếp viết ：『nhữ đương tiên khứ ，ngã tùy nhữ tức lai 。』nhĩ thời Thế Tôn ，Ca nhiếp khứ hậu dĩ thần thông lực vãng thiệm bộ thụ/thọ ，thủ đắc kỳ quả ，hương mỹ tiên sắc mãn bát thịnh dĩ ，lai Ca nhiếp xứ/xử tựu tọa nhi tọa 。Ca nhiếp hậu chí ，kiến Thế Tôn dĩ vấn ngôn ：『đại sa môn ！nhữ tảo chí thử da ？』đáp ngôn ：『dĩ chí 。』Ca nhiếp phục vấn viết ：『đại sa môn 。bát trung thị hà vật da ？』Phật ngôn ：『nhữ hướng thỉnh ngã ，nhữ khứ chi hậu ，ngã dĩ định lực vãng thiệm bộ thụ/thọ ，thủ thử quả lai ，kỳ sắc hương mỹ 。nhữ nhược/nhã tu thực/tự nhi khả thủ chi 。』Ca nhiếp viết ：『nguyện đại sa môn tùy ý tự thực/tự 。』Thị thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn hữu đại thần lực như thị uy đức ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán quả 。』Thị thời Thế Tôn tướng thiệm bộ thụ/thọ quả ，nãi chí am ma la quả 、Ca tất tha ，cập tướng câu lô tự nhiên canh mễ giai đồng thượng thuyết 。 「爾時世尊住優樓頻螺迦攝修習林中。時迦攝自手造食了已，即往請佛。世尊著衣持鉢就座而坐。迦攝見佛坐已，即取佛鉢置諸妙食，自手奉佛。世尊受已往別處食，至彼須水。時天帝釋知佛須水，便至佛所，以指擊地涌泉流現。時彼迦攝後時經行，見此泉水涌流，而作是念：『我住此久不見其泉，今日何得忽有斯水？』往世尊所白言：『大沙門！我住此久不見其泉，今日何得忽現？此是誰為？』佛言：『迦攝！我昨日受汝飲食，來坐於此而欲喫食，為須水用。時天帝釋觀知我意，速來於此，以指擊地流泉涌出，所以有此泉水。』其泉號為手擊之泉。于時迦攝復作是念：『此大沙門！有如是神力難可思議，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu tập lâm trung 。thời Ca nhiếp tự thủ tạo thực/tự liễu dĩ ，tức vãng thỉnh Phật 。Thế Tôn trước y trì bát tựu tọa nhi tọa 。Ca nhiếp kiến Phật tọa dĩ ，tức thủ Phật bát trí chư diệu thực/tự ，tự thủ phụng Phật 。Thế Tôn thọ/thụ dĩ vãng biệt xứ/xử thực/tự ，chí bỉ tu thủy 。thời Thiên đế thích tri Phật tu thủy ，tiện chí Phật sở ，dĩ chỉ kích địa dũng tuyền lưu hiện 。thời bỉ Ca nhiếp hậu thời kinh hành ，kiến thử tuyền thủy dũng lưu ，nhi tác thị niệm ：『ngã trụ/trú thử cửu bất kiến kỳ tuyền ，kim nhật hà đắc hốt hữu tư thủy ？』vãng Thế Tôn sở bạch ngôn ：『đại sa môn ！ngã trụ/trú thử cửu bất kiến kỳ tuyền ，kim nhật hà đắc hốt hiện ？thử thị thùy vi ？』Phật ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã tạc nhật thọ/thụ nhữ ẩm thực ，lai tọa ư thử nhi dục khiết thực/tự ，vi tu thủy dụng 。thời Thiên đế thích quán tri ngã ý ，tốc lai ư thử ，dĩ chỉ kích địa lưu tuyền dũng xuất ，sở dĩ hữu thử tuyền thủy 。』kỳ tuyền hiệu vi thủ kích chi tuyền 。vu thời Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn ！hữu như thị thần lực nạn/nan khả tư nghị ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住於優樓頻螺迦攝修學林中。時佛世尊晡時出遊泉所，脫諸衣服入泉沐浴。而欲出水，於其岸邊有一大樹名遏竪那，去佛甚遠。爾時世尊舒手欲捉其樹，即便低屈，佛攀枝出。于時迦攝見此事已而作是念：『其大樹先來不屈，今誰低曲？』詣世尊所白言：『大沙門！此大遏竪那樹，先不低屈，今誰屈為？』佛如上說。此樹號為手攀遏竪那樹。迦攝復作是念：『此大沙門有如是神力，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ư ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu học lâm trung 。thời Phật Thế tôn bô thời xuất du tuyền sở ，thoát chư y phục nhập tuyền mộc dục 。nhi dục xuất thủy ，ư kỳ ngạn biên hữu nhất Đại thụ/thọ danh át thọ na ，khứ Phật thậm viễn 。nhĩ thời Thế Tôn thư thủ dục tróc kỳ thụ ，tức tiện đê khuất ，Phật phàn chi xuất 。vu thời Ca nhiếp kiến thử sự dĩ nhi tác thị niệm ：『kỳ Đại thụ/thọ tiên lai bất khuất ，kim thùy đê khúc ？』nghệ Thế Tôn sở bạch ngôn ：『đại sa môn ！thử Đại át thọ na thụ/thọ ，tiên bất đê khuất ，kim thùy khuất vi ？』Phật như thượng thuyết 。thử thụ/thọ hiệu vi thủ phàn át thọ na thụ/thọ 。Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn hữu như thị thần lực ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住於優樓頻螺迦攝修習林中。佛得糞掃衣而欲浣濯，念言：『用何物洗？』時天帝釋知佛所念，持一大石置於泉邊，白言：『世尊！願見受用。』爾時如來即浣糞掃衣已，復作念云：『用何物曬？』時天帝釋觀知佛意，往餘山中取一方石置於佛前，白言：『世尊！可於此曬。』世尊以衣覆石之上。于時迦攝來見此石而作是念：『未曾覩此二石，今何忽有？』往問世尊，佛言：『迦攝！我欲浣曬衣服，而念用何物？時天帝釋知我所念，持此二石：一用浣衣，一為曬服。』迦攝復作是念：『此大沙門有如是神力，然我亦是阿羅漢。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ư ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu tập lâm trung 。Phật đắc phẩn tảo y nhi dục hoán trạc ，niệm ngôn ：『dụng hà vật tẩy ？』thời Thiên đế thích tri Phật sở niệm ，trì nhất Đại thạch trí ư tuyền biên ，bạch ngôn ：『Thế Tôn ！nguyện kiến thọ dụng 。』nhĩ thời Như Lai tức hoán phẩn tảo y dĩ ，phục tác niệm vân ：『dụng hà vật sái ？』thời Thiên đế thích quán tri Phật ý ，vãng dư sơn trung thủ nhất phương thạch trí ư Phật tiền ，bạch ngôn ：『Thế Tôn ！khả ư thử sái 。』Thế Tôn dĩ y phước thạch chi thượng 。vu thời Ca nhiếp lai kiến thử thạch nhi tác thị niệm ：『vị tằng đổ thử nhị thạch ，kim hà hốt hữu ？』vãng vấn Thế Tôn ，Phật ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã dục hoán sái y phục ，nhi niệm dụng hà vật ？thời Thiên đế thích tri ngã sở niệm ，trì thử nhị thạch ：nhất dụng hoán y ，nhất vi sái phục 。』Ca nhiếp phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn hữu như thị thần lực ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』 「爾時世尊住於優樓頻螺迦攝修道林中，時往尼連禪河渚邊經行，水忽泛漲過沒人頭。世尊在彼水，即四邊波止，如來安然經行。迦攝遙見此事，念云：『其大沙門！有如是相好，今被水漂。』即共諸弟子乘小船入河。見世尊在中，經行之處波水不及，問言：『大沙門猶得活耶？』世尊答言：『迦攝！我今安壽。』迦攝曰：『大沙門可上此船。』世尊以神力，忽然不見現於船上。迦攝見是事已復作是念：『此大沙門！雖有如是大威神力，然我亦是阿羅漢。』爾時世尊知優樓頻螺迦攝心欲所念，便作是言：『迦攝！汝非是阿羅漢果，亦不是阿羅漢向，亦不知阿羅漢道。』迦攝聞是語已，便作是念：『大沙門喬答摩，知我心所念。』念已合掌向佛白言：『大沙門！唯願聽我於大沙門法律中出家，受具足戒成苾芻性，令我於大沙門法中修習梵行。』世尊告曰：『若欲出家，汝弟子等知汝以不？』迦攝答曰：『彼皆不知。』世尊告言：『汝名稱遠聞，眾知汝善智慧具足，是故應當告汝弟子。聽汝者，隨意所樂。』迦攝聞佛語已，便即往至本所住處，告諸弟子：『汝等當知！我今欲於大沙門喬答摩法中出家受具足戒，汝等意者所欲云何？』彼眾白曰：『我等所學本依鄔波馱耶，今若去者，我當隨從修習梵行。』迦攝報曰：『汝等若能隨學我者，所著鹿皮、樹皮、錫杖、祭器，悉能棄擲尼連禪河中當隨意去。』諸弟子等聞是語已，所有衣服祭器等物悉皆棄置尼連禪河。擲是物已還迦攝所，便作是言：『悉令棄者今皆已捨，應作何事？唯願指授。』爾時優樓頻螺迦攝及五百眷屬，往詣佛所而作是言：『大沙門！我告徒眾悉已聽許，唯願度我，於善法律中出家受具足戒，成苾芻性。』 「nhĩ thời Thế Tôn trụ/trú ư ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo lâm trung ，thời vãng Ni liên Thiền hà chử biên kinh hành ，thủy hốt phiếm trướng quá/qua một nhân đầu 。Thế Tôn tại bỉ thủy ，tức tứ biên ba chỉ ，Như Lai an nhiên kinh hành 。Ca nhiếp dao kiến thử sự ，niệm vân ：『kỳ đại sa môn ！hữu như thị tướng hảo ，kim bị thủy phiêu 。』tức cọng chư đệ tử thừa tiểu thuyền nhập hà 。kiến Thế Tôn tại trung ，kinh hành chi xứ/xử ba thủy bất cập ，vấn ngôn ：『đại sa môn do đắc hoạt da ？』Thế Tôn đáp ngôn ：『Ca nhiếp ！ngã kim an thọ 。』Ca nhiếp viết ：『đại sa môn khả thượng thử thuyền 。』Thế Tôn dĩ thần lực ，hốt nhiên bất kiến hiện ư thuyền thượng 。Ca nhiếp kiến thị sự dĩ phục tác thị niệm ：『thử đại sa môn ！tuy hữu như thị Đại uy thần lực ，nhiên ngã diệc thị A-la-hán 。』nhĩ thời Thế Tôn tri ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tâm dục sở niệm ，tiện tác thị ngôn ：『Ca nhiếp ！nhữ phi thị A-la-hán quả ，diệc bất thị A-la-hán hướng ，diệc bất tri A-la-hán đạo 。』Ca nhiếp văn thị ngữ dĩ ，tiện tác thị niệm ：『đại sa môn kiều đáp ma ，tri ngã tâm sở niệm 。』niệm dĩ hợp chưởng hướng Phật bạch ngôn ：『đại sa môn ！duy nguyện thính ngã ư đại sa môn pháp luật trung xuất gia ，thọ/thụ cụ túc giới thành Bí-sô tánh ，lệnh ngã ư đại sa môn Pháp trung tu tập phạm hạnh 。』Thế Tôn cáo viết ：『nhược/nhã dục xuất gia ，nhữ đệ-tử đẳng tri nhữ dĩ bất ？』Ca nhiếp đáp viết ：『bỉ giai bất tri 。』Thế Tôn cáo ngôn ：『nhữ danh xưng viễn văn ，chúng tri nhữ thiện trí tuệ cụ túc ，thị cố ứng đương cáo nhữ đệ-tử 。thính nhữ giả ，tùy ý sở lạc/nhạc 。』Ca nhiếp văn Phật ngữ dĩ ，tiện tức vãng chí bổn sở trụ xứ ，cáo chư đệ-tử ：『nhữ đẳng đương tri ！ngã kim dục ư đại sa môn kiều đáp ma Pháp trung xuất gia thọ/thụ cụ túc giới ，nhữ đẳng ý giả sở dục vân hà ？』bỉ chúng bạch viết ：『ngã đẳng sở học bổn y ổ ba Đà da ，kim nhược/nhã khứ giả ，ngã đương tùy tùng tu tập phạm hạnh 。』Ca nhiếp báo viết ：『nhữ đẳng nhược/nhã năng tùy học ngã giả ，sở trước/trứ lộc bì 、thụ/thọ bì 、tích trượng 、tế khí ，tất năng khí trịch Ni liên Thiền hà trung đương tùy ý khứ 。』chư đệ-tử đẳng văn thị ngữ dĩ ，sở hữu y phục tế khí đẳng vật tất giai khí trí Ni liên Thiền hà 。trịch thị vật dĩ hoàn Ca nhiếp sở ，tiện tác thị ngôn ：『tất lệnh khí giả kim giai dĩ xả ，ưng tác hà sự ？duy nguyện chỉ thọ/thụ 。』nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp cập ngũ bách quyến thuộc ，vãng nghệ Phật sở nhi tác thị ngôn ：『đại sa môn ！ngã cáo đồ chúng tất dĩ thính hứa ，duy nguyện độ ngã ，ư thiện pháp luật trung xuất gia thọ/thụ cụ túc giới ，thành Bí-sô tánh 。』 「爾時優樓頻螺迦攝有弟二人：一名那提迦攝、二名伽耶迦攝，各有弟子二百五十人，先於尼連禪河岸勤修梵行處，修寂靜行。那提迦攝住尼連河下流，後於一時尼連禪河中乃見鹿皮、樹皮、錫杖、祭器等物並被漂沒，見是事已皆作是念：『我等同修梵行者，有何災難？如是等物被漂沒耶？為是王害？為是賊侵？為是火燒？為水漂損？然我等同梵行者，應當往彼尋問其事。』爾時那提迦攝、伽耶迦攝等，往詣優樓頻螺迦攝修道所，到已於其側近，乃見優樓頻螺迦攝被僧伽胝、除棄鬚髮，於大沙門所住一面坐聽受妙法。見已向優樓頻螺迦攝作如是言：『具壽！此出家法勝舊法不？』答言：『勝彼。』爾時那提迦攝、伽耶迦攝作如是念：『今此大沙門有大神力，必應更有勝妙上法。若不爾者，優樓頻螺迦攝耆年宿德，過百二十，摩揭陀國人尊重瞻仰，大眾咸謂是阿羅漢，今者棄本所學依大沙門出家修道，我等亦應隨大沙門出家學道。』如是念已，即共合掌頂禮佛足：『唯願聽我於大沙門法律中出家受具足戒成苾芻性，令我於大沙門法中修習梵行。』世尊告曰：『若欲出家，汝弟子眾知汝等不？』那提迦攝、伽耶迦攝答言：『彼皆不知。』世尊告曰：『汝等名稱遠聞，眾所知識，智慧具足，是故應當告汝弟子。若聽汝者，隨意所樂。』那提迦攝等聞佛語已，便即往至本所住處告諸弟子：『汝等當知！我欲於大沙門喬答摩法律中出家受具足戒，汝等意者所欲云何？』彼眾答曰：『我等所學本依鄔波馱耶，今若去者，我等大眾悉願隨從修習梵行。』迦攝報曰：『汝等若能隨學我者，所著鹿皮樹皮錫杖祭器，悉能棄擲尼連禪河中者，當隨意去。』諸弟子等聞是語已，所有衣服祭器等物悉皆棄置尼連禪河中。擲是物已，還鄔波馱耶所便作是言：『悉令棄者今皆已捨，應作何事？唯願指授。』爾時那提迦攝伽耶迦攝，共將弟子五百人俱往詣佛所，而作是言：『大沙門！我告弟子悉已聽許，唯願度我，於善法律中出家受具足戒，成苾芻性，於大沙門處修習梵行。』世尊告曰：『那提迦攝、伽耶迦攝，善來，應修梵行。』作是語已，那提迦攝等及五百弟子，皆得出家受具足戒，成苾芻性。 「nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp hữu đệ nhị nhân ：nhất danh na đề Ca nhiếp 、nhị danh già da Ca nhiếp ，các hữu đệ-tử nhị bách ngũ thập nhân ，tiên ư Ni liên Thiền hà ngạn cần tu phạm hạnh xứ/xử ，tu tịch tĩnh hạnh/hành/hàng 。na đề Ca nhiếp trụ ni Liên hà hạ lưu ，hậu ư nhất thời Ni liên Thiền hà trung nãi kiến lộc bì 、thụ/thọ bì 、tích trượng 、tế khí đẳng vật tịnh bị phiêu một ，kiến thị sự dĩ giai tác thị niệm ：『ngã đẳng đồng tu phạm hạnh giả ，hữu hà tai nạn ？như thị đẳng vật bị phiêu một da ？vi thị Vương hại ？vi thị tặc xâm ？vi thị hỏa thiêu ？vi thủy phiêu tổn ？nhiên ngã đẳng đồng phạm hạnh giả ，ứng đương vãng bỉ tầm vấn kỳ sự 。』nhĩ thời na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp đẳng ，vãng nghệ ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tu đạo sở ，đáo dĩ ư kỳ trắc cận ，nãi kiến ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp bị tăng già chi 、trừ khí tu phát ，ư đại sa môn sở trụ nhất diện tọa thính thọ diệu pháp 。kiến dĩ hướng ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tác như thị ngôn ：『cụ thọ ！thử xuất gia Pháp thắng cựu Pháp bất ？』đáp ngôn ：『thắng bỉ 。』nhĩ thời na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp tác như thị niệm ：『kim thử đại sa môn hữu đại thần lực ，tất ưng cánh hữu thắng diệu thượng Pháp 。nhược/nhã bất nhĩ giả ，ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp kì niên tú đức ，quá/qua bách nhị thập ，ma yết đà quốc nhân tôn trọng chiêm ngưỡng ，Đại chúng hàm vị thị A-la-hán ，kim giả khí bổn sở học y đại sa môn xuất gia tu đạo ，ngã đẳng diệc ưng tùy đại sa môn xuất gia học đạo 。』như thị niệm dĩ ，tức cọng hợp chưởng đảnh lễ Phật túc ：『duy nguyện thính ngã ư đại sa môn pháp luật trung xuất gia thọ/thụ cụ túc giới thành Bí-sô tánh ，lệnh ngã ư đại sa môn Pháp trung tu tập phạm hạnh 。』Thế Tôn cáo viết ：『nhược/nhã dục xuất gia ，nhữ đệ-tử chúng tri nhữ đẳng bất ？』na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp đáp ngôn ：『bỉ giai bất tri 。』Thế Tôn cáo viết ：『nhữ đẳng danh xưng viễn văn ，chúng sở tri thức ，trí tuệ cụ túc ，thị cố ứng đương cáo nhữ đệ-tử 。nhược/nhã thính nhữ giả ，tùy ý sở lạc/nhạc 。』na đề Ca nhiếp đẳng văn Phật ngữ dĩ ，tiện tức vãng chí bổn sở trụ xứ cáo chư đệ-tử ：『nhữ đẳng đương tri ！ngã dục ư đại sa môn kiều đáp ma pháp luật trung xuất gia thọ/thụ cụ túc giới ，nhữ đẳng ý giả sở dục vân hà ？』bỉ chúng đáp viết ：『ngã đẳng sở học bổn y ổ ba Đà da ，kim nhược/nhã khứ giả ，ngã đẳng Đại chúng tất nguyện tùy tùng tu tập phạm hạnh 。』Ca nhiếp báo viết ：『nhữ đẳng nhược/nhã năng tùy học ngã giả ，sở trước/trứ lộc bì thụ/thọ bì tích trượng tế khí ，tất năng khí trịch Ni liên Thiền hà trung giả ，đương tùy ý khứ 。』chư đệ-tử đẳng văn thị ngữ dĩ ，sở hữu y phục tế khí đẳng vật tất giai khí trí Ni liên Thiền hà trung 。trịch thị vật dĩ ，hoàn ổ ba Đà da sở tiện tác thị ngôn ：『tất lệnh khí giả kim giai dĩ xả ，ưng tác hà sự ？duy nguyện chỉ thọ/thụ 。』nhĩ thời na đề Ca nhiếp già da Ca nhiếp ，cọng tướng đệ-tử ngũ bách nhân câu vãng nghệ Phật sở ，nhi tác thị ngôn ：『đại sa môn ！ngã cáo đệ-tử tất dĩ thính hứa ，duy nguyện độ ngã ，ư thiện pháp luật trung xuất gia thọ/thụ cụ túc giới ，thành Bí-sô tánh ，ư đại sa môn xứ/xử tu tập phạm hạnh 。』Thế Tôn cáo viết ：『na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp ，thiện lai ，ưng tu phạm hạnh 。』tác thị ngữ dĩ ，na đề Ca nhiếp đẳng cập ngũ bách đệ-tử ，giai đắc xuất gia thọ/thụ cụ túc giới ，thành Bí-sô tánh 。 「爾時世尊度一千被髮外道受具足戒，於優樓頻螺地隨意住已，漸漸遊行至伽耶山，住其山頂窣堵波處，與舊被髮出家外道一千苾芻而共居止。爾時世尊以三種神通化一千苾芻。三神通者，所謂神足通、記說通、教授通。神足通者，如來入三摩地，以心定故，即從本座忽然隱沒，現於東方，上昇虛空行住坐臥，入火光定，即於身內出種種光：所謂青黃赤白及以紅色；雙現其相，身下出火、上流清水，身下出水、上發火光。東方既爾，南西北方亦復如是。既現相已，從彼虛空沒，還復本處而現，此是世尊神足通。記說通者，所為苾芻應觀察心意識，如是應善尋伺、不應不善尋伺、此亦意念、此亦證身識，此為世尊記說通。教授通者，告諸苾芻所有諸法悉皆熾然。何者一切熾然？眼熾然、色熾然、眼識熾然、眼觸熾然，為因眼觸內所生受，或苦或樂非苦非樂亦是熾然。以何火熾然？貪火熾然、瞋火熾然、癡火熾然，生老病死愁歎憂悲苦惱亦復如是火然，此皆為苦。眼既如是，耳鼻舌身意亦復如是，此是世尊教授通。世尊說此法時，彼千苾芻不受後有故，於諸有漏心得解脫，皆得阿羅漢果。 「nhĩ thời Thế Tôn độ nhất thiên Bị phát ngoại đạo thọ/thụ cụ túc giới ，ư ưu-lâu tần-loa địa tùy ý trụ/trú dĩ ，tiệm tiệm du hạnh/hành/hàng chí già da sơn ，trụ/trú kỳ sơn đảnh/đính tốt đổ ba xứ/xử ，dữ cựu Bị phát xuất gia ngoại đạo nhất thiên Bí-sô nhi cọng cư chỉ 。nhĩ thời Thế Tôn dĩ tam chủng Thần thông hóa nhất thiên Bí-sô 。tam thần thông giả ，sở vị thần túc thông 、kí thuyết thông 、giáo thọ thông 。thần túc thông giả ，Như Lai nhập tam-ma-địa ，dĩ tâm định cố ，tức tùng bổn tọa hốt nhiên ẩn một ，hiện ư Đông phương ，thượng thăng hư không hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa ，nhập hỏa quang định ，tức ư thân nội xuất chủng chủng quang ：sở vị thanh hoàng xích bạch cập dĩ hồng sắc ；song hiện kỳ tướng ，thân hạ xuất hỏa 、thượng lưu thanh thủy ，thân hạ xuất thủy 、thượng phát hỏa quang 。Đông phương ký nhĩ ，Nam Tây Bắc phương diệc phục như thị 。ký hiện tướng dĩ ，tòng bỉ hư không một ，hoàn phục bổn xứ nhi hiện ，thử thị Thế Tôn thần túc thông 。kí thuyết thông giả ，sở vi Bí-sô ưng quan sát tâm ý thức ，như thị ưng thiện tầm tý 、bất ưng bất thiện tầm tý 、thử diệc ý niệm 、thử diệc chứng thân thức ，thử vi thế tôn kí thuyết thông 。giáo thọ thông giả ，cáo chư Bí-sô sở hữu chư Pháp tất giai sí nhiên 。hà giả nhất thiết sí nhiên ？nhãn sí nhiên 、sắc sí nhiên 、nhãn thức sí nhiên 、nhãn xúc sí nhiên ，vi nhân nhãn xúc nội sở sanh thọ/thụ ，hoặc khổ hoặc lạc/nhạc phi khổ phi lạc/nhạc diệc thị sí nhiên 。dĩ hà hỏa sí nhiên ？tham hỏa sí nhiên 、sân hỏa sí nhiên 、si hỏa sí nhiên ，sanh lão bệnh tử sầu thán ưu bi khổ não diệc phục như thị hỏa nhiên ，thử giai vi khổ 。nhãn ký như thị ，nhĩ tị thiệt thân ý diệc phục như thị ，thử thị thế tôn giáo thọ/thụ thông 。Thế Tôn thuyết thử pháp thời ，bỉ thiên Bí-sô bất thọ/thụ hậu hữu cố ，ư chư hữu lậu tâm đắc giải thoát ，giai đắc A-la-hán quả 。 「爾時世尊在摩揭陀國伽耶山頂窣堵波處，與千苾芻俱，先是舊被髮外道，皆證阿羅漢果，盡諸有漏，應作已作所作已辦，捨諸重擔逮得己利，斷諸有結心正解脫。摩揭陀國大眾人民，因遊行故，聞釋迦種中生一太子，在雪山側近弶伽河岸劫比羅仙人住處，去斯不遠有占相師，善閑方術授太子記：『若在家者，紹轉輪王位，能降四方以法化世，七寶具足，所謂輪寶、象寶、馬寶、珠寶、女寶、主藏寶、主兵寶，千子圍繞端正勇健，摧伏他軍盡四洲界，普能王化無有怨敵，苦惱刀杖悉皆屏息，安樂而住；若出家者，以正信心捨家趣非家，剃除鬚髮被服袈裟，證無上覺成阿羅漢，世間讚詠名稱遠聞。』彼遊行人聞是語已，往詣頻毘娑羅王所，而作是言：『大王當知！我等遊行至此人間，聞釋迦種中生一太子，於雪山側近弶伽河岸劫比羅仙人修道之處，乃至世間讚詠名稱遠聞，悉如上說。唯願大王殺彼太子，若除滅者，大王當得國祚長遠。』其王報曰：『汝等諸人莫作是語。何以故？彼釋迦太子，若得金輪王位，我當隨從；若成正覺，當為執侍親近供養。』爾時摩揭陀主頻毘娑羅，昇樓閣上乞五種願：『願我國出大教導師，如來、應、正等覺、明行圓滿、善逝、世間解、無上丈夫、調御士、天人師、佛、薄伽梵；令我於彼敬事瞻仰；所說法要令得開悟；得聞法已受持淨戒；如法而住。』于時世尊在伽耶山，遙見大王聞此語已，告諸苾芻曰：『此頻毘娑羅，見在樓上發五種願，悉如上說。』 「nhĩ thời Thế Tôn tại ma yết đà quốc già da sơn đảnh/đính tốt đổ ba xứ/xử ，dữ thiên Bí-sô câu ，tiên thị cựu Bị phát ngoại đạo ，giai chứng A-la-hán quả ，tận chư hữu lậu ，ưng tác dĩ tác sở tác dĩ biện ，xả chư trọng đam/đảm đãi đắc kỷ lợi ，đoạn chư hữu kết tâm chánh giải thoát 。ma yết đà quốc Đại chúng nhân dân ，nhân du hạnh/hành/hàng cố ，văn Thích Ca chủng trung sanh nhất Thái-Tử ，tại tuyết sơn trắc cận cưỡng già hà ngạn Kiếp-bỉ-la Tiên nhân trụ xứ ，khứ tư bất viễn hữu chiêm tướng sư ，thiện nhàn phương thuật thọ/thụ Thái-Tử kí ：『nhược/nhã tại gia giả ，thiệu Chuyển luân Vương vị ，năng hàng tứ phương dĩ pháp hóa thế ，thất bảo cụ túc ，sở vị luân bảo 、tượng bảo 、mã bảo 、châu bảo 、nữ bảo 、chủ tạng bảo 、chủ binh bảo ，thiên tử vi nhiễu đoan chánh dũng kiện ，tồi phục tha quân tận tứ châu giới ，phổ năng Vương hóa vô hữu oán địch ，khổ não đao trượng tất giai bình tức ，an lạc nhi trụ ；nhược/nhã xuất gia giả ，dĩ chánh tín tâm xả gia thú phi gia ，thế trừ tu phát bị phục ca sa ，chứng vô thượng giác thành A-la-hán ，thế gian tán vịnh danh xưng viễn văn 。』bỉ du hạnh/hành/hàng nhân văn thị ngữ dĩ ，vãng nghệ tần tỳ Ta-la Vương sở ，nhi tác thị ngôn ：『Đại Vương đương tri ！ngã đẳng du hạnh/hành/hàng chí thử nhân gian ，văn Thích Ca chủng trung sanh nhất Thái-Tử ，ư tuyết sơn trắc cận cưỡng già hà ngạn Kiếp-bỉ-la Tiên nhân tu đạo chi xứ/xử ，nãi chí thế gian tán vịnh danh xưng viễn văn ，tất như thượng thuyết 。duy nguyện Đại Vương sát bỉ Thái-Tử ，nhược/nhã trừ diệt giả ，Đại Vương đương đắc quốc tộ trường/trưởng viễn 。』kỳ Vương báo viết ：『nhữ đẳng chư nhân mạc tác thị ngữ 。hà dĩ cố ？bỉ Thích Ca Thái-Tử ，nhược/nhã đắc Kim luân Vương vị ，ngã đương tùy tùng ；nhược/nhã thành chánh giác ，đương vi chấp thị thân cận cúng dường 。』nhĩ thời ma yết đà chủ tần tỳ Ta-la ，thăng lâu các thượng khất ngũ chủng nguyện ：『nguyện ngã quốc xuất Đại giáo đạo sư ，Như Lai 、ưng 、chánh đẳng giác 、Minh Hạnh viên mãn 、Thiện-Thệ 、Thế-gian-giải 、vô thượng trượng phu 、điều ngự sĩ 、Thiên Nhân Sư 、Phật 、Bạc Già Phạm ；lệnh ngã ư bỉ kính sự chiêm ngưỡng ；sở thuyết pháp yếu lệnh đắc khai ngộ ；đắc văn Pháp dĩ thọ trì tịnh giới ；như pháp nhi trụ/trú 。』vu thời Thế Tôn tại già da sơn ，dao kiến Đại Vương văn thử ngữ dĩ ，cáo chư Bí-sô viết ：『thử tần tỳ Ta-la ，kiến tại lâu thượng phát ngũ chủng nguyện ，tất như thượng thuyết 。』 「復次摩揭陀國大眾人民，因遊行故，先聞釋迦種中生一太子，在雪山側近弶伽河岸劫比羅仙人住處，去斯不遠有占相師，善閑方術授太子記：『若在家者，紹輪王位，能降四方以法化世，七寶具足，所謂輪寶、象寶、馬寶、珠寶、女寶、主藏寶主兵寶，千子圍繞端正勇健，摧伏他軍盡四洲界，普能王化無有怨敵，苦惱刀杖悉皆屏息，安樂而住；若出家者，以正信心捨家趣非家，剃除鬚髮被服袈裟，證無上覺成阿羅漢，世間讚詠名稱遠聞者，彼捨輪王位而求出家，得阿耨多羅三藐三菩提。』今見在伽耶山頂窣堵波處，與千苾芻前後圍繞，並是舊被髮外道，皆證阿羅漢果，盡諸有漏，應作已作所作已辦，捨諸重擔逮得己利，斷諸有結心正解脫。聞是語已，往頻毘娑羅王所，而作是言：『大王當知！我等遊行至此人間，先聞彼釋迦種中生一太子，乃至成無上覺，在伽耶山與千苾芻前後圍繞，盡諸有結心正解脫。唯願大王親近供養彼佛世尊。若如此者，令王國土安隱豐樂。』王聞語已甚大歡喜，即命一人令往佛所，如我辭曰，頂禮雙足白言：『世尊！起居輕利、少病少惱、安樂住不？』作是言已，復稽請曰：『唯願世尊，與諸苾芻，來就我所住王舍城，受我一生供養四事。』使者受王如是語已，往伽耶山至世尊所，頂禮佛足而作是言：『摩揭陀主頻毘娑羅，故遣我來稽首世尊，起居輕利、少病少惱、安樂住不？』佛言：『王及汝等咸得安樂。』使者白言：『王令稽請，唯願世尊，與諸苾芻，來至我所居王舍城，受我四事一生供養。』世尊即時默然受請。使者知佛默受請已，頂禮佛足辭還本處。爾時世尊與千苾芻圍繞前後，並是舊被髮外道，皆證阿羅漢果，乃至盡諸有結心正解脫，漸漸遊行於摩揭陀人間，至善住窣堵波竹林中住。摩揭陀王聞佛至此，千苾芻俱圍繞而住，皆已證得阿羅漢果，盡諸有漏，應作已作所作已辦，捨諸重擔逮得己利，斷諸有結心正解脫。王聞是已嚴駕善輅，與無量百千眷屬圍繞，欲往佛所禮拜供養，其王善輅，輪轂入地不得前進。王作是念：『我有何咎？令此輪轂不復遊履。』忽聞空中天曰：『王無過犯，但王獄中無量人眾，先與大王同修善業，今若放捨可得前路。』王聞是語赦及囚禁並皆放已，王欲進路，行度宮門頭冠傾側，便作是念：『我於昔來造作何業，致是相耶？』即聞空中天曰：『大王無辜，然為無量眾生先與大王同修勝業，今皆散住邊遠村坊，王當召命可共見佛。』王遂宣令遣來集會。既集會已，嚴駕車輅一萬二千，并諸兵眾馬騎雲屯十八萬眾，復有象兵一萬五千，并與無量百千萬摩揭陀人婆羅門居士等前後圍繞，出王舍城往詣佛所。到已下車，除五勝物：所謂傘蓋、頭冠、寶劍、寶扇、寶履。捨是物已，向佛合掌頂禮佛足，白世尊曰：『大德！我是摩揭陀國主頻毘娑羅王。』如是三白。佛告大王：『如是，如是！汝是摩揭陀國主頻毘娑羅王。』如是三答。『汝今可坐。』是頻毘娑羅王聞佛語已，頂禮佛足却坐一面；其摩揭陀國婆羅門居士等，一分頂禮佛足亦坐一面，一分合掌問訊：『大沙門！少病少惱氣力安不？』亦坐一面，一分合掌而不致問亦坐一面，一分遠住默然而坐。于時優樓頻螺迦攝在大眾中，摩揭陀國婆羅門居士，見此迦攝在於眾中，便發疑念：『沙門喬答摩在迦攝處而有修習？為當迦攝向沙門喬答摩邊而學未聞？』爾時世尊知眾所念，以妙伽他問迦攝曰： 「phục thứ ma yết đà quốc Đại chúng nhân dân ，nhân du hạnh/hành/hàng cố ，tiên văn Thích Ca chủng trung sanh nhất Thái-Tử ，tại tuyết sơn trắc cận cưỡng già hà ngạn Kiếp-bỉ-la Tiên nhân trụ xứ ，khứ tư bất viễn hữu chiêm tướng sư ，thiện nhàn phương thuật thọ/thụ Thái-Tử kí ：『nhược/nhã tại gia giả ，thiệu luân Vương vị ，năng hàng tứ phương dĩ pháp hóa thế ，thất bảo cụ túc ，sở vị luân bảo 、tượng bảo 、mã bảo 、châu bảo 、nữ bảo 、chủ tạng bảo chủ binh bảo ，thiên tử vi nhiễu đoan chánh dũng kiện ，tồi phục tha quân tận tứ châu giới ，phổ năng Vương hóa vô hữu oán địch ，khổ não đao trượng tất giai bình tức ，an lạc nhi trụ ；nhược/nhã xuất gia giả ，dĩ chánh tín tâm xả gia thú phi gia ，thế trừ tu phát bị phục ca sa ，chứng vô thượng giác thành A-la-hán ，thế gian tán vịnh danh xưng viễn văn giả ，bỉ xả luân Vương vị nhi cầu xuất gia ，đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。』kim kiến tại già da sơn đảnh/đính tốt đổ ba xứ/xử ，dữ thiên Bí-sô tiền hậu vi nhiễu ，tịnh thị cựu Bị phát ngoại đạo ，giai chứng A-la-hán quả ，tận chư hữu lậu ，ưng tác dĩ tác sở tác dĩ biện ，xả chư trọng đam/đảm đãi đắc kỷ lợi ，đoạn chư hữu kết tâm chánh giải thoát 。văn thị ngữ dĩ ，vãng tần tỳ Ta-la Vương sở ，nhi tác thị ngôn ：『Đại Vương đương tri ！ngã đẳng du hạnh/hành/hàng chí thử nhân gian ，tiên văn bỉ Thích Ca chủng trung sanh nhất Thái-Tử ，nãi chí thành vô thượng giác ，tại già da sơn dữ thiên Bí-sô tiền hậu vi nhiễu ，tận chư hữu kết tâm chánh giải thoát 。duy nguyện Đại Vương thân cận cúng dường bỉ Phật Thế tôn 。nhược như thử giả ，lệnh Vương quốc độ an ổn phong lạc/nhạc 。』Vương văn ngữ dĩ thậm đại hoan hỉ ，tức mạng nhất nhân lệnh vãng Phật sở ，như ngã từ viết ，đảnh lễ song túc bạch ngôn ：『Thế Tôn ！khởi cư khinh lợi 、thiểu bệnh thiểu não 、an lạc trụ bất ？』tác thị ngôn dĩ ，phục kê thỉnh viết ：『duy nguyện Thế Tôn ，dữ chư Bí-sô ，lai tựu ngã sở trụ Vương-Xá thành ，thọ/thụ ngã nhất sanh cúng dường tứ sự 。』sử giả thọ/thụ Vương như thị ngữ dĩ ，vãng già da sơn chí Thế Tôn sở ，đảnh lễ Phật túc nhi tác thị ngôn ：『ma yết đà chủ tần tỳ Ta-la ，cố khiển ngã lai khể thủ Thế Tôn ，khởi cư khinh lợi 、thiểu bệnh thiểu não 、an lạc trụ bất ？』Phật ngôn ：『Vương cập nhữ đẳng hàm đắc an lạc 。』sử giả bạch ngôn ：『Vương lệnh kê thỉnh ，duy nguyện Thế Tôn ，dữ chư Bí-sô ，lai chí ngã sở cư Vương-Xá thành ，thọ/thụ ngã tứ sự nhất sanh cúng dường 。』Thế Tôn tức thời mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。sử giả tri Phật mặc thọ/thụ thỉnh dĩ ，đảnh lễ Phật túc từ hoàn bổn xứ 。nhĩ thời Thế Tôn dữ thiên Bí-sô vi nhiễu tiền hậu ，tịnh thị cựu Bị phát ngoại đạo ，giai chứng A-la-hán quả ，nãi chí tận chư hữu kết tâm chánh giải thoát ，tiệm tiệm du hạnh/hành/hàng ư ma yết đà nhân gian ，chí thiện trụ/trú tốt đổ ba Trúc Lâm trung trụ/trú 。ma yết đà Vương văn Phật chí thử ，thiên Bí-sô câu vi nhiễu nhi trụ/trú ，giai dĩ chứng đắc A-la-hán quả ，tận chư hữu lậu ，ưng tác dĩ tác sở tác dĩ biện ，xả chư trọng đam/đảm đãi đắc kỷ lợi ，đoạn chư hữu kết tâm chánh giải thoát 。Vương văn thị dĩ nghiêm giá thiện lộ ，dữ vô lượng bách thiên quyến thuộc vi nhiễu ，dục vãng Phật sở lễ bái cúng dường ，kỳ Vương thiện lộ ，luân cốc nhập địa bất đắc tiền tiến/tấn 。Vương tác thị niệm ：『ngã hữu hà cữu ？lệnh thử luân cốc bất phục du lý 。』hốt văn không Trung Thiên viết ：『Vương vô quá phạm ，đãn Vương ngục trung vô lượng nhân chúng ，tiên dữ Đại Vương đồng tu thiện nghiệp ，kim nhược/nhã phóng xả khả đắc tiền lộ 。』Vương văn thị ngữ xá cập tù cấm tịnh giai phóng dĩ ，Vương dục tiến/tấn lộ ，hạnh/hành/hàng độ cung môn đầu quan khuynh trắc ，tiện tác thị niệm ：『ngã ư tích lai tạo tác hà nghiệp ，trí thị tướng da ？』tức văn không Trung Thiên viết ：『Đại Vương vô cô ，nhiên vi vô lượng chúng sanh tiên dữ Đại Vương đồng tu thắng nghiệp ，kim giai tán trụ/trú biên viễn thôn phường ，Vương đương triệu mạng khả cọng kiến Phật 。』Vương toại tuyên lệnh khiển lai tập hội 。ký tập hội dĩ ，nghiêm giá xa lộ nhất vạn nhị thiên ，tinh chư binh chúng mã kị vân truân thập bát vạn chúng ，phục hưũ tượng binh nhất vạn ngũ thiên ，tinh dữ vô lượng bách thiên vạn ma yết đà nhân Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng tiền hậu vi nhiễu ，xuất Vương-Xá thành vãng nghệ Phật sở 。đáo dĩ hạ xa ，trừ ngũ thắng vật ：sở vị tản cái 、đầu quan 、bảo kiếm 、bảo phiến 、bảo lý 。xả thị vật dĩ ，hướng Phật hợp chưởng đảnh lễ Phật túc ，bạch Thế Tôn viết ：『Đại Đức ！ngã thị ma yết đà quốc chủ tần tỳ Ta-la Vương 。』như thị tam bạch 。Phật cáo Đại Vương ：『như thị ，như thị ！nhữ thị ma yết đà quốc chủ tần tỳ Ta-la Vương 。』như thị tam đáp 。『nhữ kim khả tọa 。』thị tần tỳ Ta-la Vương văn Phật ngữ dĩ ，đảnh lễ Phật túc khước tọa nhất diện ；kỳ ma yết đà quốc Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，nhất phân đảnh lễ Phật túc diệc tọa nhất diện ，nhất phân hợp chưởng vấn tấn ：『đại sa môn ！thiểu bệnh thiểu não khí lực an bất ？』diệc tọa nhất diện ，nhất phân hợp chưởng nhi bất trí vấn diệc tọa nhất diện ，nhất phân viễn trụ/trú mặc nhiên nhi tọa 。vu thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp tại Đại chúng trung ，ma yết đà quốc Bà-la-môn Cư-sĩ ，kiến thử Ca nhiếp tại ư chúng trung ，tiện phát nghi niệm ：『Sa Môn kiều đáp ma tại Ca nhiếp xứ/xử nhi hữu tu tập ？vi đương Ca nhiếp hướng Sa Môn kiều đáp ma biên nhi học vị văn ？』nhĩ thời Thế Tôn tri chúng sở niệm ，dĩ diệu già tha vấn Ca nhiếp viết ： 「『迦攝汝昔見何利？ 「『Ca nhiếp nhữ tích kiến hà lợi ？ 捨俗出家而事火； xả tục xuất gia nhi sự hỏa ； 及持此法所獲益， cập trì thử pháp sở hoạch ích ， 汝今為我說斯義。』 nhữ kim vi ngã thuyết tư nghĩa 。』 「于時迦攝亦以伽他而答佛曰： 「vu thời Ca nhiếp diệc dĩ già tha nhi đáp Phật viết ： 「『有一說言獲益者， 「『hữu nhất thuyết ngôn hoạch ích giả ， 端嚴美女諸妙味； đoan nghiêm mỹ nữ chư diệu vị ； 見彼法中有此利， kiến bỉ Pháp trung hữu thử lợi ， 因斯捨俗而事火。』 nhân tư xả tục nhi sự hỏa 。』 「世尊復以伽他重問迦攝曰： 「Thế Tôn phục dĩ già tha trọng vấn Ca nhiếp viết ： 「『端嚴美女諸妙味， 「『đoan nghiêm mỹ nữ chư diệu vị ， 若由事火而得此； nhược/nhã do sự hỏa nhi đắc thử ； 即有人天世間樂， tức hữu nhân thiên thế gian lạc/nhạc ， 汝何棄捨而不顧？』 nhữ hà khí xả nhi bất cố ？』 「迦攝亦以伽他，而答佛曰： 「Ca nhiếp diệc dĩ già tha ，nhi đáp Phật viết ： 「『為覩勝靜無餘句， 「『vi đổ thắng tĩnh vô dư cú ， 無所有處猶不住； vô sở hữu xứ do bất trụ ； 除此妙法更無過， trừ thử diệu pháp cánh vô quá ， 情今棄彼而不顧。 Tình kim khí bỉ nhi bất cố 。 由我先有愚癡意， do ngã tiên hữu ngu si ý ， 持火禁戒望解脫； trì hỏa cấm giới vọng giải thoát ； 於勝妙法反為顛， ư thắng diệu Pháp phản vi điên ， 盲冥生死常流轉。 manh minh sanh tử thường lưu chuyển 。 諦觀無為最勝句， đế quán vô vi tối thắng cú ， 調御象師能妙說； điều ngự tượng sư năng diệu thuyết ； 真實益世牟尼教， chân thật ích thế Mâu Ni giáo ， 獎導無倦喬答摩。』 tưởng đạo vô quyện kiều đáp ma 。』 「爾時世尊以斯伽他讚迦攝曰： 「nhĩ thời Thế Tôn dĩ tư già tha tán Ca nhiếp viết ： 「『善來迦攝波， 「『thiện lai Ca nhiếp ba ， 非有思惡處； phi hữu tư ác xứ/xử ； 最勝廣法中， tối thắng quảng Pháp trung ， 汝今已能入。』 nhữ kim dĩ năng nhập 。』 「爾時世尊告迦攝曰：『汝起，為諸大眾現其神變。』于時迦攝聞佛語已，即入三摩地。此心定故，即從本處忽然不現，即於東方，上昇虛空行住坐臥，入火光定，即於身內出種種光，所謂青、黃、赤、白及以紅色；雙現其相，身下出火、上流清水，身下出水、上發火光。東方既爾，南西北方亦復如是。現是相已，從虛空沒還於本處地上而立，往至佛所頂禮佛足，作如是言：『世尊是我教師，我是世尊聲聞弟子。』世尊告曰：『如是，如是！迦攝！我是汝教師，汝是我聲聞弟子。迦攝汝起，可就本坐。』爾時優樓頻螺迦攝頂禮佛足還至本坐。爾時摩揭陀國婆羅門居士等，見此事已作如是念：『非沙門喬答摩在迦攝處而有修學，但是迦攝於世尊所而學所作。』 「nhĩ thời Thế Tôn cáo Ca nhiếp viết ：『nhữ khởi ，vi chư Đại chúng hiện kỳ thần biến 。』vu thời Ca nhiếp văn Phật ngữ dĩ ，tức nhập tam-ma-địa 。thử tâm định cố ，tức tùng bổn xứ hốt nhiên bất hiện ，tức ư Đông phương ，thượng thăng hư không hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa ，nhập hỏa quang định ，tức ư thân nội xuất chủng chủng quang ，sở vị thanh 、hoàng 、xích 、bạch cập dĩ hồng sắc ；song hiện kỳ tướng ，thân hạ xuất hỏa 、thượng lưu thanh thủy ，thân hạ xuất thủy 、thượng phát hỏa quang 。Đông phương ký nhĩ ，Nam Tây Bắc phương diệc phục như thị 。hiện thị tướng dĩ ，tùng hư không một hoàn ư bổn xứ địa thượng nhi lập ，vãng chí Phật sở đảnh lễ Phật túc ，tác như thị ngôn ：『Thế Tôn thị ngã giáo sư ，ngã thị Thế Tôn Thanh văn đệ-tử 。』Thế Tôn cáo viết ：『như thị ，như thị ！Ca nhiếp ！ngã thị nhữ giáo sư ，nhữ thị ngã Thanh văn đệ-tử 。Ca nhiếp nhữ khởi ，khả tựu bổn tọa 。』nhĩ thời ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp đảnh lễ Phật túc hoàn chí bổn tọa 。nhĩ thời ma yết đà quốc Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，kiến thử sự dĩ tác như thị niệm ：『phi Sa Môn kiều đáp ma tại Ca nhiếp xứ/xử nhi hữu tu học ，đãn thị Ca nhiếp ư Thế Tôn sở nhi học sở tác 。』 「爾時世尊告摩揭陀主頻毘娑羅言：『色有生滅。大王！當須了知色法生滅因緣，受想行識亦復如是。大王！若能了知色法生滅異，即能了知色之自性，受想行識亦復如是。大王！若善男子知色性已，而不愛著亦不領受，亦復不持，而能於此決定無我及以我所，受想行識亦復如是。若善男子了此色性，不愛著不受不持，決定知此無我我所，我說此人得涅槃解脫，受想行識亦復如是。』世尊說此法已，摩揭陀國婆羅門居士等，作如是念：『若色無我，受想行識亦無我者，然何等法而是其我？誰是有情？誰復是命者、生者、養育者、人及數取趣、意生與摩納、能所作及造觸受行住等？此等諸法差別悉皆無我者，更有何物，不生不滅非三世有而能作受？若人於可所作及不應作，善惡之業所有果報，誰當受之，令捨此蘊而受彼蘊？』爾時世尊知此婆羅門居士等作如是念，即告諸苾芻曰：『無智慧人不多聞故，便作是念執我我所，不知無我及以我所。何以故？苾芻！從集生苦，證滅斷苦；從集生行，證滅行滅，彼因緣滅彼滅。彼因緣故，能生諸有情次第流轉，如是因緣有情生滅，如來了知畢竟無我。』復告諸苾芻曰：『我得清淨天眼過於人間，觀見有情流轉生滅，勝者、劣者；妙色、惡色；趣善、惡道，所有作業如實我知。如是見一有情，造身口意惡業，誹謗聖者執著邪見，行邪惡業；由此因緣，從此捨命墮於地獄。復見有情，造三善業不謗聖者，住正信心行正命行；由此因緣，從此捨命生於天上。如是等事我悉知見，而不曾說。有情是我、壽命與生養人，及數取趣、意生并摩納、能所作及造觸受行住等。若人於可作及以不可作，善惡等業所有果報，而捨於此蘊受於彼蘊等，皆不說是我，然是因緣，所謂此有故彼有，此生故彼生：謂無明緣行、行緣識、識緣名色、名色緣六處、六處緣觸、觸緣受、受緣愛、愛緣取、取緣有、有緣生、生緣老死憂悲苦惱，如是此大五蘊聚集。所謂此無故彼無，此滅故彼滅。謂無明滅即行滅，行滅即識滅，識滅即名色滅，名色滅即六處滅，六處滅即觸滅，觸滅即受滅，受滅即愛滅，愛滅即取滅，取滅即有滅，有滅即生滅，生滅即老死憂悲苦惱滅，如是此大五蘊聚集滅。苾芻！如是諸行皆苦，涅槃為樂。因集故苦生，因滅故苦滅，由此相續流轉斷滅，此即苦盡。云何是涅槃？苦盡故為涅槃，猶如火滅而得清涼，是故我說此句能捨諸蘊，貪苦盡故而得圓寂。』 「nhĩ thời Thế Tôn cáo ma yết đà chủ tần tỳ Ta-la ngôn ：『sắc hữu sanh diệt 。Đại Vương ！đương tu liễu tri sắc Pháp sanh diệt nhân duyên ，thọ tưởng hành thức diệc phục như thị 。Đại Vương ！nhược/nhã năng liễu tri sắc Pháp sanh diệt dị ，tức năng liễu tri sắc chi tự tánh ，thọ tưởng hành thức diệc phục như thị 。Đại Vương ！nhược/nhã Thiện nam tử tri sắc tánh dĩ ，nhi bất ái trước/trứ diệc bất lĩnh thọ ，diệc phục bất trì ，nhi năng ư thử quyết định vô ngã cập dĩ ngã sở ，thọ tưởng hành thức diệc phục như thị 。nhược/nhã Thiện nam tử liễu thử sắc tánh ，bất ái trước/trứ bất thọ/thụ bất trì ，quyết định tri thử vô ngã ngã sở ，ngã thuyết thử nhân đắc Niết Bàn giải thoát ，thọ tưởng hành thức diệc phục như thị 。』Thế Tôn thuyết thử pháp dĩ ，ma yết đà quốc Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，tác như thị niệm ：『nhược/nhã sắc vô ngã ，thọ tưởng hành thức diệc vô ngã giả ，nhiên hà đẳng Pháp nhi thị kỳ ngã ？thùy thị hữu tình ？thùy phục thị mạng giả 、sanh giả 、dưỡng dục giả 、nhân cập số thủ thú 、ý sanh dữ ma nạp 、năng sở tác cập tạo xúc thọ/thụ hạnh/hành/hàng trụ/trú đẳng ？thử đẳng chư Pháp sái biệt tất giai vô ngã giả ，cánh hữu hà vật ，bất sanh bất diệt phi tam thế hữu nhi năng tác thọ/thụ ？nhược/nhã nhân ư khả sở tác cập bất ưng tác ，thiện ác chi nghiệp sở hữu quả báo ，thùy đương thọ/thụ chi ，lệnh xả thử uẩn nhi thọ/thụ bỉ uẩn ？』nhĩ thời Thế Tôn tri thử Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng tác như thị niệm ，tức cáo chư Bí-sô viết ：『vô trí tuệ nhân bất đa văn cố ，tiện tác thị niệm chấp ngã ngã sở ，bất tri vô ngã cập dĩ ngã sở 。hà dĩ cố ？Bí-sô ！tùng tập sanh khổ ，chứng diệt đoạn khổ ；tùng tập sanh hạnh/hành/hàng ，chứng diệt hạnh/hành/hàng diệt ，bỉ nhân duyên diệt bỉ diệt 。bỉ nhân duyên cố ，năng sanh chư hữu tình thứ đệ lưu chuyển ，như thị nhân duyên hữu tình sanh diệt ，Như Lai liễu tri tất cánh vô ngã 。』phục cáo chư Bí-sô viết ：『ngã đắc thanh tịnh thiên nhãn quá/qua ư nhân gian ，quán kiến hữu tình lưu chuyển sanh diệt ，thắng giả 、liệt giả ；diệu sắc 、ác sắc ；thú thiện 、ác đạo ，sở hữu tác nghiệp như thật ngã tri 。như thị kiến nhất hữu tình ，tạo thân khẩu ý ác nghiệp ，phỉ báng Thánh Giả chấp trước tà kiến ，hạnh/hành/hàng tà ác nghiệp ；do thử nhân duyên ，tòng thử xả mạng đọa ư địa ngục 。phục kiến hữu tình ，tạo tam thiện nghiệp bất báng Thánh Giả ，trụ/trú chánh tín tâm hạnh/hành/hàng chánh mạng hạnh/hành/hàng ；do thử nhân duyên ，tòng thử xả mạng sanh ư Thiên thượng 。như thị đẳng sự ngã tất tri kiến ，nhi bất tằng thuyết 。hữu tình thị ngã 、thọ mạng dữ sanh dưỡng nhân ，cập số thủ thú 、ý sanh tinh ma nạp 、năng sở tác cập tạo xúc thọ/thụ hạnh/hành/hàng trụ/trú đẳng 。nhược/nhã nhân ư khả tác cập dĩ ất khả tác ，thiện ác đẳng nghiệp sở hữu quả báo ，nhi xả ư thử uẩn thọ/thụ ư bỉ uẩn đẳng ，giai bất thuyết thị ngã ，nhiên thị nhân duyên ，sở vị thử hữu cố bỉ hữu ，thử sanh cố bỉ sanh ：vị vô minh duyên hạnh/hành/hàng 、hạnh/hành/hàng duyên thức 、thức duyên danh sắc 、danh sắc duyên lục xứ 、lục xứ duyên xúc 、xúc duyên thọ/thụ 、thọ/thụ duyên ái 、ái duyên thủ 、thủ duyên hữu 、hữu duyên sanh 、sanh duyên lão tử ưu bi khổ não ，như thị thử Đại ngũ uẩn tụ tập 。sở vị thử vô cố bỉ vô ，thử diệt cố bỉ diệt 。vị vô minh diệt tức hạnh/hành/hàng diệt ，hạnh/hành/hàng diệt tức thức diệt ，thức diệt tức danh sắc diệt ，danh sắc diệt tức lục xứ diệt ，lục xứ diệt tức xúc diệt ，xúc diệt tức thọ/thụ diệt ，thọ/thụ diệt tức ái diệt ，ái diệt tức thủ diệt ，thủ diệt tức hữu diệt ，hữu diệt tức sanh diệt ，sanh diệt tức lão tử ưu bi khổ não diệt ，như thị thử Đại ngũ uẩn tụ tập diệt 。Bí-sô ！như thị chư hạnh giai khổ ，Niết-Bàn vi lạc/nhạc 。nhân tập cố khổ sanh ，nhân diệt cố khổ diệt ，do thử tướng tục lưu chuyển đoạn điệt ，thử tức khổ tận 。vân hà thị Niết-Bàn ？khổ tận cố vi Niết-Bàn ，do như hỏa diệt nhi đắc thanh lương ，thị cố ngã thuyết thử cú năng xả chư uẩn ，tham khổ tận cố nhi đắc viên tịch 。』 「爾時佛告摩揭陀主頻毘娑羅王曰：『於意云何？色為常耶？為無常耶？』答曰：『大德！色是無常。』又問：『若無常者，為苦、非苦？』答曰：『是苦。』又問：『色若無常苦者，即是變壞。若多聞弟子執色是我、我有諸色、色屬於我、我在色中不？』答曰：『不也。』又問：『如是受想行識，為是常耶？為無常耶？』答曰：『是無常也。』又問：『乃至識等是無常者，為苦、非苦？』答曰：『是苦。』又問：『識等，無常苦者，即是變壞。若有多聞弟子，執乃至識是我、我有諸識、識屬於我、我在識中不？』答曰：『不也。』『是故當知，諸所有色，若過去未來現在、若內若外、若麁若細、若勝若劣、若近若遠，如是諸色，非我我所。我有諸色，非屬於我、我不在色中，如實遍知應如是見，乃至受想行識亦復如是。大王！有聲聞弟子，具足多聞，觀五取蘊離我我所。如是觀已，知諸世間實無可取，無可取故不生怖畏，無怖畏故內證圓寂：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有。』爾時世尊說此法時，摩揭陀主頻毘娑羅王，及八萬天子，無量百千萬摩揭陀國婆羅門居士等，皆悉遠塵離垢得法眼淨，亦復見法得法極通達法，究竟堅法越一切希望，度一切疑惑不假他緣，於大師教餘不能引，於諸法中得無所畏。爾時大王及居士等，得此法已心大歡喜，從座而起整衣服，頂禮佛足右膝著地，合掌向佛而作是言：『我今入此微妙之法獲大勝利，從今日已後乃至盡形歸佛法僧，為五戒鄔波索迦，不殺、不盜、不邪行、不妄語、不飲酒。』作是語已，便即請佛及諸苾芻：『願來於我王舍城住，令我一生供養四事。』世尊爾時默然受請。摩揭陀王及諸人等，知佛世尊默受請已，頂禮佛足即還本所。 「nhĩ thời Phật cáo ma yết đà chủ tần tỳ Ta-la Vương viết ：『ư ý vân hà ？sắc vi thường da ？vi vô thường da ？』đáp viết ：『Đại Đức ！sắc thị vô thường 。』hựu vấn ：『nhược/nhã vô thường giả ，vi khổ 、phi khổ ？』đáp viết ：『thị khổ 。』hựu vấn ：『sắc nhược/nhã vô thường khổ giả ，tức thị biến hoại 。nhược/nhã đa văn đệ-tử chấp sắc thị ngã 、ngã hữu chư sắc 、sắc chúc ư ngã 、ngã tại sắc trung bất ？』đáp viết ：『bất dã 。』hựu vấn ：『như thị thọ tưởng hành thức ，vi thị thường da ？vi vô thường da ？』đáp viết ：『thị vô thường dã 。』hựu vấn ：『nãi chí thức đẳng thị vô thường giả ，vi khổ 、phi khổ ？』đáp viết ：『thị khổ 。』hựu vấn ：『thức đẳng ，vô thường khổ giả ，tức thị biến hoại 。nhược hữu đa văn đệ-tử ，chấp nãi chí thức thị ngã 、ngã hữu chư thức 、thức chúc ư ngã 、ngã tại thức trung bất ？』đáp viết ：『bất dã 。』『thị cố đương tri ，chư sở hữu sắc ，nhược/nhã quá khứ vị lai hiện tại 、nhược/nhã nội nhược/nhã ngoại 、nhược/nhã thô nhược/nhã tế 、nhược/nhã thắng nhược/nhã liệt 、nhược/nhã cận nhược/nhã viễn ，như thị chư sắc ，phi ngã ngã sở 。ngã hữu chư sắc ，phi chúc ư ngã 、ngã bất tại sắc trung ，như thật biến tri ưng như thị kiến ，nãi chí thọ tưởng hành thức diệc phục như thị 。Đại Vương ！hữu Thanh văn đệ-tử ，cụ túc đa văn ，quán ngũ thủ uẩn ly ngã ngã sở 。như thị quán dĩ ，tri chư thế gian thật vô khả thủ ，vô khả thủ cố bất sanh bố úy ，vô bố úy cố nội chứng viên tịch ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu 。』nhĩ thời Thế Tôn thuyết thử pháp thời ，ma yết đà chủ tần tỳ Ta-la Vương ，cập bát vạn Thiên Tử ，vô lượng bách thiên vạn ma yết đà quốc Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，giai tất viễn trần ly cấu đắc pháp nhãn tịnh ，diệc phục kiến Pháp đắc pháp cực thông đạt Pháp ，cứu cánh kiên pháp việt nhất thiết hy vọng ，độ nhất thiết nghi hoặc bất giả tha duyên ，ư Đại sư giáo dư bất năng dẫn ，ư chư Pháp trung đắc vô sở úy 。nhĩ thời Đại Vương cập Cư-sĩ đẳng ，đắc thử pháp dĩ tâm đại hoan hỉ ，tùng tọa nhi khởi chỉnh y phục ，đảnh lễ Phật túc hữu tất trước địa ，hợp chưởng hướng Phật nhi tác thị ngôn ：『ngã kim nhập thử vi diệu chi Pháp hoạch Đại thắng lợi ，tùng kim nhật dĩ hậu nãi chí tận hình quy Phật pháp tăng ，vi ngũ giới ô ba tác ca ，bất sát 、bất đạo 、bất tà hành 、bất vọng ngữ 、bất ẩm tửu 。』tác thị ngữ dĩ ，tiện tức thỉnh Phật cập chư Bí-sô ：『nguyện lai ư ngã Vương-Xá thành trụ/trú ，lệnh ngã nhất sanh cúng dường tứ sự 。』Thế Tôn nhĩ thời mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。ma yết đà Vương cập chư nhân đẳng ，tri Phật Thế tôn mặc thọ/thụ thỉnh dĩ ，đảnh lễ Phật túc tức hoàn bổn sở 。 「時諸苾芻咸皆有疑，而白佛言：『世尊！是具一切智，能斷諸疑，我等不審，大王及諸眷屬作何因業？由此業力得清淨眼。』佛告諸苾芻：『頻毘娑羅王所作之業，汝等善聽！我為汝說。彼所作業若成就時，因緣合會如暴流水，所作之業決定自受，無能替者。汝等苾芻自所作業，不於外界地水火風成熟，然於自身當受其報善惡已熟必定不虛。』而說頌曰： 「thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，nhi bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！thị cụ nhất thiết trí ，năng đoạn chư nghi ，ngã đẳng bất thẩm ，Đại Vương cập chư quyến chúc tác hà nhân nghiệp ？do thử nghiệp lực đắc thanh Tịnh nhãn 。』Phật cáo chư Bí-sô ：『tần tỳ Ta-la Vương sở tác chi nghiệp ，nhữ đẳng thiện thính ！ngã vi nhữ thuyết 。bỉ sở tác nghiệp nhược/nhã thành tựu thời ，nhân duyên hợp hội như bạo lưu thủy ，sở tác chi nghiệp quyết định tự thọ ，vô năng thế giả 。nhữ đẳng Bí-sô tự sở tác nghiệp ，bất ư ngoại giới địa thủy hỏa phong thành thục ，nhiên ư tự thân đương thọ/thụ kỳ báo thiện ác dĩ thục tất định bất hư 。』nhi thuyết tụng viết ： 「『假令經百劫， 「『giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。 quả báo hoàn tự thọ 。 「『汝等苾芻！過去有佛，號阿羅那鞞如來、應、正等覺、明行圓滿、善逝、世間解、無上丈夫、調御士、天人師、佛、薄伽梵，出現於世。佛事周已入無餘涅槃，如薪盡火滅。彼土人民，火滅已後收佛舍利於清淨處起大窣堵波，而作供養。時有金輪王名吉利枳，將十八俱胝軍將圍繞於空中過，欲向人間至窣堵波處。時有信佛天神，各以威力捉王輪寶於空中住而不得去。時吉利枳王見其金輪既不得轉，即作是念：「我福德盡，令此輪寶不復前進。」諸天神等於其空中而謂王曰：「非王福盡，然以其下有佛舍利窣堵波，令王輪寶不復得去。」時吉利枳王聞此語已，與諸軍將十八俱胝圍繞而下，見其佛塔由故未成。彼諸部眾各相勸勉，齊以珍寶而共莊飾，復以種種香花伎樂持以供養，(跍*月)跪合掌，大眾同聲而發願言：「願我以此所種善根，於當來佛聞法得法眼淨。」作是言已頂禮佛塔。汝等苾芻勿作異念，彼時轉輪王吉利枳及餘侍從，今即頻毘娑羅王并諸眷屬是也。是時彼王及其侍從所作供養，供世尊阿羅那鞞之窣堵波已，由此善業緣故，於無量俱胝百千劫，生人天中受勝妙樂。王及眷屬由願力故，今於我所得清淨眼。諸苾芻當知！黑業有純黑異熟，白業得純白異熟，黑白雜業得雜異熟。是故汝等苾芻！捨黑黑業及彼雜業，應當勤修白白之業。』 「『nhữ đẳng Bí-sô ！quá khứ hữu Phật ，hiệu a La na-tỳ Như Lai 、ưng 、chánh đẳng giác 、Minh Hạnh viên mãn 、Thiện-Thệ 、Thế-gian-giải 、vô thượng trượng phu 、điều ngự sĩ 、Thiên Nhân Sư 、Phật 、Bạc Già Phạm ，xuất hiện ư thế 。Phật sự châu dĩ nhập Vô-Dư Niết-Bàn ，như tân tận hỏa diệt 。bỉ độ nhân dân ，hỏa diệt dĩ hậu thu Phật xá lợi ư thanh tịnh xứ/xử khởi Đại tốt đổ ba ，nhi tác cúng dường 。thời hữu Kim luân Vương danh cát lợi chỉ ，tướng thập bát câu-chi quân tướng vi nhiễu ư không trung quá/qua ，dục hướng nhân gian chí tốt đổ ba xứ/xử 。thời hữu tín Phật thiên thần ，các dĩ uy lực tróc Vương luân bảo ư không trung trụ/trú nhi bất đắc khứ 。thời cát lợi chỉ Vương kiến kỳ kim luân ký bất đắc chuyển ，tức tác thị niệm ：「ngã phước đức tận ，lệnh thử luân bảo bất phục tiền tiến/tấn 。」chư thiên thần đẳng ư kỳ không trung nhi vị Vương viết ：「phi Vương phước tận ，nhiên dĩ kỳ hạ hữu Phật xá lợi tốt đổ ba ，lệnh Vương luân bảo bất phục đắc khứ 。」thời cát lợi chỉ Vương văn thử ngữ dĩ ，dữ chư quân tướng thập bát câu-chi vi nhiễu nhi hạ ，kiến kỳ Phật tháp do cố vị thành 。bỉ chư bộ chúng các tướng khuyến miễn ，tề dĩ trân bảo nhi cọng trang sức ，phục dĩ chủng chủng hương hoa kĩ nhạc trì dĩ cúng dường ，(跍*nguyệt )quỵ hợp chưởng ，Đại chúng đồng thanh nhi phát nguyện ngôn ：「nguyện ngã dĩ thử sở chủng thiện căn ，ư đương lai Phật văn Pháp đắc pháp nhãn tịnh 。」tác thị ngôn dĩ đảnh lễ Phật tháp 。nhữ đẳng Bí-sô vật tác dị niệm ，bỉ thời Chuyển luân Vương cát lợi chỉ cập dư thị tòng ，kim tức tần tỳ Ta-la Vương tinh chư quyến chúc thị dã 。Thị thời bỉ Vương cập kỳ thị tòng sở tác cúng dường ，cung/cúng Thế Tôn a La na-tỳ chi tốt đổ ba dĩ ，do thử thiện nghiệp duyên cố ，ư vô lượng câu-chi bách thiên kiếp ，sanh nhân thiên trung thọ/thụ thắng diệu lạc/nhạc 。Vương cập quyến thuộc do nguyện lực cố ，kim ư ngã sở đắc thanh Tịnh nhãn 。chư Bí-sô đương tri ！hắc nghiệp hữu thuần hắc dị thục ，bạch nghiệp đắc thuần bạch dị thục ，hắc bạch tạp nghiệp đắc tạp dị thục 。thị cố nhữ đẳng Bí-sô ！xả hắc hắc nghiệp cập bỉ tạp nghiệp ，ứng đương cần tu bạch bạch chi nghiệp 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第七 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thất 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第八 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ bát 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「時諸苾芻咸皆有疑，而白佛言：『世尊！是具一切智能斷諸疑。我等不審，優樓頻螺作何業故？以五百神變而能調伏。那提迦攝、伽耶迦攝任運調伏？』佛告諸苾芻：『彼迦攝波所集資糧業，汝等善聽，我當為說。』乃至頌曰如前。佛告諸苾芻：『往古昔時，此賢劫中人壽二萬歲，有佛世尊號曰迦攝如來，十號具足，出現於世，在波羅痆斯城仙人墮處施鹿園中。時彼世尊佛事已畢而入涅槃，時有國王名吉利枳，積諸香木而用焚燒，復以香乳灑火令滅，以四寶瓶盛其舍利，於形勝地起窣堵波，縱廣一踰繕那、高半踰繕那。時波羅痆斯城有一長者，其家巨富，財寶豐饒多有受用，如薜室羅末拏天。而彼長者，於同類家娶女為妻，共相娛樂後生三子。長者後時忽染疾病，種種方藥不能得差，奄就命終。時彼子等，種種繒綵裝飾其輿，送彼寒林以火焚燒，號叫悲泣喪事已畢。時長兄言：「所有財物吾今欲分。」時彼二弟而不隨從。其兄數數言欲分之，二弟報曰：「若如此者，先修福業然後聽分。」兄言：「作何等業？」弟曰：「於迦攝佛窣堵波處而為供養。」時兄不信，多時致難，後始隨許。其二弟以種種珍異，於迦攝佛窣堵波所作供養已，便發願言：「由此善根，願我同於迦攝波佛、應、正等覺所，授最上記：『摩納婆！汝於來世人壽百歲時，當得作佛號釋迦牟尼如來、應、正等覺，彼佛法中而得出家，獲殊勝果。』」兄聞弟等發是願已，頂禮雙足即發善願。而我惡性不信正法，由此隨喜善根，亦於彼釋迦牟尼佛，與我五百神變，而見調伏令我出家，既出家已便獲勝果。汝等苾芻勿作異念，彼長兄急性不信正法者，是優樓頻螺迦攝。其二弟者，即那提迦攝、伽耶迦攝等。是由願力故，以五百神變而能調伏之，其那提迦攝、伽耶迦攝而易調伏。頻毘娑羅王為太子時，王舍城中有一長者，彼有園苑花菓茂盛，心常愛戀。時頻毘娑羅太子出外，乃見彼園苑，見已即便生愛樂想，告長者曰：「卿可與我此園苑。」長者心生悋惜，竟不與之。如此三返皆不隨從，太子復告曰：「與汝財物園可屬我。」彼答太子曰：「乍可出國終不能與。」太子復告長者：「當念我言：『若得王位必定取之。』」長者答曰：「汝得王位我必當出。」太子曰：「汝可記憶，我是頻毘娑羅太子。」作是語已便即迴車。乃至後時，大蓮華王而年衰老，奄就命終，便以太子紹王。既得王位，強力奪彼園苑。彼長者便生熱惱，而得心病，怨恨而死。於此園中住，作一毒蛇，其蛇常於王所伺求方便。後於芳春之月，王與宮人及諸婇女，往詣園中除去左右，與諸眷屬歡喜受樂，便即睡眠。諸女愛花皆捨王去，唯有一女執刀而衛護王。是時彼蛇見諸女眾皆悉遊散，從穴疾出而欲螫王。王福力故，羯蘭鐸迦鳥圍遶其蛇而眾發聲，彼執刀女聞眾鳥聲，復見毒蛇而來向王，即以利刀斷彼蛇命。女為怖故便發大呼，時王從睡驚寤而起，便問女言：「此為何事？」女報王曰：「毒蛇欲來螫王，羯蘭鐸迦鳥群聲遶蛇，我已斷訖。」王聞此事，便勅太子群臣，集王舍城所有人民，在此園苑遠近盈滿聞亂發聲。其王善治國境內外，諸人聞已皆大悲泣，王告諸人：「若剎帝利灌頂王，有人救命合酬何願？」群臣白王：「合酬彼人半國之賞。」王言：「羯蘭鐸迦鳥而救我命。若如是者，宜與半國之賞。」大臣復白王曰：「羯蘭鐸迦鳥而非人類，縱得王賞將何所用？其此園苑，施與羯蘭鐸迦鳥，復於終身供給飲食。」王曰：「如卿所言。」時諸群臣令其園苑周遍蒔竹，以此緣故，號為羯蘭鐸迦竹園。』 「thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，nhi bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！thị cụ nhất thiết trí năng đoạn chư nghi 。ngã đẳng bất thẩm ，ưu-lâu tần-loa tác hà nghiệp cố ？dĩ ngũ bách thần biến nhi năng điều phục 。na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp nhâm vận điều phục ？』Phật cáo chư Bí-sô ：『bỉ Ca nhiếp ba sở tập tư lương nghiệp ，nhữ đẳng thiện thính ，ngã đương vi thuyết 。』nãi chí tụng viết như tiền 。Phật cáo chư Bí-sô ：『vãng cổ tích thời ，thử hiền kiếp trung nhân thọ nhị vạn tuế ，hữu Phật Thế tôn hiệu viết Ca nhiếp Như Lai ，thập hiệu cụ túc ，xuất hiện ư thế ，tại ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí Lộc viên trung 。thời bỉ Thế Tôn Phật sự dĩ tất nhi nhập Niết Bàn ，thời hữu Quốc Vương danh cát lợi chỉ ，tích chư hương mộc nhi dụng phần thiêu ，phục dĩ hương nhũ sái hỏa lệnh diệt ，dĩ tứ bảo bình thịnh kỳ xá lợi ，ư hình thắng địa khởi tốt đổ ba ，túng quảng nhất du thiện na 、cao bán du thiện na 。thời ba la nhiếp tư thành hữu nhất Trưởng-giả ，kỳ gia cự phú ，tài bảo phong nhiêu đa hữu thọ dụng ，như bệ thất la mạt nã Thiên 。nhi bỉ Trưởng-giả ，ư đồng loại gia thú nữ vi thê ，cộng tướng ngu lạc hậu sanh tam tử 。Trưởng-giả hậu thời hốt nhiễm tật bệnh ，chủng chủng phương dược bất năng đắc sái ，yểm tựu mạng chung 。thời bỉ tử đẳng ，chủng chủng tăng thải trang sức kỳ dư ，tống bỉ hàn lâm dĩ hỏa phần thiêu ，hiệu khiếu bi khấp tang sự dĩ tất 。thời trường/trưởng huynh ngôn ：「sở hữu tài vật ngô kim dục phần 。」thời bỉ nhị đệ nhi bất tùy tùng 。kỳ huynh sát sát ngôn dục phần chi ，nhị đệ báo viết ：「nhược như thử giả ，tiên tu phước nghiệp nhiên hậu thính phần 。」huynh ngôn ：「tác hà đẳng nghiệp ？」đệ viết ：「ư Ca nhiếp Phật tốt đổ ba xứ/xử nhi vi cúng dường 。」thời huynh bất tín ，đa thời trí nạn/nan ，hậu thủy tùy hứa 。kỳ nhị đệ dĩ chủng chủng trân dị ，ư Ca nhiếp Phật tốt đổ ba sở tác cúng dường dĩ ，tiện phát nguyện ngôn ：「do thử thiện căn ，nguyện ngã đồng ư Ca nhiếp ba Phật 、ưng 、chánh đẳng giác sở ，thọ/thụ tối thượng kí ：『ma nạp Bà ！nhữ ư lai thế nhân thọ bách tuế thời ，đương đắc tác Phật hiệu Thích-Ca Mâu Ni Như Lai 、ưng 、chánh đẳng giác ，bỉ Phật Pháp trung nhi đắc xuất gia ，hoạch thù thắng quả 。』」huynh văn đệ đẳng phát thị nguyện dĩ ，đảnh lễ song túc tức phát thiện nguyện 。nhi ngã ác tánh bất tín chánh pháp ，do thử tùy hỉ thiện căn ，diệc ư bỉ Thích Ca Mâu Ni Phật ，dữ ngã ngũ bách thần biến ，nhi kiến điều phục lệnh ngã xuất gia ，ký xuất gia dĩ tiện hoạch thắng quả 。nhữ đẳng Bí-sô vật tác dị niệm ，bỉ trường/trưởng huynh cấp tánh bất tín chánh pháp giả ，thị ưu-lâu tần-loa Ca nhiếp 。kỳ nhị đệ giả ，tức na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp đẳng 。thị do nguyện lực cố ，dĩ ngũ bách thần biến nhi năng điều phục chi ，kỳ na đề Ca nhiếp 、già da Ca nhiếp nhi dịch điều phục 。tần tỳ Ta-la Vương vi Thái-Tử thời ，Vương-Xá thành trung hữu nhất Trưởng-giả ，bỉ hữu viên uyển hoa quả mậu thịnh ，tâm thường ái luyến 。thời tần tỳ Ta-la Thái-Tử xuất ngoại ，nãi kiến kỳ viên uyển ，kiến dĩ tức tiện sanh ái lạc tưởng ，cáo Trưởng-giả viết ：「khanh khả dữ ngã thử viên uyển 。」Trưởng-giả tâm sanh lẫn tích ，cánh bất dữ chi 。như thử tam phản giai bất tùy tùng ，Thái-Tử phục cáo viết ：「dữ nhữ tài vật viên khả chúc ngã 。」bỉ đáp Thái-Tử viết ：「sạ khả xuất quốc chung bất năng dữ 。」Thái-Tử phục cáo Trưởng-giả ：「đương niệm ngã ngôn ：『nhược/nhã đắc Vương vị tất định thủ chi 。』」Trưởng-giả đáp viết ：「nhữ đắc Vương vị ngã tất đương xuất 。」Thái-Tử viết ：「nhữ khả kí ức ，ngã thị tần tỳ Ta-la Thái-Tử 。」tác thị ngữ dĩ tiện tức hồi xa 。nãi chí hậu thời ，đại liên hoa Vương nhi niên suy lão ，yểm tựu mạng chung ，tiện dĩ Thái-Tử thiệu Vương 。ký đắc Vương vị ，cưỡng lực đoạt kỳ viên uyển 。bỉ Trưởng-giả tiện sanh nhiệt não ，nhi đắc tâm bệnh ，oán hận nhi tử 。ư thử viên trung trụ/trú ，tác nhất độc xà ，kỳ xà thường ư Vương sở tý cầu phương tiện 。hậu ư phương xuân chi nguyệt ，Vương dữ cung nhân cập chư cung nữ ，vãng nghệ viên trung trừ khứ tả hữu ，dữ chư quyến chúc hoan hỉ thọ/thụ lạc/nhạc ，tiện tức thụy miên 。chư nữ ái hoa giai xả Vương khứ ，duy hữu nhất nữ chấp đao nhi vệ hộ Vương 。Thị thời bỉ xà kiến chư nữ chúng giai tất du tán ，tùng huyệt tật xuất nhi dục thích Vương 。Vương phước lực cố ，yết lan đạc ca điểu vi nhiễu kỳ xà nhi chúng phát thanh ，bỉ chấp đao nữ văn chúng điểu thanh ，phục kiến độc xà nhi lai hướng Vương ，tức dĩ lợi đao đoạn bỉ xà mạng 。nữ vi bố/phố cố tiện phát đại hô ，thời Vương tùng thụy kinh ngụ nhi khởi ，tiện vấn nữ ngôn ：「thử vi hà sự ？」nữ báo Vương viết ：「độc xà dục lai thích Vương ，yết lan đạc ca điểu quần thanh nhiễu xà ，ngã dĩ đoạn cật 。」Vương văn thử sự ，tiện sắc Thái-Tử quần thần ，tập Vương-Xá thành sở hữu nhân dân ，tại thử viên uyển viễn cận doanh mãn văn loạn phát thanh 。kỳ Vương thiện trì quốc cảnh nội ngoại ，chư nhân văn dĩ giai đại bi khấp ，Vương cáo chư nhân ：「nhược/nhã Sát-đế lợi quán đảnh Vương ，hữu nhân cứu mạng hợp thù hà nguyện ？」quần thần bạch Vương ：「hợp thù bỉ nhân bán quốc chi thưởng 。」Vương ngôn ：「yết lan đạc ca điểu nhi cứu ngã mạng 。nhược như thị giả ，nghi dữ bán quốc chi thưởng 。」đại thần phục bạch Vương viết ：「yết lan đạc ca điểu nhi phi nhân loại ，túng đắc Vương thưởng tướng hà sở dụng ？kỳ thử viên uyển ，thí dữ yết lan đạc ca điểu ，phục ư chung thân cung cấp ẩm thực 。」Vương viết ：「như khanh sở ngôn 。」thời chư quần thần lệnh kỳ viên uyển chu biến thì trúc ，dĩ thử duyên cố ，hiệu vi yết lan đạc ca trúc viên 。』 「爾時世尊遊行摩羯陀人間王舍城外，在一樹下便住其處。時影勝王聞佛到王舍城外在一樹下，與諸眷屬出王舍城，來詣佛所頂禮佛足退坐一面。爾時世尊為說妙法，示教利喜已默然而住。時影勝王從座而起，偏袒右肩、右膝著地、合掌恭敬而白佛言：『唯願世尊及諸苾芻，於明晨朝受我微供。』爾時世尊默然受請。時影勝王知佛受請頂禮佛足還至本宮，勅諸眷屬，令辦種種微妙飲食敷設床座，於彼座前，寶瓶盛水安置會中。既敷設已便勅使者，往世尊所白言：『時到。』爾時世尊，於晨朝時著衣持鉢，與苾芻眾前後圍遶，入王舍城至王宮中，洗手足已敷座而坐。時王見佛與諸苾芻寂然安坐，時影勝王自手斟酌種種美食，而為供養相續不絕，皆令飽足。飯食已訖，王自行水。佛及苾芻澡漱已畢，王取寶瓶灌世尊掌，而白佛言：『我毘婆迦蘭陀園奉施世尊，唯願納受。』時佛世尊即說呪願頌曰： 「nhĩ thời Thế Tôn du hạnh/hành/hàng ma yết đà nhân gian Vương-Xá thành ngoại ，tại nhất thụ hạ tiện trụ/trú kỳ xứ/xử 。thời ảnh thắng Vương văn Phật đáo Vương-Xá thành ngoại tại nhất thụ hạ ，dữ chư quyến chúc xuất Vương-Xá thành ，lai nghệ Phật sở đảnh lễ Phật túc thoái tọa nhất diện 。nhĩ thời Thế Tôn vi thuyết diệu pháp ，thị giáo lợi hỉ dĩ mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời ảnh thắng Vương tùng tọa nhi khởi ，thiên đản hữu kiên 、hữu tất trước địa 、hợp chưởng cung kính nhi bạch Phật ngôn ：『duy nguyện Thế Tôn cập chư Bí-sô ，ư minh thần triêu thọ/thụ ngã vi cung/cúng 。』nhĩ thời Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。thời ảnh thắng Vương tri Phật thọ/thụ thỉnh đảnh lễ Phật túc hoàn chí bổn cung ，sắc chư quyến chúc ，lệnh biện/bạn chủng chủng vi diệu ẩm thực phu thiết sàng tọa ，ư bỉ tọa tiền ，bảo bình thịnh thủy an trí hội trung 。ký phu thiết dĩ tiện sắc sử giả ，vãng Thế Tôn sở bạch ngôn ：『thời đáo 。』nhĩ thời Thế Tôn ，ư thần triêu thời trước y trì bát ，dữ Bí-sô chúng tiền hậu vi nhiễu ，nhập Vương-Xá thành chí vương cung trung ，tẩy thủ túc dĩ phu toạ nhi tọa 。thời Vương kiến Phật dữ chư Bí-sô tịch nhiên an tọa ，thời ảnh thắng Vương tự thủ châm chước chủng chủng mỹ thực/tự ，nhi vi cúng dường tướng tục bất tuyệt ，giai lệnh bão túc 。phạn thực dĩ cật ，Vương tự hạnh/hành/hàng thủy 。Phật cập Bí-sô táo thấu dĩ tất ，Vương thủ bảo bình quán Thế Tôn chưởng ，nhi bạch Phật ngôn ：『ngã Tì Bà Ca-lan-đà viên phụng thí Thế Tôn ，duy nguyện nạp thọ 。』thời Phật Thế tôn tức thuyết chú nguyện tụng viết ： 「『所為布施者， 「『sở vi bố thí giả ， 必獲其義利； tất hoạch kỳ nghĩa lợi ； 為利樂布施， vi lợi lạc bố thí ， 後必得安樂。』 hậu tất đắc an lạc 。』 「爾時世尊說此頌已，與諸苾芻即便往詣羯蘭鐸迦園，止住其中。以是因緣，結集尊者於經中說，佛在此羯蘭鐸迦園，乃至舍利弗目揵連出家，得阿羅漢道。 「nhĩ thời Thế Tôn thuyết thử tụng dĩ ，dữ chư Bí-sô tức tiện vãng nghệ yết lan đạc ca viên ，chỉ trụ kỳ trung 。dĩ thị nhân duyên ，kết tập Tôn-Giả ư Kinh trung thuyết ，Phật tại thử yết lan đạc ca viên ，nãi chí Xá-lợi-phất Mục-kiền-liên xuất gia ，đắc A-la-hán đạo 。 「爾時王舍城中有一長者，請佛世尊及苾芻眾於家供養。於此之時，給孤獨長者別有緣事至王舍城此長者家，便即止宿。其長者於夜初分，即起呼諸家眷屬：『賢首！聖者可起取薪然火、濾水造諸飲食、掃灑塗地、敷妙勝座。』時給孤長者聞此語已，作如是念：『此長者家，為復嫁女？為當娶妻？為復屈勝上客？為復請人？為復請國王家內設食？』作是念已，復問長者向所念事，長者答曰：『亦不嫁女、娶妻、屈客并及王等。如所敷設，明日請佛世尊及僧伽苾芻眾，如法設食。』時給孤獨長者初聞佛名，遍身毛竪心生歡喜，問主長者曰：『是何名佛？』主即答言：『有喬答摩沙門釋迦之子，從釋迦種中以正信故，剃除鬚髮、被著法衣，從家趣於非家，證得無上正等菩提，號之為佛。』彼復問曰：『何名僧伽？』主復答言：『有善男子從剎利種，以正信故，歸佛出家，剃除鬚髮被著法衣，從家趣於非家，名為僧伽。亦有善男子，從婆羅門種族、從薜舍種族、從戍達羅種族，以信心故，剃除鬚髮被著袈裟，從家趣於非家，出家修道，名為僧伽。我請彼佛及僧伽眾，明日於此家中以食供養。』復問長者：『彼佛今在何處？』答曰：『今在寒林棄尸之所毘訶羅住。』給孤獨長者又復問曰：『我可得見彼佛不？』長者答曰：『汝可得見，然於此待。若明日世尊至，汝必得見。』是時給孤長者繫念於佛，便即昏沈，忽然驚寤而天未曙心作明想，行詣善自在城門。其國常法，夜分初更不閉，防外使來令無障礙，於後夜分城門亦開，用防內使無有障礙。給孤長者，見門開明隨明而出，既出城門光明即沒。是時天暗，心生怖懼身毛皆竪。『我今於此，恐人及非人而見損害。』作此念已即欲却迴。時此城門所居天神即放光明，從城門外乃至寒林，於其中間而皆大明。其神復報長者曰：『汝可前行，有大饒益勿生迴想。何以故？』而說頌曰： 「nhĩ thời Vương-Xá thành trung hữu nhất Trưởng-giả ，thỉnh Phật Thế tôn cập Bí-sô chúng ư gia cúng dường 。ư thử chi thời ，Cấp-cô-độc Trường giả biệt hữu duyên sự chí Vương-Xá thành thử Trưởng-giả gia ，tiện tức chỉ tú 。kỳ Trưởng-giả ư dạ sơ phần ，tức khởi hô chư gia quyến thuộc ：『Hiền Thủ ！Thánh Giả khả khởi thủ tân nhiên hỏa 、lự thủy tạo chư ẩm thực 、tảo sái đồ địa 、phu diệu thắng tọa 。』thời Cấp-cô Trưởng-giả văn thử ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：『thử Trưởng-giả gia ，vi phục giá nữ ？vi đương thú thê ？vi phục khuất thắng thượng khách ？vi phục thỉnh nhân ？vi phục thỉnh quốc vương gia nội thiết thực/tự ？』tác thị niệm dĩ ，phục vấn Trưởng-giả hướng sở niệm sự ，Trưởng-giả đáp viết ：『diệc bất giá nữ 、thú thê 、khuất khách tinh cập Vương đẳng 。như sở phu thiết ，minh nhật thỉnh Phật Thế tôn cập tăng già Bí-sô chúng ，như pháp thiết thực/tự 。』thời Cấp-cô-độc Trường giả sơ văn Phật danh ，biến thân mao thọ tâm sanh hoan hỉ ，vấn chủ Trưởng-giả viết ：『thị hà danh Phật ？』chủ tức đáp ngôn ：『hữu kiều đáp ma Sa Môn Thích Ca chi tử ，tùng Thích Ca chủng trung dĩ chánh tín cố ，thế trừ tu phát 、bị trước pháp y ，tùng gia thú ư phi gia ，chứng đắc Vô thượng chánh đẳng bồ-đề ，hiệu chi vi Phật 。』bỉ phục vấn viết ：『hà danh tăng già ？』chủ phục đáp ngôn ：『hữu Thiện nam tử tùng Sát-lợi chủng ，dĩ chánh tín cố ，quy Phật xuất gia ，thế trừ tu phát bị trước pháp y ，tùng gia thú ư phi gia ，danh vi tăng già 。diệc hữu Thiện nam tử ，tùng Bà-la-môn chủng tộc 、tùng bệ xá chủng tộc 、tùng thú đạt la chủng tộc ，dĩ tín tâm cố ，thế trừ tu phát bị trước/trứ ca sa ，tùng gia thú ư phi gia ，xuất gia tu đạo ，danh vi tăng già 。ngã thỉnh bỉ Phật cập tăng già chúng ，minh nhật ư thử gia trung dĩ thực/tự cúng dường 。』phục vấn Trưởng-giả ：『bỉ Phật kim tại hà xứ/xử ？』đáp viết ：『kim tại hàn lâm khí thi chi sở Tỳ ha la trụ/trú 。』Cấp-cô-độc Trường giả hựu phục vấn viết ：『ngã khả đắc kiến bỉ Phật bất ？』Trưởng-giả đáp viết ：『nhữ khả đắc kiến ，nhiên ư thử đãi 。nhược/nhã minh nhật Thế Tôn chí ，nhữ tất đắc kiến 。』Thị thời Cấp-cô Trưởng-giả hệ niệm ư Phật ，tiện tức hôn trầm ，hốt nhiên kinh ngụ nhi Thiên vị thự tâm tác minh tưởng ，hạnh/hành/hàng nghệ thiện tự tại thành môn 。kỳ quốc thường Pháp ，dạ phần sơ cánh bất bế ，phòng ngoại sử lai lệnh vô chướng ngại ，ư hậu dạ phần thành môn diệc khai ，dụng phòng nội sử vô hữu chướng ngại 。Cấp-cô Trưởng-giả ，kiến môn khai minh tùy minh nhi xuất ，ký xuất thành môn quang minh tức một 。Thị thời Thiên ám ，tâm sanh bố/phố cụ thân mao giai thọ 。『ngã kim ư thử ，khủng nhân cập phi nhân nhi kiến tổn hại 。』tác thử niệm dĩ tức dục khước hồi 。thời thử thành môn sở cư thiên thần tức phóng quang minh ，tùng thành môn ngoại nãi chí hàn lâm ，ư kỳ trung gian nhi giai Đại Minh 。kỳ Thần phục báo Trưởng-giả viết ：『nhữ khả tiền hạnh/hành/hàng ，hữu Đại nhiêu ích vật sanh hồi tưởng 。hà dĩ cố ？』nhi thuyết tụng viết ： 「『駿馬滿百匹， 「『tuấn mã mãn bách thất ， 紫磨金百斤； tử ma kim bách cân ； 馭牝兩車輪， ngự tẫn lượng (lưỡng) xa luân ， 其數皆有百。 kỳ số giai hữu bách 。 載以種種物， tái dĩ chủng chủng vật ， 而用行檀施； nhi dụng hạnh/hành/hàng đàn thí ； 不如發一步， bất như phát nhất bộ ， 向佛之功德， hướng Phật chi công đức ， 如是等校量， như thị đẳng giáo lượng ， 十六分中一。 thập lục phần trung nhất 。 假使象百頭， giả sử tượng bách đầu ， 皆以金交絡， giai dĩ kim giao lạc ， 復載妙寶帳， phục tái diệu bảo trướng ， 而用行檀施； nhi dụng hạnh/hành/hàng đàn thí ； 不如發一步， bất như phát nhất bộ ， 向佛之功德， hướng Phật chi công đức ， 十六分中一。 thập lục phần trung nhất 。 復有百美女， phục hưũ bách mỹ nữ ， 婇媛中最勝， thái viện trung tối thắng ， 頸絡妙珠瓔， cảnh lạc diệu châu anh ， 臂搖眾寶釧， tý diêu/dao chúng bảo xuyến ， 如是行檀施； như thị hạnh/hành/hàng đàn thí ； 不如發一步， bất như phát nhất bộ ， 向佛之功德， hướng Phật chi công đức ， 十六分中一。』 thập lục phần trung nhất 。』 「天復告曰：『汝可前行，有大饒益，勿生迴想。』時給孤長者而白天曰：『賢首！汝是何人？』彼天答曰：『我昔是汝善友，名摩頭肩，我於舍利弗、大目揵連，甚大信心尊重禮拜，命終之後生四天王宮，為護眾生住此善自在城門。是汝昔友，今故相告。汝可前行有大利益，勿生退想。』爾時給孤長者心作是念：『佛者，超出異生，不同餘聖，其所說法深可尊重，是故諸天見佛生大歡喜。』念已乘天光明即詣寒林。爾時世尊知給孤長者來故，即出寺門而以經行。給孤長者前至佛所，以居士法問訊世尊：『寢膳安不？』爾時世尊以頌答曰： 「Thiên phục cáo viết ：『nhữ khả tiền hạnh/hành/hàng ，hữu Đại nhiêu ích ，vật sanh hồi tưởng 。』thời Cấp-cô Trưởng-giả nhi bạch Thiên viết ：『Hiền Thủ ！nhữ thị hà nhân ？』bỉ Thiên đáp viết ：『ngã tích thị nhữ thiện hữu ，danh ma đầu kiên ，ngã ư Xá-lợi-phất 、Đại Mục-kiền-liên ，thậm đại tín tâm tôn trọng lễ bái ，mạng chung chi hậu sanh Tứ Thiên Vương cung ，vi hộ chúng sanh trụ/trú thử thiện tự tại thành môn 。thị nhữ tích hữu ，kim cố tướng cáo 。nhữ khả tiền hạnh/hành/hàng hữu Đại lợi ích ，vật sanh thoái tưởng 。』nhĩ thời Cấp-cô Trưởng-giả tâm tác thị niệm ：『Phật giả ，siêu xuất dị sanh ，bất đồng dư Thánh ，kỳ sở thuyết pháp thâm khả tôn trọng ，thị cố chư Thiên kiến Phật sanh đại hoan hỉ 。』niệm dĩ thừa thiên quang minh tức nghệ hàn lâm 。nhĩ thời Thế Tôn tri Cấp-cô Trưởng-giả lai cố ，tức xuất tự môn nhi dĩ kinh hành 。Cấp-cô Trưởng-giả tiền chí Phật sở ，dĩ Cư-sĩ Pháp vấn tấn Thế Tôn ：『tẩm thiện an bất ？』nhĩ thời Thế Tôn dĩ tụng đáp viết ： 「『離一切煩惱， 「『ly nhất thiết phiền não ， 心不染諸欲； tâm bất nhiễm chư dục ； 得無漏解脫， đắc vô lậu giải thoát ， 常得安樂眠。 thường đắc an lạc miên 。 斷一切結縛， đoạn nhất thiết kết phược ， 心息熱煩惱； tâm tức nhiệt phiền não ； 寂靜得心者， tịch tĩnh đắc tâm giả ， 乃可安樂眠。』 nãi khả an lạc miên 。』 「爾時世尊說是頌已，與給孤長者俱還精舍敷座而坐，給孤長者頂禮佛足退坐一面。時世尊為給孤長者，演說妙法示教利喜。如佛常法：所謂先說布施功德、持戒功德、受天果報功德，不樂諸欲過失受煩惱事，讚歎出家清淨觀察殊勝功德，宗法廣為演說。世尊知給孤長者心生踊躍歡喜，心無障礙堪受勝法善能了知。是時世尊為說勝法，所謂苦集滅道，此四諦法廣大演說。猶如離垢淨衣將染受鮮好色，給孤長者亦復如是，不離本座證四聖諦，所謂苦集滅道。給孤獨長者，以見法已得法、了知法深入法，斷諸疑惑不受他教，自能了知不被他引，於師教中心無怖畏。時給孤獨長者，從座而起偏露一肩，即於佛前合掌恭敬，而白佛言：『我已入法，一心歸佛、歸法及苾芻僧伽。唯願授我鄔波索迦戒，從今盡命、永斷殺生、心淨歸依。』爾時世尊告給孤獨長者曰：『汝名字何？』長者白曰：『我名蘇達多，然我資給孤獨食，是故諸人號給孤獨。』佛告長者曰：『汝何處人？』長者答曰：『在此北方嬌薩羅國室羅筏城外有邑，我住彼中。唯願世尊而受我請詣室羅筏城，受我供養乃至盡形，及苾芻僧伽四事供養。』佛告長者曰：『室羅筏城中有寺以不？』長者答曰：『彼城無寺。』世尊告曰：『彼若有寺，僧伽應來往。彼既無寺，若為安置？』長者答曰：『唯願世尊而受我請向室羅筏城，我當造寺令苾芻眾往來安置止息思惟。』世尊默然受請。是時長者知佛許已，即從座起頂禮佛足却還本處。 「nhĩ thời Thế Tôn thuyết thị tụng dĩ ，dữ Cấp-cô Trưởng-giả câu hoàn Tịnh Xá phu toạ nhi tọa ，Cấp-cô Trưởng-giả đảnh lễ Phật túc thoái tọa nhất diện 。thời Thế Tôn vi Cấp-cô Trưởng-giả ，diễn thuyết diệu pháp thị giáo lợi hỉ 。như Phật thường Pháp ：sở vị tiên thuyết bố thí công đức 、trì giới công đức 、thọ/thụ Thiên quả báo công đức ，bất lạc/nhạc chư dục quá thất thọ/thụ phiền não sự ，tán thán xuất gia thanh tịnh quan sát thù thắng công đức ，tông pháp quảng vi diễn thuyết 。Thế Tôn tri Cấp-cô Trưởng-giả tâm sanh dõng dược hoan hỉ ，tâm vô chướng ngại kham thọ/thụ thắng Pháp thiện năng liễu tri 。Thị thời Thế Tôn vi thuyết thắng Pháp ，sở vị khổ tập diệt đạo ，thử tứ đế pháp quảng đại diễn thuyết 。do như ly cấu tịnh y tướng nhiễm thọ/thụ tiên hảo sắc ，Cấp-cô Trưởng-giả diệc phục như thị ，bất ly bổn tọa chứng tứ thánh đế ，sở vị khổ tập diệt đạo 。Cấp-cô-độc Trường giả ，dĩ kiến Pháp dĩ đắc pháp 、liễu tri Pháp thâm nhập Pháp ，đoạn chư nghi hoặc bất thọ/thụ tha giáo ，tự năng liễu tri bất bị tha dẫn ，ư sư giáo trung tâm vô bố úy 。thời Cấp-cô-độc Trường giả ，tùng tọa nhi khởi Thiên lộ nhất kiên ，tức ư Phật tiền hợp chưởng cung kính ，nhi bạch Phật ngôn ：『ngã dĩ nhập Pháp ，nhất tâm quy Phật 、quy Pháp cập Bí-sô tăng già 。duy nguyện thọ/thụ ngã ô ba tác ca giới ，tùng kim tận mạng 、vĩnh đoạn sát sanh 、tâm tịnh quy y 。』nhĩ thời Thế Tôn cáo Cấp-cô-độc Trường giả viết ：『nhữ danh tự hà ？』Trưởng-giả bạch viết ：『ngã danh Tô đạt đa ，nhiên ngã tư Cấp-cô-độc thực/tự ，thị cố chư nhân hiệu Cấp-cô-độc 。』Phật cáo Trưởng-giả viết ：『nhữ hà xứ/xử nhân ？』Trưởng-giả đáp viết ：『tại thử Bắc phương kiều tát la quốc Thất La Phiệt thành ngoại hữu ấp ，ngã trụ/trú bỉ trung 。duy nguyện Thế Tôn nhi thọ/thụ ngã thỉnh nghệ Thất La Phiệt thành ，thọ/thụ ngã cúng dường nãi chí tận hình ，cập Bí-sô tăng già tứ sự cúng dường 。』Phật cáo Trưởng-giả viết ：『Thất La Phiệt thành trung hữu tự dĩ bất ？』Trưởng-giả đáp viết ：『bỉ thành vô tự 。』Thế Tôn cáo viết ：『bỉ nhược hữu tự ，tăng già ưng lai vãng 。bỉ ký vô tự ，nhược/nhã vi an trí ？』Trưởng-giả đáp viết ：『duy nguyện Thế Tôn nhi thọ/thụ ngã thỉnh hướng Thất La Phiệt thành ，ngã đương tạo tự lệnh Bí-sô chúng vãng lai an trí chỉ tức tư tánh 。』Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。Thị thời Trưởng-giả tri Phật hứa dĩ ，tức tùng toạ khởi đảnh lễ Phật túc khước hoàn bổn xứ 。 「彼時長者，王舍城中事既了已，還至佛所頂禮佛足却坐一面，而白佛言：『唯願世尊遣一苾芻與我為伴，往室羅筏造立住處，安置世尊及苾芻僧眾。』佛作是念：『苾芻眾中誰能調伏室羅筏城人及長者眷屬？』世尊知舍利弗堪彼調伏，世尊念已告具壽舍利弗言：『汝應觀察給孤獨長者眷屬及室羅筏城人，應往教化造立毘訶羅。』舍利弗默然受佛勅已，頂禮佛足與長者同行。 「bỉ thời Trưởng-giả ，Vương-Xá thành trung sự ký liễu dĩ ，hoàn chí Phật sở đảnh lễ Phật túc khước tọa nhất diện ，nhi bạch Phật ngôn ：『duy nguyện Thế Tôn khiển nhất Bí-sô dữ ngã vi bạn ，vãng Thất La Phiệt tạo lập trụ xứ ，an trí Thế Tôn cập Bí-sô tăng chúng 。』Phật tác thị niệm ：『Bí-sô chúng trung thùy năng điều phục Thất La Phiệt thành nhân cập Trưởng-giả quyến thuộc ？』Thế Tôn tri Xá-lợi-phất kham bỉ điều phục ，Thế Tôn niệm dĩ cáo cụ thọ Xá-lợi-phất ngôn ：『nhữ ưng quan sát Cấp-cô-độc Trường giả quyến thuộc cập Thất La Phiệt thành nhân ，ưng vãng giáo hóa tạo lập Tỳ ha la 。』Xá-lợi-phất mặc nhiên thọ/thụ Phật sắc dĩ ，đảnh lễ Phật túc dữ Trưởng-giả đồng hạnh/hành/hàng 。 「爾時具壽舍利子，於夜分盡至明清旦，執持衣鉢入王舍大城次第乞食，却還本處飯食訖，攝衣鉢所有臥具，襞揲一處付餘苾芻，往室羅筏城。時給孤長者資辦道糧，漸至室羅筏城外，遊諸園苑，林泉形勝可愛樂處，堪作寺舍。『去室羅筏城不遠不近，寂靜無有雜聲，亦無大風復不大熱，亦無蚊虻蛇蠍等。有此勝地，為我世尊造立寺舍。』給孤長者遊行，至誓多太子園林中。其園去城不遠不近，晝夜寂靜乃至無有諸毒虫等，堪作寺舍。見此園已，入室羅筏城不歸本住，便往太子誓多宮所，而白太子言：『可與我彼園，當為世尊造立寺舍。』太子報曰：『彼非是園而是苑林。』長者復白曰：『無問園苑，處所與我。』如是三請，太子報曰：『我實不應而捨此園，縱得布金遍地，我終不與。』長者復白曰：『汝已定價，汝可取直，其園林屬我。』太子報曰：『是誰定價？』長者白曰：『汝自定價。』因即爭競不定，共詣斷事人所。爾時四天王聞斯事已便作是念：『今給孤長者為世尊造立寺舍，我當資助。』作此念已，遂即各化為斷事人，於法司坐。時誓多太子給孤長者，共到其處，給孤長者及太子各具因緣白。斷事人議曰：『太子！汝自定價，園屬長者，太子取金。』太子既見斷已，默然而去。是時給孤長者，還家勅諸僮僕，以車象牛驢擔負筐籠，運載其金，至誓多林用布其地，有少未遍。于時長者心自思惟：『若取大藏金即太多，欲開小藏復恐不足。』又作是念：『諸藏之中何者不多不少，而得充足？』爾時太子見長者默住思惟，即便生念：『給孤長者心應生退，為一園林豈能捨此積集多金？』作是念已告長者曰：『汝心應退，當却收取金，其園還我。』長者告曰：『太子！我心不退，然心中所計，欲開何藏不多不少而得充足？』太子聞此語已便作是念：『世尊威德不可思議，其法亦不可思議，是故長者能捨積聚無量金寶。』作此念已告長者曰：『其地金未遍處，應收却還，我為世尊而作寺門。』長者報曰：『隨意可為世尊而作寺門。』 「nhĩ thời cụ thọ Xá-lợi-tử ，ư dạ phần tận chí minh thanh đán ，chấp trì y bát nhập Vương Xá đại thành thứ đệ khất thực ，khước hoàn bổn xứ phạn thực cật ，nhiếp y bát sở hữu ngọa cụ ，bích thiệt nhất xứ/xử phó dư Bí-sô ，vãng Thất La Phiệt thành 。thời Cấp-cô Trưởng-giả tư biện đạo lương ，tiệm chí Thất La Phiệt thành ngoại ，du chư viên uyển ，lâm tuyền hình thắng khả ái lạc/nhạc xứ/xử ，kham tác tự xá 。『khứ Thất La Phiệt thành bất viễn bất cận ，tịch tĩnh vô hữu tạp thanh ，diệc vô Đại phong phục bất Đại nhiệt ，diệc vô văn manh xà hiết đẳng 。hữu thử thắng địa ，vi ngã Thế Tôn tạo lập tự xá 。』Cấp-cô Trưởng-giả du hạnh/hành/hàng ，chí thệ đa Thái-Tử viên lâm trung 。kỳ viên khứ thành bất viễn bất cận ，trú dạ tịch tĩnh nãi chí vô hữu chư độc trùng đẳng ，kham tác tự xá 。kiến thử viên dĩ ，nhập Thất La Phiệt thành bất quy bản trụ/trú ，tiện vãng Thái-Tử thệ đa cung sở ，nhi bạch Thái-Tử ngôn ：『khả dữ ngã kỳ viên ，đương vi Thế Tôn tạo lập tự xá 。』Thái-Tử báo viết ：『bỉ phi thị viên nhi thị uyển lâm 。』Trưởng-giả phục bạch viết ：『vô vấn viên uyển ，xứ sở dữ ngã 。』như thị tam thỉnh ，Thái-Tử báo viết ：『ngã thật bất ưng nhi xả thử viên ，túng đắc bố kim biến địa ，ngã chung bất dữ 。』Trưởng-giả phục bạch viết ：『nhữ dĩ định giá ，nhữ khả thủ trực ，kỳ viên lâm chúc ngã 。』Thái-Tử báo viết ：『thị thùy định giá ？』Trưởng-giả bạch viết ：『nhữ tự định giá 。』nhân tức tranh cạnh bất định ，cọng nghệ đoạn sự nhân sở 。nhĩ thời Tứ Thiên Vương văn tư sự dĩ tiện tác thị niệm ：『kim Cấp-cô Trưởng-giả vi Thế Tôn tạo lập tự xá ，ngã đương tư trợ 。』tác thử niệm dĩ ，toại tức các hóa vi đoạn sự nhân ，ư Pháp ti tọa 。thời thệ đa Thái-Tử Cấp-cô Trưởng-giả ，cọng đáo kỳ xứ/xử ，Cấp-cô Trưởng-giả cập Thái-Tử các cụ nhân duyên bạch 。đoạn sự nhân nghị viết ：『Thái-Tử ！nhữ tự định giá ，viên chúc Trưởng-giả ，Thái-Tử thủ kim 。』Thái-Tử ký kiến đoạn dĩ ，mặc nhiên nhi khứ 。Thị thời Cấp-cô Trưởng-giả ，hoàn gia sắc chư đồng bộc ，dĩ xa tượng ngưu lư đam/đảm phụ khuông lung ，vận tái kỳ kim ，chí thệ đa lâm dụng bố kỳ địa ，hữu thiểu vị biến 。vu thời Trưởng-giả tâm tự tư tánh ：『nhược/nhã thủ đại tạng kim tức thái đa ，dục khai tiểu tạng phục khủng bất túc 。』hựu tác thị niệm ：『chư tạng chi trung hà giả bất đa bất thiểu ，nhi đắc sung túc ？』nhĩ thời Thái-Tử kiến Trưởng-giả mặc trụ/trú tư tánh ，tức tiện sanh niệm ：『Cấp-cô Trưởng-giả tâm ưng sanh thoái ，vi nhất viên lâm khởi năng xả thử tích tập đa kim ？』tác thị niệm dĩ cáo Trưởng-giả viết ：『nhữ tâm ưng thoái ，đương khước thu thủ kim ，kỳ viên hoàn ngã 。』Trưởng-giả cáo viết ：『Thái-Tử ！ngã tâm bất thoái ，nhiên tâm trung sở kế ，dục khai hà tạng bất đa bất thiểu nhi đắc sung túc ？』Thái-Tử văn thử ngữ dĩ tiện tác thị niệm ：『Thế Tôn uy đức bất khả tư nghị ，kỳ Pháp diệc bất khả tư nghị ，thị cố Trưởng-giả năng xả tích tụ vô lượng kim bảo 。』tác thử niệm dĩ cáo Trưởng-giả viết ：『kỳ địa kim vị biến xứ/xử ，ưng thu khước hoàn ，ngã vi Thế Tôn nhi tác tự môn 。』Trưởng-giả báo viết ：『tùy ý khả vi Thế Tôn nhi tác tự môn 。』 「爾時給孤長者為世尊初欲造寺，諸外道眾極生怨恨心懷熱惱，共集一處往長者所。到已便作是言：『長者！汝不應為喬答摩沙門造立寺舍。何以故？我等先已分界，彼王舍城可喬答摩居止，此室羅筏城而我等住，是故不應造寺。』長者報曰：『汝等祇可分自國境，不應共分我園，我所造功德皆由自心。』諸外道等見長者堅意不移，即詣王所具陳上事，給孤長者共對獲勝。彼外道心生忿怒面現惡相，便作是語：『我終不從汝志，然喬答摩沙門上首弟子，與我等共相論議，若能勝我隨意造寺。』長者報曰：『可爾！然我且問舍利子，若見許可，即來報汝。』長者即往尊者舍利子所，頂禮雙足退坐一面，而即白言：『大德！諸外道等皆作是語：「汝欲作寺，云我制汝。」又言：「喬答摩沙門上首弟子，今現在此與我論議，若能勝我聽汝造寺。」未審尊者，如何當擬？』舍利子聞斯語已，便即觀察此輩外道及室羅人民，頗有善根不？既觀察已知有善根。又復觀察：誰有善根堪調伏不？自心觀見我能調伏。又復觀察：幾時應來集會？觀見根器，却後七日可能集會。作觀察已告長者曰：『可隨汝意，却後七日我當論議。』給孤長者歡喜踴躍，頂禮舍利子足，往外道所而作是言：『聖者！舍利弗作如是語：「却後七日應當論議。」』彼外道眾聞斯語已，共相謂曰：『有二種因緣。何以為二？一者舍利子必應逃走，二者應覓伴侶，以此之緣延期七日。』外道復相謂曰：『我等亦可覓當宗知友。』彼皆分頭散訪達本宗者，乃見一梵志名曰赤眼，善能幻化，既得見已便即告曰：『汝之與我同修道行，我等今呼喬答摩沙門上首弟子共為論議。彼今已求伴侶，汝可共相資助。』其梵志問曰：『幾時當論？』報曰：『却後七日。』梵志答言：『可爾！若會集時汝當報我。』諸外道等恐怖煩惱每日各更求覓伴侶。期程將滿至第七日，給孤長者於廣大勝地，為具壽舍利弗敷設師子勝妙高座，亦為外道而敷一座。諸國外道皆集其會，及室羅筏城百千萬億一切人民亦集其處。其中或為看論議者，其中亦有善根成熟，俱來集會。爾時具壽舍利弗，與給孤長者及諸眷屬，前後圍繞而來赴會，遍觀大眾誰堪調伏。即便微笑整肅威儀，尋昇論座，一切大眾一心合掌瞻仰舍利弗。時舍利弗即告諸外道：『為我立宗汝破？為汝立宗我破？』外道答曰：『我先立宗。』舍利弗作如是念：『若我先立宗，人亦不能難破，除佛世尊，況赤眼外道！』便作是念報外道曰：『任汝立宗，我當隨破。』彼赤眼善解方術，即便化作大菴沒羅樹，開花結實。具壽舍利弗，為大風雨摧樹拔根，須臾散滅，時解術者而不能見。外道又化作一蓮花大池；具壽舍利弗化為象子踐池折花，尋復平地。外道化為七頭龍王；舍利弗化為大金翅鳥，從空飛下食龍而去。外道化為起屍鬼，令前害舍利弗；舍利弗以呪呪之，令鬼却迴損害外道。外道怖急下座，五體投地禮舍利弗，作如是言：『願救我命！願救我命！』時舍利弗攝呪力已，其鬼即滅，為赤眼外道說法，便發信心，從座而起頂禮雙足白言：『願聽我善法律中出家，受具足戒成苾芻性，求為弟子而修梵行。』作是語已，時舍利弗，即令剃髮受具足戒，精勤修習不久之間，證無學果，三明六通具八解脫，得如實智：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有，心無障礙如手揮空，刀割香塗愛憎不起，觀金與土等無有異，於諸名利無不棄捨，釋梵諸天悉皆供養。是時大眾見此驚怪，各各嗟仰，於舍利子處皆發信心，作如是語：『聖者舍利子！破大論議師調伏外道。』大眾一心合掌瞻仰舍利子。是時具壽舍利子，知彼大眾意樂煩惱，六界自性了知說法，此是證四諦。彼大眾聞已，無量百千有情得大殊勝，有發聲聞心、有發辟支佛心、有發阿耨多羅三藐三菩提心、有發三歸心受五戒、有證須陀洹果、有得斯陀含、有證阿那含、有得出家斷一切煩惱得阿羅漢果。是時大眾，於佛法僧所深生敬心。時舍利子說是法已却歸本處，給孤長者及諸眷屬，一切人民皆大歡喜，作禮而去。 「nhĩ thời Cấp-cô Trưởng-giả vi Thế Tôn sơ dục tạo tự ，chư ngoại đạo chúng cực sanh oán hận tâm hoài nhiệt não ，cọng tập nhất xứ/xử vãng Trưởng-giả sở 。đáo dĩ tiện tác thị ngôn ：『Trưởng-giả ！nhữ bất ưng vi kiều đáp ma Sa Môn tạo lập tự xá 。hà dĩ cố ？ngã đẳng tiên dĩ phần giới ，bỉ Vương-Xá thành khả kiều đáp ma cư chỉ ，thử Thất La Phiệt thành nhi ngã đẳng trụ/trú ，thị cố bất ưng tạo tự 。』Trưởng-giả báo viết ：『nhữ đẳng kì khả phần tự quốc cảnh ，bất ưng cọng phần ngã viên ，ngã sở tạo công đức giai do tự tâm 。』chư ngoại đạo đẳng kiến Trưởng-giả kiên ý bất di ，tức nghệ Vương sở cụ trần thượng sự ，Cấp-cô Trưởng-giả cọng đối hoạch thắng 。bỉ ngoại đạo tâm sanh phẫn nộ diện hiện ác tướng ，tiện tác thị ngữ ：『ngã chung bất tùng nhữ chí ，nhiên kiều đáp ma Sa Môn thượng thủ đệ-tử ，dữ ngã đẳng cộng tướng luận nghị ，nhược/nhã năng thắng ngã tùy ý tạo tự 。』Trưởng-giả báo viết ：『khả nhĩ ！nhiên ngã thả vấn Xá-lợi-tử ，nhược/nhã kiến hứa khả ，tức lai báo nhữ 。』Trưởng-giả tức vãng Tôn-Giả Xá-lợi-tử sở ，đảnh lễ song túc thoái tọa nhất diện ，nhi tức bạch ngôn ：『Đại Đức ！chư ngoại đạo đẳng giai tác thị ngữ ：「nhữ dục tác tự ，vân ngã chế nhữ 。」hựu ngôn ：「kiều đáp ma Sa Môn thượng thủ đệ-tử ，kim hiện tại thử dữ ngã luận nghị ，nhược/nhã năng thắng ngã thính nhữ tạo tự 。」vị thẩm Tôn-Giả ，như hà đương nghĩ ？』Xá-lợi-tử văn tư ngữ dĩ ，tiện tức quan sát thử bối ngoại đạo cập thất La nhân dân ，pha hữu thiện căn bất ？ký quan sát dĩ tri hữu thiện căn 。hựu phục quan sát ：thùy hữu thiện căn kham điều phục bất ？tự tâm quán kiến ngã năng điều phục 。hựu phục quan sát ：kỷ thời ưng lai tập hội ？quán kiến căn khí ，khước hậu thất nhật khả năng tập hội 。tác quan sát dĩ cáo Trưởng-giả viết ：『khả tùy nhữ ý ，khước hậu thất nhật ngã đương luận nghị 。』Cấp-cô Trưởng-giả hoan hỉ dũng dược ，đảnh lễ Xá-lợi-tử túc ，vãng ngoại đạo sở nhi tác thị ngôn ：『Thánh Giả ！Xá-lợi-phất tác như thị ngữ ：「khước hậu thất nhật ứng đương luận nghị 。」』bỉ ngoại đạo chúng văn tư ngữ dĩ ，cộng tướng vị viết ：『hữu nhị chủng nhân duyên 。hà dĩ vi nhị ？nhất giả Xá-lợi-tử tất ưng đào tẩu ，nhị giả ưng mịch bạn lữ ，dĩ thử chi duyên duyên kỳ thất nhật 。』ngoại đạo phục tướng vị viết ：『ngã đẳng diệc khả mịch đương tông tri hữu 。』bỉ giai phần đầu tán phóng đạt bổn tông giả ，nãi kiến nhất Phạm-chí danh viết xích nhãn ，thiện năng huyễn hóa ，ký đắc kiến dĩ tiện tức cáo viết ：『nhữ chi dữ ngã đồng tu đạo hạnh/hành/hàng ，ngã đẳng kim hô kiều đáp ma Sa Môn thượng thủ đệ-tử cọng vi luận nghị 。bỉ kim dĩ cầu bạn lữ ，nhữ khả cộng tướng tư trợ 。』kỳ Phạm-chí vấn viết ：『kỷ thời đương luận ？』báo viết ：『khước hậu thất nhật 。』Phạm-chí đáp ngôn ：『khả nhĩ ！nhược/nhã hội tập thời nhữ đương báo ngã 。』chư ngoại đạo đẳng khủng bố phiền não mỗi nhật các cánh cầu mịch bạn lữ 。kỳ trình tướng mãn chí đệ thất nhật ，Cấp-cô Trưởng-giả ư quảng đại thắng địa ，vi cụ thọ Xá-lợi-phất phu thiết sư tử thắng diệu cao tọa ，diệc vi ngoại đạo nhi phu nhất tọa 。chư quốc ngoại đạo giai tập kỳ hội ，cập Thất La Phiệt thành bách thiên vạn ức nhất thiết nhân dân diệc tập kỳ xứ/xử 。kỳ trung hoặc vi khán luận nghị giả ，kỳ trung diệc hữu thiện căn thành thục ，câu lai tập hội 。nhĩ thời cụ thọ Xá-lợi-phất ，dữ Cấp-cô Trưởng-giả cập chư quyến chúc ，tiền hậu vi nhiễu nhi lai phó hội ，biến quán Đại chúng thùy kham điều phục 。tức tiện vi tiếu chỉnh túc uy nghi ，tầm thăng luận tọa ，nhất thiết Đại chúng nhất tâm hợp chưởng chiêm ngưỡng Xá-lợi-phất 。thời Xá-lợi-phất tức cáo chư ngoại đạo ：『vi ngã lập tông nhữ phá ？vi nhữ lập tông ngã phá ？』ngoại đạo đáp viết ：『ngã tiên lập tông 。』Xá-lợi-phất tác như thị niệm ：『nhược/nhã ngã tiên lập tông ，nhân diệc bất năng nạn/nan phá ，trừ Phật Thế tôn ，huống xích nhãn ngoại đạo ！』tiện tác thị niệm báo ngoại đạo viết ：『nhâm nhữ lập tông ，ngã đương tùy phá 。』bỉ xích nhãn thiện giải phương thuật ，tức tiện hóa tác Đại am một la thụ/thọ ，khai hoa kết/kiết thật 。cụ thọ Xá-lợi-phất ，vi Đại phong vũ tồi thụ/thọ bạt căn ，tu du tán diệt ，thời giải thuật giả nhi bất năng kiến 。ngoại đạo hựu hóa tác nhất liên hoa Đại trì ；cụ thọ Xá-lợi-phất hóa vi tượng tử tiễn trì chiết hoa ，tầm phục bình địa 。ngoại đạo hóa vi thất đầu long Vương ；Xá-lợi-phất hóa vi Đại kim-sí điểu ，tùng không phi hạ thực/tự long nhi khứ 。ngoại đạo hóa vi khởi thi quỷ ，lệnh tiền hại Xá-lợi-phất ；Xá-lợi-phất dĩ chú chú chi ，lệnh quỷ khước hồi tổn hại ngoại đạo 。ngoại đạo bố/phố cấp hạ tọa ，ngũ thể đầu địa lễ Xá-lợi-phất ，tác như thị ngôn ：『nguyện cứu ngã mạng ！nguyện cứu ngã mạng ！』thời Xá-lợi-phất nhiếp chú lực dĩ ，kỳ quỷ tức diệt ，vi xích nhãn ngoại đạo thuyết Pháp ，tiện phát tín tâm ，tùng tọa nhi khởi đảnh lễ song túc bạch ngôn ：『nguyện thính ngã thiện pháp luật trung xuất gia ，thọ/thụ cụ túc giới thành Bí-sô tánh ，cầu vi đệ-tử nhi tu phạm hạnh 。』tác thị ngữ dĩ ，thời Xá-lợi-phất ，tức lệnh thế phát thọ/thụ cụ túc giới ，tinh cần tu tập bất cửu chi gian ，chứng vô học quả ，tam minh lục thông cụ bát giải thoát ，đắc như thật trí ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu ，tâm vô chướng ngại như thủ huy không ，đao cát hương đồ ái tăng bất khởi ，quán kim dữ độ đẳng vô hữu dị ，ư chư danh lợi vô bất khí xả ，Thích Phạm chư Thiên tất giai cúng dường 。Thị thời Đại chúng kiến thử kinh quái ，các các ta ngưỡng ，ư Xá-lợi-tử xứ/xử giai phát tín tâm ，tác như thị ngữ ：『Thánh Giả Xá-lợi-tử ！phá Đại luận nghị sư điều phục ngoại đạo 。』Đại chúng nhất tâm hợp chưởng chiêm ngưỡng Xá-lợi-tử 。Thị thời cụ thọ Xá-lợi-tử ，tri bỉ Đại chúng ý lạc phiền não ，lục giới tự tánh liễu tri thuyết Pháp ，thử thị chứng Tứ đế 。bỉ Đại chúng văn dĩ ，vô lượng bách thiên hữu tình đắc Đại thù thắng ，hữu phát Thanh văn tâm 、hữu phát Bích Chi Phật tâm 、hữu phát a nậu đa la tam miệu tam Bồ-Đề tâm 、hữu phát tam quy tâm thọ ngũ giới 、hữu chứng Tu-đà-hoàn quả 、hữu đắc Tư đà hàm 、hữu chứng A-na-hàm 、hữu đắc xuất gia đoạn nhất thiết phiền não đắc A-la-hán quả 。Thị thời Đại chúng ，ư Phật pháp tăng sở thâm sanh kính tâm 。thời Xá-lợi-tử thuyết thị pháp dĩ khước quy bản xứ/xử ，Cấp-cô Trưởng-giả cập chư quyến chúc ，nhất thiết nhân dân giai đại hoan hỉ ，tác lễ nhi khứ 。 「時諸外道心生惱恨，各相謂曰：『我等不能破得舍利子，我等須作方便殺彼舍利子，先須入此寺中傭力，作諸伺候得便之處，即須斷命。』時諸外道詣給孤長者曰：『汝今奪我諸勝利養，我先久住不忍捨離此國，唯願慈悲，於寺中許我傭力。』長者報曰：『待我白舍利弗。』便即詣具壽舍利弗所，到已而白尊者言：『聖者！今諸外道作如是言：「汝斷我諸利養，唯願垂慈，許我寺中有所傭力。由我等久住於此，不能捨離其國。」』舍利子聞斯語已，便即觀察：彼外道等有善根不？既觀察已知有善根。復觀察彼等誰能調伏？觀知我能調伏，告長者曰：『可然！終不相違。』彼外道等，即於寺內起首傭力。時舍利子化作二執杖當諸作人，其性甚暴驅逐彼人。舍利子知彼等調伏時至，相去不遠，於樹林下而以經行。彼外道見經行已，便作是念：『比來伺候今正便宜。』諸人一時而來圍遶。舍利子見已，起觀察心：彼外道等擬作何意而來我所？乃見彼等為害我故一時來。此時化執杖人，即來驅迫以杖鞭撻，便即告曰：『汝等應往造作。』彼即同聲告曰：『舍利子！願救我等。』舍利弗語執杖人：『汝且去，任彼止息。』彼外道便作斯念，共相謂曰：『此舍利子有大威德，我等皆發害心，此於我所而起慈心。』作是言已便生信心。舍利子觀見彼等意樂隨眠界行自性，知已，隨其根器說四聖諦法。由聞法故，彼等皆以金剛智杵摧破二十種薩迦耶見山已，現證預流果。彼等見實諦已，皆白舍利子言：『大德！唯願聽我等於善教法中調伏出家，受具足戒得苾芻性，我等於舍利子所可修梵行。』時舍利子度彼外道授具足戒，教應作事，彼等漸次精勤修習，見此五種生死輪轉動搖，一切行趣摧滅，破壞離散之性。既了知已，斷諸煩惱證阿羅漢，三明六通具八解脫，得如實智：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有，心無障礙如手揮空，刀割香塗愛憎不起，觀金與土等無有異，於諸名利無不棄捨，釋梵諸天悉皆供養。 「thời chư ngoại đạo tâm sanh não hận ，các tướng vị viết ：『ngã đẳng bất năng phá đắc Xá-lợi-tử ，ngã đẳng tu tác phương tiện sát bỉ Xá-lợi-tử ，tiên tu nhập thử tự trung dong lực ，tác chư tý hậu đắc tiện chi xứ/xử ，tức tu đoạn mạng 。』thời chư ngoại đạo nghệ Cấp-cô Trưởng-giả viết ：『nhữ kim đoạt ngã chư thắng lợi dưỡng ，ngã tiên cửu trụ bất nhẫn xả ly thử quốc ，duy nguyện từ bi ，ư tự trung hứa ngã dong lực 。』Trưởng-giả báo viết ：『đãi ngã bạch Xá-lợi-phất 。』tiện tức nghệ cụ thọ Xá-lợi-phất sở ，đáo dĩ nhi bạch Tôn-Giả ngôn ：『Thánh Giả ！kim chư ngoại đạo tác như thị ngôn ：「nhữ đoạn ngã chư lợi dưỡng ，duy nguyện thùy từ ，hứa ngã tự trung hữu sở dong lực 。do ngã đẳng cửu trụ ư thử ，bất năng xả ly kỳ quốc 。」』Xá-lợi-tử văn tư ngữ dĩ ，tiện tức quan sát ：bỉ ngoại đạo đẳng hữu thiện căn bất ？ký quan sát dĩ tri hữu thiện căn 。phục quan sát bỉ đẳng thùy năng điều phục ？quán tri ngã năng điều phục ，cáo Trưởng-giả viết ：『khả nhiên ！chung bất tướng vi 。』bỉ ngoại đạo đẳng ，tức ư tự nội khởi thủ dong lực 。thời Xá-lợi-tử hóa tác nhị chấp trượng đương chư tác nhân ，kỳ tánh thậm bạo khu trục bỉ nhân 。Xá-lợi-tử tri bỉ đẳng điều phục thời chí ，tướng khứ bất viễn ，ư thụ lâm hạ nhi dĩ kinh hành 。bỉ ngoại đạo kiến kinh hành dĩ ，tiện tác thị niệm ：『bỉ lai tý hậu kim chánh tiện nghi 。』chư nhân nhất thời nhi lai vi nhiễu 。Xá-lợi-tử kiến dĩ ，khởi quan sát tâm ：bỉ ngoại đạo đẳng nghĩ tác hà ý nhi lai ngã sở ？nãi kiến bỉ đẳng vi hại ngã cố nhất thời lai 。thử thời hóa chấp trượng nhân ，tức lai khu bách dĩ trượng tiên thát ，tiện tức cáo viết ：『nhữ đẳng ưng vãng tạo tác 。』bỉ tức đồng thanh cáo viết ：『Xá-lợi-tử ！nguyện cứu ngã đẳng 。』Xá-lợi-phất ngữ chấp trượng nhân ：『nhữ thả khứ ，nhâm bỉ chỉ tức 。』bỉ ngoại đạo tiện tác tư niệm ，cộng tướng vị viết ：『thử Xá-lợi-tử hữu đại uy đức ，ngã đẳng giai phát hại tâm ，thử ư ngã sở nhi khởi từ tâm 。』tác thị ngôn dĩ tiện sanh tín tâm 。Xá-lợi-tử quán kiến bỉ đẳng ý lạc tùy miên giới hạnh/hành/hàng tự tánh ，tri dĩ ，tùy kỳ căn khí thuyết tứ thánh đế Pháp 。do văn Pháp cố ，bỉ đẳng giai dĩ Kim Cương trí xử tồi phá nhị thập chủng tát ca da kiến sơn dĩ ，hiện chứng dự lưu quả 。bỉ đẳng kiến thật đế dĩ ，giai bạch Xá-lợi-tử ngôn ：『Đại Đức ！duy nguyện thính ngã đẳng ư thiện giáo pháp trung điều phục xuất gia ，thọ/thụ cụ túc giới đắc Bí-sô tánh ，ngã đẳng ư Xá-lợi-tử sở khả tu phạm hạnh 。』thời Xá-lợi-tử độ bỉ ngoại đạo thọ/thụ cụ túc giới ，giáo ưng tác sự ，bỉ đẳng tiệm thứ tinh cần tu tập ，kiến thử ngũ chủng sanh tử luân chuyển động dao ，nhất thiết hành thú tồi diệt ，phá hoại ly tán chi tánh 。ký liễu tri dĩ ，đoạn chư phiền não chứng A-la-hán ，tam minh lục thông cụ bát giải thoát ，đắc như thật trí ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu ，tâm vô chướng ngại như thủ huy không ，đao cát hương đồ ái tăng bất khởi ，quán kim dữ độ đẳng vô hữu dị ，ư chư danh lợi vô bất khí xả ，Thích Phạm chư Thiên tất giai cúng dường 。 「爾時舍利弗與給孤獨長者，以手執繩量地置寺。具壽舍利子即便微笑，給孤獨長者既見笑已，尋即白言：『聖者舍利子！世尊及諸弟子，無因不笑。今者微笑，有何因緣？』舍利子答曰：『如是，如是！長者！世尊及諸弟子無因不笑。今所笑者，當爾長者執繩量地之時，彼淨居天純金宮殿早已成就，以是因緣我今微笑。』長者聞已即大歡喜告舍利弗：『實若如是，更廣其繩大造立寺。』便發弘願。時舍利弗隨長者意闊引其繩，是時長者更廣發願大造其寺，時淨居天四寶宮殿還已成就。舍利弗見已歡喜復告長者：『彼淨居天由汝願廣，過前宮殿，四寶所成。』聞此語已倍加嚴飾，更多造寺滿十六所，其置寺外，別造六十四院，悉皆重閣。既造了已，供寺所須家具悉足。爾時給孤獨長者往具壽舍利子所，到已禮訖在一面立問言：『聖者！世尊出遊日行幾許？』舍利子曰：『如轉輪王所行之法。』又問曰：『輪王日行幾何？』報曰：『輪王日行兩踰繕那半。』時給孤長者，從室羅筏城於其中間，計兩驛半置四事供養，時、非時食悉皆充足。建吉祥門立一首領，總知事務，嚴飾幡蓋及以寶幢，栴檀香水灑散其地，布眾名花，雜寶香爐置於衢路，作是事已告使者曰：『汝今可往詣世尊所頂禮雙足，當陳我言奉問世尊：「起居輕利、少病少惱、安樂行不？唯願世尊及苾芻眾，向室羅筏城，我以盡形四事供養，冀無闕乏。」』使受教已即往王舍城，詣世尊所頂禮雙足，即住一面白世尊曰：『彼給孤長者，頂禮世尊雙足而白世尊：「起居輕利、少病少惱、安樂行不？唯願世尊及苾芻眾，向室羅筏城，盡我一生四事供養，冀無闕乏。」』世尊告曰：『給孤長者及汝己身，願常安樂。』使者白世尊已，復白世尊曰：『給孤長者作如是語：「唯願世尊及苾芻眾，向室羅筏城來，盡我一生四事供養。」』世尊爾時默然而受。使者見世尊默然受已，作禮而去。 「nhĩ thời Xá-lợi-phất dữ Cấp-cô-độc Trường giả ，dĩ thủ chấp thằng lượng địa trí tự 。cụ thọ Xá-lợi-tử tức tiện vi tiếu ，Cấp-cô-độc Trường giả ký kiến tiếu dĩ ，tầm tức bạch ngôn ：『Thánh Giả Xá-lợi-tử ！Thế Tôn cập chư đệ-tử ，vô nhân bất tiếu 。kim giả vi tiếu ，hữu hà nhân duyên ？』Xá-lợi-tử đáp viết ：『như thị ，như thị ！Trưởng-giả ！Thế Tôn cập chư đệ-tử vô nhân bất tiếu 。kim sở tiếu giả ，đương nhĩ Trưởng-giả chấp thằng lượng địa chi thời ，bỉ tịnh cư thiên thuần kim cung điện tảo dĩ thành tựu ，dĩ thị nhân duyên ngã kim vi tiếu 。』Trưởng-giả văn dĩ tức đại hoan hỉ cáo Xá-lợi-phất ：『thật nhược như thị ，cánh quảng kỳ thằng Đại tạo lập tự 。』tiện phát hoằng nguyện 。thời Xá-lợi-phất tùy Trưởng-giả ý khoát dẫn kỳ thằng ，Thị thời Trưởng-giả cánh quảng phát nguyện Đại tạo kỳ tự ，thời tịnh cư thiên tứ bảo cung điện hoàn dĩ thành tựu 。Xá-lợi-phất kiến dĩ hoan hỉ phục cáo Trưởng-giả ：『bỉ tịnh cư thiên do nhữ nguyện quảng ，quá tiền cung điện ，tứ bảo sở thành 。』văn thử ngữ dĩ bội gia nghiêm sức ，cánh đa tạo tự mãn thập lục sở ，kỳ trí tự ngoại ，biệt tạo lục thập tứ viện ，tất giai trọng các 。ký tạo liễu dĩ ，cung/cúng tự sở tu gia cụ tất túc 。nhĩ thời Cấp-cô-độc Trường giả vãng cụ thọ Xá-lợi-tử sở ，đáo dĩ lễ cật tại nhất diện lập vấn ngôn ：『Thánh Giả ！Thế Tôn xuất du nhật hạnh/hành/hàng kỷ hứa ？』Xá-lợi-tử viết ：『như Chuyển luân Vương sở hạnh chi Pháp 。』hựu vấn viết ：『luân vương nhật hạnh/hành/hàng kỷ hà ？』báo viết ：『luân vương nhật hạnh/hành/hàng lượng (lưỡng) du thiện na bán 。』thời Cấp-cô Trưởng-giả ，tùng Thất La Phiệt thành ư kỳ trung gian ，kế lượng (lưỡng) dịch bán trí tứ sự cúng dường ，thời 、phi thời thực tất giai sung túc 。kiến cát tường môn lập nhất thủ lảnh ，tổng tri sự vụ ，nghiêm sức phan cái cập dĩ ảo tràng ，chiên đàn hương thủy sái tán kỳ địa ，bố chúng danh hoa ，tạp bảo hương lô trí ư cù lộ ，tác thị sự dĩ cáo sử giả viết ：『nhữ kim khả vãng nghệ Thế Tôn sở đảnh lễ song túc ，đương trần ngã ngôn phụng vấn Thế Tôn ：「khởi cư khinh lợi 、thiểu bệnh thiểu não 、an lạc hạnh/hành/hàng bất ？duy nguyện Thế Tôn cập Bí-sô chúng ，hướng Thất La Phiệt thành ，ngã dĩ tận hình tứ sự cúng dường ，kí vô khuyết phạp 。」』sử thọ giáo dĩ tức vãng Vương-Xá thành ，nghệ Thế Tôn sở đảnh lễ song túc ，tức trụ/trú nhất diện bạch Thế Tôn viết ：『bỉ Cấp-cô Trưởng-giả ，đảnh lễ Thế Tôn song túc nhi bạch Thế Tôn ：「khởi cư khinh lợi 、thiểu bệnh thiểu não 、an lạc hạnh/hành/hàng bất ？duy nguyện Thế Tôn cập Bí-sô chúng ，hướng Thất La Phiệt thành ，tận ngã nhất sanh tứ sự cúng dường ，kí vô khuyết phạp 。」』Thế Tôn cáo viết ：『Cấp-cô Trưởng-giả cập nhữ kỷ thân ，nguyện thường an lạc 。』sử giả bạch Thế Tôn dĩ ，phục bạch Thế Tôn viết ：『Cấp-cô Trưởng-giả tác như thị ngữ ：「duy nguyện Thế Tôn cập Bí-sô chúng ，hướng Thất La Phiệt thành lai ，tận ngã nhất sanh tứ sự cúng dường 。」』Thế Tôn nhĩ thời mặc nhiên nhi thọ/thụ 。sử giả kiến Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ dĩ ，tác lễ nhi khứ 。 「爾時世尊由自調伏故，調伏圍遶；自寂靜故，寂靜圍遶；自解脫故，解脫圍遶；自安隱故，安隱圍遶；自善順故，善順圍遶；自應供故，應供圍遶；自離欲故，離欲圍遶；自端嚴故，端嚴圍遶；猶如牛王，牛眾圍遶；猶如象王，小象圍遶；如師子王，師子圍遶；猶如鵝王，諸鵝圍遶；猶如妙翅鳥王，諸鳥圍遶；如婆羅門學士，學徒圍遶；猶如大醫，病者圍遶；猶如大將，眾勇圍遶；如大導師，行旅圍遶；猶如商主，眾商圍遶；如大長者，諸長者圍遶；猶如國王，諸臣圍遶；如轉輪王，千子圍遶；猶如明月，眾星圍遶；猶如日輪，千光圍遶；猶如持國天王，乾闥婆圍遶；猶如增長天王，鳩槃茶圍遶；猶如醜目天王，龍眾圍遶；猶如多聞天王，藥叉眾圍遶；如淨妙王，阿蘇羅圍遶；如天帝釋，三十三天圍遶；如梵天王，梵天圍遶；猶如大海，湛然安靜；猶如大雲，靉靆垂布；猶如象王，屏息狂醉，調伏諸根威儀寂靜，三十二相而為莊嚴，八十種好以自嚴身，圓光一尋朗踰千日，安步徐進如移寶山，十力四無畏大悲三念住，無量功德皆悉圓滿。諸大聲聞及無量百千萬億人眾前後圍遶，詣室羅筏，到城外已欲入城門，纔舉一足登彼門閫，便即大地六種震動：動極動、搖極搖、震極震、東湧西沒西湧東沒、南湧北沒北湧南沒、中湧邊沒邊湧中沒。於世界中出大光明，鐵圍山間幽冥之處而皆大明，天鼓自鳴，種種妙花霏霏亂行，種種妙香如雨而下，及天妙衣服如雨而下，一切隘路自然寬廣，坑坎之地自然平坦；城中象馬及傍生等，皆發音聲。所有家具資身之物，一時自鳴。盲者能視、聾者能聽、瘂者得語、跛者能行、根不具者皆得具足、醉者自醒、遇毒者自解、怨酬者釋結、懷胎之婦無憂自誕、獄囚繫閉自然解脫、貧乏之者種種財寶自然充足。 「nhĩ thời Thế Tôn do tự điều phục cố ，điều phục vi nhiễu ；tự tịch tĩnh cố ，tịch tĩnh vi nhiễu ；tự giải thoát cố ，giải thoát vi nhiễu ；tự an ổn cố ，an ổn vi nhiễu ；tự thiện thuận cố ，thiện thuận vi nhiễu ；tự Ứng-Cúng cố ，Ứng-Cúng vi nhiễu ；tự ly dục cố ，ly dục vi nhiễu ；tự đoan nghiêm cố ，đoan nghiêm vi nhiễu ；do như ngưu vương ，ngưu chúng vi nhiễu ；do như Tượng Vương ，tiểu tượng vi nhiễu ；như Sư tử Vương ，sư tử vi nhiễu ；do như nga vương ，chư nga vi nhiễu ；do như diệu sí điểu Vương ，chư điểu vi nhiễu ；như Bà-la-môn học sĩ ，học đồ vi nhiễu ；do như Đại y ，bệnh giả vi nhiễu ；do như Đại tướng ，chúng dũng vi nhiễu ；như đại đạo sư ，hạnh/hành/hàng lữ vi nhiễu ；do như thương chủ ，chúng thương vi nhiễu ；như Đại Trưởng-giả ，chư Trưởng-giả vi nhiễu ；do như Quốc Vương ，chư Thần vi nhiễu ；như Chuyển luân Vương ，thiên tử vi nhiễu ；do như minh nguyệt ，chúng tinh vi nhiễu ；do như nhật luân ，thiên quang vi nhiễu ；do như trì quốc thiên vương ，Càn-thát-bà vi nhiễu ；do như Tăng trường Thiên Vương ，cưu bàn trà vi nhiễu ；do như Xú mục Thiên Vương ，long chúng vi nhiễu ；do như đa văn Thiên Vương ，dược xoa chúng vi nhiễu ；như tịnh diệu Vương ，A-tô-la vi nhiễu ；như Thiên đế thích ，tam thập tam thiên vi nhiễu ；như phạm thiên vương ，Phạm Thiên vi nhiễu ；do như đại hải ，trạm nhiên an tĩnh ；do như đại vân ，ái đãi thùy bố ；do như Tượng Vương ，bình tức cuồng túy ，điều phục chư căn uy nghi tịch tĩnh ，tam thập nhị tướng nhi vi trang nghiêm ，bát thập chủng tử dĩ tự nghiêm thân ，viên quang nhất tầm lãng du thiên nhật ，an bộ từ tiến/tấn như di bảo sơn ，thập lực tứ vô úy đại bi tam niệm trụ ，vô lượng công đức giai tất viên mãn 。chư đại Thanh văn cập vô lượng bách thiên vạn ức nhân chúng tiền hậu vi nhiễu ，nghệ Thất La Phiệt ，đáo thành ngoại dĩ dục nhập thành môn ，tài cử nhất túc đăng bỉ môn khổn ，tiện tức Đại địa lục chủng chấn động ：động cực động 、diêu/dao cực diêu/dao 、chấn cực chấn 、Đông dũng Tây một Tây dũng Đông một 、Nam dũng Bắc một Bắc dũng Nam một 、trung dũng biên một biên dũng trung một 。ư thế giới trung xuất đại quang minh ，Thiết vi sơn gian u minh chi xứ/xử nhi giai Đại Minh ，Thiên cổ tự minh ，chủng chủng diệu hoa phi phi loạn hạnh/hành/hàng ，chủng chủng diệu hương như vũ nhi hạ ，cập Thiên diệu y phục như vũ nhi hạ ，nhất thiết ải lộ tự nhiên khoan quảng ，khanh khảm chi địa tự nhiên bình thản ；thành trung tượng mã cập bàng sanh đẳng ，giai phát âm thanh 。sở hữu gia cụ tư thân chi vật ，nhất thời tự minh 。manh giả năng thị 、lung giả năng thính 、ngọng giả đắc ngữ 、bả giả năng hạnh/hành/hàng 、căn bất cụ giả giai đắc cụ túc 、túy giả tự tỉnh 、ngộ độc giả tự giải 、oán thù giả thích kết/kiết 、hoài thai chi phụ Vô ưu tự đản 、ngục tù hệ bế tự nhiên giải thoát 、bần phạp chi giả chủng chủng tài bảo tự nhiên sung túc 。 「爾時世尊及諸大眾，既入城內，見是希奇種種異事。爾時世尊從室羅筏城中，與苾芻眾同至寺所，敷座而坐。時給孤獨長者，并諸眷屬前後圍遶，俱詣佛所，金瓶盛水盥世尊手，其水不出。長者憂惱便作是念：『我今應有宿世罪障，令水不出。』爾時世尊知彼長者心之所念，便即告言：『汝無罪障，此之寺地，汝曾往昔已造毘訶羅，施佛及僧伽。汝今注水，非是昔日舊立施處，所以瓶水不為汝出，汝可移立舊施寺處。』長者受教便立舊處，其水即出。世尊便出五種妙音廣為讚歎，欲呪願時，誓多太子心作是念：『唯願世尊先說我名。』世尊知已，隨誓多心告諸苾芻：『此誓多林給孤獨園，施佛及四方苾芻僧伽。』是時誓多太子聞世尊先稱己名，即大歡喜起大信心，為佛造立寺門四寶所成。為此因緣結集聖者蘇呾羅中說云：『佛在室羅筏城逝多林給孤獨園。』 「nhĩ thời Thế Tôn cập chư Đại chúng ，ký nhập thành nội ，kiến thị hy kì chủng chủng dị sự 。nhĩ thời Thế Tôn tùng Thất La Phiệt thành trung ，dữ Bí-sô chúng đồng chí tự sở ，phu toạ nhi tọa 。thời Cấp-cô-độc Trường giả ，tinh chư quyến chúc tiền hậu vi nhiễu ，câu nghệ Phật sở ，kim bình thịnh thủy quán Thế Tôn thủ ，kỳ thủy bất xuất 。Trưởng-giả ưu não tiện tác thị niệm ：『ngã kim ưng hữu tú thế tội chướng ，lệnh thủy bất xuất 。』nhĩ thời Thế Tôn tri bỉ Trưởng-giả tâm chi sở niệm ，tiện tức cáo ngôn ：『nhữ vô tội chướng ，thử chi tự địa ，nhữ tằng vãng tích dĩ tạo Tỳ ha la ，thí Phật cập tăng già 。nhữ kim chú thủy ，phi thị tích nhật cựu lập thí xứ/xử ，sở dĩ bình thủy bất vi nhữ xuất ，nhữ khả di lập cựu thí tự xứ/xử 。』Trưởng-giả thọ giáo tiện lập cựu xứ/xử ，kỳ thủy tức xuất 。Thế Tôn tiện xuất ngũ chủng Diệu-Âm quảng vi tán thán ，dục chú nguyện thời ，thệ đa Thái-Tử tâm tác thị niệm ：『duy nguyện Thế Tôn tiên thuyết ngã danh 。』Thế Tôn tri dĩ ，tùy thệ đa tâm cáo chư Bí-sô ：『thử thệ đa lâm Cấp cô độc viên ，thí Phật cập tứ phương Bí-sô tăng già 。』Thị thời thệ đa Thái-Tử văn Thế Tôn tiên xưng kỷ danh ，tức đại hoan hỉ khởi đại tín tâm ，vi Phật tạo lập tự môn tứ bảo sở thành 。vi thử nhân duyên kết tập Thánh Giả tô đát La trung thuyết vân ：『Phật tại Thất La Phiệt thành Thệ đa lâm Cấp cô độc viên 。』 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第八 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ bát 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第九 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ cửu 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「爾時憍薩羅勝軍大王，聞喬答摩沙門遊憍薩羅國，到室羅筏城住誓多林給孤獨園，彼世尊喬答摩沙門說云：『我得阿耨多羅三藐三菩提。』勝軍大王聞此語已，往世尊所在佛前立，慰問世尊在一面坐：『我聞世尊得阿耨多羅三藐三菩提，有人作如是說：「喬答摩得阿耨多羅三藐三菩提。」彼人豈不謗世尊耶？妄說能證，為實得耶？為正法說，為復隨順法說？若彼人眾說如是言：「世尊得如是阿耨多羅三藐三菩提。」若復有擊難破，豈非恥辱。』世尊告曰：『若有說我得阿耨多羅三藐三菩提，此語非證。我實證得阿耨多羅三藐三菩提，若有論難，誹謗不成。何以故？大王！我證得阿耨多羅三藐三菩提。』勝軍王答曰：『喬答摩所說：「我實得阿耨多羅三藐三菩提。」我今不信。所以者何？喬答摩！所是耆老外道，所謂晡剌拏、末羯利、珊逝移、脚拘陀、昵揭爛陀等六師，由云不證得阿耨多羅三藐三菩提，何況喬答摩沙門小年近始出家，如何證得阿耨多羅三藐三菩提，何人肯信？』佛告大王：『有四種小並不應欺。何等為四？一者小剎帝利、二者小毒蛇、三者小火、四者年小出家。此等不可輕欺。所以者何？小出家者得阿羅漢有大威德。』爾時世尊即說頌曰： 「nhĩ thời Kiêu-tát-la thắng quân Đại Vương ，văn kiều đáp ma Sa Môn du Kiêu tát la quốc ，đáo Thất La Phiệt thành trụ/trú thệ đa lâm Cấp cô độc viên ，bỉ Thế Tôn kiều đáp ma Sa Môn thuyết vân ：『ngã đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。』thắng quân Đại Vương văn thử ngữ dĩ ，vãng Thế Tôn sở tại Phật tiền lập ，úy vấn Thế Tôn tại nhất diện tọa ：『ngã văn Thế Tôn đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，hữu nhân tác như thị thuyết ：「kiều đáp ma đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。」bỉ nhân khởi bất báng Thế Tôn da ？vọng thuyết năng chứng ，vi thật đắc da ？vi chánh pháp thuyết ，vi phục tùy thuận pháp thuyết ？nhược/nhã bỉ nhân chúng thuyết như thị ngôn ：「Thế Tôn đắc như thị A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。」nhược/nhã phục hưũ kích nạn/nan phá ，khởi phi sỉ nhục 。』Thế Tôn cáo viết ：『nhược hữu thuyết ngã đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，thử ngữ phi chứng 。ngã thật chứng đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，nhược hữu luận nạn/nan ，phỉ báng bất thành 。hà dĩ cố ？Đại Vương ！ngã chứng đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。』thắng quân Vương đáp viết ：『kiều đáp ma sở thuyết ：「ngã thật đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề 。」ngã kim bất tín 。sở dĩ giả hà ？kiều đáp ma ！sở thị kì lão ngoại đạo ，sở vị bô lạt nã 、mạt yết lợi 、san thệ di 、cước câu đà 、nật yết lạn/lan đà đẳng lục sư ，do vân bất chứng đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，hà huống kiều đáp ma Sa Môn tiểu niên cận thủy xuất gia ，như hà chứng đắc A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề ，hà nhân khẳng tín ？』Phật cáo Đại Vương ：『hữu tứ chủng tiểu tịnh bất ưng khi 。hà đẳng vi tứ ？nhất giả tiểu Sát-đế lợi 、nhị giả tiểu độc xà 、tam giả tiểu hỏa 、tứ giả niên tiểu xuất gia 。thử đẳng bất khả khinh khi 。sở dĩ giả hà ？tiểu xuất gia giả đắc A-la-hán hữu đại uy đức 。』nhĩ thời Thế Tôn tức thuyết tụng viết ： 「『剎利具足丈夫相， 「『sát lợi cụ túc trượng phu tướng ， 父母名稱皆清淨； phụ mẫu danh xưng giai thanh tịnh ； 見小奉敬勿輕慢， kiến tiểu phụng kính vật khinh mạn ， 智者如是不應欺。 trí giả như thị bất ưng khi 。 大王應當知， Đại Vương ứng đương tri ， 小者不可篾， tiểu giả bất khả miệt ， 後若紹王位， hậu nhược/nhã thiệu Vương vị ， 必能相躓害； tất năng tướng chí hại ； 恐後懷怨嫉， khủng hậu hoài oán tật ， 是故應恭敬， thị cố ưng cung kính ， 欲得全身命， dục đắc toàn thân mạng ， 及後利益者， cập hậu lợi ích giả ， 當須隨彼意， đương tu tùy bỉ ý ， 奉敬不應輕。 phụng kính bất ưng khinh 。 或村或野田， hoặc thôn hoặc dã điền ， 若見小毒蛇， nhược/nhã kiến tiểu độc xà ， 不可謂其小， bất khả vị kỳ tiểu ， 智者懷輕惱； trí giả hoài khinh não ； 其蛇為食故， kỳ xà vi thực/tự cố ， 處處而求覓， xứ xứ nhi cầu mịch ， 後若得其便， hậu nhược/nhã đắc kỳ tiện ， 必令人損害； tất lệnh nhân tổn hại ； 若欲全身命， nhược/nhã dục toàn thân mạng ， 及後利益者， cập hậu lợi ích giả ， 當須遠離彼， đương tu viễn ly bỉ ， 是故不應輕。 thị cố bất ưng khinh 。 微火廣能焚， vi hỏa quảng năng phần ， 燒過背皆黑， thiêu quá/qua bối giai hắc ， 彼小不應篾， bỉ tiểu bất ưng miệt ， 智者勿懷輕； trí giả vật hoài khinh ； 小火雖未多， tiểu hỏa tuy vị đa ， 薪多火自廣， tân đa hỏa tự quảng ， 炎盛損一切， viêm thịnh tổn nhất thiết ， 城邑及村坊； thành ấp cập thôn phường ； 若欲全身命， nhược/nhã dục toàn thân mạng ， 及後利益者， cập hậu lợi ích giả ， 當須速遠離， đương tu tốc viễn ly ， 是故不應輕。 thị cố bất ưng khinh 。 假使彼盛火， giả sử bỉ thịnh hỏa ， 燒城及村落， thiêu thành cập thôn lạc ， 雖焚一切苗， tuy phần nhất thiết miêu ， 經宿還復生； Kinh tú hoàn phục sanh ； 若輕具戒者， nhược/nhã khinh cụ giới giả ， 還燒自善業， hoàn thiêu tự thiện nghiệp ， 子孫及財物， tử tôn cập tài vật ， 一時俱散失。 nhất thời câu tán thất 。 由如多羅樹， do như Ta-la thụ ， 截苗不復生， tiệt miêu bất phục sanh ， 若輕苾芻者， nhược/nhã khinh Bí-sô giả ， 不久如多羅； bất cửu như Ta-la ； 若欲全身命， nhược/nhã dục toàn thân mạng ， 及後利益者， cập hậu lợi ích giả ， 當須常遠離， đương tu thường viễn ly ， 是故不應輕。 thị cố bất ưng khinh 。 剎利具諸相， sát lợi cụ chư tướng ， 毒蛇并小火， độc xà tinh tiểu hỏa ， 苾芻具足戒， Bí-sô cụ túc giới ， 智者不應輕； trí giả bất ưng khinh ； 若欲全身命， nhược/nhã dục toàn thân mạng ， 及後利益者， cập hậu lợi ích giả ， 當須常遠離， đương tu thường viễn ly ， 是故不應欺。』 thị cố bất ưng khi 。』 「爾時憍薩羅主勝軍王等，聞此頌已心生歡喜，即從座起禮佛而去。 「nhĩ thời Kiêu-tát-la chủ thắng quân Vương đẳng ，văn thử tụng dĩ tâm sanh hoan hỉ ，tức tùng toạ khởi lễ Phật nhi khứ 。 「佛在室羅筏城逝多林給孤獨園，與大苾芻眾俱。爾時憍薩羅國勝軍大王遣使持書向劫比羅城，與淨飯王書曰：『王應欣慶，王之太子得成正覺，獲甘露法。以微妙義普施群生，皆得充足，深助歡喜。』時淨飯王得書讀已，情甚欣悅，以手掌頰默然而住，面有憂色。時王大臣名烏陀夷，見王愁惱仰白王言：『大王！何故以手掌頰心生憂惱默然而住？』告鄔陀夷曰：『我今云何得不憂惱？一切義成太子修苦行時，我令使問，彼持消息，還報於我住止之處。今者遣使，竟無一人報我消息。』時鄔陀夷尋白王曰：『我請往彼看問太子，知其消息却來報王。』時淨飯王却報鄔陀夷曰：『比遣使往，既至子所，見具足教便住不來。汝今請看，決定彼住！』鄔陀夷白言：『我決定來。』時淨飯王親自作書頌曰： 「Phật tại Thất La Phiệt thành Thệ đa lâm Cấp cô độc viên ，dữ Đại Bí-sô chúng câu 。nhĩ thời Kiêu tát la quốc thắng quân Đại Vương khiển sử trì thư hướng Kiếp-bỉ-la thành ，dữ Tịnh Phạn Vương thư viết ：『Vương ưng hân khánh ，Vương chi Thái-Tử đắc thành chánh giác ，hoạch cam lộ pháp 。dĩ vi diệu nghĩa phổ thí quần sanh ，giai đắc sung túc ，thâm trợ hoan hỉ 。』thời Tịnh Phạn Vương đắc thư độc dĩ ，Tình thậm hân duyệt ，dĩ thủ chưởng giáp mặc nhiên nhi trụ/trú ，diện hữu ưu sắc 。thời Vương đại thần danh ô đà di ，kiến Vương sầu não ngưỡng bạch Vương ngôn ：『Đại Vương ！hà cố dĩ thủ chưởng giáp tâm sanh ưu não mặc nhiên nhi trụ/trú ？』cáo ổ đà di viết ：『ngã kim vân hà đắc bất ưu não ？nhất thiết nghĩa thành Thái-Tử tu khổ hạnh thời ，ngã lệnh sử vấn ，bỉ trì tiêu tức ，hoàn báo ư ngã trụ/trú chỉ chi xứ/xử 。kim giả khiển sử ，cánh vô nhất nhân báo ngã tiêu tức 。』thời ổ đà di tầm bạch Vương viết ：『ngã thỉnh vãng bỉ khán vấn Thái-Tử ，tri kỳ tiêu tức khước lai báo Vương 。』thời Tịnh Phạn Vương khước báo ổ đà di viết ：『bỉ khiển sử vãng ，ký chí tử sở ，kiến cụ túc giáo tiện trụ/trú Bất-lai 。nhữ kim thỉnh khán ，quyết định bỉ trụ/trú ！』ổ đà di bạch ngôn ：『ngã quyết định lai 。』thời Tịnh Phạn Vương thân tự tác thư tụng viết ： 「『從受胎以來， 「『tùng thụ thai dĩ lai ， 希佛樹長成； hy Phật thụ trường/trưởng thành ； 我親長養汝， ngã thân trường/trưởng dưỡng nhữ ， 心熱常憂惱。 tâm nhiệt thường ưu não 。 汝今得增長， nhữ kim đắc tăng trưởng ， 弟子如枝葉； đệ-tử như chi diệp ； 餘人獲快樂， dư nhân hoạch khoái lạc ， 我今唯憂苦。』 ngã kim duy ưu khổ 。』 「復說頌曰： 「phục thuyết tụng viết ： 「『汝昔於萌芽， 「『nhữ tích ư manh nha ， 從小我長養； tùng tiểu ngã trường/trưởng dưỡng ； 汝今得實果， nhữ kim đắc thật quả ， 不復報我恩。 bất phục báo ngã ân 。 汝初誕生時， nhữ sơ đản sanh thời ， 廣發諸誓願； quảng phát chư thệ nguyện ； 我成無上覺， ngã thành vô thượng giác ， 度無量眾生。 độ vô lượng chúng sanh 。 斯事並證已， tư sự tịnh chứng dĩ ， 起大慈悲心； khởi đại từ bi tâm ； 為我及眷屬， vi ngã cập quyến thuộc ， 願來於我城。』 nguyện lai ư ngã thành 。』 「時淨飯王既作書已付鄔陀夷，鄔陀夷既受得已，向室羅筏城，行經三日詣誓多林給孤獨園，到世尊所頂禮雙足，以書奉佛白言：『世尊！淨飯大王令我持書奉與世尊。』爾時世尊開書讀已攝在一處，鄔陀夷從座而起白佛言：『世尊！可往劫比羅城不？』世尊告曰：『我今當往。』鄔陀夷於前世時已為善友故發此言：『世尊若不去者，我今強將世尊往劫比羅。』時世尊見此語已，以頌答曰(頌如餘處)。鄔陀夷聞此頌已而不能報，作如是語：『世尊！我今往淨飯王所報言：「世尊欲來向劫比羅城。」』世尊報曰：『鄔陀夷！如來使者不應如汝。』鄔陀夷答曰：『世尊使者如何？』佛告曰：『出家是如來使。』鄔陀夷答曰：『我昔於淨飯王所已作誠言：「我今往彼定將信來。」』佛告曰：『如汝誠言不須違信，汝可出家然後却還。』為如來往昔過去無量生行菩薩行時，於父母、教師、鄔波馱耶及尊者處不敢違命，是故鄔陀夷聞佛教不敢違背。時鄔陀夷聞佛教已：『唯然信受。我今出家。』佛言：『善來苾芻！而成出家具足梵行。』 「thời Tịnh Phạn Vương ký tác thư dĩ phó ổ đà di ，ổ đà di ký thọ/thụ đắc dĩ ，hướng Thất La Phiệt thành ，hạnh/hành/hàng Kinh tam nhật nghệ thệ đa lâm Cấp cô độc viên ，đáo Thế Tôn sở đảnh lễ song túc ，dĩ thư phụng Phật bạch ngôn ：『Thế Tôn ！Tịnh Phạn Đại Vương lệnh ngã trì thư phụng dữ Thế Tôn 。』nhĩ thời Thế Tôn khai thư độc dĩ nhiếp tại nhất xứ/xử ，ổ đà di tùng tọa nhi khởi bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！khả vãng Kiếp-bỉ-la thành bất ？』Thế Tôn cáo viết ：『ngã kim đương vãng 。』ổ đà di ư tiền thế thời dĩ vi thiện hữu cố phát thử ngôn ：『Thế Tôn nhược/nhã bất khứ giả ，ngã kim cường tướng Thế Tôn vãng Kiếp-bỉ-la 。』thời Thế Tôn kiến thử ngữ dĩ ，dĩ tụng đáp viết (tụng như dư xứ )。ổ đà di văn thử tụng dĩ nhi bất năng báo ，tác như thị ngữ ：『Thế Tôn ！ngã kim vãng Tịnh Phạn Vương sở báo ngôn ：「Thế Tôn dục lai hướng Kiếp-bỉ-la thành 。」』Thế Tôn báo viết ：『ổ đà di ！Như Lai sử giả bất ưng như nhữ 。』ổ đà di đáp viết ：『Thế Tôn sử giả như hà ？』Phật cáo viết ：『xuất gia thị Như Lai sử 。』ổ đà di đáp viết ：『ngã tích ư Tịnh Phạn Vương sở dĩ tác thành ngôn ：「ngã kim vãng bỉ định tướng tín lai 。」』Phật cáo viết ：『như nhữ thành ngôn bất tu vi tín ，nhữ khả xuất gia nhiên hậu khước hoàn 。』vi Như Lai vãng tích quá khứ vô lượng sanh hạnh/hành/hàng Bồ Tát hạnh thời ，ư phụ mẫu 、giáo sư 、ổ ba Đà da cập Tôn-Giả xứ/xử bất cảm vi mạng ，thị cố ổ đà di văn Phật giáo bất cảm vi bội 。thời ổ đà di văn Phật giáo dĩ ：『duy nhiên tín thọ 。ngã kim xuất gia 。』Phật ngôn ：『thiện lai Bí-sô ！nhi thành xuất gia cụ túc phạm hạnh 。』 「佛復告曰：『汝可却還，不可如舊輒入王宮，於門外住使人往通：「門外有釋迦苾芻。」若命入者可即隨入。入已若問：「更有餘釋迦苾芻不？」可答言：「有。」若問：「悉達太子形容服飾如汝不？」可答言：「如我無異。」若令汝於宮內止宿，必不得止宿。若問：「悉達太子不住於宮內？」汝可答言：「不止宮內。」若問：「何處安住？」汝可答言：「於阿蘭若處。」若問：「悉達來不？」汝可答曰：「來。」若問：「幾時當來？」汝可言：「七日外可來。」』時鄔陀夷既聞斯語，頂禮世尊雙足而白言：『我今當往。』世尊告曰：『汝今可去。』以如來神力加持，即日到劫比羅城王宮門外。時鄔陀夷在王門外，告門官曰：『汝可通王：「門外有一釋迦苾芻。」』王言：『可入。』苾芻入已，淨飯王見鄔陀夷即識，問曰：『汝得出家耶？』答言：『大王！我已出家。』王言：『更有釋迦苾芻不？』答言：『有。』王復問：『悉達太子形狀與汝相似不？』答言：『無異。』王聞此語迷悶擗地，以水洒面良久醒悟。又問：『鄔陀夷！悉達太子幾時當來？』答言：『應來。』王又復問：『限幾時到來？』答曰：『却後七日應來。』王即勅諸臣佐：『可修理宮閣，悉達欲來。』鄔陀夷答曰：『大王！世尊不住宮閣。』王又問曰：『若來，何處而住？』鄔陀夷答曰：『阿蘭若處住。』王勅大臣，可修園苑，如彼誓多林一種無異。彼諸臣佐問鄔陀夷：『其誓多林寺舍院宇，可有幾何？』鄔陀夷曰：『大院一十六所，其諸小者總六十四，諸院之中皆有重閤。』諸臣聞已，即令巧工七日之中造諸院宇，如誓多林等無有異。 「Phật phục cáo viết ：『nhữ khả khước hoàn ，bất khả như cựu triếp nhập vương cung ，ư môn ngoại trụ/trú sử nhân vãng thông ：「môn ngoại hữu Thích Ca Bí-sô 。」nhược/nhã mạng nhập giả khả tức tùy nhập 。nhập dĩ nhược/nhã vấn ：「cánh hữu dư Thích Ca Bí-sô bất ？」khả đáp ngôn ：「hữu 。」nhược/nhã vấn ：「Tất đạt Thái-Tử hình dung phục sức như nhữ bất ？」khả đáp ngôn ：「như ngã vô dị 。」nhược/nhã lệnh nhữ ư cung nội chỉ tú ，tất bất đắc chỉ tú 。nhược/nhã vấn ：「Tất đạt Thái-Tử bất trụ ư cung nội ？」nhữ khả đáp ngôn ：「bất chỉ cung nội 。」nhược/nhã vấn ：「hà xứ/xử an trụ ？」nhữ khả đáp ngôn ：「ư A-lan-nhã xứ/xử 。」nhược/nhã vấn ：「Tất đạt lai bất ？」nhữ khả đáp viết ：「lai 。」nhược/nhã vấn ：「kỷ thời đương lai ？」nhữ khả ngôn ：「thất nhật ngoại khả lai 。」』thời ổ đà di ký văn tư ngữ ，đảnh lễ Thế Tôn song túc nhi bạch ngôn ：『ngã kim đương vãng 。』Thế Tôn cáo viết ：『nhữ kim khả khứ 。』dĩ Như Lai thần lực gia trì ，tức nhật đáo Kiếp-bỉ-la thành vương cung môn ngoại 。thời ổ đà di tại Vương môn ngoại ，cáo môn quan viết ：『nhữ khả thông Vương ：「môn ngoại hữu nhất Thích Ca Bí-sô 。」』Vương ngôn ：『khả nhập 。』Bí-sô nhập dĩ ，Tịnh Phạn Vương kiến ổ đà di tức thức ，vấn viết ：『nhữ đắc xuất gia da ？』đáp ngôn ：『Đại Vương ！ngã dĩ xuất gia 。』Vương ngôn ：『cánh hữu Thích Ca Bí-sô bất ？』đáp ngôn ：『hữu 。』Vương phục vấn ：『Tất đạt Thái-Tử hình trạng dữ nhữ tương tự bất ？』đáp ngôn ：『vô dị 。』Vương văn thử ngữ mê muộn bịch địa ，dĩ thủy sái diện lương cửu tỉnh ngộ 。hựu vấn ：『ổ đà di ！Tất đạt Thái-Tử kỷ thời đương lai ？』đáp ngôn ：『ưng lai 。』Vương hựu phục vấn ：『hạn kỷ thời đáo lai ？』đáp viết ：『khước hậu thất nhật ưng lai 。』Vương tức sắc chư Thần tá ：『khả tu lý cung các ，Tất đạt dục lai 。』ổ đà di đáp viết ：『Đại Vương ！Thế Tôn bất trụ cung các 。』Vương hựu vấn viết ：『nhược/nhã lai ，hà xứ/xử nhi trụ/trú ？』ổ đà di đáp viết ：『A-lan-nhã xứ trụ 。』Vương sắc đại thần ，khả tu viên uyển ，như bỉ thệ đa lâm nhất chủng vô dị 。bỉ chư Thần tá vấn ổ đà di ：『kỳ thệ đa lâm tự xá viện vũ ，khả hữu kỷ hà ？』ổ đà di viết ：『Đại viện nhất thập lục sở ，kỳ chư tiểu giả tổng lục thập tứ ，chư viện chi trung giai hữu trọng cáp 。』chư Thần văn dĩ ，tức lệnh xảo công thất nhật chi trung tạo chư viện vũ ，như thệ đa lâm đẳng vô hữu dị 。 「爾時世尊告具壽大目揵連：『汝可告諸苾芻：「世尊欲往劫比羅城父子相見，汝可著衣持鉢，若有樂見者，當共汝去。」』大目揵連聞佛語已告諸苾芻：『世尊欲往劫比羅城父子相見，有樂見者，可持衣鉢當共汝去。』爾時乃至世尊到盧醯多河邊，及諸大眾。時淨飯王聞悉達太子到盧醯多河邊，王勅諸臣裝飾城郭香水灑地，散種種花燒諸妙香。從尼拘陀園至盧醯多河，其間道路皆悉裝飾。又於園中敷師子座，及諸徒眾所坐之座。城中諸人聞太子還悉來集會，於大眾中或有先因緣而來赴會。亦有故來看太子先禮父王？為是父王先禮太子？有如是因皆來赴會。至第八日旦，諸苾芻澡手漱口洗浴來詣佛所。爾時世尊作如是念：『我若步行入劫比羅城，諸釋迦種皆是高心，若見步行必當恥笑作如是語：「此悉達太子出家之時，無量諸天圍繞騰空而去，多時苦行得甘露味，成等正覺，今步行入城。」』作此念已即入三摩地，沒即現東方，上昇虛空高七多羅樹，諸苾芻高六多羅樹，從空而行近劫比羅；世尊漸下至六多羅，諸苾芻漸下至五多羅；佛漸至五多羅，苾芻至四多羅；佛至四多羅，苾芻至三多羅；世尊三多羅，苾芻二多羅；世尊二多羅，苾芻一多羅；世尊一多羅，苾芻六仞；世尊六仞，苾芻五仞；世尊五仞，苾芻四仞；世尊四仞，苾芻三仞；世尊三仞，苾芻二仞；世尊二仞，苾芻一仞；世尊一仞，苾芻步涉。時淨飯王見神變已，而苾芻多，不知何者是世尊？時王呼鄔陀夷乃至擊鼓鳴搥，宣王教令：『普使投劫比羅城內家家一子隨佛出家。』 「nhĩ thời Thế Tôn cáo cụ thọ Đại Mục-kiền-liên ：『nhữ khả cáo chư Bí-sô ：「Thế Tôn dục vãng Kiếp-bỉ-la thành phụ tử tướng kiến ，nhữ khả trước y trì bát ，nhược hữu lạc/nhạc kiến giả ，đương cọng nhữ khứ 。」』Đại Mục-kiền-liên văn Phật ngữ dĩ cáo chư Bí-sô ：『Thế Tôn dục vãng Kiếp-bỉ-la thành phụ tử tướng kiến ，hữu lạc/nhạc kiến giả ，khả trì y bát đương cọng nhữ khứ 。』nhĩ thời nãi chí Thế Tôn đáo lô hề đa hà biên ，cập chư Đại chúng 。thời Tịnh Phạn Vương văn Tất đạt Thái-Tử đáo lô hề đa hà biên ，Vương sắc chư Thần trang sức thành quách hương thủy sái địa ，tán chủng chủng hoa thiêu chư diệu hương 。tùng Ni-câu-đà viên chí lô hề đa hà ，kỳ gian đạo lộ giai tất trang sức 。hựu ư viên trung phu sư tử tọa ，cập chư đồ chúng sở tọa chi tọa 。thành trung chư nhân văn Thái-Tử hoàn tất lai tập hội ，ư Đại chúng trung hoặc hữu tiên nhân duyên nhi lai phó hội 。diệc hữu cố lai khán Thái-Tử tiên lễ Phụ Vương ？vi thị Phụ Vương tiên lễ Thái-Tử ？hữu như thị nhân giai lai phó hội 。chí đệ bát nhật đán ，chư Bí-sô táo thủ thấu khẩu tẩy dục lai nghệ Phật sở 。nhĩ thời Thế Tôn tác như thị niệm ：『ngã nhược/nhã bộ hạnh/hành/hàng nhập Kiếp-bỉ-la thành ，chư Thích Ca chủng giai thị cao tâm ，nhược/nhã kiến bộ hạnh/hành/hàng tất đương sỉ tiếu tác như thị ngữ ：「thử Tất đạt Thái-Tử xuất gia chi thời ，vô lượng chư Thiên vi nhiễu đằng không nhi khứ ，đa thời khổ hạnh đắc cam lộ vị ，thành đẳng chánh giác ，kim bộ hạnh/hành/hàng nhập thành 。」』tác thử niệm dĩ tức nhập tam-ma-địa ，một tức hiện Đông phương ，thượng thăng hư không cao thất Ta-la thụ ，chư Bí-sô cao lục Ta-la thụ ，tùng không nhi hạnh/hành/hàng cận Kiếp-bỉ-la ；Thế Tôn tiệm hạ chí lục Ta-la ，chư Bí-sô tiệm hạ chí ngũ Ta-la ；Phật tiệm chí ngũ Ta-la ，Bí-sô chí tứ Ta-la ；Phật chí tứ Ta-la ，Bí-sô chí tam đa La ；Thế Tôn tam đa La ，Bí-sô nhị Ta-la ；Thế Tôn nhị Ta-la ，Bí-sô nhất Ta-la ；Thế Tôn nhất Ta-la ，Bí-sô lục nhận ；Thế Tôn lục nhận ，Bí-sô ngũ nhận ；Thế Tôn ngũ nhận ，Bí-sô tứ nhận ；Thế Tôn tứ nhận ，Bí-sô tam nhận ；Thế Tôn tam nhận ，Bí-sô nhị nhận ；Thế Tôn nhị nhận ，Bí-sô nhất nhận ；Thế Tôn nhất nhận ，Bí-sô bộ thiệp 。thời Tịnh Phạn Vương kiến thần biến dĩ ，nhi Bí-sô đa ，bất tri hà giả thị Thế Tôn ？thời Vương hô ổ đà di nãi chí kích cổ minh trùy ，tuyên Vương giáo lệnh ：『phổ sử đầu Kiếp-bỉ-la thành nội gia gia nhất tử tùy Phật xuất gia 。』 「時斛飯王有其二子：一名無滅、二名大名。其大名常令檢校家務，無滅常樓閣中坐，婇女圍繞歡娛受樂。于時其母告大名曰：『汝今知不？王有教令，於釋種中，家別一人令其捨俗。』大名白母：『我不出家。』母言：『何故？』大名曰：『母所愛子坐樓閣中，不遣出家令我棄俗。』母言：『小子！無滅在家有大福德，汝今不應於彼生妬。』大名報曰：『母於無滅生愛戀心，偏意供承非其福德，母但莫送飲食，試福德不？』母答云：『好！令汝現見。』其母將籠盛空食器，對其小兒以帛覆之，而密封閉，命執事女送與無滅。復教女曰：『若問：「是何物？」應即報言：「空無一物。」』使者執籠而行。于時帝釋觀見下方，覩是事已便作是念：『無滅往昔，曾以飲食供養烏波利瑟吒辟支佛，如何頓絕其食？我今應可與其飲食。』帝釋以種種飲食，令其籠中器具悉滿。時執事女持其食籠，依前封印至無滅邊，尋問其女：『此中何物？』女即答報童子曰：『此中無物。』既聞語已便作是念：『其母憐我，豈肯空遣使者來於我所？此籠之中決定此食，名為無物。』即便開看，乃見住處種種資具，於其器中香美飲食悉皆充滿，香氣芬馥心生希奇，得未曾有。無滅孝養，便取好食却奉其母，令其使者諮白母曰：『唯願每日常令送此無物飲食。』母得其食心生極怪，便視大名。母即告曰：『子見此食不？』大名報曰：『我今已見。』母報大名：『我已先報汝，無滅有大福德，汝今不應而生嫉妬。』大名報曰：『母今於無滅，若有福德及無福德，我亦不能出家。』母見大名種種勸語不肯出家，往無滅處作如是語報言長子：『汝今知不？王有教令，於釋種中，家別一人令其捨俗。汝今意者，為復在家？為復出家？』無滅報曰：『今者在家，有何過失？有何利益？今若出家，有何利益？』母報子曰：『如法在家無諸過失，應感人天生；若非法住家，墮三惡道。若如法出家，依持聖教得勝涅槃；若不能具足出家，即得人天身。』無滅聞已尋白母曰：『出家造過由勝在家精勤功德，願母放我當自出家。』母即報言：『放汝出家。』 「thời Hộc phạn Vương hữu kỳ nhị tử ：nhất danh vô diệt 、nhị danh Đại danh 。kỳ Đại danh thường lệnh kiểm giáo gia vụ ，vô diệt thường lâu các trung tọa ，cung nữ vi nhiễu hoan ngu thọ/thụ lạc/nhạc 。vu thời kỳ mẫu cáo Đại danh viết ：『nhữ kim tri bất ？Vương hữu giáo lệnh ，ư Thích chủng trung ，gia biệt nhất nhân lệnh kỳ xả tục 。』Đại danh bạch mẫu ：『ngã bất xuất gia 。』mẫu ngôn ：『hà cố ？』Đại danh viết ：『mẫu sở ái tử tọa lâu các trung ，bất khiển xuất gia lệnh ngã khí tục 。』mẫu ngôn ：『tiểu tử ！vô diệt tại gia hữu Đại phước đức ，nhữ kim bất ưng ư bỉ sanh đố 。』Đại danh báo viết ：『mẫu ư vô diệt sanh ái luyến tâm ，Thiên ý cung/cúng thừa phi kỳ phước đức ，mẫu đãn mạc tống ẩm thực ，thí phước đức bất ？』mẫu đáp vân ：『hảo ！lệnh nhữ hiện kiến 。』kỳ mẫu tướng lung thịnh không thực/tự khí ，đối kỳ tiểu nhi dĩ bạch phước chi ，nhi mật phong bế ，mạng chấp sự nữ tống dữ vô diệt 。phục giáo nữ viết ：『nhược/nhã vấn ：「thị hà vật ？」ưng tức báo ngôn ：「không vô nhất vật 。」』sử giả chấp lung nhi hạnh/hành/hàng 。vu thời Đế Thích quán kiến hạ phương ，đổ thị sự dĩ tiện tác thị niệm ：『vô diệt vãng tích ，tằng dĩ ẩm thực cúng dường ô ba lợi sắt trá Bích Chi Phật ，như hà đốn tuyệt kỳ thực/tự ？ngã kim ưng khả dữ kỳ ẩm thực 。』Đế Thích dĩ chủng chủng ẩm thực ，lệnh kỳ lung trung khí cụ tất mãn 。thời chấp sự nữ trì kỳ thực/tự lung ，y tiền phong ấn chí vô diệt biên ，tầm vấn kỳ nữ ：『thử trung hà vật ？』nữ tức đáp báo Đồng tử viết ：『thử trung vô vật 。』ký văn ngữ dĩ tiện tác thị niệm ：『kỳ mẫu liên ngã ，khởi khẳng không khiển sử giả lai ư ngã sở ？thử lung chi trung quyết định thử thực/tự ，danh vi vô vật 。』tức tiện khai khán ，nãi kiến trụ xứ chủng chủng tư cụ ，ư kỳ khí trung hương mỹ ẩm thực tất giai sung mãn ，hương khí phân phức tâm sanh hy kì ，đắc vị tằng hữu 。vô diệt hiếu dưỡng ，tiện thủ hảo thực/tự khước phụng kỳ mẫu ，lệnh kỳ sử giả ti bạch mẫu viết ：『duy nguyện mỗi nhật thường lệnh tống thử vô vật ẩm thực 。』mẫu đắc kỳ thực/tự tâm sanh cực quái ，tiện thị Đại danh 。mẫu tức cáo viết ：『tử kiến thử thực/tự bất ？』Đại danh báo viết ：『ngã kim dĩ kiến 。』mẫu báo Đại danh ：『ngã dĩ tiên báo nhữ ，vô diệt hữu Đại phước đức ，nhữ kim bất ưng nhi sanh tật đố 。』Đại danh báo viết ：『mẫu kim ư vô diệt ，nhược hữu phước đức cập vô phước đức ，ngã diệc bất năng xuất gia 。』mẫu kiến Đại danh chủng chủng khuyến ngữ bất khẳng xuất gia ，vãng vô diệt xứ/xử tác như thị ngữ báo ngôn trưởng tử ：『nhữ kim tri bất ？Vương hữu giáo lệnh ，ư Thích chủng trung ，gia biệt nhất nhân lệnh kỳ xả tục 。nhữ kim ý giả ，vi phục tại gia ？vi phục xuất gia ？』vô diệt báo viết ：『kim giả tại gia ，hữu hà quá thất ？hữu hà lợi ích ？kim nhược/nhã xuất gia ，hữu hà lợi ích ？』mẫu báo tử viết ：『như pháp tại gia vô chư quá thất ，ưng cảm nhân thiên sanh ；nhược/nhã phi pháp trụ/trú gia ，đọa tam ác đạo 。nhược như Pháp xuất gia ，y trì Thánh giáo đắc thắng Niết-Bàn ；nhược/nhã bất năng cụ túc xuất gia ，tức đắc nhân thiên thân 。』vô diệt văn dĩ tầm bạch mẫu viết ：『xuất gia tạo quá/qua do thắng tại gia tinh cần công đức ，nguyện mẫu phóng ngã đương tự xuất gia 。』mẫu tức báo ngôn ：『phóng nhữ xuất gia 。』 「無滅先與賢釋種王素相親近，即詣王所。行至門首，時王在樓閣上撫琴作妓，琴絃忽斷歌聲遂錯，無滅善琴，在其門外知琴絃斷所以聲錯，門家白王：『無滅立在門首，欲見大王。』『誰為障礙？尋命入來。』既相見已撫拍而坐，王問無滅：『至此門首經幾許時？』無滅報言：『琴絃斷時到其門外。』當爾無滅以手撫王褥上白(疊*毛)，當報王曰：『織此(疊*毛)師當織之時身患熱病，王今何故向此石上而臥？』王即怪之，遂揭褥看，便見底下一褥垢膩多污。賢釋種王見已，極生怪愕。呼彼織者來問言：『此(疊*毛)汝當織時患熱病不？』答言：『實爾。』賢釋種王告無滅言：『童子！汝何故得知？』答言：『觸時覺熱，是故我知。』彼極生怪，王又問言：『何故至此？』白言：『大王！淨飯有教，勅諸釋種家，各許度一人。欲往出家，故來辭別。』王言：『住此一宿當共籌量。』無滅住彼一宿，王言：『童子！我若隨汝出家，天授當為釋種王，與諸釋種極為大患，可共相勸天授同共出家。』即喚天授來至彼所，時王告言：『天授！我等今者悉欲出家，汝何所為？』聞已即心念言：『我報言不出家者，賢釋種王亦不出家，我設方便應當誑彼。』又復念言：『當時世尊於尼拘陀林中，以幻示現神變令諸大眾悉皆信伏，彼時我已設此計。』念已告言：『大王！王既出家，我亦不住。』即心念言：『此為誑者當今大眾咸悉聞知。』時王宣勅告諸人民：『我及無滅并天授等釋種五百人同共出家，汝等知聞應當歡喜。』是時天授聞此語已心生苦惱，即心念言：『我若定知賢王出家，我不應說同共出家。今者若不出家，是妄語人不得為王，當且出家然後為王。』 「vô diệt tiên dữ hiền Thích chủng Vương tố tướng thân cận ，tức nghệ Vương sở 。hạnh/hành/hàng chí môn thủ ，thời Vương tại lâu các thượng phủ cầm tác kĩ ，cầm huyền hốt đoạn Ca thanh toại thác/thố ，vô diệt thiện cầm ，tại kỳ môn ngoại tri cầm huyền đoạn sở dĩ thanh thác/thố ，môn gia bạch Vương ：『vô diệt lập tại môn thủ ，dục kiến Đại Vương 。』『thùy vi chướng ngại ？tầm mạng nhập lai 。』ký tướng kiến dĩ phủ phách nhi tọa ，Vương vấn vô diệt ：『chí thử môn thủ Kinh kỷ hứa thời ？』vô diệt báo ngôn ：『cầm huyền đoạn thời đáo kỳ môn ngoại 。』đương nhĩ vô diệt dĩ thủ phủ Vương nhục thượng bạch (điệp *mao )，đương báo Vương viết ：『chức thử (điệp *mao )sư đương chức chi thời thân hoạn nhiệt bệnh ，Vương kim hà cố hướng thử thạch thượng nhi ngọa ？』Vương tức quái chi ，toại yết nhục khán ，tiện kiến để hạ nhất nhục cấu nị đa ô 。hiền Thích chủng Vương kiến dĩ ，cực sanh quái ngạc 。hô bỉ chức giả lai vấn ngôn ：『thử (điệp *mao )nhữ đương chức thời hoạn nhiệt bệnh bất ？』đáp ngôn ：『thật nhĩ 。』hiền Thích chủng Vương cáo vô diệt ngôn ：『Đồng tử ！nhữ hà cố đắc tri ？』đáp ngôn ：『xúc thời giác nhiệt ，thị cố ngã tri 。』bỉ cực sanh quái ，Vương hựu vấn ngôn ：『hà cố chí thử ？』bạch ngôn ：『Đại Vương ！Tịnh Phạn hữu giáo ，sắc chư Thích chủng gia ，các hứa độ nhất nhân 。dục vãng xuất gia ，cố lai từ biệt 。』Vương ngôn ：『trụ/trú thử nhất tú đương cọng trù lượng 。』vô diệt trụ/trú bỉ nhất tú ，Vương ngôn ：『Đồng tử ！ngã nhược/nhã tùy nhữ xuất gia ，thiên thụ đương vi Thích chủng Vương ，dữ chư Thích chủng cực vi Đại hoạn ，khả cộng tướng khuyến thiên thụ đồng cộng xuất gia 。』tức hoán thiên thụ lai chí bỉ sở ，thời Vương cáo ngôn ：『thiên thụ ！ngã đẳng kim giả tất dục xuất gia ，nhữ hà sở vi ？』văn dĩ tức tâm niệm ngôn ：『ngã báo ngôn bất xuất gia giả ，hiền Thích chủng Vương diệc bất xuất gia ，ngã thiết phương tiện ứng đương cuống bỉ 。』hựu phục niệm ngôn ：『đương thời Thế Tôn ư Ni-câu-đà lâm trung ，dĩ huyễn thị hiện thần biến lệnh chư Đại chúng tất giai tín phục ，bỉ thời ngã dĩ thiết thử kế 。』niệm dĩ cáo ngôn ：『Đại Vương ！Vương ký xuất gia ，ngã diệc bất trụ 。』tức tâm niệm ngôn ：『thử vi cuống giả đương kim Đại chúng hàm tất văn tri 。』thời Vương tuyên sắc cáo chư nhân dân ：『ngã cập vô diệt tinh thiên thụ đẳng Thích chủng ngũ bách nhân đồng cộng xuất gia ，nhữ đẳng tri văn ứng đương hoan hỉ 。』Thị thời thiên thụ văn thử ngữ dĩ tâm sanh khổ não ，tức tâm niệm ngôn ：『ngã nhược/nhã định tri hiền Vương xuất gia ，ngã bất ưng thuyết đồng cộng xuất gia 。kim giả nhược/nhã bất xuất gia ，thị vọng ngữ nhân bất đắc vi Vương ，đương thả xuất gia nhiên hậu vi Vương 。』 「時王淨飯作如是念：『為諸釋種設大供養，淨諸衢路除去瓦礫，以檀水灑地建立幢幡、懸諸繒蓋、燒諸名香、散雜妙花。』時王與諸釋種及諸眷屬，百千萬億前後圍繞，詣師子座坐已，諸釋種女於諸窓牖，皆欲看此出家釋種，威儀尊貴及供養具。諸方遠來，於巷陌中悉皆盈滿，住立瞻仰。王又召諸相師令占釋種：『誰欲出家如法住？誰不如法？』時諸釋種各辭別父母，自以種種嚴具莊飾其身，各乘車輅賢王引前，相師見已白言：『樂為承事。』無滅及假和合亦復如是。天授次至，有鵄飛來撥髻珠將，相師見已白言：『如此徵祥，決定於世尊身起害，當墮地獄。』次瞿迦離褰那沓婆(此云缺財)羯吒牟羅底沙海授等從城出時，聞有驢鳴，相師見已白言：『此等皆緣惡口，惱亂眾僧，當墮地獄。』次鄔波難陀乘象出來，四面迴顧珠瓔尋斷，相師見已記言：『此由多貪當墮地獄。』乃至如是五百釋種，悉皆出來如往園苑，各各自現尊豪嚴麗，往詣佛所到已，世尊念言：『彼五百釋種，我不得總言：「善來出家。」何以故？其中或有得羅漢者，有不得者故。我今白四羯磨令彼出家。』作此念已，佛告諸苾芻言：『此五百釋種，汝等苾芻！應作白四羯磨令彼出家授與具戒。』諸苾芻言：『唯然，世尊！』 「thời Vương Tịnh Phạn tác như thị niệm ：『vi chư Thích chủng thiết Đại cúng dường ，tịnh chư cù lộ trừ khứ ngõa lịch ，dĩ đàn thủy sái địa kiến lập tràng phan 、huyền chư tăng cái 、thiêu chư danh hương 、tán tạp diệu hoa 。』thời Vương dữ chư Thích chủng cập chư quyến chúc ，bách thiên vạn ức tiền hậu vi nhiễu ，nghệ sư tử tọa tọa dĩ ，chư Thích chủng nữ ư chư song dũ ，giai dục khán thử xuất gia Thích chủng ，uy nghi tôn quý cập cúng dường cụ 。chư phương viễn lai ，ư hạng mạch trung tất giai doanh mãn ，trụ lập chiêm ngưỡng 。Vương hựu triệu chư tướng sư lệnh chiêm Thích chủng ：『thùy dục xuất gia như pháp trụ ？thùy bất như pháp ？』thời chư Thích chủng các từ biệt phụ mẫu ，tự dĩ chủng chủng nghiêm cụ trang sức kỳ thân ，các thừa xa lộ hiền Vương dẫn tiền ，tướng sư kiến dĩ bạch ngôn ：『lạc/nhạc vi thừa sự 。』vô diệt cập giả hòa hợp diệc phục như thị 。thiên thụ thứ chí ，hữu 鵄phi lai bát kế châu tướng ，tướng sư kiến dĩ bạch ngôn ：『như thử trưng tường ，quyết định ư Thế Tôn thân khởi hại ，đương đọa địa ngục 。』thứ Cồ ca ly khiên na đạp bà (thử vân khuyết tài )yết trá mưu La Để Sa hải thọ/thụ đẳng tùng thành xuất thời ，văn hữu lư minh ，tướng sư kiến dĩ bạch ngôn ：『thử đẳng giai duyên ác khẩu ，não loạn chúng tăng ，đương đọa địa ngục 。』thứ ổ ba Nan-đà thừa tượng xuất lai ，tứ diện hồi cố châu anh tầm đoạn ，tướng sư kiến dĩ kí ngôn ：『thử do đa tham đương đọa địa ngục 。』nãi chí như thị ngũ bách Thích chủng ，tất giai xuất lai như vãng viên uyển ，các các tự hiện tôn hào nghiêm lệ ，vãng nghệ Phật sở đáo dĩ ，Thế Tôn niệm ngôn ：『bỉ ngũ bách Thích chủng ，ngã bất đắc tổng ngôn ：「thiện lai xuất gia 。」hà dĩ cố ？kỳ trung hoặc hữu đắc La-hán giả ，hữu bất đắc giả cố 。ngã kim bạch tứ yết ma lệnh bỉ xuất gia 。』tác thử niệm dĩ ，Phật cáo chư Bí-sô ngôn ：『thử ngũ bách Thích chủng ，nhữ đẳng Bí-sô ！ưng tác bạch tứ yết ma lệnh bỉ xuất gia thụ dữ cụ giới 。』chư Bí-sô ngôn ：『duy nhiên ，Thế Tôn ！』 「爾時父王勅鄔波離：『汝往尼拘陀園，為彼釋種賢王等五百人剃除鬚髮。』時賢王等如法洗頭以次而坐。時鄔波離欲剃賢王髮時，悲淚啼泣數數傷歎，而為剃髮。賢王見已問鄔波離：『汝今何因數數啼泣？』時鄔波離胡跪悲淚答賢王言：『我從昔來，於贍部洲常事賢王，王今出家無所依怙，轉事惡王寧死不生。』賢王語鄔波離言：『我今知汝實是誠心，不須悲傷。我今令汝不事惡王。』時鄔波離心生歡喜，從跪而起即剃王頭。剃王頭已，王遣使者鋪一白(疊*毛)，賢王起立普告五百釋種：『汝等諦聽！此鄔波離昔來事我，無有資財。汝等釋種，宜可各各脫上衣及莊嚴具，隨是一物置於(疊*毛)上。何以故？我既出家，所有俗衣及諸瓔珞，不應更用，與鄔波離。』 「nhĩ thời Phụ Vương sắc ổ ba ly ：『nhữ vãng Ni-câu-đà viên ，vi bỉ Thích chủng hiền Vương đẳng ngũ bách nhân thế trừ tu phát 。』thời hiền Vương đẳng như pháp tẩy đầu dĩ thứ nhi tọa 。thời ổ ba ly dục thế hiền Vương phát thời ，bi lệ Đề khấp sát sát thương thán ，nhi vi thế phát 。hiền Vương kiến dĩ vấn ổ ba ly ：『nhữ kim hà nhân sát sát Đề khấp ？』thời ổ ba ly hồ quỵ bi lệ đáp hiền Vương ngôn ：『ngã tòng tích lai ，ư thiệm bộ châu thường sự hiền Vương ，Vương kim xuất gia vô sở y hỗ ，chuyển sự ác vương ninh tử bất sanh 。』hiền Vương ngữ ổ ba ly ngôn ：『ngã kim tri nhữ thật thị thành tâm ，bất tu bi thương 。ngã kim lệnh nhữ bất sự ác vương 。』thời ổ ba ly tâm sanh hoan hỉ ，tùng quỵ nhi khởi tức thế Vương đầu 。thế Vương đầu dĩ ，Vương khiển sử giả phô nhất bạch (điệp *mao )，hiền Vương khởi lập phổ cáo ngũ bách Thích chủng ：『nhữ đẳng đế thính ！thử ổ ba ly tích lai sự ngã ，vô hữu tư tài 。nhữ đẳng Thích chủng ，nghi khả các các thoát thượng y cập trang nghiêm cụ ，tùy thị nhất vật trí ư (điệp *mao )thượng 。hà dĩ cố ？ngã ký xuất gia ，sở hữu tục y cập chư anh lạc ，bất ưng cánh dụng ，dữ ổ ba ly 。』 「爾時賢王作是語已，五百釋種所有衣服及諸瓔珞，皆投白(疊*毛)與鄔波離。時鄔波離次第剃髮如法洗浴，即著僧衣從此而去。 「nhĩ thời hiền Vương tác thị ngữ dĩ ，ngũ bách Thích chủng sở hữu y phục cập chư anh lạc ，giai đầu bạch (điệp *mao )dữ ổ ba ly 。thời ổ ba ly thứ đệ thế phát như pháp tẩy dục ，tức trước/trứ tăng y tòng thử nhi khứ 。 「時鄔波離即便思惟：『五百釋種尊貴如是，尚捨國城妻子珍寶衣服剃髮出家，況我種姓卑族昔來供事，於此衣服而生貪著。』又復右手拓頰作是念言：『我若不是卑族，亦合出家得阿羅漢果。』爾時佛有常法，日夜六時觀諸有情，阿羅漢等亦復如是。具壽舍利子，知鄔波離心之憂惱，既知見已詣鄔波離所，到已語鄔波離言：『何故拓頰而懷憂惱？』時鄔波離白舍利子言：『大德！我今云何不生憂惱？今見賢王及五百釋子，悉捨王位國城妻子，無量無邊珍寶衣服，今皆棄捨出家修道。我今貪著必墮惡道。大德！我若不生卑族之中，於佛所說毘奈耶中，必得出家勤加精進證羅漢果。』時舍利子語鄔波離言：『佛正法中不簡卑族及少聞等，但依佛教修持淨戒威儀無缺，便得出家，是佛正法。汝欲出家，於佛正法毘奈耶中受具足戒成苾芻性。汝應與我往世尊所，如來必定令汝出家。』時鄔波離聞此語已，心生歡喜，所有珍寶上妙衣服，悉皆棄捨如棄涕唾。 「thời ổ ba ly tức tiện tư tánh ：『ngũ bách Thích chủng tôn quý như thị ，thượng xả quốc thành thê tử trân bảo y phục thế phát xuất gia ，huống ngã chủng tính ti tộc tích lai cúng sự ，ư thử y phục nhi sanh tham trước 。』hựu phục hữu thủ thác giáp tác thị niệm ngôn ：『ngã nhược/nhã bất thị ti tộc ，diệc hợp xuất gia đắc A-la-hán quả 。』nhĩ thời Phật hữu thường Pháp ，nhật dạ lục thời quán chư hữu tình ，A-la-hán đẳng diệc phục như thị 。cụ thọ Xá-lợi-tử ，tri ổ ba ly tâm chi ưu não ，ký tri kiến dĩ nghệ ổ ba ly sở ，đáo dĩ ngữ ổ ba ly ngôn ：『hà cố thác giáp nhi hoài ưu não ？』thời ổ ba ly bạch Xá-lợi-tử ngôn ：『Đại Đức ！ngã kim vân hà bất sanh ưu não ？kim kiến hiền Vương cập ngũ bách Thích tử ，tất xả Vương vị quốc thành thê tử ，vô lượng vô biên trân bảo y phục ，kim giai khí xả xuất gia tu đạo 。ngã kim tham trước tất đọa ác đạo 。Đại Đức ！ngã nhược/nhã bất sanh ti tộc chi trung ，ư Phật sở thuyết Tỳ nại da trung ，tất đắc xuất gia cần gia tinh tấn chứng La-hán quả 。』thời Xá-lợi-tử ngữ ổ ba ly ngôn ：『Phật chánh pháp trung bất giản ti tộc cập thiểu văn đẳng ，đãn y Phật giáo tu trì tịnh giới uy nghi vô khuyết ，tiện đắc xuất gia ，thị Phật chánh pháp 。nhữ dục xuất gia ，ư Phật chánh pháp Tỳ nại da trung thọ/thụ cụ túc giới thành Bí-sô tánh 。nhữ ưng dữ ngã vãng Thế Tôn sở ，Như Lai tất định lệnh nhữ xuất gia 。』thời ổ ba ly văn thử ngữ dĩ ，tâm sanh hoan hỉ ，sở hữu trân bảo thượng diệu y phục ，tất giai khí xả như khí thế thóa 。 「時舍利子與鄔波離俱往佛所，到已頂禮世尊雙足。時舍利子白言：『世尊！此鄔波離於佛正法毘奈耶中，堪得出家受具足戒成苾芻性，世尊慈悲令得出家。』爾時世尊告言：『善來！應修梵行。』爾時世尊作是語已，時鄔波離鬚髮自落法服著身，如出家已經七日者，執持應器具清淨戒，威儀圓滿如一百臘苾芻，既出家已却住一面。爾時舍利子即說頌曰： 「thời Xá-lợi-tử dữ ổ ba ly câu vãng Phật sở ，đáo dĩ đảnh lễ Thế Tôn song túc 。thời Xá-lợi-tử bạch ngôn ：『Thế Tôn ！thử ổ ba ly ư Phật chánh pháp Tỳ nại da trung ，kham đắc xuất gia thọ/thụ cụ túc giới thành Bí-sô tánh ，Thế Tôn từ bi lệnh đắc xuất gia 。』nhĩ thời Thế Tôn cáo ngôn ：『thiện lai ！ưng tu phạm hạnh 。』nhĩ thời Thế Tôn tác thị ngữ dĩ ，thời ổ ba ly tu phát tự lạc pháp phục trước/trứ thân ，như xuất gia dĩ Kinh thất nhật giả ，chấp trì ưng khí cụ thanh tịnh giới ，uy nghi viên mãn như nhất bách lạp Bí-sô ，ký xuất gia dĩ khước trụ/trú nhất diện 。nhĩ thời Xá-lợi-tử tức thuyết tụng viết ： 「『世尊告彼言善來， 「『Thế Tôn cáo bỉ ngôn thiện lai ， 衣變迦胝鬚髮落； y biến Ca chi tu phát lạc ； 諸根寂靜怡然住， chư căn tịch tĩnh di nhiên trụ/trú ， 以佛力故具威儀。』 dĩ Phật lực cố cụ uy nghi 。』 「爾時五百賢王釋種，依佛正法白四羯磨。既出家已，還歸佛所禮世尊足，如是次第禮諸苾芻，至鄔波離所。是時賢王見鄔波離足，既見識已，端身瞻視告世尊曰：『此鄔波離，是我給侍，合頂禮不？』世尊答曰：『汝善男子！出家之法，應當降伏我慢之心。以是義故，聽鄔波離於先出家，是故汝等應當頂禮。』爾時賢王受佛教已，摧伏我慢禮鄔波離足，既禮足已地六種震動，如其次第禮餘四百九十九人。爾時天授至鄔波離所便不頂禮，爾時世尊告天授曰：『汝善男子！應當降伏我慢之心，應合禮拜鄔波離足。』爾時天授白言：『世尊！遣我禮拜鄔波離足，有何損益？我不應禮。』爾時天授作是語已，第一先起破佛之意。 「nhĩ thời ngũ bách hiền Vương Thích chủng ，y Phật chánh pháp bạch tứ yết ma 。ký xuất gia dĩ ，hoàn quy Phật sở lễ Thế Tôn túc ，như thị thứ đệ lễ chư Bí-sô ，chí ổ ba ly sở 。Thị thời hiền Vương kiến ổ ba ly túc ，ký kiến thức dĩ ，đoan thân chiêm thị cáo Thế Tôn viết ：『thử ổ ba ly ，thị ngã cấp thị ，hợp đảnh lễ bất ？』Thế Tôn đáp viết ：『nhữ Thiện nam tử ！xuất gia chi Pháp ，ứng đương hàng phục ngã mạn chi tâm 。dĩ thị nghĩa cố ，thính ổ ba ly ư tiên xuất gia ，thị cố nhữ đẳng ứng đương đảnh lễ 。』nhĩ thời hiền Vương thọ/thụ Phật giáo dĩ ，tồi phục ngã mạn lễ ổ ba ly túc ，ký lễ túc dĩ địa lục chủng chấn động ，như kỳ thứ đệ lễ dư tứ bách cửu thập cửu nhân 。nhĩ thời thiên thụ chí ổ ba ly sở tiện bất đảnh lễ ，nhĩ thời Thế Tôn cáo thiên thụ viết ：『nhữ Thiện nam tử ！ứng đương hàng phục ngã mạn chi tâm ，ưng hợp lễ bái ổ ba ly túc 。』nhĩ thời thiên thụ bạch ngôn ：『Thế Tôn ！khiển ngã lễ bái ổ ba ly túc ，hữu hà tổn ích ？ngã bất ưng lễ 。』nhĩ thời thiên thụ tác thị ngữ dĩ ，đệ nhất tiên khởi phá Phật chi ý 。 「時諸苾芻見賢王等禮鄔波離足地六震動，心懷猶豫白世尊言：『何故賢王禮鄔波離足，地六震動？』佛告諸苾芻：『非獨今時賢王禮足地六震動，先世禮足震動亦然。汝等諦聽！我當為說。往昔之時波羅痆斯大城中有王名曰梵授，以法化世國無飢饉，人民熾盛安隱豐樂。時彼城中有一婬女名曰賢壽，形貌端正，共餘丈夫歡愛。每共男子經一宿時，得金錢五百。城中有一摩納婆名曰端正，往婬女家語賢壽言：「我欲共宿。」女言：「汝有五百金錢不？」端正答曰：「我家貧無。」其女報曰：「可取五百銀錢迦利沙波拏將來。」端正雖無財物，愛樂彼女，時摘採種種花菓以贈彼女。其女頻得花菓，心生染著。時彼城中至一節日，一切婦人皆著妙服及諸瓔珞，各共夫婿於本家中共受歡樂。是時婬女於其節日，獨無人來共為戲樂。時彼婬女作是思惟：「今此節日，城中諸有婦人，皆著衣服瓔珞，各共其夫於自家中作諸歡樂。若摩納婆今來相就，不亦樂乎？」作此念已，時摩納婆忽至其家，婬女見已，便記昔時花菓相贈，發歡喜心作如是言：「端正！汝去採花，明朝可來共作歡樂。」是時端正聞此語已心大歡悅，如囚得脫即歸本處，心念此女顏容端正進止威儀，從夜初分及至後夜思念不息，垂欲天明便即昏睡都無所覺。至於晨時方始驚悟，即覓好花。是時人民採花都盡，諸處求花竟無所得。唯有一處得夜合花，即將此花到彼女家，其女見已即說頌曰： 「thời chư Bí-sô kiến hiền Vương đẳng lễ ổ ba ly túc địa lục chấn động ，tâm hoài do dự bạch Thế Tôn ngôn ：『hà cố hiền Vương lễ ổ ba ly túc ，địa lục chấn động ？』Phật cáo chư Bí-sô ：『phi độc kim thời hiền Vương lễ túc địa lục chấn động ，tiên thế lễ túc chấn động diệc nhiên 。nhữ đẳng đế thính ！ngã đương vi thuyết 。vãng tích chi thời ba la nhiếp tư đại thành trung hữu Vương danh viết phạm thọ/thụ ，dĩ pháp hóa thế quốc vô cơ cận ，nhân dân sí thịnh an ổn phong lạc/nhạc 。thời bỉ thành trung hữu nhất dâm nữ danh viết hiền thọ ，hình mạo đoan chánh ，cọng dư trượng phu hoan ái 。mỗi cọng nam tử Kinh nhất tú thời ，đắc kim tiễn ngũ bách 。thành trung hữu nhất ma nạp Bà danh viết đoan chánh ，vãng dâm nữ gia ngữ hiền thọ ngôn ：「ngã dục cọng tú 。」nữ ngôn ：「nhữ hữu ngũ bách kim tiễn bất ？」đoan chánh đáp viết ：「ngã gia bần vô 。」kỳ nữ báo viết ：「khả thủ ngũ bách ngân tiễn Ca lợi sa ba nã tướng lai 。」đoan chánh tuy vô tài vật ，ái lạc bỉ nữ ，thời trích thải chủng chủng hoa quả dĩ tặng bỉ nữ 。kỳ nữ tần đắc hoa quả ，tâm sanh nhiễm trước 。thời bỉ thành trung chí nhất tiết nhật ，nhất thiết phụ nhân giai trước/trứ diệu phục cập chư anh lạc ，các cộng phu tế ư bổn gia trung cọng thọ/thụ hoan lạc 。Thị thời dâm nữ ư kỳ tiết nhật ，độc vô nhân lai cọng vi hí lạc/nhạc 。thời bỉ dâm nữ tác thị tư tánh ：「kim thử tiết nhật ，thành trung chư hữu phụ nhân ，giai trước/trứ y phục anh lạc ，các cộng kỳ phu ư tự gia trung tác chư hoan lạc 。nhược/nhã ma nạp Bà kim lai tướng tựu ，bất diệc lạc/nhạc hồ ？」tác thử niệm dĩ ，thời ma nạp Bà hốt chí kỳ gia ，dâm nữ kiến dĩ ，tiện kí tích thời hoa quả tướng tặng ，phát hoan hỉ tâm tác như thị ngôn ：「đoan chánh ！nhữ khứ thải hoa ，minh triêu khả lai cọng tác hoan lạc 。」Thị thời đoan chánh văn thử ngữ dĩ tâm Đại hoan duyệt ，như tù đắc thoát tức quy bản xứ/xử ，tâm niệm thử nữ nhan dung đoan chánh tiến chỉ uy nghi ，tùng dạ sơ phần cập chí hậu dạ tư niệm bất tức ，thùy dục thiên minh tiện tức hôn thụy đô vô sở giác 。chí ư Thần thời phương thủy kinh ngộ ，tức mịch hảo hoa 。Thị thời nhân dân thải hoa đô tận ，chư xứ/xử cầu hoa cánh vô sở đắc 。duy hữu nhất xứ/xử đắc dạ hợp hoa ，tức tướng thử hoa đáo bỉ nữ gia ，kỳ nữ kiến dĩ tức thuyết tụng viết ： 「『「乖鈍披皮愛欲者， 「『「quai độn phi bì ái dục giả ， 好色黠慧半摩沙； hảo sắc hiệt tuệ bán ma sa ； 此時好花處處有， thử thời hảo hoa xứ xứ hữu ， 今將少許夜合來。」 kim tướng thiểu hứa dạ hợp lai 。」 「『說此頌已報言：「速去，更別覓好花來。」彼人為貪欲故，而忘艱辛。時屬極熱景當正中，從城而出往遠阿蘭若，而採好花既不辭勞，行歌自悅。時梵壽王遊獵而還，倦途暑熱詣林止息，聞彼歌聲，王既聞已即漸前行，而說頌曰： 「『thuyết thử tụng dĩ báo ngôn ：「tốc khứ ，cánh biệt mịch hảo hoa lai 。」bỉ nhân vi tham dục cố ，nhi vong gian tân 。thời chúc cực nhiệt cảnh đương chánh trung ，tùng thành nhi xuất vãng viễn A-lan-nhã ，nhi thải hảo hoa ký bất từ lao ，hạnh/hành/hàng Ca tự duyệt 。thời phạm thọ Vương du liệp nhi hoàn ，quyện đồ thử nhiệt nghệ lâm chỉ tức ，văn bỉ Ca thanh ，Vương ký văn dĩ tức tiệm tiền hạnh/hành/hàng ，nhi thuyết tụng viết ： 「『「頭上赫日炙， 「『「đầu thượng hách nhật chích ， 足下熱沙蒸； túc hạ nhiệt sa chưng ； 賢壽喜行歌， hiền thọ hỉ hạnh/hành/hàng Ca ， 如何不怖熱？」 như hà bất bố nhiệt ？」 「『時摩納婆以頌答王曰： 「『thời ma nạp Bà dĩ tụng đáp Vương viết ： 「『「不怖日炙我， 「『「bất bố nhật chích ngã ， 思欲能燒我； tư dục năng thiêu ngã ； 世欲有熱苦， thế dục hữu nhiệt khổ ， 日不能炙人。」 nhật bất năng chích nhân 。」 「『時梵授王聞說偈已，作如是念：「當知此摩納婆，善說涼話故，時日中採花不知熱。」王即下乘坐一樹下，而命摩納婆：「可說涼話，我當聽之。」摩納婆聞王語已，作如是念：「必知王今遇熱至甚要須涼話。」作此念已，即於是時，說種種涼事。王聞此語，即時身體而得大涼，心生歡悅告諸臣曰：「若有人能救灌頂王命者，當與何賞？」其臣答曰：「當分半國而贈彼人。」時王告摩納婆曰：「卿可與我宮內同宿，明朝賜卿半國之賞。」時摩納婆與王同宿，王即具設種種淨饌上妙衣服資身臥具，令其寢息，更無伴侶，便作是念：「若得半國為半國王，後宮婇女悉當屬我，隨意自在當受快樂。」復作是念：「半國之賞豈足在言，何如殺王而取全位。」復作是念：「凡尊勝位人皆共貪，我今何須半國及以全位。何以故？由貪國位欲害國王。」作是念已即說頌曰： 「『thời phạm thọ/thụ Vương văn thuyết kệ dĩ ，tác như thị niệm ：「đương tri thử ma nạp Bà ，thiện thuyết lương thoại cố ，thời nhật trung thải hoa bất tri nhiệt 。」Vương tức hạ thừa tọa nhất thụ hạ ，nhi mạng ma nạp Bà ：「khả thuyết lương thoại ，ngã đương thính chi 。」ma nạp Bà văn Vương ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：「tất tri Vương kim ngộ nhiệt chí thậm yếu tu lương thoại 。」tác thử niệm dĩ ，tức ư thị thời ，thuyết chủng chủng lương sự 。Vương văn thử ngữ ，tức thời thân thể nhi đắc Đại lương ，tâm sanh hoan duyệt cáo chư Thần viết ：「nhược hữu nhân năng cứu quán đảnh Vương mạng giả ，đương dữ hà thưởng ？」kỳ Thần đáp viết ：「đương phần bán quốc nhi tặng bỉ nhân 。」thời Vương cáo ma nạp Bà viết ：「khanh khả dữ ngã cung nội đồng túc ，minh triêu tứ khanh bán quốc chi thưởng 。」thời ma nạp Bà dữ Vương đồng túc ，Vương tức cụ thiết chủng chủng tịnh soạn thượng diệu y phục tư thân ngọa cụ ，lệnh kỳ tẩm tức ，cánh vô bạn lữ ，tiện tác thị niệm ：「nhược/nhã đắc bán quốc vi bán Quốc Vương ，hậu cung cung nữ tất đương chúc ngã ，tùy ý tự tại đương thọ/thụ khoái lạc 。」phục tác thị niệm ：「bán quốc chi thưởng khởi túc tại ngôn ，hà như sát Vương nhi thủ toàn vị 。」phục tác thị niệm ：「phàm tôn thắng vị nhân giai cộng tham ，ngã kim hà tu bán quốc cập dĩ toàn vị 。hà dĩ cố ？do tham quốc vị dục hại Quốc Vương 。」tác thị niệm dĩ tức thuyết tụng viết ： 「『「未得財時起貪愛， 「『「vị đắc tài thời khởi tham ái ， 求不得時生苦惱； cầu bất đắc thời sanh khổ não ； 設得財物貪不息， thiết đắc tài vật tham bất tức ， 故知財利招無利。」 cố tri tài lợi chiêu vô lợi 。」 「『念此頌已便即睡著。中宵覺後心生悔恨，從床而起，取舊鹿皮敷地而臥。時梵授王，於晨朝時告使者曰：「喚摩納婆來！我今當賜半國之位。」使者奉教詣摩納婆所，白言：「大王！我觀彼人威儀所作，無堪半國之位。」王問其故，答言：「大王！我向親觀棄妙床褥委身在地寢臥鹿皮，斯下之人豈當王位？」王曰：「彼是智人，非無緣故，當去喚來。」使人復往報言：「王喚。」既至王所，王告之曰：「何棄床褥臥鹿皮耶？」彼便次第具以事答，重前啟曰：「王若許者我欲出家，願王放許。」王曰：「先共立契，我當放去。若出家後有所證悟，復來報者，我當聽去。」彼白王言：「不敢違王命。」遂便辭拜往靜林中，無親教師及軌範者，便自策勵證獨覺菩提。既證悟已復作是念：「我昔與王共立言契，我今宜去滿彼宿心。」却至王所上昇虛空，放大火光現諸神變。王便頭面跪禮彼尊，而說頌曰： 「『niệm thử tụng dĩ tiện tức thụy trước/trứ 。trung tiêu giác hậu tâm sanh hối hận ，tùng sàng nhi khởi ，thủ cựu lộc bì phu địa nhi ngọa 。thời phạm thọ/thụ Vương ，ư thần triêu thời cáo sử giả viết ：「hoán ma nạp Bà lai ！ngã kim đương tứ bán quốc chi vị 。」sử giả phụng giáo nghệ ma nạp Bà sở ，bạch ngôn ：「Đại Vương ！ngã quán bỉ nhân uy nghi sở tác ，vô kham bán quốc chi vị 。」Vương vấn kỳ cố ，đáp ngôn ：「Đại Vương ！ngã hướng thân quán khí diệu sàng nhục ủy thân tại địa tẩm ngọa lộc bì ，tư hạ chi nhân khởi đương Vương vị ？」Vương viết ：「bỉ thị trí nhân ，phi vô duyên cố ，đương khứ hoán lai 。」sử nhân phục vãng báo ngôn ：「Vương hoán 。」ký chí Vương sở ，Vương cáo chi viết ：「hà khí sàng nhục ngọa lộc bì da ？」bỉ tiện thứ đệ cụ dĩ sự đáp ，trọng tiền khải viết ：「Vương nhược/nhã hứa giả ngã dục xuất gia ，nguyện Vương phóng hứa 。」Vương viết ：「tiên cọng lập khế ，ngã đương phóng khứ 。nhược/nhã xuất gia hậu hữu sở chứng ngộ ，phục lai báo giả ，ngã đương thính khứ 。」bỉ bạch Vương ngôn ：「bất cảm vi Vương mạng 。」toại tiện từ bái vãng tĩnh lâm trung ，vô thân giáo sư cập quỹ phạm giả ，tiện tự sách lệ chứng độc giác Bồ-đề 。ký chứng ngộ dĩ phục tác thị niệm ：「ngã tích dữ Vương cọng lập ngôn khế ，ngã kim nghi khứ mãn bỉ tú tâm 。」khước chí Vương sở thượng thăng hư không ，phóng Đại hỏa quang hiện chư thần biến 。Vương tiện đầu diện quỵ lễ bỉ tôn ，nhi thuyết tụng viết ： 「『「見此少修證大果， 「『「kiến thử thiểu tu chứng đại quả ， 得大差別殊勝位； đắc đại sai biệt thù thắng vị ； 摩納婆今獲善利， ma nạp Bà kim hoạch thiện lợi ， 出家至此更何求？」 xuất gia chí thử cánh hà cầu ？」 「『是時尊者，令梵授王生敬信已，捨之而去。時梵授王有剃髮者，名天河護，令持此頌。報曰：「汝於時時可說此頌，令我憶持。」時天河護善能除髮，為王剃時王便睡著。剃髮將已彈指警王，睡既覺已甚大歡喜，告天河護曰：「汝今有何所求？當隨汝請。」白言：「願王容臣少思方即啟白。」時天河護既誦伽他已，常在王前時為宣說。王聞歡喜，於諸五欲生厭離心，婇女現前都不觀視，清歌美詠耳不用聞，何況於中而生愛著？時諸婇女既失王恩心生憂惱，共相謂曰：「我等失寵，緣天河護誦彼伽他轉我王心不生染愛，可共設計令速驅逐。」作是計已，時一婇女往天河護所白言：「阿舅！王若歡喜問舅所須？即應請王解所誦偈。」後於異時，其天河護復為王誦先所伽他。王聞歡喜還問所須？便即啟王：「別無所欲，唯願為我解釋伽他。」王即依請廣為開釋，天河護聞已厭離心生，便白王言：「承事大王為日已久，願流慈造放我出家。」王曰：「我今共汝先當立契，若出家後有所證悟，却來報我，即放汝去。若不爾者，不從汝請。」天河護白言：「不違王命。」便放出家。時天河護即詣山林就仙人處，勤加修習遂證五通，便作是念：「我昔與王共立言契，我今宜去滿彼宿心。」念已即至王所，上昇虛空放大火光現諸神變。王便頭面頂禮作如是語：「賢者！汝得如此功能。」仙人答言：「大王！」仙人尋即作禮，而說頌曰： 「『Thị thời Tôn-Giả ，lệnh phạm thọ/thụ Vương sanh kính tín dĩ ，xả chi nhi khứ 。thời phạm thọ/thụ Vương hữu thế phát giả ，danh Thiên hà hộ ，lệnh trì thử tụng 。báo viết ：「nhữ ư thời thời khả thuyết thử tụng ，lệnh ngã ức trì 。」thời Thiên hà hộ thiện năng trừ phát ，vi Vương thế thời Vương tiện thụy trước/trứ 。thế phát tướng dĩ đàn chỉ cảnh Vương ，thụy ký giác dĩ thậm đại hoan hỉ ，cáo Thiên hà hộ viết ：「nhữ kim hữu hà sở cầu ？đương tùy nhữ thỉnh 。」bạch ngôn ：「nguyện Vương dung Thần thiểu tư phương tức khải bạch 。」thời Thiên hà hộ ký tụng già tha dĩ ，thường tại Vương tiền thời vi tuyên thuyết 。Vương văn hoan hỉ ，ư chư ngũ dục sanh yếm ly tâm ，cung nữ hiện tiền đô bất quán thị ，thanh Ca mỹ vịnh nhĩ bất dụng văn ，hà huống ư trung nhi sanh ái trước ？thời chư cung nữ ký thất Vương ân tâm sanh ưu não ，cộng tướng vị viết ：「ngã đẳng thất sủng ，duyên Thiên hà hộ tụng bỉ già tha chuyển ngã Vương tâm bất sanh nhiễm ái ，khả cọng thiết kế lệnh tốc khu trục 。」tác thị kế dĩ ，thời nhất cung nữ vãng Thiên hà hộ sở bạch ngôn ：「a cữu ！Vương nhược/nhã hoan hỉ vấn cữu sở tu ？tức ưng thỉnh Vương giải sở tụng kệ 。」hậu ư dị thời ，kỳ Thiên hà hộ phục vi Vương tụng tiên sở già tha 。Vương văn hoan hỉ hoàn vấn sở tu ？tiện tức khải Vương ：「biệt vô sở dục ，duy nguyện vi ngã giải thích già tha 。」Vương tức y thỉnh quảng vi khai thích ，Thiên hà hộ văn dĩ yếm ly tâm sanh ，tiện bạch Vương ngôn ：「thừa sự Đại Vương vi nhật dĩ cửu ，nguyện lưu từ tạo phóng ngã xuất gia 。」Vương viết ：「ngã kim cọng nhữ tiên đương lập khế ，nhược/nhã xuất gia hậu hữu sở chứng ngộ ，khước lai báo ngã ，tức phóng nhữ khứ 。nhược/nhã bất nhĩ giả ，bất tùng nhữ thỉnh 。」Thiên hà hộ bạch ngôn ：「bất vi Vương mạng 。」tiện phóng xuất gia 。thời Thiên hà hộ tức nghệ sơn lâm tựu Tiên nhân xứ/xử ，cần gia tu tập toại chứng ngũ thông ，tiện tác thị niệm ：「ngã tích dữ Vương cọng lập ngôn khế ，ngã kim nghi khứ mãn bỉ tú tâm 。」niệm dĩ tức chí Vương sở ，thượng thăng hư không phóng Đại hỏa quang hiện chư thần biến 。Vương tiện đầu diện đảnh lễ tác như thị ngữ ：「hiền giả ！nhữ đắc như thử công năng 。」Tiên nhân đáp ngôn ：「Đại Vương ！」Tiên nhân tầm tức tác lễ ，nhi thuyết tụng viết ： 「『「於此菴羅園， 「『「ư thử am la viên ， 梵授王從者； phạm thọ/thụ Vương tùng giả ； 捨彼剃刀具， xả bỉ thế đao cụ ， 出家得五通。」 xuất gia đắc ngũ thông 。」 「『時梵授王聞此頌已，以頌答曰： 「『thời phạm thọ/thụ Vương văn thử tụng dĩ ，dĩ tụng đáp viết ： 「『「莫言天河護， 「『「mạc ngôn Thiên hà hộ ， 出家默然住； xuất gia mặc nhiên trụ/trú ； 彼苦行難作， bỉ khổ hạnh nạn/nan tác ， 苦作得大智。 khổ tác đắc đại trí 。 苦行能摧諸惡法， khổ hạnh năng tồi chư ác Pháp ， 苦行能超於世間； khổ hạnh năng siêu ư thế gian ； 苦行能淨諸垢穢， khổ hạnh năng tịnh chư cấu uế ， 苦行願母莫惡說。」 khổ hạnh nguyện mẫu mạc ác thuyết 。」 「『時天河護仙人心生歡喜，便即而去。』 「『thời Thiên hà hộ Tiên nhân tâm sanh hoan hỉ ，tiện tức nhi khứ 。』 「佛告諸苾芻：『彼梵授王者，今賢首釋迦王是。彼天河護仙人者，今此鄔波離是。今者賢首釋迦王，昔為梵授王。往日禮天河護，地皆震動。今賢首釋迦王，禮鄔波離苾芻，地還六種震動。汝等苾芻，應當知之。』」 「Phật cáo chư Bí-sô ：『bỉ phạm thọ/thụ Vương giả ，kim Hiền Thủ Thích Ca Vương thị 。bỉ Thiên hà hộ Tiên nhân giả ，kim thử ổ ba ly thị 。kim giả Hiền Thủ Thích Ca Vương ，tích vi phạm thọ/thụ Vương 。vãng nhật lễ Thiên hà hộ ，địa giai chấn động 。kim Hiền Thủ Thích Ca Vương ，lễ ổ ba ly Bí-sô ，địa hoàn lục chủng chấn động 。nhữ đẳng Bí-sô ，ứng đương tri chi 。』」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第九 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ cửu 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 爾時世尊既其為彼未生怨王廣說法要，令無根信得生起已，或時乘象出外旋遊，望見世尊在高樓上，遂於其象不覺投身崩墜于地。又於一時乘象而出，見薄伽梵不覺投身，於世尊所深生敬信，遂便告彼執仗人曰：「爾等須知！始從今日，我徹歸依薄伽伐多及室羅縛迦僧伽。爾等從今，若見世尊及聲聞眾、苾芻、苾芻尼、鄔波索迦、鄔波斯迦須進入，時於其門戶勿為遮障，啟門令進。若見提婆達多及彼徒眾，應須掩障勿使其前。」後於異時，提婆達多有緣，須入未生怨宅。時守門者而告之曰：「仁應可止，無宜前進。」天授問曰：「忽有何緣，遮不聽進？」門人告曰：「大王有教：『始從今日，我徹歸依薄伽伐多及室羅縛迦僧伽。爾等從今，若見世尊及聲聞眾、苾芻、苾芻尼、鄔波索迦、鄔波斯迦須進入，時於其門戶勿為遮障，啟門令進。若見提婆達多及彼徒眾，應須掩障勿使其前。』」 nhĩ thời Thế Tôn ký kỳ vi bỉ vị sanh oán Vương quảng thuyết Pháp yếu ，lệnh vô căn tín đắc sanh khởi dĩ ，hoặc thời thừa tượng xuất ngoại toàn du ，vọng kiến Thế Tôn tại cao lâu thượng ，toại ư kỳ tượng bất giác đầu thân băng trụy vu địa 。hựu ư nhất thời thừa tượng nhi xuất ，kiến Bạc Già Phạm bất giác đầu thân ，ư Thế Tôn sở thâm sanh kính tín ，toại tiện cáo bỉ chấp trượng nhân viết ：「nhĩ đẳng tu tri ！thủy tòng kim nhật ，ngã triệt quy y Bạc-già phạt đa cập thất La phược ca tăng già 。nhĩ đẳng tùng kim ，nhược/nhã kiến Thế Tôn cập Thanh văn chúng 、Bí-sô 、Bật-sô-ni 、ô ba tác ca 、ô ba tư ca tu tiến/tấn nhập ，thời ư kỳ môn hộ vật vi già chướng ，khải môn lệnh tiến/tấn 。nhược/nhã kiến Đề bà đạt đa cập bỉ đồ chúng ，ưng tu yểm chướng vật sử kỳ tiền 。」hậu ư dị thời ，Đề bà đạt đa hữu duyên ，tu nhập vị sanh oán trạch 。thời thủ môn giả nhi cáo chi viết ：「nhân ưng khả chỉ ，vô nghi tiền tiến/tấn 。」thiên thụ vấn viết ：「hốt hữu hà duyên ，già bất thính tiến/tấn ？」môn nhân cáo viết ：「Đại Vương hữu giáo ：『thủy tòng kim nhật ，ngã triệt quy y Bạc-già phạt đa cập thất La phược ca tăng già 。nhĩ đẳng tùng kim ，nhược/nhã kiến Thế Tôn cập Thanh văn chúng 、Bí-sô 、Bật-sô-ni 、ô ba tác ca 、ô ba tư ca tu tiến/tấn nhập ，thời ư kỳ môn hộ vật vi già chướng ，khải môn lệnh tiến/tấn 。nhược/nhã kiến Đề bà đạt đa cập bỉ đồ chúng ，ưng tu yểm chướng vật sử kỳ tiền 。』」 時提婆達多既被遮止，情懷不樂住於門外。于時嗢鉢羅色苾芻尼，從王宮中行乞食已持鉢而出。時提婆達多見嗢鉢羅色，便生是念：「豈不由此禿頭之女為離間事，令未生怨及中宮內并大臣宅，便於我處致此稽留。」作是思已，告嗢鉢羅色曰：「我於爾處有何過失？由汝令吾乞食之宅皆生障礙。」遂便前進打搭其尼。時尼被打，出悲苦言哀告之曰：「願見清白。我有何因作如斯事？大德！既是世尊兄弟，復是舍迦上種而為出家。我實無心，敢有談說，幸能見恕乞表忠誠。」假聞斯告不齒其言，遂努大拳打尼頭破。既其末摩被損，眾苦咸集，遂乃加持壽命起勇進心，疾行詣彼苾芻尼寺。時諸尼眾見其大苦，咸問之曰：「禍哉阿離野迦！何意忽遭如斯困辱？」便告眾曰：「仁等姊妹！所有壽命皆悉無常，一切諸法並無其我。寂靜之處是曰涅槃。仁等咸應於善法處可勤勗念，勿為放逸。其提婆達多，已造第三無間之業，吾今時至可入涅槃。」于時便對尼眾之前，現其種種奇異神變，入無餘依妙涅槃界。 thời Đề bà đạt đa ký bị già chỉ ，Tình hoài bất lạc/nhạc trụ/trú ư môn ngoại 。vu thời ốt bát la sắc Bật-sô-ni ，tùng vương cung trung hạnh/hành/hàng khất thực dĩ trì bát nhi xuất 。thời Đề bà đạt đa kiến ốt bát la sắc ，tiện sanh thị niệm ：「khởi bất do thử ngốc đầu chi nữ vi ly gian sự ，lệnh vị sanh oán cập trung cung nội tinh đại thần trạch ，tiện ư ngã xứ/xử trí thử kê lưu 。」tác thị tư dĩ ，cáo ốt bát la sắc viết ：「ngã ư nhĩ xứ/xử hữu hà quá thất ？do nhữ lệnh ngô khất thực chi trạch giai sanh chướng ngại 。」toại tiện tiền tiến/tấn đả đáp kỳ ni 。thời ni bị đả ，xuất bi khổ ngôn ai cáo chi viết ：「nguyện kiến thanh bạch 。ngã hữu hà nhân tác như tư sự ？Đại Đức ！ký thị Thế Tôn huynh đệ ，phục thị xá Ca thượng chủng nhi vi xuất gia 。ngã thật vô tâm ，cảm hữu đàm thuyết ，hạnh năng kiến thứ khất biểu trung thành 。」giả văn tư cáo bất xỉ kỳ ngôn ，toại nỗ Đại quyền đả ni đầu phá 。ký kỳ mạt ma bị tổn ，chúng khổ hàm tập ，toại nãi gia trì thọ mạng khởi dũng tiến/tấn tâm ，tật hạnh/hành/hàng nghệ bỉ Bật-sô-ni tự 。thời chư ni chúng kiến kỳ đại khổ ，hàm vấn chi viết ：「họa tai a ly dã Ca ！hà ý hốt tao như tư khốn nhục ？」tiện cáo chúng viết ：「nhân đẳng tỷ muội ！sở hữu thọ mạng giai tất vô thường ，nhất thiết chư pháp tịnh vô kỳ ngã 。tịch tĩnh chi xứ/xử thị viết Niết-Bàn 。nhân đẳng hàm ưng ư thiện Pháp xứ khả cần húc niệm ，vật vi phóng dật 。kỳ Đề bà đạt đa ，dĩ tạo đệ tam Vô gián chi nghiệp ，ngô kim thời chí khả nhập Niết Bàn 。」vu thời tiện đối ni chúng chi tiền ，hiện kỳ chủng chủng kì dị thần biến ，nhập vô dư y diệu Niết Bàn giới 。 時諸苾芻咸起疑念，欲斷疑故請世尊曰：「大德！頗見提婆達多，於嗢鉢羅色苾芻尼處，假令悲苦告謝之時，不齒其言，拳打頭破因斯就滅。」世尊告曰：「非但今日作如斯事，於過去世亦為悲苦告謝之時，不聽哀言，遂便斷命而食其肉。爾今應聽！如往昔時，於一村內有大長者，於此而居，多有羊群廣澤而牧。既其日暮牧者驅還，群中有一老弱牸羊，不及徒伴在後獨進，忽於路側逢一餓豺，羊問豺曰： thời chư Bí-sô hàm khởi nghi niệm ，dục đoạn nghi cố thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！phả kiến Đề bà đạt đa ，ư ốt bát la sắc Bật-sô-ni xứ/xử ，giả lệnh bi khổ cáo tạ chi thời ，bất xỉ kỳ ngôn ，quyền đả đầu phá nhân tư tựu diệt 。」Thế Tôn cáo viết ：「phi đãn kim nhật tác như tư sự ，ư quá khứ thế diệc vi bi khổ cáo tạ chi thời ，bất thính ai ngôn ，toại tiện đoạn mạng nhi thực/tự kỳ nhục 。nhĩ kim ưng thính ！như vãng tích thời ，ư nhất thôn nội hữu Đại Trưởng-giả ，ư thử nhi cư ，đa hữu dương quần quảng trạch nhi mục 。ký kỳ nhật mộ mục giả khu hoàn ，quần trung hữu nhất lão nhược tự dương ，bất cập đồ bạn tại hậu độc tiến/tấn ，hốt ư lộ trắc phùng nhất ngạ sài ，dương vấn sài viết ： 「『大舅多獨行， 「『Đại cữu đa độc hành ， 頗得安隱樂； phả đắc an ổn lạc/nhạc ； 常居林野內， thường cư lâm dã nội ， 如何得養神？』 như hà đắc dưỡng Thần ？』 「豺答之曰： 「sài đáp chi viết ： 『汝恒踐我尾， 『nhữ hằng tiễn ngã vĩ ， 并常拔我毛； tinh thường bạt ngã mao ； 口出大舅言， khẩu xuất Đại cữu ngôn ， 欲覓逃身處。』 dục mịch đào thân xứ/xử 。』 「羊復告曰： 「dương phục cáo viết ： 『爾尾屈背後， 『nhĩ vĩ khuất bối hậu ， 我在面前來； ngã tại diện tiền lai ； 如何見抂余？ như hà kiến 抂dư ？ 尋常蹋仁尾。』 tầm thường đạp nhân vĩ 。』 「豺復答曰： 「sài phục đáp viết ： 『四洲并海岳， 『tứ châu tinh hải nhạc ， 咸皆是吾尾； hàm giai thị ngô vĩ ； 如其不踐蹋， như kỳ bất tiễn đạp ， 爾從何處來？』 nhĩ tùng hà xứ/xử lai ？』 「羊復告曰： 「dương phục cáo viết ： 『我於親識處， 『ngã ư thân thức xứ/xử ， 聞說皆仁尾； văn thuyết giai nhân vĩ ； 在地不敢履， tại địa bất cảm lý ， 我從空處來！』 ngã tùng không xứ lai ！』 「豺復答曰： 「sài phục đáp viết ： 『由爾牸羊空處墜， 『do nhĩ tự dương không xứ trụy ， 遂使林中野鹿驚； toại sử lâm trung dã lộc kinh ； 廢我今朝所食物， phế ngã kim triêu sở thực vật ， 豈非下過理分明。』 khởi phi hạ quá/qua lý phân minh 。』 「于時牸羊，雖陳哀告廣述苦言，然而罪惡業豺不肯相放，遂斷其首并飡於肉。」 「vu thời tự dương ，tuy trần ai cáo quảng thuật khổ ngôn ，nhiên nhi tội ác nghiệp sài bất khẳng tướng phóng ，toại đoạn kỳ thủ tinh thực ư nhục 。」 世尊告曰：「汝諸苾芻勿生異念，昔時豺者，即是今日提婆達多。昔時牸羊者，即是今日青蓮花色苾芻尼。往時雖述悲苦之言，不免身死。今日雖作種種悲言，亦還被害。」 Thế Tôn cáo viết ：「nhữ chư Bí-sô vật sanh dị niệm ，tích thời sài giả ，tức thị kim nhật Đề bà đạt đa 。tích thời tự dương giả ，tức thị kim nhật thanh liên hoa sắc Bật-sô-ni 。vãng thời tuy thuật bi khổ chi ngôn ，bất miễn thân tử 。kim nhật tuy tác chủng chủng bi ngôn ，diệc hoàn bị hại 。」 時提婆達多復生是念：「我於世尊屢為尤害，三無間業具已造之：以大拋石遙打世尊，於如來身惡心出血，此是第一無間之業。和合僧伽而為破壞，此是第二無間之業。蓮花色尼故斷其命，此是第三無間之業。然我未能獲一切智，所餘諸事亦未見成，准斯業道更無生處，決定當往捺落迦中。」作是念已，以手支頰退在一邊愁思而坐。時晡剌拏有緣須過，遇到其邊而告之曰：「提婆達多！爾今何意，以手支頰退在一邊愁思而住？」彼便告曰：「如何我今得無愁思，因瞋惱故，於世尊邊屢為尤害，并已具造三無間業，久當住在大捺落迦受無隙苦。」晡剌拏曰：「我常謂諸舍迦種內，唯汝一箇解了聰明，豈謂汝今亦成愚憃？豈有後世令汝見憂？若有後世，汝造斯業者，我亦為斯愁思而住。」彼為開解天授情故，便於對面撲破己瓶，而告曰：「縱天世間，不能令此更為和會，更無後世，誰往受之？作者、受者並成虛說。然而可往劫畢羅伐窣覩城，自稱天子為王而住，我當作汝第一聲聞。」于時提婆達多，便謗無聖，邪見遂興，能令一切善根斷絕。 thời Đề bà đạt đa phục sanh thị niệm ：「ngã ư Thế Tôn lũ vi vưu hại ，tam Vô gián nghiệp cụ dĩ tạo chi ：dĩ Đại phao thạch dao đả Thế Tôn ，ư Như Lai thân ác tâm xuất huyết ，thử thị đệ nhất Vô gián chi nghiệp 。hòa hợp tăng già nhi vi phá hoại ，thử thị đệ nhị Vô gián chi nghiệp 。liên hoa sắc ni cố đoạn kỳ mạng ，thử thị đệ tam Vô gián chi nghiệp 。nhiên ngã vị năng hoạch nhất thiết trí ，sở dư chư sự diệc vị kiến thành ，chuẩn tư nghiệp đạo cánh vô sanh xứ/xử ，quyết định đương vãng nại lạc ca trung 。」tác thị niệm dĩ ，dĩ thủ chi giáp thoái tại nhất biên sầu tư nhi tọa 。thời bô lạt nã hữu duyên tu quá/qua ，ngộ đáo kỳ biên nhi cáo chi viết ：「Đề bà đạt đa ！nhĩ kim hà ý ，dĩ thủ chi giáp thoái tại nhất biên sầu tư nhi trụ/trú ？」bỉ tiện cáo viết ：「như hà ngã kim đắc vô sầu tư ，nhân sân não cố ，ư Thế Tôn biên lũ vi vưu hại ，tinh dĩ cụ tạo tam Vô gián nghiệp ，cửu đương trụ tại Đại nại lạc ca thọ/thụ vô khích khổ 。」bô lạt nã viết ：「ngã thường vị chư xá Ca chủng nội ，duy nhữ nhất cá giải liễu thông minh ，khởi vị nhữ kim diệc thành ngu xuẩn ？khởi hữu hậu thế lệnh nhữ kiến ưu ？nhược hữu hậu thế ，nhữ tạo tư nghiệp giả ，ngã diệc vi tư sầu tư nhi trụ/trú 。」bỉ vi khai giải thiên thụ Tình cố ，tiện ư đối diện phác phá kỷ bình ，nhi cáo viết ：「túng Thiên thế gian ，bất năng lệnh thử cánh vi hòa hội ，cánh vô hậu thế ，thùy vãng thọ/thụ chi ？tác giả 、thọ/thụ giả tịnh thành hư thuyết 。nhiên nhi khả vãng Kiếp-tất-la phạt tốt đổ thành ，tự xưng Thiên Tử vi Vương nhi trụ/trú ，ngã đương tác nhữ đệ nhất Thanh văn 。」vu thời Đề bà đạt đa ，tiện báng vô Thánh ，tà kiến toại hưng ，năng lệnh nhất thiết thiện căn đoạn tuyệt 。 爾時世尊告諸苾芻曰：「汝等應知，提婆達多所有善根從斯斷絕。汝諸苾芻！我若見彼提婆達多有少白法，我不授記提婆達多：『汝提婆達多！生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。』又汝苾芻！我不見彼提婆達多有少白法如毛端許，我方授記提婆達多：『汝提婆達多！生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。』譬如去村及去城邑，其路不遠有糞屎坑，深可丈餘，臭穢難近。時有一人墮斯坑內，頭及手足並皆淪沒。後有一人每於長夜為慕義者、為樂利者、為與樂者、為與歡者、施安隱者，其人到彼糞屎坑邊，周匝觀望情存救濟：『我若見彼墮糞屎人有片身分無糞污者，我當方便引之令出。』既遍觀察，不見其人有少身軀不被糞污，乃至手許可拔令出。汝諸苾芻！我亦如是，我若見彼提婆達多有少白法，我不授記提婆達多：『汝提婆達多！生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。』又汝苾芻！我不見彼提婆達多有小白法如毛端許，我方授記提婆達多：『汝提婆達多！生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。』汝諸苾芻應知：天授已具三法，生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。何謂三法？汝諸苾芻！提婆達多先具生其罪惡樂欲，遂便遭彼惡欲所牽。提婆達多既生惡欲被欲牽已，此謂是彼提婆達多最初成就罪惡之法。提婆達多生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。又諸苾芻！提婆達多近惡知識，得不善伴，共惡人交。提婆達多既近惡知識，得不善伴，共惡人交已，此謂是彼提婆達多第二成就罪惡之法。提婆達多生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。又諸苾芻！提婆達多得其少分，得其下品，證悟之時便生喜足，縱有勝上更不進修。提婆達多既得少分，得其下品，證悟之時便生喜足，縱有勝上更不進修已，此即是彼提婆達多第三成就罪惡之法。提婆達多生惡道者、生泥黎者，當住一劫不堪救療。」于時世尊說伽他曰： nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô viết ：「nhữ đẳng ứng tri ，Đề bà đạt đa sở hữu thiện căn tùng tư đoạn tuyệt 。nhữ chư Bí-sô ！ngã nhược/nhã kiến bỉ Đề bà đạt đa hữu thiểu bạch pháp ，ngã bất thọ kí Đề bà đạt đa ：『nhữ Đề bà đạt đa ！sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。』hựu nhữ Bí-sô ！ngã bất kiến bỉ Đề bà đạt đa hữu thiểu bạch pháp như mao đoan hứa ，ngã phương thọ kí Đề bà đạt đa ：『nhữ Đề bà đạt đa ！sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。』thí như khứ thôn cập khứ thành ấp ，kỳ lộ bất viễn hữu phẩn thỉ khanh ，thâm khả trượng dư ，xú uế nạn/nan cận 。thời hữu nhất nhân đọa tư khanh nội ，đầu cập thủ túc tịnh giai luân một 。hậu hữu nhất nhân mỗi ư trường/trưởng dạ vi mộ nghĩa giả 、vi lạc/nhạc lợi giả 、vi dữ lạc/nhạc giả 、vi dữ hoan giả 、thí an ổn giả ，kỳ nhân đáo bỉ phẩn thỉ khanh biên ，châu táp quán vọng Tình tồn cứu tế ：『ngã nhược/nhã kiến bỉ đọa phẩn thỉ nhân hữu phiến thân phần vô phẩn ô giả ，ngã đương phương tiện dẫn chi lệnh xuất 。』ký biến quan sát ，bất kiến kỳ nhân hữu thiểu thân khu bất bị phẩn ô ，nãi chí thủ hứa khả bạt lệnh xuất 。nhữ chư Bí-sô ！ngã diệc như thị ，ngã nhược/nhã kiến bỉ Đề bà đạt đa hữu thiểu bạch pháp ，ngã bất thọ kí Đề bà đạt đa ：『nhữ Đề bà đạt đa ！sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。』hựu nhữ Bí-sô ！ngã bất kiến bỉ Đề bà đạt đa hữu tiểu bạch pháp như mao đoan hứa ，ngã phương thọ kí Đề bà đạt đa ：『nhữ Đề bà đạt đa ！sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。』nhữ chư Bí-sô ứng tri ：thiên thụ dĩ cụ tam Pháp ，sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。hà vị tam Pháp ？nhữ chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa tiên cụ sanh kỳ tội ác lạc/nhạc dục ，toại tiện tao bỉ ác dục sở khiên 。Đề bà đạt đa ký sanh ác dục bị dục khiên dĩ ，thử vị thị bỉ Đề bà đạt đa tối sơ thành tựu tội ác chi Pháp 。Đề bà đạt đa sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。hựu chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa cận ác tri thức ，đắc bất thiện bạn ，cọng ác nhân giao 。Đề bà đạt đa ký cận ác tri thức ，đắc bất thiện bạn ，cọng ác nhân giao dĩ ，thử vị thị bỉ Đề bà đạt đa đệ nhị thành tựu tội ác chi Pháp 。Đề bà đạt đa sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。hựu chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa đắc kỳ thiểu phần ，đắc kỳ hạ phẩm ，chứng ngộ chi thời tiện sanh hỉ túc ，túng hữu thắng thượng cánh bất tiến/tấn tu 。Đề bà đạt đa ký đắc thiểu phần ，đắc kỳ hạ phẩm ，chứng ngộ chi thời tiện sanh hỉ túc ，túng hữu thắng thượng cánh bất tiến/tấn tu dĩ ，thử tức thị bỉ Đề bà đạt đa đệ tam thành tựu tội ác chi Pháp 。Đề bà đạt đa sanh ác đạo giả 、sanh nê lê giả ，đương trụ/trú nhất kiếp bất kham cứu liệu 。」vu thời Thế Tôn thuyết già tha viết ： 「勿汝世間人， 「vật nhữ thế gian nhân ， 生於罪過欲； sanh ư tội quá/qua dục ； 由斯爾當識， do tư nhĩ đương thức ， 惡欲所招殃。 ác dục sở chiêu ương 。 世並知天授， thế tịnh tri thiên thụ ， 聰明不伏心， thông minh bất phục tâm ， 不能存少欲， bất năng tồn thiểu dục ， 空持美形狀， không trì mỹ hình trạng ， 彼便行驕逸， bỉ tiện hạnh/hành/hàng kiêu dật ， 欲陵於世尊； dục lăng ư Thế Tôn ； 故我記斯人， cố ngã kí tư nhân ， 一劫生無隙。 nhất kiếp sanh vô khích 。 慳貪生惡念， xan tham sanh ác niệm ， 耶見不虔恭； da kiến bất kiền cung ； 定生無隙中， định sanh vô khích trung ， 四門牢閉塞。 tứ môn lao bế tắc 。 若他無過失， nhược/nhã tha vô quá thất ， 惡謗令生過； ác báng lệnh sanh quá/qua ； 今世若後世， kim thế nhược/nhã hậu thế ， 自受愚癡人。 tự thọ ngu si nhân 。 若人於大海， nhược/nhã nhân ư đại hải ， 毒瓶令水壞； độc bình lệnh thủy hoại ； 溟渤寬亡際， minh bột khoan vong tế ， 遣惡定無緣。 khiển ác định vô duyên 。 如斯於世尊， như tư ư Thế Tôn ， 惡人生謗讟； ác nhân sanh báng độc ； 常行自他利， thường hạnh/hành/hàng tự tha lợi ， 罪謗豈能成？ tội báng khởi năng thành ？ 正見心常靜， chánh kiến tâm thường tĩnh ， 惡緣無處生； ác duyên vô xứ/xử sanh ； 應共為知識， ưng cọng vi tri thức ， 親近者聰明； thân cận giả thông minh ； 由斯不造惡， do tư bất tạo ác ， 恭敬可依行。 cung kính khả y hạnh/hành/hàng 。 「於是提婆達多謗毀聖說，決生耶見定斷善根，但有此生更無後世。」作是知已，於其徒眾別立五法，便告之曰：「爾等應知！沙門喬答摩及諸徒眾，咸食乳酪，我等從今更不應食。何緣由此？令彼犢兒鎮嬰飢苦。又沙門喬答摩聽食魚肉，我等從今更不應食。何緣由此？於諸眾生為斷命事。又沙門喬答摩聽食其鹽，我等從今更不應食。何緣由此？於其鹽內多塵土故。又沙門喬答摩受用衣時截其縷績，我等從今受用衣時留長縷績。何緣由此？壞彼織師作功勞故。又沙門喬答摩住阿蘭若處，我等從今住村舍內。何緣由此？棄捐施主所施物故。」內攝頌曰： 「ư thị Đề bà đạt đa báng hủy Thánh thuyết ，quyết sanh da kiến định đoạn thiện căn ，đãn hữu thử sanh cánh vô hậu thế 。」tác thị tri dĩ ，ư kỳ đồ chúng biệt lập ngũ pháp ，tiện cáo chi viết ：「nhĩ đẳng ứng tri ！Sa Môn kiều đáp ma cập chư đồ chúng ，hàm thực/tự nhũ lạc ，ngã đẳng tùng kim cánh bất ưng thực/tự 。hà duyên do thử ？lệnh bỉ độc nhi trấn anh cơ khổ 。hựu Sa Môn kiều đáp ma thính thực/tự ngư nhục ，ngã đẳng tùng kim cánh bất ưng thực/tự 。hà duyên do thử ？ư chư chúng sanh vi đoạn mạng sự 。hựu Sa Môn kiều đáp ma thính thực/tự kỳ diêm ，ngã đẳng tùng kim cánh bất ưng thực/tự 。hà duyên do thử ？ư kỳ diêm nội đa trần độ cố 。hựu Sa Môn kiều đáp ma thọ dụng y thời tiệt kỳ lũ tích ，ngã đẳng tùng kim thọ dụng y thời lưu trường/trưởng lũ tích 。hà duyên do thử ？hoại bỉ chức sư tác công lao cố 。hựu Sa Môn kiều đáp ma trụ/trú A-lan-nhã xứ/xử ，ngã đẳng tùng kim trụ/trú thôn xá nội 。hà duyên do thử ？khí quyên thí chủ sở thí vật cố 。」nội nhiếp tụng viết ： 不飡於乳酪、 bất thực ư nhũ lạc 、 魚肉及以鹽， ngư nhục cập dĩ diêm ， 長績在村中， trường/trưởng tích tại thôn trung ， 是天授五法。 thị thiên thụ ngũ pháp 。 于時薄伽畔遊歷人間，漸行次至室羅筏悉底國。時提婆達多遂生是念：「我於沙門喬答摩屢興刑害，而竟不能傷損其命。我今宜可於其妻室而為陵辱。」遂便往詣劫比羅筏窣覩城，遣使報彼耶輸達羅曰：「沙門喬答摩已捨王業而作出家，我為是緣故來紹繼爾，宜與我為妻室乎。」時彼得信，遂便巡事告瞿彌迦，時瞿彌迦報耶輸達羅曰：「仁應遣使告天授云：『菩提薩埵我昔執手，彼力堪持。汝若有能可來見就。』」是時天授情無羞恥，不忖己骸力，進入中宮進陛昇階，欲就其處。時瞿彌迦顧諸宮女咍然而笑，天授不覺合掌而居。時瞿彌迦有大諾近那力，遂將左手握其天授，于時十指迸血驚流，遂於菩提薩埵昔遊戲池擲之池內，既墮池已出大叫聲。是時舍迦競來奔就，遂詳議曰：「提婆達多不恃其力，輒入宮內欲事欺陵。」轉復尋聲見在池內，遂相告曰：「斯內亂人，可斷其命。」復更議曰：「勿於死人更加其害，世尊記此提婆達多，生惡道者、墮泥黎者，無間一劫不堪救療。此即與死相似，更復何勞見害？」于時人眾捨不與言。時提婆達多從池起已，於水竇中逃走而出，被其橛杙裂所著衣，白(疊*毛)一條遂成兩片，便作是念：「善哉！斯服巧稱淨儀，為我聲聞制其裙服。」又於一時告舍迦種：「汝等宜可策我為王。」諸人報曰：「菩提薩埵現有內宮，汝可秉權令其賓伏，既納妻室方可稱王。」時提婆達多，於舍迦處息其猜貳，除恐怖心，遂入宮中昇高樓上，到耶輸達羅所，合掌一邊而白之曰：「幸存恩澤曲見哀憐，汝為國大夫人，我乃稱王此邑。」時耶輸達羅有大鉢塞建拖力，從妙寶床起就天授，捉其合掌雙膝摧地，天授十指迸血流出，婉轉于地痛不自勝。時耶輸達羅而告之曰：「汝真無賴，愚憃之極，暫執其手已不堪任，況復求念以充交合。轉輪王主應作我夫，或最後生菩提薩埵，我充其室方始合儀，自外諸人全非偶配。」 vu thời Bạc-già bạn du lịch nhân gian ，tiệm hạnh/hành/hàng thứ chí thất la phiệt tất để quốc 。thời Đề bà đạt đa toại sanh thị niệm ：「ngã ư Sa Môn kiều đáp ma lũ hưng hình hại ，nhi cánh bất năng thương tổn kỳ mạng 。ngã kim nghi khả ư kỳ thê thất nhi vi lăng nhục 。」toại tiện vãng nghệ Kiếp-bỉ-la phiệt tốt đổ thành ，khiển sử báo bỉ da thâu đạt la viết ：「Sa Môn kiều đáp ma dĩ xả Vương nghiệp nhi tác xuất gia ，ngã vi thị duyên cố lai thiệu kế nhĩ ，nghi dữ ngã vi thê thất hồ 。」thời bỉ đắc tín ，toại tiện tuần sự cáo Cồ di ca ，thời Cồ di ca báo da thâu đạt la viết ：「nhân ưng khiển sử cáo thiên thụ vân ：『Bồ-đề Tát-đỏa ngã tích chấp thủ ，bỉ lực kham trì 。nhữ nhược hữu năng khả lai kiến tựu 。』」Thị thời thiên thụ Tình vô tu sỉ ，bất thốn kỷ hài lực ，tiến/tấn nhập trung cung tiến/tấn bệ thăng giai ，dục tựu kỳ xứ/xử 。thời Cồ di ca cố chư cung nữ 咍nhiên nhi tiếu ，thiên thụ bất giác hợp chưởng nhi cư 。thời Cồ di ca hữu Đại nặc cận na lực ，toại tướng tả thủ ác kỳ thiên thụ ，vu thời thập chỉ bỉnh huyết kinh lưu ，toại ư Bồ-đề Tát-đỏa tích du hí trì trịch chi trì nội ，ký đọa trì dĩ xuất Đại khiếu thanh 。Thị thời xá Ca cạnh lai bôn tựu ，toại tường nghị viết ：「Đề bà đạt đa bất thị kỳ lực ，triếp nhập cung nội dục sự khi lăng 。」chuyển phục tầm thanh kiến tại trì nội ，toại tướng cáo viết ：「tư nội loạn nhân ，khả đoạn kỳ mạng 。」phục cánh nghị viết ：「vật ư tử nhân cánh gia kỳ hại ，thế tôn kí thử Đề bà đạt đa ，sanh ác đạo giả 、đọa nê lê giả ，Vô gián nhất kiếp bất kham cứu liệu 。thử tức dữ tử tương tự ，cánh phục hà lao kiến hại ？」vu thời nhân chúng xả bất dữ ngôn 。thời Đề bà đạt đa tùng trì khởi dĩ ，ư thủy đậu trung đào tẩu nhi xuất ，bị kỳ quyết dặc liệt sở trước y ，bạch (điệp *mao )nhất điều toại thành lượng (lưỡng) phiến ，tiện tác thị niệm ：「Thiện tai ！tư phục xảo xưng tịnh nghi ，vi ngã Thanh văn chế kỳ quần phục 。」hựu ư nhất thời cáo xá Ca chủng ：「nhữ đẳng nghi khả sách ngã vi Vương 。」chư nhân báo viết ：「Bồ-đề Tát-đỏa hiện hữu nội cung ，nhữ khả bỉnh quyền lệnh kỳ tân phục ，ký nạp thê thất phương khả xưng Vương 。」thời Đề bà đạt đa ，ư xá Ca xứ/xử tức kỳ sai nhị ，trừ khủng bố tâm ，toại nhập cung trung thăng cao lâu thượng ，đáo da thâu đạt la sở ，hợp chưởng nhất biên nhi bạch chi viết ：「hạnh tồn ân trạch khúc kiến ai liên ，nhữ vi quốc Đại phu nhân ，ngã nãi xưng Vương thử ấp 。」thời da thâu đạt la hữu Đại bát tắc kiến tha lực ，tùng diệu bảo sàng khởi tựu thiên thụ ，tróc kỳ hợp chưởng song tất tồi địa ，thiên thụ thập chỉ bỉnh huyết lưu xuất ，uyển chuyển vu địa thống bất tự thắng 。thời da thâu đạt la nhi cáo chi viết ：「nhữ chân vô lại ，ngu xuẩn chi cực ，tạm chấp kỳ thủ dĩ bất kham nhâm ，huống phục cầu niệm dĩ sung giao hợp 。Chuyển luân Vương chủ ưng tác ngã phu ，hoặc tối hậu sanh Bồ-đề Tát-đỏa ，ngã sung kỳ thất phương thủy hợp nghi ，tự ngoại chư nhân toàn phi ngẫu phối 。」 是時天授懷恥出宮，舍迦諸人見其憂苦，而告之曰：「汝今先可往世尊處求其懺摩，若見恕容方稱天子。」時提婆達多，以極嚴毒填十爪中，詣世尊邊作如是念：「若沙門喬答摩見恕我者，斯曰：『善哉！』必也不容。我當就禮，以其毒爪摑足令傷。」既至佛邊頂禮雙足，請世尊曰：「幸願哀憐見容恕我。」于時世尊觀其天授作何種心來向我所？鑒知天授為殺害情，遂以神力變雙膝下成水精石，默然而住。時提婆達多見默無語，遂起瞋心興其害意，便以毒爪爮摑世尊。于時十指並皆摧破，返中其毒生大苦惱。是時尊者阿難陀而告之曰：「天授！爾可歸依世尊。」報阿難陀曰：「大德！我今若其歸依佛者，如佛言曰：『若歸依佛陀不生於惡道，捨棄人身已當生勝天上。』然而世尊記我，當生惡道泥黎耶中無間一劫不堪救療。我若生天，彼成虛語；若墮惡趣，還是妄言。」正生如是極瞋怒時，惡業既圓更無所待，無間之火遍燎其身，遂便叫喚高聲告曰：「大德阿難陀！我現被燒！我今被炙！」時阿瑜窣滿阿難陀，既見其苦極軫慈悲，又於親族更加愛念，而告之曰：「提婆達多！汝今宜可極想歸誠怛他揭多阿羅漢三藐三佛陀，勿為餘念。」其時天授被無隙火燎炙其身，業報現前受嚴極苦，深心慇重口自唱言：「今日我身乃至徹骨，於薄伽畔至心歸伏。」說斯語已，現身墜墮無間無隙捺落迦中。 Thị thời thiên thụ hoài sỉ xuất cung ，xá Ca chư nhân kiến kỳ ưu khổ ，nhi cáo chi viết ：「nhữ kim tiên khả vãng Thế Tôn xứ/xử cầu kỳ sám ma ，nhược/nhã kiến thứ dung phương xưng Thiên Tử 。」thời Đề bà đạt đa ，dĩ cực nghiêm độc điền thập trảo trung ，nghệ Thế Tôn biên tác như thị niệm ：「nhược/nhã Sa Môn kiều đáp ma kiến thứ ngã giả ，tư viết ：『Thiện tai ！』tất dã bất dung 。ngã đương tựu lễ ，dĩ kỳ độc trảo quặc túc lệnh thương 。」ký chí Phật biên đảnh lễ song túc ，thỉnh Thế Tôn viết ：「hạnh nguyện ai liên kiến dung thứ ngã 。」vu thời Thế Tôn quán kỳ thiên thụ tác hà chủng tâm lai hướng ngã sở ？giám tri thiên thụ vi sát hại Tình ，toại dĩ thần lực biến song tất hạ thành thủy tinh thạch ，mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời Đề bà đạt đa kiến mặc vô ngữ ，toại khởi sân tâm hưng kỳ hại ý ，tiện dĩ độc trảo bào quặc Thế Tôn 。vu thời thập chỉ tịnh giai tồi phá ，phản trung kỳ độc sanh đại khổ não 。Thị thời Tôn-Giả A-nan-đà nhi cáo chi viết ：「thiên thụ ！nhĩ khả quy y Thế Tôn 。」báo A-nan-đà viết ：「Đại Đức ！ngã kim nhược/nhã kỳ quy y Phật giả ，như Phật ngôn viết ：『nhược/nhã quy y Phật đà bất sanh ư ác đạo ，xả khí nhân thân dĩ đương sanh thắng Thiên thượng 。』nhiên nhi thế tôn kí ngã ，đương sanh ác đạo nê lê da trung Vô gián nhất kiếp bất kham cứu liệu 。ngã nhược/nhã sanh thiên ，bỉ thành hư ngữ ；nhược/nhã đọa ác thú ，hoàn thị vọng ngôn 。」chánh sanh như thị cực sân nộ thời ，ác nghiệp ký viên cánh vô sở đãi ，Vô gián chi hỏa biến liệu kỳ thân ，toại tiện khiếu hoán cao thanh cáo viết ：「Đại Đức A-nan-đà ！ngã hiện bị thiêu ！ngã kim bị chích ！」thời a du tốt mãn A-nan-đà ，ký kiến kỳ khổ cực chẩn từ bi ，hựu ư thân tộc cánh gia ái niệm ，nhi cáo chi viết ：「Đề bà đạt đa ！nhữ kim nghi khả cực tưởng quy thành đát tha yết đa A-la-hán tam miệu tam Phật đà ，vật vi dư niệm 。」kỳ thời thiên thụ bị vô khích hỏa liệu chích kỳ thân ，nghiệp báo hiện tiền thọ/thụ nghiêm cực khổ ，thâm tâm ân trọng khẩu tự xướng ngôn ：「kim nhật ngã thân nãi chí triệt cốt ，ư Bạc-già bạn chí tâm quy phục 。」thuyết tư ngữ dĩ ，hiện thân trụy đọa Vô gián vô khích nại lạc ca trung 。 于時世尊告諸苾芻：「汝等應知：提婆達多善根已續，於一大劫生於無隙大地獄中，其罪畢已後得人身，展轉修習，終得證悟鉢剌底迦佛陀，名為具骨。當爾之時，既獲證已持鉢巡家，既獲所飡還歸本處，置鉢一面，洗手濯足方欲就飡，遂乃攝心觀其宿世：我緣何事久在生津，迷惑輪迴今身覺悟？遂便觀見於世尊邊造其種種惡逆之事，復見往昔世尊本行菩薩時世世生生常為怨隙，但由少許恭敬利養而至於此。既了斯事，其所獲飡一不曾食，遂昇空裏放大光明現諸神變已，於無餘依妙涅槃界而證圓寂。」 vu thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng ứng tri ：Đề bà đạt đa thiện căn dĩ tục ，ư nhất Đại kiếp sanh ư vô khích đại địa ngục trung ，kỳ tội tất dĩ hậu đắc nhân thân ，triển chuyển tu tập ，chung đắc chứng ngộ bát lạt để Ca Phật-đà ，danh vi cụ cốt 。đương nhĩ chi thời ，ký hoạch chứng dĩ trì bát tuần gia ，ký hoạch sở thực hoàn quy bản xứ/xử ，trí bát nhất diện ，tẩy thủ trạc túc phương dục tựu thực ，toại nãi nhiếp tâm quán kỳ tú thế ：ngã duyên hà sự cửu tại sanh tân ，mê hoặc Luân-hồi kim thân giác ngộ ？toại tiện quán kiến ư Thế Tôn biên tạo kỳ chủng chủng ác nghịch chi sự ，phục kiến vãng tích Thế Tôn bổn hạnh/hành/hàng Bồ Tát thời thế thế sanh sanh thường vi oán khích ，đãn do thiểu hứa cung kính lợi dưỡng nhi chí ư thử 。ký liễu tư sự ，kỳ sở hoạch thực nhất bất tằng thực/tự ，toại thăng không lý phóng đại quang minh hiện chư thần biến dĩ ，ư vô dư y diệu Niết Bàn giới nhi chứng viên tịch 。」 時阿瑜窣滿舍利弗呾囉、毛嗢揭羅演那，每於時時往捺落迦，而為看行。時舍利弗呾囉告毛嗢揭羅演那曰：「仁可共我往無隙獄觀其天授為慰問耶？」于時舍利弗呾囉與毛嗢揭羅演那，往阿毘止既至其所。時舍利弗嗢囉命毛嗢揭羅演那曰：「仁今知不？此即是其阿毘止處，上下四邊無不通徹，一焰猛火中無間隙。仁於大神大德眾內，世尊記說以為第一，應可運心觀無隙獄，受苦情類為滅火災。」說是語已，時毛嗢揭羅演那便入如是大水之定。既定心已從上注雨，渧如杵大入阿毘止，其水於空悉皆消散。復注大雨，滴若犁轅、或如車軸，然其雨水亦皆消散。時舍利弗嗢囉見斯事已，遂便斂念入勝解行定。既入定已，其水滂沛遍滿獄中，受苦聲除服其本念。時阿瑜窣滿、毛嗢揭羅演那發言命曰：「若是提婆達多可應前進。」聞斯命已，有多千數提婆達多競來奔就。時阿瑜窣滿、摩訶毛嗢揭羅演那報斯眾曰：「若是世尊之親兄弟提婆達多者，宜應住此。」時提婆達多，遂便進就阿瑜窣滿舍利弗呾囉、摩訶毛嗢揭羅演那。既至其所，頂禮二尊之雙足已，二尊問曰：「天授！汝今所受大地獄苦，有差別不？」天授答曰：「且如阿毘止內共受之苦，此不須言。然於我躬所受別苦，幸存聽察。時有鐵山火熱遍起，洪焰通為一火，來至我所磨碎我身，譬如石上磨油麻子。復有極利雙齒鐵鋸，猛焰大熱解割我身，一一肢骸片片零落。又有鐵棒遍皆熱焰，數數來至打碎我頭。復有大象從四方來，踐蹋我身，碎如米粉。」時阿瑜窣滿舍利弗呾囉、毛嗢揭羅演那同告之曰：「汝提婆達多！如汝所云：『時有鐵山大熱極熱，遍起洪焰通為一火，來至我所磨碎我身，譬如石上磨油麻子。』者，斯則由汝於其鷲峯山以大拋石打損如來，由彼惡業招斯苦果。又復汝云：『又有鐵棒遍皆熱焰，數數來至打碎我頭。』者，斯則由汝於阿羅漢嗢鉢羅色尼拳打其頭遂致終卒，由彼惡業招斯苦果。又復汝云：『復有大象從四方來踐蹋我身碎如米粉。』者，斯則由汝起大害意放護財象欲蹋世尊。由彼惡業招斯苦果。」二尊命曰：「提婆達多！汝今雖受如斯極苦。世尊記汝：『受斯罪竟，終得證悟鉢剌底迦佛陀，名為具骨。』」時提婆達多聞斯語已，白二尊曰：「若如是者，我今情勇，能於無隙大地獄中，一脇而臥甘受其苦。」作是語已忽然不現。 thời a du tốt mãn Xá-lợi-phất đát La 、mao ốt yết La diễn na ，mỗi ư thời thời vãng nại lạc ca ，nhi vi khán hạnh/hành/hàng 。thời Xá-lợi-phất đát La cáo mao ốt yết La diễn na viết ：「nhân khả cọng ngã vãng vô khích ngục quán kỳ thiên thụ vi úy vấn da ？」vu thời Xá-lợi-phất đát La dữ mao ốt yết La diễn na ，vãng A-tỳ chỉ ký chí kỳ sở 。thời Xá-lợi-phất ốt La mạng mao ốt yết La diễn na viết ：「nhân kim tri bất ？thử tức thị kỳ A-tỳ chỉ xứ/xử ，thượng hạ tứ biên vô bất thông triệt ，nhất diệm mãnh hỏa trung Vô gián khích 。nhân ư Đại Thần Đại Đức chúng nội ，thế tôn kí thuyết dĩ vi đệ nhất ，ưng khả vận tâm quán vô khích ngục ，thọ khổ Tình loại vi diệt hỏa tai 。」thuyết thị ngữ dĩ ，thời mao ốt yết La diễn na tiện nhập như thị Đại thủy chi định 。ký định tâm dĩ tòng thượng chú vũ ，đế như xử Đại nhập A-tỳ chỉ ，kỳ thủy ư không tất giai tiêu tán 。phục chú Đại vũ ，tích nhược/nhã lê viên 、hoặc như xa trục ，nhiên kỳ vũ thủy diệc giai tiêu tán 。thời Xá-lợi-phất ốt La kiến tư sự dĩ ，toại tiện liễm niệm nhập thắng giải hạnh/hành/hàng định 。ký nhập định dĩ ，kỳ thủy bàng phái biến mãn ngục trung ，thọ khổ thanh trừ phục kỳ bổn niệm 。thời a du tốt mãn 、mao ốt yết La diễn na phát ngôn mạng viết ：「nhược/nhã thị Đề bà đạt đa khả ưng tiền tiến/tấn 。」văn tư mạng dĩ ，hữu đa thiên số Đề bà đạt đa cạnh lai bôn tựu 。thời a du tốt mãn 、Ma-ha mao ốt yết La diễn na báo tư chúng viết ：「nhược/nhã thị Thế Tôn chi thân huynh đệ Đề bà đạt đa giả ，nghi ưng trụ/trú thử 。」thời Đề bà đạt đa ，toại tiện tiến/tấn tựu a du tốt mãn Xá-lợi-phất đát La 、Ma-ha mao ốt yết La diễn na 。ký chí kỳ sở ，đảnh lễ nhị tôn chi song túc dĩ ，nhị tôn vấn viết ：「thiên thụ ！nhữ kim sở thọ đại địa ngục khổ ，hữu sái biệt bất ？」thiên thụ đáp viết ：「thả như A-tỳ chỉ nội cọng thọ/thụ chi khổ ，thử bất tu ngôn 。nhiên ư ngã cung sở thọ biệt khổ ，hạnh tồn thính sát 。thời hữu thiết sơn hỏa nhiệt biến khởi ，hồng diệm thông vi nhất hỏa ，lai chí ngã sở ma toái ngã thân ，thí như thạch thượng ma du ma tử 。phục hưũ cực lợi song xỉ thiết cứ ，mãnh diệm Đại nhiệt giải cát ngã thân ，nhất nhất chi hài phiến phiến linh lạc 。hựu hữu thiết bổng biến giai nhiệt diệm ，sát sát lai chí đả toái ngã đầu 。phục hưũ đại tượng tùng tứ phương lai ，tiễn đạp ngã thân ，toái như mễ phấn 。」thời a du tốt mãn Xá-lợi-phất đát La 、mao ốt yết La diễn na đồng cáo chi viết ：「nhữ Đề bà đạt đa ！như nhữ sở vân ：『thời hữu thiết sơn Đại nhiệt cực nhiệt ，biến khởi hồng diệm thông vi nhất hỏa ，lai chí ngã sở ma toái ngã thân ，thí như thạch thượng ma du ma tử 。』giả ，tư tức do nhữ ư kỳ Thứu Phong sơn dĩ Đại phao thạch đả tổn Như Lai ，do bỉ ác nghiệp chiêu tư khổ quả 。hựu phục nhữ vân ：『hựu hữu thiết bổng biến giai nhiệt diệm ，sát sát lai chí đả toái ngã đầu 。』giả ，tư tức do nhữ ư A-la-hán ốt bát la sắc ni quyền đả kỳ đầu toại trí chung tốt ，do bỉ ác nghiệp chiêu tư khổ quả 。hựu phục nhữ vân ：『phục hưũ đại tượng tùng tứ phương lai tiễn đạp ngã thân toái như mễ phấn 。』giả ，tư tức do nhữ khởi Đại hại ý phóng hộ tài tượng dục đạp Thế Tôn 。do bỉ ác nghiệp chiêu tư khổ quả 。」nhị tôn mạng viết ：「Đề bà đạt đa ！nhữ kim tuy thọ/thụ như tư cực khổ 。thế tôn kí nhữ ：『thọ/thụ tư tội cánh ，chung đắc chứng ngộ bát lạt để Ca Phật-đà ，danh vi cụ cốt 。』」thời Đề bà đạt đa văn tư ngữ dĩ ，bạch nhị tôn viết ：「nhược như thị giả ，ngã kim Tình dũng ，năng ư vô khích đại địa ngục trung ，nhất hiếp nhi ngọa cam thọ/thụ kỳ khổ 。」tác thị ngữ dĩ hốt nhiên bất hiện 。 時阿瑜窣滿舍利弗呾囉、毛嗢揭羅演那，次復詣彼外道六師受苦之處，遂便見彼高迦離迦，於其舌上有一百犁周遍耕墾。于時索訶界主梵天王亦隨二尊而往，觀見高迦離迦，而告之曰：「汝高迦離迦，汝可於此二大尊者苾芻之處起極敬心。然此二師堅守淨行智慧神通眾中第一。」時高迦離迦見彼二尊便告之曰：「此二罪惡耶欲之人，何來至此？」作此惡言纔發聲已，於其舌上遂有千犁而遍耕墾。時阿瑜窣滿舍利弗呾羅、毛嗢揭羅演那作是念曰：「此之有情業重難救，無可奈何。」捨之而去。次便往詣晡剌拏迦攝波處。既至彼已，時晡剌拏迦攝波，遂便就禮二尊雙足，而白之曰：「願二大德！察我罪人，我由昔時說其耶法，矯誑時俗遮其正信，緣斯罪業有五百犁時時耕舌。又復我諸聽聞弟子，於我所重餘骨窣覩波邊呈供養時，便有大苦重來逼迫，幸能見報我所受殃。」并復告知：「更勿於其窣覩波處而興供養。」于時二尊既然其語，遊獄事了，俱便返詣贍部洲中。 thời a du tốt mãn Xá-lợi-phất đát La 、mao ốt yết La diễn na ，thứ phục nghệ bỉ ngoại đạo lục sư thọ khổ chi xứ/xử ，toại tiện kiến bỉ cao Ca ly Ca ，ư kỳ thiệt thượng hữu nhất bách lê chu biến canh khẩn 。vu thời tác ha giới chủ phạm thiên vương diệc tùy nhị tôn nhi vãng ，quán kiến cao Ca ly Ca ，nhi cáo chi viết ：「nhữ cao Ca ly Ca ，nhữ khả ư thử nhị Đại Tôn-Giả Bí-sô chi xứ/xử khởi cực kính tâm 。nhiên thử nhị sư kiên thủ tịnh hạnh trí tuệ thần thông chúng trung đệ nhất 。」thời cao Ca ly Ca kiến bỉ nhị tôn tiện cáo chi viết ：「thử nhị tội ác da dục chi nhân ，hà lai chí thử ？」tác thử ác ngôn tài phát thanh dĩ ，ư kỳ thiệt thượng toại hữu thiên lê nhi biến canh khẩn 。thời a du tốt mãn Xá-lợi-phất đát La 、mao ốt yết La diễn na tác thị niệm viết ：「thử chi hữu tình nghiệp trọng nạn/nan cứu ，vô khả nại hà 。」xả chi nhi khứ 。thứ tiện vãng nghệ bô lạt nã Ca nhiếp ba xứ/xử 。ký chí bỉ dĩ ，thời bô lạt nã Ca nhiếp ba ，toại tiện tựu lễ nhị tôn song túc ，nhi bạch chi viết ：「nguyện nhị Đại Đức ！sát ngã tội nhân ，ngã do tích thời thuyết kỳ da Pháp ，kiểu cuống thời tục già kỳ chánh tín ，duyên tư tội nghiệp hữu ngũ bách lê thời thời canh thiệt 。hựu phục ngã chư thính văn đệ-tử ，ư ngã sở trọng dư cốt tốt đổ ba biên trình cúng dường thời ，tiện hữu đại khổ trọng lai bức bách ，hạnh năng kiến báo ngã sở thọ ương 。」tinh phục cáo tri ：「cánh vật ư kỳ tốt đổ ba xứ/xử nhi hưng cúng dường 。」vu thời nhị tôn ký nhiên kỳ ngữ ，du ngục sự liễu ，câu tiện phản nghệ thiệm bộ châu trung 。 于時二尊對薄伽畔并諸大眾，具為說彼提婆達多及高迦離迦并晡剌拏捺落迦中所受苦事。既廣陳已，時諸苾芻咸共疑念，遂便請問斷疑世尊曰：「大德世尊！何故提婆達多，尊所告言不肯見用，墮阿毘止受大極苦，以至斯耶？」 vu thời nhị tôn đối Bạc-già bạn tinh chư Đại chúng ，cụ vi thuyết bỉ Đề bà đạt đa cập cao Ca ly Ca tinh bô lạt nã nại lạc ca trung sở thọ khổ sự 。ký quảng trần dĩ ，thời chư Bí-sô hàm cọng nghi niệm ，toại tiện thỉnh vấn đoạn nghi Thế Tôn viết ：「Đại Đức Thế Tôn ！hà cố Đề bà đạt đa ，tôn sở cáo ngôn bất khẳng kiến dụng ，đọa A-tỳ chỉ thọ/thụ Đại cực khổ ，dĩ chí tư da ？」 世尊告曰：「汝諸苾芻！非但今日不用我言受斯刑酷，曾於往世不受我言遭其苦惱。汝等應聽！我曾於昔在不定聚行菩提薩埵行時，中在牛趣為大特牛。每於夜中遂便於彼王家豆地隨意飡食，既其旭上，還入城中自在眠臥。時有一驢來就牛所，而作斯說：『大舅！何故皮膚血肉悉並肥充？我曾不覩暫出遊放。』牛告之曰：『外甥！我每於夜出飡王豆，朝曦未啟返跡故居。』驢便告曰：『我當隨舅同往食耶？』牛遂告曰：『外甥！汝口多鳴聲便遠及，勿因斯響反受纓拘。』驢便答曰：『大舅！我若逐去終不出聲。』遂乃相隨至其田處，破籬同入食彼王苗。其驢未飽寂爾無聲，既其腹充即便告曰：『阿舅！我且唱歌。』特牛報曰：『片時忍響，待我出已，後任外甥作其歌唱。』作斯語已急走出園，其驢於後遂便鳴喚。于時王家守田之輩，即便收掩驅告眾人：『王家豆田並此驢食，宜須苦辱方可棄之。』時守田人截驢雙耳，并以木臼懸在其咽，痛杖鞭骸趁之而出。其驢被辱展轉遊行，特牛既見遂於驢所，說伽他曰： Thế Tôn cáo viết ：「nhữ chư Bí-sô ！phi đãn kim nhật bất dụng ngã ngôn thọ/thụ tư hình khốc ，tằng ư vãng thế bất thọ/thụ ngã ngôn tao kỳ khổ não 。nhữ đẳng ưng thính ！ngã tằng ư tích tại bất định tụ hạnh/hành/hàng Bồ-đề Tát-đỏa hạnh/hành/hàng thời ，trung tại ngưu thú vi Đại đặc ngưu 。mỗi ư dạ trung toại tiện ư bỉ vương gia đậu địa tùy ý thực thực/tự ，ký kỳ húc thượng ，hoàn nhập thành trung tự tại miên ngọa 。thời hữu nhất lư lai tựu ngưu sở ，nhi tác tư thuyết ：『Đại cữu ！hà cố bì phu huyết nhục tất tịnh phì sung ？ngã tằng bất đổ tạm xuất du phóng 。』ngưu cáo chi viết ：『ngoại sanh ！ngã mỗi ư dạ xuất thực Vương đậu ，triêu hi vị khải phản tích cố cư 。』lư tiện cáo viết ：『ngã đương tùy cữu đồng vãng thực/tự da ？』ngưu toại cáo viết ：『ngoại sanh ！nhữ khẩu đa minh thanh tiện viễn cập ，vật nhân tư hưởng phản thọ/thụ anh câu 。』lư tiện đáp viết ：『Đại cữu ！ngã nhược/nhã trục khứ chung bất xuất thanh 。』toại nãi tướng tùy chí kỳ điền xứ/xử ，phá li đồng nhập thực/tự bỉ Vương miêu 。kỳ lư vị bão tịch nhĩ vô thanh ，ký kỳ phước sung tức tiện cáo viết ：『a cữu ！ngã thả xướng Ca 。』đặc ngưu báo viết ：『phiến thời nhẫn hưởng ，đãi ngã xuất dĩ ，hậu nhâm ngoại sanh tác kỳ Ca xướng 。』tác tư ngữ dĩ cấp tẩu xuất viên ，kỳ lư ư hậu toại tiện minh hoán 。vu thời vương gia thủ điền chi bối ，tức tiện thu yểm khu cáo chúng nhân ：『vương gia đậu điền tịnh thử lư thực/tự ，nghi tu khổ nhục phương khả khí chi 。』thời thủ điền nhân tiệt lư song nhĩ ，tinh dĩ mộc cữu huyền tại kỳ yết ，thống trượng tiên hài sấn chi nhi xuất 。kỳ lư bị nhục triển chuyển du hạnh/hành/hàng ，đặc ngưu ký kiến toại ư lư sở ，thuyết già tha viết ： 「『善歌大好歌， 「『thiện Ca Đại hảo Ca ， 由歌果獲此； do Ca quả hoạch thử ； 見汝能歌唱， kiến nhữ năng Ca xướng ， 截却於雙耳。 tiệt khước ư song nhĩ 。 若不能防口， nhược/nhã bất năng phòng khẩu ， 不用善友言； bất dụng thiện hữu ngôn ； 非但截却耳， phi đãn tiệt khước nhĩ ， 舂臼項邊懸。』 thung cữu hạng biên huyền 。』 「驢復伽他而答之曰： 「lư phục già tha nhi đáp chi viết ： 「『缺齒應小語， 「『khuyết xỉ ưng tiểu ngữ ， 老特勿多言； lão đặc vật đa ngôn ； 汝但行夜食， nhữ đãn hạnh/hành/hàng dạ thực/tự ， 不久被繩纏。』」 bất cửu bị thằng triền 。』」 世尊告曰：「汝諸苾芻！勿生餘念。往時特牛者，即我身是。昔日驢者，即提婆達多是。往昔不用我言，已遭其苦。今日不聽吾說，現受如斯大殃。又諸苾芻，汝更應知！猶如今日提婆達多不用我言招其大苦。往昔之事，宜可更聽。汝諸苾芻！昔於一村，有一長者在此而住，有一大牛眾相具足。時彼長者延請沙門及婆羅門無依無怙貧窶商客，普設供養，行捨施已遂便解放，具相大牛隨所遊行更無拘繫。是時大牛既蒙釋放，隨意遊行追覓水草。時行陂澤陷深泥內，自出無由。是時長者日將曛暮，方見人傳遂尋覓之。到其牛所，長者念曰：『泥深牛大，我獨無堪，待至明朝詳來濟拔。』牛遂告曰：『可以繩綣繫我角上置於前面，任曉方來；如有猴狢來逼我時，我以綣繩振角驚怖。』其人遂即以繩繫角長，作其綣置地而去。既屆冥宵，野猴便至，遙覩其牛作斯言曰：『誰於此處偷竊藕根？』牛便報曰：『我被泥溺自出無由，非是竊心盜他蓮藕。』猴聞是語遂與言曰：『我之美饍何忽自來？』遂近其牛欲為屠害，牛告猴曰：『爾宜遠我，莫見相陵，勿使汝身遭羅苦毒。』猴雖聞告不齒其言，遂就牛邊欲為摣掣。時勃利沙婆(譯為牛王)見不用言，說伽他曰： Thế Tôn cáo viết ：「nhữ chư Bí-sô ！vật sanh dư niệm 。vãng thời đặc ngưu giả ，tức ngã thân thị 。tích nhật lư giả ，tức Đề bà đạt đa thị 。vãng tích bất dụng ngã ngôn ，dĩ tao kỳ khổ 。kim nhật bất thính ngô thuyết ，hiện thọ như tư Đại ương 。hựu chư Bí-sô ，nhữ cánh ứng tri ！do như kim nhật Đề bà đạt đa bất dụng ngã ngôn chiêu kỳ đại khổ 。vãng tích chi sự ，nghi khả cánh thính 。nhữ chư Bí-sô ！tích ư nhất thôn ，hữu nhất Trưởng-giả tại thử nhi trụ/trú ，hữu nhất Đại ngưu chúng tướng cụ túc 。thời bỉ Trưởng-giả duyên thỉnh Sa Môn cập Bà-la-môn vô y vô hỗ bần cũ thương khách ，phổ thiết cúng dường ，hạnh/hành/hàng xả thí dĩ toại tiện giải phóng ，cụ tướng đại ngưu tùy sở du hạnh/hành/hàng cánh vô câu hệ 。Thị thời Đại ngưu ký mông thích phóng ，tùy ý du hạnh/hành/hàng truy mịch thủy thảo 。thời hạnh/hành/hàng pha trạch hãm thâm nê nội ，tự xuất vô do 。Thị thời Trưởng-giả nhật tướng huân mộ ，phương kiến nhân truyền toại tầm mịch chi 。đáo kỳ ngưu sở ，Trưởng-giả niệm viết ：『nê thâm ngưu Đại ，ngã độc vô kham ，đãi chí minh triêu tường lai tế bạt 。』ngưu toại cáo viết ：『khả dĩ thằng quyển hệ ngã giác thượng trí ư tiền diện ，nhâm hiểu phương lai ；như hữu hầu 狢lai bức ngã thời ，ngã dĩ quyển thằng chấn giác kinh phố 。』kỳ nhân toại tức dĩ thằng hệ giác trường/trưởng ，tác kỳ quyển trí địa nhi khứ 。ký giới minh tiêu ，dã hầu tiện chí ，dao đổ kỳ ngưu tác tư ngôn viết ：『thùy ư thử xứ/xử thâu thiết ngẫu căn ？』ngưu tiện báo viết ：『ngã bị nê nịch tự xuất vô do ，phi thị thiết tâm đạo tha liên ngẫu 。』hầu văn thị ngữ toại dữ ngôn viết ：『ngã chi mỹ thiện hà hốt tự lai ？』toại cận kỳ ngưu dục vi đồ hại ，ngưu cáo hầu viết ：『nhĩ nghi viễn ngã ，mạc kiến tướng lăng ，vật sử nhữ thân tao La khổ độc 。』hầu tuy văn cáo bất xỉ kỳ ngôn ，toại tựu ngưu biên dục vi 摣xế 。thời bột lợi sa Bà (dịch vi ngưu vương )kiến bất dụng ngôn ，thuyết già tha viết ： 「『我非偷藕根， 「『ngã phi thâu ngẫu căn ， 亦非盜蓮者； diệc phi đạo liên giả ； 必若情存食， tất nhược/nhã Tình tồn thực/tự ， 上背應從刳。』 thượng bối ưng tùng khô 。』 「猴曰：『今正是時，應從背後次第而食。』擲上牛背下口欲飡，牛角振綣羂著猴項，遂便擺索空裏懸身。于時大牛說伽他曰： 「hầu viết ：『kim chánh Thị thời ，ưng tùng bối hậu thứ đệ nhi thực/tự 。』trịch thượng ngưu bối hạ khẩu dục thực ，ngưu giác chấn quyển quyển trước/trứ hầu hạng ，toại tiện bãi tác/sách không lý huyền thân 。vu thời Đại ngưu thuyết già tha viết ： 「『汝是美少年， 「『nhữ thị mỹ thiểu niên ， 戲者空中舞； hí giả không trung vũ ； 騁伎於村田， sính kỹ ư thôn điền ， 野田無施主。』 dã điền vô thí chủ 。』 「是時野猴亦以伽他而答牛曰： 「Thị thời dã hầu diệc dĩ già tha nhi đáp ngưu viết ： 「『我非作舞者， 「『ngã phi tác vũ giả ， 亦非美少年； diệc phi mỹ thiểu niên ； 帝釋投梯下， Đế Thích đầu thê hạ ， 吾當往梵天。』 ngô đương vãng Phạm Thiên 。』 「又復牛王更說頌曰： 「hựu phục ngưu vương cánh thuyết tụng viết ： 「『實非天帝釋， 「『thật phi Thiên đế thích ， 投梯往梵天； đầu thê vãng Phạm Thiên ； 繩綣急勒項， thằng quyển cấp lặc hạng ， 性命此時窮。』 tánh mạng thử thời cùng 。』 「汝諸苾芻！勿生異念。昔時牛王者，即我身是。往日野猴即天授是。往昔不用我言已遭其苦，今不聽吾說，現受如斯大殃。」 「nhữ chư Bí-sô ！vật sanh dị niệm 。tích thời ngưu vương giả ，tức ngã thân thị 。vãng nhật dã hầu tức thiên thụ thị 。vãng tích bất dụng ngã ngôn dĩ tao kỳ khổ ，kim bất thính ngô thuyết ，hiện thọ như tư Đại ương 。」 時諸苾芻復有疑念，遂便請問斷疑：「世尊！何故提婆達多，於世尊所起大嗔心，不隨正語，生阿毘止大苦燎身？」世尊告曰：「非但今日不用我言，身遭猛火一切無救。汝諸苾芻！宜更應聽。曾於往昔有一王都，王名制底迦，敷化於此。時王福力令其國界富饒昌熾安隱豐樂，多諸人眾無所匱乏。又復其王有大勝福，每欲坐時，有諸天眾捧其座足止在空裏。其王有一知國大臣，便生二子：大名出喜、小名眾愛。于時大兒每見其父以法非法而教於眾，遂便念曰：『我為長子職合襲官，我父終亡當大臣位，吾亦當以法及非法而教於物，緣斯惡業生捺落迦。豈若我今修出家行？』遂至父所求哀出家，父遂許之，於世尊處出家離俗。後於異時其父大臣掩隨他世，時第二子為國大臣，以法非法而化於俗，國人怨酷說其非理。時有一人旋遊村邑不期展轉，見彼大兄修出家行。于時苾芻見其客至，而問之曰：『爾從何處今來至斯？』其人報曰：『我住某城。』遂問其弟，客人具答：『彼行非法苦刻人庶，眾皆負怨無賴求生。』苾芻聞已告其人曰：『仁今可去勿生憂慼，我有容隙當往彼城，以理開導令行正法，冀望人庶離苦得安。』其人聞已遂還本處，報其親族具述所由，展轉風聞徹其小弟。弟即便往白其王曰：『我之大兄欲來至此。』王便告曰：『善哉！若至，彼即大臣。』其人白曰：『我已久來事王殿下，勞誠宿著其事如何？』王便告曰：『我之國法太子襲臣，事不可移，知欲何計？』王復告曰：『必汝情願，彼若來時，應云：「我大。」』既蒙王教內喜而歸。苾芻不久還其本邑，王眾見已咸悉起迎，唯獨其弟端居而住。苾芻告曰：『汝是我弟，何故端居？』其人報曰：『爾小，我大。如其不信應取證明。我長王宮王知大少，宜應共問決判真虛。』于時苾芻進白王曰：『我之二人誰為長子？』王乃故心而妄語曰：『此人當大，爾為小矣。』纔發言已，尋聲之後，天便放座摧之於地，即於口內臭氣外充。于時太子苾芻見斯事已說多頌曰： thời chư Bí-sô phục hưũ nghi niệm ，toại tiện thỉnh vấn đoạn nghi ：「Thế Tôn ！hà cố Đề bà đạt đa ，ư Thế Tôn sở khởi Đại sân tâm ，bất tùy chánh ngữ ，sanh A-tỳ chỉ đại khổ liệu thân ？」Thế Tôn cáo viết ：「phi đãn kim nhật bất dụng ngã ngôn ，thân tao mãnh hỏa nhất thiết vô cứu 。nhữ chư Bí-sô ！nghi cánh ưng thính 。tằng ư vãng tích hữu nhất Vương đô ，Vương danh chế để Ca ，phu hóa ư thử 。thời Vương phước lực lệnh kỳ quốc giới phú nhiêu xương sí an ổn phong lạc/nhạc ，đa chư nhân chúng vô sở quỹ phạp 。hựu phục kỳ Vương hữu Đại thắng phước ，mỗi dục tọa thời ，hữu chư Thiên Chúng phủng kỳ tọa túc chỉ tại không lý 。kỳ Vương hữu nhất tri quốc đại thần ，tiện sanh nhị tử ：Đại danh xuất hỉ 、tiểu danh chúng ái 。vu thời Đại nhi mỗi kiến kỳ phụ dĩ pháp phi pháp nhi giáo ư chúng ，toại tiện niệm viết ：『ngã vi trưởng tử chức hợp tập quan ，ngã phụ chung vong đương đại thần vị ，ngô diệc đương dĩ pháp cập phi pháp nhi giáo ư vật ，duyên tư ác nghiệp sanh nại lạc ca 。khởi nhược/nhã ngã kim tu xuất gia hạnh/hành/hàng ？』toại chí phụ sở cầu ai xuất gia ，phụ toại hứa chi ，ư Thế Tôn xứ/xử xuất gia ly tục 。hậu ư dị thời kỳ phụ đại thần yểm tùy tha thế ，thời đệ nhị tử vi quốc đại thần ，dĩ pháp phi pháp nhi hóa ư tục ，quốc nhân oán khốc thuyết kỳ phi lý 。thời hữu nhất nhân toàn du thôn ấp bất kỳ triển chuyển ，kiến bỉ Đại huynh tu xuất gia hạnh/hành/hàng 。vu thời Bí-sô kiến kỳ khách chí ，nhi vấn chi viết ：『nhĩ tùng hà xứ/xử kim lai chí tư ？』kỳ nhân báo viết ：『ngã trụ/trú mỗ thành 。』toại vấn kỳ đệ ，khách nhân cụ đáp ：『bỉ hạnh/hành/hàng phi pháp khổ khắc nhân thứ ，chúng giai phụ oán vô lại cầu sanh 。』Bí-sô văn dĩ cáo kỳ nhân viết ：『nhân kim khả khứ vật sanh ưu Thích ，ngã hữu dung khích đương vãng bỉ thành ，dĩ lý khai đạo lệnh hạnh/hành/hàng chánh pháp ，kí vọng nhân thứ ly khổ đắc an 。』kỳ nhân văn dĩ toại hoàn bổn xứ ，báo kỳ thân tộc cụ thuật sở do ，triển chuyển phong văn triệt kỳ tiểu đệ 。đệ tức tiện vãng bạch kỳ Vương viết ：『ngã chi Đại huynh dục lai chí thử 。』Vương tiện cáo viết ：『Thiện tai ！nhược/nhã chí ，bỉ tức đại thần 。』kỳ nhân bạch viết ：『ngã dĩ cửu lai sự vương điện hạ ，lao thành tú trước/trứ kỳ sự như hà ？』Vương tiện cáo viết ：『ngã chi quốc Pháp Thái-Tử tập Thần ，sự bất khả di ，tri dục hà kế ？』Vương phục cáo viết ：『tất nhữ Tình nguyện ，bỉ nhược/nhã lai thời ，ưng vân ：「ngã Đại 。」』ký mông Vương giáo nội hỉ nhi quy 。Bí-sô bất cửu hoàn kỳ bổn ấp ，Vương chúng kiến dĩ hàm tất khởi nghênh ，duy độc kỳ đệ đoan cư nhi trụ/trú 。Bí-sô cáo viết ：『nhữ thị ngã đệ ，hà cố đoan cư ？』kỳ nhân báo viết ：『nhĩ tiểu ，ngã Đại 。như kỳ bất tín ưng thủ chứng minh 。ngã trường/trưởng vương cung Vương tri Đại thiểu ，nghi ưng cọng vấn quyết phán chân hư 。』vu thời Bí-sô tiến/tấn bạch Vương viết ：『ngã chi nhị nhân thùy vi trưởng tử ？』Vương nãi cố tâm nhi vọng ngữ viết ：『thử nhân đương Đại ，nhĩ vi tiểu hĩ 。』tài phát ngôn dĩ ，tầm thanh chi hậu ，Thiên tiện phóng tọa tồi chi ư địa ，tức ư khẩu nội xú khí ngoại sung 。vu thời Thái-Tử Bí-sô kiến tư sự dĩ thuyết đa tụng viết ： 「『若人為妄語， 「『nhược/nhã nhân vi vọng ngữ ， 諸天便捨去； chư Thiên tiện xả khứ ； 口中臭氣出， khẩu trung xú khí xuất ， 失却天堂路； thất khước Thiên đường lộ ； 王應為實語， Vương ưng vi thật ngữ ， 平復還如故。 bình phục hoàn như cố 。 若其為妄語， nhược/nhã kỳ vi vọng ngữ ， 下道定當行； hạ đạo định đương hạnh/hành/hàng ； 當招無舌報， đương chiêu vô thiệt báo ， 猶若水中魚。 do nhược thủy trung ngư 。 若人乖法言， nhược/nhã nhân quai Pháp ngôn ， 作其非法說； tác kỳ phi pháp thuyết ； 王應為實語， Vương ưng vi thật ngữ ， 平復還如故。 bình phục hoàn như cố 。 若其為妄語， nhược/nhã kỳ vi vọng ngữ ， 下道定當行； hạ đạo định đương hạnh/hành/hàng ； 當作非男女， đương tác phi nam nữ ， 定受黃門形。 định thọ/thụ hoàng môn hình 。 若人乖法言， nhược/nhã nhân quai Pháp ngôn ， 作其非法說； tác kỳ phi pháp thuyết ； 王應為實語， Vương ưng vi thật ngữ ， 平復還如故。 bình phục hoàn như cố 。 若其為妄語， nhược/nhã kỳ vi vọng ngữ ， 下道定當行； hạ đạo định đương hạnh/hành/hàng ； 應時天不雨， ưng thời Thiên bất vũ ， 非時利雨流。 phi thời lợi vũ lưu 。 若人乖法言， nhược/nhã nhân quai Pháp ngôn ， 作其非法說； tác kỳ phi pháp thuyết ； 王應為實語， Vương ưng vi thật ngữ ， 平復還如故。 bình phục hoàn như cố 。 若其為妄語， nhược/nhã kỳ vi vọng ngữ ， 下道定當行； hạ đạo định đương hạnh/hành/hàng ； 當受蛇身報， đương thọ/thụ xà thân báo ， 兩舌口中生。 lưỡng thiệt khẩu trung sanh 。 若人乖法言， nhược/nhã nhân quai Pháp ngôn ， 作其非法說； tác kỳ phi pháp thuyết ； 王應為實語， Vương ưng vi thật ngữ ， 平復還如故。 bình phục hoàn như cố 。 若其為妄語， nhược/nhã kỳ vi vọng ngữ ， 下道定當行； hạ đạo định đương hạnh/hành/hàng ； 即如制底王， tức như chế để Vương ， 造其極惡業； tạo kỳ cực ác nghiệp ； 當趣阿毘止， đương thú A-tỳ chỉ ， 惡報處泥黎。』 ác báo xứ/xử nê lê 。』 「汝諸苾芻！勿生異念，其大臣長子，即是我昔身。其制底迦王，即今時天授！今仍於我，起極嗔心不受其語。緣斯惡報，生捺落迦在阿毘止。」 「nhữ chư Bí-sô ！vật sanh dị niệm ，kỳ đại thần trưởng tử ，tức thị ngã tích thân 。kỳ chế để Ca Vương ，tức kim thời thiên thụ ！kim nhưng ư ngã ，khởi cực sân tâm bất thọ/thụ kỳ ngữ 。duyên tư ác báo ，sanh nại lạc ca tại A-tỳ chỉ 。」 時有苾芻尚有疑念，更便請白斷疑世尊曰：「大德！何故提婆達多，大慈世尊為利益語，不能信用，生捺落迦阿毘止中，受大極苦？」世尊告曰：「汝諸苾芻！提婆達多非但今日不用我言受斯獄苦。又過去世時，亦不受語曾遭辛苦。汝今應聽。汝諸苾芻！於往昔時在一村內有妙巧師，機關善解在此村住，遂於相似族望之中納女為妻。綢繆結好懽娛得意，未久妊身，八九月已便生一息。既其誕已經三七日，作其懽會為授其名號曰巧容，如法長養漸至成立。其父不久遂爾身亡，其息於後便向餘村，更就巧師學機關技，復向餘邑轉求伉儷。有一長者，父女居門許與為妻，而報之曰：『汝齊某日促赴我言，不爽斯期任為婚娶，如其不及非我之愆。』巧容復往報巧師曰：『某村有女許我婚成，吉日時臨相期促至，如能赴節必不爽言。若也乖時非我之過。』巧師報曰：『必如是者，我當共汝赴彼促期，良日吉晨理難再得。』取木孔雀相與俱昇，不遠遐途促赴期日。時彼村邑人物共觀，見所未曾嗟其奇巧，既呈禮贈取婦歸還，遂與三人俱昇孔雀，機關轉發俄陵太虛，未盡浹辰倏歸故邑。既其到已，于時巧師報兒母曰：『此機關象汝可藏之，兒若索時必不應與。由其解去未學還歸，勿使其兒致遭苦厄。』其兒於後，數數從母索其孔雀：『我乘木象暫欲旋遊，欲使多人歸伏於我。』母遂報曰：『汝師去日固有留言，兒索象時不宜見與，但解昇去未體歸還，勿令因此致招苦厄。』兒報母曰：『去還之術，我已並知。師有慳心，不令見與。』女人心軟，數見求情，遂以機關持授其子。子得象已遂動發機，直上摶霄眾人歎善。其師見已而歎之曰：『此兒一去不復還來。』更轉機關往而不返，到大海上多雨少晴，所有機繩盡皆爛斷，雹之海內因乃命終。諸天見之說伽他曰： thời hữu Bí-sô thượng hữu nghi niệm ，cánh tiện thỉnh bạch đoạn nghi Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！hà cố Đề bà đạt đa ，đại từ Thế Tôn vi lợi ích ngữ ，bất năng tín dụng ，sanh nại lạc ca A-tỳ chỉ trung ，thọ/thụ Đại cực khổ ？」Thế Tôn cáo viết ：「nhữ chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa phi đãn kim nhật bất dụng ngã ngôn thọ/thụ tư ngục khổ 。hựu quá khứ thế thời ，diệc bất thọ/thụ ngữ tằng tao tân khổ 。nhữ kim ưng thính 。nhữ chư Bí-sô ！ư vãng tích thời tại nhất thôn nội hữu diệu xảo sư ，ky quan thiện giải tại thử thôn trụ/trú ，toại ư tương tự tộc vọng chi trung nạp nữ vi thê 。trù mâu kết/kiết hảo hoàn ngu đắc ý ，vị cửu nhâm thân ，bát cửu nguyệt dĩ tiện sanh nhất tức 。ký kỳ đản dĩ Kinh tam thất nhật ，tác kỳ hoàn hội vi thọ/thụ kỳ danh hiệu viết xảo dung ，như pháp trường/trưởng dưỡng tiệm chí thành lập 。kỳ phụ bất cửu toại nhĩ thân vong ，kỳ tức ư hậu tiện hướng dư thôn ，cánh tựu xảo sư học ky quan kĩ ，phục hướng dư ấp chuyển cầu kháng lệ 。hữu nhất Trưởng-giả ，phụ nữ cư môn hứa dữ vi thê ，nhi báo chi viết ：『nhữ tề mỗ nhật xúc phó ngã ngôn ，bất sảng tư kỳ nhâm vi hôn thú ，như kỳ bất cập phi ngã chi khiên 。』xảo dung phục vãng báo xảo sư viết ：『mỗ thôn hữu nữ hứa ngã hôn thành ，cát nhật thời lâm tướng kỳ xúc chí ，như năng phó tiết tất bất sảng ngôn 。nhược dã quai thời phi ngã chi quá/qua 。』xảo sư báo viết ：『tất như thị giả ，ngã đương cọng nhữ phó bỉ xúc kỳ ，lương nhật cát Thần lý nạn/nan tái đắc 。』thủ mộc Khổng-tước tướng dữ câu thăng ，bất viễn hà đồ xúc phó kỳ nhật 。thời bỉ thôn ấp nhân vật cọng quán ，kiến sở vị tằng ta kỳ kì xảo ，ký trình lễ tặng thủ phụ quy hoàn ，toại dữ tam nhân câu thăng Khổng-tước ，ky quan chuyển phát nga lăng thái hư ，vị tận tiếp Thần thúc quy cố ấp 。ký kỳ đáo dĩ ，vu thời xảo sư báo nhi mẫu viết ：『thử ky quan tượng nhữ khả tạng chi ，nhi nhược/nhã tác/sách thời tất bất ưng dữ 。do kỳ giải khứ vị học hoàn quy ，vật sử kỳ nhi trí tao khổ ách 。』kỳ nhi ư hậu ，sát sát tùng mẫu tác/sách kỳ Khổng-tước ：『ngã thừa mộc tượng tạm dục toàn du ，dục sử đa nhân quy phục ư ngã 。』mẫu toại báo viết ：『nhữ sư khứ nhật cố hữu lưu ngôn ，nhi tác/sách tượng thời bất nghi kiến dữ ，đãn giải thăng khứ vị thể quy hoàn ，vật lệnh nhân thử trí chiêu khổ ách 。』nhi báo mẫu viết ：『khứ hoàn chi thuật ，ngã dĩ tịnh tri 。sư hữu xan tâm ，bất lệnh kiến dữ 。』nữ nhân tâm nhuyễn ，số kiến cầu Tình ，toại dĩ ky quan trì thọ/thụ kỳ tử 。tử đắc tượng dĩ toại động phát ky ，trực thượng đoàn tiêu chúng nhân thán thiện 。kỳ sư kiến dĩ nhi thán chi viết ：『thử nhi nhất khứ bất phục hoàn lai 。』cánh chuyển ky quan vãng nhi bất phản ，đáo đại hải thượng đa vũ thiểu Tình ，sở hữu ky thằng tận giai lạn/lan đoạn ，bạc chi hải nội nhân nãi mạng chung 。chư Thiên kiến chi thuyết già tha viết ： 「『諸有悲憐出益語， 「『chư hữu bi liên xuất ích ngữ ， 不從其教自隨心； bất tùng kỳ giáo tự tùy tâm ； 木象無師強乘去， mộc tượng vô sư cường thừa khứ ， 終於大海見身沈。』」 chung ư đại hải kiến thân trầm 。』」 世尊告曰：「汝諸苾芻！勿生異念。往時機關師者，即我身是。其弟子者，即提婆達多是。往背利語，已遭沈沒之殃。今棄益言，現受燒身之酷。」 Thế Tôn cáo viết ：「nhữ chư Bí-sô ！vật sanh dị niệm 。vãng thời ky quan sư giả ，tức ngã thân thị 。kỳ đệ-tử giả ，tức Đề bà đạt đa thị 。vãng bối lợi ngữ ，dĩ tao trầm một chi ương 。kim khí ích ngôn ，hiện thọ thiêu thân chi khốc 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十一 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập nhất 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 爾時阿瑜率滿鄔波離，請世尊曰：「大德所云：『僧伽破壞。』復云：『僧伽和合。』未知齊何名為破壞？未知齊幾名作和合？」世尊告曰：「若復苾芻，於其非法作非法想，現有別住作別住心，作羯磨者，齊此名為破壞羯磨僧伽也。若其於法而為法想，於和合眾作和合想，為羯磨者，齊此名為僧伽和合。何謂破僧？若一苾芻，是亦不能破僧伽也。若二、若三乃至於八，亦復不能破和合眾。如其至九或復過斯，有兩僧伽，方名破眾，作其羯磨并復行籌。何謂羯磨？即如提婆達多於諸苾芻告令教誨制其學處：『汝等苾芻！須知有其五種禁法。何謂為五？具壽！若有苾芻不居阿蘭若，是則清淨、是則解脫、是正出離超於苦樂，能得勝處。如是於樹下坐、常行乞食、但畜三衣、著糞掃服，具壽！斯謂苾芻，是則清淨、是則解脫、是正出離超於苦樂，能得勝處。若具壽！諸苾芻眾忍此五種勝上禁法，是清淨、是解脫是出離者，應可遠彼沙門喬答摩，應可離彼與其別居，不應親附，此是其白。』如是羯磨准白應為。云何行籌？即如提婆達多於諸苾芻告令教誡制諸學處：『具壽！有五勝法，是則清淨、是則解脫、是正出離超越苦樂，能得勝處。云何為五？具壽！若有苾芻，不住阿蘭若，是則清淨、是則解脫、是正出離超越苦樂，能得勝處。如是於樹下坐、常行乞食、但畜三衣、著糞掃衣。具壽！苾芻行時，是則清淨、是則解脫、是正出離超越苦樂，能得勝處。若具壽諸苾芻忍此五種勝上禁法，是清淨、是解脫是出離者，應可遠彼沙門喬答摩，應可離彼與其別住，不應親附，應可受籌。』提婆達多并身第五而受籌者，是名受籌。」內頌曰： nhĩ thời a du suất mãn ổ ba ly ，thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức sở vân ：『tăng già phá hoại 。』phục vân ：『tăng già hòa hợp 。』vị tri tề hà danh vi phá hoại ？vị tri tề kỷ danh tác hòa hợp ？」Thế Tôn cáo viết ：「nhược phục Bí-sô ，ư kỳ phi pháp tác phi pháp tưởng ，hiện hữu biệt trụ/trú tác biệt trụ tâm ，tác Yết-ma giả ，tề thử danh vi phá hoại yết ma tăng già dã 。nhược/nhã kỳ ư Pháp nhi vi pháp tưởng ，ư hòa hợp chúng tác hòa hợp tưởng ，vi Yết-ma giả ，tề thử danh vi tăng già hòa hợp 。hà vị phá tăng ？nhược/nhã nhất Bí-sô ，thị diệc bất năng phá tăng già dã 。nhược/nhã nhị 、nhược/nhã tam nãi chí ư bát ，diệc phục bất năng phá hòa hợp chúng 。như kỳ chí cửu hoặc phục quá/qua tư ，hữu lượng (lưỡng) tăng già ，phương danh phá chúng ，tác kỳ Yết-ma tinh phục hạnh/hành/hàng trù 。hà vị Yết-ma ？tức như Đề bà đạt đa ư chư Bí-sô cáo lệnh giáo hối chế kỳ học xứ ：『nhữ đẳng Bí-sô ！tu tri hữu kỳ ngũ chủng cấm Pháp 。hà vị vi ngũ ？cụ thọ ！nhược hữu Bí-sô bất cư A-lan-nhã ，thị tắc thanh tịnh 、thị tắc giải thoát 、thị chánh xuất ly siêu ư khổ lạc/nhạc ，năng đắc thắng xứ 。như thị ư thụ hạ tọa 、thường hạnh/hành/hàng khất thực 、đãn súc tam y 、trước/trứ phẩn tảo phục ，cụ thọ ！tư vị Bí-sô ，thị tắc thanh tịnh 、thị tắc giải thoát 、thị chánh xuất ly siêu ư khổ lạc/nhạc ，năng đắc thắng xứ 。nhược/nhã cụ thọ ！chư Bí-sô chúng nhẫn thử ngũ chủng thắng thượng cấm Pháp ，thị thanh tịnh 、thị giải thoát thị xuất ly giả ，ưng khả viễn bỉ Sa Môn kiều đáp ma ，ưng khả ly bỉ dữ kỳ biệt cư ，bất ưng thân phụ ，thử thị kỳ bạch 。』như thị Yết-ma chuẩn bạch ưng vi 。vân hà hạnh/hành/hàng trù ？tức như Đề bà đạt đa ư chư Bí-sô cáo lệnh giáo giới chế chư học xứ ：『cụ thọ ！hữu ngũ thắng Pháp ，thị tắc thanh tịnh 、thị tắc giải thoát 、thị chánh xuất ly siêu việt khổ lạc/nhạc ，năng đắc thắng xứ 。vân hà vi ngũ ？cụ thọ ！nhược hữu Bí-sô ，bất trụ A-lan-nhã ，thị tắc thanh tịnh 、thị tắc giải thoát 、thị chánh xuất ly siêu việt khổ lạc/nhạc ，năng đắc thắng xứ 。như thị ư thụ hạ tọa 、thường hạnh/hành/hàng khất thực 、đãn súc tam y 、trước/trứ phẩn tảo y 。cụ thọ ！Bí-sô hạnh/hành/hàng thời ，thị tắc thanh tịnh 、thị tắc giải thoát 、thị chánh xuất ly siêu việt khổ lạc/nhạc ，năng đắc thắng xứ 。nhược/nhã cụ thọ chư Bí-sô nhẫn thử ngũ chủng thắng thượng cấm Pháp ，thị thanh tịnh 、thị giải thoát thị xuất ly giả ，ưng khả viễn bỉ Sa Môn kiều đáp ma ，ưng khả ly bỉ dữ kỳ biệt trụ/trú ，bất ưng thân phụ ，ưng khả thọ/thụ trù 。』Đề bà đạt đa tinh thân đệ ngũ nhi thọ/thụ trù giả ，thị danh thọ/thụ trù 。」nội tụng viết ： 非一破僧伽， phi nhất phá tăng già ， 至九方能破， chí cửu phương năng phá ， 并作羯磨事， tinh tác Yết-ma sự ， 行籌說非法。 hạnh/hành/hàng trù thuyết phi Pháp 。 具壽鄔波離請世尊曰：「大德！且如被捨置人，此人能作破僧伽事，及以隨順捨置之人，乃至隨此隨順之人，為破僧事；非能捨置、非隨順捨置、非隨順隨順，為破僧事耶？為當能捨置人為破僧事，及以隨順能捨置人，乃至隨此隨順之人，為破僧事；非被捨置、非隨捨置、亦非隨此隨順之人，為破僧事耶？又復為當被捨置人，及以隨順捨置之人，為破僧事；非隨順隨順，非能捨置，亦非隨此能捨置人，乃至亦非隨此隨順，為破僧事耶？為當被捨置人，及隨順隨順，為破僧事；非隨捨置，及非能捨置，并非隨能捨置，乃至亦非隨此隨順，為破僧事耶？ cụ thọ ổ ba ly thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！thả như bị xả trí nhân ，thử nhân năng tác phá tăng già sự ，cập dĩ tùy thuận xả trí chi nhân ，nãi chí tùy thử tùy thuận chi nhân ，vi phá tăng sự ；phi năng xả trí 、phi tùy thuận xả trí 、phi tùy thuận tùy thuận ，vi phá tăng sự da ？vi đương năng xả trí nhân vi phá tăng sự ，cập dĩ tùy thuận năng xả trí nhân ，nãi chí tùy thử tùy thuận chi nhân ，vi phá tăng sự ；phi bị xả trí 、phi tùy xả trí 、diệc phi tùy thử tùy thuận chi nhân ，vi phá tăng sự da ？hựu phục vi đương bị xả trí nhân ，cập dĩ tùy thuận xả trí chi nhân ，vi phá tăng sự ；phi tùy thuận tùy thuận ，phi năng xả trí ，diệc phi tùy thử năng xả trí nhân ，nãi chí diệc phi tùy thử tùy thuận ，vi phá tăng sự da ？vi đương bị xả trí nhân ，cập tùy thuận tùy thuận ，vi phá tăng sự ；phi tùy xả trí ，cập phi năng xả trí ，tinh phi tùy năng xả trí ，nãi chí diệc phi tùy thử tùy thuận ，vi phá tăng sự da ？ 「為當能捨置人，及隨能捨置，為破僧事；非隨此隨順、非被捨置、非隨捨置，及非隨此隨順之人，為破僧事耶？ 「vi đương năng xả trí nhân ，cập tùy năng xả trí ，vi phá tăng sự ；phi tùy thử tùy thuận 、phi bị xả trí 、phi tùy xả trí ，cập phi tùy thử tùy thuận chi nhân ，vi phá tăng sự da ？ 「為當能捨置人，及隨順隨順，為破僧事；非隨能捨置及被捨置，非隨捨置非隨順隨順，為破僧事耶？ 「vi đương năng xả trí nhân ，cập tùy thuận tùy thuận ，vi phá tăng sự ；phi tùy năng xả trí cập bị xả trí ，phi tùy xả trí phi tùy thuận tùy thuận ，vi phá tăng sự da ？ 「為當隨順被捨置人，及隨順隨順被捨置人，為破僧事；非餘四耶？ 「vi đương tùy thuận bị xả trí nhân ，cập tùy thuận tùy thuận bị xả trí nhân ，vi phá tăng sự ；phi dư tứ da ？ 「為當隨順能捨置人，及隨順隨順，為破僧事；非餘四耶？ 「vi đương tùy thuận năng xả trí nhân ，cập tùy thuận tùy thuận ，vi phá tăng sự ；phi dư tứ da ？ 「為當被捨置人，及能捨置人，為破僧事；非餘四耶？ 「vi đương bị xả trí nhân ，cập năng xả trí nhân ，vi phá tăng sự ；phi dư tứ da ？ 「又復為當被捨置人為破僧事，非餘五耶？ 「hựu phục vi đương bị xả trí nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？ 「為當隨此被捨置人為破僧事，非餘五耶？ 「vi đương tùy thử bị xả trí nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？ 「為當隨此隨順之人為破僧事，非餘五耶？ 「vi đương tùy thử tùy thuận chi nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？ 「為當能捨置人為破僧事，非餘五耶？ 「vi đương năng xả trí nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？ 「為當隨此能捨置人為破僧事，非餘五耶？ 「vi đương tùy thử năng xả trí nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？ 「為當隨此隨順之人為破僧事，非餘五耶？」 「vi đương tùy thử tùy thuận chi nhân vi phá tăng sự ，phi dư ngũ da ？」 世尊告曰：「鄔波離！斯等諸人咸能破壞和合之眾，但唯除彼被捨置人，此一不能破僧伽。」 Thế Tôn cáo viết ：「ổ ba ly ！tư đẳng chư nhân hàm năng phá hoại hòa hợp chi chúng ，đãn duy trừ bỉ bị xả trí nhân ，thử nhất bất năng phá tăng già 。」 故內頌曰： cố nội tụng viết ： 三二一能破， tam nhị nhất năng phá ， 餘非可類知； dư phi khả loại tri ； 破眾三六殊， phá chúng tam lục thù ， 唯除被捨置。 duy trừ bị xả trí 。 具壽鄔波離請世尊曰：「大德！如世尊說：『若有人破和合眾已，此人定生無間之罪，亦成無間之業者。』大德！未知苾芻齊何名為破和合眾，生無間罪、成無間業耶？」 cụ thọ ổ ba ly thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！như Thế Tôn thuyết ：『nhược hữu nhân phá hòa hợp chúng dĩ ，thử nhân định sanh Vô gián chi tội ，diệc thành Vô gián chi nghiệp giả 。』Đại Đức ！vị tri Bí-sô tề hà danh vi phá hòa hợp chúng ，sanh Vô gián tội 、thành Vô gián nghiệp da ？」 (無間罪者，謂若墮在捺落迦中，受罪之時曾無間隙。無間業者，謂從人道更無間隔垂墮泥犁。無間之字雖同，其義條然自別，苦無間隙。梵云「阿毘止」。無間墜墮，梵云「阿難呾利耶」，若取正譯應云「無隙」。無隙無間不能異舊，且後俱題無間之字，不云「無隙」。事乃分疆無間，即生墮獄中無隙，或餘身方受，有斯差別故致十八不同耳) (Vô gián tội giả ，vị nhược/nhã đọa tại nại lạc ca trung ，thọ/thụ tội chi thời tằng Vô gián khích 。Vô gián nghiệp giả ，vị tùng nhân đạo cánh Vô gián cách thùy đọa Nê Lê 。Vô gián chi tự tuy đồng ，kỳ nghĩa điều nhiên tự biệt ，khổ Vô gián khích 。phạm vân 「A-tỳ chỉ 」。Vô gián trụy đọa ，phạm vân 「A-nan đát lợi da 」，nhược/nhã thủ chánh dịch ưng vân 「vô khích 」。vô khích Vô gián bất năng dị cựu ，thả hậu câu Đề Vô gián chi tự ，bất vân 「vô khích 」。sự nãi phần cương Vô gián ，tức sanh đọa ngục trung vô khích ，hoặc dư thân phương thọ/thụ ，hữu tư sái biệt cố trí thập bát bất đồng nhĩ ) 世尊告曰：「鄔波離！若苾芻於非法事作非法想，及正破時為非法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，成無間業。 Thế Tôn cáo viết ：「ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法事作非法想，及正破時為其法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間之業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời vi kỳ pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián chi nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法事作非法想，及正破時便生猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời tiện sanh do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法事作法想，及正破時為非法想，於諸苾芻教誡令學，言破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，亦成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，ngôn phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，diệc thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法事而作法想，及正破時亦為法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự nhi tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời diệc vi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法事作法想，及正破時便起猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sự tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời tiện khởi do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作非法想，及正破時亦為非法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，亦成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời diệc vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，diệc thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作非法想，及正破時為其法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời vi kỳ pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作非法想，及正破時便生猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác phi pháp tưởng ，cập chánh phá thời tiện sanh do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作法想，及正破時為非法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作法想，及正破時亦為法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，斯乃但生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời diệc vi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，tư nãi đãn sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法作法想，及正破時便起猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp tác pháp tưởng ，cập chánh phá thời tiện khởi do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法生猶豫心，及正破時為非法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sanh do dự tâm ，cập chánh phá thời vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法生猶豫心，及正破時便為法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp sanh do dự tâm ，cập chánh phá thời tiện vi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於非法作猶豫心，及正破時亦生猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư phi pháp tác do dự tâm ，cập chánh phá thời diệc sanh do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法生猶豫心，及正破時為非法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp sanh do dự tâm ，cập chánh phá thời vi phi pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法生猶豫心，及正破時便生法想，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp sanh do dự tâm ，cập chánh phá thời tiện sanh pháp tưởng ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「又鄔波離！若苾芻於法生猶豫心，及正破時亦生猶豫，於諸苾芻教誡令學，定破僧伽。鄔波離！齊此名為破和合眾，此生無間之罪，不成無間業。 「hựu ổ ba ly ！nhược/nhã Bí-sô ư Pháp sanh do dự tâm ，cập chánh phá thời diệc sanh do dự ，ư chư Bí-sô giáo giới lệnh học ，định phá tăng già 。ổ ba ly ！tề thử danh vi phá hòa hợp chúng ，thử sanh Vô gián chi tội ，bất thành Vô gián nghiệp 。 「鄔波離！此中總有一十八句，就中六句，由正破時作非法想而為誑說。由心重故，遂生無間罪，成無間業。餘十二句，由心輕故，不成無間業。」 「ổ ba ly ！thử trung tổng hữu nhất thập bát cú ，tựu trung lục cú ，do chánh phá thời tác phi pháp tưởng nhi vi cuống thuyết 。do tâm trọng cố ，toại sanh Vô gián tội ，thành Vô gián nghiệp 。dư thập nhị cú ，do tâm khinh cố ，bất thành Vô gián nghiệp 。」 攝頌曰： nhiếp tụng viết ： 初六建首皆非法， sơ lục kiến thủ giai phi pháp ， 中六初並法應知， trung lục sơ tịnh Pháp ứng tri ， 下六初三非法心， hạ lục sơ tam phi pháp tâm ， 下三是法應須識。 hạ tam thị pháp ưng tu thức 。 初六中三上非法， sơ lục trung tam thượng phi pháp ， 下三法想理須知， hạ tam Pháp tưởng lý tu tri ， 中六中間與此同， trung lục trung gian dữ thử đồng ， 下六中間盡猶豫。 hạ lục trung gian tận do dự 。 最初六句後上三， tối sơ lục cú hậu thượng tam ， 非法法想并猶豫， phi pháp pháp tưởng tinh do dự ， 自餘五處咸同此， tự dư ngũ xứ/xử hàm đồng thử ， 是故便成十八殊。 thị cố tiện thành thập bát thù 。 非法、非法、非法、非法、非法、非法，非法、非法、非法、法、法、法，非法、法、疑、非法、法、疑。 phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、phi pháp ，phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp ，phi pháp 、Pháp 、nghi 、phi pháp 、Pháp 、nghi 。 法、法、法、法、法、法，非法、非法、非法、法、法、法，非法、法、疑、非法、法、疑。 Pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp ，phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp ，phi pháp 、Pháp 、nghi 、phi pháp 、Pháp 、nghi 。 非法、非法、非法、法、法、法，疑、疑、疑、疑、疑、疑，非法、法、疑、非法、法、疑。 phi pháp 、phi pháp 、phi pháp 、Pháp 、Pháp 、Pháp ，nghi 、nghi 、nghi 、nghi 、nghi 、nghi ，phi pháp 、Pháp 、nghi 、phi pháp 、Pháp 、nghi 。 (雖有長行及以攝頌，猶疑創學未體區分，輒復更准頌文出其題目，欲使長行易曉，無梗滯於初心，十八分明，冀不疑於後唱；復恐寫人致誤，有舛譯文，故復印以九行，庶無三豕之謬也。詳夫律教東流綿歷多代，四部譯匠並勵慇心，或親涉龍河，或傳文龜洛，至於破僧句數多並未詳，致使後人懷疑。卒歲尋文者則疑文於節段，逐義者乃惑義於分疆，造疏出釋之家並懷疑於先唱。是知輕身殉命振錫鶴林，亡己濟人褰衣鷲嶺，頗得詳談疑滯決擇是非，冀補闕遺永除惶惑。望龍華之後會，得法忍於初心，福被無疆俱時啟悟。) (tuy hữu trường hàng cập dĩ nhiếp tụng ，do nghi sang học vị thể khu phần ，triếp phục cánh chuẩn tụng văn xuất kỳ đề mục ，dục sử trường hàng dịch hiểu ，vô ngạnh trệ ư sơ tâm ，thập bát phân minh ，kí bất nghi ư hậu xướng ；phục khủng tả nhân trí ngộ ，hữu suyễn dịch văn ，cố phục ấn dĩ cửu hạnh/hành/hàng ，thứ vô tam thỉ chi mậu dã 。tường phu luật giáo Đông lưu miên lịch đa đại ，tứ bộ dịch tượng tịnh lệ ân tâm ，hoặc thân thiệp Long hà ，hoặc truyền văn quy lạc ，chí ư phá tăng cú số đa tịnh vị tường ，trí sử hậu nhân hoài nghi 。tốt tuế tầm văn giả tức nghi văn ư tiết đoạn ，trục nghĩa giả nãi hoặc nghĩa ư phần cương ，tạo sớ xuất thích chi gia tịnh hoài nghi ư tiên xướng 。thị tri khinh thân tuẫn mạng chấn tích Hạc lâm ，vong kỷ tế nhân khiên y Thứu lĩnh ，phả đắc tường đàm nghi trệ quyết trạch thị phi ，kí bổ khuyết di vĩnh trừ hoàng hoặc 。vọng long hoa chi hậu hội ，đắc pháp nhẫn ư sơ tâm ，phước bị vô cương câu thời khải ngộ 。) 鄔波離請世尊曰：「大德！若是破僧，皆是僧伽擾亂；若是擾亂，即是破僧耶？」佛言：「自有破僧而非擾亂，應為四句。云何破僧而非擾亂？自有僧破而不受行十四種破壞之事。云何僧伽擾亂而非破僧？自有受行十四種破壞之事，然非破僧。云何擾亂而為破僧？謂受行十四種事，并為破僧。有二俱無，謂除前相，是四句。」 ổ ba ly thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！nhược/nhã thị phá tăng ，giai thị tăng già nhiễu loạn ；nhược/nhã thị nhiễu loạn ，tức thị phá tăng da ？」Phật ngôn ：「tự hữu phá tăng nhi phi nhiễu loạn ，ưng vi tứ cú 。vân hà phá tăng nhi phi nhiễu loạn ？tự hữu tăng phá nhi bất thọ/thụ hạnh/hành/hàng thập tứ chủng phá hoại chi sự 。vân hà tăng già nhiễu loạn nhi phi phá tăng ？tự hữu thọ/thụ hạnh/hành/hàng thập tứ chủng phá hoại chi sự ，nhiên phi phá tăng 。vân hà nhiễu loạn nhi vi phá tăng ？vị thọ/thụ hạnh/hành/hàng thập tứ chủng sự ，tinh vi phá tăng 。hữu nhị câu vô ，vị trừ tiền tướng ，thị tứ cú 。」 「大德！若有破僧皆別住，但有別住即破僧耶？」 「Đại Đức ！nhược hữu phá tăng giai biệt trụ/trú ，đãn hữu biệt trụ/trú tức phá tăng da ？」 「應為四句。」 「ưng vi tứ cú 。」 爾時世尊為阿若憍陳如及八萬天子，以施法味皆令充足。爾時苾芻咸皆有疑，請問世尊：「彼憍陳如及諸天子，先作何業令法味具足？」 nhĩ thời Thế Tôn vi A-nhã Kiều-trần-như cập bát vạn Thiên Tử ，dĩ thí pháp vị giai lệnh sung túc 。nhĩ thời Bí-sô hàm giai hữu nghi ，thỉnh vấn Thế Tôn ：「bỉ Kiều-trần-như cập chư Thiên Tử ，tiên tác hà nghiệp lệnh pháp vị cụ túc ？」 佛告諸苾芻：「汝等諦聽！我於往昔在不定聚，於大海中而作龜身，於諸龜中而復為王。後於異時有五百商人，乘舡入海到於寶所採種種寶。既獲寶已而還本國，於其中路遇磨竭魚非理損舡，諸商人等皆悉悲號同聲大叫。時彼龜王聞此叫聲從水而出，詣商人所作是言：『汝等勿怖，宜上我背。我今載汝令得出海身命得全。』於是眾商一時乘龜而發趣岸，人眾既多所載極重，住於精進心不退轉，受大疲苦既已度畢，便於岸上展頭而臥。去身不遠有諸蟻城，其中一蟻漸次遊行，聞龜香氣前至龜所，乃見此龜舒頸而臥，身既廣大復不動搖。蟻即速行至於本城，呼諸蟻眾其數八萬同時往彼。是時彼龜睡重如死，都不覺知，蟻食皮膚困乏未覺。漸食精肉方始覺知，乃見諸蟻遍身而食，便作是念：『我若動搖迴轉身者，必當害蟻，乍可棄捨身命，終不損他。』作是念已，支節將散要處穿穴，便發願言：『如我今世以身血肉濟諸蟻等令得充足，於當來世證菩提時，此諸蟻等皆以法味令其充足。』」佛告諸苾芻等：「勿生異念，往昔龜王者，即我身是。彼引導蟻子，即憍陳如是。彼八萬蟻，以憍陳如引來食我血肉得使充足，即八萬諸天是。我以過去世以血肉充足，今世成佛以法味充足。苾芻當知：如常所說黑、雜二業，汝應當捨；白白之業，汝應當修。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đế thính ！ngã ư vãng tích tại bất định tụ ，ư Đại hải trung nhi tác quy thân ，ư chư quy trung nhi phục vi Vương 。hậu ư dị thời hữu ngũ bách thương nhân ，thừa hang nhập hải đáo ư bảo sở thải chủng chủng bảo 。ký hoạch bảo dĩ nhi hoàn bổn quốc ，ư kỳ trung lộ ngộ ma kiệt ngư phi lý tổn hang ，chư thương nhân đẳng giai tất bi hiệu đồng thanh Đại khiếu 。thời bỉ quy Vương văn thử khiếu thanh tùng thủy nhi xuất ，nghệ thương nhân sở tác thị ngôn ：『nhữ đẳng vật bố/phố ，nghi thượng ngã bối 。ngã kim tái nhữ lệnh đắc xuất hải thân mạng đắc toàn 。』ư thị chúng thương nhất thời thừa quy nhi phát thú ngạn ，nhân chúng ký đa sở tái cực trọng ，trụ/trú ư tinh tấn tâm Bất-thoái-chuyển ，thọ/thụ Đại bì khổ ký dĩ độ tất ，tiện ư ngạn thượng triển đầu nhi ngọa 。khứ thân bất viễn hữu chư nghĩ thành ，kỳ trung nhất nghĩ tiệm thứ du hạnh/hành/hàng ，văn quy hương khí tiền chí quy sở ，nãi kiến thử quy thư cảnh nhi ngọa ，thân ký quảng đại phục bất động dao 。nghĩ tức tốc hạnh/hành/hàng chí ư bổn thành ，hô chư nghĩ chúng kỳ số bát vạn đồng thời vãng bỉ 。Thị thời bỉ quy thụy trọng như tử ，đô bất giác tri ，nghĩ thực/tự bì phu khốn phạp vị giác 。tiệm thực/tự tinh nhục phương thủy giác tri ，nãi kiến chư nghĩ biến thân nhi thực/tự ，tiện tác thị niệm ：『ngã nhược/nhã động dao hồi chuyển thân giả ，tất đương hại nghĩ ，sạ khả khí xả thân mạng ，chung bất tổn tha 。』tác thị niệm dĩ ，chi tiết tướng tán yếu xứ/xử xuyên huyệt ，tiện phát nguyện ngôn ：『như ngã kim thế dĩ thân huyết nhục tế chư nghĩ đẳng lệnh đắc sung túc ，ư đương lai thế chứng Bồ-đề thời ，thử chư nghĩ đẳng giai dĩ pháp vị lệnh kỳ sung túc 。』」Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「vật sanh dị niệm ，vãng tích quy Vương giả ，tức ngã thân thị 。bỉ dẫn đạo nghĩ tử ，tức Kiều-trần-như thị 。bỉ bát vạn nghĩ ，dĩ Kiều-trần-như dẫn lai thực/tự ngã huyết nhục đắc sử sung túc ，tức bát vạn chư Thiên thị 。ngã dĩ quá khứ thế dĩ huyết nhục sung túc ，kim thế thành Phật dĩ pháp vị sung túc 。Bí-sô đương tri ：như thường sở thuyết hắc 、tạp nhị nghiệp ，nhữ ứng đương xả ；bạch bạch chi nghiệp ，nhữ ứng đương tu 。」 爾時世尊為五苾芻先說法味，皆令充足，超生死海，將趣勝因究竟涅盤。爾時苾芻咸皆有疑，請問世尊：「此五苾芻先作何業，得法味具足？大師哀愍，於生死海強拔令出，方便安置究竟涅槃。唯願為說。」 nhĩ thời Thế Tôn vi ngũ Bí-sô tiên thuyết pháp vị ，giai lệnh sung túc ，siêu sanh tử hải ，tướng thú thắng nhân cứu cánh Niết-Bàn 。nhĩ thời Bí-sô hàm giai hữu nghi ，thỉnh vấn Thế Tôn ：「thử ngũ Bí-sô tiên tác hà nghiệp ，đắc pháp vị cụ túc ？Đại sư ai mẩn ，ư sanh tử hải cường bạt lệnh xuất ，phương tiện an trí cứu cánh Niết Bàn 。duy nguyện vi thuyết 。」 佛告諸苾芻：「此非希有！我今於此離貪、瞋、癡，生老病死、憂悲苦惱皆悉解脫，一切智、一切種智、一切智智皆得自在，此五苾芻以法味具足，於生死海強令出離，安置究竟涅槃。我於昔時未離貪、瞋、癡、生老病死，未得解脫，尚為此輩，我以身血充足已，令住五戒，此是希有。汝等諦聽！往昔波羅痆斯城中有一國王名金剛臂，正法化世國土安樂，人民熾盛五穀豐熟。其王淳信稟性賢善，樂自利他有慈悲心，具大威德樂行正法，憐愍眾生諸有財物能捨能施，於大捨中而自安住。彼王極修習慈悲，晝夜六時入慈悲定，為入定故，所有求者皆不得施。王知此事告群臣曰：『於城四門各置施堂用貯財物，若有沙門、婆羅門、貧窮、孤露、遠來求者，皆悉與之。』群臣聞勅即奉王命，於波羅痆斯城四門，各置施堂，積貯財物及諸飲食、衣服、臥具、金銀、摩尼、真珠、琉璃、螺石、珊瑚、馬瑙、璧玉、珂貝、赤真珠、右旋螺貝等大物資糧安置其中，為給施充足貧窮故。又於異時，多聞藥叉從阿洛迦筏底王城驅出，吸人精氣。五藥叉處處遊行，至波羅痆斯城外，乃見牧牛羊及負柴草人，并店肆諸估賣人。見已即問諸人：『汝等豈不怖我？』諸人報曰：『何故怖汝？』藥叉又報：『何故不怖？』諸人報曰：『我王性大慈悲，於諸有情利樂意樂，晝夜六時入慈悲定。』時彼藥叉即便化身為婆羅門遊四施堂。既見知已，時金臂王從定而出，遂整衣服具諸威儀。時五藥叉往至王所，舉手讚歎：『唯願大王！福壽長遠。』白言：『大王！我今飢渴，唯願慈悲布施飲食。』王告侍臣當施種種上妙飲食。時五藥叉即白王言：『我渴飲血，飢唯食肉，不喫餘食。』王告侍臣：『勿損眾生，當可求覓自死血肉，施彼令食。』時五藥叉復白王言：『我今所食惟熱肉血，而不食彼自死肉血。』王既聞已復作是念：『不可損生施彼而食，當以我身熱血熱肉施彼食之。』作是念已，即命醫人。醫既到已，王尋報言：『當刺我身五處出血，令五藥叉各各飲之。』醫便答王：『此五藥叉至極下品，我今不忍刺王出血。』王善醫術皆悉明了，遂自以針刺其五處，令血流出令彼飽滿，復為說法令其充足，授與五戒。」佛告諸苾芻：「勿生異念！彼金臂王即我身是，五藥叉者五苾芻是。我於往時施彼血肉及為說法授與五戒。我於今時，為說正法令住見諦究竟涅槃。汝諸苾芻！應如是學。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thử phi hy hữu ！ngã kim ư thử ly tham 、sân 、si ，sanh lão bệnh tử 、ưu bi khổ não giai tất giải thoát ，nhất thiết trí 、nhất thiết chủng trí 、nhất thiết trí trí giai đắc tự tại ，thử ngũ Bí-sô dĩ pháp vị cụ túc ，ư sanh tử hải cường lệnh xuất ly ，an trí cứu cánh Niết Bàn 。ngã ư tích thời vị ly tham 、sân 、si 、sanh lão bệnh tử ，vị đắc giải thoát ，thượng vi thử bối ，ngã dĩ thân huyết sung túc dĩ ，lệnh trụ/trú ngũ giới ，thử thị hy hữu 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích ba la nhiếp tư thành trung hữu nhất Quốc Vương danh Kim cương tý ，chánh pháp hóa thế quốc độ an lạc ，nhân dân sí thịnh ngũ cốc phong thục 。kỳ Vương thuần tín bẩm tánh hiền thiện ，lạc/nhạc tự lợi tha hữu từ bi tâm ，cụ đại uy đức lạc/nhạc hạnh/hành/hàng chánh pháp ，liên mẫn chúng sanh chư hữu tài vật năng xả năng thí ，ư đại xả trung nhi tự an trụ 。bỉ Vương cực tu tập từ bi ，trú dạ lục thời nhập từ bi định ，vi nhập định cố ，sở hữu cầu giả giai bất đắc thí 。Vương tri thử sự cáo quần thần viết ：『ư thành tứ môn các trí thí đường dụng trữ tài vật ，nhược hữu Sa Môn 、Bà-la-môn 、bần cùng 、cô lộ 、viễn lai cầu giả ，giai tất dữ chi 。』quần thần văn sắc tức phụng Vương mạng ，ư ba la nhiếp tư thành tứ môn ，các trí thí đường ，tích trữ tài vật cập chư ẩm thực 、y phục 、ngọa cụ 、kim ngân 、ma-ni 、trân châu 、lưu ly 、loa thạch 、san hô 、mã-não 、bích ngọc 、kha bối 、xích trân châu 、hữu toàn loa bối đẳng Đại vật tư lương an trí kỳ trung ，vi cấp thí sung túc bần cùng cố 。hựu ư dị thời ，đa văn dược xoa tùng a lạc Ca phiệt để vương thành khu xuất ，hấp nhân tinh khí 。ngũ dược xoa xứ xứ du hạnh/hành/hàng ，chí ba la nhiếp tư thành ngoại ，nãi kiến mục ngưu dương cập phụ sài thảo nhân ，tinh điếm tứ chư cổ mại nhân 。kiến dĩ tức vấn chư nhân ：『nhữ đẳng khởi bất bố ngã ？』chư nhân báo viết ：『hà cố bố/phố nhữ ？』dược xoa hựu báo ：『hà cố bất bố ？』chư nhân báo viết ：『ngã Vương tánh đại từ bi ，ư chư hữu tình lợi lạc ý lạc ，trú dạ lục thời nhập từ bi định 。』thời bỉ dược xoa tức tiện hóa thân vi Bà-la-môn du tứ thí đường 。ký kiến tri dĩ ，thời kim tý Vương tùng định nhi xuất ，toại chỉnh y phục cụ chư uy nghi 。thời ngũ dược xoa vãng chí Vương sở ，cử thủ tán thán ：『duy nguyện Đại Vương ！phước thọ trường/trưởng viễn 。』bạch ngôn ：『Đại Vương ！ngã kim cơ khát ，duy nguyện từ bi bố thí ẩm thực 。』Vương cáo thị Thần đương thí chủng chủng thượng diệu ẩm thực 。thời ngũ dược xoa tức bạch Vương ngôn ：『ngã khát ẩm huyết ，cơ duy thực nhục ，bất khiết dư thực/tự 。』Vương cáo thị Thần ：『vật tổn chúng sanh ，đương khả cầu mịch tự tử huyết nhục ，thí bỉ lệnh thực/tự 。』thời ngũ dược xoa phục bạch Vương ngôn ：『ngã kim sở thực/tự duy nhiệt nhục huyết ，nhi bất thực/tự bỉ tự tử nhục huyết 。』Vương ký văn dĩ phục tác thị niệm ：『bất khả tổn sanh thí bỉ nhi thực/tự ，đương dĩ ngã thân nhiệt huyết nhiệt nhục thí bỉ thực/tự chi 。』tác thị niệm dĩ ，tức mạng y nhân 。y ký đáo dĩ ，Vương tầm báo ngôn ：『đương thứ ngã thân ngũ xứ/xử xuất huyết ，lệnh ngũ dược xoa các các ẩm chi 。』y tiện đáp Vương ：『thử ngũ dược xoa chí cực hạ phẩm ，ngã kim bất nhẫn thứ Vương xuất huyết 。』Vương thiện y thuật giai tất minh liễu ，toại tự dĩ châm thứ kỳ ngũ xứ/xử ，lệnh huyết lưu xuất lệnh bỉ bão mãn ，phục vi thuyết Pháp lệnh kỳ sung túc ，thụ dữ ngũ giới 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「vật sanh dị niệm ！bỉ kim tý Vương tức ngã thân thị ，ngũ dược xoa giả ngũ Bí-sô thị 。ngã ư vãng thời thí bỉ huyết nhục cập vi thuyết Pháp thụ dữ ngũ giới 。ngã ư kim thời ，vi thuyết Chánh Pháp lệnh trụ/trú kiến đế cứu cánh Niết Bàn 。nhữ chư Bí-sô ！ưng như thị học 。」 爾時世尊為五苾芻先說法味，皆令充足，超生死海令住見諦，究竟涅槃。時諸苾芻以生疑念，為斷疑故白言：「世尊！此五苾芻有何因緣？世尊以正法味令其充足，於生死海拔之令出，令其安住究竟涅槃。」 nhĩ thời Thế Tôn vi ngũ Bí-sô tiên thuyết pháp vị ，giai lệnh sung túc ，siêu sanh tử hải lệnh trụ/trú kiến đế ，cứu cánh Niết Bàn 。thời chư Bí-sô dĩ sanh nghi niệm ，vi đoạn nghi cố bạch ngôn ：「Thế Tôn ！thử ngũ Bí-sô hữu hà nhân duyên ？Thế Tôn dĩ chánh pháp vị lệnh kỳ sung túc ，ư sanh tử hải bạt chi lệnh xuất ，lệnh kỳ an trụ cứu cánh Niết Bàn 。」 佛告苾芻：「此非希有，我今於此離貪、瞋、癡，生老病死憂悲苦惱皆悉解脫；一切智、一切種智、一切智智皆得自在，令五苾芻法味充足，於生死海拔之令出，究竟涅槃。我於往昔，未離貪、瞋、癡，生老病死憂悲苦惱未得解脫，尚為此輩以其身血令其充足，授以五戒，此為希有。汝等諦聽！往昔波羅痆斯城有大王號為慈力，如法化世人民熾盛，五穀熟成安隱豐樂。其王本性有大慈悲，具大威德，於諸有情恒常憐愍。後於異時，多聞藥叉從阿洛迦伐底城驅出，吸人精氣。時五藥叉處處遊行，至波羅痆斯城，不見諸人設於祭食，心生瞋怒，於其國中多諸疾疫，死者極眾。爾時群臣以事白王：『王今國內死者極眾。』時王便勅諸臣：『汝等於其城內唱令遍告：「王勅汝等，我於有情為欲利益，專心勤求日夜不斷。汝等諸人於諸有情起大慈心，常修此心諸災寂靜。」』時諸人等奉王勅已，於諸有情發大慈心，彼五藥叉於其國中不能為害，以諸有情發慈心故。時五藥叉，於其城外處處遊行，不能得入不能為害。城外乃見牧牛羊人、負柴薪人、并諸店肆估賣之者，見已即問：『汝等不怖於我？』彼人答曰：『何故怖汝？』藥叉報言：『何故不怖？』諸人答曰：『我慈力王每常思惟，我亦思惟。』藥叉答曰：『彼慈力王思惟何事？』眾人答曰：『於諸有情常修慈心，以是思惟我等亦爾。』彼藥叉等聞是語已便作是念：『我等今者，以此諸人修慈悲故，於此城中不能損害。』彼諸藥叉城四門外遊行求見彼慈力王，後於異時彼慈力王因出城外，時藥叉等見慈力王，即便變身作婆羅門像，舉手歎王，福壽長遠。白言：『大王！我今飢渴，唯願慈悲施我飲食。』王告侍臣：『當施種種上妙飲食。』時五藥叉即白王言：『我渴飲血、飢惟食肉，不喫餘食。』王告侍臣：『勿損眾生，當可求覓自死血肉，施彼令食。』時五藥叉復白王言：『我今所食惟熱肉血，不食所有自死肉血。』王既聞已便作是念：『不可損生施彼而食，當以我身熱肉熱血施彼食之。』作是念已即命醫人，醫人到已王尋報言：『當刺我身五處出血，令五藥叉各各飲之。』醫人答王：『此五藥叉至極下品，今我不忍刺王出血。』時王善巧，一切方便皆悉明了，遂即以針刺其五處，令血流出令彼飽滿，復為說法令其充足，授以五戒。」爾時佛告諸苾芻等：「勿生異念，彼慈力王即我身是。五藥叉者，即憍陳如等五苾芻是。我於往昔施彼血肉，及為說法授與五戒。我於今日為說正法，令住見諦究竟涅槃。汝諸苾芻！應當修學。」 Phật cáo Bí-sô ：「thử phi hy hữu ，ngã kim ư thử ly tham 、sân 、si ，sanh lão bệnh tử ưu bi khổ não giai tất giải thoát ；nhất thiết trí 、nhất thiết chủng trí 、nhất thiết trí trí giai đắc tự tại ，lệnh ngũ Bí-sô pháp vị sung túc ，ư sanh tử hải bạt chi lệnh xuất ，cứu cánh Niết Bàn 。ngã ư vãng tích ，vị ly tham 、sân 、si ，sanh lão bệnh tử ưu bi khổ não vị đắc giải thoát ，thượng vi thử bối dĩ kỳ thân huyết lệnh kỳ sung túc ，thọ/thụ dĩ ngũ giới ，thử vi hy hữu 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích ba la nhiếp tư thành hữu Đại Vương hiệu vi từ lực ，như pháp hóa thế nhân dân sí thịnh ，ngũ cốc thục thành an ổn phong lạc/nhạc 。kỳ Vương bổn tánh hữu đại từ bi ，cụ đại uy đức ，ư chư hữu tình hằng thường liên mẫn 。hậu ư dị thời ，đa văn dược xoa tùng a lạc Ca phạt để thành khu xuất ，hấp nhân tinh khí 。thời ngũ dược xoa xứ xứ du hạnh/hành/hàng ，chí ba la nhiếp tư thành ，bất kiến chư nhân thiết ư tế thực/tự ，tâm sanh sân nộ ，ư kỳ quốc trung đa chư tật dịch ，tử giả cực chúng 。nhĩ thời quần thần dĩ sự bạch Vương ：『Vương kim quốc nội tử giả cực chúng 。』thời Vương tiện sắc chư Thần ：『nhữ đẳng ư kỳ thành nội xướng lệnh biến cáo ：「Vương sắc nhữ đẳng ，ngã ư hữu tình vi dục lợi ích ，chuyên tâm cần cầu nhật dạ bất đoạn 。nhữ đẳng chư nhân ư chư hữu tình khởi Đại từ tâm ，thường tu thử tâm chư tai tịch tĩnh 。」』thời chư nhân đẳng phụng Vương sắc dĩ ，ư chư hữu tình phát Đại từ tâm ，bỉ ngũ dược xoa ư kỳ quốc trung bất năng vi hại ，dĩ chư hữu tình phát từ tâm cố 。thời ngũ dược xoa ，ư kỳ thành ngoại xứ xứ du hạnh/hành/hàng ，bất năng đắc nhập bất năng vi hại 。thành ngoại nãi kiến mục ngưu dương nhân 、phụ sài tân nhân 、tinh chư điếm tứ cổ mại chi giả ，kiến dĩ tức vấn ：『nhữ đẳng bất bố ư ngã ？』bỉ nhân đáp viết ：『hà cố bố/phố nhữ ？』dược xoa báo ngôn ：『hà cố bất bố ？』chư nhân đáp viết ：『ngã Từ lực Vương mỗi thường tư tánh ，ngã diệc tư tánh 。』dược xoa đáp viết ：『bỉ Từ lực Vương tư tánh hà sự ？』chúng nhân đáp viết ：『ư chư hữu tình thường tu từ tâm ，dĩ thị tư tánh ngã đẳng diệc nhĩ 。』bỉ dược xoa đẳng văn thị ngữ dĩ tiện tác thị niệm ：『ngã đẳng kim giả ，dĩ thử chư nhân tu từ bi cố ，ư thử thành trung bất năng tổn hại 。』bỉ chư dược xoa thành tứ môn ngoại du hạnh/hành/hàng cầu kiến bỉ Từ lực Vương ，hậu ư dị thời bỉ Từ lực Vương nhân xuất thành ngoại ，thời dược xoa đẳng kiến Từ lực Vương ，tức tiện biến thân tác Bà-la-môn tượng ，cử thủ thán Vương ，phước thọ trường/trưởng viễn 。bạch ngôn ：『Đại Vương ！ngã kim cơ khát ，duy nguyện từ bi thí ngã ẩm thực 。』Vương cáo thị Thần ：『đương thí chủng chủng thượng diệu ẩm thực 。』thời ngũ dược xoa tức bạch Vương ngôn ：『ngã khát ẩm huyết 、cơ duy thực nhục ，bất khiết dư thực/tự 。』Vương cáo thị Thần ：『vật tổn chúng sanh ，đương khả cầu mịch tự tử huyết nhục ，thí bỉ lệnh thực/tự 。』thời ngũ dược xoa phục bạch Vương ngôn ：『ngã kim sở thực/tự duy nhiệt nhục huyết ，bất thực/tự sở hữu tự tử nhục huyết 。』Vương ký văn dĩ tiện tác thị niệm ：『bất khả tổn sanh thí bỉ nhi thực/tự ，đương dĩ ngã thân nhiệt nhục nhiệt huyết thí bỉ thực/tự chi 。』tác thị niệm dĩ tức mạng y nhân ，y nhân đáo dĩ Vương tầm báo ngôn ：『đương thứ ngã thân ngũ xứ/xử xuất huyết ，lệnh ngũ dược xoa các các ẩm chi 。』y nhân đáp Vương ：『thử ngũ dược xoa chí cực hạ phẩm ，kim ngã bất nhẫn thứ Vương xuất huyết 。』thời Vương thiện xảo ，nhất thiết phương tiện giai tất minh liễu ，toại tức dĩ châm thứ kỳ ngũ xứ/xử ，lệnh huyết lưu xuất lệnh bỉ bão mãn ，phục vi thuyết Pháp lệnh kỳ sung túc ，thọ/thụ dĩ ngũ giới 。」nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「vật sanh dị niệm ，bỉ Từ lực Vương tức ngã thân thị 。ngũ dược xoa giả ，tức Kiều-trần-như đẳng ngũ Bí-sô thị 。ngã ư vãng tích thí bỉ huyết nhục ，cập vi thuyết Pháp thụ dữ ngũ giới 。ngã ư kim nhật vi thuyết Chánh Pháp ，lệnh trụ/trú kiến đế cứu cánh Niết Bàn 。nhữ chư Bí-sô ！ứng đương tu học 。」 爾時世尊先六年苦行，然後成無上覺，往詣波羅痆斯城，度憍陳如五苾芻眾、次度耶舍五人、次度賢眾六十人民，是故苾芻其眾漸多。時諸苾芻心生疑念，復白佛言：「大德！世尊往作何業？今受六年苦行異熟。」佛告苾芻：「我自作業，還自受報。」 nhĩ thời Thế Tôn tiên lục niên khổ hạnh ，nhiên hậu thành vô thượng giác ，vãng nghệ ba la nhiếp tư thành ，độ Kiều-trần-như ngũ Bí-sô chúng 、thứ độ Da xá ngũ nhân 、thứ độ hiền chúng lục thập nhân dân ，thị cố Bí-sô kỳ chúng tiệm đa 。thời chư Bí-sô tâm sanh nghi niệm ，phục bạch Phật ngôn ：「Đại Đức ！Thế Tôn vãng tác hà nghiệp ？kim thọ/thụ lục niên khổ hạnh dị thục 。」Phật cáo Bí-sô ：「ngã tự tác nghiệp ，hoàn tự thọ báo 。」 佛告諸苾芻：「我於往昔人壽二萬歲時，有一聚落名為分析，其聚落中人民熾盛、安隱豐樂、五穀成熟。其聚落中有婆羅門，名尼拘陀，多諸眷屬富饒自在。於中為主訖栗枳王，以此聚落施尼拘陀。彼婆羅門有一弟子名曰最勝，父母清淨氏族高良，乃至七祖並皆殊勝，學諸異論洞徹四明，諸有字書無不通悟，顏貌端正人所樂觀。時尼拘陀有五百弟子，常教讀誦。其聚落中復有陶師名曰喜護，歸依三寶深信四諦決定無疑，見四諦理證預流果，所有壞生營事之具皆悉棄捨，以鼠壤土用無蟲水及無蟲木造諸瓦器。以此器物置於門外，遍告諸人：『施我米豆，將此器去多少隨意。』所得米豆養盲父母，或時奉施迦攝如來。時彼最勝與其喜護，自少以來共為親友。後於異時，喜護往詣迦攝佛所，頭面禮足退坐一面。佛以種種微妙之法示教利喜為喜護說，時彼喜護聞法歡喜頂禮而去。時彼最勝乘白馬輅，與五百弟子前後圍繞從城而出，於其中路乃逢喜護，見已問言：『賢首！汝從何來？』喜護答言：『我從迦攝佛所供養禮拜而從彼來，今可共汝往詣佛所禮拜供養。』最勝答曰：『賢首！何須見佛而修供養。何以故？作此出家正覺難得。』喜護報言：『賢首！勿作是言。此迦攝佛，出家不久已得正覺，具一切智正法現前。』時彼喜護如是三告：『我當與汝共往佛所。』時彼最勝亦復三答：『如是出家正覺難得。』喜護即便上彼車上，撮彼最勝共往佛所瞻仰禮拜。爾時見彼撮已便作是言：『彼迦攝佛，定是最勝無上大師，所有諸法並是殊勝。何以故？而彼喜護先來賢善，而無卒暴率爾凶猛，為彼如來而撮於我。』作是念已，便告喜護：『汝當放我。』喜護答言：『我不放汝，汝若共我往世尊所供養禮拜，我當放汝。』如是三告。時彼最勝報言：『喜護！乘此車輅，我當與汝俱往佛所。』可通輅處乘輅而行，不通輅處便即徒步。既至佛所頂禮佛足退坐一面。爾時喜護從坐而起合掌白佛：『而此最勝不信三寶，唯願世尊為說妙法，令彼最勝信佛法僧。』爾時世尊默然受請，即為最勝演說妙法示教利喜，乃至默然而住。爾時最勝告喜護言：『汝聞此法何不出家？』喜護答言：『最勝！汝可不知，我養二盲父母，時復供養迦攝如來。』最勝答言：『汝若不出家者，我今決定出家。』爾時喜護從坐而起白佛言：『世尊！今最勝於佛善說法毘奈耶中欲得出家。唯願世尊聽其出家。』作是語已禮佛而坐。爾時世尊聽其最勝如法出家。爾時世尊從分析聚落往波羅痆城遊行人中，漸至彼城仙人墮處施鹿林中。爾時訖栗枳王聞佛遊行人間至施鹿林，王從城出往詣佛所。到已頂禮迦攝如來雙足退坐一面，佛即為訖栗枳王演說妙法示教利喜，乃至默然而住。時訖栗枳王從座而起整衣服，而白佛言：『唯然世尊及苾芻眾，明日清旦受我所請，我於宮內施設供具，飯佛及僧。』世尊爾時默然受請。時訖栗枳王見世尊默然受請已，頂禮佛足從座而起，辭佛還歸。時王到已於其夜中，營事種種香美飲食，至晨朝時。鋪設勝座辦諸香水，作是事已令使白佛：『日時已至，唯願知時。』迦攝佛於日初分，將諸苾芻，執持衣鉢前後圍繞，往至其王設供養處。到已佛居眾首，餘苾芻隨次，各敷座而坐。時訖栗枳王，以種種飲食，自授世尊及苾芻眾。供養已，佛及苾芻各攝鉢器澡手嗽口，王執金瓶滿中盛水，於世尊前(跍*月)跪而作是言：『唯願世尊，我為世尊造立大寺，數滿五百院，是一一院，各置大小諸床敷具及香稻米，供佛世尊及苾芻眾。』爾時世尊告訖栗枳王：『汝今能發殊勝大心，此之功德如具受之。』訖栗枳王如是三請：『於夏三月，唯願世尊受我種種四事供養，我為世尊造立五百大寺，是一一寺各置大床小床几案毯褥枕，具各有五百，及上妙粳米種種珍奇，供養世尊并苾芻眾。』爾時世尊告訖栗枳王：『大王！今者能發此心，與辦無異。』時訖栗枳王白佛言：『世尊！我今無供養世尊，有人已能如我誠心辦供養不？』世尊答曰：『大王！國內已有如是供養我者。』王便問曰：『其供養者名字是誰？』世尊報曰：『王之境內有聚落，名微頻持，有陶師名喜護住彼聚落，於佛法僧信心決定歸依三寶，見實諦理證得聖果，所有壞生營事之具，皆悉棄捨。以鼠壤土用無蟲水及無蟲木，造諸瓦器，以此器具置於門外，遍告諸人：「施我油麻米豆，將此器去多少隨意。」所得米豆等物養盲父母，亦復將來供養於我。』佛告王曰：『我於一時遊行城邑，至微頻持聚落食。時著衣持鉢次第行乞，至陶師喜護家門已，徐徐打門。于時喜護陶師緣事他行，唯盲父母住於家內，聞打門聲來於門所，問言：「是何賢首？是何人者來打門耶？」佛言：「我迦攝波佛、應、正等覺，為食時故行乞至此。」彼即開門請我令入。既入其舍，彼盲者曰：「我有熟豆在盆器中，并有熟菜置於筐裏，我今不見。唯願世尊，恣意而取。」盲者又曰：「彼供養世尊施主，為他事暫出。」』爾時世尊告大王曰：『我當以作北俱盧洲法，而自手取食竟而出。陶師喜護後便至家，見其豆菜有人取處，問父母曰：「誰食此豆菜？」彼盲父母即如上事次第而說。喜護聞已甚大歡躍，而作是念：「我已得大利益，迦攝波佛入我舍內自恣取食。」由此歡喜心故，跏趺七日入定。從定起已，緣是定故，正念不散，滿十五日恒無間斷，於七日中，緣定力故，家內食器飲食恒滿，供給父母而不乏少。』 Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã ư vãng tích nhân thọ nhị vạn tuế thời ，hữu nhất tụ lạc danh vi phân tích ，kỳ tụ lạc trung nhân dân sí thịnh 、an ổn phong lạc/nhạc 、ngũ cốc thành thục 。kỳ tụ lạc trung hữu Bà-la-môn ，danh Ni-câu-đà ，đa chư quyến chúc phú nhiêu tự tại 。ư trung vi chủ cật lật chỉ Vương ，dĩ thử tụ lạc thí Ni-câu-đà 。bỉ Bà-la-môn hữu nhất đệ-tử danh viết tối thắng ，phụ mẫu thanh tịnh thị tộc cao lương ，nãi chí thất tổ tịnh giai thù thắng ，học chư dị luận đỗng triệt tứ minh ，chư hữu tự thư vô bất thông ngộ ，nhan mạo đoan chánh nhân sở lạc/nhạc quán 。thời Ni-câu-đà hữu ngũ bách đệ-tử ，thường giáo độc tụng 。kỳ tụ lạc trung phục hưũ đào sư danh viết hỉ hộ ，quy y Tam Bảo thâm tín Tứ đế quyết định vô nghi ，kiến Tứ đế lý chứng dự lưu quả ，sở hữu hoại sanh doanh sự chi cụ giai tất khí xả ，dĩ thử nhưỡng độ dụng vô trùng thủy cập vô trùng mộc tạo chư ngõa khí 。dĩ thử khí vật trí ư môn ngoại ，biến cáo chư nhân ：『thí ngã mễ đậu ，tướng thử khí khứ đa thiểu tùy ý 。』sở đắc mễ đậu dưỡng manh phụ mẫu ，hoặc thời phụng thí Ca nhiếp Như Lai 。thời bỉ tối thắng dữ kỳ hỉ hộ ，tự thiểu dĩ lai cọng vi thân hữu 。hậu ư dị thời ，hỉ hộ vãng nghệ Ca nhiếp Phật sở ，đầu diện lễ túc thoái tọa nhất diện 。Phật dĩ chủng chủng vi diệu chi Pháp thị giáo lợi hỉ vi hỉ hộ thuyết ，thời bỉ hỉ hộ văn Pháp hoan hỉ đảnh lễ nhi khứ 。thời bỉ tối thắng thừa bạch mã lộ ，dữ ngũ bách đệ-tử tiền hậu vi nhiễu tùng thành nhi xuất ，ư kỳ trung lộ nãi phùng hỉ hộ ，kiến dĩ vấn ngôn ：『Hiền Thủ ！nhữ tùng hà lai ？』hỉ hộ đáp ngôn ：『ngã tùng Ca nhiếp Phật sở cúng dường lễ bái nhi tòng bỉ lai ，kim khả cọng nhữ vãng nghệ Phật sở lễ bái cúng dường 。』tối thắng đáp viết ：『Hiền Thủ ！hà tu kiến Phật nhi tu cúng dường 。hà dĩ cố ？tác thử xuất gia chánh giác nan đắc 。』hỉ hộ báo ngôn ：『Hiền Thủ ！vật tác thị ngôn 。thử Ca nhiếp Phật ，xuất gia bất cửu dĩ đắc chánh giác ，cụ nhất thiết trí chánh pháp hiện tiền 。』thời bỉ hỉ hộ như thị tam cáo ：『ngã đương dữ nhữ cọng vãng Phật sở 。』thời bỉ tối thắng diệc phục tam đáp ：『như thị xuất gia chánh giác nan đắc 。』hỉ hộ tức tiện thượng bỉ xa thượng ，toát bỉ tối thắng cọng vãng Phật sở chiêm ngưỡng lễ bái 。nhĩ thời kiến bỉ toát dĩ tiện tác thị ngôn ：『bỉ Ca nhiếp Phật ，định thị tối thắng vô thượng đại sư ，sở hữu chư Pháp tịnh thị thù thắng 。hà dĩ cố ？nhi bỉ hỉ hộ tiên lai hiền thiện ，nhi vô tốt bạo suất nhĩ hung mãnh ，vi bỉ Như Lai nhi toát ư ngã 。』tác thị niệm dĩ ，tiện cáo hỉ hộ ：『nhữ đương phóng ngã 。』hỉ hộ đáp ngôn ：『ngã bất phóng nhữ ，nhữ nhược/nhã cọng ngã vãng Thế Tôn sở cúng dường lễ bái ，ngã đương phóng nhữ 。』như thị tam cáo 。thời bỉ tối thắng báo ngôn ：『hỉ hộ ！thừa thử xa lộ ，ngã đương dữ nhữ câu vãng Phật sở 。』khả thông lộ xứ/xử thừa lộ nhi hạnh/hành/hàng ，bất thông lộ xứ/xử tiện tức đồ bộ 。ký chí Phật sở đảnh lễ Phật túc thoái tọa nhất diện 。nhĩ thời hỉ hộ tùng tọa nhi khởi hợp chưởng bạch Phật ：『nhi thử tối thắng bất tín Tam Bảo ，duy nguyện Thế Tôn vi thuyết diệu pháp ，lệnh bỉ tối thắng tín Phật pháp tăng 。』nhĩ thời Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ thỉnh ，tức vi tối thắng diễn thuyết diệu pháp thị giáo lợi hỉ ，nãi chí mặc nhiên nhi trụ/trú 。nhĩ thời tối thắng cáo hỉ hộ ngôn ：『nhữ văn thử pháp hà bất xuất gia ？』hỉ hộ đáp ngôn ：『tối thắng ！nhữ khả bất tri ，ngã dưỡng nhị manh phụ mẫu ，thời phục cúng dường Ca nhiếp Như Lai 。』tối thắng đáp ngôn ：『nhữ nhược/nhã bất xuất gia giả ，ngã kim quyết định xuất gia 。』nhĩ thời hỉ hộ tùng tọa nhi khởi bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！kim tối thắng ư Phật thiện thuyết pháp Tỳ nại da trung dục đắc xuất gia 。duy nguyện Thế Tôn thính kỳ xuất gia 。』tác thị ngữ dĩ lễ Phật nhi tọa 。nhĩ thời Thế Tôn thính kỳ tối thắng như pháp xuất gia 。nhĩ thời Thế Tôn tùng phân tích tụ lạc vãng ba la nhiếp thành du hạnh/hành/hàng nhân trung ，tiệm chí bỉ thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung 。nhĩ thời cật lật chỉ Vương văn Phật du hạnh/hành/hàng nhân gian chí thí lộc lâm ，Vương tùng thành xuất vãng nghệ Phật sở 。đáo dĩ đảnh lễ Ca nhiếp Như Lai song túc thoái tọa nhất diện ，Phật tức vi cật lật chỉ Vương diễn thuyết diệu pháp thị giáo lợi hỉ ，nãi chí mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời cật lật chỉ Vương tùng tọa nhi khởi chỉnh y phục ，nhi bạch Phật ngôn ：『duy nhiên Thế Tôn cập Bí-sô chúng ，minh nhật thanh đán thọ/thụ ngã sở thỉnh ，ngã ư cung nội thí thiết cung cụ ，phạn Phật cập tăng 。』Thế Tôn nhĩ thời mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。thời cật lật chỉ Vương kiến Thế Tôn mặc nhiên thọ/thụ thỉnh dĩ ，đảnh lễ Phật túc tùng tọa nhi khởi ，từ Phật hoàn quy 。thời Vương đáo dĩ ư kỳ dạ trung ，doanh sự chủng chủng hương mỹ ẩm thực ，chí thần triêu thời 。phô thiết thắng tọa biện/bạn chư hương thủy ，tác thị sự dĩ lệnh sử bạch Phật ：『nhật thời dĩ chí ，duy nguyện tri thời 。』Ca nhiếp Phật ư nhật sơ phần ，tướng chư Bí-sô ，chấp trì y bát tiền hậu vi nhiễu ，vãng chí kỳ Vương thiết cúng dường xứ/xử 。đáo dĩ Phật cư chúng thủ ，dư Bí-sô tùy thứ ，các phu toạ nhi tọa 。thời cật lật chỉ Vương ，dĩ chủng chủng ẩm thực ，tự thọ/thụ Thế Tôn cập Bí-sô chúng 。cúng dường dĩ ，Phật cập Bí-sô các nhiếp bát khí táo thủ thấu khẩu ，Vương chấp kim bình mãn trung thịnh thủy ，ư Thế Tôn tiền (跍*nguyệt )quỵ nhi tác thị ngôn ：『duy nguyện Thế Tôn ，ngã vi Thế Tôn tạo lập đại tự ，số mãn ngũ bách viện ，thị nhất nhất viện ，các trí đại tiểu chư sàng phu cụ cập hương đạo mễ ，cung/cúng Phật Thế tôn cập Bí-sô chúng 。』nhĩ thời Thế Tôn cáo cật lật chỉ Vương ：『nhữ kim năng phát thù thắng Đại tâm ，thử chi công đức như cụ thọ/thụ chi 。』cật lật chỉ Vương như thị tam thỉnh ：『ư hạ tam nguyệt ，duy nguyện Thế Tôn thọ/thụ ngã chủng chủng tứ sự cúng dường ，ngã vi Thế Tôn tạo lập ngũ bách đại tự ，thị nhất nhất tự các trí Đại sàng tiểu sàng kỷ án thảm nhục chẩm ，cụ các hữu ngũ bách ，cập thượng diệu canh mễ chủng chủng trân kì ，cúng dường Thế Tôn tinh Bí-sô chúng 。』nhĩ thời Thế Tôn cáo cật lật chỉ Vương ：『Đại Vương ！kim giả năng phát thử tâm ，dữ biện/bạn vô dị 。』thời cật lật chỉ Vương bạch Phật ngôn ：『Thế Tôn ！ngã kim vô cúng dường Thế Tôn ，hữu nhân dĩ năng như ngã thành tâm biện/bạn cúng dường bất ？』Thế Tôn đáp viết ：『Đại Vương ！quốc nội dĩ hữu như thị cúng dường ngã giả 。』Vương tiện vấn viết ：『kỳ cúng dường giả danh tự thị thùy ？』Thế Tôn báo viết ：『Vương chi cảnh nội hữu tụ lạc ，danh vi tần trì ，hữu đào sư danh hỉ hộ trụ/trú bỉ tụ lạc ，ư Phật pháp tăng tín tâm quyết định quy y Tam Bảo ，kiến thật đế lý chứng đắc Thánh quả ，sở hữu hoại sanh doanh sự chi cụ ，giai tất khí xả 。dĩ thử nhưỡng độ dụng vô trùng thủy cập vô trùng mộc ，tạo chư ngõa khí ，dĩ thử khí cụ trí ư môn ngoại ，biến cáo chư nhân ：「thí ngã du ma mễ đậu ，tướng thử khí khứ đa thiểu tùy ý 。」sở đắc mễ đậu đẳng vật dưỡng manh phụ mẫu ，diệc phục tướng lai cúng dường ư ngã 。』Phật cáo Vương viết ：『ngã ư nhất thời du hạnh/hành/hàng thành ấp ，chí vi tần trì tụ lạc thực/tự 。thời trước y trì bát thứ đệ hạnh/hành/hàng khất ，chí đào sư hỉ hộ gia môn dĩ ，từ từ đả môn 。vu thời hỉ hộ đào sư duyên sự tha hạnh/hành/hàng ，duy manh phụ mẫu trụ/trú ư gia nội ，văn đả môn thanh lai ư môn sở ，vấn ngôn ：「thị hà Hiền Thủ ？thị hà nhân giả lai đả môn da ？」Phật ngôn ：「ngã Ca nhiếp ba Phật 、ưng 、chánh đẳng giác ，vi thực thời cố hạnh/hành/hàng khất chí thử 。」bỉ tức khai môn thỉnh ngã lệnh nhập 。ký nhập kỳ xá ，bỉ manh giả viết ：「ngã hữu thục đậu tại bồn khí trung ，tinh hữu thục thái trí ư khuông lý ，ngã kim bất kiến 。duy nguyện Thế Tôn ，tứ ý nhi thủ 。」manh giả hựu viết ：「bỉ cúng dường Thế Tôn thí chủ ，vi tha sự tạm xuất 。」』nhĩ thời Thế Tôn cáo Đại Vương viết ：『ngã đương dĩ tác Bắc câu lô châu Pháp ，nhi tự thủ thủ thực/tự cánh nhi xuất 。đào sư hỉ hộ hậu tiện chí gia ，kiến kỳ đậu thái hữu nhân thủ xứ/xử ，vấn phụ mẫu viết ：「thùy thực/tự thử đậu thái ？」bỉ manh phụ mẫu tức như thượng sự thứ đệ nhi thuyết 。hỉ hộ văn dĩ thậm đại hoan dược ，nhi tác thị niệm ：「ngã dĩ đắc Đại lợi ích ，Ca nhiếp ba Phật nhập ngã xá nội Tự Tứ thủ thực/tự 。」do thử hoan hỉ tâm cố ，già phu thất nhật nhập định 。tùng định khởi dĩ ，duyên thị định cố ，chánh niệm bất tán ，mãn thập ngũ nhật hằng Vô gián đoạn ，ư thất nhật trung ，duyên định lực cố ，gia nội thực khí ẩm thực hằng mãn ，cung cấp phụ mẫu nhi bất phạp thiểu 。』 「佛告王曰：『我於異時，住微頻持聚落安居三月，於其夏初時經苦雨，我所住處屋宇霖漏，喜護陶師有造作處廠屋，皆用新草而為覆苫。我於爾時告侍者苾芻曰：「汝等可共往喜護陶師有造作處，坼取彼廠苫屋新草將覆此屋。」彼苾芻等聞我語已，並依其教作所為事。于時喜護緣事他行，其喜護父母聞坼屋聲，便即問曰：「是何賢首？是何聖者？來坼喜護新覆草屋。」彼等報曰：「我是迦攝波應正等覺侍者苾芻，緣佛所居屋宇霖漏故，來取此所有新草，為迦攝波應正等覺，覆苫其屋。」陶師父母白聖者曰：「我兒不在，任聖者取。」諸苾芻等遂坼廠草苫我寺屋。喜護後還家，見其作廠坼却新草，便問父母：「誰來坼我作廠新草將去？」父母報曰：「汝出不久，我聞坼廠，便問言：『是何聖者？是何賢首？坼我新草廠屋。』彼即答言：『我等苾芻是迦攝波應正等覺侍者苾芻，緣佛所居屋宇霖漏故，來取此所有新草，為迦攝波應正等覺覆苫其屋。』便即答言：『我兒不在，任意取將。』」時喜護聞父母說已甚大歡喜，便作是念：「我已得大利益，迦攝波佛於我家內自恣無難。」心既知已歡喜踊躍，跏趺七日專念相續，無時暫捨，以天福力雖於七日。其被坼屋雖大霖雨，一渧不漏。』 「Phật cáo Vương viết ：『ngã ư dị thời ，trụ/trú vi tần trì tụ lạc an cư tam nguyệt ，ư kỳ hạ sơ thời Kinh khổ vũ ，ngã sở trụ xứ ốc vũ lâm lậu ，hỉ hộ đào sư hữu tạo tác xứ/xử xưởng ốc ，giai dụng tân thảo nhi vi phước thiêm 。ngã ư nhĩ thời cáo thị giả Bí-sô viết ：「nhữ đẳng khả cọng vãng hỉ hộ đào sư hữu tạo tác xứ/xử ，sách thủ bỉ xưởng thiêm ốc tân thảo tướng phước thử ốc 。」bỉ Bí-sô đẳng văn ngã ngữ dĩ ，tịnh y kỳ giáo tác sở vi sự 。vu thời hỉ hộ duyên sự tha hạnh/hành/hàng ，kỳ hỉ hộ phụ mẫu văn sách ốc thanh ，tiện tức vấn viết ：「thị hà Hiền Thủ ？thị hà Thánh Giả ？lai sách hỉ hộ tân phước thảo ốc 。」bỉ đẳng báo viết ：「ngã thị Ca nhiếp ba Ứng Chánh Đẳng Giác thị giả Bí-sô ，duyên Phật sở cư ốc vũ lâm lậu cố ，lai thủ thử sở hữu tân thảo ，vi Ca nhiếp ba Ứng Chánh Đẳng Giác ，phước thiêm kỳ ốc 。」đào sư phụ mẫu bạch Thánh Giả viết ：「ngã nhi bất tại ，nhâm Thánh Giả thủ 。」chư Bí-sô đẳng toại sách xưởng thảo thiêm ngã tự ốc 。hỉ hộ hậu hoàn gia ，kiến kỳ tác xưởng sách khước tân thảo ，tiện vấn phụ mẫu ：「thùy lai sách ngã tác xưởng tân thảo tướng khứ ？」phụ mẫu báo viết ：「nhữ xuất bất cửu ，ngã văn sách xưởng ，tiện vấn ngôn ：『thị hà Thánh Giả ？thị hà Hiền Thủ ？sách ngã tân thảo xưởng ốc 。』bỉ tức đáp ngôn ：『ngã đẳng Bí-sô thị Ca nhiếp ba Ứng Chánh Đẳng Giác thị giả Bí-sô ，duyên Phật sở cư ốc vũ lâm lậu cố ，lai thủ thử sở hữu tân thảo ，vi Ca nhiếp ba Ứng Chánh Đẳng Giác phước thiêm kỳ ốc 。』tiện tức đáp ngôn ：『ngã nhi bất tại ，nhâm ý thủ tướng 。』」thời hỉ hộ văn phụ mẫu thuyết dĩ thậm đại hoan hỉ ，tiện tác thị niệm ：「ngã dĩ đắc Đại lợi ích ，Ca nhiếp ba Phật ư ngã gia nội Tự Tứ vô nan 。」tâm ký tri dĩ hoan hỉ dũng dược ，già phu thất nhật chuyên niệm tướng tục ，vô thời tạm xả ，dĩ Thiên phước lực tuy ư thất nhật 。kỳ bị sách ốc tuy Đại lâm vũ ，nhất đế bất lậu 。』 「佛告大王：『莫生異念，我今不受王請三月安居四事供養，猶如喜護新苫於廠。』時訖栗枳王白世尊言：『喜護今者獲大利益，迦攝波佛於喜護家受用無難。』時王隨喜，便說偈言： 「Phật cáo Đại Vương ：『mạc sanh dị niệm ，ngã kim bất thọ/thụ Vương thỉnh tam nguyệt an cư tứ sự cúng dường ，do như hỉ hộ tân thiêm ư xưởng 。』thời cật lật chỉ Vương bạch Thế Tôn ngôn ：『hỉ hộ kim giả hoạch Đại lợi ích ，Ca nhiếp ba Phật ư hỉ hộ gia thọ dụng vô nan 。』thời Vương tùy hỉ ，tiện thuyết kệ ngôn ： 「『諸祭祀中火為上， 「『chư tế tự trung hỏa vi thượng ， 圍陀之中神為上； vi đà chi trung Thần vi thượng ； 世間所尊王為上， thế gian sở tôn Vương vi thượng ， 一切眾流海為上。 nhất thiết chúng lưu hải vi thượng 。 諸星宿中月為上， chư tinh tú trung nguyệt vi thượng ， 諸耀之中日為上； chư diệu chi trung nhật vi thượng ； 上下四維及天等， thượng hạ tứ duy cập Thiên đẳng ， 供養世尊最為上。』 cúng dường Thế Tôn tối vi thượng 。』 「爾時世尊，為訖栗枳王說其妙法示教利喜已，便即而去。時訖栗枳王便以種種諸供養具隨送世尊出聚落已，頂禮雙足遶佛三匝却還本宮。命一使者，令送五百乘車各載粳米付與陶師：『當報喜護，此五百車所載粳米，當用供養汝盲父母及迦攝波如來。』是時使者既奉王教，將米付與即宣王命：『此五百車所載粳米，當用供養汝盲父母，并時時供養迦攝波佛。』時彼喜護見王米來，報使者曰：『王多事務，我不敢受。』」 「nhĩ thời Thế Tôn ，vi cật lật chỉ Vương thuyết kỳ diệu pháp thị giáo lợi hỉ dĩ ，tiện tức nhi khứ 。thời cật lật chỉ Vương tiện dĩ chủng chủng chư cúng dường cụ tùy tống Thế Tôn xuất tụ lạc dĩ ，đảnh lễ song túc nhiễu Phật tam tạp/táp khước hoàn bổn cung 。mạng nhất sử giả ，lệnh tống ngũ bách thừa xa các tái canh mễ phó dữ đào sư ：『đương báo hỉ hộ ，thử ngũ bách xa sở tái canh mễ ，đương dụng cúng dường nhữ manh phụ mẫu cập Ca nhiếp ba Như Lai 。』Thị thời sử giả ký phụng Vương giáo ，tướng mễ phó dữ tức tuyên Vương mạng ：『thử ngũ bách xa sở tái canh mễ ，đương dụng cúng dường nhữ manh phụ mẫu ，tinh thời thời cúng dường Ca nhiếp ba Phật 。』thời bỉ hỉ hộ kiến Vương mễ lai ，báo sử giả viết ：『Vương đa sự vụ ，ngã bất cảm thọ/thụ 。』」 佛告諸苾芻：「勿生異念，摩納婆者即我身是。由我往昔謗迦攝波佛不得正覺名，要須苦行；彼不勤苦，如何能得正等覺耶？由惡謗故，今我報得六年受苦。汝等苾芻應知，業報必須自受，廣說如前，乃至如是汝等修學。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「vật sanh dị niệm ，ma nạp Bà giả tức ngã thân thị 。do ngã vãng tích báng Ca nhiếp ba Phật bất đắc chánh Giác danh ，yếu tu khổ hạnh ；bỉ bất cần khổ ，như hà năng đắc chánh đẳng giác da ？do ác báng cố ，kim ngã báo đắc lục niên thọ khổ 。nhữ đẳng Bí-sô ứng tri ，nghiệp báo tất tu tự thọ ，quảng thuyết như tiền ，nãi chí như thị nhữ đẳng tu học 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十一 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập nhất 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十二 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập nhị 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛在室羅筏城。若彼菩薩踰城出外，當爾之時耶輸陀羅即便有娠，菩薩六年苦行，耶輸陀羅於王宮中亦修苦行，由是因緣胎便隱腹。是時菩薩知苦行事無有利益，即便隨意氣息長舒，遂餐美食，粳米雜飯飽食資身，以油塗體溫湯澡浴。耶輸陀羅聞是事已，宮中亦復放縱身心，事同菩薩，由斯快樂，胎遂增長其腹漸大。釋氏聞已笑而譏曰：「菩薩出家極修苦行，汝於宮內私涉餘人，致使懷娠腹便增大。」耶輸陀羅聞而誓曰：「我無此過。」未久之間便誕一息，當此之時，羅怙羅執持明月。集諸眷屬慶喜設會，請與立字。諸眷屬等共相議曰：「此所誕子初生之時，羅怙羅手執於月，應與此兒名羅怙羅。」時諸釋種共相議曰：「此非菩薩之子。」耶輸陀羅聞此語已，即便啼哭，抱羅怙羅自為盟誓。以羅怙羅置於菩薩昔在宮中解勞石上，擲置菩薩洗浴池中，而發誓言：「此兒若是菩薩之胤，入水便浮；必若是虛，乘當沈沒。」作是言已，其羅怙羅與石俱浮，不沈於下。耶輸陀羅復告之曰：「宜從此岸至於彼岸，還可復來。」隨意便至。眾人見之咸生希有，母復持兒作如是念：「若佛世尊六年苦行，成覺之後更住六年，滿十二歲重還於此，我令諸人目驗虛實。」 Phật tại Thất La Phiệt thành 。nhược/nhã bỉ Bồ Tát du thành xuất ngoại ，đương nhĩ chi thời Da-du-đà-la tức tiện hữu thần ，Bồ Tát lục niên khổ hạnh ，Da-du-đà-la ư vương cung trung diệc tu khổ hạnh ，do thị nhân duyên thai tiện ẩn phước 。Thị thời Bồ Tát tri khổ hạnh sự vô hữu lợi ích ，tức tiện tùy ý khí tức trường/trưởng thư ，toại xan mỹ thực/tự ，canh mễ tạp phạn bão thực/tự tư thân ，dĩ du đồ thể ôn thang táo dục 。Da-du-đà-la văn thị sự dĩ ，cung trung diệc phục phóng túng thân tâm ，sự đồng Bồ Tát ，do tư khoái lạc ，thai toại tăng trưởng kỳ phước tiệm Đại 。thích thị văn dĩ tiếu nhi ky viết ：「Bồ Tát xuất gia cực tu khổ hạnh ，nhữ ư cung nội tư thiệp dư nhân ，trí sử hoài thần phước tiện tăng Đại 。」Da-du-đà-la văn nhi thệ viết ：「ngã vô thử quá/qua 。」vị cửu chi gian tiện đản nhất tức ，đương thử chi thời ，La-hỗ-la chấp trì minh nguyệt 。tập chư quyến chúc khánh hỉ thiết hội ，thỉnh dữ lập tự 。chư quyến chúc đẳng cộng tướng nghị viết ：「thử sở đản tử sơ sanh chi thời ，La-hỗ-la thủ chấp ư nguyệt ，ưng dữ thử nhi danh La-hỗ-la 。」thời chư Thích chủng cộng tướng nghị viết ：「thử phi Bồ-tát chi tử 。」Da-du-đà-la văn thử ngữ dĩ ，tức tiện đề khốc ，bão La-hỗ-la tự vi minh thệ 。dĩ La-hỗ-la trí ư Bồ Tát tích tại cung trung giải lao thạch thượng ，trịch trí Bồ Tát tẩy dục trì trung ，nhi phát thệ ngôn ：「thử nhi nhược/nhã thị Bồ Tát chi dận ，nhập thủy tiện phù ；tất nhược/nhã thị hư ，thừa đương trầm một 。」tác thị ngôn dĩ ，kỳ La-hỗ-la dữ thạch câu phù ，bất trầm ư hạ 。Da-du-đà-la phục cáo chi viết ：「nghi tòng thử ngạn chí ư bỉ ngạn ，hoàn khả phục lai 。」tùy ý tiện chí 。chúng nhân kiến chi hàm sanh hy hữu ，mẫu phục trì nhi tác như thị niệm ：「nhược/nhã Phật Thế tôn lục niên khổ hạnh ，thành giác chi hậu cánh trụ/trú lục niên ，mãn thập nhị tuế trọng hoàn ư thử ，ngã lệnh chư nhân mục nghiệm hư thật 。」 爾時世尊後時還至劫比羅城，一日食在王家，一日食在宮內。時耶輸陀羅作如是念：「頗有方便，能令世尊隨我所欲？」時此城中有一外道女，善解術法，能令男子愛樂女人。耶輪陀羅寄與五百金錢遣使報曰：「汝作術法附來與我。」彼女即便將一相愛藥丸寄與宮內。其母得已，便將藥丸對諸宮人，置羅怙羅手中，作如是語：「兒將此藥持與汝父。」佛具一切智先能了達，知耶輸陀羅生羅怙羅招世惡謗，此之誹毀今日當除。世尊知已，化為五百世尊佛形一等。時羅怙羅持藥巡行，雖歷多佛並皆不奉，既至世尊所遂即與藥，佛為納受已，却付羅怙羅。時子得已遂即服之，佛知食已便為呪願，從座而去。時羅怙羅隨佛而行，諸婇女等不放出宮，時羅怙羅啼哭悲惱願隨佛去。世尊去已作如是念：「知羅怙羅不受後有，當證聖果不肯居俗。」世尊知已，遂即將行。時羅怙羅宿緣所感，於五百佛能識世尊不肯捨離。時淨飯王宮人眷屬及諸釋種，見此希奇敬重耶輸，知其昔日枉被招謗，今滅惡名生歡喜心。 nhĩ thời Thế Tôn hậu thời hoàn chí Kiếp-bỉ-la thành ，nhất nhật thực/tự tại vương gia ，nhất nhật thực/tự tại cung nội 。thời Da-du-đà-la tác như thị niệm ：「pha hữu phương tiện ，năng lệnh Thế Tôn tùy ngã sở dục ？」thời thử thành trung hữu nhất ngoại đạo nữ ，thiện giải thuật Pháp ，năng lệnh nam tử ái lạc nữ nhân 。da luân Đà-la kí dữ ngũ bách kim tiễn khiển sử báo viết ：「nhữ tác thuật Pháp phụ lai dữ ngã 。」bỉ nữ tức tiện tướng nhất tướng ái dược hoàn kí dữ cung nội 。kỳ mẫu đắc dĩ ，tiện tướng dược hoàn đối chư cung nhân ，trí La-hỗ-la thủ trung ，tác như thị ngữ ：「nhi tướng thử dược trì dữ nhữ phụ 。」Phật cụ nhất thiết trí tiên năng liễu đạt ，tri Da-du-đà-la sanh La-hỗ-la chiêu thế ác báng ，thử chi phỉ hủy kim nhật đương trừ 。Thế Tôn tri dĩ ，hóa vi ngũ bách thế tôn Phật hình nhất đẳng 。thời La-hỗ-la trì dược tuần hạnh/hành/hàng ，tuy lịch đa Phật tịnh giai bất phụng ，ký chí Thế Tôn sở toại tức dữ dược ，Phật vi nạp thọ dĩ ，khước phó La-hỗ-la 。thời tử đắc dĩ toại tức phục chi ，Phật tri thực/tự dĩ tiện vi chú nguyện ，tùng tọa nhi khứ 。thời La-hỗ-la tùy Phật nhi hạnh/hành/hàng ，chư cung nữ đẳng bất phóng xuất cung ，thời La-hỗ-la đề khốc bi não nguyện tùy Phật khứ 。Thế Tôn khứ dĩ tác như thị niệm ：「tri La-hỗ-la bất thọ/thụ hậu hữu ，đương chứng Thánh quả bất khẳng cư tục 。」Thế Tôn tri dĩ ，toại tức tướng hạnh/hành/hàng 。thời La-hỗ-la tú duyên sở cảm ，ư ngũ bách Phật năng thức Thế Tôn bất khẳng xả ly 。thời Tịnh Phạn Vương cung nhân quyến thuộc cập chư Thích chủng ，kiến thử hy kì kính trọng da du ，tri kỳ tích nhật uổng bị chiêu báng ，kim diệt ác danh sanh hoan hỉ tâm 。 爾時世尊到本處已，欲度羅怙羅。淨飯王聞已，詣世尊所頂禮佛足，作如是語：「世尊！若必度羅怙羅，當乞一日我申供養。」世尊隨請聽將供養。時淨飯王為羅怙羅廣設大會，并嚴高座供養羅怙羅。至第二日，共羅怙羅往詣佛所，禮世尊已作如是言：「大德！任將羅怙羅出家。」爾時世尊告舍利子曰：「此羅怙羅！汝今將去與如法出家。」時舍利子受佛教已，便與羅怙羅如法出家。 nhĩ thời Thế Tôn đáo bổn xứ dĩ ，dục độ La-hỗ-la 。Tịnh Phạn Vương văn dĩ ，nghệ Thế Tôn sở đảnh lễ Phật túc ，tác như thị ngữ ：「Thế Tôn ！nhược/nhã tất độ La-hỗ-la ，đương khất nhất nhật ngã thân cúng dường 。」Thế Tôn tùy thỉnh thính tướng cúng dường 。thời Tịnh Phạn Vương vi La-hỗ-la quảng thiết đại hội ，tinh nghiêm cao tọa cúng dường La-hỗ-la 。chí đệ nhị nhật ，cọng La-hỗ-la vãng nghệ Phật sở ，lễ Thế Tôn dĩ tác như thị ngôn ：「Đại Đức ！nhâm tướng La-hỗ-la xuất gia 。」nhĩ thời Thế Tôn cáo Xá-lợi-tử viết ：「thử La-hỗ-la ！nhữ kim tướng khứ dữ như pháp xuất gia 。」thời Xá-lợi-tử thọ/thụ Phật giáo dĩ ，tiện dữ La-hỗ-la như pháp xuất gia 。 時諸苾芻咸皆有疑，請世尊曰：「以何因緣，童子羅怙羅，於大眾中躬持藥丸，於五百佛所而識世尊？」 thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，thỉnh Thế Tôn viết ：「dĩ hà nhân duyên ，Đồng tử La-hỗ-la ，ư Đại chúng trung cung trì dược hoàn ，ư ngũ bách Phật sở nhi thức Thế Tôn ？」 佛告諸苾芻曰：「此羅怙羅！非獨今生而識於我，曾於過去無量劫中，在大眾中，嚴以花鬘與吾相識。汝等諦聽，當為汝說。曾於過去，於聚落中有一長者，取隣人長者女納以為妻。未經多時遂即有娠，便誕一子。復告妻曰：『今有此子食用我財，亦能為我等還債。我今將諸財物入海興易，汝可在後若看此兒好知家事。』妻答夫曰：『一依所教。』長者入海遇風舡破，并諸財物沒溺不迴。妻聞夫死，持孝修福復自傭力，并諸眷屬各相拯濟，養活於兒漸令長大。於其舍側有善織師，以彼工巧自得存活。彼長者妻見已即作是念：『入海興易，不如織絡工巧為業。其入海者多死不還。夫織絡者，常得居家經求自濟。』復作是念：『今我此子令學織業。』思惟是已，即將其子往詣織家，白織師言：『大兄！此(外*男)甥教為織業。』織師答曰：『好！』留子教織。其子聰敏不久學成，每與織師並機雙織，所得財利將歸本家，所得物歸常用不足。織師所得恣意有餘，(外*男)甥問舅：『我今與舅同作一業，何故舅室恒得充饒，而我家中每不支濟？』舅報(外*男)甥：『我作二業，汝即為一。』(外*男)甥問舅：『第二業何？』彼便報曰：『我夜竊盜。』(外*男)甥白言：『我亦隨盜。』舅即報曰：『汝不能盜。』答曰：『我甚能作。』舅作是念：『我且先試。』作是念已便共向市，舅買一兔使令料理：『我暫洗浴，即來當食。』彼料理已，舅未至間便食一脚，舅洗浴迴問其(外*男)甥：『料理竟不？』答曰：『已了。』舅曰：『料理既竟，將來我看。』(外*男)甥擎兔過與其舅，舅見其兔遂少一脚，問(外*男)甥曰：『兔第四脚，今在何處？』(外*男)甥報曰：『其兔本來有此三脚，云何問我索第四耶？』舅作是念：『我先是賊，今此(外*男)甥大賊勝我。』即將其兔共入酒家，舅安坐已，即喚(外*男)甥共坐飲已，即令(外*男)甥計算酒價。(外*男)甥報曰：『若人飲酒可使令算，我本不飲，何論算耶？舅今自飲，舅當自算。』舅作是念：『我先是賊，今此(外*男)甥大賊勝我，若共同本亦堪作賊。』即與(外*男)甥於夜分中，穿他牆壁擬盜財物。既穿孔已，其舅即先將頭欲入孔中，(外*男)甥告曰：『舅不閑盜法，如何先以己頭入於孔中？此事不善，應先以脚入孔。若先以頭入，被他割頭，眾人共識禍及一族，今應先以脚入。』舅聞是已便以脚入，財主既覺便即唱賊，眾人聞聲，即共於內孔中捉其賊脚。爾時(外*男)甥復於孔外挽出其舅，力既不禁，恐禍及己，即截其頭持已而走。于時群臣奏王此事。王告群臣：『截頭去者最是大賊，汝可將彼賊屍置四衢中密加窺覘，或有悲泣將屍去者，此是彼賊，便可捉取。』群臣奉命，即將死屍如王設法。彼賊(外*男)甥便思念云：『我今不應直抱舅屍，恐眾人識我。我應佯狂於諸四衢，或抱男女、或抱樹石、或抱牛馬、或抱猪狗。』作是念已，便行其事。時世間人，既見其人處處抱物，咸知是狂，然賊(外*男)甥始抱其舅，盡哀悲泣便即而去。群臣奏王皆曰：『守屍，唯一狂人抱屍哀泣而去，更無餘人。』王便告曰：『彼是狗賊，如何不捉？今可捕取。』爾時彼賊復作是念：『我今如何不葬我舅？我必須葬。』便作一駕車人，滿著柴束驅至屍上，速解牛絡放火燒車，便走而去。當爾之時，車柴之火燒屍遂盡，守屍之人尋奏王曰：『彼賊屍者今已燒盡。』王問彼曰：『誰燒賊屍？』臣具上事。王曰：『汝等當知，彼駕車人即是狗賊，云何不捉？今可捕取。』爾時彼賊復作是念：『我今要須於葬舅屍之處設諸祭祀。』念已便作淨行婆羅門形，於國城內遍行乞食，即以其食於燒屍處五處安置，陰祭其舅，作已便去。時守屍人具以白王。王曰：『彼是狗賊，如何不捉？甚為不善。』爾時彼賊復作是念：『我今要將舅骨投於弶伽河中。』作是念已，便作一事髑髏外道形，就彼骨所，取其餘灰以塗其身，收取燒骨於髑髏中安置，投弶伽河中，作已便去。彼守屍人復以奏王，王曰：『彼是狗賊，云何不捉？甚為不善。汝等宜止，我自捉取。』爾時其王，乘一汎舟前後侍從遊弶伽河中，於河岸上置人守捉。王先有女，顏容端正眾人樂見，同於河中遊戲，令稍相遠，報其女曰：『有人捉汝，汝便高聲。』又勅守岸人曰：『我女作聲，汝等即須相近。若見男子便可捉取。』爾時狗賊復作是念：『今王與女遊戲河中，我應要與彼女相共嬉戲。』作是念已，即於上流而住，放一瓦鍋隨流而下。岸夫見已謂是賊，競持棒打瓦鍋便破，乃知非賊。第二、第三亦復如是，乃至十數。時守岸人屢見瓦鍋，便捨不打。爾時狗賊頭戴一鍋，隨流而下至王女所，上女舟中。手執利刀告王女曰：『汝勿作聲，若作聲者我當害汝。』王女怕懼不敢作聲，因與戲會。既戲會已便走而去。女見賊去，高聲啼泣作如是言：『彼賊強私我，今已去訖。』守河岸人報王女曰：『汝嬉戲時默然歡樂，賊今既去乃始啼泣，我等於今何處求賊？』守岸人等具以告王，王曰：『汝等云何不善防守致令如是。』 Phật cáo chư Bí-sô viết ：「thử La-hỗ-la ！phi độc kim sanh nhi thức ư ngã ，tằng ư quá khứ vô lượng kiếp trung ，tại Đại chúng trung ，nghiêm dĩ hoa man dữ ngô tướng thức 。nhữ đẳng đế thính ，đương vi nhữ 。tằng ư quá khứ ，ư tụ lạc trung hữu nhất Trưởng-giả ，thủ lân nhân Trưởng-giả nử nạp dĩ vi thê 。vị Kinh đa thời toại tức hữu thần ，tiện đản nhất tử 。phục cáo thê viết ：『kim hữu thử tử thực dụng ngã tài ，diệc năng vi ngã đẳng hoàn trái 。ngã kim tướng chư tài vật nhập hải hưng dịch ，nhữ khả tại hậu nhược/nhã khán thử nhi hảo tri gia sự 。』thê đáp phu viết ：『nhất y sở giáo 。』Trưởng-giả nhập hải ngộ phong hang phá ，tinh chư tài vật một nịch bất hồi 。thê văn phu tử ，trì hiếu tu phước phục tự dong lực ，tinh chư quyến chúc các tướng chửng tế ，dưỡng hoạt ư nhi tiệm lệnh trường đại 。ư kỳ xá trắc hữu thiện chức sư ，dĩ bỉ công xảo tự đắc tồn hoạt 。bỉ Trưởng-giả thê kiến dĩ tức tác thị niệm ：『nhập hải hưng dịch ，bất như chức lạc công xảo vi nghiệp 。kỳ nhập hải giả đa tử Bất hoàn 。phu chức lạc giả ，thường đắc cư gia Kinh cầu tự tế 。』phục tác thị niệm ：『kim ngã thử tử lệnh học chức nghiệp 。』tư tánh thị dĩ ，tức tướng kỳ tử vãng nghệ chức gia ，bạch chức sư ngôn ：『Đại huynh ！thử (ngoại *nam )sanh giáo vi chức nghiệp 。』chức sư đáp viết ：『hảo ！』lưu tử giáo chức 。kỳ tử thông mẫn bất cửu học thành ，mỗi dữ chức sư tịnh ky song chức ，sở đắc tài lợi tướng quy bản gia ，sở đắc vật quy thường dụng bất túc 。chức sư sở đắc tứ ý hữu dư ，(ngoại *nam )sanh vấn cữu ：『ngã kim dữ cữu đồng tác nhất nghiệp ，hà cố cữu thất hằng đắc sung nhiêu ，nhi ngã gia trung mỗi bất chi tế ？』cữu báo (ngoại *nam )sanh ：『ngã tác nhị nghiệp ，nhữ tức vi nhất 。』(ngoại *nam )sanh vấn cữu ：『đệ nhị nghiệp hà ？』bỉ tiện báo viết ：『ngã dạ thiết đạo 。』(ngoại *nam )sanh bạch ngôn ：『ngã diệc tùy đạo 。』cữu tức báo viết ：『nhữ bất năng đạo 。』đáp viết ：『ngã thậm năng tác 。』cữu tác thị niệm ：『ngã thả tiên thí 。』tác thị niệm dĩ tiện cọng hướng thị ，cữu mãi nhất thỏ sử lệnh liêu lý ：『ngã tạm tẩy dục ，tức lai đương thực/tự 。』bỉ liêu lý dĩ ，cữu vị chí gian tiện thực/tự nhất cước ，cữu tẩy dục hồi vấn kỳ (ngoại *nam )sanh ：『liêu lý cánh bất ？』đáp viết ：『dĩ liễu 。』cữu viết ：『liêu lý ký cánh ，tướng lai ngã khán 。』(ngoại *nam )sanh kình thỏ quá/qua dữ kỳ cữu ，cữu kiến kỳ thỏ toại thiểu nhất cước ，vấn (ngoại *nam )sanh viết ：『thỏ đệ tứ cước ，kim tại hà xứ/xử ？』(ngoại *nam )sanh báo viết ：『kỳ thỏ bản lai hữu thử tam cước ，vân hà vấn ngã tác/sách đệ tứ da ？』cữu tác thị niệm ：『ngã tiên thị tặc ，kim thử (ngoại *nam )sanh Đại tặc thắng ngã 。』tức tướng kỳ thỏ cọng nhập tửu gia ，cữu an tọa dĩ ，tức hoán (ngoại *nam )sanh cọng tọa ẩm dĩ ，tức lệnh (ngoại *nam )sanh kế toán tửu giá 。(ngoại *nam )sanh báo viết ：『nhược/nhã nhân ẩm tửu khả sử lệnh toán ，ngã bổn bất ẩm ，hà luận toán da ？cữu kim tự ẩm ，cữu đương tự toán 。』cữu tác thị niệm ：『ngã tiên thị tặc ，kim thử (ngoại *nam )sanh Đại tặc thắng ngã ，nhược/nhã cộng đồng bổn diệc kham tác tặc 。』tức dữ (ngoại *nam )sanh ư dạ phần trung ，xuyên tha tường bích nghĩ đạo tài vật 。ký xuyên khổng dĩ ，kỳ cữu tức tiên tướng đầu dục nhập khổng trung ，(ngoại *nam )sanh cáo viết ：『cữu bất nhàn đạo Pháp ，như hà tiên dĩ kỷ đầu nhập ư khổng trung ？thử sự bất thiện ，ưng tiên dĩ cước nhập khổng 。nhược/nhã tiên dĩ đầu nhập ，bị tha cát đầu ，chúng nhân cọng thức họa cập nhất tộc ，kim ưng tiên dĩ cước nhập 。』cữu văn thị dĩ tiện dĩ cước nhập ，tài chủ ký giác tiện tức xướng tặc ，chúng nhân văn thanh ，tức cọng ư nội khổng trung tróc kỳ tặc cước 。nhĩ thời (ngoại *nam )sanh phục ư khổng ngoại vãn xuất kỳ cữu ，lực ký bất cấm ，khủng họa cập kỷ ，tức tiệt kỳ đầu trì dĩ nhi tẩu 。vu thời quần thần tấu Vương thử sự 。Vương cáo quần thần ：『tiệt đầu khứ giả tối thị Đại tặc ，nhữ khả tướng bỉ tặc thi trí tứ cù trung mật gia khuy siêm ，hoặc hữu bi khấp tướng thi khứ giả ，thử thị bỉ tặc ，tiện khả tróc thủ 。』quần thần phụng mạng ，tức tướng tử thi như Vương thiết Pháp 。bỉ tặc (ngoại *nam )sanh tiện tư niệm vân ：『ngã kim bất ưng trực bão cữu thi ，khủng chúng nhân thức ngã 。ngã ưng dương cuồng ư chư tứ cù ，hoặc bão nam nữ 、hoặc bão thụ/thọ thạch 、hoặc bão ngưu mã 、hoặc bão trư cẩu 。』tác thị niệm dĩ ，tiện hạnh/hành/hàng kỳ sự 。thời thế gian nhân ，ký kiến kỳ nhân xứ xứ bão vật ，hàm tri thị cuồng ，nhiên tặc (ngoại *nam )sanh thủy bão kỳ cữu ，tận ai bi khấp tiện tức nhi khứ 。quần thần tấu Vương giai viết ：『thủ thi ，duy nhất cuồng nhân bão thi ai khấp nhi khứ ，cánh vô dư nhân 。』Vương tiện cáo viết ：『bỉ thị cẩu tặc ，như hà bất tróc ？kim khả bộ thủ 。』nhĩ thời bỉ tặc phục tác thị niệm ：『ngã kim như hà bất táng ngã cữu ？ngã tất tu táng 。』tiện tác nhất giá xa nhân ，mãn trước/trứ sài thúc khu chí thi thượng ，tốc giải ngưu lạc phóng hỏa thiêu xa ，tiện tẩu nhi khứ 。đương nhĩ chi thời ，xa sài chi hỏa thiêu thi toại tận ，thủ thi chi nhân tầm tấu Vương viết ：『bỉ tặc thi giả kim dĩ thiêu tận 。』Vương vấn bỉ viết ：『thùy thiêu tặc thi ？』Thần cụ thượng sự 。Vương viết ：『nhữ đẳng đương tri ，bỉ giá xa nhân tức thị cẩu tặc ，vân hà bất tróc ？kim khả bộ thủ 。』nhĩ thời bỉ tặc phục tác thị niệm ：『ngã kim yếu tu ư táng cữu thi chi xứ/xử thiết chư tế tự 。』niệm dĩ tiện tác tịnh hạnh Bà-la-môn hình ，ư quốc thành nội biến hạnh/hành/hàng khất thực ，tức dĩ kỳ thực/tự ư thiêu thi xứ/xử ngũ xứ/xử an trí ，uẩn tế kỳ cữu ，tác dĩ tiện khứ 。thời thủ thi nhân cụ dĩ bạch Vương 。Vương viết ：『bỉ thị cẩu tặc ，như hà bất tróc ？thậm vi ất thiện 。』nhĩ thời bỉ tặc phục tác thị niệm ：『ngã kim yếu tướng cữu cốt đầu ư cưỡng già hà trung 。』tác thị niệm dĩ ，tiện tác nhất sự độc lâu ngoại đạo hình ，tựu bỉ cốt sở ，thủ kỳ dư hôi dĩ đồ kỳ thân ，thu thủ thiêu cốt ư độc lâu trung an trí ，đầu cưỡng già hà trung ，tác dĩ tiện khứ 。bỉ thủ thi nhân phục dĩ tấu Vương ，Vương viết ：『bỉ thị cẩu tặc ，vân hà bất tróc ？thậm vi ất thiện 。nhữ đẳng nghi chỉ ，ngã tự tróc thủ 。』nhĩ thời kỳ Vương ，thừa nhất phiếm châu tiền hậu thị tòng du cưỡng già hà trung ，ư hà ngạn thượng trí nhân thủ tróc 。Vương tiên hữu nữ ，nhan dung đoan chánh chúng nhân lạc/nhạc kiến ，đồng ư hà trung du hí ，lệnh sảo tướng viễn ，báo kỳ nữ viết ：『hữu nhân tróc nhữ ，nhữ tiện cao thanh 。』hựu sắc thủ ngạn nhân viết ：『ngã nữ tác thanh ，nhữ đẳng tức tu tướng cận 。nhược/nhã kiến nam tử tiện khả tróc thủ 。』nhĩ thời cẩu tặc phục tác thị niệm ：『kim Vương dữ nữ du hí hà trung ，ngã ưng yếu dữ bỉ nữ tướng cọng hi hí 。』tác thị niệm dĩ ，tức ư thượng lưu nhi trụ/trú ，phóng nhất ngõa oa tùy lưu nhi hạ 。ngạn phu kiến dĩ vị thị tặc ，cạnh trì bổng đả ngõa oa tiện phá ，nãi tri phi tặc 。đệ nhị 、đệ tam diệc phục như thị ，nãi chí thập số 。thời thủ ngạn nhân lũ kiến ngõa oa ，tiện xả bất đả 。nhĩ thời cẩu tặc đầu đái nhất oa ，tùy lưu nhi hạ chí Vương nữ sở ，thượng nữ châu trung 。thủ chấp lợi đao cáo Vương nữ viết ：『nhữ vật tác thanh ，nhược/nhã tác thanh giả ngã đương hại nhữ 。』Vương nữ phạ cụ bất cảm tác thanh ，nhân dữ hí hội 。ký hí hội dĩ tiện tẩu nhi khứ 。nữ kiến tặc khứ ，cao thanh Đề khấp tác như thị ngôn ：『bỉ tặc cường tư ngã ，kim dĩ khứ cật 。』thủ hà ngạn nhân báo Vương nữ viết ：『nhữ hi hí thời mặc nhiên hoan lạc ，tặc kim ký khứ nãi thủy Đề khấp ，ngã đẳng ư kim hà xứ/xử cầu tặc ？』thủ ngạn nhân đẳng cụ dĩ cáo Vương ，Vương viết ：『nhữ đẳng vân hà bất thiện phòng thủ trí lệnh như thị 。』 「時彼王女被狗賊交，遂便有胎，具足十月誕生一子。時彼狗賊聞王女生子，復作念云：『我今必為我兒作諸喜慶。』作是念已，即變其形為一給使，從王內出告諸人曰：『王有教令，我女生子，汝諸國人可於今夜恣意歡樂，互盜衣服財帛任情而作。』時國群臣及諸人眾，聞是語已放情嬉戲，其聲喧鬧聞于王內。王問諸人：『我諸國人云何喧鬧若是？』國人答曰：『我等先奉王教令我如是。』王聞是已知是狗賊所作，便作是念：『我若捉此狗賊不得，我便捨去國位。』即設一計造一大堂。堂既了已，其兒年已六歲，令諸群臣擊鼓宣令，盡喚國內所有男子盡入堂內，有不來者捉獲殺之。爾時國人盡來入堂，時彼狗賊亦在其中。時王即以華鬘告其兒曰：『汝持此鬘於彼眾中，若見汝父以鬘與之。』復令傍人隨逐：『其兒與鬘，汝便捉取。』爾時彼兒，即持花鬘至於眾中，以業力故果見其父，便以鬘與。時彼傍人，便捉狗賊將至王所。王集群臣共議此事：『如此罪人云何處分？』『可殺之耳。』王即思惟：『此是智賊，云何殺之？』告群臣曰：『此人勇猛兼有智慧，可留侍衛。』便嫁與女以之為妻，仍以半國給之。」 「thời bỉ Vương nữ bị cẩu tặc giao ，toại tiện hữu thai ，cụ túc thập nguyệt đản sanh nhất tử 。thời bỉ cẩu tặc văn Vương nữ sanh tử ，phục tác niệm vân ：『ngã kim tất vi ngã nhi tác chư hỉ khánh 。』tác thị niệm dĩ ，tức biến kỳ hình vi nhất cấp sử ，tùng Vương nội xuất cáo chư nhân viết ：『Vương hữu giáo lệnh ，ngã nữ sanh tử ，nhữ chư quốc nhân khả ư kim dạ tứ ý hoan lạc ，hỗ đạo y phục tài bạch nhâm Tình nhi tác 。』thời quốc quần thần cập chư nhân chúng ，văn thị ngữ dĩ phóng Tình hi hí ，kỳ thanh huyên nháo văn vu Vương nội 。Vương vấn chư nhân ：『ngã chư quốc nhân vân hà huyên nháo nhược/nhã thị ？』quốc nhân đáp viết ：『ngã đẳng tiên phụng Vương giáo lệnh ngã như thị 。』Vương văn thị dĩ tri thị cẩu tặc sở tác ，tiện tác thị niệm ：『ngã nhược/nhã tróc thử cẩu tặc bất đắc ，ngã tiện xả khứ quốc vị 。』tức thiết nhất kế tạo nhất Đại đường 。đường ký liễu dĩ ，kỳ nhi niên dĩ lục tuế ，lệnh chư quần thần kích cổ tuyên lệnh ，tận hoán quốc nội sở hữu nam tử tận nhập đường nội ，hữu bất lai giả tróc hoạch sát chi 。nhĩ thời quốc nhân tận lai nhập đường ，thời bỉ cẩu tặc diệc tại kỳ trung 。thời Vương tức dĩ hoa man cáo kỳ nhi viết ：『nhữ trì thử man ư bỉ chúng trung ，nhược/nhã kiến nhữ phụ dĩ man dữ chi 。』phục lệnh bàng nhân tùy trục ：『kỳ nhi dữ man ，nhữ tiện tróc thủ 。』nhĩ thời bỉ nhi ，tức trì hoa man chí ư chúng trung ，dĩ nghiệp lực cố quả kiến kỳ phụ ，tiện dĩ man dữ 。thời bỉ bàng nhân ，tiện tróc cẩu tặc tướng chí Vương sở 。Vương tập quần thần cọng nghị thử sự ：『như thử tội nhân vân hà xứ/xử phần ？』『khả sát chi nhĩ 。』Vương tức tư tánh ：『thử thị trí tặc ，vân hà sát chi ？』cáo quần thần viết ：『thử nhân dũng mãnh kiêm hữu trí tuệ ，khả lưu thị vệ 。』tiện giá dữ nữ dĩ chi vi thê ，nhưng dĩ bán quốc cấp chi 。」 佛告諸苾芻：「爾時狗賊即我身是。時彼兒者即羅怙羅是。由於昔時於人眾中能識我故，今復於此眾中能識於我。諸苾芻當知，業力不可思議，汝等應隨業行。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhĩ thời cẩu tặc tức ngã thân thị 。thời bỉ nhi giả tức La-hỗ-la thị 。do ư tích thời ư nhân chúng trung năng thức ngã cố ，kim phục ư thử chúng trung năng thức ư ngã 。chư Bí-sô đương tri ，nghiệp lực bất khả tư nghị ，nhữ đẳng ưng tùy nghiệp hạnh/hành/hàng 。」 爾時耶輸陀羅作是念：「羅怙羅父若入宮時，我應設諸方便承事供養令不出宮。」作是念已，耶輸陀羅與喬比迦彌離迦遮等六萬美人，各各嚴飾種種莊具，熏種種妙香皆悉辦訖。 nhĩ thời Da-du-đà-la tác thị niệm ：「La-hỗ-la phụ nhược/nhã nhập cung thời ，ngã ưng thiết chư phương tiện thừa sự cúng dường lệnh bất xuất cung 。」tác thị niệm dĩ ，Da-du-đà-la dữ kiều bỉ Ca di ly Ca già đẳng lục vạn mỹ nhân ，các các nghiêm sức chủng chủng trang cụ ，huân chủng chủng diệu hương giai tất biện/bạn cật 。 爾時世尊，於晨朝時著衣持鉢，與諸苾芻圍遶侍衛，為調伏有情故入王宮內。時耶輸陀羅等三夫人，與六萬婇女，作諸音樂倡伎歌舞，整理衣服蠱媚妖艷，在世尊前止欲令染著。世尊見已便作是念：「今者食時將至，我若先食，不為此諸女說法，恐調伏時過，令諸女人欲心熾盛，於四諦理不蒙利益。我今應以神通力故令彼女等皆悉調伏。」作是念已，即沒於地從東方空中而見，於彼空中行住坐臥威儀自在。復入火光三昧，於其身中，放諸青黃赤白種種之光，或復身上出水身下出火，南西北方亦復如是，於空中沒，於諸苾芻上首師子座上忽然而見。諸艷女等見斯事已，皆於佛前倒地，如斧斫樹，頂禮佛足在一面坐。 nhĩ thời Thế Tôn ，ư thần triêu thời trước y trì bát ，dữ chư Bí-sô vi nhiễu thị vệ ，vi điều phục hữu tình cố nhập vương cung nội 。thời Da-du-đà-la đẳng tam phu nhân ，dữ lục vạn cung nữ ，tác chư âm lạc/nhạc xướng kỹ ca vũ ，chỉnh lý y phục cổ mị yêu diễm ，tại Thế Tôn tiền chỉ dục lệnh nhiễm trước 。Thế Tôn kiến dĩ tiện tác thị niệm ：「kim giả thực thời tướng chí ，ngã nhược/nhã tiên thực/tự ，bất vi thử chư nữ thuyết Pháp ，khủng điều phục thời quá/qua ，lệnh chư nữ nhân dục tâm sí thịnh ，ư Tứ đế lý bất mông lợi ích 。ngã kim ưng dĩ thần thông lực cố lệnh bỉ nữ đẳng giai tất điều phục 。」tác thị niệm dĩ ，tức một ư địa tùng Đông phương không trung nhi kiến ，ư bỉ không trung hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa uy nghi tự tại 。phục nhập hỏa quang tam muội ，ư kỳ thân trung ，phóng chư thanh hoàng xích bạch chủng chủng chi quang ，hoặc phục thân thượng xuất thủy thân hạ xuất hỏa ，Nam Tây Bắc phương diệc phục như thị ，ư không trung một ，ư chư Bí-sô thượng thủ sư tử tọa thượng hốt nhiên nhi kiến 。chư diễm nữ đẳng kiến tư sự dĩ ，giai ư Phật tiền đảo địa ，như phủ chước thụ/thọ ，đảnh lễ Phật túc tại nhất diện tọa 。 爾時世尊知諸女等性力意願，以四諦理廣為分別。諸女聞已得預流果，唯耶輸陀羅，為染心重故，未獲於果，便作如是心念口言：「我有滋味，能令喫者心生愛著。」即作種種馨香美味諸飲食等，自手執持而奉世尊。作是念已，諸苾芻皆聞以報世尊，佛言：「諸苾芻當知！我昔三毒未離之時，諸有香味而無愛著。何況今者三毒已離，而能染我？耶輸陀羅縱有食味，我無所懼。」 nhĩ thời Thế Tôn tri chư nữ đẳng tánh lực ý nguyện ，dĩ Tứ đế lý quảng vi phân biệt 。chư nữ văn dĩ đắc dự lưu quả ，duy Da-du-đà-la ，vi nhiễm tâm trọng cố ，vị hoạch ư quả ，tiện tác như thị tâm niệm khẩu ngôn ：「ngã hữu tư vị ，năng lệnh khiết giả tâm sanh ái trước 。」tức tác chủng chủng hinh hương mỹ vị chư ẩm thực đẳng ，tự thủ chấp trì nhi phụng Thế Tôn 。tác thị niệm dĩ ，chư Bí-sô giai văn dĩ báo Thế Tôn ，Phật ngôn ：「chư Bí-sô đương tri ！ngã tích tam độc vị ly chi thời ，chư hữu hương vị nhi vô ái trước/trứ 。hà huống kim giả tam độc dĩ ly ，nhi năng nhiễm ngã ？Da-du-đà-la túng hữu thực/tự vị ，ngã vô sở cụ 。」 時諸苾芻皆疑白佛言：「世尊！何故耶輸陀羅因歡喜團，於佛世尊生於染著？」 thời chư Bí-sô giai nghi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！hà cố Da-du-đà-la nhân hoan hỉ đoàn ，ư Phật Thế tôn sanh ư nhiễm trước ？」 佛言：「諸苾芻！此耶輸陀羅非於今生欲因歡喜團而染著我，曾於過去先有是事。汝等諦聽！往昔世時有一聚落，去斯不遠有阿蘭若林，多有花果及清流美泉。時有仙人喫彼花果身披樹皮，作此苦行證五神通，所有禽獸不相恐懼，常來親近。後於一時欲往小便，有一女鹿隨仙人行，仙人小便失精，鹿隨後便即喫之，復以舌舐生門，有情業力不思議故，因即有胎。日月既滿，彼鹿來就本處生一男子，鹿生此兒知是於人，便棄而去。時仙人見之作是念云：『此是誰子？』復更思惟知是己兒，遂收養之。後漸長大至年十二，頭生一角，因與立字，名為獨角。其父染患，獨角種種醫療不能得差，其父漸困命將欲死。告獨角曰：『我今此處，常有諸山仙人數來過往，汝可迎接問訊。若來，供給花果，為我願故。』說伽他曰： Phật ngôn ：「chư Bí-sô ！thử Da-du-đà-la phi ư kim sanh dục nhân hoan hỉ đoàn nhi nhiễm trước ngã ，tằng ư quá khứ tiên hữu thị sự 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích thế thời hữu nhất tụ lạc ，khứ tư bất viễn hữu A-lan-nhã lâm ，đa hữu hoa quả cập thanh lưu mỹ tuyền 。thời hữu Tiên nhân khiết bỉ hoa quả thân phi thụ/thọ bì ，tác thử khổ hạnh chứng ngũ thần thông ，sở hữu cầm thú bất tướng khủng cụ ，thường lai thân cận 。hậu ư nhất thời dục vãng tiểu tiện ，hữu nhất nữ lộc tùy Tiên nhân hạnh/hành/hàng ，Tiên nhân tiểu tiện thất tinh ，lộc tùy hậu tiện tức khiết chi ，phục dĩ thiệt thỉ sanh môn ，hữu tình nghiệp lực bất tư nghị cố ，nhân tức hữu thai 。nhật nguyệt ký mãn ，bỉ lộc lai tựu bổn xứ sanh nhất nam tử ，lộc sanh thử nhi tri thị ư nhân ，tiện khí nhi khứ 。thời Tiên nhân kiến chi tác thị niệm vân ：『thử thị thùy tử ？』phục cánh tư tánh tri thị kỷ nhi ，toại thu dưỡng chi 。hậu tiệm trường đại chí niên thập nhị ，đầu sanh nhất giác ，nhân dữ lập tự ，danh vi độc giác 。kỳ phụ nhiễm hoạn ，độc giác chủng chủng y liệu bất năng đắc sái ，kỳ phụ tiệm khốn mạng tướng dục tử 。cáo độc giác viết ：『ngã kim thử xứ ，thường hữu chư sơn Tiên nhân số lai quá vãng ，nhữ khả nghênh tiếp vấn tấn 。nhược/nhã lai ，cung cấp hoa quả ，vi ngã nguyện cố 。』thuyết già tha viết ： 「『積聚皆消散， 「『tích tụ giai tiêu tán ， 崇高必墜落； sùng cao tất trụy lạc ； 合會有別離， hợp hội hữu biệt ly ， 有命咸歸死。』 hữu mạng hàm quy tử 。』 「乃至仙人身歿，彼獨角仙，以仙之法為葬其父。思戀父喪愁悲憂惱，便證五通。後於異時因往取水，取得水已迴至中路，遂逢天雨泥滑倒地，水瓶遂破。掬破瓶水置其掌中，以口呪向天遙散：『由汝雨下打破我瓶，從今已後十二年中勿更雨下。』由此仙呪力，雨便不下，波羅痆城遭大亢旱，人民飢饉迸散逃亡。是時國王召諸占事問言：『何故天不降雨？』占事答曰：『仙人瞋故天不下雨。』王問占事：『作何方計天下甘雨百姓豐樂？』占事報言：『若也敗仙戒行修道，天即甘雨。若不敗仙令犯戒行，十二年中天終不雨。』時王聞已托頰思惟，宮人妃主及諸臣等見王憂惱即白王言：『何故憂惱？』王即報曰：『由仙呪力天不下雨，乃至廣說義如上辯。我今不知作何方計令彼仙人敗修戒行？由斯憂惱是以不樂。』時彼國王有一大女名曰寂靜，即白王言：『不須憂惱，我設方計當令彼仙必敗戒行。』王問女曰：『有何方計？』女白王言：『我學婆羅門呪法，及餘婇女二十人等一處學法，願王可於水上縛舡安板，著土栽樹種諸花菓，一依仙人所住之處。我等乘舡至彼仙所，即能令仙敗修戒行引來至此。』王聞是已，即如女說，縛舡安板栽諸花果並如上說，遂於果中密盛藥酒，及諸飲食並亦安藥。於是寂靜并餘婇女，假作仙儀形狀衣服，著樹皮衣披髮散後，共仙無異。從舡上下徐步詣仙，口誦婆羅門呪法，至仙人所。彼仙弟子遙見二十客仙來至，即報仙師曰：『有諸客仙今來至此。』時獨角仙口念：『善來！喚令入室。』是時諸仙既入室已，時獨角仙細看諸仙顏色有異，即說頌曰： 「nãi chí Tiên nhân thân một ，bỉ độc giác tiên ，dĩ tiên chi Pháp vi táng kỳ phụ 。tư luyến phụ tang sầu bi ưu não ，tiện chứng ngũ thông 。hậu ư dị thời nhân vãng thủ thủy ，thủ đắc thủy dĩ hồi chí trung lộ ，toại phùng Thiên vũ nê hoạt đảo địa ，thủy bình toại phá 。cúc phá bình thủy trí kỳ chưởng trung ，dĩ khẩu chú hướng Thiên dao tán ：『do nhữ vũ hạ đả phá ngã bình ，tùng kim dĩ hậu thập nhị niên trung vật cánh vũ hạ 。』do thử tiên chú lực ，vũ tiện bất hạ ，ba la nhiếp thành tao Đại kháng hạn ，nhân dân cơ cận bỉnh tán đào vong 。Thị thời Quốc Vương triệu chư chiêm sự vấn ngôn ：『hà cố Thiên bất hàng vũ ？』chiêm sự đáp viết ：『Tiên nhân sân cố Thiên bất hạ vũ 。』Vương vấn chiêm sự ：『tác hà phương kế thiên hạ cam vũ bách tính phong lạc/nhạc ？』chiêm sự báo ngôn ：『nhược dã bại tiên giới hạnh/hành/hàng tu đạo ，Thiên tức cam vũ 。nhược/nhã bất bại tiên lệnh phạm giới hạnh/hành/hàng ，thập nhị niên Trung Thiên chung bất vũ 。』thời Vương văn dĩ thác giáp tư tánh ，cung nhân phi chủ cập chư Thần đẳng kiến Vương ưu não tức bạch Vương ngôn ：『hà cố ưu não ？』Vương tức báo viết ：『do tiên chú lực Thiên bất hạ vũ ，nãi chí quảng thuyết nghĩa như thượng biện 。ngã kim bất tri tác hà phương kế lệnh bỉ Tiên nhân bại tu giới hạnh/hành/hàng ？do tư ưu não thị dĩ bất lạc/nhạc 。』thời bỉ Quốc Vương hữu nhất Đại nữ danh viết tịch tĩnh ，tức bạch Vương ngôn ：『bất tu ưu não ，ngã thiết phương kế đương lệnh bỉ tiên tất bại giới hạnh/hành/hàng 。』Vương vấn nữ viết ：『hữu hà phương kế ？』nữ bạch Vương ngôn ：『ngã học Bà-la-môn chú Pháp ，cập dư cung nữ nhị thập nhân đẳng nhất xứ/xử học Pháp ，nguyện Vương khả ư thủy thượng phược hang an bản ，trước/trứ độ tài thụ/thọ chủng chư hoa quả ，nhất y Tiên nhân sở trụ chi xứ/xử 。ngã đẳng thừa hang chí bỉ tiên sở ，tức năng lệnh tiên bại tu giới hạnh/hành/hàng dẫn lai chí thử 。』Vương văn thị dĩ ，tức như nữ thuyết ，phược hang an bản tài chư hoa quả tịnh như thượng thuyết ，toại ư quả trung mật thịnh dược tửu ，cập chư ẩm thực tịnh diệc an dược 。ư thị tịch tĩnh tinh dư cung nữ ，giả tác tiên nghi hình trạng y phục ，trước/trứ thụ/thọ bì y phi phát tán hậu ，cọng tiên vô dị 。tùng hang thượng hạ từ bộ nghệ tiên ，khẩu tụng Bà-la-môn chú Pháp ，chí Tiên nhân sở 。bỉ tiên đệ-tử dao kiến nhị thập khách tiên lai chí ，tức báo tiên sư viết ：『hữu chư khách tiên kim lai chí thử 。』thời độc giác tiên khẩu niệm ：『thiện lai ！hoán lệnh nhập thất 。』Thị thời chư tiên ký nhập thất dĩ ，thời độc giác tiên tế khán chư tiên nhan sắc hữu dị ，tức thuyết tụng viết ： 「『曾不經辛苦， 「『tằng bất Kinh tân khổ ， 行步復從容， hạnh/hành/hàng bộ phục tòng dung ， 面上不生髭， diện thượng bất sanh Tì ， 胸前有高下， hung tiền hữu cao hạ ， 是仙形貌到， thị tiên hình mạo đáo ， 此事實希奇。』 thử sự thật hy kì 。』 「彼獨角仙雖有疑心，亦為客仙敷座處已，及設菓實。寂靜仙曰：『汝所住止有如是等多苦澁菓，我今住處有好菓實，猶如甘露，我今請汝至我住處。』時獨角仙即共相隨乘船泛水，於舡樹上取其椰子。諸菓實中盛(女*厭)媚藥酒，奉獨角仙。彼既飲已便報假仙，共行非法。由此婬染遂失神通，戒行已虧呪力便息，浮雲四起。獨角見已舉面罵天，寂靜報言：『汝身為非尚不自覺，何謂舉面由故怨天？』婬染既纏默然而住。寂靜將往直至王前，白父王曰：『彼呪雨仙，此人即是。』王見仙至喜不自勝，雲布遍天便降甘雨，百姓豐樂五穀滋榮。爾時父王，即嫁寂靜與仙為婦，及諸美女亦賜驅馳，乃至後時棄於王女，便共餘女遂作私通。寂靜見已心生嫉妬，即共仙人甚相忿競，舉脚蹴仙履打仙面。仙作是念：『我於昔時天起雲雷，由呪令息。忽纏婬慾被女欺陵。』爾時仙人，厭心慾染便捨寂靜，精勤習定即證五通，乘空而行還歸本處。」 「bỉ độc giác tiên tuy hữu nghi tâm ，diệc vi khách tiên phu tọa xứ/xử dĩ ，cập thiết quả thật 。tịch tĩnh tiên viết ：『nhữ sở trụ chỉ hữu như thị đẳng đa khổ sáp quả ，ngã kim trụ xứ hữu hảo quả thật ，do như cam lồ ，ngã kim thỉnh nhữ chí ngã trụ xứ 。』thời độc giác tiên tức cộng tướng tùy thừa thuyền phiếm thủy ，ư hang thụ/thọ thượng thủ kỳ gia tử 。chư quả thật trung thịnh (nữ *yếm )mị dược tửu ，phụng độc giác tiên 。bỉ ký ẩm dĩ tiện báo giả tiên ，cọng hạnh/hành/hàng phi pháp 。do thử dâm nhiễm toại thất thần thông ，giới hạnh/hành/hàng dĩ khuy chú lực tiện tức ，phù vân tứ khởi 。độc giác kiến dĩ cử diện mạ Thiên ，tịch tĩnh báo ngôn ：『nhữ thân vi phi thượng bất tự giác ，hà vị cử diện do cố oán Thiên ？』dâm nhiễm ký triền mặc nhiên nhi trụ/trú 。tịch tĩnh tướng vãng trực chí Vương tiền ，bạch Phụ Vương viết ：『bỉ chú vũ tiên ，thử nhân tức thị 。』Vương kiến tiên chí hỉ bất tự thắng ，vân bố biến Thiên tiện hàng cam vũ ，bách tính phong lạc/nhạc ngũ cốc tư vinh 。nhĩ thời Phụ Vương ，tức giá tịch tĩnh dữ tiên vi phụ ，cập chư mỹ nữ diệc tứ khu trì ，nãi chí hậu thời khí ư Vương nữ ，tiện cọng dư nữ toại tác tư thông 。tịch tĩnh kiến dĩ tâm sanh tật đố ，tức cọng Tiên nhân thậm tướng phẫn cạnh ，cử cước xúc tiên lý đả tiên diện 。tiên tác thị niệm ：『ngã ư tích thời Thiên khởi vân lôi ，do chú lệnh tức 。hốt triền dâm dục bị nữ khi lăng 。』nhĩ thời Tiên nhân ，yếm tâm dục nhiễm tiện xả tịch tĩnh ，tinh cần tập định tức chứng ngũ thông ，thừa không nhi hạnh/hành/hàng hoàn quy bản xứ/xử 。」 佛告諸苾芻：「昔時仙者即我身是，王女寂靜今耶輸陀羅是。由昔食味貪著婬情；今者以歡喜團，更欲厭著於我。」佛說此語已從宮而出。 Phật cáo chư Bí-sô ：「tích thời tiên giả tức ngã thân thị ，Vương nữ tịch tĩnh kim Da-du-đà-la thị 。do tích thực/tự vị tham trước dâm Tình ；kim giả dĩ hoan hỉ đoàn ，cánh dục yếm trước/trứ ư ngã 。」Phật thuyết thử ngữ dĩ tùng cung nhi xuất 。 耶輸陀羅既見佛知，心便息念，更不尋求，即昇七重高樓，不惜身命遂投於地，佛以神力接不令損。諸人既見不有傷損，心生驚怪。諸苾芻眾見便問佛：「此耶輸陀羅，為愛佛心故，不惜身命投於高樓放身於地。」 Da-du-đà-la ký kiến Phật tri ，tâm tiện tức niệm ，cánh bất tầm cầu ，tức thăng thất trọng cao lâu ，bất tích thân mạng toại đầu ư địa ，Phật dĩ thần lực tiếp bất lệnh tổn 。chư nhân ký kiến bất hữu thương tổn ，tâm sanh kinh quái 。chư Bí-sô chúng kiến tiện vấn Phật ：「thử Da-du-đà-la ，vi ái Phật tâm cố ，bất tích thân mạng đầu ư cao lâu phóng thân ư địa 。」 佛告諸苾芻：「耶輸陀羅，為愛我心故，不獨今生不惜身命，過去亦復為我不惜身命。」告諸苾芻：「汝等諦聽。往昔波羅痆斯城有王名曰梵受，於一時間遂出遊獵廣殺眾生。行至山谷見一緊那羅睡臥，婦在傍邊而守護之。王遂張弓射緊那羅，既著要處一箭便死，捉得緊那羅婦欲取為妻。時緊那羅婦尋白王曰：『唯願大王！放我殯葬其夫，待了即隨王去。』王便作是念：『此豈能走？看作其禮。』作此念已遂即放行。時緊那羅婦，遂積柴四面放火，追念其夫不惜身命，即投於火，夫婦俱燒。諸天空中而說頌曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「Da-du-đà-la ，vi ái ngã tâm cố ，bất độc kim sanh bất tích thân mạng ，quá khứ diệc phục vi ngã bất tích thân mạng 。」cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đế thính 。vãng tích ba la nhiếp tư thành hữu Vương danh viết phạm thọ/thụ ，ư nhất thời gian toại xuất du liệp quảng sát chúng sanh 。hạnh/hành/hàng chí sơn cốc kiến nhất Khẩn-na-la thụy ngọa ，phụ tại bàng biên nhi thủ hộ chi 。Vương toại trương cung xạ Khẩn-na-la ，ký trước/trứ yếu xứ/xử nhất tiến tiện tử ，tróc đắc Khẩn-na-la phụ dục thủ vi thê 。thời Khẩn-na-la phụ tầm bạch Vương viết ：『duy nguyện Đại Vương ！phóng ngã tấn táng kỳ phu ，đãi liễu tức tùy Vương khứ 。』Vương tiện tác thị niệm ：『thử khởi năng tẩu ？khán tác kỳ lễ 。』tác thử niệm dĩ toại tức phóng hạnh/hành/hàng 。thời Khẩn-na-la phụ ，toại tích sài tứ diện phóng hỏa ，truy niệm kỳ phu bất tích thân mạng ，tức đầu ư hỏa ，phu phụ câu thiêu 。chư Thiên không trung nhi thuyết tụng viết ： 「『欲求於此事， 「『dục cầu ư thử sự ， 翻乃更遭餘， phiên nãi cánh tao dư ， 本希音樂天， bổn hy âm lạc/nhạc Thiên ， 夫婦皆身死。』」 phu phụ giai thân tử 。』」 爾時世尊告諸苾芻曰：「往昔緊那羅者，即我身是。緊那羅婦者，即耶輸陀羅是。於往昔時，為愛我故，已投於火；今為貪愛復墜高樓。」 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô viết ：「vãng tích Khẩn-na-la giả ，tức ngã thân thị 。Khẩn-na-la phụ giả ，tức Da-du-đà-la thị 。ư vãng tích thời ，vi ái ngã cố ，dĩ đầu ư hỏa ；kim vi tham ái phục trụy cao lâu 。」 佛作是念：「若化耶輸陀羅者，今正是時，我宜令彼出生死海。」作是念已，為耶輸陀羅說四聖諦法。彼既聞已，以智慧金剛杵摧破二十種我見山峯悉皆摧滅，證預流果發起信心。從家趣非家策勤修習，證阿羅漢果。是時苾芻尼耶輸陀羅，處於眾中心懷慚愧。 Phật tác thị niệm ：「nhược/nhã hóa Da-du-đà-la giả ，kim chánh Thị thời ，ngã nghi lệnh bỉ xuất sanh tử hải 。」tác thị niệm dĩ ，vi Da-du-đà-la thuyết tứ thánh đế Pháp 。bỉ ký văn dĩ ，dĩ trí tuệ Kim Cương xử tồi phá nhị thập chủng ngã kiến sơn phong tất giai tồi diệt ，chứng dự lưu quả phát khởi tín tâm 。tùng gia thú phi gia sách cần tu tập ，chứng A-la-hán quả 。Thị thời Bật-sô-ni Da-du-đà-la ，xứ/xử ư chúng trung tâm hoài tàm quý 。 爾時世尊告諸苾芻曰：「我一切苾芻尼眾中，耶輸陀羅苾芻尼最具慚愧。」諸苾芻眾咸皆有疑，復問世尊：「此耶輸陀羅苾芻尼，作何業報，六年懷羅怙羅？」爾時世尊告諸苾芻曰，如上說乃為頌曰。 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô viết ：「ngã nhất thiết Bật-sô-ni chúng trung ，Da-du-đà-la Bật-sô-ni tối cụ tàm quý 。」chư Bí-sô chúng hàm giai hữu nghi ，phục vấn Thế Tôn ：「thử Da-du-đà-la Bật-sô-ni ，tác hà nghiệp báo ，lục niên hoài La-hỗ-la ？」nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô viết ，như thượng thuyết nãi vi tụng viết 。 佛告諸苾芻：「往昔有村，時有老母唯有一女，多養乳牛每日作酪漿，母女相隨巡村估賣。後於一時，其女負酪忽設矯心，遂報母曰：『我欲見風，願母持酪且漸前行。』母即取酪擔負而去，其女乖墮諂誑心故，離於六里不趁其母。由此業故，耶輸陀羅今生招報六年懷胎。」佛告諸苾芻，義如上說而說頌曰。 Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích hữu thôn ，thời hữu lão mẫu duy hữu nhất nữ ，đa dưỡng nhũ ngưu mỗi nhật tác lạc tương ，mẫu nữ tướng tùy tuần thôn cổ mại 。hậu ư nhất thời ，kỳ nữ phụ lạc hốt thiết kiểu tâm ，toại báo mẫu viết ：『ngã dục kiến phong ，nguyện mẫu trì lạc thả tiệm tiền hạnh/hành/hàng 。』mẫu tức thủ lạc đam/đảm phụ nhi khứ ，kỳ nữ quai đọa siểm cuống tâm cố ，ly ư lục lý bất sấn kỳ mẫu 。do thử nghiệp cố ，Da-du-đà-la kim sanh chiêu báo lục niên hoài thai 。」Phật cáo chư Bí-sô ，nghĩa như thượng thuyết nhi thuyết tụng viết 。 時諸苾芻復更有疑，請問世尊：「此羅怙羅先作何業？今受此報六年處胎。」佛告諸苾芻：「羅怙羅自作惡業」，義如上說并及頌曰。 thời chư Bí-sô phục cánh hữu nghi ，thỉnh vấn Thế Tôn ：「thử La-hỗ-la tiên tác hà nghiệp ？kim thọ/thụ thử báo lục niên xứ thai 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「La-hỗ-la tự tác ác nghiệp 」，nghĩa như thượng thuyết tinh cập tụng viết 。 爾時世尊復告諸苾芻：「此波羅痆斯城不遠，時有一林多諸花菓，有兄弟二人：一名商佉、二名里企多，身著樹皮，常食菓實及諸藥草。商佉為師，里企多為弟子。時波羅痆斯國王及諸人民，知此林中有二修道人：一名商佉、二名里企多。後於一時，商佉平旦持滿瓶水遊山採菓，其里企多五更早起在兄前行入山，不持瓶水採得花菓，於先到來，渴乏須水。向己瓶中遂無水飲，便取師水而用飲之。既喫水竟，更不與師添瓶。是時商佉日高後至，乏渴須水，取己添瓶覓水而飲。見瓶無水，遂即瞋罵：『是何強賊偷劫我水？』時里企多尋即報言：『我是其賊我用瓶水，唯願鄔波陀耶罰我重罪。』商佉報曰：『汝是我弟子，須水任飲不與汝罪。』里企多白鄔波馱耶曰：『我是賊人願與重罪，若如不與心不安寧。』商佉聞已遂大瞋怒，便即報言：『我今不能瞋汝與罪，如索與罪，汝向國王處而索重罪。』時里企多遂向王所，至其中路逢王出獵，舉手呪願：『唯願大王！長命無病常戰得勝。』說伽他曰： nhĩ thời Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô ：「thử ba la nhiếp tư thành bất viễn ，thời hữu nhất lâm đa chư hoa quả ，hữu huynh đệ nhị nhân ：nhất danh thương khư 、nhị danh lý xí đa ，thân trước/trứ thụ/thọ bì ，thường thực/tự quả thật cập chư dược thảo 。thương khư vi sư ，lý xí đa vi đệ-tử 。thời ba la nhiếp tư Quốc Vương cập chư nhân dân ，tri thử lâm trung hữu nhị tu đạo nhân ：nhất danh thương khư 、nhị danh lý xí đa 。hậu ư nhất thời ，thương khư bình đán trì mãn bình thủy du sơn thải quả ，kỳ lý xí đa ngũ cánh tảo khởi tại huynh tiền hạnh/hành/hàng nhập sơn ，bất trì bình thủy thải đắc hoa quả ，ư tiên đáo lai ，khát phạp tu thủy 。hướng kỷ bình trung toại vô thủy ẩm ，tiện thủ sư thủy nhi dụng ẩm chi 。ký khiết thủy cánh ，cánh bất dữ sư thiêm bình 。Thị thời thương khư nhật cao hậu chí ，phạp khát tu thủy ，thủ kỷ thiêm bình mịch thủy nhi ẩm 。kiến bình vô thủy ，toại tức sân mạ ：『thị hà cường tặc thâu kiếp ngã thủy ？』thời lý xí đa tầm tức báo ngôn ：『ngã thị kỳ tặc ngã dụng bình thủy ，duy nguyện ổ ba đà da phạt ngã trọng tội 。』thương khư báo viết ：『nhữ thị ngã đệ tử ，tu thủy nhâm ẩm bất dữ nhữ tội 。』lý xí đa bạch ổ ba Đà da viết ：『ngã thị tặc nhân nguyện dữ trọng tội ，nhược như bất dữ tâm bất an ninh 。』thương khư văn dĩ toại Đại sân nộ ，tiện tức báo ngôn ：『ngã kim bất năng sân nhữ dữ tội ，như tác/sách dữ tội ，nhữ hướng Quốc Vương xứ/xử nhi tác/sách trọng tội 。』thời lý xí đa toại hướng Vương sở ，chí kỳ trung lộ phùng Vương xuất liệp ，cử thủ chú nguyện ：『duy nguyện Đại Vương ！trường/trưởng mạng vô bệnh thường chiến đắc thắng 。』thuyết già tha viết ： 「『大王我是賊， 「『Đại Vương ngã thị tặc ， 輒盜喫他水； triếp đạo khiết tha thủy ； 願王依賊法， nguyện Vương y tặc Pháp ， 賜我盜水罪。』 tứ ngã đạo thủy tội 。』 「時王報曰：『縱輒取水亦不是賊。』王復問言：『汝取誰水？』時里企多廣如上事具報王已，王便報曰：『既是汝兄，又是鄔波馱耶，雖輒飲水亦不是賊。汝今好去，不合與罪。』時里企多又白王曰：『我是賊人，願與重罪。如若不與心不安寧。』是時國王聞此語已，便發瞋怒而即報言：『汝今此住，更勿東西。待我山遊迴來處分。』王去遊獵餘路還宮，遂忘仙人不與進止，經於六日。是時仙人不敢東西，諸臣白王：『彼仙奉教經於六日不敢東西，唯願大王速與處分。』王便報言：『討罪六日，汝今無過，今放汝去。』臣報仙人：『汝今六日已罰汝了，今奉王勅，任汝東西。』里企多喜遂即歸還。」 「thời Vương báo viết ：『túng triếp thủ thủy diệc bất thị tặc 。』Vương phục vấn ngôn ：『nhữ thủ thùy thủy ？』thời lý xí đa quảng như thượng sự cụ báo Vương dĩ ，Vương tiện báo viết ：『ký thị nhữ huynh ，hựu thị ổ ba Đà da ，tuy triếp ẩm thủy diệc bất thị tặc 。nhữ kim hảo khứ ，bất hợp dữ tội 。』thời lý xí đa hựu bạch Vương viết ：『ngã thị tặc nhân ，nguyện dữ trọng tội 。như nhược/nhã bất dữ tâm bất an ninh 。』Thị thời Quốc Vương văn thử ngữ dĩ ，tiện phát sân nộ nhi tức báo ngôn ：『nhữ kim thử trụ ，cánh vật Đông Tây 。đãi ngã sơn du hồi lai xứ/xử phần 。』Vương khứ du liệp dư lộ hoàn cung ，toại vong Tiên nhân bất dữ tiến chỉ ，Kinh ư lục nhật 。Thị thời Tiên nhân bất cảm Đông Tây ，chư Thần bạch Vương ：『bỉ tiên phụng giáo Kinh ư lục nhật bất cảm Đông Tây ，duy nguyện Đại Vương tốc dữ xứ/xử phần 。』Vương tiện báo ngôn ：『thảo tội lục nhật ，nhữ kim vô quá ，kim phóng nhữ khứ 。』Thần báo Tiên nhân ：『nhữ kim lục nhật dĩ phạt nhữ liễu ，kim phụng Vương sắc ，nhâm nhữ Đông Tây 。』lý xí đa hỉ toại tức quy hoàn 。」 佛告諸苾芻：「昔梵授王今羅怙羅是，為前生時起嗔心故，不許東西，乃經六日故。今六年以業力故，在母胎中。諸苾芻！若黑白業及雜染業，咸悉有報。諸苾芻！應捨黑業及雜染業，修純白業。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「tích phạm thọ/thụ Vương kim La-hỗ-la thị ，vi tiền sanh thời khởi sân tâm cố ，bất hứa Đông Tây ，nãi Kinh lục nhật cố 。kim lục niên dĩ nghiệp lực cố ，tại mẫu thai trung 。chư Bí-sô ！nhược/nhã hắc bạch nghiệp cập tạp nhiễm nghiệp ，hàm tất hữu báo 。chư Bí-sô ！ưng xả hắc nghiệp cập tạp nhiễm nghiệp ，tu thuần bạch nghiệp 。」 時諸苾芻咸皆有疑，復白佛言：「此具壽賢子，曾作何業，今於上首釋種之中而為國王？」佛告諸苾芻：「此具壽賢子自種福業」，乃至說伽他曰。 thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，phục bạch Phật ngôn ：「thử cụ thọ hiền tử ，tằng tác hà nghiệp ，kim ư thượng thủ Thích chủng chi trung nhi vi Quốc Vương ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「thử cụ thọ hiền tử tự chủng phước nghiệp 」，nãi chí thuyết già tha viết 。 佛告諸苾芻：「昔有貧人，遊行人間至波羅痆斯城。於其城中有諸貧人，見此人來即生嗔恨，競爭打搭驅出城外。彼城國王有一園林，其人既被驅逐投園林中，且自居止。時彼國王因春陽月，此園林中花菓茂盛好鳥競集，王與宮人婇女往園遊觀。既至園中，與諸婇女處處遊望嬉戲娛樂。時彼國王疲乏而睡。女人有常法：若見花菓便生貪愛。當爾之時既見王睡，各散林中採求花菓。時彼國王從睡覺起即還城中，彼諸宮人見王還城，各速隨逐。時一宮人心即忙遽，不覺身上遺其瓔珞，宮人去後，貧人見之私自念云：『我若取者，或有尋知必相苦惱。』即取瓔珞懸於樹上，心自念云：『本主若來隨意將去。』復遙觀之：『若非主取則不擬與。』彼之宮女既至宮中，覺失瓔珞念在園內，白其王言：『我緣忙遽，遺忘瓔珞在彼園內。』時王即告群臣：『我有瓔珞遺在園內，可速覓之無令遺失。』臣奉王命，將多手力散覓園中，見於瓔珞繫在於樹，眾共議言：『誰繫瓔珞在此樹上？』即令手力縱橫訪覓，乃見貧人在一叢下，問言：『汝見何人繫此瓔珞？』貧人如上具報。爾時王臣即持瓔珞還宮送王，具陳上事。王聞此言，即遣使者追取貧人。貧人既至，王便告曰：『汝先因何得我瓔珞，不持將去，繫於樹上？』貧人答曰：『大王當知，此是王之貴物，我先貧窮不堪受用。』王聞此語甚大歡喜，告貧人曰：『汝求何願？我當與汝。』貧人答曰：『今此城中所有貧人，願王各施飲食并賜衣服，并令我為上首。』王聞此言便告大臣：『我國城中一切貧人，可施飲食兼與衣服，仍令此人為其上首。』大臣奉命，於波羅痆斯城擊鼓宣告：『一切貧人並令集會。』既集會已，施與飲食并諸衣服，宣示王命，令先貧人為其主領，所有處分咸可隨受。時諸貧人既得衣食，悉皆慶悅，遵奉為主。諸貧人等，先在街衢掣盜他食，食主嗔恨常打罵之，後得王恩轉增奪掣，國人懼王不敢打罵。時國諸人即至王所，具論此事，王便報曰：『汝等自可守護，勿打貧人。』後於異時，城中有人於筐篋中盛諸餅食，其上首貧人見已，便奪持之奔走。諸貧人等競來隨逐，欲相掣奪。其貧人主走至河岸，又被逼逐，即戴餅筐汎河而渡，到彼岸已在一樹下。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「tích hữu bần nhân ，du hạnh/hành/hàng nhân gian chí ba la nhiếp tư thành 。ư kỳ thành trung hữu chư bần nhân ，kiến thử nhân lai tức sanh sân hận ，cạnh tranh đả đáp khu xuất thành ngoại 。bỉ thành Quốc Vương hữu nhất viên lâm ，kỳ nhân ký bị khu trục đầu viên lâm trung ，thả tự cư chỉ 。thời bỉ Quốc Vương nhân xuân dương nguyệt ，thử viên lâm trung hoa quả mậu thịnh hảo điểu cạnh tập ，Vương dữ cung nhân cung nữ vãng viên du quán 。ký chí viên trung ，dữ chư cung nữ xứ xứ du vọng hi hí ngu lạc 。thời bỉ Quốc Vương bì phạp nhi thụy 。nữ nhân hữu thường Pháp ：nhược/nhã kiến hoa quả tiện sanh tham ái 。đương nhĩ chi thời ký kiến Vương thụy ，các tán lâm trung thải cầu hoa quả 。thời bỉ Quốc Vương tùng thụy giác khởi tức hoàn thành trung ，bỉ chư cung nhân kiến Vương hoàn thành ，các tốc tùy trục 。thời nhất cung nhân tâm tức mang cự ，bất giác thân thượng di kỳ anh lạc ，cung nhân khứ hậu ，bần nhân kiến chi tư tự niệm vân ：『ngã nhược/nhã thủ giả ，hoặc hữu tầm tri tất tướng khổ não 。』tức thủ anh lạc huyền ư thụ/thọ thượng ，tâm tự niệm vân ：『bổn chủ nhược/nhã lai tùy ý tướng khứ 。』phục dao quán chi ：『nhược/nhã phi chủ thủ tắc bất nghĩ dữ 。』bỉ chi cung nữ ký chí cung trung ，giác thất anh lạc niệm tại viên nội ，bạch kỳ Vương ngôn ：『ngã duyên mang cự ，di vong anh lạc tại kỳ viên nội 。』thời Vương tức cáo quần thần ：『ngã hữu anh lạc di tại viên nội ，khả tốc mịch chi vô lệnh di thất 。』Thần phụng Vương mạng ，tướng đa thủ lực tán mịch viên trung ，kiến ư anh lạc hệ tại ư thụ/thọ ，chúng cọng nghị ngôn ：『thùy hệ anh lạc tại thử thụ/thọ thượng ？』tức lệnh thủ lực túng hoạnh phóng mịch ，nãi kiến bần nhân tại nhất tùng hạ ，vấn ngôn ：『nhữ kiến hà nhân hệ thử anh lạc ？』bần nhân như thượng cụ báo 。nhĩ thời Vương Thần tức Trì anh lạc hoàn cung tống Vương ，cụ trần thượng sự 。Vương văn thử ngôn ，tức khiển sử giả truy thủ bần nhân 。bần nhân ký chí ，Vương tiện cáo viết ：『nhữ tiên nhân hà đắc ngã anh lạc ，bất trì tướng khứ ，hệ ư thụ/thọ thượng ？』bần nhân đáp viết ：『Đại Vương đương tri ，thử thị Vương chi quý vật ，ngã tiên bần cùng bất kham thọ dụng 。』Vương văn thử ngữ thậm đại hoan hỉ ，cáo bần nhân viết ：『nhữ cầu hà nguyện ？ngã đương dữ nhữ 。』bần nhân đáp viết ：『kim thử thành trung sở hữu bần nhân ，nguyện Vương các thí ẩm thực tinh tứ y phục ，tinh lệnh ngã vi thượng thủ 。』Vương văn thử ngôn tiện cáo đại thần ：『ngã quốc thành trung nhất thiết bần nhân ，khả thí ẩm thực kiêm dữ y phục ，nhưng lệnh thử nhân vi kỳ thượng thủ 。』đại thần phụng mạng ，ư ba la nhiếp tư thành kích cổ tuyên cáo ：『nhất thiết bần nhân tịnh lệnh tập hội 。』ký tập hội dĩ ，thí dữ ẩm thực tinh chư y phục ，tuyên thị Vương mạng ，lệnh tiên bần nhân vi kỳ chủ lĩnh ，sở hữu xứ/xử phần hàm khả tùy thọ/thụ 。thời chư bần nhân ký đắc y thực ，tất giai khánh duyệt ，tuân phụng vi chủ 。chư bần nhân đẳng ，tiên tại nhai cù xế đạo tha thực/tự ，thực/tự chủ sân hận thường đả mạ chi ，hậu đắc Vương ân chuyển tăng đoạt xế ，quốc nhân cụ Vương bất cảm đả mạ 。thời quốc chư nhân tức chí Vương sở ，cụ luận thử sự ，Vương tiện báo viết ：『nhữ đẳng tự khả thủ hộ ，vật đả bần nhân 。』hậu ư dị thời ，thành trung hữu nhân ư khuông khiếp trung thịnh chư bính thực/tự ，kỳ thượng thủ bần nhân kiến dĩ ，tiện đoạt trì chi bôn tẩu 。chư bần nhân đẳng cạnh lai tùy trục ，dục tướng xế đoạt 。kỳ bần nhân chủ tẩu chí hà ngạn ，hựu bị bức trục ，tức đái bính khuông phiếm hà nhi độ ，đáo bỉ ngạn dĩ tại nhất thụ hạ 。」 佛告諸苾芻：「若佛如來未出世時，當有辟支佛出現於世利益蒼生，因行而過。彼貧人見威儀庠序，便自念云：『由我先世不知戒施，不能供養此人，致令此身貧窮孤露。若彼德人受我施者，我當施與。』時辟支佛觀知其念，為利益故，持鉢向前乞其餅食。貧人歡喜盡持餅食而以奉施。辟支佛常法：口不說法，身現神通以相利益。得其餅已，騰踊空中現種種神變。諸異生等見此神變，速發善願五體投地，猶如樹倒，便發大願：『我今供養此聖人已，當令來世得為國王，於諸國中最為上首。我於今者見辟支佛，於當來世願見如來，度生死海。』發此願已，諸貧人等皆渡河至咸索餅食，上首貧人報曰：『我已施訖，汝等隨喜。』諸貧人曰：『汝施餅食，已發何願？』上首報言：『願我來世於諸國中得為國王，於諸國中最為上首。』諸人聞已咸皆發願：『上首既得國主，我等願為最上臣佐。』」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhược/nhã Phật Như Lai vị xuất thế thời ，đương hữu Bích Chi Phật xuất hiện ư thế lợi ích thương sanh ，nhân hành nhi quá/qua 。bỉ bần nhân kiến uy nghi tường tự ，tiện tự niệm vân ：『do ngã tiên thế bất tri giới thí ，bất năng cúng dường thử nhân ，trí lệnh thử thân bần cùng cô lộ 。nhược/nhã bỉ đức nhân thọ/thụ ngã thí giả ，ngã đương thí dữ 。』thời Bích Chi Phật quán tri kỳ niệm ，vi lợi ích cố ，trì bát hướng tiền khất kỳ bính thực/tự 。bần nhân hoan hỉ tận trì bính thực/tự nhi dĩ phụng thí 。Bích Chi Phật thường Pháp ：khẩu bất thuyết Pháp ，thân hiện thần thông dĩ tướng lợi ích 。đắc kỳ bính dĩ ，đằng dũng/dõng không trung hiện chủng chủng thần biến 。chư dị sanh đẳng kiến thử thần biến ，tốc phát thiện nguyện ngũ thể đầu địa ，do như thụ/thọ đảo ，tiện phát đại nguyện ：『ngã kim cúng dường thử Thánh nhân dĩ ，đương lệnh lai thế đắc vi Quốc Vương ，ư chư quốc trung tối vi thượng thủ 。ngã ư kim giả kiến Bích Chi Phật ，ư đương lai thế nguyện kiến Như Lai ，độ sanh tử hải 。』phát thử nguyện dĩ ，chư bần nhân đẳng giai độ hà chí hàm tác/sách bính thực/tự ，thượng thủ bần nhân báo viết ：『ngã dĩ thí cật ，nhữ đẳng tùy hỉ 。』chư bần nhân viết ：『nhữ thí bính thực/tự ，dĩ phát hà nguyện ？』thượng thủ báo ngôn ：『nguyện ngã lai thế ư chư quốc trung đắc vi Quốc Vương ，ư chư quốc trung tối vi thượng thủ 。』chư nhân văn dĩ hàm giai phát nguyện ：『thượng thủ ký đắc quốc chủ ，ngã đẳng nguyện vi tối thượng Thần tá 。』」 佛告諸苾芻：「爾時上首貧人者，今賢王釋子是。諸貧人者，今五百釋子是。由彼賢子昔於辟支佛所發願施食故，今得諸釋種中而為國王，及見於我出家學道，證阿羅漢果。汝諸苾芻當知：造黑業得黑業報，造雜業得雜業報，造白業得白業報。汝等應捨黑業及雜業染業，修純白業。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhĩ thời thượng thủ bần nhân giả ，kim hiền Vương Thích tử thị 。chư bần nhân giả ，kim ngũ bách Thích tử thị 。do bỉ hiền tử tích ư Bích Chi Phật sở phát nguyện thí thực cố ，kim đắc chư Thích chủng trung nhi vi Quốc Vương ，cập kiến ư ngã xuất gia học đạo ，chứng A-la-hán quả 。nhữ chư Bí-sô đương tri ：tạo hắc nghiệp đắc hắc nghiệp báo ，tạo tạp nghiệp đắc tạp nghiệp báo ，tạo bạch nghiệp đắc bạch nghiệp báo 。nhữ đẳng ưng xả hắc nghiệp cập tạp nghiệp nhiễm nghiệp ，tu thuần bạch nghiệp 。」 佛在那地迦村群蛇林中。此時多有諸苾芻鉢及世尊鉢在於露地，有一獼猴從娑羅林下來而取於鉢，諸苾芻等即前打逐。佛告諸苾芻：「汝等勿打，任其所取，不畏損壞。」時彼獼猴至於鉢傍即取佛鉢，上娑羅樹須臾之間，盛滿鉢蜜來供養佛，蜜中有蜂如來不受。時彼獼猴知如來心，復持蜜鉢於一屏處，擇其蜂已還來奉佛，為未淨故佛又不受。獼猴復知佛意，持其蜜鉢至清流傍，取水灑蜜還來供養，佛即便受。時彼獼猴既見佛受其蜜，心生歡喜合掌頂禮，踊躍跳躑不顧前後，因落井中遂即命過。當即託生那地迦村清淨婆羅門家夫人胎中。既託胎已，緣福業故，那地迦村界內天降蜜雨。時諸人等問占相者，此是何事？占者報曰：「緣婆羅門婦胎中有兒，業力感故。」至十月滿生子之日，復降蜜雨，眷屬並集，三七日中設食供養。眷屬當問：「所生孩子為立何字？」家人答云：「其子懷時當降蜜雨，生時亦爾。父姓婆悉瑟吒，因茲為名未度婆悉瑟吒，此名最勝蜜。」兒漸長大，因宿業力便生信心，即往佛所。佛為說法發心出家便如法度，既出家已，日日自然感三鉢蜜：一鉢供佛，一鉢供養僧伽，一鉢共親友食。時諸大眾咸並生疑，俱往白佛：「以何因緣此最勝蜜苾芻，日日如是有斯蜜應？」佛言：「此最勝蜜苾芻自作福業，是故日日感斯蜜報，廣說如上。」 Phật tại na địa Ca thôn quần xà lâm trung 。thử thời đa hữu chư Bí-sô bát cập Thế Tôn bát tại ư lộ địa ，hữu nhất Mi-Hầu tùng Ta-la lâm hạ lai nhi thủ ư bát ，chư Bí-sô đẳng tức tiền đả trục 。Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng vật đả ，nhâm kỳ sở thủ ，bất úy tổn hoại 。」thời bỉ Mi-Hầu chí ư bát bàng tức thủ Phật bát ，thượng Ta-la thụ/thọ tu du chi gian ，thịnh mãn bát mật lai cúng dường Phật ，mật trung hữu phong Như Lai bất thọ/thụ 。thời bỉ Mi-Hầu tri Như Lai tâm ，phục trì mật bát ư nhất bình xứ/xử ，trạch kỳ phong dĩ hoàn lai phụng Phật ，vi vị tịnh cố Phật hựu bất thọ/thụ 。Mi-Hầu phục tri Phật ý ，trì kỳ mật bát chí thanh lưu bàng ，thủ thủy sái mật hoàn lai cúng dường ，Phật tức tiện thọ/thụ 。thời bỉ Mi-Hầu ký kiến Phật thọ/thụ kỳ mật ，tâm sanh hoan hỉ hợp chưởng đảnh lễ ，dõng dược khiêu trịch bất cố tiền hậu ，nhân lạc tỉnh trung toại tức mạng quá/qua 。đương tức thác sanh na địa Ca thôn thanh tịnh Bà-la-môn gia phu nhân thai trung 。ký thác thai dĩ ，duyên phước nghiệp cố ，na địa Ca thôn giới nội Thiên hàng mật vũ 。thời chư nhân đẳng vấn chiêm tướng giả ，thử thị hà sự ？chiêm giả báo viết ：「duyên Bà-la-môn phụ thai trung hữu nhi ，nghiệp lực cảm cố 。」chí thập Nguyệt mãn sanh tử chi nhật ，phục hàng mật vũ ，quyến thuộc tịnh tập ，tam thất nhật trung thiết thực/tự cúng dường 。quyến thuộc đương vấn ：「sở sanh hài tử vi lập hà tự ？」gia nhân đáp vân ：「kỳ tử hoài thời đương hàng mật vũ ，sanh thời diệc nhĩ 。phụ tính Bà tất sắt trá ，nhân tư vi danh vị độ Bà tất sắt trá ，thử danh tối thắng mật 。」nhi tiệm trường đại ，nhân tú nghiệp lực tiện sanh tín tâm ，tức vãng Phật sở 。Phật vi thuyết Pháp phát tâm xuất gia tiện như pháp độ ，ký xuất gia dĩ ，nhật nhật tự nhiên cảm tam bát mật ：nhất bát cúng Phật ，nhất bát cúng dường tăng già ，nhất bát cọng thân hữu thực/tự 。thời chư Đại chúng hàm tịnh sanh nghi ，câu vãng bạch Phật ：「dĩ hà nhân duyên thử tối thắng mật Bí-sô ，nhật nhật như thị hữu tư mật ưng ？」Phật ngôn ：「thử tối thắng mật Bí-sô tự tác phước nghiệp ，thị cố nhật nhật cảm tư mật báo ，quảng thuyết như thượng 。」 佛告苾芻：「汝等昔見有一獼猴從娑羅樹下來，以一鉢蜜供養我不？」苾芻白佛言：「世尊！我等昔見。」佛言：「彼獼猴者，即此最勝蜜苾芻是也。由前信心施蜜因緣故獲斯報。然此苾芻，何但日能變三鉢蜜，欲令四海總成蜜者，不足為難。何以故？由施佛蜜福增上故。廣說如上，應捨黑業及雜染業，修純白業。」 Phật cáo Bí-sô ：「nhữ đẳng tích kiến hữu nhất Mi-Hầu tùng Ta-la thụ hạ lai ，dĩ nhất bát mật cúng dường ngã bất ？」Bí-sô bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ngã đẳng tích kiến 。」Phật ngôn ：「bỉ Mi-Hầu giả ，tức thử tối thắng mật Bí-sô thị dã 。do tiền tín tâm thí mật nhân duyên cố hoạch tư báo 。nhiên thử Bí-sô ，hà đãn nhật năng biến tam bát mật ，dục lệnh tứ hải tổng thành mật giả ，bất túc vi nạn/nan 。hà dĩ cố ？do thí Phật mật phước tăng thượng cố 。quảng thuyết như thượng ，ưng xả hắc nghiệp cập tạp nhiễm nghiệp ，tu thuần bạch nghiệp 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十二 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập nhị 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十三 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập tam 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛在劫比羅城尼瞿陀園中，當度五百釋子及鄔波離時，諸苾芻咸皆有疑，以緣白佛：「此鄔波離昔作何業為王剃士？」 Phật tại Kiếp-bỉ-la thành ni Cồ đà viên trung ，đương độ ngũ bách Thích tử cập ổ ba ly thời ，chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，dĩ duyên bạch Phật ：「thử ổ ba ly tích tác hà nghiệp vi Vương thế sĩ ？」 爾時佛告諸苾芻：「往昔國王，有一剃頭人，有辟支佛來立門前，語彼人曰：『善男子！與我剃頭當獲善果。』彼剃頭人有一外甥，其舅告曰：『我為王使，汝可於後當為此人如法而剃如國王一種。』時彼外甥聞舅是言，即自思惟：『遣與此人如法剃頭，必應多得功德。』作是念已即便諦念，為辟支佛如法剃頭。時辟支佛復思念云：『彼人與我如法剃頭，我當護助必令此人多獲利益。』時辟支佛作是念已，即騰虛空變現種種神變，彼人見已甚生希有，合掌禮敬五體投地，便發願云：『我今既與此人剃頭，如國王相似，願我來生於世世中，常得與諸國王剃頭，如我舅無異。』」佛告諸苾芻：「彼時外甥者，今鄔波離是。由於先世與辟支佛剃頭發願故，今與王為剃頭人。」 nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích Quốc Vương ，hữu nhất thế đầu nhân ，hữu Bích Chi Phật lai lập môn tiền ，ngữ bỉ nhân viết ：『Thiện nam tử ！dữ ngã thế đầu đương hoạch thiện quả 。』bỉ thế đầu nhân hữu nhất ngoại sanh ，kỳ cữu cáo viết ：『ngã vi Vương sử ，nhữ khả ư hậu đương vi thử nhân như pháp nhi thế như Quốc Vương nhất chủng 。』thời bỉ ngoại sanh văn cữu thị ngôn ，tức tự tư tánh ：『khiển dữ thử nhân như pháp thế đầu ，tất ưng đa đắc công đức 。』tác thị niệm dĩ tức tiện đế niệm ，vi Bích Chi Phật như pháp thế đầu 。thời Bích Chi Phật phục tư niệm vân ：『bỉ nhân dữ ngã như pháp thế đầu ，ngã đương hộ trợ tất lệnh thử nhân đa hoạch lợi ích 。』thời Bích Chi Phật tác thị niệm dĩ ，tức đằng hư không biến hiện chủng chủng thần biến ，bỉ nhân kiến dĩ thậm sanh hy hữu ，hợp chưởng lễ kính ngũ thể đầu địa ，tiện phát nguyện vân ：『ngã kim ký dữ thử nhân thế đầu ，như Quốc Vương tương tự ，nguyện ngã lai sanh ư thế thế trung ，thường đắc dữ chư Quốc Vương thế đầu ，như ngã cữu vô dị 。』」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ thời ngoại sanh giả ，kim ổ ba ly thị 。do ư tiên thế dữ Bích Chi Phật thế đầu phát nguyện cố ，kim dữ Vương vi thế đầu nhân 。」 爾時佛復告諸苾芻：「此鄔波離於先世時復有餘願，我今說之，汝等諦聽。往昔村中有一長者，取得一妻生於二男。彼時國王，有一剃頭人，與此長者共為親友。彼剃頭人甚有財寶，無有男女，常私念云：『我今多諸財物，而無子息，一旦終沒無可委付，必被國王盡取將去。』時彼長者見剃頭人愁憂不樂，即便問曰：『汝今云何愁憂如此？』時剃頭人即如上答。長者告曰：『我有二子，今將小者與汝為子。』作是議已，便取小兒以為其子。後時長者遇病命終，長者太子與諸童兒共相嬉戲，因或鬪罵，諸童子言：『汝非族姓。何以故？汝弟見為剃頭家子。』爾時此兒，既被斯言愁悴不樂，便私念云：『若我小弟不與剃頭家為子者，我今云何被他毀辱？我今應當收奪取弟。』作是念已即奪弟歸。時剃頭人心懷懊惱，便集其家剃頭種類，告彼眾曰：『我養彼兒經多年歲，今奪將去。我諸眷屬自今以後，勿與此家作剃頭人。』時彼兄弟不得剃頭，髮毛爪甲皆悉長醜。國王忽見即便問曰：『汝今云何髮毛爪甲作許長醜？』時彼兄弟答國王言：『王剃頭人制諸種類，令於我家勿為剃頭。』王重問曰：『彼有何故？』時彼兄弟具說前事。國王聞已即便告言：『父與他兒，不合更奪。』既奉王教，即便將弟與彼為兒。後兄議曰：『由弟與彼剃頭為子，恒令我等被他毀辱，我今應當殺去我弟，必免斯語。』時有人聞，往剃頭家告其弟曰：『汝兄等議，恐辱種族，當欲殺汝，宜善防護。』弟聞是語已告剃頭人曰：『兄今欲來殺我，今宜放我出家學諸仙道。』剃頭人念：『我若苦留此兒不許出家，必被他殺。我今不如放令出家。』父既念已告其兒曰：『我今放汝出家，汝得仙法將歸教我。』子便白曰：『善哉！奉命。』爾時其子即往山林仙人住處，尋諸仙人了不相見，即自端坐繫念思惟，便證辟支佛果。既證果已即便念云：『我先與義父共言誓曰：「若得善法歸來相教。」』作是念已即往父所，到已騰空作諸神變。其父見已心甚歡喜，合掌發願：『令我世世常與國王作剃頭人。』時剃頭人於後值五辟支佛，皆發斯願：『令我世世為諸國王作剃頭人。』復於四生值佛世尊，亦發斯願。」佛告諸苾芻：「彼剃頭人者，今鄔波離是。由先世時發斯願故，今為國王作剃頭人。」 nhĩ thời Phật phục cáo chư Bí-sô ：「thử ổ ba ly ư tiên thế thời phục hưũ dư nguyện ，ngã kim thuyết chi ，nhữ đẳng đế thính 。vãng tích thôn trung hữu nhất Trưởng-giả ，thủ đắc nhất thê sanh ư nhị nam 。bỉ thời Quốc Vương ，hữu nhất thế đầu nhân ，dữ thử Trưởng-giả cọng vi thân hữu 。bỉ thế đầu nhân thậm hữu tài bảo ，vô hữu nam nữ ，thường tư niệm vân ：『ngã kim đa chư tài vật ，nhi vô tử tức ，nhất đán chung một vô khả ủy phó ，tất bị Quốc Vương tận thủ tướng khứ 。』thời bỉ Trưởng-giả kiến thế đầu nhân sầu ưu bất lạc/nhạc ，tức tiện vấn viết ：『nhữ kim vân hà sầu ưu như thử ？』thời thế đầu nhân tức như thượng đáp 。Trưởng-giả cáo viết ：『ngã hữu nhị tử ，kim tướng tiểu giả dữ nhữ vi tử 。』tác thị nghị dĩ ，tiện thủ tiểu nhi dĩ vi kỳ tử 。hậu thời Trưởng-giả ngộ bệnh mạng chung ，Trưởng-giả Thái-Tử dữ chư đồng nhi cộng tướng hi hí ，nhân hoặc đấu mạ ，chư Đồng tử ngôn ：『nhữ phi tộc tính 。hà dĩ cố ？nhữ đệ kiến vi thế đầu gia tử 。』nhĩ thời thử nhi ，ký bị tư ngôn sầu tụy bất lạc/nhạc ，tiện tư niệm vân ：『nhược/nhã ngã tiểu đệ bất dữ thế đầu gia vi tử giả ，ngã kim vân hà bị tha hủy nhục ？ngã kim ứng đương thu đoạt thủ đệ 。』tác thị niệm dĩ tức đoạt đệ quy 。thời thế đầu nhân tâm hoài áo não ，tiện tập kỳ gia thế đầu chủng loại ，cáo bỉ chúng viết ：『ngã dưỡng bỉ nhi Kinh đa niên tuế ，kim đoạt tướng khứ 。ngã chư quyến chúc tự kim dĩ hậu ，vật dữ thử gia tác thế đầu nhân 。』thời bỉ huynh đệ bất đắc thế đầu ，phát mao trảo giáp giai tất trường/trưởng xú 。Quốc Vương hốt kiến tức tiện vấn viết ：『nhữ kim vân hà phát mao trảo giáp tác hứa trường/trưởng xú ？』thời bỉ huynh đệ đáp Quốc Vương ngôn ：『Vương thế đầu nhân chế chư chủng loại ，lệnh ư ngã gia vật vi thế đầu 。』Vương trọng vấn viết ：『bỉ hữu hà cố ？』thời bỉ huynh đệ cụ thuyết tiền sự 。Quốc Vương văn dĩ tức tiện cáo ngôn ：『phụ dữ tha nhi ，bất hợp cánh đoạt 。』ký phụng Vương giáo ，tức tiện tướng đệ dữ bỉ vi nhi 。hậu huynh nghị viết ：『do đệ dữ bỉ thế đầu vi tử ，hằng lệnh ngã đẳng bị tha hủy nhục ，ngã kim ứng đương sát khứ ngã đệ ，tất miễn tư ngữ 。』thời hữu nhân văn ，vãng thế đầu gia cáo kỳ đệ viết ：『nhữ huynh đẳng nghị ，khủng nhục chủng tộc ，đương dục sát nhữ ，nghi thiện phòng hộ 。』đệ văn thị ngữ dĩ cáo thế đầu nhân viết ：『huynh kim dục lai sát ngã ，kim nghi phóng ngã xuất gia học chư tiên đạo 。』thế đầu nhân niệm ：『ngã nhược/nhã khổ lưu thử nhi bất hứa xuất gia ，tất bị tha sát 。ngã kim bất như phóng lệnh xuất gia 。』phụ ký niệm dĩ cáo kỳ nhi viết ：『ngã kim phóng nhữ xuất gia ，nhữ đắc tiên pháp tướng quy giáo ngã 。』tử tiện bạch viết ：『Thiện tai ！phụng mạng 。』nhĩ thời kỳ tử tức vãng sơn lâm Tiên nhân trụ xứ ，tầm chư Tiên nhân liễu bất tướng kiến ，tức tự đoan tọa hệ niệm tư tánh ，tiện chứng Bích Chi Phật quả 。ký chứng quả dĩ tức tiện niệm vân ：『ngã tiên dữ nghĩa phụ cọng ngôn thệ viết ：「nhược/nhã đắc thiện Pháp quy lai tướng giáo 。」』tác thị niệm dĩ tức vãng phụ sở ，đáo dĩ đằng không tác chư thần biến 。kỳ phụ kiến dĩ tâm thậm hoan hỉ ，hợp chưởng phát nguyện ：『lệnh ngã thế thế thường dữ Quốc Vương tác thế đầu nhân 。』thời thế đầu nhân ư hậu trị ngũ Bích Chi Phật ，giai phát tư nguyện ：『lệnh ngã thế thế vi chư Quốc Vương tác thế đầu nhân 。』phục ư tứ sanh trị Phật Thế tôn ，diệc phát tư nguyện 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ thế đầu nhân giả ，kim ổ ba ly thị 。do tiên thế thời phát tư nguyện cố ，kim vi Quốc Vương tác thế đầu nhân 。」 復次諸苾芻，復作是疑：「鄔波離作何福業，證阿羅漢持律第一？」 phục thứ chư Bí-sô ，phục tác thị nghi ：「ổ ba ly tác hà phước nghiệp ，chứng A-la-hán trì luật đệ nhất ？」 佛言：「其鄔波離復有因緣。汝等善聽，我今為說。乃往過昔於賢劫中人壽二萬歲，有佛世尊出現於世，號曰迦攝波如來、應供、正遍知、明行足、善逝、世間解、無上士、調御丈夫、天人師、佛、世尊。時佛有一弟子，是阿羅漢，持律為最。時鄔波離為彼弟子，終身梵行不獲果利，臨終之時而發誓願：『我所持戒福業善根，願我當來釋迦牟尼如來出現世時，與彼世尊作持律弟子，如我鄔波馱耶無異。』其弟子者，即鄔波離是，為先發願故，今獲斯果。是故苾芻！黑業黑業報，白業白業報，雜業雜業報。應捨二業繼修白業，乃至廣說如前。」 Phật ngôn ：「kỳ ổ ba ly phục hữu nhân duyên 。nhữ đẳng thiện thính ，ngã kim vi thuyết 。nãi vãng quá/qua tích ư hiền kiếp trung nhân thọ nhị vạn tuế ，hữu Phật Thế tôn xuất hiện ư thế ，hiệu viết Ca nhiếp ba Như Lai 、Ứng-Cúng 、Chánh-biến-Tri 、Minh-hạnh-Túc 、Thiện-Thệ 、Thế-gian-giải 、Vô-thượng-Sĩ 、điều ngự trượng phu 、Thiên Nhân Sư 、Phật 、Thế Tôn 。thời Phật hữu nhất đệ-tử ，thị A-la-hán ，trì luật vi tối 。thời ổ ba ly vi bỉ đệ-tử ，chung thân phạm hạnh bất hoạch quả lợi ，lâm chung chi thời nhi phát thệ nguyện ：『ngã sở trì giới phước nghiệp thiện căn ，nguyện ngã đương lai Thích-Ca Mâu Ni Như Lai xuất hiện thế thời ，dữ bỉ Thế Tôn tác trì luật đệ-tử ，như ngã ổ ba Đà da vô dị 。』kỳ đệ-tử giả ，tức ổ ba ly thị ，vi tiên phát nguyện cố ，kim hoạch tư quả 。thị cố Bí-sô ！hắc nghiệp hắc nghiệp báo ，bạch nghiệp bạch nghiệp báo ，tạp nghiệp tạp nghiệp báo 。ưng xả nhị nghiệp kế tu bạch nghiệp ，nãi chí quảng thuyết như tiền 。」 爾時世尊在菩提樹下，降伏三十六俱胝魔軍，證得無上正遍知覺。時魔即往劫比羅城，於虛空中告淨飯王及諸宮人群臣百姓曰：「沙門喬答摩今夜已死。」時淨飯王聞之，心懷懊惱悶絕擗地，及諸宮人群臣百姓，亦皆如是悲泣懊惱。時淨居天觀察下方，乃見斯事即下空中，告迦比羅城國王人眾曰：「喬答摩不死，今在菩提樹下，證得無上正遍知道。」時淨飯王及宮人國臣，忽聞此言踊躍歡喜。當此之時，甘露飯王誕生一子，以諸眾人歡喜日生故，因號此兒名曰阿難陀。既生此兒，置八乳母共養育之。時甘露王召諸相師，遣占此兒，相師報曰：「今汝此兒，當與釋迦牟尼佛親為侍者。」時甘露王既聞此言，便作是念：「今我此子宜加守護，不應令釋迦牟尼佛見。」後時佛來至於劫比羅城，其王即將此子藏避於廣嚴城中，待佛去已還將歸來。世尊常法：於一切眾生，心無不見、無有不知，此事於妄語戒中及十八頭魚中說並同，乃至世尊作如是念：「此阿難陀童子逮最後身，合於我法中而得出家為親侍者，我所說法皆能領受，更無遺失；我涅槃後成羅漢果。為度阿難陀故，須入劫比羅城甘露王宮，令彼王宮城人不知我來。」世尊作此念已，即作神通，并苾芻僧伽圍遶，入甘露王宮，如法而坐。其王聞佛到來宮內，即將阿難陀童子藏隱一房中，佛知是已即作神力，令彼房門自然開闢。其阿難陀先至佛所禮世尊足，即便把拂在佛背後，侍立扇佛。其甘露王後來，禮世尊足已却坐一面，佛即為王說種種微妙法已，即從坐去。其阿難陀童子，先業因緣故，還隨佛去。其王及夫人婇女眷屬，撮留阿難陀童子，亦不能留得住。佛即告王及夫人等：「此阿難陀童子是最後身。汝等亦不能留，宜應聽去。」王即啟佛：「若當如此，世尊且放歸家，我當如法發遣。」佛言：「如是聽汝。」時甘露王即使諸內外一切親族，及請沙門婆羅門等設食供養，乃至貧窮下賤乞人皆施錢財衣服。阿難陀童子於其會中別諸親族，身著瓔珞乘七寶莊嚴象，多將侍衛前後圍遶，往尼拘律陀林中。至劫比羅城門，所乘之象見池中有諸妙蓮花，其象即往池邊，以鼻卷取蓮華。其占相師占相此事，白甘露王曰：「阿難陀童子今出遊學，一聞於耳不忘於心。」時阿難陀到尼拘林，從象而下步詣佛所，頂禮恭敬在一面坐。佛告十力迦葉：「汝應與此大歡喜童子如法度之。」十力迦葉既奉佛命，即便度之為受具戒。 nhĩ thời Thế Tôn tại Bồ-đề thụ hạ ，hàng phục tam thập lục câu-chi ma quân ，chứng đắc vô thượng Chánh-biến-Tri giác 。thời ma tức vãng Kiếp-bỉ-la thành ，ư hư không trung cáo Tịnh Phạn Vương cập chư cung nhân quần thần bách tính viết ：「Sa Môn kiều đáp ma kim dạ dĩ tử 。」thời Tịnh Phạn Vương văn chi ，tâm hoài áo não muộn tuyệt bịch địa ，cập chư cung nhân quần thần bách tính ，diệc giai như thị bi khấp áo não 。thời tịnh cư thiên quan sát hạ phương ，nãi kiến tư sự tức hạ không trung ，cáo Ca bỉ la thành Quốc Vương nhân chúng viết ：「kiều đáp ma bất tử ，kim tại Bồ-đề thụ hạ ，chứng đắc vô thượng Chánh-biến-Tri đạo 。」thời Tịnh Phạn Vương cập cung nhân quốc Thần ，hốt văn thử ngôn dõng dược hoan hỉ 。đương thử chi thời ，cam lộ phạn Vương đản sanh nhất tử ，dĩ chư chúng nhân hoan hỉ nhật sanh cố ，nhân hiệu thử nhi danh viết A-nan-đà 。ký sanh thử nhi ，trí bát nhũ mẫu cọng dưỡng dục chi 。thời Cam lộ vương triệu chư tướng sư ，khiển chiêm thử nhi ，tướng sư báo viết ：「kim nhữ thử nhi ，đương dữ Thích Ca Mâu Ni Phật thân vi thị giả 。」thời Cam lộ vương ký văn thử ngôn ，tiện tác thị niệm ：「kim ngã thử tử nghi gia thủ hộ ，bất ưng lệnh Thích Ca Mâu Ni Phật kiến 。」hậu thời Phật lai chí ư Kiếp-bỉ-la thành ，kỳ Vương tức tướng thử tử tạng tị ư Quảng nghiêm thành trung ，đãi Phật khứ dĩ hoàn tướng quy lai 。Thế Tôn thường Pháp ：ư nhất thiết chúng sanh ，tâm vô bất kiến 、vô hữu bất tri ，thử sự ư vọng ngữ giới trung cập thập bát đầu ngư trung thuyết tịnh đồng ，nãi chí Thế Tôn tác như thị niệm ：「thử A-nan-đà Đồng tử đãi tối hậu thân ，hợp ư ngã pháp trung nhi đắc xuất gia vi thân thị giả ，ngã sở thuyết pháp giai năng lĩnh thọ ，cánh vô di thất ；ngã Niết-Bàn hậu thành La-hán quả 。vi độ A-nan-đà cố ，tu nhập Kiếp-bỉ-la thành Cam lộ vương cung ，lệnh bỉ vương cung thành nhân bất tri ngã lai 。」Thế Tôn tác thử niệm dĩ ，tức tác thần thông ，tinh Bí-sô tăng già vi nhiễu ，nhập Cam lộ vương cung ，như pháp nhi tọa 。kỳ Vương văn Phật đáo lai cung nội ，tức tướng A-nan-đà Đồng tử tạng ẩn nhất phòng trung ，Phật tri thị dĩ tức tác thần lực ，lệnh bỉ phòng môn tự nhiên khai tịch 。kỳ A-nan-đà tiên chí Phật sở lễ Thế Tôn túc ，tức tiện bả phất tại Phật bối hậu ，thị lập phiến Phật 。kỳ Cam lộ vương hậu lai ，lễ Thế Tôn túc dĩ khước tọa nhất diện ，Phật tức vi Vương thuyết chủng chủng vi diệu Pháp dĩ ，tức tùng tọa khứ 。kỳ A-nan-đà Đồng tử ，tiên nghiệp nhân duyên cố ，hoàn tùy Phật khứ 。kỳ Vương cập phu nhân cung nữ quyến thuộc ，toát lưu A-nan-đà Đồng tử ，diệc bất năng lưu đắc trụ 。Phật tức cáo Vương cập phu nhân đẳng ：「thử A-nan-đà Đồng tử thị tối hậu thân 。nhữ đẳng diệc bất năng lưu ，nghi ưng thính khứ 。」Vương tức khải Phật ：「nhược/nhã đương như thử ，Thế Tôn thả phóng quy gia ，ngã đương như pháp phát khiển 。」Phật ngôn ：「như thị thính nhữ 。」thời Cam lộ vương tức sử chư nội ngoại nhất thiết thân tộc ，cập thỉnh Sa môn Bà la môn đẳng thiết thực/tự cúng dường ，nãi chí bần cùng hạ tiện khất nhân giai thí tiễn tài y phục 。A-nan-đà Đồng tử ư kỳ hội trung biệt chư thân tộc ，thân trước/trứ anh lạc thừa thất bảo trang nghiêm tượng ，đa tướng thị vệ tiền hậu vi nhiễu ，vãng ni câu luật đà lâm trung 。chí Kiếp-bỉ-la thành môn ，sở thừa chi tượng kiến trì trung hữu chư diệu liên hoa ，kỳ tượng tức vãng trì biên ，dĩ Tỳ quyển thủ liên hoa 。kỳ chiêm tướng sư chiêm tướng thử sự ，bạch Cam lộ vương viết ：「A-nan-đà Đồng tử kim xuất du học ，nhất văn ư nhĩ bất vong ư tâm 。」thời A-nan-đà đáo ni câu lâm ，tùng tượng nhi hạ bộ nghệ Phật sở ，đảnh lễ cung kính tại nhất diện tọa 。Phật cáo Thập lực Ca Diếp ：「nhữ ưng dữ thử đại hoan hỉ Đồng tử như pháp độ chi 。」Thập lực Ca Diếp ký phụng Phật mạng ，tức tiện độ chi vi thọ cụ giới 。 爾時世尊從劫比羅城，往王舍城竹林園中。時阿難陀背上生一小瘡，佛令侍縛迦治之，即依佛教，為阿難陀治。是時世尊坐師子座，為諸大眾廣說法要，具壽阿難陀亦在此會聽法。侍縛迦作是念云：「我治阿難陀瘡，今正是時。何以故？聽法心至，割截不知痛故。」作是念已，便取妙藥傅其瘡上。瘡既熟已，以刀割之出其膿血，復以妙膏傅上，因即除差。然作此法時，阿難陀以聽法故，了然不覺。佛說法已，侍縛迦白世尊曰：「我於聽法坐中治阿難陀瘡，割截針決，阿難陀以聽法故，皆不覺知。」具壽阿難陀報曰：「我為聽佛法故，假令割截我身碎如油麻，都不覺痛。」是時能治醫王，見斯事已生希有心。時諸苾芻咸皆有疑，請世尊曰：「大德！尊者歡喜曾作何業，遂於背上生癰瘡耶？」佛告諸苾芻：「歡喜先業汝今應聽，廣說如前，乃至說伽他曰： nhĩ thời Thế Tôn tùng Kiếp-bỉ-la thành ，vãng Vương-Xá thành Trúc Lâm viên trung 。thời A-nan-đà bối thượng sanh nhất tiểu sang ，Phật lệnh thị phược ca trì chi ，tức y Phật giáo ，vi A-nan-đà trì 。Thị thời Thế Tôn tọa sư tử tọa ，vi chư Đại chúng quảng thuyết Pháp yếu ，cụ thọ A-nan-đà diệc tại thử hội thính pháp 。thị phược ca tác thị niệm vân ：「ngã trì A-nan-đà sang ，kim chánh Thị thời 。hà dĩ cố ？thính pháp tâm chí ，cát tiệt bất tri thống cố 。」tác thị niệm dĩ ，tiện thủ diệu dược phó kỳ sang thượng 。sang ký thục dĩ ，dĩ đao cát chi xuất kỳ nùng huyết ，phục dĩ diệu cao phó thượng ，nhân tức trừ sái 。nhiên tác thử pháp thời ，A-nan-đà dĩ thính pháp cố ，liễu nhiên bất giác 。Phật thuyết Pháp dĩ ，thị phược ca bạch Thế Tôn viết ：「ngã ư thính pháp tọa trung trì A-nan-đà sang ，cát tiệt châm quyết ，A-nan-đà dĩ thính pháp cố ，giai bất giác tri 。」cụ thọ A-nan-đà báo viết ：「ngã vi thính Phật Pháp cố ，giả lệnh cát tiệt ngã thân toái như du ma ，đô bất giác thống 。」Thị thời năng trì y vương ，kiến tư sự dĩ sanh hy hữu tâm 。thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，thỉnh Thế Tôn viết ：「Đại Đức ！Tôn-Giả hoan hỉ tằng tác hà nghiệp ，toại ư bối thượng sanh ung sang da ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「hoan hỉ tiên nghiệp nhữ kim ưng thính ，quảng thuyết như tiền ，nãi chí thuyết già tha viết ： 「『假令經百劫， 「『giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。』 quả báo hoàn tự thọ 。』 「乃往古昔，於一邊國名雞羅吒，有王治化，當時無佛，唯有獨覺出現世間。時有獨覺聖者為乞食故，至此城中詣國王宅。王見生嗔，便以彈丸打其脊背。時彼尊者降自貢高，知彼非器捨之而去。諸苾芻！昔時王者，即歡喜是，由以瞋心以彈打辟支佛故，五百生中常於背上受惡瘡報，今末後身餘報如是。苾芻！若作黑白雜業當受其報，廣說如前。」 「nãi vãng cổ tích ，ư nhất biên quốc danh kê La trá ，hữu Vương trì hóa ，đương thời vô Phật ，duy hữu độc giác xuất hiện thế gian 。thời hữu độc giác Thánh Giả vi khất thực cố ，chí thử thành trung nghệ Quốc Vương trạch 。Vương kiến sanh sân ，tiện dĩ đạn hoàn đả kỳ tích bối 。thời bỉ Tôn-Giả hàng tự cống cao ，tri bỉ phi khí xả chi nhi khứ 。chư Bí-sô ！tích thời Vương giả ，tức hoan hỉ thị ，do dĩ sân tâm dĩ đạn đả Bích Chi Phật cố ，ngũ bách sanh trung thường ư bối thượng thọ/thụ ác sang báo ，kim mạt hậu thân dư báo như thị 。Bí-sô ！nhược/nhã tác hắc bạch tạp nghiệp đương thọ/thụ kỳ báo ，quảng thuyết như tiền 。」 具壽歡喜有常法：若與如來真身相隨行者，其心則常恭敬；若與如來化身行者，其心則少恭敬。時有一長者，請如來及諸苾芻，於其家中設諸供養。爾時世尊至時著衣持鉢，與諸苾芻前後圍遶，赴長者供，飯食訖還來本處。苾芻問阿難陀曰：「汝於今日隨如來赴供，為隨真佛？為隨化佛？」阿難陀報曰：「我於今日，與佛世尊相隨往彼，非化身也。」諸苾芻曰：「以何知之？」阿難陀曰：「我若與真佛行者，心自恭敬內懷慚愧；若與化佛行者，則不如此。」諸苾芻遞相報曰：「此阿難陀甚為希有，能知真身化身差別諸相貴賤等類。」於是遠近咸知阿難陀善別諸相。 cụ thọ hoan hỉ hữu thường Pháp ：nhược/nhã dữ Như Lai chân thân tướng tùy hành giả ，kỳ tâm tức thường cung kính ；nhược/nhã dữ Như Lai hóa thân hành giả ，kỳ tâm tức thiểu cung kính 。thời hữu nhất Trưởng-giả ，thỉnh Như Lai cập chư Bí-sô ，ư kỳ gia trung thiết chư cúng dường 。nhĩ thời Thế Tôn chí thời trước y trì bát ，dữ chư Bí-sô tiền hậu vi nhiễu ，phó Trưởng-giả cung/cúng ，phạn thực cật hoàn lai bổn xứ 。Bí-sô vấn A-nan-đà viết ：「nhữ ư kim nhật tùy Như Lai phó cung/cúng ，vi tùy chân Phật ？vi tùy hóa Phật ？」A-nan-đà báo viết ：「ngã ư kim nhật ，dữ Phật Thế tôn tướng tùy vãng bỉ ，phi hóa thân dã 。」chư Bí-sô viết ：「dĩ hà tri chi ？」A-nan-đà viết ：「ngã nhược/nhã dữ chân Phật hành giả ，tâm tự cung kính nội hoài tàm quý ；nhược/nhã dữ hóa Phật hành giả ，tức bất như thử 。」chư Bí-sô đệ tướng báo viết ：「thử A-nan-đà thậm vi hy hữu ，năng tri chân thân hóa thân sái biệt chư tướng quý tiện đẳng loại 。」ư thị viễn cận hàm tri A-nan-đà thiện biệt chư tướng 。 爾時世尊從王舍城往室羅筏城，至誓多林中住，具壽阿難陀著衣持鉢入室羅筏城乞食。時有一婆羅門，於中路逢阿難陀，作是念云：「我先聞此沙門喬答摩弟子善能占相，今應試之，為解、不解？」便問阿難陀曰：「今此路傍勝葉波林，凡有幾葉？」阿難陀報曰：「有如許百如許千如許萬如許拘胝。」報已便去。時彼婆羅門，即於林中取一把葉數之，知有七百七十七葉，棄之林外默然而住。時阿難陀乞食已，復還歸來由於舊路，彼婆羅門問曰：「聖者！今此林中凡有幾葉？」報曰：「前者有如許百千萬拘胝，今者欠七百七十七葉。」時婆羅門聞此報已，歎甚希有善解算數。時諸苾芻聞已生疑白佛言：「世尊！此具壽阿難陀，先種何業善能占相算數？」佛告諸苾芻：「昔種福業廣說如前，乃至說伽他曰： nhĩ thời Thế Tôn tùng Vương-Xá thành vãng Thất La Phiệt thành ，chí thệ đa lâm trung trụ/trú ，cụ thọ A-nan-đà trước y trì bát nhập Thất La Phiệt thành khất thực 。thời hữu nhất Bà-la-môn ，ư trung lộ phùng A-nan-đà ，tác thị niệm vân ：「ngã tiên văn thử Sa Môn kiều đáp ma đệ-tử thiện năng chiêm tướng ，kim ưng thí chi ，vi giải 、bất giải ？」tiện vấn A-nan-đà viết ：「kim thử lộ bàng thắng diệp ba lâm ，phàm hữu kỷ diệp ？」A-nan-đà báo viết ：「hữu như hứa bách như hứa thiên như hứa vạn như hứa câu-chi 。」báo dĩ tiện khứ 。thời bỉ Bà-la-môn ，tức ư lâm trung thủ nhất bả diệp số chi ，tri hữu thất bách thất thập thất diệp ，khí chi lâm ngoại mặc nhiên nhi trụ/trú 。thời A-nan-đà khất thực dĩ ，phục hoàn quy lai do ư cựu lộ ，bỉ Bà-la-môn vấn viết ：「Thánh Giả ！kim thử lâm trung phàm hữu kỷ diệp ？」báo viết ：「tiền giả hữu như hứa bách thiên vạn câu-chi ，kim giả khiếm thất bách thất thập thất diệp 。」thời Bà-la-môn văn thử báo dĩ ，thán thậm hy hữu thiện giải toán số 。thời chư Bí-sô văn dĩ sanh nghi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！thử cụ thọ A-nan-đà ，tiên chủng hà nghiệp thiện năng chiêm tướng toán số ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「tích chủng phước nghiệp quảng thuyết như tiền ，nãi chí thuyết già tha viết ： 「『假令經百劫， 「『giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。』」 quả báo hoàn tự thọ 。』」 佛告諸苾芻：「往昔世時，波羅痆斯城中有一婆羅門，取得一妻生得一子，生至二十一日，會諸親族設諸飲食，因為此兒立名號曰大白。年漸長大遊行人間，學六萬頌算數之法，善得明了，復教他人算數之法。由此因故，五百生世明了，亦教他人，今最後身得此通達。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích thế thời ，ba la nhiếp tư thành trung hữu nhất Bà-la-môn ，thủ đắc nhất thê sanh đắc nhất tử ，sanh chí nhị thập nhất nhật ，hội chư thân tộc thiết chư ẩm thực ，nhân vi thử nhi lập danh hiệu viết Đại bạch 。niên tiệm trường đại du hạnh/hành/hàng nhân gian ，học lục vạn tụng toán số chi Pháp ，thiện đắc minh liễu ，phục giáo tha nhân toán số chi Pháp 。do thử nhân cố ，ngũ bách sanh thế minh liễu ，diệc giáo tha nhân ，kim tối hậu thân đắc thử thông đạt 。」 時具壽阿難陀，復於一時往波斯匿王宮中，勝軍見來，歡喜頂禮在一面坐，白尊者曰：「我從生已來自然業感，常有一銀娑羅香粳米飯、二頭熟雉、一枚苷蔗，每以食時從空而下入銀盤中，唯一頭雉常落地上不落盤中。」時具壽歡喜，既聞斯言甚生希有，還至僧坊以告諸人。時諸苾芻咸以此緣往白世尊，佛告諸苾芻：「往昔此波羅痆斯城有一長者，多諸珍寶及多田莊，於其莊上，送新粳米，及送死雉并苷蔗等。世間常法：若佛不出於世，當有辟支佛現教化。時有一辟支佛巡門乞食，至長者家入其門內，長者見彼威儀端正言辭柔軟，心生歡喜，便將新粳米飯及炙雉二頭并苷蔗一枚，以施獨覺。時彼獨覺以鉢受之，苷蔗與飯及以一雉，得入鉢中，一雉落地。由此業因受斯果報。時彼長者，今勝軍王是，於無量百千世，生於天上受諸快樂。受天報已，復生人間作王，感斯勝事。是故汝等！若欲供養僧食，應勤施與，勿令落地。」 thời cụ thọ A-nan-đà ，phục ư nhất thời vãng Ba-tư-nặc Vương cung trung ，thắng quân kiến lai ，hoan hỉ đảnh lễ tại nhất diện tọa ，bạch Tôn-Giả viết ：「ngã tùng sanh dĩ lai tự nhiên nghiệp cảm ，thường hữu nhất ngân Ta-la hương canh mễ phạn 、nhị đầu thục trĩ 、nhất mai 苷giá ，mỗi dĩ thực thời tùng không nhi hạ nhập ngân bàn trung ，duy nhất đầu trĩ thường lạc địa thượng bất lạc bàn trung 。」thời cụ thọ hoan hỉ ，ký văn tư ngôn thậm sanh hy hữu ，hoàn chí tăng phường dĩ cáo chư nhân 。thời chư Bí-sô hàm dĩ thử duyên vãng bạch Thế Tôn ，Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích thử ba la nhiếp tư thành hữu nhất Trưởng-giả ，đa chư trân bảo cập đa điền trang ，ư kỳ trang thượng ，tống tân canh mễ ，cập tống tử trĩ tinh 苷giá đẳng 。thế gian thường Pháp ：nhược/nhã Phật bất xuất ư thế ，đương hữu Bích Chi Phật hiện giáo hóa 。thời hữu nhất Bích Chi Phật tuần môn khất thực ，chí Trưởng-giả gia nhập kỳ môn nội ，Trưởng-giả kiến bỉ uy nghi đoan chánh ngôn từ nhu nhuyễn ，tâm sanh hoan hỉ ，tiện tướng tân canh mễ phạn cập chích trĩ nhị đầu tinh 苷giá nhất mai ，dĩ thí độc giác 。thời bỉ độc giác dĩ bát thọ/thụ chi ，苷giá dữ phạn cập dĩ nhất trĩ ，đắc nhập bát trung ，nhất trĩ lạc địa 。do thử nghiệp nhân thọ/thụ tư quả báo 。thời bỉ Trưởng-giả ，kim thắng quân Vương thị ，ư vô lượng bách thiên thế ，sanh ư Thiên thượng thọ/thụ chư khoái lạc 。thọ/thụ Thiên báo dĩ ，phục sanh nhân gian tác Vương ，cảm tư thắng sự 。thị cố nhữ đẳng ！nhược/nhã dục cúng dường tăng thực/tự ，ưng cần thí dữ ，vật lệnh lạc địa 。」 時勝軍王聞佛世尊記說往昔之事，心生歡喜，於佛法僧起大信心，獨坐一處作是思念：「由我前生供養辟支佛故，獲如是報。我應廣設佛法僧等，必於來世受大利益。」作是念已，占事人奏曰：「明日阿難陀應合得纏頭賞位及灌頂位。」王聞此言默然不語。具壽阿難陀於其夜中，額上忽然生一惡瘡，經一宿已王遂聞之，即便生念：「供養有德之人獲福無量，我親供事。」作此念已即勅天下所有名醫咸集朝所：「阿難陀有病，卿等往治。」諸醫奉詔適阿難陀所，便自選擇得一好手，遂即下針刺去惡血。王自執持千輻輪傘，蓋阿難陀上，刺血了已更傅好藥。王自以帛纏阿難陀首，當日瘡差，王遂禮拜辭阿難陀去。眾僧見此事已咸生疑惑，便白佛言：「大德世尊！阿難陀過去作何福業？今感國王親自承事。」佛言：「此阿難陀昔種福事，廣說如前。」佛告諸苾芻：「往昔波羅痆斯城有一醫師，時有辟支佛病，往醫師所。彼醫即便盡心恭敬，白辟支佛言：『尊者！所須衣食一切醫藥，我總供奉之，必至病差。』如言奉事乃至病除。」佛言：「諸苾芻！爾時醫師者，今阿難陀是。由昔供養病辟支佛故，無量世中生天受福，五百生中常於人間受勝果報，一切國王及婆羅門諸宰貴等親自供養。今最後身，感勝軍王親執傘蓋，萬乘之主屈駕承事，如前廣說。」 thời thắng quân Vương văn Phật Thế tôn kí thuyết vãng tích chi sự ，tâm sanh hoan hỉ ，ư Phật pháp tăng khởi đại tín tâm ，độc tọa nhất xứ/xử tác thị tư niệm ：「do ngã tiền sanh cúng dường Bích Chi Phật cố ，hoạch như thị báo 。ngã ưng quảng thiết Phật pháp tăng đẳng ，tất ư lai thế thọ/thụ Đại lợi ích 。」tác thị niệm dĩ ，chiêm sự nhân tấu viết ：「minh nhật A-nan-đà ưng hợp đắc triền đầu thưởng vị cập quán đảnh vị 。」Vương văn thử ngôn mặc nhiên bất ngữ 。cụ thọ A-nan-đà ư kỳ dạ trung ，ngạch thượng hốt nhiên sanh nhất ác sang ，Kinh nhất tú dĩ Vương toại văn chi ，tức tiện sanh niệm ：「cúng dường hữu đức chi nhân hoạch phước vô lượng ，ngã thân cúng sự 。」tác thử niệm dĩ tức sắc thiên hạ sở hữu danh y hàm tập triêu sở ：「A-nan-đà hữu bệnh ，khanh đẳng vãng trì 。」chư y phụng chiếu thích A-nan-đà sở ，tiện tự tuyển trạch đắc nhất hảo thủ ，toại tức hạ châm thứ khứ ác huyết 。Vương tự chấp trì thiên phước luân tản ，cái A-nan-đà thượng ，thứ huyết liễu dĩ cánh phó hảo dược 。Vương tự dĩ bạch triền A-nan-đà thủ ，đương nhật sang sái ，Vương toại lễ bái từ A-nan-đà khứ 。chúng tăng kiến thử sự dĩ hàm sanh nghi hoặc ，tiện bạch Phật ngôn ：「Đại Đức Thế Tôn ！A-nan-đà quá khứ tác hà phước nghiệp ？kim cảm Quốc Vương thân tự thừa sự 。」Phật ngôn ：「thử A-nan-đà tích chủng phước sự ，quảng thuyết như tiền 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích ba la nhiếp tư thành hữu nhất y sư ，thời hữu Bích Chi Phật bệnh ，vãng y sư sở 。bỉ y tức tiện tận tâm cung kính ，bạch Bích Chi Phật ngôn ：『Tôn-Giả ！sở tu y thực nhất thiết y dược ，ngã tổng cung phụng chi ，tất chí bệnh sái 。』như ngôn phụng sự nãi chí bệnh trừ 。」Phật ngôn ：「chư Bí-sô ！nhĩ thời y sư giả ，kim A-nan-đà thị 。do tích cúng dường bệnh Bích Chi Phật cố ，vô lượng thế trung sanh thiên thọ/thụ phước ，ngũ bách sanh trung thường ư nhân gian thọ/thụ thắng quả báo ，nhất thiết Quốc Vương cập Bà-la-môn chư tể quý đẳng thân tự cúng dường 。kim tối hậu thân ，cảm thắng quân Vương thân chấp tản cái ，vạn thừa chi chủ khuất giá thừa sự ，như tiền quảng thuyết 。」 爾時世尊從室羅筏城往婆羅城，漸漸遊行至於城外，到一村住，其村名曰婆羅門村，大聲聞眾圍遶世尊，不遠而住。所謂上坐阿若憍陳那、具壽馬勝、具壽賢子、長氣苾芻、大名苾芻、耶舍苾芻、圓滿苾芻、無垢苾芻、牛王苾芻、妙臂苾芻、具壽舍利弗、具壽大目揵連、具壽大迦葉波、具壽俱絺羅、具壽劫賓那、阿尼樓陀、難地迦、金卑羅，住婆羅村住。妙枕苾芻及阿難陀等，無量苾芻大聲聞眾，於日午後來詣佛所，頂禮佛足次第而坐。爾時世尊告諸苾芻：「吾今年邁氣勢漸微，為諸四眾說法無力。」 nhĩ thời Thế Tôn tùng Thất La Phiệt thành vãng Bà la thành ，tiệm tiệm du hạnh/hành/hàng chí ư thành ngoại ，đáo nhất thôn trụ/trú ，kỳ thôn danh viết Bà-la-môn thôn ，đại Thanh văn chúng vi nhiễu Thế Tôn ，bất viễn nhi trụ/trú 。sở vị Thượng tọa a nhược/nhã Kiều-trần-na 、cụ thọ Mã thắng 、cụ thọ hiền tử 、trường/trưởng khí Bí-sô 、Đại danh Bí-sô 、Da xá Bí-sô 、viên mãn Bí-sô 、vô cấu Bí-sô 、ngưu vương Bí-sô 、diệu tý Bí-sô 、cụ thọ Xá-lợi-phất 、cụ thọ Đại Mục-kiền-liên 、cụ thọ đại Ca-diếp ba 、cụ thọ câu hi La 、cụ thọ Kiếp-tân-na 、a ni lâu đà 、nạn/nan địa Ca 、kim ti La ，trụ/trú Bà la thôn trụ/trú 。diệu chẩm Bí-sô cập A-nan-đà đẳng ，vô lượng Bí-sô đại Thanh văn chúng ，ư nhật ngọ hậu lai nghệ Phật sở ，đảnh lễ Phật túc thứ đệ nhi tọa 。nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「ngô kim niên mại khí thế tiệm vi ，vi chư Tứ Chúng thuyết Pháp vô lực 。」 佛在波羅痆斯城婆羅門村中間，是時舍利子、大目揵連，勸請阿難陀與佛作侍者，阿難陀一依尊者教。佛即讚歎阿難陀。是時苾芻眾咸皆生疑，即白佛言：「阿難陀修何福業？今為佛作叔伯堂弟。復作侍者，聰明智慧聽聞佛語，更無忘失。」佛告苾芻：「汝等當知！阿難陀自作是業，廣說如前。」 Phật tại ba la nhiếp tư thành Bà-la-môn thôn trung gian ，Thị thời Xá-lợi-tử 、Đại Mục-kiền-liên ，khuyến thỉnh A-nan-đà dữ Phật tác thị giả ，A-nan-đà nhất y Tôn-Giả giáo 。Phật tức tán thán A-nan-đà 。Thị thời Bí-sô chúng hàm giai sanh nghi ，tức bạch Phật ngôn ：「A-nan-đà tu hà phước nghiệp ？kim vi Phật tác thúc bá đường đệ 。phục tác thị giả ，thông minh trí tuệ thính văn Phật ngữ ，cánh vô vong thất 。」Phật cáo Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ！A-nan-đà tự tác thị nghiệp ，quảng thuyết như tiền 。」 佛告諸苾芻：「往昔過去時，波羅痆斯城有王名曰日曜，於其國中作王制禮，令其人人豐樂安寧，無諸衰難。國王於後妃生一子，三七日中喚諸臣佐，朝集設會為子立名。臣佐白王：『王名日曜，子合立名，號大日曜。』其子漸長，策為太子。於後王妃更生一子，群臣立名，號為日智。其王太子，每常思念心樂出家。每見父王或行非法或依國法，太子見是事已，遂即念言：『我今於後受王國位，行如是法，即墮地獄無有出時。』作是念已往詣王所，跪拜禮畢白父王言：『我今願欲出家，願王垂慈放我令去。』時彼父王告其子曰：『有諸仙人外道，事火事天苦行持戒，作如此業，唯求來世生國王家身為王子受諸快樂。汝今此身見受果報，如何捨樂願行苦事？』爾時太子復白王言：『聽我出家。』王知其意不求世樂，遂許出家。時彼太子得王放已，即入山中仙人住處出家修道，父王即冊其弟日智紹太子位。時日曜太子既至山中，繫念思惟，證獨覺果。於後時中，身染疾患周旋消散，還至婆羅痆斯城。諸人見已而白王言：『日曜太子入山修道證獨覺果，今來城內。』王既聞已即迎日曜，禮其足已白言：『大仙！汝須衣食、我求福德，今請大仙住我園林，隨時安置所須之物，我當供給。』時彼獨覺默然受請。王見受請，即勅日智太子，侍養獨覺供給所須。時獨覺仙即於定中觀見日智太子，却後七日當捨其命，告太子曰：『弟今何故不求出家？』弟言：『我願出家。』獨覺告曰：『白父王知。』日智太子往父王所白言：『我願出家，願王聽許。』王聞此言，遂生忿怒告太子曰：『汝兄日曜今已出家，我終沒後須有繼嗣，今不放汝。』時彼獨覺聞王不放其弟，即詣王所，說伽他曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích quá khứ thời ，ba la nhiếp tư thành hữu Vương danh viết nhật diệu ，ư kỳ quốc trung tác Vương chế lễ ，lệnh kỳ nhân nhân phong lạc/nhạc an ninh ，vô chư suy nạn/nan 。Quốc Vương ư hậu phi sanh nhất tử ，tam thất nhật trung hoán chư Thần tá ，triêu tập thiết hội vi tử lập danh 。Thần tá bạch Vương ：『Vương danh nhật diệu ，tử hợp lập danh ，hiệu Đại nhật diệu 。』kỳ tử tiệm trường/trưởng ，sách vi Thái-Tử 。ư hậu Vương phi cánh sanh nhất tử ，quần thần lập danh ，hiệu vi nhật trí 。kỳ Vương Thái-Tử ，mỗi thường tư niệm tâm lạc/nhạc xuất gia 。mỗi kiến Phụ Vương hoặc hạnh/hành/hàng phi pháp hoặc y quốc Pháp ，Thái-Tử kiến thị sự dĩ ，toại tức niệm ngôn ：『ngã kim ư hậu thọ/thụ Vương quốc vị ，hạnh/hành/hàng như thị pháp ，tức đọa địa ngục vô hữu xuất thời 。』tác thị niệm dĩ vãng nghệ Vương sở ，quỵ bái lễ tất bạch Phụ Vương ngôn ：『ngã kim nguyện dục xuất gia ，nguyện Vương thùy từ phóng ngã lệnh khứ 。』thời bỉ Phụ Vương cáo kỳ tử viết ：『hữu chư Tiên nhân ngoại đạo ，sự hỏa sự Thiên khổ hạnh trì giới ，tác như thử nghiệp ，duy cầu lai thế sanh quốc vương gia thân vi Vương tử thọ/thụ chư khoái lạc 。nhữ kim thử thân kiến thọ quả báo ，như hà xả lạc/nhạc nguyện hạnh khổ sự ？』nhĩ thời Thái-Tử phục bạch Vương ngôn ：『thính ngã xuất gia 。』Vương tri kỳ ý bất cầu thế lạc/nhạc ，toại hứa xuất gia 。thời bỉ Thái-Tử đắc Vương phóng dĩ ，tức nhập sơn trung Tiên nhân trụ xứ xuất gia tu đạo ，Phụ Vương tức sách kỳ đệ nhật trí thiệu Thái-Tử vị 。thời nhật diệu Thái-Tử ký chí sơn trung ，hệ niệm tư tánh ，chứng độc giác quả 。ư hậu thời trung ，thân nhiễm tật hoạn chu toàn tiêu tán ，hoàn chí Bà la nhiếp tư thành 。chư nhân kiến dĩ nhi bạch Vương ngôn ：『nhật diệu Thái-Tử nhập sơn tu đạo chứng độc giác quả ，kim lai thành nội 。』Vương ký văn dĩ tức nghênh nhật diệu ，lễ kỳ túc dĩ bạch ngôn ：『đại tiên ！nhữ tu y thực 、ngã cầu phước đức ，kim thỉnh đại tiên trụ/trú ngã viên lâm ，tùy thời an trí sở tu chi vật ，ngã đương cung cấp 。』thời bỉ độc giác mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。Vương kiến thọ/thụ thỉnh ，tức sắc nhật trí Thái-Tử ，thị dưỡng độc giác cung cấp sở tu 。thời độc giác tiên tức ư định trung quán kiến nhật trí Thái-Tử ，khước hậu thất nhật đương xả kỳ mạng ，cáo Thái-Tử viết ：『đệ kim hà cố bất cầu xuất gia ？』đệ ngôn ：『ngã nguyện xuất gia 。』độc giác cáo viết ：『bạch Phụ Vương tri 。』nhật trí Thái-Tử vãng Phụ Vương sở bạch ngôn ：『ngã nguyện xuất gia ，nguyện Vương thính hứa 。』Vương văn thử ngôn ，toại sanh phẫn nộ cáo Thái-Tử viết ：『nhữ huynh nhật diệu kim dĩ xuất gia ，ngã chung một hậu tu hữu kế tự ，kim bất phóng nhữ 。』thời bỉ độc giác văn Vương bất phóng kỳ đệ ，tức nghệ Vương sở ，thuyết già tha viết ： 「『日曜放日智， 「『nhật diệu phóng nhật trí ， 令隨我出家； lệnh tùy ngã xuất gia ； 出家最勝事， xuất gia tối thắng sự ， 諸佛所讚歎。』 chư Phật sở tán thán 。』 「父王白言：『大仙當知！汝已出家，我之國法須有紹繼，唯有日智令知國位，在家修福其事足，得何用出家？』時彼獨覺復說伽他曰： 「Phụ Vương bạch ngôn ：『đại tiên đương tri ！nhữ dĩ xuất gia ，ngã chi quốc Pháp tu hữu thiệu kế ，duy hữu nhật trí lệnh tri quốc vị ，tại gia tu phước kỳ sự túc ，đắc hà dụng xuất gia ？』thời bỉ độc giác phục thuyết già tha viết ： 「『王先別思， 「『Vương tiên biệt tư ， 此事復別； thử sự phục biệt ； 却後七日， khước hậu thất nhật ， 日智命終。』 nhật trí mạng chung 。』 「王問獨覺：『日智太子却後七日必不活耶？』答言：『如是。』王言：『若如是者放令出家。』太子出家已，發善心供養獨覺。彼獨覺患風，手執飯鉢掉動不安。其太子見，遂將金釧以承其鉢，鉢遂不動。太子觀已歡喜，發如是願：『我今聽法亦復如是，法入我心更不傾動。』往時獨覺未得果證，為弟日智常說圓滿微妙勝法，今得證果更不說法。日智見已白獨覺言：『汝未出家恒常說法，何因獲果遂即默然？』獨覺報言：『我實不說法。』日智問曰：『誰合說法？』獨覺報云：『汝知應正等覺出世之時，當說種種圓滿妙法。』太子聞此，發如是願：『願以此善根，未來之世與佛作弟，又得出家親承供養，聞法領記獲大總持。』爾時辟支迦謂其弟曰：『却後七日汝當報終，常守此心莫令忘失。』七日既滿未得果證，垂將告謝，重發誓言：『如前所願。』」爾時佛告諸苾芻曰：「時辟支弟，今阿難陀是。緣過去世供養辟支迦，當發願言：『未來世中與佛作弟，親承供養多聞總持。』所以今時為我昆季；聰明第一，若水注瓶。」 「Vương vấn độc giác ：『nhật trí Thái-Tử khước hậu thất nhật tất bất hoạt da ？』đáp ngôn ：『như thị 。』Vương ngôn ：『nhược như thị giả phóng lệnh xuất gia 。』Thái-Tử xuất gia dĩ ，phát thiện tâm cúng dường độc giác 。bỉ độc giác hoạn phong ，thủ chấp phạn bát điệu động bất an 。kỳ Thái-Tử kiến ，toại tướng kim xuyến dĩ thừa kỳ bát ，bát toại bất động 。Thái-Tử quán dĩ hoan hỉ ，phát như thị nguyện ：『ngã kim thính pháp diệc phục như thị ，pháp nhập ngã tâm cánh bất khuynh động 。』vãng thời độc giác vị đắc quả chứng ，vi đệ nhật trí thường thuyết viên mãn vi diệu thắng Pháp ，kim đắc chứng quả cánh bất thuyết Pháp 。nhật trí kiến dĩ bạch độc giác ngôn ：『nhữ vị xuất gia hằng thường thuyết Pháp ，hà nhân hoạch quả toại tức mặc nhiên ？』độc giác báo ngôn ：『ngã thật bất thuyết Pháp 。』nhật trí vấn viết ：『thùy hợp thuyết Pháp ？』độc giác báo vân ：『nhữ tri Ứng Chánh Đẳng Giác xuất thế chi thời ，đương thuyết chủng chủng viên mãn diệu pháp 。』Thái-Tử văn thử ，phát như thị nguyện ：『nguyện dĩ thử thiện căn ，vị lai chi thế dữ Phật tác đệ ，hựu đắc xuất gia thân thừa cúng dường ，văn Pháp lĩnh kí hoạch Đại tổng trì 。』nhĩ thời Bích-chi-ca vị kỳ đệ viết ：『khước hậu thất nhật nhữ đương báo chung ，thường thủ thử tâm mạc lệnh vong thất 。』thất nhật ký mãn vị đắc quả chứng ，thùy tướng cáo tạ ，trọng phát thệ ngôn ：『như tiền sở nguyện 。』」nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô viết ：「thời Bích Chi đệ ，kim A-nan-đà thị 。duyên quá khứ thế cúng dường Bích-chi-ca ，đương phát nguyện ngôn ：『vị lai thế trung dữ Phật tác đệ ，thân thừa cúng dường đa văn tổng trì 。』sở dĩ kim thời vi ngã côn quý ；thông minh đệ nhất ，nhược/nhã thủy chú bình 。」 時諸苾芻咸皆有疑，即白佛言：「其阿難陀過去行何善業？今蒙世尊於大眾中歎美稱揚聰明莫比，總持強記領受無遺。」佛告諸苾芻：「阿難陀往昔自修善業，廣說如前。」 thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，tức bạch Phật ngôn ：「kỳ A-nan-đà quá khứ hạnh/hành/hàng hà thiện nghiệp ？kim mông Thế Tôn ư Đại chúng trung thán mỹ xưng dương thông minh mạc bỉ ，tổng trì cường kí lĩnh thọ vô di 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「A-nan-đà vãng tích tự tu thiện nghiệp ，quảng thuyết như tiền 。」 佛告諸苾芻：「往昔之時於賢劫中，於時有情壽二萬歲，有佛世尊號迦攝波，出現於世，在波羅痆斯城仙人墮處施鹿林中。佛有一弟子，多聞不忘聰明第一。彼有弟子從出家來常修梵行，乃至命終不獲聖果。臨終之時一心發願：『所作善根，願當來之世，與釋迦如來為親侍弟子，如今無異。於弟子之中聰明第一，願釋迦如來與我授記，如彼無異。』汝諸苾芻！彼弟子者，今阿難陀是。以先世善心發願力故，今於我弟子中聰明第一。諸苾芻！若作黑白雜染業者，各獲其報，汝等應捨雜染黑業，常修白業。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích chi thời ư hiền kiếp trung ，ư thời hữu tình thọ nhị vạn tuế ，hữu Phật Thế tôn hiệu Ca nhiếp ba ，xuất hiện ư thế ，tại ba la nhiếp tư thành Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung 。Phật hữu nhất đệ-tử ，đa văn bất vong thông minh đệ nhất 。bỉ hữu đệ-tử tùng xuất gia lai thường tu phạm hạnh ，nãi chí mạng chung bất hoạch Thánh quả 。lâm chung chi thời nhất tâm phát nguyện ：『sở tác thiện căn ，nguyện đương lai chi thế ，dữ Thích-Ca Như Lai vi thân thị đệ-tử ，như kim vô dị 。ư đệ-tử chi trung thông minh đệ nhất ，nguyện Thích-Ca Như Lai dữ ngã thọ kí ，như bỉ vô dị 。』nhữ chư Bí-sô ！bỉ đệ-tử giả ，kim A-nan-đà thị 。dĩ tiên thế thiện tâm phát nguyện lực cố ，kim ư ngã đệ-tử trung thông minh đệ nhất 。chư Bí-sô ！nhược/nhã tác hắc bạch tạp nhiễm nghiệp giả ，các hoạch kỳ báo ，nhữ đẳng ưng xả tạp nhiễm hắc nghiệp ，thường tu bạch nghiệp 。」 佛在王舍城竹林迦蘭鐸迦園中，有五百苾芻圍遶世尊，皆是阿羅漢，唯提婆達多未得聖果。爾時國土飢荒，人民無食乞求難得。眾中有神通苾芻，即騰虛空或下贍部林中，取香美贍部之菓，滿鉢充足還至本處，供養四眾自亦飽足；或往蜜羅林、下迦比陀林、或下甘露園、或下阿犁勒林，取香美之菓，滿鉢充足還至本處，供養四眾自亦充足；或有苾芻神通自在，即騰虛空往北俱盧洲，取自然粳米香美之者，滿鉢充足還至本處，供養四眾自亦飽足；或有苾芻神通自在，虛空遊行往至餘國，乞種種美妙飲食，乃至滿鉢廣說如前；或有苾芻以神通力往四天王所，或往三十三天中，取天厨精妙飲食，滿鉢充足，乃至廣說如前。爾時提婆達多，見諸苾芻有如此神通取諸菓食，作如是念：「此國土飢荒，人民無食等，廣說如前，乃至三十三天取天厨飲食，四眾充足自亦飽足。我若有神通，即騰虛空下贍部林中，取香美贍部果，滿鉢充足，我亦供養四眾自亦飽足，廣說如前，乃至三十三天，取天厨飲食，四眾充足自亦飽足。誰有與我力得見聖道，依彼教力我得神通？」作是念已，從坐而起往詣佛所，頂禮佛足而立一面。提婆達多白世尊曰：「唯願慈悲，教我聖道令得神通。」爾時世尊知提婆達多起罪逆心已，告提婆達多：「汝應受增戒中勤心修習，即得神通，乃至增心增智應受，心中當勤修習，即得神通及得餘法。」時提婆達多聞此語已，作如是念：「世尊不肯教我神通法道。」作是念已從座而起，往詣具壽阿若憍陳如所。到已問阿若憍陳如曰：「上座！唯願慈悲，教我聖道令得神通。」爾時阿若憍陳如觀佛，知提婆達多起罪逆心，觀已告提婆達多曰：「汝應增色心中勤習，即得神通及得餘法。」提婆達多聞此語已，作如是念：「此上坐亦不肯教我神通道法。」即往詣馬勝、賢子、禪氣、大名、圓滿、無垢、牛王眼、妙臂乃至五百上坐邊去，到已問曰：「上坐慈悲！教我聖道令得神通。」爾時妙臂等五百苾芻，咸觀佛意，知提婆達多起罪逆心，觀已告提婆達多曰：「汝應增色心中勤習，即得神通及得餘法，乃至受想行識，汝應增意心中勤習，即得神通及諸餘法。」時提婆達多聞此語已，作如是念：「此五百上座等，亦不肯教我聖道神通，欲似此五百上座，先共世尊平章，不許教我聖道。何以故？今見佛等五百上座，不肯教聖道神通。」復念：「如是何有能教我聖道神通？當時十力迦攝波，在王舍城先尼迦窟中，我詣彼處。彼上座直心無諂，及我弟阿難陀親教，彼十力上座能教我聖道神通。」提婆達多念已，即往詣十力迦攝所，頂禮雙足於一邊立，作如是語：「上座十力迦攝慈悲，教我聖道神通。」爾時十力迦葉，不觀佛意及五百上座聖眾意，亦不知提婆達多發生如是逆心。以不觀故，即教提婆達多聖道神通。是時提婆達多，於初夜後夜修習善業而住，依止初禪得獲神通。即以神力，一身變作多身，多身合為一身，或現或隱。以智見力故，能如是現。復於山石牆壁，通過無礙如於虛空；於大地出沒，猶如水中；在於虛空中結跏趺坐，猶如在地；或騰虛空猶如飛鳥，或在地手捫日月。 Phật tại Vương-Xá thành Trúc Lâm Ca lan đạc Ca viên trung ，hữu ngũ bách Bí-sô vi nhiễu Thế Tôn ，giai thị A-la-hán ，duy Đề bà đạt đa vị đắc Thánh quả 。nhĩ thời quốc độ cơ hoang ，nhân dân vô thực/tự khất cầu nan đắc 。chúng trung hữu thần thông Bí-sô ，tức đằng hư không hoặc hạ thiệm bộ lâm trung ，thủ hương mỹ thiệm bộ chi quả ，mãn bát sung túc hoàn chí bản xứ ，cúng dường Tứ Chúng tự diệc bão túc ；hoặc vãng mật La lâm 、hạ Ca bỉ đà lâm 、hoặc hạ cam lồ viên 、hoặc hạ a lê lặc lâm ，thủ hương mỹ chi quả ，mãn bát sung túc hoàn chí bản xứ ，cúng dường Tứ Chúng tự diệc sung túc ；hoặc hữu Bí-sô thần thông tự tại ，tức đằng hư không vãng Bắc câu lô châu ，thủ tự nhiên canh mễ hương mỹ chi giả ，mãn bát sung túc hoàn chí bản xứ ，cúng dường Tứ Chúng tự diệc bão túc ；hoặc hữu Bí-sô thần thông tự tại ，hư không du hạnh/hành/hàng vãng chí dư quốc ，khất chủng chủng mỹ diệu ẩm thực ，nãi chí mãn bát quảng thuyết như tiền ；hoặc hữu Bí-sô dĩ thần thông lực vãng Tứ Thiên Vương sở ，hoặc vãng tam thập tam thiên trung ，thủ Thiên 厨tinh diệu ẩm thực ，mãn bát sung túc ，nãi chí quảng thuyết như tiền 。nhĩ thời Đề bà đạt đa ，kiến chư Bí-sô hữu như thử thần thông thủ chư quả thực/tự ，tác như thị niệm ：「thử quốc độ cơ hoang ，nhân dân vô thực/tự đẳng ，quảng thuyết như tiền ，nãi chí tam thập tam thiên thủ Thiên 厨ẩm thực ，Tứ Chúng sung túc tự diệc bão túc 。ngã nhược hữu thần thông ，tức đằng hư không hạ thiệm bộ lâm trung ，thủ hương mỹ thiệm bộ quả ，mãn bát sung túc ，ngã diệc cúng dường Tứ Chúng tự diệc bão túc ，quảng thuyết như tiền ，nãi chí tam thập tam thiên ，thủ Thiên 厨ẩm thực ，Tứ Chúng sung túc tự diệc bão túc 。thùy hữu dữ ngã lực đắc kiến Thánh đạo ，y bỉ giáo lực ngã đắc thần thông ？」tác thị niệm dĩ ，tùng tọa nhi khởi vãng nghệ Phật sở ，đảnh lễ Phật túc nhi lập nhất diện 。Đề bà đạt đa bạch Thế Tôn viết ：「duy nguyện từ bi ，giáo ngã Thánh đạo lệnh đắc thần thông 。」nhĩ thời Thế Tôn tri Đề bà đạt đa khởi tội nghịch tâm dĩ ，cáo Đề bà đạt đa ：「nhữ ưng thọ/thụ tăng giới trung cần tâm tu tập ，tức đắc thần thông ，nãi chí tăng tâm tăng trí ưng thọ/thụ ，tâm trung đương cần tu tập ，tức đắc thần thông cập đắc dư Pháp 。」thời Đề bà đạt đa văn thử ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：「Thế Tôn bất khẳng giáo ngã thần thông Pháp đạo 。」tác thị niệm dĩ tùng tọa nhi khởi ，vãng nghệ cụ thọ A-nhã Kiều-trần-như sở 。đáo dĩ vấn A-nhã Kiều-trần-như viết ：「Thượng tọa ！duy nguyện từ bi ，giáo ngã Thánh đạo lệnh đắc thần thông 。」nhĩ thời A-nhã Kiều-trần-như quán Phật ，tri Đề bà đạt đa khởi tội nghịch tâm ，quán dĩ cáo Đề bà đạt đa viết ：「nhữ ưng tăng sắc tâm trung cần tập ，tức đắc thần thông cập đắc dư Pháp 。」Đề bà đạt đa văn thử ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：「thử Thượng tọa diệc bất khẳng giáo ngã thần thông đạo pháp 。」tức vãng nghệ Mã thắng 、hiền tử 、Thiền khí 、Đại danh 、viên mãn 、vô cấu 、ngưu vương nhãn 、diệu tý nãi chí ngũ bách Thượng tọa biên khứ ，đáo dĩ vấn viết ：「Thượng tọa từ bi ！giáo ngã Thánh đạo lệnh đắc thần thông 。」nhĩ thời diệu tý đẳng ngũ bách Bí-sô ，hàm quán Phật ý ，tri Đề bà đạt đa khởi tội nghịch tâm ，quán dĩ cáo Đề bà đạt đa viết ：「nhữ ưng tăng sắc tâm trung cần tập ，tức đắc thần thông cập đắc dư Pháp ，nãi chí thọ tưởng hành thức ，nhữ ưng Tăng ý tâm trung cần tập ，tức đắc thần thông cập chư dư Pháp 。」thời Đề bà đạt đa văn thử ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：「thử ngũ bách Thượng tọa đẳng ，diệc bất khẳng giáo ngã Thánh đạo thần thông ，dục tự thử ngũ bách Thượng tọa ，tiên cọng Thế Tôn bình chương ，bất hứa giáo ngã Thánh đạo 。hà dĩ cố ？kim kiến Phật đẳng ngũ bách Thượng tọa ，bất khẳng giáo Thánh đạo thần thông 。」phục niệm ：「như thị hà hữu năng giáo ngã Thánh đạo thần thông ？đương thời thập lực Ca nhiếp ba ，tại Vương-Xá thành tiên ni Ca quật trung ，ngã nghệ bỉ xứ 。bỉ Thượng tọa trực tâm vô siểm ，cập ngã đệ A-nan-đà thân giáo ，bỉ thập lực Thượng tọa năng giáo ngã Thánh đạo thần thông 。」Đề bà đạt đa niệm dĩ ，tức vãng nghệ thập lực Ca nhiếp sở ，đảnh lễ song túc ư nhất biên lập ，tác như thị ngữ ：「Thượng tọa thập lực Ca nhiếp từ bi ，giáo ngã Thánh đạo thần thông 。」nhĩ thời Thập lực Ca Diếp ，bất quán Phật ý cập ngũ bách Thượng tọa Thánh chúng ý ，diệc bất tri Đề bà đạt đa phát sanh như thị nghịch tâm 。dĩ bất quán cố ，tức giáo Đề bà đạt đa Thánh đạo thần thông 。Thị thời Đề bà đạt đa ，ư sơ dạ hậu dạ tu tập thiện nghiệp nhi trụ/trú ，y chỉ sơ Thiền đắc hoạch thần thông 。tức dĩ thần lực ，nhất thân biến tác đa thân ，đa thân hợp vi nhất thân ，hoặc hiện hoặc ẩn 。dĩ trí kiến lực cố ，năng như thị hiện 。phục ư sơn thạch tường bích ，thông quá/qua vô ngại như ư hư không ；ư Đại địa xuất một ，do như thủy trung ；tại ư hư không trung kết già phu tọa ，do như tại địa ；hoặc đằng hư không do như phi điểu ，hoặc tại địa thủ môn nhật nguyệt 。 提婆達多得神通已，作如是念：「我得如是神通，作諸變相神通亦得，詣贍部林中取香美果，滿鉢充足，供養四眾自亦飽足，廣說如前。乃至三十三天取天厨食，亦供養四眾自亦充足。」復更思念：「此摩揭陀國中誰人最勝？我當歸伏。因彼人故，令一切人皆恭敬我。」復更思念：「此國太子阿闍世，父王亡後太子為王，我應降伏。我若降得阿闍世太子，令一切人皆恭敬我。」作此念已，往詣阿闍世所，即現神相化為白象，即入大門從小門出，或入小門從大門出已，自現其身更入大門，變為駿馬從小門出已，自現其身欲入小門。即為牛王從大門出已，即真身現，如法持鉢詣阿闍世所，即變其身猶如小兒，身衣金瓔坐太子膝上，乍起乍坐流轉徘徊。太子知是提婆達多神通之相，或抃、或抱、或拍、或嗚，便唾口中。提婆達多以供養利益貪心故，即咽其唾。時阿闍世起顛倒心，作如是念：「此提婆達多勝佛神通。」時提婆達多自現真身，是時太子心生恭敬便即頂禮，及諸供養將五百寶車送。提婆達多出，時阿闍世還至本處，每日兩迴參提婆達多，及承事供養。時太子遣立五百大鐺作諸飲食，送至提婆達多以為供養。時提婆達多收取自食，及五百苾芻圍遶共食。 Đề bà đạt đa đắc thần thông dĩ ，tác như thị niệm ：「ngã đắc như thị thần thông ，tác chư biến tướng thần thông diệc đắc ，nghệ thiệm bộ lâm trung thủ hương mỹ quả ，mãn bát sung túc ，cúng dường Tứ Chúng tự diệc bão túc ，quảng thuyết như tiền 。nãi chí tam thập tam thiên thủ Thiên 厨thực/tự ，diệc cúng dường Tứ Chúng tự diệc sung túc 。」phục cánh tư niệm ：「thử ma yết đà quốc trung thùy nhân tối thắng ？ngã đương quy phục 。nhân bỉ nhân cố ，lệnh nhất thiết nhân giai cung kính ngã 。」phục cánh tư niệm ：「thử quốc Thái-Tử A-xà-thế ，Phụ Vương vong hậu Thái-Tử vi Vương ，ngã ưng hàng phục 。ngã nhược/nhã hàng đắc A-xà-thế Thái-Tử ，lệnh nhất thiết nhân giai cung kính ngã 。」tác thử niệm dĩ ，vãng nghệ A-xà-thế sở ，tức hiện Thần tướng hóa vi ạch tượng ，tức nhập Đại môn tùng tiểu môn xuất ，hoặc nhập tiểu môn tùng Đại môn xuất dĩ ，tự hiện kỳ thân cánh nhập Đại môn ，biến vi tuấn mã tùng tiểu môn xuất dĩ ，tự hiện kỳ thân dục nhập tiểu môn 。tức vi ngưu vương tùng Đại môn xuất dĩ ，tức chân thân hiện ，như pháp trì bát nghệ A-xà-thế sở ，tức biến kỳ thân do như tiểu nhi ，thân y kim anh tọa Thái-Tử tất thượng ，sạ khởi sạ tọa lưu chuyển bồi hồi 。Thái-Tử tri thị Đề bà đạt đa thần thông chi tướng ，hoặc biến 、hoặc bão 、hoặc phách 、hoặc ô ，tiện thóa khẩu trung 。Đề bà đạt đa dĩ cúng dường lợi ích tham tâm cố ，tức yết kỳ thóa 。thời A-xà-thế khởi điên đảo tâm ，tác như thị niệm ：「thử Đề bà đạt đa Thắng Phật thần thông 。」thời Đề bà đạt đa tự hiện chân thân ，Thị thời Thái-Tử tâm sanh cung kính tiện tức đảnh lễ ，cập chư cúng dường tướng ngũ bách bảo xa tống 。Đề bà đạt đa xuất ，thời A-xà-thế hoàn chí bản xứ ，mỗi nhật lượng (lưỡng) hồi tham Đề bà đạt đa ，cập thừa sự cúng dường 。thời Thái-Tử khiển lập ngũ bách Đại đang tác chư ẩm thực ，tống chí Đề bà đạt đa dĩ vi cúng dường 。thời Đề bà đạt đa thu thủ tự thực/tự ，cập ngũ bách Bí-sô vi nhiễu cọng thực/tự 。 時苾芻於王舍城晨朝乞食，聞如是語：「此提婆達多得太子種種利供養，日日二時恒日不絕，及五百車輅寶車承事供養，及五百鐺作諸飲食而為供養，及將自食五百苾芻圍遶而食。」諸苾芻聞此事已，次第乞食還至本處，依法食訖，收衣鉢洗足已，往佛所頂禮佛足次第而坐。而白佛言：「大德！我等晨朝入王舍城乞食，聞提婆達多從阿闍世太子所多得利養，廣說如上。乃至五百苾芻圍遶坐共食。」佛告諸苾芻：「時提婆達多受此利益供養，猶此自害及以兼害。何以故？諸苾芻！譬如芭蕉出菓便即枯死，猶此自害；提婆達多受此利養亦復如是。譬如竹葦若出花菓便即枯死，如騾懷妊有子便死。諸苾芻！提婆達多受此利益亦復如是。諸苾芻！提婆達多若受利養，得彼無智。提婆達多日夜長受惡名，苦惱無利，得如是報。汝等苾芻應如是知。」 thời Bí-sô ư Vương-Xá thành thần triêu khất thực ，Văn như thị ngữ ：「thử Đề bà đạt đa đắc Thái-Tử chủng chủng lợi cúng dường ，nhật nhật nhị thời hằng nhật bất tuyệt ，cập ngũ bách xa lộ bảo xa thừa sự cúng dường ，cập ngũ bách đang tác chư ẩm thực nhi vi cúng dường ，cập tướng tự thực/tự ngũ bách Bí-sô vi nhiễu nhi thực/tự 。」chư Bí-sô văn thử sự dĩ ，thứ đệ khất thực hoàn chí bản xứ ，y pháp thực cật ，thu y bát tẩy túc dĩ ，vãng Phật sở đảnh lễ Phật túc thứ đệ nhi tọa 。nhi bạch Phật ngôn ：「Đại Đức ！ngã đẳng thần triêu nhập Vương-Xá thành khất thực ，văn Đề bà đạt đa tùng A-xà-thế Thái-Tử sở đa đắc lợi dưỡng ，quảng thuyết như thượng 。nãi chí ngũ bách Bí-sô vi nhiễu tọa cọng thực/tự 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「thời Đề bà đạt đa thọ/thụ thử lợi ích cúng dường ，do thử tự hại cập dĩ kiêm hại 。hà dĩ cố ？chư Bí-sô ！thí như ba tiêu xuất quả tiện tức khô tử ，do thử tự hại ；Đề bà đạt đa thọ/thụ thử lợi dưỡng diệc phục như thị 。thí như trúc vi nhược/nhã xuất hoa quả tiện tức khô tử ，như loa hoài nhâm hữu tử tiện tử 。chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa thọ/thụ thử lợi ích diệc phục như thị 。chư Bí-sô ！Đề bà đạt đa nhược/nhã thọ/thụ lợi dưỡng ，đắc bỉ vô trí 。Đề bà đạt đa nhật dạ trường/trưởng thọ/thụ ác danh ，khổ não vô lợi ，đắc như thị báo 。nhữ đẳng Bí-sô ưng như thị tri 。」 爾時提婆達多廣得利養，遂起貪心更不希求，起顛倒心別生憶念：「世尊今既年老力弱，今為四眾說法勞苦，世尊不如與我四眾，我自教示而為說法。世尊當可宴寂而坐，修習善法常住安樂。」是時提婆達多起此念已，即失神通，自不覺知我失神通。爾時迦俱羅苾芻，習四無畏除貪念心，死生梵天，即見提婆達多遂失神通，是提婆達多亦不自知。爾時大目揵連，在揭伽國膠魚山恐怖鹿林中。彼迦俱羅梵天子從彼天沒，如屈申臂頃往目連處，頂禮雙足却住一面，作如是語：「大德目連！今可知提婆達多為利養故，遂起貪心更復希求，起顛倒心別生憶念：『世尊今既年老力弱，今為四眾說法疲倦勞苦。世尊不如與我四眾，我自教示亦為說法。世尊當可宴寂而坐，證習善法常住安樂。』是時提婆達多起此念心，即失神通，自不覺知我失神通。大德大目揵連！起慈悲心往詣佛所，說提婆達多如上緣起，乃至失其神通自不覺知。」爾時大目揵連，從梵天子默然受語。爾時迦俱羅天子知目連受已，心生歡喜，頂禮目連雙足，忽然不現。 nhĩ thời Đề bà đạt đa quảng đắc lợi dưỡng ，toại khởi tham tâm cánh bất hy cầu ，khởi điên đảo tâm biệt sanh ức niệm ：「Thế Tôn kim ký niên lão lực nhược ，kim vi Tứ Chúng thuyết Pháp lao khổ ，Thế Tôn bất như dữ ngã Tứ Chúng ，ngã tự giáo thị nhi vi thuyết Pháp 。Thế Tôn đương khả yến tịch nhi tọa ，tu tập thiện Pháp thường trụ an lạc 。」Thị thời Đề bà đạt đa khởi thử niệm dĩ ，tức thất thần thông ，tự bất giác tri ngã thất thần thông 。nhĩ thời Ca câu La Bí-sô ，tập tứ vô úy trừ tham niệm tâm ，tử sanh Phạm Thiên ，tức kiến Đề bà đạt đa toại thất thần thông ，thị Đề bà đạt đa diệc bất tự tri 。nhĩ thời Đại Mục-kiền-liên ，tại yết già quốc giao ngư sơn khủng bố lộc lâm trung 。bỉ Ca câu La Phạm Thiên tử tòng bỉ Thiên một ，như khuất thân tý khoảnh vãng Mục liên xứ/xử ，đảnh lễ song túc khước trụ/trú nhất diện ，tác như thị ngữ ：「Đại Đức Mục liên ！kim khả tri Đề bà đạt đa vi lợi dưỡng cố ，toại khởi tham tâm cánh phục hy cầu ，khởi điên đảo tâm biệt sanh ức niệm ：『Thế Tôn kim ký niên lão lực nhược ，kim vi Tứ Chúng thuyết Pháp bì quyện lao khổ 。Thế Tôn bất như dữ ngã Tứ Chúng ，ngã tự giáo thị diệc vi thuyết Pháp 。Thế Tôn đương khả yến tịch nhi tọa ，chứng tập thiện Pháp thường trụ an lạc 。』Thị thời Đề bà đạt đa khởi thử niệm tâm ，tức thất thần thông ，tự bất giác tri ngã thất thần thông 。Đại Đức Đại Mục-kiền-liên ！khởi từ bi tâm vãng nghệ Phật sở ，thuyết Đề bà đạt đa như thượng duyên khởi ，nãi chí thất kỳ thần thông tự bất giác tri 。」nhĩ thời Đại Mục-kiền-liên ，tùng Phạm Thiên tử mặc nhiên thọ/thụ ngữ 。nhĩ thời Ca câu La Thiên Tử tri Mục liên thọ/thụ dĩ ，tâm sanh hoan hỉ ，đảnh lễ Mục liên song túc ，hốt nhiên bất hiện 。 爾時大目乾連見梵天去，便即入如是定。從膠魚山沒，即於王舍城迦蘭鐸迦竹林園中踊現，詣世尊所頂禮雙足却住一面。爾時大目乾連，所受迦俱羅天子言語，皆悉諮白。是時世尊告目連曰：「汝先知提婆達多如上事耶？為復報汝始知。」時目揵連白言：「世尊！我先舊知。」爾時世尊共目揵連說是語時，提婆達多共四苾芻：一名迦利迦、二名褰荼達驃、三名羯吒謨洛迦底沙、四名三沒羅達多，共此四人同詣佛所。世尊遙見提婆達多等來，告目連曰：「且止莫語！彼無智提婆達多等來。此無智人今對我前，如上之事，定當自說亦自讚歎。」爾時大目揵連禮佛雙足，入如是定，從竹林沒，往膠魚山至本處已，如法而坐。 nhĩ thời Đại Mục kiền liên kiến Phạm Thiên khứ ，tiện tức nhập như thị định 。tùng giao ngư sơn một ，tức ư Vương-Xá thành Ca lan đạc Ca Trúc Lâm viên trung dũng/dõng hiện ，nghệ Thế Tôn sở đảnh lễ song túc khước trụ/trú nhất diện 。nhĩ thời Đại Mục kiền liên ，sở thọ Ca câu La Thiên Tử ngôn ngữ ，giai tất ti bạch 。Thị thời Thế Tôn cáo Mục liên viết ：「nhữ tiên tri Đề bà đạt đa như thượng sự da ？vi phục báo nhữ thủy tri 。」thời Mục-kiền-liên bạch ngôn ：「Thế Tôn ！ngã tiên cựu tri 。」nhĩ thời Thế Tôn cọng Mục-kiền-liên thuyết thị ngữ thời ，Đề bà đạt đa cọng tứ Bí-sô ：nhất danh Ca lợi Ca 、nhị danh khiên đồ đạt phiếu 、tam danh yết trá mô lạc Ca Để Sa 、tứ danh tam một La đạt đa ，cọng thử tứ nhân đồng nghệ Phật sở 。Thế Tôn dao kiến Đề bà đạt đa đẳng lai ，cáo Mục liên viết ：「thả chỉ mạc ngữ ！bỉ vô trí Đề bà đạt đa đẳng lai 。thử vô trí nhân kim đối ngã tiền ，như thượng chi sự ，định đương tự thuyết diệc tự tán thán 。」nhĩ thời Đại Mục-kiền-liên lễ Phật song túc ，nhập như thị định ，tùng Trúc Lâm một ，vãng giao ngư sơn chí bổn xứ dĩ ，như pháp nhi tọa 。 爾時提婆達多詣世尊所，頂禮雙足却住一面，而白佛言：「世尊今既年老力弱，為四眾說法勞苦。世尊不如與我徒眾，我自教示而為說法。世尊當可宴寂而坐，修習善法常住安樂。」世尊報曰：「如我舍利弗、大目揵連，弟子中尊聰明智慧、梵行神通證羅漢果，我今尚自不以苾芻僧伽而見付囑，豈可況汝無智癡人食唾者乎。」是時提婆達多聞此語已，作如是念：「世尊今者讚歎舍利子、目連等，憎嫌於我。罵云：『無智食唾者乎？』」於時提婆達多，於世尊處遂起七種逆心。 nhĩ thời Đề bà đạt đa nghệ Thế Tôn sở ，đảnh lễ song túc khước trụ/trú nhất diện ，nhi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn kim ký niên lão lực nhược ，vi Tứ Chúng thuyết Pháp lao khổ 。Thế Tôn bất như dữ ngã đồ chúng ，ngã tự giáo thị nhi vi thuyết Pháp 。Thế Tôn đương khả yến tịch nhi tọa ，tu tập thiện Pháp thường trụ an lạc 。」Thế Tôn báo viết ：「như ngã Xá-lợi-phất 、Đại Mục-kiền-liên ，đệ-tử trung tôn thông minh trí tuệ 、phạm hạnh thần thông chứng La-hán quả ，ngã kim thượng tự bất dĩ Bí-sô tăng già nhi kiến phó chúc ，khởi khả huống nhữ vô trí si nhân thực/tự thóa giả hồ 。」Thị thời Đề bà đạt đa văn thử ngữ dĩ ，tác như thị niệm ：「Thế Tôn kim giả tán thán Xá-lợi-tử 、Mục liên đẳng ，tăng hiềm ư ngã 。mạ vân ：『vô trí thực/tự thóa giả hồ ？』」ư thời Đề bà đạt đa ，ư Thế Tôn xứ/xử toại khởi thất chủng nghịch tâm 。 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十三 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập tam 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十四 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập tứ 大唐三藏法師義淨奉　詔譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chiếu dịch 爾時提婆達多，遂出懊聲點頭三迴，便起而去。是時阿難陀，在佛左右搖扇而立。爾時世尊告阿難陀曰：「汝今可於此竹林園內喚諸苾芻集此食堂。」是時阿難陀奉命，巡喚總集食堂。是時阿難陀往詣佛所，頂禮雙足而白佛言：「眾今已集。」爾時世尊即往食堂敷座而坐，告諸苾芻：「此世間中有五種教師。何者為五？第一、有教師自不具戒稱已具戒，彼有弟子久共一處，即知我師不能具戒。共相謂曰：『我若告向餘人，外既聞已，我之教師即被輕賤，我等於後，云何見師共住承事？教師自知好惡，我等應可覆護，勿向人說。何以故？我此教師，時時供我衣服飲食湯藥臥具。』是時弟子貪此供給，覆護教師，不向人說令知破戒。時彼教師應須弟子覆護於我。如上所說，此世間中第一教師。復次第二教師，世間有一教師，用不淨之物以將充命，自將清淨之活，亦非罪失。彼有弟子久居一處，後乃得知我之教師，用不淨物以將充活，自將清淨亦當有罪。『我弟子等，若說教師此事，外將輕賤。此等之緣，我諸弟子若為可活，此教師作諸種不淨罪可自知，然不關我諸弟子事。』又此教師常念：『我等時時供給衣服飲食湯藥臥具。』時諸弟子貪著供給覆護教師，教師常思念：『此弟子便覆於我。』此是世間中第二教師。復次第三教師者，又世間中有如是教師：智見不淨，教師自將智淨無過。彼有弟子久居一處，乃見教師智見不淨。『教師自將智淨無過，我等今向外人說陳，教師外將輕賤無禮。我等得如是教師，若為堪活，此教師作智見不淨罪可自知，然不關我諸弟子事。』又此教師常念：『我等時時供給飲食衣服湯藥臥具。』時諸弟子貪著供給覆護教師，教師常思念：『此弟子可令覆護於我。』此世間中第三教師。復次第四教師者，又世間中有如是教師：妄與人授種種記，自將不妄，我與授記皆悉真實。彼有弟子久居一處，見師妄與諸人種種授記，自將不妄：『我與授記悉皆真實。』弟子等云：『我向外人陳說，教師必將輕賤無禮，我等得如是教師，若為同活，此教師妄與授記之罪，師可自知，然不關我弟子之事。』此教師念：『我等悉令覆護。』此教師時時常念：『我等弟子供給衣服飲食湯藥臥具。』時弟子等貪著供給覆護教師，教師自念：『我妄與授記，弟子可令覆護，於我常憶此念。』此世間中第四教師。復次第五教師者，又世間中有如是教師：常虛妄說法，自將是實。彼有弟子久居一處，見師常虛妄說法，自將為實。『我等弟子向外人說，必將輕賤不禮，我等得如是教師，若為同活，此教師妄與說法之罪，師自得知，然不關我弟子之事。』教師常念：『我等弟子供給衣服飲食湯藥臥具。』其弟子等貪著供給覆護教師，教師亦常念：『我雖虛妄說法，弟子可令覆護於我。』此世間中第五教師。」 nhĩ thời Đề bà đạt đa ，toại xuất áo thanh điểm đầu tam hồi ，tiện khởi nhi khứ 。Thị thời A-nan-đà ，tại Phật tả hữu diêu/dao phiến nhi lập 。nhĩ thời Thế Tôn cáo A-nan-đà viết ：「nhữ kim khả ư thử Trúc Lâm viên nội hoán chư Bí-sô tập thử thực đường 。」Thị thời A-nan-đà phụng mạng ，tuần hoán tổng tập thực đường 。Thị thời A-nan-đà vãng nghệ Phật sở ，đảnh lễ song túc nhi bạch Phật ngôn ：「chúng kim dĩ tập 。」nhĩ thời Thế Tôn tức vãng thực đường phu toạ nhi tọa ，cáo chư Bí-sô ：「thử thế gian trung hữu ngũ chủng giáo sư 。hà giả vi ngũ ？đệ nhất 、hữu giáo sư tự bất cụ giới xưng dĩ cụ giới ，bỉ hữu đệ-tử cửu cọng nhất xứ/xử ，tức tri ngã sư bất năng cụ giới 。cộng tướng vị viết ：『ngã nhược/nhã cáo hướng dư nhân ，ngoại ký văn dĩ ，ngã chi giáo sư tức bị khinh tiện ，ngã đẳng ư hậu ，vân hà kiến sư cộng trụ thừa sự ？giáo sư tự tri hảo ác ，ngã đẳng ưng khả phước hộ ，vật hướng nhân thuyết 。hà dĩ cố ？ngã thử giáo sư ，thời thời cung/cúng ngã y phục ẩm thực thang dược ngọa cụ 。』Thị thời đệ-tử tham thử cung cấp ，phước hộ giáo sư ，bất hướng nhân thuyết lệnh tri phá giới 。thời bỉ giáo sư ưng tu đệ-tử phước hộ ư ngã 。như thượng sở thuyết ，thử thế gian trung đệ nhất giáo sư 。phục thứ đệ nhị giáo sư ，thế gian hữu nhất giáo sư ，dụng bất tịnh chi vật dĩ tướng sung mạng ，tự tướng thanh tịnh chi hoạt ，diệc phi tội thất 。bỉ hữu đệ-tử cửu cư nhất xứ/xử ，hậu nãi đắc tri ngã chi giáo sư ，dụng bất tịnh vật dĩ tướng sung hoạt ，tự tướng thanh tịnh diệc đương hữu tội 。『ngã đệ-tử đẳng ，nhược/nhã thuyết giáo sư thử sự ，ngoại tướng khinh tiện 。thử đẳng chi duyên ，ngã chư đệ-tử nhược/nhã vi khả hoạt ，thử giáo sư tác chư chủng bất tịnh tội khả tự tri ，nhiên bất quan ngã chư đệ-tử sự 。』hựu thử giáo sư thường niệm ：『ngã đẳng thời thời cung cấp y phục ẩm thực thang dược ngọa cụ 。』thời chư đệ-tử tham trước cung cấp phước hộ giáo sư ，giáo sư thường tư niệm ：『thử đệ-tử tiện phước ư ngã 。』thử thị thế gian trung đệ nhị giáo sư 。phục thứ đệ tam giáo sư giả ，hựu thế gian trung hữu như thị giáo sư ：trí kiến bất tịnh ，giáo sư tự tướng trí tịnh vô quá 。bỉ hữu đệ-tử cửu cư nhất xứ/xử ，nãi kiến giáo sư trí kiến bất tịnh 。『giáo sư tự tướng trí tịnh vô quá ，ngã đẳng kim hướng ngoại nhân thuyết trần ，giáo sư ngoại tướng khinh tiện vô lễ 。ngã đẳng đắc như thị giáo sư ，nhược/nhã vi kham hoạt ，thử giáo sư tác trí kiến bất tịnh tội khả tự tri ，nhiên bất quan ngã chư đệ-tử sự 。』hựu thử giáo sư thường niệm ：『ngã đẳng thời thời cung cấp ẩm thực y phục thang dược ngọa cụ 。』thời chư đệ-tử tham trước cung cấp phước hộ giáo sư ，giáo sư thường tư niệm ：『thử đệ-tử khả lệnh phước hộ ư ngã 。』thử thế gian trung đệ tam giáo sư 。phục thứ đệ tứ giáo sư giả ，hựu thế gian trung hữu như thị giáo sư ：vọng dữ nhân thọ/thụ chủng chủng kí ，tự tướng bất vọng ，ngã dữ thọ kí giai tất chân thật 。bỉ hữu đệ-tử cửu cư nhất xứ/xử ，kiến sư vọng dữ chư nhân chủng chủng thọ kí ，tự tướng bất vọng ：『ngã dữ thọ kí tất giai chân thật 。』đệ-tử đẳng vân ：『ngã hướng ngoại nhân trần thuyết ，giáo sư tất tướng khinh tiện vô lễ ，ngã đẳng đắc như thị giáo sư ，nhược/nhã vi đồng hoạt ，thử giáo sư vọng dữ thọ kí chi tội ，sư khả tự tri ，nhiên bất quan ngã đệ-tử chi sự 。』thử giáo sư niệm ：『ngã đẳng tất lệnh phước hộ 。』thử giáo sư thời thời thường niệm ：『ngã đẳng đệ-tử cung cấp y phục ẩm thực thang dược ngọa cụ 。』thời đệ-tử đẳng tham trước cung cấp phước hộ giáo sư ，giáo sư tự niệm ：『ngã vọng dữ thọ kí ，đệ-tử khả lệnh phước hộ ，ư ngã thường ức thử niệm 。』thử thế gian trung đệ tứ giáo sư 。phục thứ đệ ngũ giáo sư giả ，hựu thế gian trung hữu như thị giáo sư ：thường hư vọng thuyết Pháp ，tự tướng thị thật 。bỉ hữu đệ-tử cửu cư nhất xứ/xử ，kiến sư thường hư vọng thuyết Pháp ，tự tướng vi thật 。『ngã đẳng đệ-tử hướng ngoại nhân thuyết ，tất tướng khinh tiện bất lễ ，ngã đẳng đắc như thị giáo sư ，nhược/nhã vi đồng hoạt ，thử giáo sư vọng dữ thuyết Pháp chi tội ，sư tự đắc tri ，nhiên bất quan ngã đệ-tử chi sự 。』giáo sư thường niệm ：『ngã đẳng đệ-tử cung cấp y phục ẩm thực thang dược ngọa cụ 。』kỳ đệ-tử đẳng tham trước cung cấp phước hộ giáo sư ，giáo sư diệc thường niệm ：『ngã tuy hư vọng thuyết Pháp ，đệ-tử khả lệnh phước hộ ư ngã 。』thử thế gian trung đệ ngũ giáo sư 。」 佛告諸苾芻：「我受持戒清淨，我自將實戒清淨，自知亦無穢故，亦教諸弟子清淨戒奉行故，不用弟子為戒常覆護，我無憂此怖，我用清淨之物以將充活，我將是實淨之物故，不用諸弟子常覆護，我無憂此怖。諸苾芻！我智見實相亦將是實，我無憂此怖，不應令弟子為智見故覆護我。」佛告諸苾芻：「我所授記一將是實，我念實故無憂此怖，不應令諸弟子為授記故令覆護我。」佛告諸苾芻：「我說法如實，亦將是如實故，無憂此怖，不應令弟子為法故令覆護我。」佛告諸苾芻：「當知世間五種妄教師，自有過失故令弟子覆護。我不應如是，不應憂怖，亦不應於汝弟子等勢力可住，常責汝等苾芻。若有苾芻受我嗔責，可令近住我法。若不能受我嗔責者，自令退散。譬如瓦師未燋之器以將入火，好者自現真牢，惡者自然破裂。瓦師不起惜心，亦不怖畏，善惡自現，應以可住。我亦如是，受學我法，常嗔責汝。好者可自習真，惡者任自退散。我所說法清淨故，不應怖畏。汝等當知！」說此言已，即從坐起入自微訶羅中。 Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã thọ/thụ trì giới thanh tịnh ，ngã tự tướng thật giới thanh tịnh ，tự tri diệc vô uế cố ，diệc giáo chư đệ-tử thanh tịnh giới phụng hành cố ，bất dụng đệ-tử vi giới thường phước hộ ，ngã Vô ưu thử bố/phố ，ngã dụng thanh tịnh chi vật dĩ tướng sung hoạt ，ngã tướng thị thật tịnh chi vật cố ，bất dụng chư đệ-tử thường phước hộ ，ngã Vô ưu thử bố/phố 。chư Bí-sô ！ngã trí kiến thật tướng diệc tướng thị thật ，ngã Vô ưu thử bố/phố ，bất ưng lệnh đệ-tử vi trí kiến cố phước hộ ngã 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã sở thọ kí nhất tướng thị thật ，ngã niệm thật cố Vô ưu thử bố/phố ，bất ưng lệnh chư đệ-tử vi thọ kí cố lệnh phước hộ ngã 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã thuyết Pháp như thật ，diệc tướng thị như thật cố ，Vô ưu thử bố/phố ，bất ưng lệnh đệ-tử vi Pháp cố lệnh phước hộ ngã 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「đương tri thế gian ngũ chủng vọng giáo sư ，tự hữu quá thất cố lệnh đệ-tử phước hộ 。ngã bất ưng như thị ，bất ưng ưu bố ，diệc bất ưng ư nhữ đệ-tử đẳng thế lực khả trụ/trú ，thường trách nhữ đẳng Bí-sô 。nhược hữu Bí-sô thọ/thụ ngã sân trách ，khả lệnh cận trụ ngã pháp 。nhược/nhã bất năng thọ ngã sân trách giả ，tự lệnh thoái tán 。thí như ngõa sư vị tiêu chi khí dĩ tướng nhập hỏa ，hảo giả tự hiện chân lao ，ác giả tự nhiên phá liệt 。ngõa sư bất khởi tích tâm ，diệc bất bố úy ，thiện ác tự hiện ，ưng dĩ khả trụ/trú 。ngã diệc như thị ，thọ học ngã pháp ，thường sân trách nhữ 。hảo giả khả tự tập chân ，ác giả nhâm tự thoái tán 。ngã sở thuyết pháp thanh tịnh cố ，bất ưng bố úy 。nhữ đẳng đương tri ！」thuyết thử ngôn dĩ ，tức tùng tọa khởi nhập tự vi ha La trung 。 爾時天授苾芻語四苾芻：一名孤迦利迦、二名騫茶達驃、三名羯吒謨洛迦、四名三沒達羅達多言：「汝等可來與我同伴，彼喬答摩沙門，見今在世，我等五人同意，破大眾及破法輪。我等滅後名稱後世，我得如是名出：『具壽提婆達多等，昔沙門喬答摩在世，多有神通威力。提婆達多等五人，得破眾僧法輪。』我名傳流四方。」彼孤迦利迦報提婆達多曰：「我等不能破於佛世尊弟子眾和合住，及彼法輪亦不能破。何以故？天授！又世尊聲聞弟子，多有神通威力，及有天眼，遠知我心，若我等平章事，他悉具知。為此者故，我等不能破其和合僧。」天授報孤迦利迦等言：「我有一好方便，我等往諸老宿苾芻邊啟請供養：『汝等所須一切之物，我等供給不令闕少。』更往於年少苾芻邊供給，無鉢者施鉢、無衣服者與衣服，所須者我即具給，及求法者賜法，及求教者我教之，令悉成就。」孤迦利迦等報天授曰：「此之方便亦得成事。」爾時提婆達多，為破和合僧眾故，即往詣諸老宿苾芻說陳事意。老宿等苾芻，即知提婆達多欲破和合僧伽作如是方便。老宿等知已遞相告曰：「提婆達多欲作方便故破僧伽事。」見此因故，諸苾芻往詣佛所，說提婆達多欲破和合僧及以法輪，以此因緣具白世尊：「天授有意欲破僧輪。」 nhĩ thời thiên thụ Bí-sô ngữ tứ Bí-sô ：nhất danh cô Ca lợi Ca 、nhị danh Khiên Trà đạt phiếu 、tam danh yết trá mô lạc Ca 、tứ danh tam một đạt La đạt đa ngôn ：「nhữ đẳng khả lai dữ ngã đồng bạn ，bỉ kiều đáp ma Sa Môn ，kiến kim tại thế ，ngã đẳng ngũ nhân đồng ý ，phá Đại chúng cập phá Pháp luân 。ngã đẳng diệt hậu danh xưng hậu thế ，ngã đắc như thị danh xuất ：『cụ thọ Đề bà đạt đa đẳng ，tích Sa Môn kiều đáp ma tại thế ，đa hữu thần thông uy lực 。Đề bà đạt đa đẳng ngũ nhân ，đắc phá chúng tăng Pháp luân 。』ngã danh truyền lưu tứ phương 。」bỉ cô Ca lợi Ca báo Đề bà đạt đa viết ：「ngã đẳng bất năng phá ư Phật Thế tôn đệ-tử chúng hòa hợp trụ/trú ，cập bỉ Pháp luân diệc bất năng phá 。hà dĩ cố ？thiên thụ ！hựu Thế Tôn Thanh văn đệ-tử ，đa hữu thần thông uy lực ，cập hữu Thiên nhãn ，viễn tri ngã tâm ，nhược/nhã ngã đẳng bình chương sự ，tha tất cụ tri 。vi thử giả cố ，ngã đẳng bất năng phá kỳ hòa hợp tăng 。」thiên thụ báo cô Ca lợi Ca đẳng ngôn ：「ngã hữu nhất hảo phương tiện ，ngã đẳng vãng chư lão tú Bí-sô biên khải thỉnh cúng dường ：『nhữ đẳng sở tu nhất thiết chi vật ，ngã đẳng cung cấp bất lệnh khuyết thiểu 。』cánh vãng ư niên thiểu Bí-sô biên cung cấp ，vô bát giả thí bát 、vô y phục giả dữ y phục ，sở tu giả ngã tức cụ cấp ，cập cầu Pháp giả tứ Pháp ，cập cầu giáo giả ngã giáo chi ，lệnh tất thành tựu 。」cô Ca lợi Ca đẳng báo thiên thụ viết ：「thử chi phương tiện diệc đắc thành sự 。」nhĩ thời Đề bà đạt đa ，vi phá hòa hợp tăng chúng cố ，tức vãng nghệ chư lão tú Bí-sô thuyết trần sự ý 。lão tú đẳng Bí-sô ，tức tri Đề bà đạt đa dục phá hòa hợp tăng già tác như thị phương tiện 。lão tú đẳng tri dĩ đệ tướng cáo viết ：「Đề bà đạt đa dục tác phương tiện cố phá tăng già sự 。」kiến thử nhân cố ，chư Bí-sô vãng nghệ Phật sở ，thuyết Đề bà đạt đa dục phá hòa hợp tăng cập dĩ Pháp luân ，dĩ thử nhân duyên cụ bạch Thế Tôn ：「thiên thụ hữu ý dục phá tăng luân 。」 爾時世尊告諸苾芻等曰：「汝等宜應別諫天授，若更有作如是流類。應可諫曰：『天授！汝莫破和合僧伽作鬪諍事執受而住。天授！應與和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。天授！汝等今應捨作破僧伽事。』」時諸苾芻奉佛教已，尋即別諫提婆達多告言：「天授！汝莫破和合僧伽作鬪諍事非法而住。天授！應與和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。天授！汝今應捨作破僧伽事。」時諸苾芻別諫之時，提婆達多堅執其事，無心棄捨，云：「此事真實，餘皆虛妄。」時諸苾芻具以此緣而白世尊：「大德！我已別諫提婆達多，我等為作別諫之時，提婆達多堅執不捨，而此事真實餘皆虛妄。」 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô đẳng viết ：「nhữ đẳng nghi ưng biệt gián thiên thụ ，nhược/nhã cánh hữu tác như thị lưu loại 。ưng khả gián viết ：『thiên thụ ！nhữ mạc phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú 。thiên thụ ！ưng dữ hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。thiên thụ ！nhữ đẳng kim ưng xả tác phá tăng già sự 。』」thời chư Bí-sô phụng Phật giáo dĩ ，tầm tức biệt gián Đề bà đạt đa cáo ngôn ：「thiên thụ ！nhữ mạc phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự phi pháp nhi trụ/trú 。thiên thụ ！ưng dữ hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。thiên thụ ！nhữ kim ưng xả tác phá tăng già sự 。」thời chư Bí-sô biệt gián chi thời ，Đề bà đạt đa kiên chấp kỳ sự ，vô tâm khí xả ，vân ：「thử sự chân thật ，dư giai hư vọng 。」thời chư Bí-sô cụ dĩ thử duyên nhi bạch Thế Tôn ：「Đại Đức ！ngã dĩ biệt gián Đề bà đạt đa ，ngã đẳng vi tác biệt gián chi thời ，Đề bà đạt đa kiên chấp bất xả ，nhi thử sự chân thật dư giai hư vọng 。」 爾時佛告諸苾芻：「汝等應與提婆達多作白四羯磨對眾諫之，若更有餘如是流類，應如是諫。當敷座具次鳴健椎應先白言，復總集僧伽。集已令一苾芻作白羯磨，應如是作：『大德僧伽聽！此提婆達多，欲破和合僧伽作鬪諍事非法而住。時諸苾芻已作別諫，別諫之時堅執其事，不肯棄捨，云：「此真實餘皆虛妄。」若僧伽時至聽者，僧伽應許僧伽今與提婆達多作白四羯磨曉諫其事：「汝提婆達多莫欲破和合僧伽，作鬪諍事執受而住。提婆達多應與和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。汝提婆達多應捨破僧伽事。」白如是。』次作羯磨：『大德僧伽聽！此提婆達多欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住。諸苾芻已作別諫，別諫之時堅執其事，不肯棄捨，云：「此事真實，餘皆虛妄。」僧伽今與提婆達多作白四羯磨曉諫其事：「汝提婆達多莫欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住。提婆達多應與和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。汝提婆達多應捨破僧伽事。」若諸具壽忍許與提婆達多作白四羯磨曉諫其事：「汝提婆達多莫欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住。汝提婆達多應與和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。汝提婆達多應捨如是破僧伽事。」者默然；若不許者說。此是初羯磨。』第二、第三亦如是說。『僧伽今已作白四羯磨諫提婆達多竟，僧伽已聽許，由其默然故，我今如是持。』」時諸苾芻既奉佛教已，即以白四羯磨諫彼提婆達多。時提婆達多堅執不捨，云：「此真實，餘皆虛妄。」 nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng ưng dữ Đề bà đạt đa tác bạch tứ yết ma đối chúng gián chi ，nhược/nhã cánh hữu dư như thị lưu loại ，ưng như thị gián 。đương phu tọa cụ thứ minh kiện chuy ưng tiên bạch ngôn ，phục tổng tập tăng già 。tập dĩ lệnh nhất Bí-sô tác bạch Yết-ma ，ưng như thị tác ：『Đại Đức tăng già thính ！thử Đề bà đạt đa ，dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự phi pháp nhi trụ/trú 。thời chư Bí-sô dĩ tác biệt gián ，biệt gián chi thời kiên chấp kỳ sự ，bất khẳng khí xả ，vân ：「thử chân thật dư giai hư vọng 。」nhược/nhã tăng già thời chí thính giả ，tăng già ưng hứa tăng già kim dữ Đề bà đạt đa tác bạch tứ yết ma hiểu gián kỳ sự ：「nhữ Đề bà đạt đa mạc dục phá hòa hợp tăng già ，tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú 。Đề bà đạt đa ưng dữ hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。nhữ Đề bà đạt đa ưng xả phá tăng già sự 。」bạch như thị 。』thứ tác Yết-ma ：『Đại Đức tăng già thính ！thử Đề bà đạt đa dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú 。chư Bí-sô dĩ tác biệt gián ，biệt gián chi thời kiên chấp kỳ sự ，bất khẳng khí xả ，vân ：「thử sự chân thật ，dư giai hư vọng 。」tăng già kim dữ Đề bà đạt đa tác bạch tứ yết ma hiểu gián kỳ sự ：「nhữ Đề bà đạt đa mạc dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú 。Đề bà đạt đa ưng dữ hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。nhữ Đề bà đạt đa ưng xả phá tăng già sự 。」nhược/nhã chư cụ thọ nhẫn hứa dữ Đề bà đạt đa tác bạch tứ yết ma hiểu gián kỳ sự ：「nhữ Đề bà đạt đa mạc dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú 。nhữ Đề bà đạt đa ưng dữ hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。nhữ Đề bà đạt đa ưng xả như thị phá tăng già sự 。」giả mặc nhiên ；nhược/nhã bất hứa giả thuyết 。thử thị sơ Yết-ma 。』đệ nhị 、đệ tam diệc như thị thuyết 。『tăng già kim dĩ tác bạch tứ yết ma gián Đề bà đạt đa cánh ，tăng già dĩ thính hứa ，do kỳ mặc nhiên cố ，ngã kim như thị trì 。』」thời chư Bí-sô ký phụng Phật giáo dĩ ，tức dĩ ạch tứ yết ma gián bỉ Đề bà đạt đa 。thời Đề bà đạt đa kiên chấp bất xả ，vân ：「thử chân thật ，dư giai hư vọng 。」 時提婆達多有助伴四人，共相隨順說破僧伽事，告諸苾芻曰：「大德！莫共彼苾芻所有言說若善若惡。何以故？然彼苾芻是法語者、是律語者，依於法律方為言說，知而說、非不知說。彼愛樂者，我亦愛樂。」時諸苾芻以此因緣具白世尊，廣說如上，乃至我亦愛樂。世尊告曰：「汝等苾芻！當與助伴四人作別諫法，若更有餘如是流類，亦應呵諫，應如是作：『汝孤迦里迦、褰荼達驃、羯吒謨洛迦、底灑三沒達羅達多。知彼苾芻欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住，汝等共為助伴，莫相隨順說破僧伽事，莫向諸苾芻作如是語：「諸大德！莫共彼苾芻所有言說若好若惡。何以故？而彼苾芻是法語者、是律語者，依於法律方為言說若好若惡。何以故？而彼苾芻是法語者、是律語者，依於法律方為言說，知而說、非不知說，彼愛樂者我亦愛樂。」何以故？具壽！而彼苾芻，非法律語，不依法律而作言說，不知而說，非是知說，堅執而住。汝莫愛樂破和合僧伽，當樂和合僧伽，應與僧伽和合歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。具壽！汝今可捨隨順破僧伽不和合事。』」時諸苾芻奉教而作，即以別諫諫彼四人作如是說：「汝孤迦里迦等四人，知彼苾芻欲破和合僧伽作鬪諍事堅執而住，莫共為伴順邪違正。諸具壽！汝等勿於諸苾芻作如是語：『諸大德！莫共彼苾芻論好論惡。何以故？而彼苾芻是法律語，依於法律而作言說，知而說、非不知說，彼愛樂者我亦愛樂。』何以故？具壽！然彼苾芻非法律語，不依律而作言說，不知而說，非是知說。具壽！汝莫愛樂破僧伽事，當樂和合僧伽，應共和合僧伽歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。具壽！汝今應捨隨順破僧伽不和合事。」時諸苾芻別諫之時，彼助伴人不肯受語，堅執不捨，云：「此真實，餘皆虛妄。」時諸苾芻以此因緣具白世尊：「大德！我已別諫孤迦里迦等，我等為作別諫之時，孤迦里迦等堅執其事，無心棄捨而云：『此事真實，餘皆虛妄。』」 thời Đề bà đạt đa hữu trợ bạn tứ nhân ，cộng tướng tùy thuận thuyết phá tăng già sự ，cáo chư Bí-sô viết ：「Đại Đức ！mạc cọng bỉ Bí-sô sở hữu ngôn thuyết nhược/nhã thiện nhược/nhã ác 。hà dĩ cố ？nhiên bỉ Bí-sô thị pháp ngữ giả 、thị luật ngữ giả ，y ư pháp luật phương vi ngôn thuyết ，tri nhi thuyết 、phi bất tri thuyết 。bỉ ái lạc giả ，ngã diệc ái lạc 。」thời chư Bí-sô dĩ thử nhân duyên cụ bạch Thế Tôn ，quảng thuyết như thượng ，nãi chí ngã diệc ái lạc 。Thế Tôn cáo viết ：「nhữ đẳng Bí-sô ！đương dữ trợ bạn tứ nhân tác biệt gián Pháp ，nhược/nhã cánh hữu dư như thị lưu loại ，diệc ưng ha gián ，ưng như thị tác ：『nhữ cô Ca lý Ca 、khiên đồ đạt phiếu 、yết trá mô lạc Ca 、để sái tam một đạt La đạt đa 。tri bỉ Bí-sô dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú ，nhữ đẳng cọng vi trợ bạn ，mạc tướng tùy thuận thuyết phá tăng già sự ，mạc hướng chư Bí-sô tác như thị ngữ ：「chư Đại Đức ！mạc cọng bỉ Bí-sô sở hữu ngôn thuyết nhược/nhã hảo nhược/nhã ác 。hà dĩ cố ？nhi bỉ Bí-sô thị pháp ngữ giả 、thị luật ngữ giả ，y ư pháp luật phương vi ngôn thuyết nhược/nhã hảo nhược/nhã ác 。hà dĩ cố ？nhi bỉ Bí-sô thị pháp ngữ giả 、thị luật ngữ giả ，y ư pháp luật phương vi ngôn thuyết ，tri nhi thuyết 、phi bất tri thuyết ，bỉ ái lạc giả ngã diệc ái lạc 。」hà dĩ cố ？cụ thọ ！nhi bỉ Bí-sô ，phi pháp luật ngữ ，bất y pháp luật nhi tác ngôn thuyết ，bất tri nhi thuyết ，phi thị tri thuyết ，kiên chấp nhi trụ/trú 。nhữ mạc ái lạc phá hòa hợp tăng già ，đương lạc/nhạc hòa hợp tăng già ，ưng dữ tăng già hòa hợp hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。cụ thọ ！nhữ kim khả xả tùy thuận phá tăng già bất hòa hợp sự 。』」thời chư Bí-sô phụng giáo nhi tác ，tức dĩ biệt gián gián bỉ tứ nhân tác như thị thuyết ：「nhữ cô Ca lý Ca đẳng tứ nhân ，tri bỉ Bí-sô dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự kiên chấp nhi trụ/trú ，mạc cọng vi bạn thuận tà vi chánh 。chư cụ thọ ！nhữ đẳng vật ư chư Bí-sô tác như thị ngữ ：『chư Đại Đức ！mạc cọng bỉ Bí-sô luận hảo luận ác 。hà dĩ cố ？nhi bỉ Bí-sô thị pháp luật ngữ ，y ư pháp luật nhi tác ngôn thuyết ，tri nhi thuyết 、phi bất tri thuyết ，bỉ ái lạc giả ngã diệc ái lạc 。』hà dĩ cố ？cụ thọ ！nhiên bỉ Bí-sô phi pháp luật ngữ ，bất y luật nhi tác ngôn thuyết ，bất tri nhi thuyết ，phi thị tri thuyết 。cụ thọ ！nhữ mạc ái lạc phá tăng già sự ，đương lạc/nhạc hòa hợp tăng già ，ưng cọng hòa hợp tăng già hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。cụ thọ ！nhữ kim ưng xả tùy thuận phá tăng già bất hòa hợp sự 。」thời chư Bí-sô biệt gián chi thời ，bỉ trợ bạn nhân bất khẳng thọ/thụ ngữ ，kiên chấp bất xả ，vân ：「thử chân thật ，dư giai hư vọng 。」thời chư Bí-sô dĩ thử nhân duyên cụ bạch Thế Tôn ：「Đại Đức ！ngã dĩ biệt gián cô Ca lý Ca đẳng ，ngã đẳng vi tác biệt gián chi thời ，cô Ca lý Ca đẳng kiên chấp kỳ sự ，vô tâm khí xả nhi vân ：『thử sự chân thật ，dư giai hư vọng 。』」 佛告諸苾芻：「汝等應與孤迦里迦等作白四羯磨對眾諫之。若更有餘如是流類，同前集眾作白羯磨，應如是作。『大德僧伽聽！此孤迦里迦、褰茶達驃、羯吒謨洛迦底灑、三沒達羅達多，知彼苾芻欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住，隨順於彼不和合事。諸苾芻作如是諫時：「汝等莫向諸苾芻作如是語：『諸大德！莫共彼苾芻所有言說若好若惡。何以故？而彼苾芻，是法語者，是律語者，依於法律而作言說，知而說、非不知說，彼愛樂者我亦愛樂。』」時諸苾芻為作別諫。別諫之時，彼於其事堅執而住，作如是語：「此事真實，餘皆虛妄。」若僧伽時至，僧伽應許僧伽今以白四羯磨諫孤迦里迦等四人：「汝孤迦里迦等，知彼苾芻欲破和合僧伽作鬪諍事執受而住，隨順於彼不和合事。諸苾芻作如是諫時：『汝等莫向諸苾芻等作如是語：「大德！彼苾芻所有言說若好若惡。何以故？而彼苾芻是法語者，是律語者，依於法律而作言說，知而說、非不知而說，彼愛樂者我亦愛樂。」何以故？彼苾芻非法語者，非律語者，而彼苾芻，於非法律執受而住，不知而說，非是知說。諸具壽！莫樂破僧伽事，當樂和合僧伽，應共僧伽和合歡喜無諍，同心一說如水乳合，大師教法令得光顯安樂而住。諸具壽！汝今應捨隨伴破僧伽不和合事。』」白如是。』次作羯磨，准白應為。」諸苾芻既奉教已，白言：「如是。我等當諫。」即以白四羯磨諫彼孤迦里迦等。時彼四人堅執不捨，云：「此真實，餘皆虛妄。」時諸苾芻以緣白佛：「大德！我等以白四羯磨，諫彼孤迦里迦等時，堅執其事無心棄捨，云：『此真實，餘皆虛妄。』」佛告諸苾芻：「提婆達多共伴四人，順邪違正。從今已去，破我弟子和合僧伽，并破法輪，有大勢力。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng ưng dữ cô Ca lý Ca đẳng tác bạch tứ yết ma đối chúng gián chi 。nhược/nhã cánh hữu dư như thị lưu loại ，đồng tiền tập chúng tác bạch Yết-ma ，ưng như thị tác 。『Đại Đức tăng già thính ！thử cô Ca lý Ca 、khiên trà đạt phiếu 、yết trá mô lạc Ca để sái 、tam một đạt La đạt đa ，tri bỉ Bí-sô dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú ，tùy thuận ư bỉ bất hòa hợp sự 。chư Bí-sô tác như thị gián thời ：「nhữ đẳng mạc hướng chư Bí-sô tác như thị ngữ ：『chư Đại Đức ！mạc cọng bỉ Bí-sô sở hữu ngôn thuyết nhược/nhã hảo nhược/nhã ác 。hà dĩ cố ？nhi bỉ Bí-sô ，thị pháp ngữ giả ，thị luật ngữ giả ，y ư pháp luật nhi tác ngôn thuyết ，tri nhi thuyết 、phi bất tri thuyết ，bỉ ái lạc giả ngã diệc ái lạc 。』」thời chư Bí-sô vi tác biệt gián 。biệt gián chi thời ，bỉ ư kỳ sự kiên chấp nhi trụ/trú ，tác như thị ngữ ：「thử sự chân thật ，dư giai hư vọng 。」nhược/nhã tăng già thời chí ，tăng già ưng hứa tăng già kim dĩ ạch tứ yết ma gián cô Ca lý Ca đẳng tứ nhân ：「nhữ cô Ca lý Ca đẳng ，tri bỉ Bí-sô dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự chấp thọ nhi trụ/trú ，tùy thuận ư bỉ bất hòa hợp sự 。chư Bí-sô tác như thị gián thời ：『nhữ đẳng mạc hướng chư Bí-sô đẳng tác như thị ngữ ：「Đại Đức ！bỉ Bí-sô sở hữu ngôn thuyết nhược/nhã hảo nhược/nhã ác 。hà dĩ cố ？nhi bỉ Bí-sô thị pháp ngữ giả ，thị luật ngữ giả ，y ư pháp luật nhi tác ngôn thuyết ，tri nhi thuyết 、phi bất tri nhi thuyết ，bỉ ái lạc giả ngã diệc ái lạc 。」hà dĩ cố ？bỉ Bí-sô phi pháp ngữ giả ，phi luật ngữ giả ，nhi bỉ Bí-sô ，ư phi pháp luật chấp thọ nhi trụ/trú ，bất tri nhi thuyết ，phi thị tri thuyết 。chư cụ thọ ！mạc lạc/nhạc phá tăng già sự ，đương lạc/nhạc hòa hợp tăng già ，ưng cọng tăng già hòa hợp hoan hỉ vô tránh ，đồng tâm nhất thuyết như thủy nhũ hợp ，Đại sư giáo Pháp lệnh đắc quang hiển an lạc nhi trụ 。chư cụ thọ ！nhữ kim ưng xả tùy bạn phá tăng già bất hòa hợp sự 。』」bạch như thị 。』thứ tác Yết-ma ，chuẩn bạch ưng vi 。」chư Bí-sô ký phụng giáo dĩ ，bạch ngôn ：「như thị 。ngã đẳng đương gián 。」tức dĩ ạch tứ yết ma gián bỉ cô Ca lý Ca đẳng 。thời bỉ tứ nhân kiên chấp bất xả ，vân ：「thử chân thật ，dư giai hư vọng 。」thời chư Bí-sô dĩ duyên bạch Phật ：「Đại Đức ！ngã đẳng dĩ ạch tứ yết ma ，gián bỉ cô Ca lý Ca đẳng thời ，kiên chấp kỳ sự vô tâm khí xả ，vân ：『thử chân thật ，dư giai hư vọng 。』」Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa cọng bạn tứ nhân ，thuận tà vi chánh 。tùng kim dĩ khứ ，phá ngã đệ-tử hòa hợp tăng già ，tinh phá Pháp luân ，hữu đại thế lực 。」 時提婆達多聞是語已便作是說：「沙門喬答磨與我授記，告諸苾芻曰：『提婆達多共伴四人順邪違正。從今已去，破我弟子和合僧伽，并破法輪，有大勢力。』」即告孤迦里迦等：「當知沙門喬答磨與我授記：『提婆達多共伴四人，順邪違正。從今已去，破我弟子和合僧伽，并破法輪，有大勢力。』」時提婆達多，於破僧事更增勇猛。諸苾芻聞，具白世尊。爾時世尊以此因緣集苾芻僧伽，廣說如前，乃至世尊問提婆達多苾芻曰：「汝實欲破和合僧伽作鬪諍事堅執而住。」提婆達多白言：「大德！實爾。」爾時世尊告提婆達多曰：「汝非沙門、非隨順，不清淨、不應為，非出家人之所作事。若苾芻興方便欲破僧伽，皆得惡作罪。若別諫時事不捨者，皆得麁罪。若作白四羯磨，如法如律如佛所教諫誨之時，捨者善。若不捨者，白了之時得麁罪。作初番了時，亦得麁罪。若第三番羯磨結了之時而不捨者，得僧伽伐尸沙。」 thời Đề bà đạt đa văn thị ngữ dĩ tiện tác thị thuyết ：「Sa Môn kiều đáp ma dữ ngã thọ kí ，cáo chư Bí-sô viết ：『Đề bà đạt đa cọng bạn tứ nhân thuận tà vi chánh 。tùng kim dĩ khứ ，phá ngã đệ-tử hòa hợp tăng già ，tinh phá Pháp luân ，hữu đại thế lực 。』」tức cáo cô Ca lý Ca đẳng ：「đương tri Sa Môn kiều đáp ma dữ ngã thọ kí ：『Đề bà đạt đa cọng bạn tứ nhân ，thuận tà vi chánh 。tùng kim dĩ khứ ，phá ngã đệ-tử hòa hợp tăng già ，tinh phá Pháp luân ，hữu đại thế lực 。』」thời Đề bà đạt đa ，ư phá tăng sự cánh tăng dũng mãnh 。chư Bí-sô văn ，cụ bạch Thế Tôn 。nhĩ thời Thế Tôn dĩ thử nhân duyên tập Bí-sô tăng già ，quảng thuyết như tiền ，nãi chí Thế Tôn vấn Đề bà đạt đa Bí-sô viết ：「nhữ thật dục phá hòa hợp tăng già tác đấu tranh sự kiên chấp nhi trụ/trú 。」Đề bà đạt đa bạch ngôn ：「Đại Đức ！thật nhĩ 。」nhĩ thời Thế Tôn cáo Đề bà đạt đa viết ：「nhữ phi Sa Môn 、phi tùy thuận ，bất thanh tịnh 、bất ưng vi ，phi xuất gia nhân chi sở tác sự 。nhược/nhã Bí-sô hưng phương tiện dục phá tăng già ，giai đắc ác tác tội 。nhược/nhã biệt gián thời sự bất xả giả ，giai đắc thô tội 。nhược/nhã tác bạch tứ yết ma ，như pháp như luật như Phật sở giáo gián hối chi thời ，xả giả thiện 。nhược/nhã bất xả giả ，bạch liễu chi thời đắc thô tội 。tác sơ phiên liễu thời ，diệc đắc thô tội 。nhược/nhã đệ tam phiên Yết-ma kết/kiết liễu chi thời nhi bất xả giả ，đắc tăng già phạt thi sa 。」 爾時世尊即於本座，為諸聲聞弟子，欲制破僧隨伴學處，告諸苾芻曰：「汝諸苾芻且未須起，僧伽有少事業。」世尊知而故問，廣說如前。世尊即便問孤迦里迦等四人曰：「汝等實知提婆達多欲破和合僧伽，作破僧伽方便，勸作諍事堅執而住，汝共為伴順邪違正。告諸苾芻曰：『大德！共彼苾芻有所論說，若好若惡』等，乃至非出家人之所應作，廣說如前。」 nhĩ thời Thế Tôn tức ư bổn tọa ，vi chư Thanh văn đệ-tử ，dục chế phá tăng tùy bạn học xứ ，cáo chư Bí-sô viết ：「nhữ chư Bí-sô thả vị tu khởi ，tăng già hữu thiểu sự nghiệp 。」Thế Tôn tri nhi cố vấn ，quảng thuyết như tiền 。Thế Tôn tức tiện vấn cô Ca lý Ca đẳng tứ nhân viết ：「nhữ đẳng thật tri Đề bà đạt đa dục phá hòa hợp tăng già ，tác phá tăng già phương tiện ，khuyến tác tránh sự kiên chấp nhi trụ/trú ，nhữ cọng vi bạn thuận tà vi chánh 。cáo chư Bí-sô viết ：『Đại Đức ！cọng bỉ Bí-sô hữu sở luận thuyết ，nhược/nhã hảo nhược/nhã ác 』đẳng ，nãi chí phi xuất gia nhân chi sở ưng tác ，quảng thuyết như tiền 。」 爾時具壽十力迦攝波，教提婆達多神通道法，當時諸苾芻告十力迦攝波曰：「何故上座教惡人提婆達多神通道法？」十力迦攝答曰：「具壽！我當不知此惡行人，我若知此人惡行，不教神字，何論教通道法？」爾時眾多苾芻告提婆達多曰：「汝得利益供養，悉是上座十力迦攝之德。汝得如是，應往供養十力迦攝。」其大眾作此語方便，以提婆達多往十力迦攝，令教提婆達多捨此惡心，得令行善，為說此事故。時提婆達多告諸苾芻：「彼十力迦攝與我何力？我自日夜常求精進苦行，得第一禪定力，是我自求，不關十力迦攝事。」時提婆達多作此無恩之語，所有神通皆悉退散。時諸苾芻，知提婆達多無恩故神通退散。 nhĩ thời cụ thọ thập lực Ca nhiếp ba ，giáo Đề bà đạt đa thần thông đạo pháp ，đương thời chư Bí-sô cáo thập lực Ca nhiếp ba viết ：「hà cố Thượng tọa giáo ác nhân Đề bà đạt đa thần thông đạo pháp ？」thập lực Ca nhiếp đáp viết ：「cụ thọ ！ngã đương bất tri thử ác hành nhân ，ngã nhược/nhã tri thử nhân ác hành ，bất giáo Thần tự ，hà luận giáo thông đạo pháp ？」nhĩ thời chúng đa Bí-sô cáo Đề bà đạt đa viết ：「nhữ đắc lợi ích cúng dường ，tất thị Thượng tọa thập lực Ca nhiếp chi đức 。nhữ đắc như thị ，ưng vãng cúng dường thập lực Ca nhiếp 。」kỳ Đại chúng tác thử ngữ phương tiện ，dĩ Đề bà đạt đa vãng thập lực Ca nhiếp ，lệnh giáo Đề bà đạt đa xả thử ác tâm ，đắc lệnh hạnh/hành/hàng thiện ，vi thuyết thử sự cố 。thời Đề bà đạt đa cáo chư Bí-sô ：「bỉ thập lực Ca nhiếp dữ ngã hà lực ？ngã tự nhật dạ thường cầu tinh tấn khổ hạnh ，đắc đệ nhất Thiền định lực ，thị ngã tự cầu ，bất quan thập lực Ca nhiếp sự 。」thời Đề bà đạt đa tác thử vô ân chi ngữ ，sở hữu thần thông giai tất thoái tán 。thời chư Bí-sô ，tri Đề bà đạt đa vô ân cố thần thông thoái tán 。 爾時諸苾芻有疑，詣世尊所，頂禮佛足白世尊曰：「提婆達多，於十力迦攝無恩故，所有神通皆悉退散。」佛告諸苾芻：「其提婆達多，非是今時無恩，為此失却神通，亦是往昔無恩之語，失却神通，所學之法皆悉退散。汝等諦聽！」佛告諸苾芻：「此波羅痆斯城，昔有國王名曰梵授。時彼城中有一旃茶羅，善明健陀羅呪禁之法，承彼呪力飛騰虛空，詣香山中採得非時奇妙花果，持還城內奉獻國王。王見恭敬心生歡喜，即以聚落賞旃茶羅。爾時南天竺有一摩納婆，為學呪故，往波羅痆斯城，問諸人眾：『誰善呪法？』諸人見問，報摩納婆：『今此國內有旃茶羅，善能治呪。』摩納聞已，便詣旃茶羅處合掌白言：『我今來此奉侍親教。』旃茶羅問曰：『為求何事而云供養？』答曰：『為學呪故。』旃茶羅即說頌曰： nhĩ thời chư Bí-sô hữu nghi ，nghệ Thế Tôn sở ，đảnh lễ Phật túc bạch Thế Tôn viết ：「Đề bà đạt đa ，ư thập lực Ca nhiếp vô ân cố ，sở hữu thần thông giai tất thoái tán 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「kỳ Đề bà đạt đa ，phi thị kim thời vô ân ，vi thử thất khước thần thông ，diệc thị vãng tích vô ân chi ngữ ，thất khước thần thông ，sở học chi Pháp giai tất thoái tán 。nhữ đẳng đế thính ！」Phật cáo chư Bí-sô ：「thử ba la nhiếp tư thành ，tích hữu Quốc Vương danh viết phạm thọ/thụ 。thời bỉ thành trung hữu nhất chiên trà La ，thiện minh Kiện-đà-la chú cấm chi Pháp ，thừa bỉ chú lực phi đằng hư không ，nghệ hương sơn trung thải đắc phi thời kì diệu hoa quả ，trì hoàn thành nội phụng hiến Quốc Vương 。Vương kiến cung kính tâm sanh hoan hỉ ，tức dĩ tụ lạc thưởng chiên trà La 。nhĩ thời Nam Thiên Trúc hữu nhất ma nạp Bà ，vi học chú cố ，vãng ba la nhiếp tư thành ，vấn chư nhân chúng ：『thùy thiện chú Pháp ？』chư nhân kiến vấn ，báo ma nạp Bà ：『kim thử quốc nội hữu chiên trà La ，thiện năng trì chú 。』ma nạp văn dĩ ，tiện nghệ chiên trà La xứ/xử hợp chưởng bạch ngôn ：『ngã kim lai thử phụng thị thân giáo 。』chiên trà La vấn viết ：『vi cầu hà sự nhi vân cúng dường ？』đáp viết ：『vi học chú cố 。』chiên trà La tức thuyết tụng viết ： 「『明呪不惠人， 「『minh chú bất huệ nhân ， 以呪換方與， dĩ chú hoán phương dữ ， 或時得承事， hoặc thời đắc thừa sự ， 或復獲珍財； hoặc phục hoạch trân tài ； 若不如是者， nhược/nhã bất như thị giả ， 縱死不傳授。』 túng tử bất truyền thọ/thụ 。』 「時摩納婆報親教曰：『我無珍物，唯空承事供養，幾時可得此呪？』旃茶羅曰：『十二年中承事供養我者由知得不？』摩納婆為學呪故，一心承事供養，漸至一年。爾時旃茶羅，為親會故，身飲酒醉夜至家中，弟子摩納婆見即作是念：『今親教身醉，我於今夜，可重加親近侍衛。』即與敷設床席，臥著親教得令安隱。爾時親教床上轉動，當即床桄忽折。聞床桄折聲，摩納婆自起，作如是念：『親教床桄摧折，臥不安隱。我於床下脊替床桄，不令墮地。』作此念已，即於床下替桄而著，不令墮地。醉人常法，可有身力，盛者二更醒悟。其親教飲酒多，至於初夜不醒，嘔變變於摩納身上。摩納婆自見身上變吐狼藉，即作是念：『我若為變出言，親教聞已不能得睡。』作此念已，桄下不言默然而住。即至半夜親教醒覺，見摩納婆於床下，身上嘔變極以狼藉，親教即問：『床下是誰？』弟子答曰：『我摩納婆。』親教問曰：『云何在於床下？』弟子即如上總說。親教聞此語已生大歡喜，喚摩納婆子：『我於汝處甚大歡喜，起離於床下，洗浴清淨來，賜汝法。』時摩納婆即洗衣裳平旦來至，親教見已即賜呪法。時弟子依法學得呪已，其弟子為急心故，即作是念：『我得此呪，宜於城中作其呪法自試神通。』念已即騰虛空，往香山取非時花果，來至波羅痆斯，獻奉國內大臣。大臣得已却獻國王，國王問大臣曰：『卿何處得此非時好花？』大臣報曰：『南天竺國摩納婆將來與臣，臣即奉獻大王。彼摩納婆極明呪法，族姓亦大，唯願大王留此呪師摩納婆；用此旃茶羅作勿，此旃茶羅是不淨行，願即趂却，所有聚落迴與摩納婆。』既作語已，爾時國王依臣所請，趂却旃茶羅，安置摩納婆，亦迴聚落訖。其旃茶羅報國王曰：『此摩納婆是我弟子，呪法可過勝我？』時國王問摩納婆：『汝今呪法，可是旃茶羅教不？』時摩納婆答大王曰：『我自苦行一年，日夜不絕求得此法，旃茶羅可虛與我。』時摩納婆無恩於親教故，當即失其呪驗，後所作法皆悉不成。」佛告諸苾芻：「彼摩納婆學得神呪，為無恩故呪力退散，今提婆達多身是也，為無恩故，神通退散。諸苾芻當知：所學法親教不合無恩，自今已後，無恩者獲越法罪。」 「thời ma nạp Bà báo thân giáo viết ：『ngã vô trân vật ，duy không thừa sự cúng dường ，kỷ thời khả đắc thử chú ？』chiên trà La viết ：『thập nhị niên trung thừa sự cúng dường ngã giả do tri đắc bất ？』ma nạp Bà vi học chú cố ，nhất tâm thừa sự cúng dường ，tiệm chí nhất niên 。nhĩ thời chiên trà La ，vi thân hội cố ，thân ẩm tửu túy dạ chí gia trung ，đệ-tử ma nạp Bà kiến tức tác thị niệm ：『kim thân giáo thân túy ，ngã ư kim dạ ，khả trọng gia thân cận thị vệ 。』tức dữ phu thiết sàng tịch ，ngọa trước/trứ thân giáo đắc lệnh an ổn 。nhĩ thời thân giáo sàng thượng chuyển động ，đương tức sàng quáng hốt chiết 。văn sàng quáng chiết thanh ，ma nạp Bà tự khởi ，tác như thị niệm ：『thân giáo sàng quáng tồi chiết ，ngọa bất an ẩn 。ngã ư sàng hạ tích thế sàng quáng ，bất lệnh đọa địa 。』tác thử niệm dĩ ，tức ư sàng hạ thế quáng nhi trước/trứ ，bất lệnh đọa địa 。túy nhân thường Pháp ，khả hữu thân lực ，thịnh giả nhị cánh tỉnh ngộ 。kỳ thân giáo ẩm tửu đa ，chí ư sơ dạ bất tỉnh ，ẩu biến biến ư ma nạp thân thượng 。ma nạp Bà tự kiến thân thượng biến thổ lang tạ ，tức tác thị niệm ：『ngã nhược/nhã vi biến xuất ngôn ，thân giáo văn dĩ bất năng đắc thụy 。』tác thử niệm dĩ ，quáng hạ bất ngôn mặc nhiên nhi trụ/trú 。tức chí bán dạ thân giáo tỉnh giác ，kiến ma nạp Bà ư sàng hạ ，thân thượng ẩu biến cực dĩ lang tạ ，thân giáo tức vấn ：『sàng hạ thị thùy ？』đệ-tử đáp viết ：『ngã ma nạp Bà 。』thân giáo vấn viết ：『vân hà tại ư sàng hạ ？』đệ-tử tức như thượng tổng thuyết 。thân giáo văn thử ngữ dĩ sanh đại hoan hỉ ，hoán ma nạp Bà tử ：『ngã ư nhữ xứ/xử thậm đại hoan hỉ ，khởi ly ư sàng hạ ，tẩy dục thanh tịnh lai ，tứ nhữ Pháp 。』thời ma nạp Bà tức tẩy y thường bình đán lai chí ，thân giáo kiến dĩ tức tứ chú Pháp 。thời đệ-tử y Pháp học đắc chú dĩ ，kỳ đệ-tử vi cấp tâm cố ，tức tác thị niệm ：『ngã đắc thử chú ，nghi ư thành trung tác kỳ chú Pháp tự thí thần thông 。』niệm dĩ tức đằng hư không ，vãng hương sơn thủ phi thời hoa quả ，lai chí ba la nhiếp tư ，hiến phụng quốc nội đại thần 。đại thần đắc dĩ khước hiến Quốc Vương ，Quốc Vương vấn đại thần viết ：『khanh hà xứ/xử đắc thử phi thời hảo hoa ？』đại thần báo viết ：『Nam Thiên Trúc quốc ma nạp Bà tướng lai dữ Thần ，Thần tức phụng hiến Đại Vương 。bỉ ma nạp Bà cực minh chú Pháp ，tộc tính diệc Đại ，duy nguyện Đại Vương lưu thử chú sư ma nạp Bà ；dụng thử chiên trà La tác vật ，thử chiên trà La thị bất tịnh hạnh ，nguyện tức 趂khước ，sở hữu tụ lạc hồi dữ ma nạp Bà 。』ký tác ngữ dĩ ，nhĩ thời Quốc Vương y Thần sở thỉnh ，趂khước chiên trà La ，an trí ma nạp Bà ，diệc hồi tụ lạc cật 。kỳ chiên trà La báo Quốc Vương viết ：『thử ma nạp Bà thị ngã đệ tử ，chú Pháp khả quá/qua thắng ngã ？』thời Quốc Vương vấn ma nạp Bà ：『nhữ kim chú Pháp ，khả thị chiên trà La giáo bất ？』thời ma nạp Bà đáp Đại Vương viết ：『ngã tự khổ hạnh nhất niên ，nhật dạ bất tuyệt cầu đắc thử pháp ，chiên trà La khả hư dữ ngã 。』thời ma nạp Bà vô ân ư thân giáo cố ，đương tức thất kỳ chú nghiệm ，hậu sở tác pháp giai tất bất thành 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ ma nạp Bà học đắc Thần chú ，vi vô ân cố chú lực thoái tán ，kim Đề bà đạt đa thân thị dã ，vi vô ân cố ，thần thông thoái tán 。chư Bí-sô đương tri ：sở học Pháp thân giáo bất hợp vô ân ，tự kim dĩ hậu ，vô ân giả hoạch việt Pháp tội 。」 爾時世尊從王舍城詣伽耶山，時提婆達多共五百苾芻於人間行。阿闍世王愛樂提婆達多，即與五百車粟，奉上提婆達多，令作路糧，至於中路逢諸苾芻。苾芻問將車人曰：「此是誰車？」車人報曰：「此是阿闍世王奉與提婆達多。」苾芻聞此語已，即至佛所而說其言：「時阿闍世王無智，將五百車粟與提婆達多，以為供養，不與世尊。」世尊告諸苾芻：「其阿闍世王，非是今世無智亦供養無智人，往昔先世亦乃如是。汝等諦聽！乃往古昔東天竺有一村，去村不遠有一林，其林種種花菓茂盛流泉浴池。有五百仙住彼林中，常食自落之菓，及取樹根以為飲食，亦取樹皮以為衣服。爾時有一阿摩菓樹，枝菓垂地極將豐熟。彼五百仙人至於樹邊隨樹乞菓，其樹神心貪悋菓故，不令落地。是時仙眾見菓不落，復留一仙令看所住之處，餘者往於餘樹更重求菓。仙眾去後，有五百賊來至林中，到彼樹邊見菓豐盛，遞相議曰：『我等作何方便食此樹菓？』尊者告曰：『汝等取斧截割此樹，令菓落地，汝等可以食足。』樹神聞尊者此語，心生悲怖悋惜其樹。時樹神搖動其身，菓悉落地，其時賊眾俱共食菓。食菓既已，時仙即至，見樹摧菓悉落盡。仙眾即問彼守林仙人：『今此樹菓是誰食盡？』彼守仙人即以上事具答諸仙。爾時諸仙人即責樹神：『是汝無智憎善愛惡，不與善人果，與惡人果。』」佛告諸苾芻：「昔無智樹神者，今阿闍世王是。賊中尊者，今提婆達多是。此阿闍世王，先時無智施惡人菓，不供養好人，今無智與提婆達多物，不供養清淨苾芻。」 nhĩ thời Thế Tôn tùng Vương-Xá thành nghệ già da sơn ，thời Đề bà đạt đa cọng ngũ bách Bí-sô ư nhân gian hạnh/hành/hàng 。A-xà-thế Vương ái lạc Đề bà đạt đa ，tức dữ ngũ bách xa túc ，phụng thượng Đề bà đạt đa ，lệnh tác lộ lương ，chí ư trung lộ phùng chư Bí-sô 。Bí-sô vấn tướng xa nhân viết ：「thử thị thùy xa ？」xa nhân báo viết ：「thử thị A-xà-thế Vương phụng dữ Đề bà đạt đa 。」Bí-sô văn thử ngữ dĩ ，tức chí Phật sở nhi thuyết kỳ ngôn ：「thời A-xà-thế Vương vô trí ，tướng ngũ bách xa túc dữ Đề bà đạt đa ，dĩ vi cúng dường ，bất dữ Thế Tôn 。」Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「kỳ A-xà-thế Vương ，phi thị kim thế vô trí diệc cúng dường vô trí nhân ，vãng tích tiên thế diệc nãi như thị 。nhữ đẳng đế thính ！nãi vãng cổ tích Đông Thiên-Trúc hữu nhất thôn ，khứ thôn bất viễn hữu nhất lâm ，kỳ lâm chủng chủng hoa quả mậu thịnh lưu tuyền dục trì 。hữu ngũ bách tiên trụ/trú bỉ lâm trung ，thường thực/tự tự lạc chi quả ，cập thủ thụ/thọ căn dĩ vi ẩm thực ，diệc thủ thụ/thọ bì dĩ vi y phục 。nhĩ thời hữu nhất A ma quả thụ/thọ ，chi quả thùy địa cực tướng phong thục 。bỉ ngũ bách Tiên nhân chí ư thụ/thọ biên tùy thụ/thọ khất quả ，kỳ thụ Thần tâm tham lẫn quả cố ，bất lệnh lạc địa 。Thị thời tiên chúng kiến quả bất lạc ，phục lưu nhất tiên lệnh khán sở trụ chi xứ/xử ，dư giả vãng ư dư thụ/thọ cánh trọng cầu quả 。tiên chúng khứ hậu ，hữu ngũ bách tặc lai chí lâm trung ，đáo bỉ thụ/thọ biên kiến quả phong thịnh ，đệ tướng nghị viết ：『ngã đẳng tác hà phương tiện thực/tự thử thụ/thọ quả ？』Tôn-Giả cáo viết ：『nhữ đẳng thủ phủ tiệt cát thử thụ/thọ ，lệnh quả lạc địa ，nhữ đẳng khả dĩ thực/tự túc 。』thụ/thọ Thần văn Tôn-Giả thử ngữ ，tâm sanh bi bố/phố lẫn tích kỳ thụ 。thời thụ/thọ Thần dao động kỳ thân ，quả tất lạc địa ，kỳ thời tặc chúng câu cọng thực/tự quả 。thực/tự quả ký dĩ ，thời tiên tức chí ，kiến thụ/thọ tồi quả tất lạc tận 。tiên chúng tức vấn bỉ thủ lâm Tiên nhân ：『kim thử thụ/thọ quả thị thùy thực/tự tận ？』bỉ thủ Tiên nhân tức dĩ thượng sự cụ đáp chư tiên 。nhĩ thời chư Tiên nhân tức trách thụ/thọ Thần ：『thị nhữ vô trí tăng thiện ái ác ，bất dữ thiện nhân quả ，dữ ác nhân quả 。』」Phật cáo chư Bí-sô ：「tích vô trí thụ/thọ Thần giả ，kim A-xà-thế Vương thị 。tặc trung tôn giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。thử A-xà-thế Vương ，tiên thời vô trí thí ác nhân quả ，bất cúng dường hảo nhân ，kim vô trí dữ Đề bà đạt đa vật ，bất cúng dường thanh tịnh Bí-sô 。」 爾時世尊從摩揭陀往至王舍城羯蘭鐸迦竹林園中，與大苾芻同住前後圍遶。爾時提婆達多在王舍城，於人間常行非法不善。是時城內眾人皆往白佛：「是時提婆達多作諸惡不善。」世尊既聞此語告阿難陀曰：「汝將一苾芻隨行，入王舍城街街曲曲，人間若見婆羅門及長者居士，說如是語：『提婆達多及同伴，若作非法罪惡人，不須謗佛法僧。何以故？此人非行佛法行人。』若有人說提婆達多有神通威德，汝報彼：『提婆達多先有神通，今悉退失，無一神驗。』」爾時阿難陀受佛教已，即入王舍城說如上語，若後提婆達多，更作不善惡業，勿更來佛邊恥說其過。 nhĩ thời Thế Tôn tùng ma yết đà vãng chí Vương-Xá thành yết lan đạc ca Trúc Lâm viên trung ，dữ Đại Bí-sô đồng trụ/trú tiền hậu vi nhiễu 。nhĩ thời Đề bà đạt đa tại Vương-Xá thành ，ư nhân gian thường hạnh/hành/hàng phi pháp bất thiện 。Thị thời thành nội chúng nhân giai vãng bạch Phật ：「Thị thời Đề bà đạt đa tác chư ác bất thiện 。」Thế Tôn ký văn thử ngữ cáo A-nan-đà viết ：「nhữ tướng nhất Bí-sô tùy hạnh/hành/hàng ，nhập Vương-Xá thành nhai nhai khúc khúc ，nhân gian nhược/nhã kiến Bà-la-môn cập Trưởng-giả Cư-sĩ ，thuyết như thị ngữ ：『Đề bà đạt đa cập đồng bạn ，nhược/nhã tác phi pháp tội ác nhân ，bất tu báng Phật pháp tăng 。hà dĩ cố ？thử nhân phi hạnh/hành/hàng Phật Pháp hạnh/hành/hàng nhân 。』nhược hữu nhân thuyết Đề bà đạt đa hữu thần thông uy đức ，nhữ báo bỉ ：『Đề bà đạt đa tiên hữu thần thông ，kim tất thoái thất ，vô nhất thần nghiệm 。』」nhĩ thời A-nan-đà thọ/thụ Phật giáo dĩ ，tức nhập Vương-Xá thành thuyết như thượng ngữ ，nhược/nhã hậu Đề bà đạt đa ，cánh tác bất thiện ác nghiệp ，vật cánh lai Phật biên sỉ thuyết kỳ quá/qua 。 爾時世尊，為慈悲故現其身患。時醫王活命，為佛合煎酥藥，藥名那羅若藥。佛問醫王：「此藥不可思議。」醫王答世尊曰：「實不可思議。」佛復告醫王：「極不可思議。」答曰：「實極不可思議。」世尊復問醫王：「汝可知不？」答曰：「我知。」世尊佛復告醫王：「汝實不知。」答曰：「我實不知。」佛復告醫王：「何者是不可思議？」答曰：「牛食水草能出甘露，此酥合煎成此妙那羅若藥。」佛復問醫王：「何者極不可思議？」答曰：「佛出於世能說妙法，能令僧眾依教而行，此是極不可思議。」佛復問醫王：「何者是汝可知耶？」答曰：「一切皆歸死，除佛之外無有得脫者。」佛復問醫王：「何者汝實不知？」答曰：「我知人滅，不知去處。」爾時諸苾芻，聞此語已心生疑惑，遞相問曰：「此侍縛迦善解佛意。」 nhĩ thời Thế Tôn ，vi từ bi cố hiện kỳ thân hoạn 。thời y vương hoạt mạng ，vi Phật hợp tiên tô dược ，dược danh na la nhược/nhã dược 。Phật vấn y vương ：「thử dược bất khả tư nghị 。」y vương đáp Thế Tôn viết ：「thật bất khả tư nghị 。」Phật phục cáo y vương ：「cực bất khả tư nghị 。」đáp viết ：「thật cực bất khả tư nghị 。」Thế Tôn phục vấn y vương ：「nhữ khả tri bất ？」đáp viết ：「ngã tri 。」Thế Tôn Phật phục cáo y vương ：「nhữ thật bất tri 。」đáp viết ：「ngã thật bất tri 。」Phật phục cáo y vương ：「hà giả thị bất khả tư nghị ？」đáp viết ：「ngưu thực/tự thủy thảo năng xuất cam lồ ，thử tô hợp tiên thành thử diệu na la nhược/nhã dược 。」Phật phục vấn y vương ：「hà giả cực bất khả tư nghị ？」đáp viết ：「Phật xuất ư thế năng thuyết diệu pháp ，năng lệnh tăng chúng y giáo nhi hạnh/hành/hàng ，thử thị cực bất khả tư nghị 。」Phật phục vấn y vương ：「hà giả thị nhữ khả tri da ？」đáp viết ：「nhất thiết giai quy tử ，trừ Phật chi ngoại vô hữu đắc thoát giả 。」Phật phục vấn y vương ：「hà giả nhữ thật bất tri ？」đáp viết ：「ngã tri nhân diệt ，bất tri khứ xứ/xử 。」nhĩ thời chư Bí-sô ，văn thử ngữ dĩ tâm sanh nghi hoặc ，đệ tướng vấn viết ：「thử thị phược ca thiện giải Phật ý 。」 爾時諸苾芻即問世尊：「看此侍縛迦善知佛意？」佛即告諸苾芻：「此侍縛迦非是今世善知佛意，亦前世之中善知佛意。汝等諦聽！」佛告諸苾芻：「往昔一村落中有一長者名曰善有，其家極富，後娶一妻，妊至十月乃生一女，至二十一日，集諸眷屬乞立名字，其眷屬等即與此孩女名曰善行。乃至復生一子，集諸眷屬乞立名字，其眷屬等與名曰善德。其長者作如是念：『我今有子，將諸財寶可往興生。』更作思念：『我若興生，於後多留財物，恐畏我妻用我財却。』作此念已便少留財，自餘貴寶於金瓶中而滿盛之，復以真珠珓珞瓶項蓋其瓶口，將至寒林馬耳樹下，掘坑埋之。別取資財即往興易，至他國所倍加得利，便更娶妻，乃至又誕多子。其前妻子漸為長大，而問母言：『我父何在？』母曰：『承聞汝父今在某城，多饒財貨甚得安寧。汝可往彼，父若見汝應相濟及。』子聞此語便詣父處，入於市內父子相見。父見子面即便識之，喚言：『汝從何來？欲何所至？』其子具陳上事，父知己子將歸住處，告言：『汝實莫向他言為是我子。』至於住處心生怜愛，洗浣衣服重加情念，自餘妻息而問之言：『此是何人？』父言：『此是我友之子。』其餘子等見父加怜，而作是念：『此必是子，侵我等財。』父便作念：『我今宜可與彼財本令還所住。若不如此，自餘子等定有妬心而傷害之。』父復作念：『若與彼財，為其物故，在此親戚恐殺害之。』即作書頌而與其子，作書頌已與子遣還。諸親在道即捉問言：『汝父與何等物？』答曰：『唯與一書。』諸人等曰：『必以方便令彼歸還。』隨意放之。便達本國，見母啟拜，母問：『汝於父邊得何等物？』答曰：『更不得物，唯與此書。』母曰：『汝父欺篾徒獲辛苦。』子言：『我父甚為智慧，實不輕篾。』即讀其頌思惟句義，而解釋之。既了知已，即詣瓶處方掘取之，將至家中成大富貴。」佛言：「苾芻！過去父者，即我身是。彼其子者，今侍縛迦是。我以方便而教訓之，便知我意；今亦如是。」 nhĩ thời chư Bí-sô tức vấn Thế Tôn ：「khán thử thị phược ca thiện tri Phật ý ？」Phật tức cáo chư Bí-sô ：「thử thị phược ca phi thị kim thế thiện tri Phật ý ，diệc tiền thế chi trung thiện tri Phật ý 。nhữ đẳng đế thính ！」Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích nhất thôn lạc trung hữu nhất Trưởng-giả danh viết thiện hữu ，kỳ gia cực phú ，hậu thú nhất thê ，nhâm chí thập nguyệt nãi sanh nhất nữ ，chí nhị thập nhất nhật ，tập chư quyến chúc khất lập danh tự ，kỳ quyến thuộc đẳng tức dữ thử hài nữ danh viết thiện hạnh/hành/hàng 。nãi chí phục sanh nhất tử ，tập chư quyến chúc khất lập danh tự ，kỳ quyến thuộc đẳng dữ danh viết thiện đức 。kỳ Trưởng-giả tác như thị niệm ：『ngã kim hữu tử ，tướng chư tài bảo khả vãng hưng sanh 。』cánh tác tư niệm ：『ngã nhược/nhã hưng sanh ，ư hậu đa lưu tài vật ，khủng úy ngã thê dụng ngã tài khước 。』tác thử niệm dĩ tiện thiểu lưu tài ，tự dư quý bảo ư kim bình trung nhi mãn thịnh chi ，phục dĩ trân châu giảo lạc bình hạng cái kỳ bình khẩu ，tướng chí hàn lâm mã nhĩ thụ hạ ，quật khanh mai chi 。biệt thủ tư tài tức vãng hưng dịch ，chí tha quốc sở bội gia đắc lợi ，tiện cánh thú thê ，nãi chí hựu đản đa tử 。kỳ tiền thê tử tiệm vi trường đại ，nhi vấn mẫu ngôn ：『ngã phụ hà tại ？』mẫu viết ：『thừa văn nhữ phụ kim tại mỗ thành ，đa nhiêu tài hóa thậm đắc an ninh 。nhữ khả vãng bỉ ，phụ nhược/nhã kiến nhữ ưng tướng tế cập 。』tử văn thử ngữ tiện nghệ phụ xứ/xử ，nhập ư thị nội phụ tử tướng kiến 。phụ kiến tử diện tức tiện thức chi ，hoán ngôn ：『nhữ tùng hà lai ？dục hà sở chí ？』kỳ tử cụ trần thượng sự ，phụ tri kỷ tử tướng quy trụ xứ ，cáo ngôn ：『nhữ thật mạc hướng tha ngôn vi thị ngã tử 。』chí ư trụ xứ tâm sanh 怜ái ，tẩy hoán y phục trọng gia Tình niệm ，tự dư thê tức nhi vấn chi ngôn ：『thử thị hà nhân ？』phụ ngôn ：『thử thị ngã hữu chi tử 。』kỳ dư tử đẳng kiến phụ gia 怜，nhi tác thị niệm ：『thử tất thị tử ，xâm ngã đẳng tài 。』phụ tiện tác niệm ：『ngã kim nghi khả dữ bỉ tài bổn lệnh hoàn sở trụ 。nhược/nhã bất như thử ，tự dư tử đẳng định hữu đố tâm nhi thương hại chi 。』phụ phục tác niệm ：『nhược/nhã dữ bỉ tài ，vi kỳ vật cố ，tại thử thân thích khủng sát hại chi 。』tức tác thư tụng nhi dữ kỳ tử ，tác thư tụng dĩ dữ tử khiển hoàn 。chư thân tại đạo tức tróc vấn ngôn ：『nhữ phụ dữ hà đẳng vật ？』đáp viết ：『duy dữ nhất thư 。』chư nhân đẳng viết ：『tất dĩ phương tiện lệnh bỉ quy hoàn 。』tùy ý phóng chi 。tiện đạt bổn quốc ，kiến mẫu khải bái ，mẫu vấn ：『nhữ ư phụ biên đắc hà đẳng vật ？』đáp viết ：『cánh bất đắc vật ，duy dữ thử thư 。』mẫu viết ：『nhữ phụ khi miệt đồ hoạch tân khổ 。』tử ngôn ：『ngã phụ thậm vi trí tuệ ，thật bất khinh miệt 。』tức độc kỳ tụng tư tánh cú nghĩa ，nhi giải thích chi 。ký liễu tri dĩ ，tức nghệ bình xứ/xử phương quật thủ chi ，tướng chí gia trung thành Đại phú quý 。」Phật ngôn ：「Bí-sô ！quá khứ phụ giả ，tức ngã thân thị 。bỉ kỳ tử giả ，kim thị phược ca thị 。ngã dĩ phương tiện nhi giáo huấn chi ，tiện tri ngã ý ；kim diệc như thị 。」 爾時侍縛迦而作是念：「如來大金剛體，微少酥膏何以為足？應用二斤。」作是念已，即量取二斤熟酥膏，置佛鉢中。世尊食已而殘少許與諸苾芻，苾芻禮謝世尊。于時提婆達多見此事已，而作是念：「我應食酥。」而問侍縛迦言：「沙門喬答摩蘇食幾多？」侍縛迦答曰：「正有二斤。」告言：「我亦欲食二斤。」侍縛迦曰：「如來世尊大金剛體，所食酥量能使消化，非汝所及。」提婆達多曰：「我今亦是大金剛體，何不能消？」即取二斤而便食之。至明清旦，佛所食酥皆悉消化，侍縛迦持粥來奉世尊，如來即食。提婆達多酥猶在腹，亦食其粥，腹即大痛，旋轉叫喚晝夜不安。阿難陀於自親族心有顧戀，聞其受痛情生悲愍，詣世尊所而白佛言：「提婆達多為多食酥未消喫粥，腹痛不安。」爾時如來即舒百福莊嚴功德千輻輪臂無畏相手，通徹山壁按提婆達多頂，告諸苾芻曰：「我於提婆達多及羅怙羅，心生平等更無有異。提婆達多諸痛苦劇皆悉除滅。」作是語已，時提婆達多眾苦頓除，從死得蘇，即觀其手方知佛臂，而作是念：「此是沙門喬答摩臂。」為提婆達多由無量劫來懷惡毒故，雖知承以佛威得脫劇苦，便作是語：「其悉達多善能學得如是醫療，以因此法能自濟人。」于時四面而出大聲：「如來世尊以誠實語，救提婆達多劇苦痛惱。」提婆達多眾及諸人，聞此聲時無不慶喜，皆共稱讚：「世尊神力不可思議，甚為奇特。」時諸苾芻詣提婆達多處告曰：「佛若不救，當死無疑。」提婆達多曰：「佛知善術，方欲眾人皆隨己故，而作斯法。」諸苾芻曰：「提婆達多勿出此語，宜速默然當自心觀，豈非佛救耶？」提婆達多曰：「何關彼能救我？腹內酥消痛苦自除。」時諸苾芻既聞此語知無恩報，詣世尊所而白佛言：「唯願如來視聽提婆達多。世尊於彼有大慈悲，彼今無恩無報。」 nhĩ thời thị phược ca nhi tác thị niệm ：「Như Lai Đại Kim Cương thể ，vi thiểu tô cao hà dĩ vi túc ？ưng dụng nhị cân 。」tác thị niệm dĩ ，tức lượng thủ nhị cân thục tô cao ，trí Phật bát trung 。Thế Tôn thực/tự dĩ nhi tàn thiểu hứa dữ chư Bí-sô ，Bí-sô lễ tạ Thế Tôn 。vu thời Đề bà đạt đa kiến thử sự dĩ ，nhi tác thị niệm ：「ngã ưng thực/tự tô 。」nhi vấn thị phược ca ngôn ：「Sa Môn kiều đáp ma tô thực/tự ki đa ？」thị phược ca đáp viết ：「chánh hữu nhị cân 。」cáo ngôn ：「ngã diệc dục thực/tự nhị cân 。」thị phược ca viết ：「Như Lai Thế Tôn Đại Kim Cương thể ，sở thực/tự tô lượng năng sử tiêu hoá ，phi nhữ sở cập 。」Đề bà đạt đa viết ：「ngã kim diệc thị Đại Kim Cương thể ，hà bất năng tiêu ？」tức thủ nhị cân nhi tiện thực/tự chi 。chí minh thanh đán ，Phật sở thực/tự tô giai tất tiêu hoá ，thị phược ca trì chúc lai phụng Thế Tôn ，Như Lai tức thực/tự 。Đề bà đạt đa tô do tại phước ，diệc thực/tự kỳ chúc ，phước tức Đại thống ，toàn chuyển khiếu hoán trú dạ bất an 。A-nan-đà ư tự thân tộc tâm hữu cố luyến ，văn kỳ thọ/thụ thống Tình sanh bi mẫn ，nghệ Thế Tôn sở nhi bạch Phật ngôn ：「Đề bà đạt đa vi đa thực/tự tô vị tiêu khiết chúc ，phước thống bất an 。」nhĩ thời Như Lai tức thư bách phước trang nghiêm công đức thiên phước luân tý vô úy tướng thủ ，thông triệt sơn bích án Đề bà đạt đa đảnh/đính ，cáo chư Bí-sô viết ：「ngã ư Đề bà đạt đa cập La-hỗ-la ，tâm sanh bình đẳng cánh vô hữu dị 。Đề bà đạt đa chư thống khổ kịch giai tất trừ diệt 。」tác thị ngữ dĩ ，thời Đề bà đạt đa chúng khổ đốn trừ ，tùng tử đắc tô ，tức quán kỳ thủ phương tri Phật tý ，nhi tác thị niệm ：「thử thị Sa Môn kiều đáp ma tý 。」vi Đề bà đạt đa do vô lượng kiếp lai hoài ác độc cố ，tuy tri thừa dĩ Phật uy đắc thoát kịch khổ ，tiện tác thị ngữ ：「kỳ Tất-đạt-đa thiện năng học đắc như thị y liệu ，dĩ nhân thử pháp năng tự tế nhân 。」vu thời tứ diện nhi xuất Đại thanh ：「Như Lai Thế Tôn dĩ thành thật ngữ ，cứu Đề bà đạt đa kịch khổ thống não 。」Đề bà đạt đa chúng cập chư nhân ，văn thử thanh thời vô bất khánh hỉ ，giai cộng xưng tán ：「Thế Tôn thần lực bất khả tư nghị ，thậm vi kì đặc 。」thời chư Bí-sô nghệ Đề bà đạt đa xứ/xử cáo viết ：「Phật nhược/nhã bất cứu ，đương tử vô nghi 。」Đề bà đạt đa viết ：「Phật tri thiện thuật ，phương dục chúng nhân giai tùy kỷ cố ，nhi tác tư Pháp 。」chư Bí-sô viết ：「Đề bà đạt đa vật xuất thử ngữ ，nghi tốc mặc nhiên đương tự tâm quán ，khởi phi Phật cứu da ？」Đề bà đạt đa viết ：「hà quan bỉ năng cứu ngã ？phước nội tô tiêu thống khổ tự trừ 。」thời chư Bí-sô ký văn thử ngữ tri vô ân báo ，nghệ Thế Tôn sở nhi bạch Phật ngôn ：「duy nguyện Như Lai thị thính Đề bà đạt đa 。Thế Tôn ư bỉ hữu đại từ bi ，bỉ kim vô ân vô báo 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十四 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập tứ 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十五 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập ngũ 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛告諸苾芻：「提婆達多非為今時無恩無報，從昔已來亦無恩無報。汝等善聽，我當為說。」攝頌曰。 Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phi vi kim thời vô ân vô báo ，tùng tích dĩ lai diệc vô ân vô báo 。nhữ đẳng thiện thính ，ngã đương vi thuyết 。」nhiếp tụng viết 。 佛告諸苾芻：「乃往古昔此婆羅痆斯城有一大村，去村不遠有一大林，花菓茂盛流泉浴池。有一仙人名憍尸迦，在彼林中，每食墮落之菓，衣服樹皮；心大慈悲，種種禽獸皆咸依附。有一母象在彼林中，當產之時聞師子吼，心大驚怖失大小便，棄子而走，出於林中。時仙採菓，見小象子知其失母，仙起慈心慜彼象子，尋覓其母，求不能得，遂收象子至自住處，而鞠養之如子無異。既漸長大，便壞仙處花菓樹木。仙既見已遂即嗔責，象知仙瞋更不損林。象又漸大心極猛盛，後復損林，仙又訶責，象無怖懼。仙加苦嗔，象起害心欲踐仙人。仙走入室，象以鼻牙損仙半屋，便即自走。時樹林神即說頌曰。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nãi vãng cổ tích thử Bà la nhiếp tư thành hữu nhất Đại thôn ，khứ thôn bất viễn hữu nhất Đại lâm ，hoa quả mậu thịnh lưu tuyền dục trì 。hữu nhất Tiên nhân danh Kiêu-thi-ca ，tại bỉ lâm trung ，mỗi thực/tự đọa lạc chi quả ，y phục thụ/thọ bì ；tâm đại từ bi ，chủng chủng cầm thú giai hàm y phụ 。hữu nhất mẫu tượng tại bỉ lâm trung ，đương sản chi thời văn sư tử hống ，tâm Đại kinh phố thất Đại tiểu tiện ，khí tử nhi tẩu ，xuất ư lâm trung 。thời tiên thải quả ，kiến tiểu tượng tử tri kỳ thất mẫu ，tiên khởi từ tâm 慜bỉ tượng tử ，tầm mịch kỳ mẫu ，cầu bất năng đắc ，toại thu tượng tử chí tự trụ xứ ，nhi cúc dưỡng chi như tử vô dị 。ký tiệm trường đại ，tiện hoại tiên xứ/xử hoa quả thụ/thọ mộc 。tiên ký kiến dĩ toại tức sân trách ，tượng tri tiên sân cánh bất tổn lâm 。tượng hựu tiệm Đại tâm cực mãnh thịnh ，hậu phục tổn lâm ，tiên hựu ha trách ，tượng vô bố/phố cụ 。tiên gia khổ sân ，tượng khởi hại tâm dục tiễn Tiên nhân 。tiên tẩu nhập thất ，tượng dĩ Tỳ nha tổn tiên bán ốc ，tiện tức tự tẩu 。thời thụ lâm Thần tức thuyết tụng viết 。」 佛告諸苾芻：「往昔仙人者，今我身是。往昔象者，今提婆達多是。往昔無恩，今亦如是，無有善報，汝等當知！」 Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích Tiên nhân giả ，kim ngã thân thị 。vãng tích tượng giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。vãng tích vô ân ，kim diệc như thị ，vô hữu thiện báo ，nhữ đẳng đương tri ！」 佛告諸苾芻：「提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔此波羅痆斯時有國王名大帝釋軍，國土豐饒人皆快樂。王有夫人號為月光，但所作夢皆有真實。於彼國內有一菩薩而作鹿王，其形金色殊勝端正，人所見者無有厭足。自知端正心常怖畏，恒怕獵師常藏其身。時諸禽獸互相解語，時有一烏詣鹿王所心生愛念，作如是語：『阿舅！云何驚怖食草？』金色鹿王便即報曰：『我為端正，一切獵師若見我者，恐相殺害，為此食草心常驚怖。』烏尋報曰：『我於夜中亦怕鵂鶹，我等與舅，從今已去更相守護。若於白日，我處高樹監察好惡，有事報王。若至夜中，王當觀視有事報我。』於彼國中有一大河在於林側，時有二人先有怨讎，忽然相逢。一人力勝，遂縛怨人擲於河中，其水流急彼人漂溺，便作是言：『誰能救得我者，我與作奴？』時彼鹿王與五百眷屬至河飲水，聞此聲已起慈悲心，便入水中欲救溺人。是時老烏來詣王所，便即告言：『此黑頭蟲，都無恩義，勿須救拔，若得離難必害鹿王。』時彼鹿王為慈悲故，不取烏言，往溺人所背負而出。既到岸上，以口解繩待蘇息已，便即報言：『子須當知，此是歸路，汝當好去。』時彼溺人胡跪合掌報鹿王言：『我於王邊更得此命，願常供侍為奴，以報王恩。』時彼鹿王即說頌曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích thử ba la nhiếp tư thời hữu Quốc Vương danh Đại Đế Thích quân ，quốc độ phong nhiêu nhân giai khoái lạc 。Vương hữu phu nhân hiệu vi nguyệt quang ，đãn sở tác mộng giai hữu chân thật 。ư bỉ quốc nội hữu nhất Bồ Tát nhi tác lộc Vương ，kỳ hình kim sắc thù thắng đoan chánh ，nhân sở kiến giả vô hữu yếm túc 。tự tri đoan chánh tâm thường bố úy ，hằng phạ liệp sư thường tạng kỳ thân 。thời chư cầm thú hỗ tương giải ngữ ，thời hữu nhất ô nghệ lộc Vương sở tâm sanh ái niệm ，tác như thị ngữ ：『a cữu ！vân hà kinh phố thực/tự thảo ？』kim sắc lộc Vương tiện tức báo viết ：『ngã vi đoan chánh ，nhất thiết liệp sư nhược/nhã kiến ngã giả ，khủng tướng sát hại ，vi thử thực/tự thảo tâm thường kinh phố 。』ô tầm báo viết ：『ngã ư dạ trung diệc phạ hưu lưu ，ngã đẳng dữ cữu ，tùng kim dĩ khứ cánh tướng thủ hộ 。nhược/nhã ư bạch nhật ，ngã xứ/xử cao thụ/thọ giam sát hảo ác ，hữu sự báo Vương 。nhược/nhã chí dạ trung ，Vương đương quán thị hữu sự báo ngã 。』ư bỉ quốc trung hữu nhất đại hà tại ư lâm trắc ，thời hữu nhị nhân tiên hữu oán thù ，hốt nhiên tướng phùng 。nhất nhân lực thắng ，toại phược oán nhân trịch ư hà trung ，kỳ thủy lưu cấp bỉ nhân phiêu nịch ，tiện tác thị ngôn ：『thùy năng cứu đắc ngã giả ，ngã dữ tác nô ？』thời bỉ lộc Vương dữ ngũ bách quyến thuộc chí hà ẩm thủy ，văn thử thanh dĩ khởi từ bi tâm ，tiện nhập thủy trung dục cứu nịch nhân 。Thị thời lão ô lai nghệ Vương sở ，tiện tức cáo ngôn ：『thử hắc đầu trùng ，đô vô ân nghĩa ，vật tu cứu bạt ，nhược/nhã đắc ly nạn/nan tất hại lộc Vương 。』thời bỉ lộc Vương vi từ bi cố ，bất thủ ô ngôn ，vãng nịch nhân sở bối phụ nhi xuất 。ký đáo ngạn thượng ，dĩ khẩu giải thằng đãi tô tức dĩ ，tiện tức báo ngôn ：『tử tu đương tri ，thử thị quy lộ ，nhữ đương hảo khứ 。』thời bỉ nịch nhân hồ quỵ hợp chưởng báo lộc Vương ngôn ：『ngã ư Vương biên cánh đắc thử mạng ，nguyện thường cung thị vi nô ，dĩ báo Vương ân 。』thời bỉ lộc Vương tức thuyết tụng viết ： 「『不用汝為奴， 「『bất dụng nhữ vi nô ， 亦不須承事； diệc bất tu thừa sự ； 但莫說見我， đãn mạc thuyết kiến ngã ， 恐彼取我皮。 khủng bỉ thủ ngã bì 。 「『我今於汝更求一事，汝隨我願勿言見我，即是報恩。何以故？我身端嚴色相具足，恐彼人知殺我取皮，是故莫說見我在此。』彼人答言：『敬從王願，我定不說。』即起合掌右繞三匝作禮而去。 「『ngã kim ư nhữ cánh cầu nhất sự ，nhữ tùy ngã nguyện vật ngôn kiến ngã ，tức thị báo ân 。hà dĩ cố ？ngã thân đoan nghiêm sắc tướng cụ túc ，khủng bỉ nhân tri sát ngã thủ bì ，thị cố mạc thuyết kiến ngã tại thử 。』bỉ nhân đáp ngôn ：『kính tùng Vương nguyện ，ngã định bất thuyết 。』tức khởi hợp chưởng hữu nhiễu tam tạp/táp tác lễ nhi khứ 。 「爾時月光夫人，受五欲樂疲極而睡，於後夜中夢見鹿王，身皮金色微妙端嚴，坐師子座，為諸國王及諸人眾說甚深法。夢中思惟：『我作此夢定是真實。』歡喜而寤，即向於王說夢所見。王既聞已信其所夢，心生驚怪：『何得有鹿處師子座為眾說法？』時月光夫人為王陳說悅意之語，王大歡喜，即便慇懃請王，為覓金色之鹿。王勅群臣，國內獵師總召令集。諸臣奉命，召諸獵師將詣王所。王問獵師：『我聞國內有金色鹿，汝等見不？若有見者，以軟繩繫勿令傷損，將來見我。』時諸獵師白大王言：『我獵多年，不見此鹿亦不曾聞。大王既聞，鹿在何處？請為王捉。』王勅諸臣，擊鼓宣令：『訪有見者來報我知，我即當賞五百聚落。』諸臣受教，擊鼓集眾宣王賞募。時彼溺人聞王重募，即便作念：『我今貧困，為欲貪求王之重賞？為當報恩不說其鹿？』」 「nhĩ thời nguyệt quang phu nhân ，thọ/thụ ngũ dục lạc/nhạc bì cực nhi thụy ，ư hậu dạ trung mộng kiến lộc Vương ，thân bì kim sắc vi diệu đoan nghiêm ，tọa sư tử tọa ，vi chư Quốc Vương cập chư nhân chúng thuyết thậm thâm Pháp 。mộng trung tư tánh ：『ngã tác thử mộng định thị chân thật 。』hoan hỉ nhi ngụ ，tức hướng ư Vương thuyết mộng sở kiến 。Vương ký văn dĩ tín kỳ sở mộng ，tâm sanh kinh quái ：『hà đắc hữu lộc xứ/xử sư tử tọa vi chúng thuyết Pháp ？』thời nguyệt quang phu nhân vi Vương trần thuyết duyệt ý chi ngữ ，Vương đại hoan hỉ ，tức tiện ân cần thỉnh Vương ，vi mịch kim sắc chi lộc 。Vương sắc quần thần ，quốc nội liệp sư tổng triệu lệnh tập 。chư Thần phụng mạng ，triệu chư liệp sư tướng nghệ Vương sở 。Vương vấn liệp sư ：『ngã văn quốc nội hữu kim sắc lộc ，nhữ đẳng kiến bất ？nhược hữu kiến giả ，dĩ nhuyễn thằng hệ vật lệnh thương tổn ，tướng lai kiến ngã 。』thời chư liệp sư bạch Đại Vương ngôn ：『ngã liệp đa niên ，bất kiến thử lộc diệc bất tằng văn 。Đại Vương ký văn ，lộc tại hà xứ/xử ？thỉnh vi Vương tróc 。』Vương sắc chư Thần ，kích cổ tuyên lệnh ：『phóng hữu kiến giả lai báo ngã tri ，ngã tức đương thưởng ngũ bách tụ lạc 。』chư Thần thọ giáo ，kích cổ tập chúng tuyên Vương thưởng mộ 。thời bỉ nịch nhân văn Vương trọng mộ ，tức tiện tác niệm ：『ngã kim bần khốn ，vi dục tham cầu Vương chi trọng thưởng ？vi đương báo ân bất thuyết kỳ lộc ？』」 佛告諸苾芻：「世間常法，一切有情五欲所繫，無惡不作。時彼溺人心貪五欲，即思往時被怨執縛。復作是念：『我今背恩欲報彼怨，不懼未來如前苦事，應報其怨。』作是念已詣王宮門，見種種莊嚴依王正法，使守門者白大王知。王既聞已即喚令入，其人報王：『於山林中具諸花菓。有一鹿王，身皮金色千鹿圍遶，至極端正。我知其處令王得見。』王聞語已心大歡喜，召諸群臣將其兵眾，外國朝者見王嚴駕，亦皆隨從。其人引前往鹿王所，布兵圍繞。時彼鹿王親友之烏，恒在高樹，遙見兵眾來漸近林中。烏即下樹報鹿王言：『前被溺人是背恩者，王不須救，不用我言。』鹿王問言：『有何所以？』烏答鹿王：『前者溺人將諸兵眾，來獵鹿王。』時彼千鹿聞兵眾聲，驚怖走散。是時鹿王即作是念：『我今若走，彼諸兵眾尋覓於我，亦殺千鹿；我寧守死，活彼千鹿。』作是念已，爾時鹿王詣國王所，往時溺人遙見鹿王，即舉兩手指示王言：『金色鹿王彼來者是。』」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thế gian thường Pháp ，nhất thiết hữu tình ngũ dục sở hệ ，vô ác bất tác 。thời bỉ nịch nhân tâm tham ngũ dục ，tức tư vãng thời bị oán chấp phược 。phục tác thị niệm ：『ngã kim bối ân dục báo bỉ oán ，bất cụ vị lai như tiền khổ sự ，ưng báo kỳ oán 。』tác thị niệm dĩ nghệ vương cung môn ，kiến chủng chủng trang nghiêm y Vương chánh pháp ，sử thủ môn giả bạch Đại Vương tri 。Vương ký văn dĩ tức hoán lệnh nhập ，kỳ nhân báo Vương ：『ư sơn lâm trung cụ chư hoa quả 。hữu nhất lộc Vương ，thân bì kim sắc thiên lộc vi nhiễu ，chí cực đoan chánh 。ngã tri kỳ xứ/xử lệnh Vương đắc kiến 。』Vương văn ngữ dĩ tâm đại hoan hỉ ，triệu chư quần thần tướng kỳ binh chúng ，ngoại quốc triêu giả kiến Vương nghiêm giá ，diệc giai tùy tùng 。kỳ nhân dẫn tiền vãng lộc Vương sở ，bố binh vi nhiễu 。thời bỉ lộc Vương thân hữu chi ô ，hằng tại cao thụ/thọ ，dao kiến binh chúng lai tiệm cận lâm trung 。ô tức hạ thụ/thọ báo lộc Vương ngôn ：『tiền bị nịch nhân thị bối ân giả ，Vương bất tu cứu ，bất dụng ngã ngôn 。』lộc Vương vấn ngôn ：『hữu hà sở dĩ ？』ô đáp lộc Vương ：『tiền giả nịch nhân tướng chư binh chúng ，lai liệp lộc Vương 。』thời bỉ thiên lộc văn binh chúng thanh ，kinh phố tẩu tán 。Thị thời lộc Vương tức tác thị niệm ：『ngã kim nhược/nhã tẩu ，bỉ chư binh chúng tầm mịch ư ngã ，diệc sát thiên lộc ；ngã ninh thủ tử ，hoạt bỉ thiên lộc 。』tác thị niệm dĩ ，nhĩ thời lộc Vương nghệ Quốc Vương sở ，vãng thời nịch nhân dao kiến lộc Vương ，tức cử lưỡng thủ chỉ thị Vương ngôn ：『kim sắc lộc Vương bỉ lai giả thị 。』」 佛告諸苾芻：「眾生若造極惡業者，不待來生今即見受。被溺之人，由不知恩造惡業故，手指鹿訖手即墮地。王見是事怪而問言：『何忽如是兩手墮落？』時彼溺人苦痛悲泣，即便向王以頌答曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「chúng sanh nhược/nhã tạo cực ác nghiệp giả ，bất đãi lai sanh kim tức kiến thọ/thụ 。bị nịch chi nhân ，do bất tri ân tạo ác nghiệp cố ，thủ chỉ lộc cật thủ tức đọa địa 。Vương kiến thị sự quái nhi vấn ngôn ：『hà hốt như thị lưỡng thủ đọa lạc ？』thời bỉ nịch nhân khổ thống bi khấp ，tức tiện hướng Vương dĩ tụng đáp viết ： 「『穿牆盜物者， 「『xuyên tường đạo vật giả ， 此不名為賊； thử bất danh vi tặc ； 有恩而不報， hữu ân nhi bất báo ， 是名為大賊。』 thị danh vi Đại tặc 。』 「王聞此語即問彼人：『此頌何義？我今不解。』時彼溺人即便為王具說前事。王聞是已，為不知恩溺人說頌報曰： 「Vương văn thử ngữ tức vấn bỉ nhân ：『thử tụng hà nghĩa ？ngã kim bất giải 。』thời bỉ nịch nhân tức tiện vi Vương cụ thuyết tiền sự 。Vương văn thị dĩ ，vi bất tri ân nịch nhân thuyết tụng báo viết ： 「『無恩溺人， 「『vô ân nịch nhân ， 何故汝身， hà cố nhữ thân ， 不陷入地？ bất hãm nhập địa ？ 何故汝舌， hà cố nhữ thiệt ， 不破百分？ bất phá bách phần ？ 何故金剛， hà cố Kim cương ， 執持刀杖， chấp trì đao trượng ， 不殺害汝？ bất sát hại nhữ ？ 一切鬼神， nhất thiết quỷ thần ， 何不打汝？ hà bất đả nhữ ？ 汝極背恩， nhữ cực bối ân ， 何故少報？』 hà cố thiểu báo ？』 「王知彼鹿是大菩薩有大威德，告諸臣言：『應與鹿王設大供養，卿等速迴掃灑道路，懸繒幡蓋燒眾名香，我與鹿王俱來入城。』諸臣聞勅具依王教。是時國王令金色鹿在前而行，國王大臣隨鹿王後，入婆羅痆斯城，於宮門前置師子座，種種莊嚴請鹿王坐。王及月光夫人，後宮婇女王子人民，圍遶而坐。是時鹿王方說妙法，王及夫人一切大眾，既聞法已，即請鹿王為受五戒，一切有情願歸菩提。王見是已心大歡喜，向鹿王言：『王所遊處山林曠野，悉施鹿王。我從今後永斷殺生，亦令國人不得遊獵，願諸有情，於諸住處心無怖畏。』」 「Vương tri bỉ lộc thị đại Bồ-tát hữu đại uy đức ，cáo chư Thần ngôn ：『ưng dữ lộc Vương thiết Đại cúng dường ，khanh đẳng tốc hồi tảo sái đạo lộ ，huyền tăng phan cái thiêu chúng danh hương ，ngã dữ lộc Vương câu lai nhập thành 。』chư Thần văn sắc cụ y Vương giáo 。Thị thời Quốc Vương lệnh kim sắc lộc tại tiền nhi hạnh/hành/hàng ，Quốc Vương đại thần tùy lộc Vương hậu ，nhập Bà la nhiếp tư thành ，ư cung môn tiền trí sư tử tọa ，chủng chủng trang nghiêm thỉnh lộc Vương tọa 。Vương cập nguyệt quang phu nhân ，hậu cung cung nữ Vương tử nhân dân ，vi nhiễu nhi tọa 。Thị thời lộc Vương phương thuyết diệu pháp ，Vương cập phu nhân nhất thiết Đại chúng ，ký văn Pháp dĩ ，tức thỉnh lộc Vương vi thọ ngũ giới ，nhất thiết hữu tình nguyện quy Bồ-đề 。Vương kiến thị dĩ tâm đại hoan hỉ ，hướng lộc Vương ngôn ：『Vương sở du xứ/xử sơn lâm khoáng dã ，tất thí lộc Vương 。ngã tùng kim hậu vĩnh đoạn sát sanh ，diệc lệnh quốc nhân bất đắc du liệp ，nguyện chư hữu tình ，ư chư trụ xứ tâm vô bố úy 。』」 佛告諸苾芻：「爾時鹿王者，今我身是。時無恩溺人，今提婆達多是。過去無恩，今亦如是。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhĩ thời lộc Vương giả ，kim ngã thân thị 。thời vô ân nịch nhân ，kim Đề bà đạt đa thị 。quá khứ vô ân ，kim diệc như thị 。」 佛告諸苾芻：「提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔婆羅痆斯邊界聚落，於中有一作花鬘人，其聚落傍有一河水，作花鬘人每常渡水取花來去。後於一時欲渡河水，於此河中非時得一菴沒羅果，持詣王城與守門者，守門者得轉餉通事。通事人得便奉進王，王得其菓復與王妃，妃得其菓即便食之。以菓香美復從王索，王復問彼通事之人：『何處得菓？』通事人答：『我於守門人邊得之。』王即遣喚守門人問：『菓汝從何得？』守門人云：『我於花鬘人邊而得此菓。』王復遣喚作花鬘人問言：『何處得菓？』花鬘人答：『於河中得。』王語作花鬘人：『汝往河所更覓此菓。』其花鬘人既得勅已，自齎糧食復往河所，尋水而覓行至一山，於高崖上遙見菓樹。其巖嶮絕，一切獼猴皆不能上，何況於人？其作鬘人多日尋覓，無有上處，糧食復盡，其人心念：『我得王教令覓其菓，今既不獲如何得歸？』作是念已不顧身命，手攀嶮崖漸漸而上，未到果所遂便墜落，下有深澗墮在其中。 Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích Bà la nhiếp tư biên giới tụ lạc ，ư trung hữu nhất tác hoa man nhân ，kỳ tụ lạc bàng hữu nhất hà thủy ，tác hoa man nhân mỗi thường độ thủy thủ hoa lai khứ 。hậu ư nhất thời dục độ hà thủy ，ư thử hà trung phi thời đắc nhất am một la quả ，trì nghệ vương thành dữ thủ môn giả ，thủ môn giả đắc chuyển hướng thông sự 。thông sự nhân đắc tiện phụng tiến Vương ，Vương đắc kỳ quả phục dữ Vương phi ，phi đắc kỳ quả tức tiện thực/tự chi 。dĩ quả hương mỹ phục tùng Vương tác/sách ，Vương phục vấn bỉ thông sự chi nhân ：『hà xứ/xử đắc quả ？』thông sự nhân đáp ：『ngã ư thủ môn nhân biên đắc chi 。』Vương tức khiển hoán thủ môn nhân vấn ：『quả nhữ tùng hà đắc ？』thủ môn nhân vân ：『ngã ư hoa man nhân biên nhi đắc thử quả 。』Vương phục khiển hoán tác hoa man nhân vấn ngôn ：『hà xứ/xử đắc quả ？』hoa man nhân đáp ：『ư hà trung đắc 。』Vương ngữ tác hoa man nhân ：『nhữ vãng hà sở cánh mịch thử quả 。』kỳ hoa man nhân ký đắc sắc dĩ ，tự tê lương thực/tự phục vãng hà sở ，tầm thủy nhi mịch hạnh/hành/hàng chí nhất sơn ，ư cao nhai thượng dao kiến quả thụ/thọ 。kỳ nham hiểm tuyệt ，nhất thiết Mi-Hầu giai bất năng thượng ，hà huống ư nhân ？kỳ tác man nhân đa nhật tầm mịch ，vô hữu thượng xứ/xử ，lương thực/tự phục tận ，kỳ nhân tâm niệm ：『ngã đắc Vương giáo lệnh mịch kỳ quả ，kim ký bất hoạch như hà đắc quy ？』tác thị niệm dĩ bất cố thân mạng ，thủ phàn hiểm nhai tiệm tiệm nhi thượng ，vị đáo quả sở toại tiện trụy lạc ，hạ hữu thâm giản đọa tại kỳ trung 。 「時有菩薩作獼猴王遊行山谷，見花鬘人墮在深坑受諸飢苦。菩薩發心救諸含識，善巧方便，時獼猴王遂設其計，取一大石輕重如人，即便背負調習運轉，知得出坑，遂負鬘人漸漸而出。由此疲極身體乏困。當於彼時，一切禽獸悉解人語。時獼猴王問花鬘人：『汝因何事落在深坑？』時花鬘人廣如上說。是時菩薩便作是念：『此採菓人不得其菓，必當受罪。我今應可與取菴沒羅菓。』菩薩雖困，遂昇高巖摘取其菓，擲與鬘人。彼人得已便自食足，餘殘菓子衣裓盛之。獼猴下樹報花鬘人言：『我今疲乏欲少時睡，汝可警覺守護於我。』花鬘答言：『好！我警覺。』獼猴便睡。時花鬘人而作是念：『我路糧盡，若食菓子以何奉王？應殺獼猴曝作乾脯將充路糧，方可得達。』時彼惡人不知恩故，遂起惡念，擎取大石打獼猴頭，骨髓俱破遂致命終。 「thời hữu Bồ Tát tác Mi-Hầu Vương du hạnh/hành/hàng sơn cốc ，kiến hoa man nhân đọa tại thâm khanh thọ/thụ chư cơ khổ 。Bồ Tát phát tâm cứu chư hàm thức ，thiện xảo phương tiện ，thời Mi-Hầu Vương toại thiết kỳ kế ，thủ nhất Đại thạch khinh trọng như nhân ，tức tiện bối phụ điều tập vận chuyển ，tri đắc xuất khanh ，toại phụ man nhân tiệm tiệm nhi xuất 。do thử bì cực thân thể phạp khốn 。đương ư bỉ thời ，nhất thiết cầm thú tất giải nhân ngữ 。thời Mi-Hầu Vương vấn hoa man nhân ：『nhữ nhân hà sự lạc tại thâm khanh ？』thời hoa man nhân quảng như thượng thuyết 。Thị thời Bồ Tát tiện tác thị niệm ：『thử thải quả nhân bất đắc kỳ quả ，tất đương thọ/thụ tội 。ngã kim ưng khả dữ thủ am một la quả 。』Bồ Tát tuy khốn ，toại thăng cao nham trích thủ kỳ quả ，trịch dữ man nhân 。bỉ nhân đắc dĩ tiện tự thực/tự túc ，dư tàn quả tử y kích thịnh chi 。Mi-Hầu hạ thụ/thọ báo hoa man nhân ngôn ：『ngã kim bì phạp dục thiểu thời thụy ，nhữ khả cảnh giác thủ hộ ư ngã 。』hoa man đáp ngôn ：『hảo ！ngã cảnh giác 。』Mi-Hầu tiện thụy 。thời hoa man nhân nhi tác thị niệm ：『ngã lộ lương tận ，nhược/nhã thực/tự quả tử dĩ hà phụng Vương ？ưng sát Mi-Hầu bộc tác kiền bô tướng sung lộ lương ，phương khả đắc đạt 。』thời bỉ ác nhân bất tri ân cố ，toại khởi ác niệm ，kình thủ Đại thạch đả Mi-Hầu đầu ，cốt tủy câu phá toại trí mạng chung 。 「爾時空中有一天神，見此事已，即說頌曰： 「nhĩ thời không trung hữu nhất thiên thần ，kiến thử sự dĩ ，tức thuyết tụng viết ： 「『承事恭敬， 「『thừa sự cung kính ， 猶如善友； do như thiện hữu ； 有如是人， hữu như thị nhân ， 不知恩報。』」 bất tri ân báo 。』」 佛告諸苾芻：「汝等當知：往昔獼猴王者，即我身是。其花鬘惡人者，今提婆達多是。非但過去不知報恩，今亦如是。苾芻當知。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ：vãng tích Mi-Hầu Vương giả ，tức ngã thân thị 。kỳ hoa man ác nhân giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。phi đãn quá khứ bất tri báo ân ，kim diệc như thị 。Bí-sô đương tri 。」 佛告諸苾芻：「提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔之時有一山林，種種花菓。時有一鳥名曰啄木，其林一邊有師子王，尋常殺鹿而食。後殺一鹿遂便食噉，骨橫咽中不能得出，痛苦多時不能得食，羸劣飢瘦。彼鳥遊戲見師子王，即便問曰：『阿舅！何故羸瘦如此？』師子答曰：『我有痛苦。』時鳥問言：『何故痛苦？』其師子王廣如上說。鳥復報曰：『我為治苦，汝是諸獸中王，能報恩不？每日之中常與我食。』師子王報曰：『依汝所須常能供給。』鳥便思念：『我作方計除却其骨，待去却後然始令知。待師子睡方可除骨。』既作念已，暫遊於樹求覓其食。時師子王，遇涼風吹，遂便美睡。鳥見睡已，以木著口審細更看，遂入口中銜骨而出。在於樹上待師子王睡眠覺後，將骨示之。時師子王須臾睡寤，遂覺喉中骨去無痛，蹲踞嚬呻。鳥見歡喜，從樹飛下以骨示之，報師子云：『阿舅！苦痛皆由此骨。』師子歡慶報彼鳥云：『外甥！我久苦痛今得除差，我欲一生供養承事。唯願外甥！日日來此。』鳥聞此語歡喜而去。後師子王正食鹿時，其啄木鳥被鷹所逐，驚怖飢急飛投師子，說被鷹逐飢急怖事，『願舅賜我一餐之食。』時師子王以頌答曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích chi thời hữu nhất sơn lâm ，chủng chủng hoa quả 。thời hữu nhất điểu danh viết trác mộc ，kỳ lâm nhất biên hữu Sư tử Vương ，tầm thường sát lộc nhi thực/tự 。hậu sát nhất lộc toại tiện thực đạm ，cốt hoạnh yết trung bất năng đắc xuất ，thống khổ đa thời bất năng đắc thực/tự ，luy liệt cơ sấu 。bỉ điểu du hí kiến Sư tử Vương ，tức tiện vấn viết ：『a cữu ！hà cố luy sấu như thử ？』sư tử đáp viết ：『ngã hữu thống khổ 。』thời điểu vấn ngôn ：『hà cố thống khổ ？』kỳ Sư tử Vương quảng như thượng thuyết 。điểu phục báo viết ：『ngã vi trì khổ ，nhữ thị chư thú trung Vương ，năng báo ân bất ？mỗi nhật chi trung thường dữ ngã thực/tự 。』Sư tử Vương báo viết ：『y nhữ sở tu thường năng cung cấp 。』điểu tiện tư niệm ：『ngã tác phương kế trừ khước kỳ cốt ，đãi khứ khước hậu nhiên thủy lệnh tri 。đãi sư tử thụy phương khả trừ cốt 。』ký tác niệm dĩ ，tạm du ư thụ/thọ cầu mịch kỳ thực/tự 。thời Sư tử Vương ，ngộ lương phong xuy ，toại tiện mỹ thụy 。điểu kiến thụy dĩ ，dĩ mộc trước/trứ khẩu thẩm tế cánh khán ，toại nhập khẩu trung hàm cốt nhi xuất 。tại ư thụ/thọ thượng đãi Sư tử Vương thụy miên giác hậu ，tướng cốt thị chi 。thời Sư tử Vương tu du thụy ngụ ，toại giác hầu trung cốt khứ vô thống ，tồn cứ tần thân 。điểu kiến hoan hỉ ，tùng thụ/thọ phi hạ dĩ cốt thị chi ，báo sư tử vân ：『a cữu ！khổ thống giai do thử cốt 。』sư tử hoan khánh báo bỉ điểu vân ：『ngoại sanh ！ngã cửu khổ thống kim đắc trừ sái ，ngã dục nhất sanh cúng dường thừa sự 。duy nguyện ngoại sanh ！nhật nhật lai thử 。』điểu văn thử ngữ hoan hỉ nhi khứ 。hậu Sư tử Vương chánh thực/tự lộc thời ，kỳ trác mộc điểu bị ưng sở trục ，kinh phố cơ cấp phi đầu sư tử ，thuyết bị ưng trục cơ cấp bố/phố sự ，『nguyện cữu tứ ngã nhất xan chi thực/tự 。』thời Sư tử Vương dĩ tụng đáp viết ： 「『我當行殺害， 「『ngã đương hạnh/hành/hàng sát hại ， 惡性亦惡行； ác tánh diệc ác hành ； 我牙齒鋒利， ngã nha xỉ phong lợi ， 入我口得出； nhập ngã khẩu đắc xuất ； 應當自忻慶， ứng đương tự hãn khánh ， 今復更何索？』 kim phục cánh hà tác/sách ？』 「鳥聞此說亦以頌答： 「điểu văn thử thuyết diệc dĩ tụng đáp ： 「『物墮海中失， 「『vật đọa hải trung thất ， 夢得寤時失， mộng đắc ngụ thời thất ， 承事惡人失； thừa sự ác nhân thất ； 救濟無恩人， cứu tế vô ân nhân ， 此更為大失， thử cánh vi Đại thất ， 我從汝何索？』 ngã tùng nhữ hà tác/sách ？』 「鳥說頌已即便飛去。」佛告諸苾芻：「往時啄木鳥王者，即我身是。彼無恩師子王者，今提婆達多是。先不知恩亦不知報，今亦如是。汝等當知！」 「điểu thuyết tụng dĩ tức tiện phi khứ 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng thời trác mộc điểu Vương giả ，tức ngã thân thị 。bỉ vô ân Sư tử Vương giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。tiên bất tri ân diệc bất tri báo ，kim diệc như thị 。nhữ đẳng đương tri ！」 世尊復告諸苾芻曰：「提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔婆羅痆斯城有一貧人，常取柴樵賣以活命。其人復於一時，執持繩斧往趣林邊，將欲伐柴。即逢非時大暴風雨，七日不息，為避風雨漸次經歷，遂至山邊見一石窟，即欲入中。將至窟門，見熊在內驚怖却走。熊見驚走便呼彼云：『善男子來！汝勿怖我。』其人雖復聞彼熊呼，猶懷恐怖，躊躇而立不前不却。熊見彼住即抱入窟，不令驚懼，與諸美菓堪食樹根，養經七日至第八日。熊自出外看其風雨，見風雨歇，即與美菓發遣令去。其人長跪合掌白言：『我蒙供養身命得活，我從今後何以報恩？』熊即報曰：『汝但勿向外人噵說我在此住者，即為報恩。』其人即便遶熊行道經一匝已，報其熊曰：『我終不敢報餘人知。』說此語已便即而去。其人行至婆羅痆斯城門，見一獵師欲行遊獵，先共相識。獵師問曰：『汝多日不還家中，婦兒眷屬悉皆憂惱言：「為被風雨漂，及虎狼食？」將作汝死。已度大雨禽獸多死，汝今云何得活？』時採薪人說熊收養，廣如上說。獵師問曰：『彼熊今在何山何窟？願汝視我。』時採柴人報獵師曰：『我今縱死亦不能却入山林。』獵師報曰多以巧言種種勸化：『我若殺得，與汝多分，我取一分。』其人即起貪心，遂便却迴，視彼熊處行至窟邊，遙指熊視。是時獵師於其窟門，多積柴薪以火熏之。時熊被煙火逼困苦欲死，即說頌曰： Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô viết ：「Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích Bà la nhiếp tư thành hữu nhất bần nhân ，thường thủ sài tiều mại dĩ hoạt mạng 。kỳ nhân phục ư nhất thời ，chấp trì thằng phủ vãng thú lâm biên ，tướng dục phạt sài 。tức phùng phi thời Đại bạo phong vũ ，thất nhật bất tức ，vi tị phong vũ tiệm thứ kinh lịch ，toại chí sơn biên kiến nhất thạch quật ，tức dục nhập trung 。tướng chí quật môn ，kiến hùng tại nội kinh phố khước tẩu 。hùng kiến kinh tẩu tiện hô bỉ vân ：『thiện nam tử lai ！nhữ vật bố/phố ngã 。』kỳ nhân tuy phục văn bỉ hùng hô ，do hoài khủng bố ，trù trù nhi lập bất tiền bất khước 。hùng kiến bỉ trụ/trú tức bão nhập quật ，bất lệnh Kinh cụ ，dữ chư mỹ quả kham thực/tự thụ/thọ căn ，dưỡng Kinh thất nhật chí đệ bát nhật 。hùng tự xuất ngoại khán kỳ phong vũ ，kiến phong vũ hiết ，tức dữ mỹ quả phát khiển lệnh khứ 。kỳ nhân trường/trưởng quỵ hợp chưởng bạch ngôn ：『ngã mông cúng dường thân mạng đắc hoạt ，ngã tùng kim hậu hà dĩ báo ân ？』hùng tức báo viết ：『nhữ đãn vật hướng ngoại nhân 噵thuyết ngã tại thử trụ giả ，tức vi áo ân 。』kỳ nhân tức tiện nhiễu hùng hành đạo Kinh nhất tạp/táp dĩ ，báo kỳ hùng viết ：『ngã chung bất cảm báo dư nhân tri 。』thuyết thử ngữ dĩ tiện tức nhi khứ 。kỳ nhân hạnh/hành/hàng chí Bà la nhiếp tư thành môn ，kiến nhất liệp sư dục hạnh/hành/hàng du liệp ，tiên cộng tướng thức 。liệp sư vấn viết ：『nhữ đa nhật Bất hoàn gia trung ，phụ nhi quyến thuộc tất giai ưu não ngôn ：「vi bị phong vũ phiêu ，cập hổ lang thực/tự ？」tướng tác nhữ tử 。dĩ độ Đại vũ cầm thú đa tử ，nhữ kim vân hà đắc hoạt ？』thời thải tân nhân thuyết hùng thu dưỡng ，quảng như thượng thuyết 。liệp sư vấn viết ：『bỉ hùng kim tại hà sơn hà quật ？nguyện nhữ thị ngã 。』thời thải sài nhân báo liệp sư viết ：『ngã kim túng tử diệc bất năng khước nhập sơn lâm 。』liệp sư báo viết đa dĩ xảo ngôn chủng chủng khuyến hóa ：『ngã nhược/nhã sát đắc ，dữ nhữ đa phần ，ngã thủ nhất phân 。』kỳ nhân tức khởi tham tâm ，toại tiện khước hồi ，thị bỉ hùng xứ/xử hạnh/hành/hàng chí quật biên ，dao chỉ hùng thị 。Thị thời liệp sư ư kỳ quật môn ，đa tích sài tân dĩ hỏa huân chi 。thời hùng bị yên hỏa bức khốn khổ dục tử ，tức thuyết tụng viết ： 「『我此山中住， 「『ngã thử sơn trung trụ/trú ， 不害於一人； bất hại ư nhất nhân ； 食菓及樹根， thực/tự quả cập thụ/thọ căn ， 常起慈悲念。 thường khởi từ bi niệm 。 我今命欲盡， ngã kim mạng dục tận ， 當復作何計？ đương phục tác hà kế ？ 自念過去業， tự niệm quá khứ nghiệp ， 善惡今得報。』 thiện ác kim đắc báo 。』 「時熊說此頌已即便命終。時彼獵師知熊死已，即入窟中取熊剝皮分作三分，語彼樵人：『汝取肉二分，我取一分。』時採樵人以手取肉，當取肉時兩手俱落，獵師見以唱言：『奇哉！奇哉！』獵師己肉亦不將行，便却入城，以希奇事聞奏於王，說向國人。王既聞已親自往看，收取熊皮往詣寺中，打鍾集眾，遂將熊皮安僧眾前。王禮僧已，為諸僧眾說如上事，寺中上坐證阿羅漢果，以頌報國王曰： 「thời hùng thuyết thử tụng dĩ tức tiện mạng chung 。thời bỉ liệp sư tri hùng tử dĩ ，tức nhập quật trung thủ hùng bác bì phần tác tam phần ，ngữ bỉ tiều nhân ：『nhữ thủ nhục nhị phần ，ngã thủ nhất phân 。』thời thải tiều nhân dĩ thủ thủ nhục ，đương thủ nhục thời lưỡng thủ câu lạc ，liệp sư kiến dĩ xướng ngôn ：『kì tai ！kì tai ！』liệp sư kỷ nhục diệc bất tướng hạnh/hành/hàng ，tiện khước nhập thành ，dĩ hy kì sự văn tấu ư Vương ，thuyết hướng quốc nhân 。Vương ký văn dĩ thân tự vãng khán ，thu thủ hùng bì vãng nghệ tự trung ，đả chung tập chúng ，toại tướng hùng bì an tăng chúng tiền 。Vương lễ tăng dĩ ，vi chư tăng chúng thuyết như thượng sự ，tự trung thượng tọa chứng A-la-hán quả ，dĩ tụng báo Quốc Vương viết ： 「『大王今當知， 「『Đại Vương kim đương tri ， 此非實熊身； thử phi thật hùng thân ； 是勝上菩薩， thị thắng thượng Bồ Tát ， 當獲無上果。 đương hoạch vô thượng quả 。 應三世供養， ưng tam thế cúng dường ， 大王須起塔。』 Đại Vương tu khởi tháp 。』 「時王聞已勅諸大臣，取種種香木，往詣熊窟所焚燒其身，起塔安置種種花香，懸繒幡蓋灑掃供養。國王大臣及諸人等共立制約，每一年中同集供養。共立制已禮塔而去。一切人民若有來禮彼塔及供養者，皆得生天。」佛告諸苾芻：「往昔熊者，今我身是。昔採樵惡人者，今提婆達多是。昔時早已無恩無報，今時亦復無恩無愧。汝等當知。」 「thời Vương văn dĩ sắc chư đại thần ，thủ chủng chủng hương mộc ，vãng nghệ hùng quật sở phần thiêu kỳ thân ，khởi tháp an trí chủng chủng hoa hương ，huyền tăng phan cái sái tảo cúng dường 。Quốc Vương đại thần cập chư nhân đẳng cộng lập chế ước ，mỗi nhất niên trung đồng tập cúng dường 。cọng lập chế dĩ lễ tháp nhi khứ 。nhất thiết nhân dân nhược hữu lai lễ bỉ tháp cập cúng dường giả ，giai đắc sanh thiên 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「vãng tích hùng giả ，kim ngã thân thị 。tích thải tiều ác nhân giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。tích thời tảo dĩ vô ân vô báo ，kim thời diệc phục vô ân vô quý 。nhữ đẳng đương tri 。」 爾時世尊復告諸苾芻：「此提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔婆羅痆斯城有一貧人，常取柴樵賣以活命。其人後於一時，執持繩斧詣於山林，至一樹邊欲採其樵，遂逢大蟲驚怕却走，上一大樹。不覺樹上有熊，見已復怕不敢更上。熊見驚怕漸下報言：『汝不須怕！但依投我。』樵人聞已亦不敢近。熊見悲愍自來執抱，於其樹上選安隱處，熊抱而坐。是時樹下大蟲報其熊曰：『此是無恩眾生，後殃害汝，何須守護？當可擲於樹下，我須食之；若不得食我終不去。』」 nhĩ thời Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô ：「thử Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích Bà la nhiếp tư thành hữu nhất bần nhân ，thường thủ sài tiều mại dĩ hoạt mạng 。kỳ nhân hậu ư nhất thời ，chấp trì thằng phủ nghệ ư sơn lâm ，chí nhất thụ/thọ biên dục thải kỳ tiều ，toại phùng đại trùng kinh phạ khước tẩu ，thượng nhất Đại thụ/thọ 。bất giác thụ thượng hữu hùng ，kiến dĩ phục phạ bất cảm cánh thượng 。hùng kiến kinh phạ tiệm hạ báo ngôn ：『nhữ bất tu phạ ！đãn y đầu ngã 。』tiều nhân văn dĩ diệc bất cảm cận 。hùng kiến bi mẫn tự lai chấp bão ，ư kỳ thụ thượng tuyển an ẩn xứ ，hùng bão nhi tọa 。Thị thời thụ hạ đại trùng báo kỳ hùng viết ：『thử thị vô ân chúng sanh ，hậu ương hại nhữ ，hà tu thủ hộ ？đương khả trịch ư thụ hạ ，ngã tu thực/tự chi ；nhược/nhã bất đắc thực/tự ngã chung bất khứ 。』」 佛告諸苾芻：「世間之法，有歸投者尚自守護，何況菩薩有來歸投而不守護？時熊報大蟲曰：『此人投我，終不違信。』蟲聞此語，為飢乏故亦不肯去。熊報樵人：『我今抱汝疲乏暫睡，少時汝自警覺并守護我。』頭枕樵人便起思念：『我暫睡息，當為樵人說十頌法。』作此念已熊即便睡。蟲見熊睡，報樵人曰：『汝能幾時樹上而住？應可擲熊樹下我食即去，免害於汝當得還家。』時採樵人聞此語已，即起惡念：『此蟲好語，我於此處能幾時住？』作此念已，便即擲熊樹下推落，覺已未至地間即說十字，說已至地。蟲既得熊，遂便食噉飽足便去。樵人聞熊說十字祕密之法，便即思念：『熊有好法應說視我。』遂起貪求即生煩惱，為失法故心迷狂走。說十字曰。 Phật cáo chư Bí-sô ：「thế gian chi Pháp ，hữu quy đầu giả thượng tự thủ hộ ，hà huống Bồ Tát hữu lai quy đầu nhi bất thủ hộ ？thời hùng báo đại trùng viết ：『thử nhân đầu ngã ，chung bất vi tín 。』trùng văn thử ngữ ，vi cơ phạp cố diệc bất khẳng khứ 。hùng báo tiều nhân ：『ngã kim bão nhữ bì phạp tạm thụy ，thiểu thời nhữ tự cảnh giác tinh thủ hộ ngã 。』đầu chẩm tiều nhân tiện khởi tư niệm ：『ngã tạm thụy tức ，đương vi tiều nhân thuyết thập tụng Pháp 。』tác thử niệm dĩ hùng tức tiện thụy 。trùng kiến hùng thụy ，báo tiều nhân viết ：『nhữ năng kỷ thời thụ/thọ thượng nhi trụ/trú ？ưng khả trịch hùng thụ hạ ngã thực/tự tức khứ ，miễn hại ư nhữ đương đắc hoàn gia 。』thời thải tiều nhân văn thử ngữ dĩ ，tức khởi ác niệm ：『thử trùng hảo ngữ ，ngã ư thử xứ/xử năng kỷ thời trụ/trú ？』tác thử niệm dĩ ，tiện tức trịch hùng thụ hạ thôi lạc ，giác dĩ vị chí địa gian tức thuyết thập tự ，thuyết dĩ chí địa 。trùng ký đắc hùng ，toại tiện thực đạm bão túc tiện khứ 。tiều nhân văn hùng thuyết thập tự bí mật chi Pháp ，tiện tức tư niệm ：『hùng hữu hảo Pháp ưng thuyết thị ngã 。』toại khởi tham cầu tức sanh phiền não ，vi thất Pháp cố tâm mê cuồng tẩu 。thuyết thập tự viết 。 「時樵人親屬既見癲狂，將彼歸家，更無餘語唯說十字。其親屬等既見癲狂，即覓醫人及善呪者，種種醫方療不能差。時婆羅痆斯城不遠，有林多菓，眾鳥皆集出美妙音。時彼林中有一仙人，具五神通，狂人親屬將視仙人，(跍*月)跪禮拜便即白言：『我此眷屬癲狂心亂，不說餘語唯宣十字，我等不解如何治差？』仙人報曰：『此人造惡都不知恩，殺大菩薩擲於樹下，而未至地間說於十字，以攝十頌說此十字已墮地而死，被虎所食，時採樵人便即癲狂。』時諸眷屬及仙門人皆白仙言：『云何十頌？復有何義？』是時仙人次第解釋，便說頌曰。」爾時世尊告諸苾芻：「汝等當知！往昔熊者，今我身是。時採樵人不知恩者，今提婆達多是。昔不知恩，今亦如是。汝等當知。」 「thời tiều nhân thân chúc ký kiến điên cuồng ，tướng bỉ quy gia ，cánh vô dư ngữ duy thuyết thập tự 。kỳ thân chúc đẳng ký kiến điên cuồng ，tức mịch y nhân cập thiện chú giả ，chủng chủng y phương liệu bất năng sái 。thời Bà la nhiếp tư thành bất viễn ，hữu lâm đa quả ，chúng điểu giai tập xuất mỹ diệu âm 。thời bỉ lâm trung hữu nhất Tiên nhân ，cụ ngũ thần thông ，cuồng nhân thân chúc tướng thị Tiên nhân ，(跍*nguyệt )quỵ lễ bái tiện tức bạch ngôn ：『ngã thử quyến thuộc điên cuồng tâm loạn ，bất thuyết dư ngữ duy tuyên thập tự ，ngã đẳng bất giải như hà trì sái ？』Tiên nhân báo viết ：『thử nhân tạo ác đô bất tri ân ，sát đại Bồ-tát trịch ư thụ hạ ，nhi vị chí địa gian thuyết ư thập tự ，dĩ nhiếp thập tụng thuyết thử thập tự dĩ đọa địa nhi tử ，bị hổ sở thực/tự ，thời thải tiều nhân tiện tức điên cuồng 。』thời chư quyến chúc cập tiên môn nhân giai bạch tiên ngôn ：『vân hà thập tụng ？phục hưũ hà nghĩa ？』Thị thời Tiên nhân thứ đệ giải thích ，tiện thuyết tụng viết 。」nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ！vãng tích hùng giả ，kim ngã thân thị 。thời thải tiều nhân bất tri ân giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。tích bất tri ân ，kim diệc như thị 。nhữ đẳng đương tri 。」 爾時世尊告諸苾芻：「此提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！昔有一城名曰寂靜，其中有王亦名寂靜。國土豐饒人民安樂，無諸賊盜不相征伐。王性慈悲，愍諸眾生等如一子，心好惠施常樂聽法，無有慳貪，供養沙門婆羅門等及諸貧病，心無厭足。王有常法，每日清旦先參父母，後看病人，然治國務。時有貧人重病極困，醫人瞻者不肯與藥，皆云定死。病人既聞心懷苦惱，悲泣遊行至寂靜城。時王春時與諸群臣后妃眷屬欲遊園觀，行詣城門，時彼病人拄杖悲泣，跪拜王前白其王曰：『唯願大王，救我救我如是病苦，令得命全。』王既見已起大慈悲，迴駕還宮命大臣曰：『召我國內所有醫人。』臣奉王命，遂即召集一切醫人，便將見王。王喚病人躬自親看：『汝等醫人必須治差。』諸醫見已白大王曰：『觀此人病藥極難得。』王便問曰：『何故難得？』醫答王言：『要須一生不解嗔人，而取其血煮粥治之，方可除差。如若不得其病不除。』王既聞已便作是念：『我既不能救一人命，用此王位及身命為？』却自觀察，『我一生來無有瞋處。』作是念已，命其乳母便即問曰：『我幼小時不有瞋不？』乳母答言：『自生抱王我尚無瞋，何況王身！』未將為定，更問親母：『兒自生來見有瞋不？』母便報曰：『既懷王已我尚無瞋，況王自身！』王既聞已歡喜踊躍，作如是念：『今得藥耶？』告諸醫人：『於我身上，五處下針刺取其血。』諸醫白王：『病人卑下、王是貴勝，我今不敢於王身上而輒下針。』」 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「thử Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！tích hữu nhất thành danh viết tịch tĩnh ，kỳ trung hữu Vương diệc danh tịch tĩnh 。quốc độ phong nhiêu nhân dân an lạc ，vô chư tặc đạo bất tướng chinh phạt 。Vương tánh từ bi ，mẫn chư chúng sanh đẳng như nhất tử ，tâm hảo huệ thí thường lạc/nhạc thính pháp ，vô hữu xan tham ，cúng dường Sa môn Bà la môn đẳng cập chư bần bệnh ，tâm Vô yếm túc 。Vương hữu thường Pháp ，mỗi nhật thanh đán tiên tham phụ mẫu ，hậu khán bệnh nhân ，nhiên trì quốc vụ 。thời hữu bần nhân trọng bệnh cực khốn ，y nhân chiêm giả bất khẳng dữ dược ，giai vân định tử 。bệnh nhân ký văn tâm hoài khổ não ，bi khấp du hạnh/hành/hàng chí tịch tĩnh thành 。thời Vương xuân thời dữ chư quần thần hậu phi quyến thuộc dục du viên quán ，hạnh/hành/hàng nghệ thành môn ，thời bỉ bệnh nhân trụ trượng bi khấp ，quỵ bái Vương tiền bạch kỳ Vương viết ：『duy nguyện Đại Vương ，cứu ngã cứu ngã như thị bệnh khổ ，lệnh đắc mạng toàn 。』Vương ký kiến dĩ khởi đại từ bi ，hồi giá hoàn cung mạng đại thần viết ：『triệu ngã quốc nội sở hữu y nhân 。』Thần phụng Vương mạng ，toại tức triệu tập nhất thiết y nhân ，tiện tướng kiến Vương 。Vương hoán bệnh nhân cung tự thân khán ：『nhữ đẳng y nhân tất tu trì sái 。』chư y kiến dĩ bạch Đại Vương viết ：『quán thử nhân bệnh dược cực nan đắc 。』Vương tiện vấn viết ：『hà cố nan đắc ？』y đáp Vương ngôn ：『yếu tu nhất sanh bất giải sân nhân ，nhi thủ kỳ huyết chử chúc trì chi ，phương khả trừ sái 。như nhược/nhã bất đắc kỳ bệnh bất trừ 。』Vương ký văn dĩ tiện tác thị niệm ：『ngã ký bất năng cứu nhất nhân mạng ，dụng thử Vương vị cập thân mạng vi ？』khước tự quan sát ，『ngã nhất sanh lai vô hữu sân xứ/xử 。』tác thị niệm dĩ ，mạng kỳ nhũ mẫu tiện tức vấn viết ：『ngã ấu tiểu thời bất hữu sân bất ？』nhũ mẫu đáp ngôn ：『tự sanh bão Vương ngã thượng vô sân ，hà huống Vương thân ！』vị tướng vi định ，cánh vấn thân mẫu ：『nhi tự sanh lai kiến hữu sân bất ？』mẫu tiện báo viết ：『ký hoài Vương dĩ ngã thượng vô sân ，huống Vương tự thân ！』Vương ký văn dĩ hoan hỉ dũng dược ，tác như thị niệm ：『kim đắc dược da ？』cáo chư y nhân ：『ư ngã thân thượng ，ngũ xứ/xử hạ châm thứ thủ kỳ huyết 。』chư y bạch Vương ：『bệnh nhân ti hạ 、Vương thị quý thắng ，ngã kim bất cảm ư Vương thân thượng nhi triếp hạ châm 。』」 佛告諸苾芻：「一切菩薩善解世間種種事業。爾時國王起慈悲心，即自下針五處出血令器皆滿，便付醫人，即令作粥與病人食。是時國人見王慈悲善養黎庶，王子臣人后妃婇女一切國人悉皆啼泣，共相謂曰：『王愍一人不惜身命，棄捨我等今無依怙。』王既聞已報諸人曰：『汝勿懊惱，此非惡事。』爾時大王於其六月日日出血供其病人，是時國王漸加羸瘦身體無力。清淨諸天見王事已，作如是念：『此是賢劫菩薩身，若遣衰亡非是好事，我等以天威力方便，毛孔之中皆入甘露。』念已即與威力，王當可活、病人得差。諸天加威，王得平復，病人又差。王便更與病人五大好村。時彼病人寂靜城中，與其城內王臣宰貴身為同類，八方傳號。經於六月與病人血食乃得差，及以更賞五大好村。八方既聞此號皆悉怪念，來至彼城問彼病人曰：『實國王經六月中出血供養汝不？』彼病惡人即作無恩無報告諸人曰：『此之國王於我何益？身有惡血應合棄却，或以施人此有何怪？』然彼惡人出此語已，即於地中火出，燒此人家一切皆盡，彼之病人却得瘦病。」佛告諸苾芻：「彼國王者，今我身是。彼時病人無恩無報，今提婆達多是。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhất thiết Bồ Tát thiện giải thế gian chủng chủng sự nghiệp 。nhĩ thời Quốc Vương khởi từ bi tâm ，tức tự hạ châm ngũ xứ/xử xuất huyết lệnh khí giai mãn ，tiện phó y nhân ，tức lệnh tác chúc dữ bệnh nhân thực/tự 。Thị thời quốc nhân kiến Vương từ bi thiện dưỡng lê thứ ，Vương tử Thần nhân hậu phi cung nữ nhất thiết quốc nhân tất giai Đề khấp ，cộng tướng vị viết ：『Vương mẫn nhất nhân bất tích thân mạng ，khí xả ngã đẳng kim vô y hỗ 。』Vương ký văn dĩ báo chư nhân viết ：『nhữ vật áo não ，thử phi ác sự 。』nhĩ thời Đại Vương ư kỳ lục nguyệt nhật nhật xuất huyết cung/cúng kỳ bệnh nhân ，Thị thời Quốc Vương tiệm gia luy sấu thân thể vô lực 。thanh tịnh chư Thiên kiến Vương sự dĩ ，tác như thị niệm ：『thử thị hiền kiếp Bồ Tát thân ，nhược/nhã khiển suy vong phi thị hảo sự ，ngã đẳng dĩ Thiên uy lực phương tiện ，mao khổng chi trung giai nhập cam lồ 。』niệm dĩ tức dữ uy lực ，Vương đương khả hoạt 、bệnh nhân đắc sái 。chư Thiên gia uy ，Vương đắc bình phục ，bệnh nhân hựu sái 。Vương tiện cánh dữ bệnh nhân ngũ đại hảo thôn 。thời bỉ bệnh nhân tịch tĩnh thành trung ，dữ kỳ thành nội Vương Thần tể quý thân vi đồng loại ，bát phương truyền hiệu 。Kinh ư lục nguyệt dữ bệnh nhân huyết thực/tự nãi đắc sái ，cập dĩ cánh thưởng ngũ đại hảo thôn 。bát phương ký văn thử hiệu giai tất quái niệm ，lai chí bỉ thành vấn bỉ bệnh nhân viết ：『thật Quốc Vương Kinh lục nguyệt trung xuất huyết cúng dường nhữ bất ？』bỉ bệnh ác nhân tức tác vô ân vô báo cáo chư nhân viết ：『thử chi Quốc Vương ư ngã hà ích ？thân hữu ác huyết ưng hợp khí khước ，hoặc dĩ thí nhân thử hữu hà quái ？』nhiên bỉ ác nhân xuất thử ngữ dĩ ，tức ư địa trung hỏa xuất ，thiêu thử nhân gia nhất thiết giai tận ，bỉ chi bệnh nhân khước đắc sấu bệnh 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ Quốc Vương giả ，kim ngã thân thị 。bỉ thời bệnh nhân vô ân vô báo ，kim Đề bà đạt đa thị 。」 佛告諸苾芻：「此提婆達多復有無恩無報之行。汝等諦聽！往昔過去婆羅痆斯城，有一國王廣如前說，乃至王妃生一王子，顏貌端嚴，其色赤白頭面圓滿，猶如傘蓋。手臂垂下猶如象鼻，兩眉相連額廣鼻直，一切肢節悉皆圓足。彼生之時諸吉祥事悉皆現前，生已經於二十一日，一切眷屬皆來集會作諸喜樂。是時諸臣相共白言：『王子生時百千吉祥皆悉現前，因此立名號為善行。』廣說如上，乃至漸長。時彼善行性大慈悲，於諸有情生怜愍心，常樂布施，濟給沙門、婆羅門及諸貧窮遠行人等。爾時父王語善行言：『自今已後，不應如是恒行布施，我國庫藏不可供足。』是時王妃又生一子，彼子生時百千災厄不吉祥事，皆悉現前，乃至立號名為惡行。至彼長大。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thử Đề bà đạt đa phục hưũ vô ân vô báo chi hạnh/hành/hàng 。nhữ đẳng đế thính ！vãng tích quá khứ Bà la nhiếp tư thành ，hữu nhất Quốc Vương quảng như tiền thuyết ，nãi chí Vương phi sanh nhất Vương tử ，nhan mạo đoan nghiêm ，kỳ sắc xích bạch đầu diện viên mãn ，do như tản cái 。thủ tý thùy hạ do như tượng tị ，lượng (lưỡng) my tướng liên ngạch quảng Tỳ trực ，nhất thiết chi tiết tất giai viên túc 。bỉ sanh chi thời chư cát tường sự tất giai hiện tiền ，sanh dĩ Kinh ư nhị thập nhất nhật ，nhất thiết quyến thuộc giai lai tập hội tác chư thiện lạc 。Thị thời chư Thần tướng cọng bạch ngôn ：『Vương tử sanh thời bách thiên cát tường giai tất hiện tiền ，nhân thử lập danh hiệu vi thiện hạnh/hành/hàng 。』quảng thuyết như thượng ，nãi chí tiệm trường/trưởng 。thời bỉ thiện hạnh/hành/hàng tánh đại từ bi ，ư chư hữu tình sanh 怜mẫn tâm ，thường lạc/nhạc bố thí ，tế cấp Sa Môn 、Bà-la-môn cập chư bần cùng viễn hạnh/hành/hàng nhân đẳng 。nhĩ thời Phụ Vương ngữ thiện hạnh/hành/hàng ngôn ：『tự kim dĩ hậu ，bất ưng như thị hằng hạnh/hành/hàng bố thí ，ngã quốc khố tạng bất khả cung túc 。』Thị thời Vương phi hựu sanh nhất tử ，bỉ tử sanh thời bách thiên tai ách bất cát tường sự ，giai tất hiện tiền ，nãi chí lập hiệu danh vi ác hành 。chí bỉ trường đại 。」 佛告諸苾芻：「世間常法：行布施者，眾人喜愛名稱普聞。有異國王，聞其善行好行惠施，遂欲嫁女為善行妻，多與珍寶車乘僮僕作書遣使。詣婆羅痆斯國報其王知，王聞歡喜許共為婚。是時善行前白父王：『不欲費損父王庫藏，我今入海自求珍寶，得已娶妻。』王即聽許。善行見許，歡喜裝束辦糧欲去。惡行見已即作是念：『今此我兄，自他國人皆悉愛敬，入海採寶忽若得來，父王大臣一切國人倍生敬重，我父必當策為國主，我無國分。我今宜可設一方便隨彼入海伺求殺之，我身得迴。樂與不樂，父必策我以為太子。』作此念已，亦詣父所白父王曰：『我欲隨兄入海求寶。』王聞許之，惡行歡喜亦作裝束。是時善行，於其城內擊鼓搖鈴，遍告眾人：『我欲入海，有能去者，應辦糧食裝束隨行，我為商主，水陸阻難我皆能護，我皆能護使無怖畏，亦不輸稅。』作是語已，有五百人至太子所白太子言：『我等請隨太子。』于時取吉勝日，即便同去。廣說如前，乃至入海即告弟曰：『此舶海中忽逢難破，汝應捉我，不須恐怖。』惡行報云：『如兄所教。』舶遇好風遂至寶所。是時舶師告於太子及眾人曰：『汝等昔聞有珍寶渚，今此處是。有種種寶，隨其採取。』眾人聞已歡喜踊躍，即便下舡取種種寶，猶如麻麥滿其船中。善行太子取如意珠，繫其腰下迴船而還。欲至此岸，逢摩竭魚打破其船。是時惡行即捉其兄，船人珍寶皆悉漂失。唯有惡行，以兄威力得至此岸。善行用力既出海已疲極而睡，惡行守兄，遂見其兄腰下寶珠。即作是念：『兄得好珠我失所獲，我今應可刺兄目瞎，持珠獨還。』作是念已先盜取寶，便以棘針刺兄目瞎，棄之而去。善行無眼不知歸路，後牧牛人見已問云：『從何而來？』是時盲人具如上說。牧牛人知即起慈心，將歸家中。善行本性極善彈琴，在彼家內時為彈琴。牧牛人妻心生愛念，即起染欲語盲人云：『共我行私。』盲人聞已兩手掩耳白云：『勿出此語，我不欲聞。汝是我妹，何出此言？』」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thế gian thường Pháp ：hạnh/hành/hàng bố thí giả ，chúng nhân hỉ ái danh xưng phổ văn 。hữu dị Quốc Vương ，văn kỳ thiện hạnh/hành/hàng hảo hạnh/hành/hàng huệ thí ，toại dục giá nữ vi thiện hạnh/hành/hàng thê ，đa dữ trân bảo xa thừa đồng bộc tác thư khiển sử 。nghệ Bà la nhiếp tư quốc báo kỳ Vương tri ，Vương văn hoan hỉ hứa cọng vi hôn 。Thị thời thiện hạnh/hành/hàng tiền bạch Phụ Vương ：『bất dục phí tổn Phụ Vương khố tạng ，ngã kim nhập hải tự cầu trân bảo ，đắc dĩ thú thê 。』Vương tức thính hứa 。thiện hạnh/hành/hàng kiến hứa ，hoan hỉ trang thúc biện/bạn lương dục khứ 。ác hành kiến dĩ tức tác thị niệm ：『kim thử ngã huynh ，tự tha quốc nhân giai tất ái kính ，nhập hải thải bảo hốt nhược/nhã đắc lai ，Phụ Vương đại thần nhất thiết quốc nhân bội sanh kính trọng ，ngã phụ tất đương sách vi quốc chủ ，ngã vô quốc phần 。ngã kim nghi khả thiết nhất phương tiện tùy bỉ nhập hải tý cầu sát chi ，ngã thân đắc hồi 。lạc/nhạc dữ bất lạc/nhạc ，phụ tất sách ngã dĩ vi Thái-Tử 。』tác thử niệm dĩ ，diệc nghệ phụ sở bạch Phụ Vương viết ：『ngã dục tùy huynh nhập hải cầu bảo 。』Vương văn hứa chi ，ác hành hoan hỉ diệc tác trang thúc 。Thị thời thiện hạnh/hành/hàng ，ư kỳ thành nội kích cổ diêu/dao linh ，biến cáo chúng nhân ：『ngã dục nhập hải ，hữu năng khứ giả ，ưng biện/bạn lương thực/tự trang thúc tùy hạnh/hành/hàng ，ngã vi thương chủ ，thủy lục trở nạn/nan ngã giai năng hộ ，ngã giai năng hộ sử vô bố úy ，diệc bất du thuế 。』tác thị ngữ dĩ ，hữu ngũ bách nhân chí Thái-Tử sở bạch Thái-Tử ngôn ：『ngã đẳng thỉnh tùy Thái-Tử 。』vu thời thủ cát thắng nhật ，tức tiện đồng khứ 。quảng thuyết như tiền ，nãi chí nhập hải tức cáo đệ viết ：『thử bạc hải trung hốt phùng nạn/nan phá ，nhữ ưng tróc ngã ，bất tu khủng bố 。』ác hành báo vân ：『như huynh sở giáo 。』bạc ngộ hảo phong toại chí bảo sở 。Thị thời bạc sư cáo ư Thái-Tử cập chúng nhân viết ：『nhữ đẳng tích văn hữu trân bảo chử ，kim thử xứ thị 。hữu chủng chủng bảo ，tùy kỳ thải thủ 。』chúng nhân văn dĩ hoan hỉ dũng dược ，tức tiện hạ hang thủ chủng chủng bảo ，do như ma mạch mãn kỳ thuyền trung 。thiện hạnh/hành/hàng Thái-Tử thủ như ý châu ，hệ kỳ yêu hạ hồi thuyền nhi hoàn 。dục chí thử ngạn ，phùng ma kiệt ngư đả phá kỳ thuyền 。Thị thời ác hành tức tróc kỳ huynh ，thuyền nhân trân bảo giai tất phiêu thất 。duy hữu ác hành ，dĩ huynh uy lực đắc chí thử ngạn 。thiện hạnh/hành/hàng dụng lực ký xuất hải dĩ bì cực nhi thụy ，ác hành thủ huynh ，toại kiến kỳ huynh yêu hạ bảo châu 。tức tác thị niệm ：『huynh đắc hảo châu ngã thất sở hoạch ，ngã kim ưng khả thứ huynh mục hạt ，trì châu độc hoàn 。』tác thị niệm dĩ tiên đạo thủ bảo ，tiện dĩ cức châm thứ huynh mục hạt ，khí chi nhi khứ 。thiện hạnh/hành/hàng vô nhãn bất tri quy lộ ，hậu mục ngưu nhân kiến dĩ vấn vân ：『tùng hà nhi lai ？』Thị thời manh nhân cụ như thượng thuyết 。mục ngưu nhân tri tức khởi từ tâm ，tướng quy gia trung 。thiện hạnh/hành/hàng bổn tánh cực thiện đạn cầm ，tại bỉ gia nội thời vi đạn cầm 。mục ngưu nhân thê tâm sanh ái niệm ，tức khởi nhiễm dục ngữ manh nhân vân ：『cọng ngã hạnh/hành/hàng tư 。』manh nhân văn dĩ lưỡng thủ yểm nhĩ bạch vân ：『vật xuất thử ngữ ，ngã bất dục văn 。nhữ thị ngã muội ，hà xuất thử ngôn ？』」 佛告諸苾芻：「世間常法：一切有情心貪欲色，若不相隨各生瞋恚。時彼婦人見不遂意，即生瞋恨起心謗染，告其夫云：『彼無目人欲婬穢我，如何家內養此惡人？』」佛復告諸苾芻：「世間常法：一切有情於所愛妻，被人侵污心生瞋惱，比一切怨此怨為重。由此因緣其牧牛人聞妻語已，於無目人起重瞋恨，復作是念：『此人重罪，今見無目，即是受報，不須殺害，但驅令出。』作此念已即便驅出。其無目人抱琴而去，巡歷城邑乞求活命。後時父王既崩之後，其弟惡行即紹王位，無目之人漸次乞求，至妻國城。其妻年長，諸國王子皆從競索，女之父王告其女曰：『先嫁汝時，善行王子入海船沒而死。今有王子等競來索汝，如不嫁汝，恐諸王子心懷瞋恨。是故我今共汝平章，汝心若為？』女白王曰：『唯願父王，勅國內人，嚴淨城邑集諸國人，女自簡選。』父王允女所請，遂勅境內及諸外國：『我有一女今欲出嫁，集諸國人自簡駙馬。』遂即嚴飾城隍如歡喜園，即令擊鼓宣告：『現在城中所有人眾，及四遠來者，王女求夫隨情選擇，君等隨力莊飾，皆來集會。』至明清旦嚴飾王女，與諸婇女相隨而出，如歡喜園中吉祥天女處妙花林，遂於城中百千萬數大眾之中，次第巡行自求夫主。其時善行立在一邊彈琴而住，有情業力因緣會合，共相遭遇。聞彼琴聲心生戀慕，即以花鬘遙擲其上，告言：『此人是我夫主。』時諸大眾各生憂惱，共出嫌言：『今此眾內有多豪族，諸方貴勝王子大臣年華可愛，及此城內美妙男子，如何棄此而取盲人以為夫主？』時王近臣見此事已，心懷憂惱，便入白王：『王隨女情求得夫主。』王問：『如何？』答言：『眼瞎。』王聞愁惱，喚女來問：『少女何意？今此城中多有賢人貴勝宰輔大臣及四遠來男子非一，何因不愛而取盲人？』女答父云：『我愛於此。』王曰：『若爾，宜應就彼。何故住斯？』女即詣彼告言：『仁是我夫。』答曰：『汝為非理，作此思惟，共餘男子而為交耶？』女曰：『仁者，我無此心作如是事。』問曰：『如何得知？』女即懇誠發實信語：『仁今證實我心如念：「善行王子及於仁處，情生樂欲無異心者，願仁一目平復如故。」』而此少女發實語時，盲人一目便即開明，告曰：『賢女！我是善行，被弟惡行而於我處為無利事。』女曰：『何以得知仁是善行？』即發實語作如是言：『我被惡行刺我眼時，我心於彼而無少恨。斯言若實，我之一目平復如故。』說實語時雙眼明照。是時王女即將善行詣父王處，白言：『此是我夫。』王乃不信，女便向王具說前事。王甚奇怪，即令大禮共成婚媾已，多嚴兵馬，令其善行還到本城，驅彼惡行，冊立善行紹繼父位。汝等苾芻，於汝意云何。善行王子豈異人乎？即我身是。其惡行者，今提婆達多是。非但今時無有報恩，往昔之時亦復如是。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thế gian thường Pháp ：nhất thiết hữu tình tâm tham dục sắc ，nhược/nhã bất tướng tùy các sanh sân khuể 。thời bỉ phụ nhân kiến bất toại ý ，tức sanh sân hận khởi tâm báng nhiễm ，cáo kỳ phu vân ：『bỉ vô mục nhân dục dâm uế ngã ，như hà gia nội dưỡng thử ác nhân ？』」Phật phục cáo chư Bí-sô ：「thế gian thường Pháp ：nhất thiết hữu tình ư sở ái thê ，bị nhân xâm ô tâm sanh sân não ，bỉ nhất thiết oán thử oán vi trọng 。do thử nhân duyên kỳ mục ngưu nhân văn thê ngữ dĩ ，ư vô mục nhân khởi trọng sân hận ，phục tác thị niệm ：『thử nhân trọng tội ，kim kiến vô mục ，tức thị thọ/thụ báo ，bất tu sát hại ，đãn khu lệnh xuất 。』tác thử niệm dĩ tức tiện khu xuất 。kỳ vô mục nhân bão cầm nhi khứ ，tuần lịch thành ấp khất cầu hoạt mạng 。hậu thời Phụ Vương ký băng chi hậu ，kỳ đệ ác hành tức thiệu Vương vị ，vô mục chi nhân tiệm thứ khất cầu ，chí thê quốc thành 。kỳ thê niên trường/trưởng ，chư quốc Vương tử giai tùng cạnh tác/sách ，nữ chi Phụ Vương cáo kỳ nữ viết ：『tiên giá nhữ thời ，thiện hạnh/hành/hàng Vương tử nhập hải thuyền một nhi tử 。kim hữu Vương tử đẳng cạnh lai tác/sách nhữ ，như bất giá nhữ ，khủng chư Vương tử tâm hoài sân hận 。thị cố ngã kim cọng nhữ bình chương ，nhữ tâm nhược/nhã vi ？』nữ bạch Vương viết ：『duy nguyện Phụ Vương ，sắc quốc nội nhân ，nghiêm tịnh thành ấp tập chư quốc nhân ，nữ tự giản tuyển 。』Phụ Vương duẫn nữ sở thỉnh ，toại sắc cảnh nội cập chư ngoại quốc ：『ngã hữu nhất nữ kim dục xuất giá ，tập chư quốc nhân tự giản phụ mã 。』toại tức nghiêm sức thành hoàng như hoan hỉ viên ，tức lệnh kích cổ tuyên cáo ：『hiện tại thành trung sở hữu nhân chúng ，cập tứ viễn lai giả ，Vương nữ cầu phu tùy tình tuyển trạch ，quân đẳng tùy lực trang sức ，giai lai tập hội 。』chí minh thanh đán nghiêm sức Vương nữ ，dữ chư cung nữ tướng tùy nhi xuất ，như hoan hỉ viên trung Cát tường Thiên nữ xứ/xử diệu hoa lâm ，toại ư thành trung bách thiên vạn số Đại chúng chi trung ，thứ đệ tuần hạnh/hành/hàng tự cầu phu chủ 。kỳ thời thiện hạnh/hành/hàng lập tại nhất biên đạn cầm nhi trụ/trú ，hữu tình nghiệp lực nhân duyên hội hợp ，cộng tướng tao ngộ 。văn bỉ cầm thanh tâm sanh luyến mộ ，tức dĩ hoa man dao trịch kỳ thượng ，cáo ngôn ：『thử nhân thị ngã phu chủ 。』thời chư Đại chúng các sanh ưu não ，cọng xuất hiềm ngôn ：『kim thử chúng nội hữu đa hào tộc ，chư phương quý thắng Vương tử đại thần niên hoa khả ái ，cập thử thành nội mỹ diệu nam tử ，như hà khí thử nhi thủ manh nhân dĩ vi phu chủ ？』thời Vương cận Thần kiến thử sự dĩ ，tâm hoài ưu não ，tiện nhập bạch Vương ：『Vương tùy nữ tình cầu đắc phu chủ 。』Vương vấn ：『như hà ？』đáp ngôn ：『nhãn hạt 。』Vương văn sầu não ，hoán nữ lai vấn ：『thiểu nữ hà ý ？kim thử thành trung đa hữu hiền nhân quý thắng tể phụ đại thần cập tứ viễn lai nam tử phi nhất ，hà nhân bất ái nhi thủ manh nhân ？』nữ đáp phụ vân ：『ngã ái ư thử 。』Vương viết ：『nhược nhĩ ，nghi ưng tựu bỉ 。hà cố trụ/trú tư ？』nữ tức nghệ bỉ cáo ngôn ：『nhân thị ngã phu 。』đáp viết ：『nhữ vi phi lý ，tác thử tư tánh ，cọng dư nam tử nhi vi giao da ？』nữ viết ：『nhân giả ，ngã vô thử tâm tác như thị sự 。』vấn viết ：『như hà đắc tri ？』nữ tức khẩn thành phát thật tín ngữ ：『nhân kim chứng thật ngã tâm như niệm ：「thiện hạnh/hành/hàng Vương tử cập ư nhân xứ/xử ，Tình sanh lạc/nhạc dục vô dị tâm giả ，nguyện nhân nhất mục bình phục như cố 。」』nhi thử thiểu nữ phát thật ngữ thời ，manh nhân nhất mục tiện tức khai minh ，cáo viết ：『hiền nữ ！ngã thị thiện hạnh/hành/hàng ，bị đệ ác hành nhi ư ngã xứ/xử vi vô lợi sự 。』nữ viết ：『hà dĩ đắc tri nhân thị thiện hạnh/hành/hàng ？』tức phát thật ngữ tác như thị ngôn ：『ngã bị ác hành thứ ngã nhãn thời ，ngã tâm ư bỉ nhi vô thiểu hận 。tư ngôn nhược/nhã thật ，ngã chi nhất mục bình phục như cố 。』thuyết thật ngữ thời song nhãn minh chiếu 。Thị thời Vương nữ tức tướng thiện hạnh/hành/hàng nghệ Phụ Vương xứ/xử ，bạch ngôn ：『thử thị ngã phu 。』Vương nãi bất tín ，nữ tiện hướng Vương cụ thuyết tiền sự 。Vương thậm kì quái ，tức lệnh Đại lễ cọng thành hôn cấu dĩ ，đa nghiêm binh mã ，lệnh kỳ thiện hạnh/hành/hàng hoàn đáo bổn thành ，khu bỉ ác hành ，sách lập thiện hạnh/hành/hàng thiệu kế phụ vị 。nhữ đẳng Bí-sô ，ư nhữ ý vân hà 。thiện hạnh/hành/hàng Vương tử khởi dị nhân hồ ？tức ngã thân thị 。kỳ ác hành giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。phi đãn kim thời vô hữu báo ân ，vãng tích chi thời diệc phục như thị 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十五 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập ngũ 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十六 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập lục 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛言：「復聽提婆達多往昔之時無有恩報。乃往古昔有一王都，人民熾盛安隱豐樂。王有四子：一名大枝、二名副枝、三名隨枝、四名小枝。其四王子年漸長大，皆娶隣國王女以之為妻，共於父所興逆害心。父覺知已擯令出國，各將妻去，行至曠野路糧皆盡，共立惡制，可殺一妻取肉充食，用濟身命得出長途。于時小枝作如是念：『寧可自死，不斷他命。更無餘計，宜將己妻密走他國。』作是念已，將妻逃走。飢渴所逼，妻便困乏不能前進，告其夫曰：『聖子！我命將終無由涉路。』小枝作念：『我於羅剎惡伴存彼軀命，於此而終深可傷惜。』即割髀肉與食，又刺臂血令飲。妻食肉血，漸漸徐行至一山谷，採拾根菓以濟身命。於其山間有大河水，時有一人因遭怨賊截其手足，擲著河中作苦惱聲，隨流而去。小枝因出聞苦叫聲，生悲愍心尋聲往覓，遂見一人隨水流下，即入河中背負令出，置河岸上。見手足俱無，情懷痛切，問言：『善男子！爾因何事遭斯苦楚？』其人具以事答。小枝報曰：『汝今雖苦勿生憂怖。』將根菓令食，便語妻曰：『可生慈念看養此人。』既蒙恩養瘡苦漸差，其婦於彼情生愛著，頻頻就彼共作言談。菩薩稟性少行欲染，雖時聚會無解婬情。然此山中所有根果，由菩薩威力悉皆精妙，婦人食已彌益邪心，至其人所求行非法。彼便不許，答曰：『我幾命斷幸蒙見濟，共為惡事便是棄恩，汝夫若知定分身首。』婦數求及被煩惱逼，遂共交通深生愛著，不欲暫離，於其本夫心無戀樂。彼雖遣去亦不見隨，便作是念：『今此女人於我耽著，私通他婦乃是大怨，我定遭苦。』即共籌議告其婦曰：『夫若知我行非法者，必當斷命，此不須疑。』女人聞說以之為然，當設餘計。女人耶智不學而知，即以衣纏頭枕石而臥。小枝採菓還至其傍，見有異狀問言：『賢首！有何所苦？』答言：『聖子！頭甚苦痛。』小枝報曰：『欲何所作？』女密懷計生此惡心告其夫曰：『我先頭痛，醫與石栢塗頭即差。』小枝報曰：『何處得有？我往求覓。』女曰：『於彼崖下於山澗邊，見有斯藥；既其懸絕，尋索而下我在上持。』彼是大人，為性質直不懷邪偽，報言：『可爾。』以索繫腰懸崖而下，欲採其藥，妻遂放索落崖墮水。由彼有情有長命報合紹王位，落崖不死，隨水漂流至王都所。屬彼國主無子命終，臣佐國民共為籌議：『王既無子今已命終，我等立誰紹繼其位？』喚諸相師，令覓一人堪為王者。時諸相師四方求覓，如有頌曰： Phật ngôn ：「phục thính Đề bà đạt đa vãng tích chi thời vô hữu ân báo 。nãi vãng cổ tích hữu nhất Vương đô ，nhân dân sí thịnh an ổn phong lạc/nhạc 。Vương hữu tứ tử ：nhất danh Đại chi 、nhị danh phó chi 、tam danh tùy chi 、tứ danh tiểu chi 。kỳ tứ Vương tử niên tiệm trường đại ，giai thú lân Quốc Vương nữ dĩ chi vi thê ，cọng ư phụ sở hưng nghịch hại tâm 。phụ giác tri dĩ bấn lệnh xuất quốc ，các tướng thê khứ ，hạnh/hành/hàng chí khoáng dã lộ lương giai tận ，cọng lập ác chế ，khả sát nhất thê thủ nhục sung thực/tự ，dụng tế thân mạng đắc xuất trường/trưởng đồ 。vu thời tiểu chi tác như thị niệm ：『ninh khả tự tử ，bất đoạn tha mạng 。cánh vô dư kế ，nghi tướng kỷ thê mật tẩu tha quốc 。』tác thị niệm dĩ ，tướng thê đào tẩu 。cơ khát sở bức ，thê tiện khốn phạp bất năng tiền tiến/tấn ，cáo kỳ phu viết ：『Thánh tử ！ngã mạng tướng chung vô do thiệp lộ 。』tiểu chi tác niệm ：『ngã ư La-sát ác bạn tồn bỉ khu mạng ，ư thử nhi chung thâm khả thương tích 。』tức cát bễ nhục dữ thực/tự ，hựu thứ tý huyết lệnh ẩm 。thê thực nhục huyết ，tiệm tiệm từ hạnh/hành/hàng chí nhất sơn cốc ，thải thập căn quả dĩ tế thân mạng 。ư kỳ sơn gian hữu đại hà thủy ，thời hữu nhất nhân nhân tao oán tặc tiệt kỳ thủ túc ，trịch trước/trứ hà trung tác khổ não thanh ，tùy lưu nhi khứ 。tiểu chi nhân xuất văn khổ khiếu thanh ，sanh bi mẫn tâm tầm thanh vãng mịch ，toại kiến nhất nhân tùy thủy lưu hạ ，tức nhập hà trung bối phụ lệnh xuất ，trí hà ngạn thượng 。kiến thủ túc câu vô ，Tình hoài thống thiết ，vấn ngôn ：『Thiện nam tử ！nhĩ nhân hà sự tao tư khổ sở ？』kỳ nhân cụ dĩ sự đáp 。tiểu chi báo viết ：『nhữ kim tuy khổ vật sanh ưu bố 。』tướng căn quả lệnh thực/tự ，tiện ngữ thê viết ：『khả sanh từ niệm khán dưỡng thử nhân 。』ký mông ân dưỡng sang khổ tiệm sái ，kỳ phụ ư bỉ Tình sanh ái trước ，tần tần tựu bỉ cọng tác ngôn đàm 。Bồ Tát bẩm tánh thiểu hạnh/hành/hàng dục nhiễm ，tuy thời tụ hội vô giải dâm Tình 。nhiên thử sơn trung sở hữu căn quả ，do Bồ Tát uy lực tất giai tinh diệu ，phụ nhân thực/tự dĩ di ích tà tâm ，chí kỳ nhân sở cầu hạnh/hành/hàng phi pháp 。bỉ tiện bất hứa ，đáp viết ：『ngã kỷ mạng đoạn hạnh mông kiến tế ，cọng vi ác sự tiện thị khí ân ，nhữ phu nhược/nhã tri định phần thân thủ 。』phụ số cầu cập bị phiền não bức ，toại cọng giao thông thâm sanh ái trước ，bất dục tạm ly ，ư kỳ bổn phu tâm vô luyến lạc/nhạc 。bỉ tuy khiển khứ diệc bất kiến tùy ，tiện tác thị niệm ：『kim thử nữ nhân ư ngã đam trước ，tư thông tha phụ nãi thị Đại oán ，ngã định tao khổ 。』tức cọng trù nghị cáo kỳ phụ viết ：『phu nhược/nhã tri ngã hạnh/hành/hàng phi pháp giả ，tất đương đoạn mạng ，thử bất tu nghi 。』nữ nhân văn thuyết dĩ chi vi nhiên ，đương thiết dư kế 。nữ nhân da trí bất học nhi tri ，tức dĩ y triền đầu chẩm thạch nhi ngọa 。tiểu chi thải quả hoàn chí kỳ bàng ，kiến hữu dị trạng vấn ngôn ：『Hiền Thủ ！hữu hà sở khổ ？』đáp ngôn ：『Thánh tử ！đầu thậm khổ thống 。』tiểu chi báo viết ：『dục hà sở tác ？』nữ mật hoài kế sanh thử ác tâm cáo kỳ phu viết ：『ngã tiên đầu thống ，y dữ thạch bách đồ đầu tức sái 。』tiểu chi báo viết ：『hà xứ/xử đắc hữu ？ngã vãng cầu mịch 。』nữ viết ：『ư bỉ nhai hạ ư sơn giản biên ，kiến hữu tư dược ；ký kỳ huyền tuyệt ，tầm tác/sách nhi hạ ngã tại thượng trì 。』bỉ thị đại nhân ，vi tánh chất trực bất hoài tà ngụy ，báo ngôn ：『khả nhĩ 。』dĩ tác/sách hệ yêu huyền nhai nhi hạ ，dục thải kỳ dược ，thê toại phóng tác/sách lạc nhai đọa thủy 。do bỉ hữu Tình hữu trường/trưởng mạng báo hợp thiệu Vương vị ，lạc nhai bất tử ，tùy thủy phiêu lưu chí Vương đô sở 。chúc bỉ quốc chủ vô tử mạng chung ，Thần tá quốc dân cọng vi trù nghị ：『Vương ký vô tử kim dĩ mạng chung ，ngã đẳng lập thùy thiệu kế kỳ vị ？』hoán chư tướng sư ，lệnh mịch nhất nhân kham vi Vương giả 。thời chư tướng sư tứ phương cầu mịch ，như hữu tụng viết ： 「『假令經百劫， 「『giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。』 quả báo hoàn tự thọ 。』 「是時小枝由其業熟合受王位，從水而出坐在崖邊。然菩薩威德，所住之處光彩異常。時諸相師因遊至彼，見此大人有王瑞相，咸皆歡喜往告諸臣曰：『我等求得大人，具王瑞相，堪為國主。』諸臣聞已，即令國人嚴飾城隍，備其大禮，選擇吉日共冊為王。然未有國后，諸臣告令諸國貴族，若有端正好女，各令嚴飾將赴王都，稱王意者納之為后。王緣女人遭大苦惱，深生厭離無心顧眄。諸臣啟言：『大王當知！國后若無，斷王繼嗣，諸方美女咸集於茲，欲冊為后及諸婇女。』王亦不許，說女人過患。福德有情所在之處，花菓飲食悉皆甘美多有氣力；爾時菩薩落崖已後，於其山中花菓根莖並悉不生，設有生者苦澁無味。彼二惡人由諸根菓無氣力故，漸漸羸弱不能存濟。時彼惡女，即便荷負無手足人，從山而出，入諸聚落巡行告乞。若他見問：『此是何人？』報言：『此是我夫。』雖復如是形容，更無他意。然而國法，若有女人事夫貞謹，人多敬重皆為供養。此女到處多饒飲食，如是遊歷漸至王都。諸人聞已皆悉嗟歎，或有心生喜樂出外遙觀。城中諸人見斯事已，謂其方便共起譏嫌：『王說女人有多過患，豈不見此貞謹婦人，無手足夫肩上擔負，巡門告乞以相濟給。』時守門人見如上事，具奏王知。王聞是語勅令喚入，女人入內，王既見已即便微笑，而說頌曰： 「Thị thời tiểu chi do kỳ nghiệp thục hợp thọ/thụ Vương vị ，tùng thủy nhi xuất tọa tại nhai biên 。nhiên Bồ Tát uy đức ，sở trụ chi xứ/xử quang thải dị thường 。thời chư tướng sư nhân du chí bỉ ，kiến thử Đại nhân hữu Vương thụy tướng ，hàm giai hoan hỉ vãng cáo chư Thần viết ：『ngã đẳng cầu đắc đại nhân ，cụ Vương thụy tướng ，kham vi quốc chủ 。』chư Thần văn dĩ ，tức lệnh quốc nhân nghiêm sức thành hoàng ，bị kỳ Đại lễ ，tuyển trạch cát nhật cọng sách vi Vương 。nhiên vị hữu quốc hậu ，chư Thần cáo lệnh chư quốc quý tộc ，nhược hữu đoan chánh hảo nữ ，các lệnh nghiêm sức tướng phó Vương đô ，xưng Vương ý giả nạp chi vi hậu 。Vương duyên nữ nhân tao đại khổ não ，thâm sanh yếm ly vô tâm cố miện 。chư Thần khải ngôn ：『Đại Vương đương tri ！quốc hậu nhược/nhã vô ，đoạn Vương kế tự ，chư phương mỹ nữ hàm tập ư tư ，dục sách vi hậu cập chư cung nữ 。』Vương diệc bất hứa ，thuyết nữ nhân quá hoạn 。phước đức hữu tình sở tại chi xứ/xử ，hoa quả ẩm thực tất giai cam mỹ đa hữu khí lực ；nhĩ thời Bồ Tát lạc nhai dĩ hậu ，ư kỳ sơn trung hoa quả căn hành tịnh tất bất sanh ，thiết hữu sanh giả khổ sáp vô vị 。bỉ nhị ác nhân do chư căn quả vô khí lực cố ，tiệm tiệm luy nhược bất năng tồn tế 。thời bỉ ác nữ ，tức tiện hà phụ vô thủ túc nhân ，tùng sơn nhi xuất ，nhập chư tụ lạc tuần hạnh/hành/hàng cáo khất 。nhược/nhã tha kiến vấn ：『thử thị hà nhân ？』báo ngôn ：『thử thị ngã phu 。』tuy phục như thị hình dung ，cánh vô tha ý 。nhiên nhi quốc Pháp ，nhược hữu nữ nhân sự phu trinh cẩn ，nhân đa kính trọng giai vi cúng dường 。thử nữ đáo xứ/xử đa nhiêu ẩm thực ，như thị du lịch tiệm chí Vương đô 。chư nhân văn dĩ giai tất ta thán ，hoặc hữu tâm sanh thiện lạc xuất ngoại dao quán 。thành trung chư nhân kiến tư sự dĩ ，vị kỳ phương tiện cọng khởi ky hiềm ：『Vương thuyết nữ nhân hữu đa quá hoạn ，khởi bất kiến thử trinh cẩn phụ nhân ，vô thủ túc phu kiên thượng đam/đảm phụ ，tuần môn cáo khất dĩ tướng tế cấp 。』thời thủ môn nhân kiến như thượng sự ，cụ tấu Vương tri 。Vương văn thị ngữ sắc lệnh hoán nhập ，nữ nhân nhập nội ，Vương ký kiến dĩ tức tiện vi tiếu ，nhi thuyết tụng viết ： 「『食髀肉充飢， 「『thực/tự bễ nhục sung cơ ， 飲我血濟渴； ẩm ngã huyết tế khát ； 肩負肉團行， kiên phụ nhục đoàn hạnh/hành/hàng ， 何處有貞謹？ hà xứ/xử hữu trinh cẩn ？ 惡計求石栢， ác kế cầu thạch bách ， 冀我落崖亡； kí ngã lạc nhai vong ； 肩負肉團行， kiên phụ nhục đoàn hạnh/hành/hàng ， 何處有貞謹？』 hà xứ/xử hữu trinh cẩn ？』 「時此女人聞王斯頌，情懷羞恥即便低頭。諸臣聞頌不知其緣，白言：『大王！所說之頌是何義利？』王為諸臣次第廣說。城中人民嫌此女人，共唱為惡擯令出國。」佛告諸苾芻：「於意云何？乃往昔時小枝者，豈異人乎？我今即是。其女人者，今提婆達多是。非但今時無有恩報，過去之世亦復如然。 「thời thử nữ nhân văn Vương tư tụng ，Tình hoài tu sỉ tức tiện đê đầu 。chư Thần văn tụng bất tri kỳ duyên ，bạch ngôn ：『Đại Vương ！sở thuyết chi tụng thị hà nghĩa lợi ？』Vương vi chư Thần thứ đệ quảng thuyết 。thành trung nhân dân hiềm thử nữ nhân ，cọng xướng vi ác bấn lệnh xuất quốc 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「ư ý vân hà ？nãi vãng tích thời tiểu chi giả ，khởi dị nhân hồ ？ngã kim tức thị 。kỳ nữ nhân giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。phi đãn kim thời vô hữu ân báo ，quá khứ chi thế diệc phục như nhiên 。 「汝等苾芻，復當諦聽，提婆達多無恩無報。乃往古昔有一王都，王名自在友，人民熾盛安隱豐樂，正法治化信重賢良，自利利他常懷大悲恒求妙法，於諸黎庶深有戀慕。後於異時妃誕一子，形儀端正殊妙可觀，顏色光晃如真金鋌，頭有傘髻，手臂纖長，額廣平正，雙眉相連，鼻高且直，諸根具足。親族立字名自在，蕳付八乳母，年漸長大令遣入學，算計謀策印文祕字無不該練，工巧技藝悉皆通達，所謂象馬車步乘馭善巧工射干戈，無不備悉。其自在童子，敬信賢良情懷仁讓，自利利人是其本行，常有悲愍普愛黎元，捨去慳貪修行惠施。所有財貨無一慳心，舉國知聞悉皆傾慕，四方遠近百踰膳那所有孤貧盡來臻湊，皆令無乏咸起歡心。菩薩曾於一時，乘車出遊趣芳園內，其車皆以金銀、琉璃、硨磲、碼碯、天帝青寶共為嚴飾，皆以微妙栴檀而為轅軛，於其車上皆以師子虎豹之皮而為莊嚴，點諸寶珮，見者愛樂，駕以駟馬，其疾如風趣於園所。時有聰明智慧大婆羅門，來告童子曰： 「nhữ đẳng Bí-sô ，phục đương đế thính ，Đề bà đạt đa vô ân vô báo 。nãi vãng cổ tích hữu nhất Vương đô ，Vương danh tự tại hữu ，nhân dân sí thịnh an ổn phong lạc/nhạc ，chánh pháp trì hóa tín trọng hiền lương ，tự lợi lợi tha thường hoài đại bi hằng cầu diệu pháp ，ư chư lê thứ thâm hữu luyến mộ 。hậu ư dị thời phi đản nhất tử ，hình nghi đoan chánh thù diệu khả quán ，nhan sắc quang hoảng như chân kim đĩnh ，đầu hữu tản kế ，thủ tý tiêm trường/trưởng ，ngạch quảng bình chánh ，song my tướng liên ，Tỳ cao thả trực ，chư căn cụ túc 。thân tộc lập tự danh tự tại ，蕳phó bát nhũ mẫu ，niên tiệm trường đại lệnh khiển nhập học ，toán kế mưu sách ấn văn bí tự vô bất cai luyện ，công xảo kỹ nghệ tất giai thông đạt ，sở vị tượng mã xa bộ thừa ngự thiện xảo công xạ can qua ，vô bất bị tất 。kỳ tự tại Đồng tử ，kính tín hiền lương Tình hoài nhân nhượng ，tự lợi lợi nhân thị kỳ bổn hạnh/hành/hàng ，thường hữu bi mẫn phổ ái lê nguyên ，xả khứ xan tham tu hành huệ thí 。sở hữu tài hóa vô nhất xan tâm ，cử quốc tri văn tất giai khuynh mộ ，tứ phương viễn cận bách du thiện na sở hữu cô bần tận lai trăn thấu ，giai lệnh vô phạp hàm khởi hoan tâm 。Bồ Tát tằng ư nhất thời ，thừa xa xuất du thú phương viên nội ，kỳ xa giai dĩ kim ngân 、lưu ly 、xa cừ 、mã não 、Thiên đế thanh bảo cọng vi nghiêm sức ，giai dĩ vi diệu chiên đàn nhi vi viên ách ，ư kỳ xa thượng giai dĩ sư tử hổ báo chi bì nhi vi trang nghiêm ，điểm chư bảo bội ，kiến giả ái lạc ，giá dĩ tứ mã ，kỳ tật như phong thú ư viên sở 。thời hữu thông minh trí tuệ đại Bà la môn ，lai cáo Đồng tử viết ： 「『應知世間人， 「『ưng tri thế gian nhân ， 皆聞汝行施； giai văn nhữ hạnh/hành/hàng thí ； 寶車雖愛重， bảo xa tuy ái trọng ， 應施婆羅門。』 ưng thí Bà-la-môn 。』 「爾時菩薩聞是語已，即疾下車生歡喜心，便指其車告婆羅門曰： 「nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，tức tật hạ xa sanh hoan hỉ tâm ，tiện chỉ kỳ xa cáo Bà-la-môn viết ： 「『我今捨寶車， 「『ngã kim xả bảo xa ， 喜施婆羅門； hỉ thí Bà-la-môn ； 願我捨三有， nguyện ngã xả tam hữu ， 趣無上菩提。』 thú vô thượng Bồ-đề 。』 「時婆羅門既得車馬，乘之而去。菩薩又於一時乘大白象，名曰王增長，色白如珂雪及白銀花，七支圓滿眾相具足，皆善安住，猶如帝釋翳羅跋拏，行步庠序人所樂見。與諸眷屬并諸僕從，咸共圍遶，譬如滿月耀於星漢。又復屬以三春之際，雜花叢發泉池清澈眾鳥和鳴，菩薩于時欲往芳園暫為遊戲。時有他國怨敵告婆羅門，令從菩薩乞大白象。時婆羅門即從菩薩舉手而乞，并說頌曰： 「thời Bà-la-môn ký đắc xa mã ，thừa chi nhi khứ 。Bồ Tát hựu ư nhất thời thừa Đại bạch tượng ，danh viết Vương tăng trưởng ，sắc bạch như kha tuyết cập bạch ngân hoa ，thất chi viên mãn chúng tướng cụ túc ，giai thiện an trụ ，do như Đế Thích ế La bạt nã ，hạnh/hành/hàng bộ tường tự nhân sở lạc/nhạc kiến 。dữ chư quyến chúc tinh chư bộc tùng ，hàm cọng vi nhiễu ，thí như mãn nguyệt diệu ư tinh hán 。hựu phục chúc dĩ tam xuân chi tế ，tạp hoa tùng phát tuyền trì thanh triệt chúng điểu hòa minh ，Bồ Tát vu thời dục vãng phương viên tạm vi du hí 。thời hữu tha quốc oán địch cáo Bà-la-môn ，lệnh tùng Bồ Tát khất Đại bạch tượng 。thời Bà-la-môn tức tùng Bồ Tát cử thủ nhi khất ，tinh thuyết tụng viết ： 「『諸有人天眾， 「『chư hữu nhân Thiên Chúng ， 咸同好施名； hàm đồng hảo thí danh ； 所乘大白象， sở thừa Đại bạch tượng ， 宜與我將去。』 nghi dữ ngã tướng khứ 。』 「爾時菩薩聞是語已，即疾疾下象生歡喜心，便指其象告婆羅門曰： 「nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，tức tật tật hạ tượng sanh hoan hỉ tâm ，tiện chỉ kỳ tượng cáo Bà-la-môn viết ： 「『我今捨白象， 「『ngã kim xả bạch tượng ， 喜施婆羅門； hỉ thí Bà-la-môn ； 願出三有流， nguyện xuất tam hữu lưu ， 速趣菩提岸。』 tốc thú Bồ-đề ngạn 。』 「時有諸臣奏父王曰：『自在太子今以增長大象施與他國怨讎婆羅門。』王聞是語生大瞋怒，便勅使者令喚自在太子。既至，王便告言：『汝今不應住我國內。』太子聞是語已便自念言：『父今捨我，我今為求無上菩提利益一切，被智慧鎧捨此大象。』復作念言：『我今若在家者，必是不能隨情捨施，宜應往山林堅持戒行。是故今可捨其家緣獨居林藪，有往乞者誓不違逆。』是時菩薩作是念已，便還本宮具告妃知。妃既聞已，恐離夫故心懷悲苦，即便合掌白菩薩言：『聖子！若如是者，我亦隨去往山林中，我終不能須臾之間暫相捨離，若乖離者我命不存。』便說伽他告菩薩曰： 「thời hữu chư Thần tấu Phụ Vương viết ：『tự tại Thái-Tử kim dĩ tăng trường đại tượng thí dữ tha quốc oán thù Bà-la-môn 。』Vương văn thị ngữ sanh Đại sân nộ ，tiện sắc sử giả lệnh hoán tự tại Thái-Tử 。ký chí ，Vương tiện cáo ngôn ：『nhữ kim bất ưng trụ/trú ngã quốc nội 。』Thái-Tử văn thị ngữ dĩ tiện tự niệm ngôn ：『phụ kim xả ngã ，ngã kim vi cầu vô thượng Bồ-đề lợi ích nhất thiết ，bị trí tuệ khải xả thử đại tượng 。』phục tác niệm ngôn ：『ngã kim nhược/nhã tại gia giả ，tất thị bất năng tùy tình xả thí ，nghi ưng vãng sơn lâm kiên trì giới hạnh/hành/hàng 。thị cố kim khả xả kỳ gia duyên độc cư lâm tẩu ，hữu vãng khất giả thệ bất vi nghịch 。』Thị thời Bồ Tát tác thị niệm dĩ ，tiện hoàn bổn cung cụ cáo phi tri 。phi ký văn dĩ ，khủng ly phu cố tâm hoài bi khổ ，tức tiện hợp chưởng bạch Bồ Tát ngôn ：『Thánh tử ！nhược như thị giả ，ngã diệc tùy khứ vãng sơn lâm trung ，ngã chung bất năng tu du chi gian tạm tướng xả ly ，nhược/nhã quai ly giả ngã mạng bất tồn 。』tiện thuyết già tha cáo Bồ Tát viết ： 「『虛空無月無光彩， 「『hư không vô nguyệt vô quang thải ， 大地無苗實不生； Đại địa vô miêu thật bất sanh ； 蓮花池中水流枯， liên hoa trì trung thủy lưu khô ， 婦人無夫亦如是。』 phụ nhân vô phu diệc như thị 。』 「菩薩告曰：『世間常法必有離別，汝於王宮生長，足好飲食衣服臥具，以斯養故身肉柔軟；若山林間以草敷地於草而臥，以菓為食，採花菓時步遊荊棘。常持戒行，自身亦見眾人心常堅固，來者供養，我亦決定隨意捨施，當施之時勿生憂惱。』菩薩復告妃曰：『汝應可自當善籌量。』妃答言：『我隨聖子意。』菩薩復告曰：『若如是者，心常寄念發誓願言。』既立誓已，菩薩詣父王所頂禮白言：『願父恕過，所施大象與他國怨讎婆羅門故。由是過失，我往山林，願王庫藏常豐不渴。』王聞語已與子離別，心懷悽愴憂悲苦惱，便告子曰：『汝可住此，勿向山林，隨意布施。』菩薩頌伽他答父王曰： 「Bồ Tát cáo viết ：『thế gian thường Pháp tất hữu ly biệt ，nhữ ư vương cung sanh trường/trưởng ，túc hảo ẩm thực y phục ngọa cụ ，dĩ tư dưỡng cố thân nhục nhu nhuyễn ；nhược/nhã sơn lâm gian dĩ thảo phu địa ư thảo nhi ngọa ，dĩ quả vi thực/tự ，thải hoa quả thời bộ du kinh cức 。thường trì giới hạnh/hành/hàng ，tự thân diệc kiến chúng nhân tâm thường kiên cố ，lai giả cúng dường ，ngã diệc quyết định tùy ý xả thí ，đương thí chi thời vật sanh ưu não 。』Bồ Tát phục cáo phi viết ：『nhữ ưng khả tự đương thiện trù lượng 。』phi đáp ngôn ：『ngã tùy Thánh tử ý 。』Bồ Tát phục cáo viết ：『nhược như thị giả ，tâm thường kí niệm phát thệ nguyện ngôn 。』ký lập thệ dĩ ，Bồ Tát nghệ Phụ Vương sở đảnh lễ bạch ngôn ：『nguyện phụ thứ quá/qua ，sở thí đại tượng dữ tha quốc oán thù Bà-la-môn cố 。do thị quá thất ，ngã vãng sơn lâm ，nguyện Vương khố tạng thường phong bất khát 。』Vương văn ngữ dĩ dữ tử ly biệt ，tâm hoài thê sảng ưu bi khổ não ，tiện cáo tử viết ：『nhữ khả trụ/trú thử ，vật hướng sơn lâm ，tùy ý bố thí 。』Bồ Tát tụng già tha đáp Phụ Vương viết ： 「『大地諸山林， 「『Đại địa chư sơn lâm ， 乍可令迴轉； sạ khả lệnh hồi chuyển ； 我於乞求者， ngã ư khất cầu giả ， 施心終不移。』 thí tâm chung bất di 。』 「爾時菩薩說是頌已辭父而去。于時太子妃及男女，并諸侍從數有千人，皆大泣淚共出此城。時有一人聞是大眾泣淚哀號，問言：『今此大眾因何悲泣？』答曰：『汝豈不聞？』便以頌報： 「nhĩ thời Bồ-tát thuyết thị tụng dĩ từ phụ nhi khứ 。vu thời Thái-Tử phi cập nam nữ ，tinh chư thị tòng số hữu thiên nhân ，giai Đại khấp lệ cọng xuất thử thành 。thời hữu nhất nhân văn thị Đại chúng khấp lệ ai hiệu ，vấn ngôn ：『kim thử Đại chúng nhân hà bi khấp ？』đáp viết ：『nhữ khởi bất văn ？』tiện dĩ tụng báo ： 「『城中有太子， 「『thành trung hữu Thái-Tử ， 自將象寶施； tự tướng tượng bảo thí ； 王責遠驅擯， Vương trách viễn khu bấn ， 由是眾悲啼。』 do thị chúng bi Đề 。』 「爾時太子既出城已，告諸侍從：『汝等迴還。汝今應知，一切恩愛會當別離，眷屬聚集法不長久，如彼行路同息樹陰，會合片時要當分散。』即說頌曰： 「nhĩ thời Thái-Tử ký xuất thành dĩ ，cáo chư thị tòng ：『nhữ đẳng hồi hoàn 。nhữ kim ứng tri ，nhất thiết ân ái hội đương biệt ly ，quyến thuộc tụ tập Pháp bất trường/trưởng cửu ，như bỉ hạnh/hành/hàng lộ đồng tức thụ/thọ uẩn ，hội hợp phiến thời yếu đương phần tán 。』tức thuyết tụng viết ： 「『一切世間人， 「『nhất thiết thế gian nhân ， 會合必離別。』 hội hợp tất ly biệt 。』 「爾時菩薩說是語已，可行三十里，見一婆羅門，來至菩薩告言：『剎帝利童子！我聞汝名稱遠聞，從三十驛故來，為求四馬車，願施與我四馬車。』于時太子妃，既見婆羅門來乞，心生輕慢已，麁惡言詞告婆羅門，即說頌曰： 「nhĩ thời Bồ-tát thuyết thị ngữ dĩ ，khả hạnh/hành/hàng tam thập lý ，kiến nhất Bà-la-môn ，lai chí Bồ Tát cáo ngôn ：『Sát-đế lợi Đồng tử ！ngã văn nhữ danh xưng viễn văn ，tùng tam thập dịch cố lai ，vi cầu tứ mã xa ，nguyện thí dữ ngã tứ mã xa 。』vu thời Thái-Tử phi ，ký kiến Bà-la-môn lai khất ，tâm sanh khinh mạn dĩ ，thô ác ngôn từ cáo Bà-la-môn ，tức thuyết tụng viết ： 「『希奇甚惡性， 「『hy kì thậm ác tánh ， 告言婆羅門： cáo ngôn Bà-la-môn ： 在於林樹間， tại ư lâm thụ/thọ gian ， 來乞四馬車。』 lai khất tứ mã xa 。』 「爾時菩薩告其妃曰：『汝於婆羅門勿出惡言。』便說頌曰： 「nhĩ thời Bồ Tát cáo kỳ phi viết ：『nhữ ư Bà-la-môn vật xuất ác ngôn 。』tiện thuyết tụng viết ： 「『若無求乞人， 「『nhược/nhã vô cầu khất nhân ， 我施誰當受？ ngã thí thùy đương thọ/thụ ？ 為趣菩提故， vi thú Bồ-đề cố ， 盡施去慳心。 tận thí khứ xan tâm 。 六度殊勝福， lục độ thù thắng phước ， 是名菩薩行； thị danh Bồ Tát hạnh ； 為證於菩提， vi chứng ư Bồ-đề ， 圓修一切智。』 viên tu nhất thiết trí 。』 「爾時菩薩說是頌已，心生歡喜，復說頌曰： 「nhĩ thời Bồ-tát thuyết thị tụng dĩ ，tâm sanh hoan hỉ ，phục thuyết tụng viết ： 「『我今除此慳貪垢， 「『ngã kim trừ thử xan tham cấu ， 寶輅施與婆羅門； bảo lộ thí dữ Bà-la-môn ； 古昔大仙皆共行， cổ tích đại tiên giai cộng hạnh/hành/hàng ， 並獲無漏菩提處。』 tịnh hoạch vô lậu Bồ-đề xứ/xử 。』 「爾時菩薩發此願已，心生歡喜，持此寶輅施與婆羅門。時菩薩自負其男而於肩上，又妃將女還安肩上，進路而行，積漸至於山林。既至林已心生少欲，便修戒行依止而住。後於異時有一婆羅門來詣林間，至菩薩所為求男女。時屬曼低採菓不在，時婆羅門舉手讚歎，告菩薩言：『剎帝利童子！願得尊勝。』便以伽他告菩薩曰： 「nhĩ thời Bồ Tát phát thử nguyện dĩ ，tâm sanh hoan hỉ ，trì thử bảo lộ thí dữ Bà-la-môn 。thời Bồ Tát tự phụ kỳ nam nhi ư kiên thượng ，hựu phi tướng nữ hoàn an kiên thượng ，tiến/tấn lộ nhi hạnh/hành/hàng ，tích tiệm chí ư sơn lâm 。ký chí lâm dĩ tâm sanh thiểu dục ，tiện tu giới hạnh/hành/hàng y chỉ nhi trụ/trú 。hậu ư dị thời hữu nhất Bà-la-môn lai nghệ lâm gian ，chí Bồ Tát sở vi cầu nam nữ 。thời chúc mạn đê thải quả bất tại ，thời Bà-la-môn cử thủ tán thán ，cáo Bồ Tát ngôn ：『Sát-đế lợi Đồng tử ！nguyện đắc tôn thắng 。』tiện dĩ già tha cáo Bồ Tát viết ： 「『我今無侍者， 「『ngã kim vô thị giả ， 與妻諸處求； dữ thê chư xứ/xử cầu ； 汝之此二子， nhữ chi thử nhị tử ， 願將惠施我。』 nguyện tướng huệ thí ngã 。』 「爾時菩薩聞是語已，為離愛子便暫思惟，時婆羅門復告菩薩曰：『剎利童子！我曾聞汝能施一切，今我乞求何須思忖？』便即以頌告菩薩言： 「nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，vi ly ái tử tiện tạm tư tánh ，thời Bà-la-môn phục cáo Bồ Tát viết ：『sát lợi Đồng tử ！ngã tằng văn nhữ năng thí nhất thiết ，kim ngã khất cầu hà tu tư thốn ？』tiện tức dĩ tụng cáo Bồ Tát ngôn ： 「『汝今名稱遍諸方， 「『nhữ kim danh xưng biến chư phương ， 能以慈悲施一切； năng dĩ từ bi thí nhất thiết ； 如昔所聞能惠施， như tích sở văn năng huệ thí ， 仁今應可順修行。』 nhân kim ưng khả thuận tu hành 。』 「爾時菩薩聞是語已，便以伽他告婆羅門曰： 「nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，tiện dĩ già tha cáo Bà-la-môn viết ： 「『我今定可捨身命， 「『ngã kim định khả xả thân mạng ， 本願不生於異心； Bổn Nguyện bất sanh ư dị tâm ； 假令以子施他人， giả lệnh dĩ tử thí tha nhân ， 於此終無有退轉。』 ư thử chung vô hữu thoái chuyển 。』 「復告婆羅門曰： 「phục cáo Bà-la-môn viết ： 「『我今棄二童， 「『ngã kim khí nhị đồng ， 夫妻住林藪； phu thê trụ/trú lâm tẩu ； 女人性悲戀， nữ nhân tánh bi luyến ， 云何得存住？ vân hà đắc tồn trụ/trú ？ 後人莫說我， hậu nhân mạc thuyết ngã ， 無悲棄自兒； vô bi khí tự nhi ； 不能捨己身， bất năng xả kỷ thân ， 而以男將施。』 nhi dĩ nam tướng thí 。』 「爾時婆羅門告菩薩言：『剎利童子，不應如是。汝於王種而得生長，此界大地皆共知聞，名稱十方隨順一切，於諸含識生大慈悲，種種惠施恭敬供養，猶如香象。諸沙門婆羅門師長貧士及孤寡類，皆能攝受而興供養，隨所求願咸稱本心。見者招携無有空過，所逢惠施福不唐捐。我既遠來艱辛備盡，有所求乞幸遂希望，心馬難調無由定住，須臾翻覆不可為常，恐退本心不能惠施，令我辛苦失望而歸，仁今應可滿我本願發遣而去。』即便以頌讚菩薩曰： 「nhĩ thời Bà-la-môn cáo Bồ Tát ngôn ：『sát lợi Đồng tử ，bất ưng như thị 。nhữ ư Vương chủng nhi đắc sanh trường/trưởng ，thử giới Đại địa giai cộng tri văn ，danh xưng thập phương tùy thuận nhất thiết ，ư chư hàm thức sanh đại từ bi ，chủng chủng huệ thí cung kính cúng dường ，do như hương tượng 。chư Sa môn Bà la môn sư trường/trưởng bần sĩ cập cô quả loại ，giai năng nhiếp thọ nhi hưng cúng dường ，tùy sở cầu nguyện hàm xưng bản tâm 。kiến giả chiêu huề vô hữu không quá ，sở phùng huệ thí phước bất đường quyên 。ngã ký viễn lai gian tân bị tận ，hữu sở cầu khất hạnh toại hy vọng ，tâm mã nạn/nan điều vô do định trụ/trú ，tu du phiên phước bất khả vi thường ，khủng thoái bản tâm bất năng huệ thí ，lệnh ngã tân khổ thất vọng nhi quy ，nhân kim ưng khả mãn ngã Bổn Nguyện phát khiển nhi khứ 。』tức tiện dĩ tụng tán Bồ Tát viết ： 「『名聞遍十方， 「『danh văn biến thập phương ， 能施於一切； năng thí ư nhất thiết ； 幸願垂哀愍， hạnh nguyện thùy ai mẩn ， 得遂我希望。』 đắc toại ngã hy vọng 。』 「爾時菩薩聞是語已，為離愛子心生憂慼，便自念言：『我今若捨二童子與此婆羅門者，我及曼低離愛子故，生大悲苦。若不捨者，於我梵行便大虧違。又婆羅門失其本望空語而去，我今定受離別愛子憂悲大苦，於此地處令我憔然，終是不能違本誓願虧我梵行。』心便決定欲捨其男，而發願言說伽他曰： 「nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，vi ly ái tử tâm sanh ưu Thích ，tiện tự niệm ngôn ：『ngã kim nhược/nhã xả nhị Đồng tử dữ thử Bà-la-môn giả ，ngã cập mạn đê ly ái tử cố ，sanh đại bi khổ 。nhược/nhã bất xả giả ，ư ngã phạm hạnh tiện Đại khuy vi 。hựu Bà-la-môn thất kỳ bản vọng không ngữ nhi khứ ，ngã kim định thọ/thụ ly biệt ái tử ưu bi đại khổ ，ư thử địa xứ/xử lệnh ngã tiều nhiên ，chung thị bất năng vi bổn thệ nguyện khuy ngã phạm hạnh 。』tâm tiện quyết định dục xả kỳ nam ，nhi phát nguyện ngôn thuyết già tha viết ： 「『我今捨此子， 「『ngã kim xả thử tử ， 願獲大果利； nguyện hoạch Đại quả lợi ； 以斯殊勝福， dĩ tư thù thắng phước ， 度苦海眾生。』 độ khổ hải chúng sanh 。』 「爾時菩薩纔施女男，而此大地六種振動，所居山側諸有仙人，見地振動並皆驚愕，互相謂曰：『以誰福力復何因緣，而此大地忽然振動？今可審觀誰之勢力而有此瑞？』於仙眾中有一仙人，年最尊邁善閑占相，復解天文，便以伽他告諸仙曰： 「nhĩ thời Bồ Tát tài thí nữ nam ，nhi thử Đại địa lục chủng chấn động ，sở cư sơn trắc chư hữu Tiên nhân ，kiến địa chấn động tịnh giai kinh ngạc ，hỗ tương vị viết ：『dĩ thùy phước lực phục hà nhân duyên ，nhi thử Đại địa hốt nhiên chấn động ？kim khả thẩm quán thùy chi thế lực nhi hữu thử thụy ？』ư tiên chúng trung hữu nhất Tiên nhân ，niên tối tôn mại thiện nhàn chiêm tướng ，phục giải Thiên văn ，tiện dĩ già tha cáo chư tiên viết ： 「『此是菩薩樂山林， 「『thử thị Bồ Tát lạc/nhạc sơn lâm ， 飡菓飲水資身命； thực quả ẩm thủy tư thân mạng ； 可愛童兒今已捨， khả ái đồng nhi kim dĩ xả ， 是故大地有斯徵。』 thị cố Đại địa hữu tư trưng 。』 「時二童子知父情捨悲號啼泣，頂禮父足合掌白言：『願父哀憐莫捨於我，我今無父，而趣何依？』爾時菩薩聞是語已，心懷悒悵滿目淚流，便以伽他告愛童曰： 「thời nhị Đồng tử tri phụ Tình xả bi hiệu Đề khấp ，đảnh lễ phụ túc hợp chưởng bạch ngôn ：『nguyện phụ ai liên mạc xả ư ngã ，ngã kim vô phụ ，nhi thú hà y ？』nhĩ thời Bồ Tát văn thị ngữ dĩ ，tâm hoài ấp trướng mãn mục lệ lưu ，tiện dĩ già tha cáo ái đồng viết ： 「『子等汝應知， 「『tử đẳng nhữ ứng tri ， 我非不愛愍； ngã phi bất ái mẫn ； 為濟眾生苦， vi tế chúng sanh khổ ， 是故捨兒身。 thị cố xả nhi thân 。 以斯殊勝福， dĩ tư thù thắng phước ， 度苦海眾生； độ khổ hải chúng sanh ； 令得出迷津， lệnh đắc xuất mê tân ， 同獲菩提果。』 đồng hoạch Bồ-đề quả 。』 「爾時二童子聞父語已，知父決定而將捨施，悲號泣淚頂禮合掌哽咽而言，以頌伽他而白父曰： 「nhĩ thời nhị Đồng tử văn phụ ngữ dĩ ，tri phụ quyết định nhi tướng xả thí ，bi hiệu khấp lệ đảnh lễ hợp chưởng ngạnh yết nhi ngôn ，dĩ tụng già tha nhi bạch phụ viết ： 「『父今決定而施我， 「『phụ kim quyết định nhi thí ngã ， 我今遺言囑我孃； ngã kim di ngôn chúc ngã nương ； 我曾先有諸愆過， ngã tằng tiên hữu chư khiên quá/qua ， 願母哀憐見容恕。 nguyện mẫu ai liên kiến dung thứ 。 我由幼小愚癡故， ngã do ấu tiểu ngu si cố ， 不遵奉敬親教言； bất tuân phụng kính thân giáo ngôn ； 今時不得報慈恩， kim thời bất đắc báo từ ân ， 如此之愆願容恕。』 như thử chi khiên nguyện dung thứ 。』 「爾時子等既說頌已，頂禮父足右遶三匝雙目盈淚辭父而去。于時菩薩念彼童男言詞悲切，心懷憂苦發菩提心便入草菴。是彼二子纔離草菴，此三千世界六種震動，無量百千諸天在於虛空，作如是言曰：『嗚呼奇事！』異口同音而說頌曰： 「nhĩ thời tử đẳng ký thuyết tụng dĩ ，đảnh lễ phụ túc hữu nhiễu tam tạp song mục doanh lệ từ phụ nhi khứ 。vu thời Bồ Tát niệm bỉ đồng nam ngôn từ bi thiết ，tâm hoài ưu khổ phát Bồ-đề tâm tiện nhập thảo am 。thị bỉ nhị tử tài ly thảo am ，thử tam thiên thế giới lục chủng chấn động ，vô lượng bách thiên chư Thiên tại ư hư không ，tác như thị ngôn viết ：『ô hô kì sự ！』dị khẩu đồng âm nhi thuyết tụng viết ： 「『希奇所施大威德， 「『hy kì sở thí đại uy đức ， 菩薩如是決定心； Bồ Tát như thị quyết định tâm ； 身生愛子二童兒， thân sanh ái tử nhị đồng nhi ， 捨盡己身心不悔。』 xả tận kỷ thân tâm bất hối 。』 「爾時童子母曼低離，既採菓實，獲已欲來於草菴處，見是大地六種震動，心便驚愕速急向菴。於時有一天子，化為母師子欄路而住，見菩薩欲度脫一切眾生今捨二子，恐此曼低離於檀波羅蜜心生留難。曼低離既見師子欄路，以頌伽他報母師子曰： 「nhĩ thời Đồng tử mẫu mạn đê ly ，ký thải quả thật ，hoạch dĩ dục lai ư thảo am xứ/xử ，kiến thị Đại địa lục chủng chấn động ，tâm tiện kinh ngạc tốc cấp hướng am 。ư thời hữu nhất Thiên Tử ，hóa vi mẫu sư tử lan lộ nhi trụ/trú ，kiến Bồ Tát dục độ thoát nhất thiết chúng sanh kim xả nhị tử ，khủng thử mạn đê ly ư đàn ba-la-mật tâm sanh lưu nạn/nan 。mạn đê ly ký kiến sư tử lan lộ ，dĩ tụng già tha báo mẫu sư tử viết ： 「『師子汝是獸王妻， 「『sư tử nhữ thị thú Vương thê ， 何因欄我此道路？ hà nhân lan ngã thử đạo lộ ？ 我今共汝悉事夫， ngã kim cọng nhữ tất sự phu ， 宜速遠離隨緣去。 nghi tốc viễn ly tùy duyên khứ 。 汝是獸王師子妻， nhữ thị thú vương sư tử thê ， 我是人主帝王妃； ngã thị nhân chủ đế Vương phi ； 共仁義合為姊妹， cọng nhân nghĩa hợp vi tỷ muội ， 當須開路容我去。』 đương tu khai lộ dung ngã khứ 。』 「爾時天化師子聞是語已，避道而去。于時曼低離在路見種種惡怪，所謂在於虛空聞悲哭聲，復聞居在山林諸有情類皆啼泣淚長吁嘆息，須臾之間便作是念：『我見如是等怪，決定於彼草菴有不善事。』而說頌曰： 「nhĩ thời Thiên hóa sư tử văn thị ngữ dĩ ，tị đạo nhi khứ 。vu thời mạn đê ly tại lộ kiến chủng chủng ác quái ，sở vị tại ư hư không văn bi khốc thanh ，phục văn cư tại sơn lâm chư hữu tình loại giai Đề khấp lệ trường/trưởng hu thán tức ，tu du chi gian tiện tác thị niệm ：『ngã kiến như thị đẳng quái ，quyết định ư bỉ thảo am hữu bất thiện sự 。』nhi thuyết tụng viết ： 「『我今雙目(目*需)， 「『ngã kim song mục (mục *nhu )， 諸鳥共哀鳴； chư điểu cọng ai minh ； 令我心哀切， lệnh ngã tâm ai thiết ， 與子定生離。 dữ tử định sanh ly 。 如是大地動， như thị Đại địa động ， 身心並皆戰； thân tâm tịnh giai chiến ； 遍身今不安， biến thân kim bất an ， 定知離別事。』 định tri ly biệt sự 。』 「爾時曼低離說是頌已，思惟千種有損之事，便到草菴。進入菴已，遍觀諸處不見二子，心生憂惱便作是念：『我之二童不與小鹿而為遊戲，復於聚土為城而作戲耶？』即往尋求，既尋不見，復作是念：『由不見我入菴而睡。』作是思惟，心懷恐懼欲求見子，所採花菓便棄一邊，雙目盈淚頂禮夫足，而白問曰：『我二幼童今何所在？』爾時菩薩以頌報曰： 「nhĩ thời mạn đê ly thuyết thị tụng dĩ ，tư tánh thiên chủng hữu tổn chi sự ，tiện đáo thảo am 。tiến/tấn nhập am dĩ ，biến quán chư xứ/xử bất kiến nhị tử ，tâm sanh ưu não tiện tác thị niệm ：『ngã chi nhị đồng bất dữ tiểu lộc nhi vi du hí ，phục ư tụ độ vi thành nhi tác hí da ？』tức vãng tầm cầu ，ký tầm bất kiến ，phục tác thị niệm ：『do bất kiến ngã nhập am nhi thụy 。』tác thị tư tánh ，tâm hoài khủng cụ dục cầu kiến tử ，sở thải hoa quả tiện khí nhất biên ，song mục doanh lệ đảnh lễ phu túc ，nhi bạch vấn viết ：『ngã nhị ấu đồng kim hà sở tại ？』nhĩ thời Bồ Tát dĩ tụng báo viết ： 「『超越求乞者， 「『siêu việt cầu khất giả ， 婆羅門詣此； Bà-la-môn nghệ thử ； 我施彼二童， ngã thí bỉ nhị đồng ， 汝可應隨喜。』 nhữ khả ưng tùy hỉ 。』 「爾時曼低離聞是語已，猶如鹿母被毒箭傷悶絕擗地，復如居水之魚在地婉轉，譬如鶉鳥失子哀切，亦如牛母失犢悲鳴。于時曼低離作如是傷歎頌曰： 「nhĩ thời mạn đê ly văn thị ngữ dĩ ，do như Lộc mẫu bị độc tiễn thương muộn tuyệt bịch địa ，phục như cư thủy chi ngư tại địa uyển chuyển ，thí như thuần điểu thất tử ai thiết ，diệc như ngưu mẫu thất độc bi minh 。vu thời mạn đê ly tác như thị thương thán tụng viết ： 「『我之二子面如花， 「『ngã chi nhị tử diện như hoa ， 手足柔軟如蓮葉； thủ túc nhu nhuyễn như liên diệp ； 同時俱受於斯苦， đồng thời câu thọ/thụ ư tư khổ ， 別我孤去獨如何？』 biệt ngã cô khứ độc như hà ？』 「爾時天帝釋，知菩薩與曼低離夫人俱與決定希有難行之行，與三十三天共相圍遶，從虛空而下，光明照耀，至菩薩所居山林菴所。在於空中，以頌伽他告菩薩曰(此下有頌)。爾時帝釋作是頌已，令菩薩心堅固勇健，而作思惟：『今菩薩唯有曼低離夫人以為侍者，若有從乞決定捨施，便即無人可事菩薩。我今應從乞取曼低夫人還。』且權寄在菩薩處已，忽然不現。時天帝釋，於後不久化作婆羅門身，至菩薩所而說頌曰： 「nhĩ thời Thiên đế thích ，tri Bồ Tát dữ mạn đê ly phu nhân câu dữ quyết định hy hữu nạn/nan hạnh/hành/hàng chi hạnh/hành/hàng ，dữ tam thập tam thiên cộng tướng vi nhiễu ，tùng hư không nhi hạ ，quang minh chiếu diệu ，chí Bồ Tát sở cư sơn lâm am sở 。tại ư không trung ，dĩ tụng già tha cáo Bồ Tát viết (thử hạ hữu tụng )。nhĩ thời Đế Thích tác thị tụng dĩ ，lệnh Bồ Tát tâm kiên cố dũng kiện ，nhi tác tư tánh ：『kim Bồ Tát duy hữu mạn đê ly phu nhân dĩ vi thị giả ，nhược hữu tùng khất quyết định xả thí ，tiện tức vô nhân khả sự Bồ Tát 。ngã kim ưng tùng khất thủ mạn đê phu nhân hoàn 。』thả quyền kí tại Bồ Tát xứ/xử dĩ ，hốt nhiên bất hiện 。thời Thiên đế thích ，ư hậu bất cửu hóa tác Bà-la-môn thân ，chí Bồ Tát sở nhi thuyết tụng viết ： 「『此婦容儀極姝好， 「『thử phụ dung nghi cực xu hảo ， 唯獨專心事一夫； duy độc chuyên tâm sự nhất phu ； 如斯尊貴好夫人， như tư tôn quý hảo phu nhân ， 幸願施之承事我。』 hạnh nguyện thí chi thừa sự ngã 。』 「時曼低離夫人聞是語已，心生憂惱，嗔彼乞人，作如是言曰： 「thời mạn đê ly phu nhân văn thị ngữ dĩ ，tâm sanh ưu não ，sân bỉ khất nhân ，tác như thị ngôn viết ： 「『汝是無羞貪愛者， 「『nhữ thị vô tu tham ái giả ， 滿世間中極惡人； mãn thế gian trung cực ác nhân ； 若是知法識尊儀， nhược/nhã thị tri Pháp thức tôn nghi ， 豈合從夫強乞我？』 khởi hợp tùng phu cường khất ngã ？』 「是時菩薩心懷悲感迴顧夫人，夫人以偈告曰： 「Thị thời Bồ Tát tâm hoài bi cảm hồi cố phu nhân ，phu nhân dĩ kệ cáo viết ： 「『我今心不愁， 「『ngã kim tâm bất sầu ， 亦不憂身苦； diệc bất ưu thân khổ ； 唯憂君獨住， duy ưu quân độc trụ/trú ， 如何可存濟？』 như hà khả tồn tế ？』 「爾時菩薩以頌答夫人曰： 「nhĩ thời Bồ Tát dĩ tụng đáp phu nhân viết ： 「『我在此處不須憂， 「『ngã tại thử xứ bất tu ưu ， 我求堅固不壞道； ngã cầu kiên cố bất hoại đạo ； 汝但恭敬隨斯去， nhữ đãn cung kính tùy tư khứ ， 我如野獸死於林。』 ngã như dã thú tử ư lâm 。』 「于時菩薩說此頌已，心極歡喜重說頌曰： 「vu thời Bồ-tát thuyết thử tụng dĩ ，tâm cực hoan hỉ trọng thuyết tụng viết ： 「『我今此山末後施， 「『ngã kim thử sơn mạt hậu thí ， 夫人去後我無憂。』 phu nhân khứ hậu ngã Vô ưu 。』 「說半頌已，是時菩薩即以一手執曼低離，以一手執持澡罐，向婆羅門而說頌曰： 「thuyết bán tụng dĩ ，Thị thời Bồ Tát tức dĩ nhất thủ chấp mạn đê ly ，dĩ nhất thủ chấp trì táo quán ，hướng Bà-la-môn nhi thuyết tụng viết ： 「『此人清淨無雜染， 「『thử nhân thanh tịnh vô tạp nhiễm ， 言詞辯了巧祗承； ngôn từ biện liễu xảo chi thừa ； 今我以茲所重妻， kim ngã dĩ tư sở trọng thê ， 奉施仁將願守護。』 phụng thí nhân tướng nguyện thủ hộ 。』 「于時菩薩既施妻已，發如是願：『以此施福願早成佛。』說此語時，爾時大地六種震動。時婆羅門遂領夫人，去斯不遠，時曼低離心懷悲感，而說是語：『我今已別所敬之夫及所鍾愛極好兒女，不審宿因有何罪業？』於此曠野栖遑哀號，如彼母牛失於犢子。時天帝釋見此相已，還復本形向曼低離而說頌曰： 「vu thời Bồ Tát ký thí thê dĩ ，phát như thị nguyện ：『dĩ thử thí phước nguyện tảo thành Phật 。』thuyết thử ngữ thời ，nhĩ thời Đại địa lục chủng chấn động 。thời Bà-la-môn toại lĩnh phu nhân ，khứ tư bất viễn ，thời mạn đê ly tâm hoài bi cảm ，nhi thuyết thị ngữ ：『ngã kim dĩ biệt sở kính chi phu cập sở chung ái cực hảo nhi nữ ，bất thẩm tú nhân hữu hà tội nghiệp ？』ư thử khoáng dã tê hoàng ai hiệu ，như bỉ mẫu ngưu thất ư độc tử 。thời Thiên đế thích kiến thử tướng dĩ ，hoàn phục bổn hình hướng mạn đê ly nhi thuyết tụng viết ： 「『妙女我非婆羅門， 「『diệu nữ ngã phi Bà-la-môn ， 亦非是人是帝釋； diệc phi thị nhân thị Đế Thích ； 能壞修羅大天王， năng hoại tu la Đại Thiên Vương ， 今我深心憐念汝。 kim ngã thâm tâm liên niệm nhữ 。 「『汝須何願，我皆與之？』聞此語已心生歡喜，便即重心恭敬禮拜，而說頌曰： 「『nhữ tu hà nguyện ，ngã giai dữ chi ？』văn thử ngữ dĩ tâm sanh hoan hỉ ，tiện tức trọng tâm cung kính lễ bái ，nhi thuyết tụng viết ： 「『千眼天主救我子， 「『thiên nhãn thiên chủ cứu ngã tử ， 令離賤身得解脫； lệnh ly tiện thân đắc giải thoát ； 值見父耶常歡樂， trị kiến phụ da thường hoan lạc ， 帝釋天王我願是。』 đế thích Thiên Vương ngã nguyện thị 。』 「說此語已，爾時帝釋天主與彼妙女迴還至菩薩所，以右手執曼低離手，語菩薩曰：『我將此女寄與聖者，常以供養看侍仁者，有來求者更不須與。此是受寄，若轉與他世人嫌恥。』時天帝釋即往將兒婆羅門處，令彼荒迷不知所措，慞惶失次，還到本城市中欲賣。大臣見已便報國主：『有人將王孫子二人，大名悅意、小名黑兒，無慈心憫市中唱賣。』王聞語已情甚悲怪，便遣使往：『追彼人來。勿令兒子入怨家手。』宮人聞已悲懷憂惱，合城愁歎。使者速將王所。王見孫子命令近前，見子身著蔽破衣服、飢瘦羸弱、垢膩塵穢，心即迷悶，遂從師子座上縱身投地，悶絕久蘇。城內諸人大臣輔相宮中婇女，一時號哭聲振城郭從座斃地。諸臣百官并內宮人，一時號哭悲切無已，良久乃蘇，告諸臣曰：『我兒雖在彼山林，行檀施業猶不休，今遣使往速迎還。』爾時帝釋天王復至菩薩所，事既了已，便辭菩薩而退。不久之後父王亡沒，諸臣共議：『大王今既捨化，我等諸人應迎太子。』說是語已，即迎太子冊立為王。既昇王位，作大施會，內外諸有無所悋惜，廣施一切沙門婆羅門，及諸貧窮乞求。遠道來者并王眷屬親友人等，普皆霑洽，一切施與種種功德，即說頌曰： 「thuyết thử ngữ dĩ ，nhĩ thời đế thích Thiên chủ dữ bỉ diệu nữ hồi hoàn chí Bồ Tát sở ，dĩ hữu thủ chấp mạn đê ly thủ ，ngữ Bồ Tát viết ：『ngã tướng thử nữ kí dữ Thánh Giả ，thường dĩ cúng dường khán thị nhân giả ，hữu lai cầu giả cánh bất tu dữ 。thử thị thọ/thụ kí ，nhược/nhã chuyển dữ tha thế nhân hiềm sỉ 。』thời Thiên đế thích tức vãng tướng nhi Bà-la-môn xứ/xử ，lệnh bỉ hoang mê bất tri sở thố ，chương hoàng thất thứ ，hoàn đáo bổn thành thị trung dục mại 。đại thần kiến dĩ tiện báo quốc chủ ：『hữu nhân tướng Vương tôn tử nhị nhân ，Đại danh duyệt ý 、tiểu danh hắc nhi ，vô từ tâm mẫn thị trung xướng mại 。』Vương văn ngữ dĩ Tình thậm bi quái ，tiện khiển sử vãng ：『truy bỉ nhân lai 。vật lệnh nhi tử nhập oan gia thủ 。』cung nhân văn dĩ bi hoài ưu não ，hợp thành sầu thán 。sử giả tốc tướng Vương sở 。Vương kiến tôn tử mạng lệnh cận tiền ，kiến tử thân trước/trứ tế phá y phục 、cơ sấu luy nhược 、cấu nị trần uế ，tâm tức mê muộn ，toại tùng sư tử tọa thượng túng thân đầu địa ，muộn tuyệt cửu tô 。thành nội chư nhân đại thần phụ tướng cung trung cung nữ ，nhất thời hiệu khốc thanh chấn thành quách tùng tọa tễ địa 。chư Thần bá quan tinh nội cung nhân ，nhất thời hiệu khốc bi thiết vô dĩ ，lương cửu nãi tô ，cáo chư Thần viết ：『ngã nhi tuy tại bỉ sơn lâm ，hạnh/hành/hàng đàn thí nghiệp do bất hưu ，kim khiển sử vãng tốc nghênh hoàn 。』nhĩ thời đế thích Thiên Vương phục chí Bồ Tát sở ，sự ký liễu dĩ ，tiện từ Bồ Tát nhi thoái 。bất cửu chi hậu Phụ Vương vong một ，chư Thần cọng nghị ：『Đại Vương kim ký xả hóa ，ngã đẳng chư nhân ưng nghênh Thái-Tử 。』thuyết thị ngữ dĩ ，tức nghênh Thái-Tử sách lập vi Vương 。ký thăng Vương vị ，tác đại thí hội ，nội ngoại chư hữu vô sở lẫn tích ，quảng thí nhất thiết Sa môn Bà la môn ，cập chư bần cùng khất cầu 。viễn đạo lai giả tinh Vương quyến thuộc thân hữu nhân đẳng ，phổ giai triêm hiệp ，nhất thiết thí dữ chủng chủng công đức ，tức thuyết tụng viết ： 「『為求菩提故， 「『vi cầu Bồ-đề cố ， 施與歡喜心， thí dữ hoan hỉ tâm ， 剎利婆羅門， sát lợi Bà-la-môn ， 薜舍達羅等， bệ xá đạt La đẳng ， 旃荼及惡類， chiên đồ cập ác loại ， 持戒清淨人， trì giới thanh tịnh nhân ， 金銀寶瓔珞。 kim ngân bảo anh lạc 。 驅使奴僕者， khu sử nô bộc giả ， 男女妻子等， nam nữ thê tử đẳng ， 俱以捨施心， câu dĩ xả thí tâm ， 即得清淨身， tức đắc thanh tịnh thân ， 今世及後世。 kim thế cập hậu thế 。 如王救孫子， như Vương cứu tôn tử ， 婆羅門受寶， Bà-la-môn thọ/thụ bảo ， 眷屬共歡喜， quyến thuộc cọng hoan hỉ ， 如是得安隱。 như thị đắc an ổn 。 皆由彼王孫， giai do bỉ Vương tôn ， 云我是最上， vân ngã thị tối thượng ， 是人之福田， thị nhân chi phước điền ， 合得受供養， hợp đắc thọ cúng dường ， 因此得財寶。』」 nhân thử đắc tài bảo 。』」 佛言：「苾芻！汝等當知：此是何事？爾時捨子王者，我身是也。時婆羅門者，提婆達多是，此婆羅門作無恩義。汝等苾芻！勿當如此得少供養，須作重心，況復多施。汝等苾芻，當如是學。」 Phật ngôn ：「Bí-sô ！nhữ đẳng đương tri ：thử thị hà sự ？nhĩ thời xả tử Vương giả ，Ngã thân thị dã 。thời Bà-la-môn giả ，Đề bà đạt đa thị ，thử Bà-la-môn tác vô ân nghĩa 。nhữ đẳng Bí-sô ！vật đương như thử đắc thiểu cúng dường ，tu tác trọng tâm ，huống phục đa thí 。nhữ đẳng Bí-sô ，đương như thị học 。」 爾時世尊在王舍城竹林園中，時有瞻波城長者名曰寶德，多饒財寶受用豐足，娶妻未久便即有娠，其夫遂與盛陳供侍，廣說如餘。後時長者往王舍城，月滿之後，於女星月更誕一男，形貌端嚴人所希見，於其足下毛長四指，同黃金色。即令使人疾詣王舍城報長者曰：「生一男也。」長者問曰：「說何語？」使人曰：「長者生男。」如是之問皆云：「長者生男。」時使人曰：「何須多問？」更不言答。長者云：「汝今何不百度而說此語？我今還與百過滿口黃金，汝三度說與三口金。」令使却迴報守庫人：「與二十俱胝財寶，與男每日食。」長者即向王所白大王言：「我生一男。」時王報言：「我以瞻波城并七頭端正寶莊好象，並與汝男。」寶德長者既啟王已即還本城，經三七日眷屬來會，既是女星月生應與號曰女星。付八嬭母：二人與乳、二人常抱、二人洗衣、二人共戲，種種飲食用為養飼，漸漸長大如蓮在水。其男如是年既長大即令入學，曆數別寶伎能皆悉明達，諸人將女競至求婚。其父與男修三種房室園林，謂春夏冬三時，隨用為立三種宮人，所謂上、中、下。其人每在上宮遊戲快樂，日用五百兩黃金作食，與男令食。爾時提婆達多，惡諫阿闍世王：「汝父頭白變黃，不厭女戲種種食飲。爾今長大，不與爾位得日未期。」阿闍世王問言：「今欲若為？」提婆達多答言：「須存過人事，凡所求事無種不作，當為如來服酥。」父王持粥欲往竹林至如來所，阿闍世王在於中道以擲矟刺頻毘娑羅王打破粥鐺，其王却歸。 nhĩ thời Thế Tôn tại Vương-Xá thành Trúc Lâm viên trung ，thời hữu Chiêm Ba thành Trưởng-giả danh viết Bảo Đức ，đa nhiêu tài bảo thọ dụng phong túc ，thú thê vị cửu tiện tức hữu thần ，kỳ phu toại dữ thịnh trần cung thị ，quảng thuyết như dư 。hậu thời Trưởng-giả vãng Vương-Xá thành ，Nguyệt mãn chi hậu ，ư nữ tinh nguyệt cánh đản nhất nam ，hình mạo đoan nghiêm nhân sở hy kiến ，ư kỳ túc hạ mao trường/trưởng tứ chỉ ，đồng hoàng kim sắc 。tức lệnh sử nhân tật nghệ Vương-Xá thành báo Trưởng-giả viết ：「sanh nhất nam dã 。」Trưởng-giả vấn viết ：「thuyết hà ngữ ？」sử nhân viết ：「Trưởng-giả sanh nam 。」như thị chi vấn giai vân ：「Trưởng-giả sanh nam 。」thời sử nhân viết ：「hà tu đa vấn ？」cánh bất ngôn đáp 。Trưởng-giả vân ：「nhữ kim hà bất bách độ nhi thuyết thử ngữ ？ngã kim hoàn dữ bách quá/qua mãn khẩu hoàng kim ，nhữ tam độ thuyết dữ tam khẩu kim 。」lệnh sử khước hồi báo thủ khố nhân ：「dữ nhị thập câu-chi tài bảo ，dữ nam mỗi nhật thực/tự 。」Trưởng-giả tức hướng Vương sở bạch Đại Vương ngôn ：「ngã sanh nhất nam 。」thời Vương báo ngôn ：「ngã dĩ Chiêm Ba thành tinh thất đầu đoan chánh bảo trang hảo tượng ，tịnh dữ nhữ nam 。」Bảo Đức Trưởng-giả ký khải Vương dĩ tức hoàn bổn thành ，Kinh tam thất nhật quyến thuộc lai hội ，ký thị nữ tinh nguyệt sanh ưng dữ hiệu viết nữ tinh 。phó bát nãi mẫu ：nhị nhân dữ nhũ 、nhị nhân thường bão 、nhị nhân tẩy y 、nhị nhân cọng hí ，chủng chủng ẩm thực dụng vi dưỡng tự ，tiệm tiệm trường đại như liên tại thủy 。kỳ nam như thị niên ký trường đại tức lệnh nhập học ，lịch số biệt bảo kỹ năng giai tất minh đạt ，chư nhân tướng nữ cạnh chí cầu hôn 。kỳ phụ dữ nam tu tam chủng phòng thất viên lâm ，vị xuân hạ đông tam thời ，tùy dụng vi lập tam chủng cung nhân ，sở vị thượng 、trung 、hạ 。kỳ nhân mỗi tại thượng cung du hí khoái lạc ，nhật dụng ngũ bách lượng (lưỡng) hoàng kim tác thực/tự ，dữ nam lệnh thực/tự 。nhĩ thời Đề bà đạt đa ，ác gián A-xà-thế Vương ：「nhữ phụ đầu bạch biến hoàng ，bất yếm nữ hí chủng chủng thực/tự ẩm 。nhĩ kim trường đại ，bất dữ nhĩ vị đắc nhật vị kỳ 。」A-xà-thế Vương vấn ngôn ：「kim dục nhược/nhã vi ？」Đề bà đạt đa đáp ngôn ：「tu tồn quá/qua nhân sự ，phàm sở cầu sự vô chủng bất tác ，đương vi Như Lai phục tô 。」Phụ Vương trì chúc dục vãng Trúc Lâm chí Như Lai sở ，A-xà-thế Vương tại ư trung đạo dĩ trịch sáo thứ tần tỳ Ta-la Vương đả phá chúc đang ，kỳ Vương khước quy 。 爾時世尊以他心智皆悉預知，告目連曰：「其提婆達多，勸阿闍世令墮地獄，我於頻毘娑羅索粥欲食，被打鐺破。汝當為我往瞻波城向寶德長者男邊乞粥將來。」爾時大目揵連端坐入定，從王舍城沒於瞻波城現。其長者男每事日神，平旦事時，其目揵蓮從日裏下。其長者子見大目連，心極驚怪，而說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn dĩ tha tâm trí giai tất dự tri ，cáo Mục liên viết ：「kỳ Đề bà đạt đa ，khuyến A-xà-thế lệnh đọa địa ngục ，ngã ư tần tỳ Ta-la tác/sách chúc dục thực/tự ，bị đả đang phá 。nhữ đương vi ngã vãng Chiêm Ba thành hướng Bảo Đức Trưởng-giả nam biên khất chúc tướng lai 。」nhĩ thời Đại Mục-kiền-liên đoan tọa nhập định ，tùng Vương-Xá thành một ư Chiêm Ba thành hiện 。kỳ Trưởng-giả nam mỗi sự nhật Thần ，bình đán sự thời ，kỳ mục kiền liên tùng nhật lý hạ 。kỳ Trưởng-giả tử kiến Đại Mục liên ，tâm cực kinh quái ，nhi thuyết tụng viết ： 「今見日神身， 「kim kiến nhật Thần thân ， 從日下吾前； tùng nhật hạ ngô tiền ； 誰令現其身？ thùy lệnh hiện kỳ thân ？ 速答是何人？ tốc đáp thị hà nhân ？ 為當是日耶？ vi đương thị nhật da ？ 為是多聞天？ vi thị đa văn Thiên ？ 為當是月下？ vi đương thị nguyệt hạ ？ 為復帝釋身？」 vi phục Đế Thích thân ？」 爾時大目揵連審觀知彼長者子意，即說言曰： nhĩ thời Đại Mục-kiền-liên thẩm quán tri bỉ Trưởng-giả tử ý ，tức thuyết ngôn viết ： 「不是千光日， 「bất thị thiên quang nhật ， 我非多聞天； ngã phi đa văn Thiên ； 亦非帝釋身， diệc phi Đế Thích thân ， 我是牟尼子。 ngã thị Mâu Ni tử 。 甚極足威光， thậm cực túc uy quang ， 為乞粥來此， vi khất chúc lai thử ， 供養於佛身。」 cúng dường ư Phật thân 。」 長者子問曰：「何如佛耶？」大目揵連以頌答曰： Trưởng-giả tử vấn viết ：「hà như Phật da ？」Đại Mục-kiền-liên dĩ tụng đáp viết ： 「芥子不可比須彌， 「giới tử bất khả bỉ Tu-Di ， 螢火小虫不比日； huỳnh hỏa tiểu trùng bất bỉ nhật ； 牛跡之水不比海， ngưu tích chi thủy bất bỉ hải ， 如諸外道不比佛。」 như chư ngoại đạo bất bỉ Phật 。」 是時長者子聞是所說，問：「今來意欲須何事？」答：「為如來乞粥來。」問曰：「如來者是何族姓？」目連答曰：「有沙門喬答摩是族釋子，剃除鬚髮身被法服，心行正真出家修道證得無上正等菩提，此是佛也。」其長者子先未聞佛，當聞佛名心大歡喜，身毛皆竪，所有五百金錢造得食飲，一時受奉置於鉢中。爾時目連即入於定，從瞻波城沒於王舍城，出至竹林中將奉世尊。頻毘娑羅更將粥來欲至佛所，聞食香氣普遍，意：「將諸天及天帝釋來供養佛，我所作粥並不堪用。」白言：「世尊！有天帝釋及諸天來供養於佛，此竹林中極理香好。」佛言：「王國界內有大城名曰瞻波，有長者子日用五百金錢造食，目連苾芻往彼乞來，其長者子有是福力。」彼王聞已心生歡喜，欲令使喚。佛知王意即語王言：「汝莫輕彼遣使往喚。」又告大王：「汝可頗能受我鉢中殘食食不？」大王白言：「我是積貴摩頂授記王種，不合喫人殘食。佛是我法王，令食即喫。」佛問王言：「汝曾生來得如此食隨意喫不？」答言：「世尊！我生王宮，王宮長養，身見為王，未曾食此好美飲食。」佛言：「大王當知：彼長者子是大福德之人，常喫如斯上味飲食。」 Thị thời Trưởng-giả tử văn thị sở thuyết ，vấn ：「kim lai ý dục tu hà sự ？」đáp ：「vi Như Lai khất chúc lai 。」vấn viết ：「Như Lai giả thị hà tộc tính ？」Mục liên đáp viết ：「hữu Sa Môn kiều đáp ma thị tộc Thích tử ，thế trừ tu phát thân bị pháp phục ，tâm hành chánh chân xuất gia tu đạo chứng đắc Vô thượng chánh đẳng bồ-đề ，thử thị Phật dã 。」kỳ Trưởng-giả tử tiên vị văn Phật ，đương văn Phật danh tâm đại hoan hỉ ，thân mao giai thọ ，sở hữu ngũ bách kim tiễn tạo đắc thực/tự ẩm ，nhất thời thọ/thụ phụng trí ư bát trung 。nhĩ thời Mục liên tức nhập ư định ，tùng Chiêm Ba thành một ư Vương-Xá thành ，xuất chí Trúc Lâm trung tướng phụng Thế Tôn 。tần tỳ Ta-la cánh tướng chúc lai dục chí Phật sở ，văn thực hương khí phổ biến ，ý ：「tướng chư Thiên cập Thiên đế thích lai cúng dường Phật ，ngã sở tác chúc tịnh bất kham dụng 。」bạch ngôn ：「Thế Tôn ！hữu Thiên đế thích cập chư Thiên lai cúng dường ư Phật ，thử Trúc Lâm trung cực lý hương hảo 。」Phật ngôn ：「Vương quốc giới nội hữu đại thành danh viết Chiêm Ba ，hữu Trưởng-giả tử nhật dụng ngũ bách kim tiễn tạo thực/tự ，Mục liên Bí-sô vãng bỉ khất lai ，kỳ Trưởng-giả tử hữu thị phước lực 。」bỉ Vương văn dĩ tâm sanh hoan hỉ ，dục lệnh sử hoán 。Phật tri Vương ý tức ngữ Vương ngôn ：「nhữ mạc khinh bỉ khiển sử vãng hoán 。」hựu cáo Đại Vương ：「nhữ khả phả năng thọ ngã bát trung tàn thực/tự thực/tự bất ？」Đại Vương bạch ngôn ：「ngã thị tích quý ma đảnh thọ kí Vương chủng ，bất hợp khiết nhân tàn thực/tự 。Phật thị ngã pháp vương ，lệnh thực/tự tức khiết 。」Phật vấn Vương ngôn ：「nhữ tằng sanh lai đắc như thử thực/tự tùy ý khiết bất ？」đáp ngôn ：「Thế Tôn ！ngã sanh vương cung ，vương cung trường/trưởng dưỡng ，thân kiến vi Vương ，vị tằng thực/tự thử hảo mỹ ẩm thực 。」Phật ngôn ：「Đại Vương đương tri ：bỉ Trưởng-giả tử thị Đại phước đức chi nhân ，thường khiết như tư thượng vị ẩm thực 。」 爾時頻毘娑羅王頂禮佛已退歸還宮，即勅群臣：「當令四事具辦兵馬往瞻波城。」群臣問王：「因何向彼？」王言：「我欲往見寶德之子。」臣等答言：「在王國境何因往看？令使喚取。」王言：「其人是大福德，不可往喚。」臣等答王：「我作方便，不用王喚其人自來。」王言：「可爾，任卿等意。」臣即作書使人往送：「令掃灑城，大王欲來。」其長者子聞已歡喜。大臣又報：「王子亦來。」時長者子聞其王子性行兇麁，恐有費損。諸大臣等更作書報：「王及王子二俱不來，汝等須作計議，擁塞弶伽令水却流，無今一滴順河而過。」長者聞已心極憂懼：「當知王欲科罰我等作此書來。」其瞻波城諸人聚集，共作一書馳報宰相：「王頻附書，勅云：『王來。』復言：『子來。』復令擁塞弶伽却流。」讀此書已，又得報云：「王及王子俱亦不來，王欲得見寶德之子，汝等速當遣來是要。」時瞻波人密遣一人，往王舍城聽察虛實，其人乃知一依書事。于時城邑諸人，同往長者之宅，諮寶德言：「大王欲見汝男，其國臣相實語不虛，我密遣人而往聽察，一如書事，須見長者之子寶德。」答言：「若令我等塞弶伽河以金擁之，我男終亦不能發遣。」眾人重言：「長者是大富貴，亦知以金擁塞弶伽。我等貧人無計可得，要須慈愍我等。」長者答言：「若於城內，家出一子隨我子者，我當放去。」于時人眾皆依長者所言。長者即往男所，竊語子言：「城邑人眾同來啟我，影勝大王欲得見汝。」子白父言：「我當即去。」父言：「必應為汝脚足之下有金色毛欲得相見，汝勿舉脚以視大王。將一寶珠往彼王所，置王足上禮拜王已，即跏趺坐，黃金色毛自然而現。」于時寶德心自思惟：「我今發遣子去，為當令乘象去？為復乘馬乘車？為遣乘船？」更自思惟：「不及乘船安穩。」即令造船，船中更造種種園林，有諸好鳥出種種音，及諸婇女莊嚴身已，往王舍城。 nhĩ thời tần tỳ Ta-la Vương đảnh lễ Phật dĩ thoái quy hoàn cung ，tức sắc quần thần ：「đương lệnh tứ sự cụ biện/bạn binh mã vãng Chiêm Ba thành 。」quần thần vấn Vương ：「nhân hà hướng bỉ ？」Vương ngôn ：「ngã dục vãng kiến Bảo Đức chi tử 。」Thần đẳng đáp ngôn ：「tại Vương quốc cảnh hà nhân vãng khán ？lệnh sử hoán thủ 。」Vương ngôn ：「kỳ nhân thị Đại phước đức ，bất khả vãng hoán 。」Thần đẳng đáp Vương ：「ngã tác phương tiện ，bất dụng Vương hoán kỳ nhân tự lai 。」Vương ngôn ：「khả nhĩ ，nhâm khanh đẳng ý 。」Thần tức tác thư sử nhân vãng tống ：「lệnh tảo sái thành ，Đại Vương dục lai 。」kỳ Trưởng-giả tử văn dĩ hoan hỉ 。đại thần hựu báo ：「Vương tử diệc lai 。」thời Trưởng-giả tử văn kỳ Vương tử tánh hạnh/hành/hàng hung thô ，khủng hữu phí tổn 。chư đại thần đẳng cánh tác thư báo ：「Vương cập Vương tử nhị câu Bất-lai ，nhữ đẳng tu tác kế nghị ，ủng tắc cưỡng già lệnh thủy khước lưu ，vô kim nhất tích thuận hà nhi quá/qua 。」Trưởng-giả văn dĩ tâm cực ưu cụ ：「đương tri Vương dục khoa phạt ngã đẳng tác thử thư lai 。」kỳ Chiêm Ba thành chư nhân tụ tập ，cọng tác nhất thư trì báo tể tướng ：「Vương tần phụ thư ，sắc vân ：『Vương lai 。』phục ngôn ：『tử lai 。』phục lệnh ủng tắc cưỡng già khước lưu 。」độc thử thư dĩ ，hựu đắc báo vân ：「Vương cập Vương tử câu diệc Bất-lai ，Vương dục đắc kiến Bảo Đức chi tử ，nhữ đẳng tốc đương khiển lai thị yếu 。」thời Chiêm Ba nhân mật khiển nhất nhân ，vãng Vương-Xá thành thính sát hư thật ，kỳ nhân nãi tri nhất y thư sự 。vu thời thành ấp chư nhân ，đồng vãng Trưởng-giả chi trạch ，ti Bảo Đức ngôn ：「Đại Vương dục kiến nhữ nam ，kỳ quốc Thần tướng thật ngữ bất hư ，ngã mật khiển nhân nhi vãng thính sát ，nhất như thư sự ，tu kiến Trưởng-giả chi tử Bảo Đức 。」đáp ngôn ：「nhược/nhã lệnh ngã đẳng tắc cưỡng già hà dĩ kim ủng chi ，ngã nam chung diệc bất năng phát khiển 。」chúng nhân trọng ngôn ：「Trưởng-giả thị Đại phú quý ，diệc tri dĩ kim ủng tắc cưỡng già 。ngã đẳng bần nhân vô kế khả đắc ，yếu tu từ mẫn ngã đẳng 。」Trưởng-giả đáp ngôn ：「nhược/nhã ư thành nội ，gia xuất nhất tử tùy ngã tử giả ，ngã đương phóng khứ 。」vu thời nhân chúng giai y Trưởng-giả sở ngôn 。Trưởng-giả tức vãng nam sở ，thiết ngữ tử ngôn ：「thành ấp nhân chúng đồng lai khải ngã ，ảnh thắng Đại Vương dục đắc kiến nhữ 。」tử bạch phụ ngôn ：「ngã đương tức khứ 。」phụ ngôn ：「tất ưng vi nhữ cước túc chi hạ hữu kim sắc mao dục đắc tướng kiến ，nhữ vật cử cước dĩ thị Đại Vương 。tướng nhất bảo châu vãng bỉ Vương sở ，trí Vương túc thượng lễ bái Vương dĩ ，tức già phu tọa ，hoàng kim sắc mao tự nhiên nhi hiện 。」vu thời Bảo Đức tâm tự tư tánh ：「ngã kim phát khiển tử khứ ，vi đương lệnh thừa tượng khứ ？vi phục thừa mã thừa xa ？vi khiển thừa thuyền ？」cánh tự tư tánh ：「bất cập thừa thuyền an ổn 。」tức lệnh tạo thuyền ，thuyền trung cánh tạo chủng chủng viên lâm ，hữu chư hảo điểu xuất chủng chủng âm ，cập chư cung nữ trang nghiêm thân dĩ ，vãng Vương-Xá thành 。 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十六 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập lục 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十七 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập thất 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 時頻毘娑羅王，聞長者子乘舡而來，從弶伽河穿渠直至王舍大城，五里之內滿油麻子。船至城所，勅令掃灑去諸瓦石香水灑地散諸名花，喻如天宮，作好供養，迎長者子入王舍城。其子見王頭面禮足，便以寶珠置王足上，退住一面結跏趺坐。時王見彼足下黃金毛已，心生驚愕歎言：「有大功德福力之人，汝曾見佛以不？」答言：「未見。」王言：「汝可相隨見佛世尊。」問王：「佛騎何物？」王言：「出家之人不用乘騎。」長者子答言：「我亦步去。」時諸人眾皆以脫衣覆地與長者子踏上，問言：「彼佛世尊踏衣行不？」答言：「不踏。」即令去衣。其長者子以足踏地，諸天脫衣覆地，問言：「我不令著衣，何因地上有衣？」傍人答言：「此是天衣非我等衣。」亦令去却，天去衣訖。時長者子足踏地著，是時大地六種震動。 thời tần tỳ Ta-la Vương ，văn Trưởng-giả tử thừa hang nhi lai ，tùng cưỡng già hà xuyên cừ trực chí Vương Xá đại thành ，ngũ lý chi nội mãn du ma tử 。thuyền chí thành sở ，sắc lệnh tảo sái khứ chư ngõa thạch hương thủy sái địa tán chư danh hoa ，dụ như Thiên cung ，tác hảo cúng dường ，nghênh Trưởng-giả tử nhập Vương-Xá thành 。kỳ tử kiến Vương đầu diện lễ túc ，tiện dĩ ảo châu trí Vương túc thượng ，thoái trụ/trú nhất diện kết già phu tọa 。thời Vương kiến bỉ túc hạ hoàng kim mao dĩ ，tâm sanh kinh ngạc thán ngôn ：「hữu Đại công đức phước lực chi nhân ，nhữ tằng kiến Phật dĩ bất ？」đáp ngôn ：「vị kiến 。」Vương ngôn ：「nhữ khả tướng tùy kiến Phật Thế tôn 。」vấn Vương ：「Phật kị hà vật ？」Vương ngôn ：「xuất gia chi nhân bất dụng thừa kị 。」Trưởng-giả tử đáp ngôn ：「ngã diệc bộ khứ 。」thời chư nhân chúng giai dĩ thoát y phước địa dữ Trưởng-giả tử đạp thượng ，vấn ngôn ：「bỉ Phật Thế tôn đạp y hạnh/hành/hàng bất ？」đáp ngôn ：「bất đạp 。」tức lệnh khứ y 。kỳ Trưởng-giả tử dĩ túc đạp địa ，chư Thiên thoát y phước địa ，vấn ngôn ：「ngã bất lệnh trước y ，hà nhân địa thượng hữu y ？」bàng nhân đáp ngôn ：「thử thị thiên y phi ngã đẳng y 。」diệc lệnh khứ khước ，Thiên khứ y cật 。thời Trưởng-giả tử túc đạp địa trước/trứ ，Thị thời Đại địa lục chủng chấn động 。 爾時佛告諸苾芻：「此長者子從九十一劫已來，皆以覆衣踏行，不曾露足踏地。今長者子為重法故，以足踏地因此地動。」爾時長者子來詣佛所，禮佛足已却坐一面。 nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô ：「thử Trưởng-giả tử tùng cửu thập nhất kiếp dĩ lai ，giai dĩ phước y đạp hạnh/hành/hàng ，bất tằng lộ túc đạp địa 。kim Trưởng-giả tử vi trọng Pháp cố ，dĩ túc đạp địa nhân thử địa động 。」nhĩ thời Trưởng-giả tử lai nghệ Phật sở ，lễ Phật túc dĩ khước tọa nhất diện 。 爾時世尊隨其根性而為說法，既聞法已從座而起，頂禮佛足求願出家受持戒行。佛言：「不然！長者子，父母不聽，不得出家受戒。」爾時頻毘娑羅王白佛言：「我是國主，於彼長者庫藏資產事皆由我，王既聽許，唯願如來令其出家。」佛言：「善來苾芻！」即時出家被僧伽胝衣手持瓶鉢，威儀庠序如百歲苾芻。是時六眾苾芻共為恥笑：「其長者子汝如生酥，有何所堪？今者勤勞修行梵行，有何所益？」時六眾苾芻見而調弄，共作是語：「此人形貌如生酥團，於佛正教勇猛勤修，當何成就？」彼聞是語，即往尊者阿難陀所，白言：「尊者！云何苾芻決定修行，早得成就意得正定？」答言：「如佛所說：受三摩地勤苦經行，速得正定。」時彼聞已即往屍林，作三摩地經行，專念覺品善法思惟，竟不能證。又起一念：「我今勤行精進過諸聲聞，不得證果。我今自有家宅眷屬財物現存，歸俗自須行施造諸功德。」爾時世尊知其思念，告一苾芻曰：「汝可往詣彼屍林所報長者子曰：『汝可來此。』」時彼苾芻承佛命已，便往林中報曰：「世尊命汝。」彼既聞已共往世尊，頂禮佛足却住一面。佛告彼長者子：「汝不應在於空閑林中獨住宴坐而作如是非理尋思，汝昔作是念：『所有聲聞勤修苦行，我皆過彼，由不斷漏心得解脫。我之親屬有大資具，受用豐多，可應還家受諸欲樂，廣行布施造諸功德。』」 nhĩ thời Thế Tôn tùy kỳ căn tánh nhi vi thuyết Pháp ，ký văn Pháp dĩ tùng tọa nhi khởi ，đảnh lễ Phật túc cầu nguyện xuất gia thọ/thụ trì giới hạnh/hành/hàng 。Phật ngôn ：「bất nhiên ！Trưởng-giả tử ，phụ mẫu bất thính ，bất đắc xuất gia thọ/thụ giới 。」nhĩ thời tần tỳ Ta-la Vương bạch Phật ngôn ：「ngã thị quốc chủ ，ư bỉ Trưởng-giả khố tạng tư sản sự giai do ngã ，Vương ký thính hứa ，duy nguyện Như Lai lệnh kỳ xuất gia 。」Phật ngôn ：「thiện lai Bí-sô ！」tức thời xuất gia bị tăng già chi y thủ trì bình bát ，uy nghi tường tự như bách tuế Bí-sô 。Thị thời lục chúng Bí-sô cọng vi sỉ tiếu ：「kỳ Trưởng-giả tử nhữ như sanh tô ，hữu hà sở kham ？kim giả cần lao tu hành phạm hạnh ，hữu hà sở ích ？」thời lục chúng Bí-sô kiến nhi điều lộng ，cọng tác thị ngữ ：「thử nhân hình mạo như sanh tô đoàn ，ư Phật chánh giáo dũng mãnh cần tu ，đương hà thành tựu ？」bỉ văn thị ngữ ，tức vãng Tôn-Giả A-nan-đà sở ，bạch ngôn ：「Tôn-Giả ！vân hà Bí-sô quyết định tu hành ，tảo đắc thành tựu ý đắc chánh định ？」đáp ngôn ：「như Phật sở thuyết ：thọ/thụ tam-ma-địa cần khổ kinh hành ，tốc đắc chánh định 。」thời bỉ văn dĩ tức vãng thi lâm ，tác tam-ma-địa kinh hành ，chuyên niệm giác phẩm thiện Pháp tư tánh ，cánh bất năng chứng 。hựu khởi nhất niệm ：「ngã kim cần hạnh/hành/hàng tinh tấn quá/qua chư Thanh văn ，bất đắc chứng quả 。ngã kim tự hữu gia trạch quyến thuộc tài vật hiện tồn ，quy tục tự tu hạnh/hành/hàng thí tạo chư công đức 。」nhĩ thời Thế Tôn tri kỳ tư niệm ，cáo nhất Bí-sô viết ：「nhữ khả vãng nghệ bỉ thi lâm sở báo Trưởng-giả tử viết ：『nhữ khả lai thử 。』」thời bỉ Bí-sô thừa Phật mạng dĩ ，tiện vãng lâm trung báo viết ：「Thế Tôn mạng nhữ 。」bỉ ký văn dĩ cọng vãng Thế Tôn ，đảnh lễ Phật túc khước trụ/trú nhất diện 。Phật cáo bỉ Trưởng-giả tử ：「nhữ bất ưng tại ư không nhàn lâm trung độc trụ/trú yến tọa nhi tác như thị phi lý tầm tư ，nhữ tích tác thị niệm ：『sở hữu Thanh văn cần tu khổ hạnh ，ngã giai quá/qua bỉ ，do bất đoạn lậu tâm đắc giải thoát 。ngã chi thân chúc hữu Đại tư cụ ，thọ dụng phong đa ，khả ưng hoàn gia thọ/thụ chư dục lạc/nhạc ，quảng hạnh/hành/hàng bố thí tạo chư công đức 。』」 時長者子聞佛說已，便作是念：「世尊今者知我心之所念。」即時驚愕恐懼憂惱身毛竪立，白佛言：「如是。世尊！」佛復告長者子：「我今問汝，隨我意答。汝昔在家常作何業？」答曰：「善解彈琴。」又問：「若調絃時其絃調急，其聲和雅悅心，好聲堪用已不？」答言：「不也。世尊！」問曰：「琴絃若緩，其聲和雅悅心，能發好聲堪用已不？」答言：「不也。世尊！」「若琴絃不緩不急，調絃平正，其聲好不？」答言：「如是。世尊！」佛告長者子：「若復有人極行精進心生掉舉，若多慢緩心生嬾惰，是故汝應修處中行。若如是者，汝今不久斷諸有漏心得解脫，得慧解脫見法證果：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有。」 thời Trưởng-giả tử văn Phật thuyết dĩ ，tiện tác thị niệm ：「Thế Tôn kim giả tri ngã tâm chi sở niệm 。」tức thời kinh ngạc khủng cụ ưu não thân mao thọ lập ，bạch Phật ngôn ：「như thị 。Thế Tôn ！」Phật phục cáo Trưởng-giả tử ：「ngã kim vấn nhữ ，tùy ngã ý đáp 。nhữ tích tại gia thường tác hà nghiệp ？」đáp viết ：「thiện giải đạn cầm 。」hựu vấn ：「nhược/nhã điều huyền thời kỳ huyền điều cấp ，kỳ thanh hòa nhã duyệt tâm ，hảo thanh kham dụng dĩ bất ？」đáp ngôn ：「bất dã 。Thế Tôn ！」vấn viết ：「cầm huyền nhược/nhã hoãn ，kỳ thanh hòa nhã duyệt tâm ，năng phát hảo thanh kham dụng dĩ bất ？」đáp ngôn ：「bất dã 。Thế Tôn ！」「nhược/nhã cầm huyền bất hoãn bất cấp ，điều huyền bình chánh ，kỳ thanh hảo bất ？」đáp ngôn ：「như thị 。Thế Tôn ！」Phật cáo Trưởng-giả tử ：「nhược/nhã phục hưũ nhân cực hạnh/hành/hàng tinh tấn tâm sanh điệu cử ，nhược/nhã đa mạn hoãn tâm sanh lãn nọa ，thị cố nhữ ưng tu xứ trung hạnh/hành/hàng 。nhược như thị giả ，nhữ kim bất cửu đoạn chư hữu lậu tâm đắc giải thoát ，đắc tuệ giải thoát kiến Pháp chứng quả ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu 。」 爾時長者子聞佛所說，歡喜信受諦心思惟禮佛而去。時長者子，聞佛世尊為說琴喻方便誨已，獨處閑靜修不放逸專修正念。「善男子！汝所標心希求出家，剃除鬢髮被僧伽胝衣，正信出家，學無上果。梵行已立，最後獲得諸法，以自覺知證成就果：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有。應知證果。」時彼具壽便自證得阿羅漢果，善得解脫已得果已，正受解脫喜樂一心，而作是念：「我今正是應詣佛所供養恭敬。」作是念已，即於晡時從宴坐起，往詣佛所頂禮雙足退坐一面。 nhĩ thời Trưởng-giả tử văn Phật sở thuyết ，hoan hỉ tín thọ đế tâm tư tánh lễ Phật nhi khứ 。thời Trưởng-giả tử ，văn Phật Thế tôn vi thuyết cầm dụ phương tiện hối dĩ ，độc xứ/xử nhàn tĩnh tu bất phóng dật chuyên tu chánh niệm 。「Thiện nam tử ！nhữ sở tiêu tâm hy cầu xuất gia ，thế trừ tấn phát bị tăng già chi y ，chánh tín xuất gia ，học vô thượng quả 。phạm hạnh dĩ lập ，tối hậu hoạch đắc chư Pháp ，dĩ tự giác tri chứng thành tựu quả ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu 。ứng tri chứng quả 。」thời bỉ cụ thọ tiện tự chứng đắc A-la-hán quả ，thiện đắc giải thoát dĩ đắc quả dĩ ，chánh thọ giải thoát thiện lạc nhất tâm ，nhi tác thị niệm ：「ngã kim chánh thị ưng nghệ Phật sở cúng dường cung kính 。」tác thị niệm dĩ ，tức ư bô thời tùng yến tọa khởi ，vãng nghệ Phật sở đảnh lễ song túc thoái tọa nhất diện 。 爾時具壽而白佛言：「凡有苾芻，得阿羅漢果諸漏得盡，所作已辦不受後有，棄諸重擔得自己利。盡諸有結，慧善解脫，心得自在，而於六種得勝解脫，所謂：一者出離凡俗得勝解脫，二者利諸勝解脫，三者寂靜勝解脫，四者貪欲盡勝解脫，五者盡諸最勝解脫，六者不失正念勝解脫。」白言：「大德！若復有人發少信心而求解脫。勿作是見，於貪、瞋、癡而得解脫出離生死。大德！若復有人發少尸羅出離生死，而求解脫無病惱憂。勿作是見，得盡貪、瞋、癡，無病憂惱而得解脫。大德！若復有人為求名利為稱譽故，行寂靜行而求解脫。勿作是見，得盡貪、瞋、癡離於愛取，不失正念而得解脫。大德！若有苾芻得阿羅漢，諸漏已盡，所作已辦棄諸重擔，獲得己利永斷諸有，心善解脫慧善解脫。是彼阿羅漢，得此六種勝解脫。大德！若有苾芻心得學處，若求無上涅槃善道，不著於色，時彼學處是淨尸羅，成就學處調伏諸根，後得漏盡；於無漏心而得解脫，得智解脫；於現前法以自覺知，而證圓滿：我生已盡、梵行已立、所作已辦、不受後有。時彼羅漢無學尸羅，成就諸根無學。大德！喻如童子幼小心惰樂睡，至于盛少尸羅諸根咸悉成就，後時年老諸根以枯尸羅成就。大德！苾芻亦復如是。若有苾芻而住學處得心自在，彼求無上涅槃善道，不著於色住於尸羅，諸根調伏。後時盡諸有漏，於無漏心得無漏慧，得解脫命；於現前法已自覺知，而得圓滿。我生已盡、梵行已立、不受後有，無學尸羅而得成就。已證得果，即見諸色心不攀緣，亦不惑亂。其心正定情無顛倒，善思修習心無增減。有惑亂之事，不能為失正念，耳知聲鼻知香舌知味身知觸心知諸法，色等諸法不能惑亂，不失正念。安定不散，情無顛倒，善解脫善修習，見生滅法。 nhĩ thời cụ thọ nhi bạch Phật ngôn ：「phàm hữu Bí-sô ，đắc A-la-hán quả chư lậu đắc tận ，sở tác dĩ biện bất thọ/thụ hậu hữu ，khí chư trọng đam/đảm đắc tự kỷ lợi 。tận chư hữu kết ，tuệ thiện giải thoát ，tâm đắc tự tại ，nhi ư lục chủng đắc thắng giải thoát ，sở vị ：nhất giả xuất ly phàm tục đắc thắng giải thoát ，nhị giả lợi chư thắng giải thoát ，tam giả tịch tĩnh thắng giải thoát ，tứ giả tham dục tận thắng giải thoát ，ngũ giả tận chư tối thắng giải thoát ，lục giả bất thất chánh niệm thắng giải thoát 。」bạch ngôn ：「Đại Đức ！nhược/nhã phục hưũ nhân phát thiểu tín tâm nhi cầu giải thoát 。vật tác thị kiến ，ư tham 、sân 、si nhi đắc giải thoát xuất ly sanh tử 。Đại Đức ！nhược/nhã phục hưũ nhân phát thiểu thi-la xuất ly sanh tử ，nhi cầu giải thoát vô bệnh não ưu 。vật tác thị kiến ，đắc tận tham 、sân 、si ，vô bệnh ưu não nhi đắc giải thoát 。Đại Đức ！nhược/nhã phục hưũ nhân vi cầu danh lợi vi xưng dự cố ，hạnh/hành/hàng tịch tĩnh hạnh/hành/hàng nhi cầu giải thoát 。vật tác thị kiến ，đắc tận tham 、sân 、si ly ư ái thủ ，bất thất chánh niệm nhi đắc giải thoát 。Đại Đức ！nhược hữu Bí-sô đắc A-la-hán ，chư lậu dĩ tận ，sở tác dĩ biện khí chư trọng đam/đảm ，hoạch đắc kỷ lợi vĩnh đoạn chư hữu ，tâm thiện giải thoát tuệ thiện giải thoát 。thị bỉ A-la-hán ，đắc thử lục chủng thắng giải thoát 。Đại Đức ！nhược hữu Bí-sô tâm đắc học xứ ，nhược/nhã cầu vô thượng Niết Bàn thiện đạo ，bất trước ư sắc ，thời bỉ học xứ thị tịnh thi la ，thành tựu học xứ điều phục chư căn ，hậu đắc lậu tận ；ư vô lậu tâm nhi đắc giải thoát ，đắc trí giải thoát ；ư hiện tiền Pháp dĩ tự giác tri ，nhi chứng viên mãn ：ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、sở tác dĩ biện 、bất thọ/thụ hậu hữu 。thời bỉ La-hán vô học thi-la ，thành tựu chư căn vô học 。Đại Đức ！dụ như Đồng tử ấu tiểu tâm nọa lạc/nhạc thụy ，chí vu thịnh thiểu thi-la chư căn hàm tất thành tựu ，hậu thời niên lão chư căn dĩ khô thi-la thành tựu 。Đại Đức ！Bí-sô diệc phục như thị 。nhược hữu Bí-sô nhi trụ/trú học xứ đắc tâm tự tại ，bỉ cầu vô thượng Niết Bàn thiện đạo ，bất trước ư sắc trụ/trú ư thi-la ，chư căn điều phục 。hậu thời tận chư hữu lậu ，ư vô lậu tâm đắc vô lậu tuệ ，đắc giải thoát mạng ；ư hiện tiền Pháp dĩ tự giác tri ，nhi đắc viên mãn 。ngã sanh dĩ tận 、phạm hạnh dĩ lập 、bất thọ/thụ hậu hữu ，vô học thi-la nhi đắc thành tựu 。dĩ chứng đắc quả ，tức kiến chư sắc tâm bất phàn duyên ，diệc bất hoặc loạn 。kỳ tâm chánh định Tình vô điên đảo ，thiện tư tu tập tâm vô tăng giảm 。hữu hoặc loạn chi sự ，bất năng vi thất chánh niệm ，nhĩ tri thanh Tỳ tri hương thiệt tri vị thân tri xúc tâm tri chư Pháp ，sắc đẳng chư Pháp bất năng hoặc loạn ，bất thất chánh niệm 。an định bất tán ，Tình vô điên đảo ，thiện giải thoát thiện tu tập ，kiến sanh diệt Pháp 。 「復次喻如城邑聚落，不遠有大石山，無有缺漏亦無孔隙，全為一石；或有大風從東面起，其山不動不搖亦不西傾，西南北風亦復如是不動不搖。過去色等如大暴風來於眼前，眼等心識無有顛倒亦復如是，不動不搖，其心安定無有散亂。若得解脫修習善已，見生滅法。復次耳鼻舌身意，能知聲香味觸等，此之六種惑亂身心，彼能得果不失正念，內情心等不失正念，無有散亂顛倒。善得解脫修集善已，見生滅法。」具壽苾芻說是語已，便以伽陀而說頌曰： 「phục thứ dụ như thành ấp tụ lạc ，bất viễn hữu Đại thạch sơn ，vô hữu khuyết lậu diệc vô khổng khích ，toàn vi nhất thạch ；hoặc hữu Đại phong tùng Đông diện khởi ，kỳ sơn bất động bất diêu/dao diệc bất Tây khuynh ，Tây Nam Bắc phong diệc phục như thị bất động bất diêu/dao 。quá khứ sắc đẳng như Đại bạo phong lai ư nhãn tiền ，nhãn đẳng tâm thức vô hữu điên đảo diệc phục như thị ，bất động bất diêu/dao ，kỳ tâm an định vô hữu tán loạn 。nhược/nhã đắc giải thoát tu tập thiện dĩ ，kiến sanh diệt Pháp 。phục thứ nhĩ tị thiệt thân ý ，năng tri thanh hương vị xúc đẳng ，thử chi lục chủng hoặc loạn thân tâm ，bỉ năng đắc quả bất thất chánh niệm ，nội Tình tâm đẳng bất thất chánh niệm ，vô hữu tán loạn điên đảo 。thiện đắc giải thoát tu tập thiện dĩ ，kiến sanh diệt Pháp 。」cụ thọ Bí-sô thuyết thị ngữ dĩ ，tiện dĩ già đà nhi thuyết tụng viết ： 「出家解脫者， 「xuất gia giải thoát giả ， 心無病惱憂； tâm vô bệnh não ưu ； 彼住寂靜地， bỉ trụ/trú tịch tĩnh địa ， 樂盡愛貪欲。 lạc/nhạc tận ái tham dục 。 趣解脫盡者， thú giải thoát tận giả ， 及心不失念； cập tâm bất thất niệm ； 了知意生法， liễu tri ý sanh Pháp ， 而心得解脫。 nhi tâm đắc giải thoát 。 心若得解脫， tâm nhược/nhã đắc giải thoát ， 寂靜見諦住； tịch tĩnh kiến đế trụ/trú ； 所作既作了， sở tác ký tác liễu ， 不應而更作。 bất ưng nhi cánh tác 。 如彼大石山， như bỉ Đại thạch sơn ， 暴風不能動； bạo phong bất năng động ； 色聲亦復然， sắc thanh diệc phục nhiên ， 不能為損害。 bất năng vi tổn hại 。 心意得定者， tâm ý đắc định giả ， 而見生滅法。」 nhi kiến sanh diệt Pháp 。」 說是頌已，時諸苾芻咸皆有疑，世尊能斷一切疑惑，便即白問世尊：「具壽苾芻種何等業？由業力故生富貴家，而於足下有金色毛，每日常食五百種味，九十一劫已來足不踏地。纔生誕已，得二十俱胝金錢，後於世尊教中出家修學，斷諸煩惱證阿羅漢果。」 thuyết thị tụng dĩ ，thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，Thế Tôn năng đoạn nhất thiết nghi hoặc ，tiện tức bạch vấn Thế Tôn ：「cụ thọ Bí-sô chủng hà đẳng nghiệp ？do nghiệp lực cố sanh phú quý gia ，nhi ư túc hạ hữu kim sắc mao ，mỗi nhật thường thực/tự ngũ bách chủng vị ，cửu thập nhất kiếp dĩ lai túc bất đạp địa 。tài sanh đản dĩ ，đắc nhị thập câu-chi kim tiễn ，hậu ư thế tôn giáo trung xuất gia tu học ，đoạn chư phiền não chứng A-la-hán quả 。」 爾時世尊告諸苾芻曰：「彼之具壽積習善業果報成熟，喻若暴流決定自受。汝等苾芻應知自作自受，廣說如餘。」即說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô viết ：「bỉ chi cụ thọ tích tập thiện nghiệp quả báo thành thục ，dụ nhược/nhã bạo lưu quyết định tự thọ 。nhữ đẳng Bí-sô ứng tri tự tác tự thọ ，quảng thuyết như dư 。」tức thuyết tụng viết ： 「假令經百劫， 「giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。」 quả báo hoàn tự thọ 。」 佛告苾芻：「乃往昔時九十一劫，有佛出世，號毘鉢尸應正等覺，出現於世，十號具足。彼佛有六十二千苾芻前後圍遶，遊行人間漸至王城名曰親意。爾時城中有諸居士子，聞毘鉢尸應正等覺與六十二千苾芻，前後圍遶遊行人間來至於此。彼既聞已，皆共往詣佛所，頂禮佛足退坐一面。爾時世尊為諸童子善說法要，示教利喜默然而住。 Phật cáo Bí-sô ：「nãi vãng tích thời cửu thập nhất kiếp ，hữu Phật xuất thế ，hiệu Tỳ bát thi Ứng Chánh Đẳng Giác ，xuất hiện ư thế ，thập hiệu cụ túc 。bỉ Phật hữu lục thập nhị thiên Bí-sô tiền hậu vi nhiễu ，du hạnh/hành/hàng nhân gian tiệm chí vương thành danh viết thân ý 。nhĩ thời thành trung hữu chư Cư-sĩ tử ，văn Tỳ bát thi Ứng Chánh Đẳng Giác dữ lục thập nhị thiên Bí-sô ，tiền hậu vi nhiễu du hạnh/hành/hàng nhân gian lai chí ư thử 。bỉ ký văn dĩ ，giai cộng vãng nghệ Phật sở ，đảnh lễ Phật túc thoái tọa nhất diện 。nhĩ thời Thế Tôn vi chư Đồng tử thiện thuyết pháp yếu ，thị giáo lợi hỉ mặc nhiên nhi trụ/trú 。 「爾時眾童子等從坐而起，合掌恭敬而白佛言：『唯願世尊，許我以四事供養三月安居佛及眾僧。』爾時世尊默然而許。時諸童子知佛許已，頂禮雙足辭佛而去。彼童子等既到城已，於議堂中共相議曰：『我等云何供養世尊？若共作一食供養？為人各作食供養？』其中或有云：『眾共作食供養，廢其生業田農等事。』時眾共議：『人各依次一日作食供養。』即隨力所辦作食供養。其中有一童子家貧，共母商量：『我家貧乏，依次辦食云何得辦？』時母答言：『愛子！可於最後而與供養，未至日來隨力收辦即以充足。』既至日已鋪以熊皮，如來踏上行至坐處，造五百味飲食供養如來，五輪著地發大誓願：『願所生之處，常得豪性富貴家生，亦願我足不踏於地，猶如如來足下有毛四指金色，行願如佛。當當來世有佛出時誓當供養。』」 「nhĩ thời chúng Đồng tử đẳng tùng tọa nhi khởi ，hợp chưởng cung kính nhi bạch Phật ngôn ：『duy nguyện Thế Tôn ，hứa ngã dĩ tứ sự cúng dường tam nguyệt an cư Phật cập chúng tăng 。』nhĩ thời Thế Tôn mặc nhiên nhi hứa 。thời chư Đồng tử tri Phật hứa dĩ ，đảnh lễ song túc từ Phật nhi khứ 。bỉ Đồng tử đẳng ký đáo thành dĩ ，ư nghị đường trung cộng tướng nghị viết ：『ngã đẳng vân hà cúng dường Thế Tôn ？nhược/nhã cọng tác nhất thực cúng dường ？vi nhân các tác thực/tự cúng dường ？』kỳ trung hoặc hữu vân ：『chúng cọng tác thực/tự cúng dường ，phế kỳ sanh nghiệp điền nông đẳng sự 。』thời chúng cọng nghị ：『nhân các y thứ nhất nhật tác thực/tự cúng dường 。』tức tùy lực sở biện/bạn tác thực/tự cúng dường 。kỳ trung hữu nhất Đồng tử gia bần ，cọng mẫu thương lượng ：『ngã gia bần phạp ，y thứ biện/bạn thực/tự vân hà đắc biện/bạn ？』thời mẫu đáp ngôn ：『ái tử ！khả ư tối hậu nhi dữ cúng dường ，vị chí nhật lai tùy lực thu biện/bạn tức dĩ sung túc 。』ký chí nhật dĩ phô dĩ hùng bì ，Như Lai đạp thượng hạnh/hành/hàng chí tọa xứ/xử ，tạo ngũ bách vị ẩm thực cúng dường Như Lai ，ngũ luân trước/trứ địa phát đại thệ nguyện ：『nguyện sở sanh chi xứ/xử ，thường đắc hào tánh phú quý gia sanh ，diệc nguyện ngã túc bất đạp ư địa ，do như Như Lai túc hạ hữu mao tứ chỉ kim sắc ，hạnh nguyện như Phật 。đương đương lai thế hữu Phật xuất thời thệ đương cúng dường 。』」 佛告諸苾芻等：「爾時貧童子者，即寶德長者子是。彼於毘鉢尸如來所發誓願，業果成熟，感大富貴，足下有毛作黃金色，從九十一劫以來，不曾以足一踏於地。當生之日有二十俱胝金錢，隨其日日從地踊出。即於佛教中出家修學，得阿羅漢果。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「nhĩ thời bần Đồng tử giả ，tức Bảo Đức Trưởng-giả tử thị 。bỉ ư Tỳ bát thi Như Lai sở phát thệ nguyện ，nghiệp quả thành thục ，cảm Đại phú quý ，túc hạ hữu mao tác hoàng kim sắc ，tùng cửu thập nhất kiếp dĩ lai ，bất tằng dĩ túc nhất đạp ư địa 。đương sanh chi nhật hữu nhị thập câu-chi kim tiễn ，tùy kỳ nhật nhật tòng địa dũng xuất 。tức ư Phật giáo trung xuất gia tu học ，đắc A-la-hán quả 。」 佛告苾芻：「若作黑業者當得黑報，若作白業者還得白報，諸雜業者還復如此。汝等苾芻！如雜黑業者汝不應作，當作白業。如未生怨，為彼惡友提婆達多故，於父王頻毘娑羅所，起大惡逆，擲矟打著手指，舉國人民共為恥笑談論：『如此惡者為友，未生怨王在胎中時，何不殺却？』或時有人談論：『此非是阿闍世王過也。由彼惡友提婆達多過。』或有說言：『為佛與提婆達多出家，不作擯罰致於他方自所安住。』或有譏說：『佛亦無過，為彼苾芻僧伽不依僧教住持故。』如斯眾議父王聞已，心不起惡，而云：『由我先世業故。』復有說云：『是佛及僧之過。』我由此說情懷憂惱。」 Phật cáo Bí-sô ：「nhược/nhã tác hắc nghiệp giả đương đắc hắc báo ，nhược/nhã tác bạch nghiệp giả hoàn đắc bạch báo ，chư tạp nghiệp giả hoàn phục như thử 。nhữ đẳng Bí-sô ！như tạp hắc nghiệp giả nhữ bất ưng tác ，đương tác bạch nghiệp 。như vị sanh oán ，vi bỉ ác hữu Đề bà đạt đa cố ，ư Phụ Vương tần tỳ Ta-la sở ，khởi Đại ác nghịch ，trịch sáo đả trước/trứ thủ chỉ ，cử quốc nhân dân cọng vi sỉ tiếu đàm luận ：『như thử ác giả vi hữu ，vị sanh oán Vương tại thai trung thời ，hà bất sát khước ？』hoặc thời hữu nhân đàm luận ：『thử phi thị A-xà-thế Vương quá/qua dã 。do bỉ ác hữu Đề bà đạt đa quá/qua 。』hoặc hữu thuyết ngôn ：『vi Phật dữ Đề bà đạt đa xuất gia ，bất tác bấn phạt trí ư tha phương tự sở an trụ 。』hoặc hữu ky thuyết ：『Phật diệc vô quá ，vi bỉ Bí-sô tăng già bất y tăng giáo trụ trì cố 。』như tư chúng nghị Phụ Vương văn dĩ ，tâm bất khởi ác ，nhi vân ：『do ngã tiên thế nghiệp cố 。』phục hưũ thuyết vân ：『thị Phật cập tăng chi quá/qua 。』ngã do thử thuyết Tình hoài ưu não 。」 時諸苾芻各生疑心，請世尊曰：「何故彼人造過令此受殃？」佛告諸苾芻：「非但今日有如前事，乃往過去曾亦遭此。汝等諦聽！我今為說。乃往古昔有波羅痆斯城王名梵授，人民安隱富樂豐饒。時彼城中有其二狗：一黑、一白，食鞍轡皮繩。於異後時王欲出戰，告其臣曰：『卿速嚴仗。』臣即觀見被狗咬破不堪所用，便啟王知。王聞生嗔令殺諸狗，城中諸狗既遭殺害，因即逃竄出國去者。時有他國一狗從外而來，見其諸狗怖而逃竄，問言：『何意如是？』城中諸狗以事具答。報曰：『何故不白大王？』城狗對曰：『誰敢啟王？』外狗報曰：『仁等安住，我於此夜進詣白王。』便至王所行步端儀，說伽他曰： thời chư Bí-sô các sanh nghi tâm ，thỉnh Thế Tôn viết ：「hà cố bỉ nhân tạo quá/qua lệnh thử thọ/thụ ương ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「phi đãn kim nhật hữu như tiền sự ，nãi vãng quá khứ tằng diệc tao thử 。nhữ đẳng đế thính ！ngã kim vi thuyết 。nãi vãng cổ tích hữu ba la nhiếp tư thành vương danh phạm thọ/thụ ，nhân dân an ổn phú lạc/nhạc phong nhiêu 。thời bỉ thành trung hữu kỳ nhị cẩu ：nhất hắc 、nhất bạch ，thực/tự an bí bì thằng 。ư dị hậu thời Vương dục xuất chiến ，cáo kỳ Thần viết ：『khanh tốc nghiêm trượng 。』Thần tức quán kiến bị cẩu giảo phá bất kham sở dụng ，tiện khải Vương tri 。Vương văn sanh sân lệnh sát chư cẩu ，thành trung chư cẩu ký tao sát hại ，nhân tức đào thoán xuất quốc khứ giả 。thời hữu tha quốc nhất cẩu tùng ngoại nhi lai ，kiến kỳ chư cẩu bố/phố nhi đào thoán ，vấn ngôn ：『hà ý như thị ？』thành trung chư cẩu dĩ sự cụ đáp 。báo viết ：『hà cố bất bạch Đại Vương ？』thành cẩu đối viết ：『thùy cảm khải Vương ？』ngoại cẩu báo viết ：『nhân đẳng an trụ ，ngã ư thử dạ tiến/tấn nghệ bạch Vương 。』tiện chí Vương sở hạnh bộ đoan nghi ，thuyết già tha viết ： 「『大王宮中有二狗： 「『Đại vương cung trung hữu nhị cẩu ： 一白一黑備色力， nhất bạch nhất hắc bị sắc lực ， 應當誅彼不滅我， ứng đương tru bỉ bất diệt ngã ， 誅者不誅非是理。』 tru giả bất tru phi thị lý 。』 「是時王聞此頌，告諸臣曰：『卿等宜應為我覓取說伽他者，將來見我。』諸臣訪察：『誰於夜中為王說頌？』而有白言：『他國狗來為王說頌。』王曰：『卿等審推，實是宮中二狗食耶？為餘狗喫？』諸臣集議：『王今令推，云何詳審？』於中有言：『何假多論？但取頭髮安狗口中，若食皮者自當吐出。』既安髮已，王宮二狗便吐食皮。以事白王。王曰：『宜治二狗，餘狗無愆。』汝等苾芻，於意云何？昔二狗者豈異人乎？今提婆達多、阿闍世王是，由彼往昔過失令他受苦；今亦如此，彼等造罪佛僧招過。 「Thị thời Vương văn thử tụng ，cáo chư Thần viết ：『khanh đẳng nghi ưng vi ngã mịch thủ thuyết già tha giả ，tướng lai kiến ngã 。』chư Thần phóng sát ：『thùy ư dạ trung vi Vương thuyết tụng ？』nhi hữu bạch ngôn ：『tha quốc cẩu lai vi Vương thuyết tụng 。』Vương viết ：『khanh đẳng thẩm thôi ，thật thị cung trung nhị cẩu thực/tự da ？vi dư cẩu khiết ？』chư Thần tập nghị ：『Vương kim lệnh thôi ，vân hà tường thẩm ？』ư trung hữu ngôn ：『hà giả đa luận ？đãn thủ đầu phát an cẩu khẩu trung ，nhược/nhã thực/tự bì giả tự đương thổ xuất 。』ký an phát dĩ ，vương cung nhị cẩu tiện thổ thực/tự bì 。dĩ sự bạch Vương 。Vương viết ：『nghi trì nhị cẩu ，dư cẩu vô khiên 。』nhữ đẳng Bí-sô ，ư ý vân hà ？tích nhị cẩu giả khởi dị nhân hồ ？kim Đề bà đạt đa 、A-xà-thế Vương thị ，do bỉ vãng tích quá thất lệnh tha thọ khổ ；kim diệc như thử ，bỉ đẳng tạo tội Phật tăng chiêu quá/qua 。 「汝等復聽提婆達多無恩報事。乃往古昔於波羅痆斯城，王名梵授，治化人民。時有一人入山採木，路逢師子，便即逃竄墮落井中；師子奔趁不見其井，遂墮其上；而有毒蛇逐鼠鵄欲撥鼠，此三一時俱墮井內，各起害心欲相噉食。師子曰：『今此井中我有勢力，能食汝等，然而共在厄難之處，宜息惡心莫相損害。』因緣會遇屬有獵師，逐鹿至此向下看井，其井中人遂發大聲唱言：『丈夫！願見救濟。』 「nhữ đẳng phục thính Đề bà đạt đa vô ân báo sự 。nãi vãng cổ tích ư ba la nhiếp tư thành ，Vương danh phạm thọ/thụ ，trì hóa nhân dân 。thời hữu nhất nhân nhập sơn thải mộc ，lộ phùng sư tử ，tiện tức đào thoán đọa lạc tỉnh trung ；sư tử bôn sấn bất kiến kỳ tỉnh ，toại đọa kỳ thượng ；nhi hữu độc xà trục thử 鵄dục bát thử ，thử tam nhất thời câu đọa tỉnh nội ，các khởi hại tâm dục tướng đạm thực 。sư tử viết ：『kim thử tỉnh trung ngã hữu thế lực ，năng thực/tự nhữ đẳng ，nhiên nhi cọng tại ách nạn chi xứ/xử ，nghi tức ác tâm mạc tướng tổn hại 。』nhân duyên hội ngộ chúc hữu liệp sư ，trục lộc chí thử hướng hạ khán tỉnh ，kỳ tỉnh trung nhân toại phát Đại thanh xướng ngôn ：『trượng phu ！nguyện kiến cứu tế 。』 「是時獵師先拔師子令出井中，師子即便禮獵師足，白言：『我今知汝深恩，必當報謝。其在井中黑頭蟲者，不識恩義，必莫救之。』師子即去。於後獵師，所有井中人蛇蟲鳥等，次第悉皆救出。後時師子捉得一鹿，獵師因行遇至其所救，師子見來，即便以鹿授與獵師，跪拜而去。後於一時，其梵授王及諸宮人，出城遊戲至苑園中，恣意歡娛遂便睡著。時諸宮人見王睡已，心無畏懼，或有經行、或有立者、或有坐者、或有眠者、或有遠去、或有脫衣曬污、或有解脫瓔珞在其傍邊便即眠睡，墮井鵄鳥銜其瓔珞遂將遠去，與彼能救獵師，以報恩德奉上瓔珞。時梵授王眠覺，與諸眷屬臣佐速歸入城。于時失纓絡宮人，遍觀其處不見纓絡，詣王白言：『大王！在苑園中而失纓絡。』時王便告諸大臣曰：『在諸苑園已失纓絡，汝等須為訪覓，是誰盜將？』時諸臣佐既奉王命，即便訪覓。時黑頭蟲時時往彼獵師之處，而覓方便覰其纓絡，見已便知是王纓絡今在於此。其黑頭蟲便棄恩義，遂詣王所白言：『大王！所失纓絡我今具知在獵師處。』王聞是語便即嗔怒，即令使者往捉獵師。時王使人至獵師所告言：『汝於苑園中盜王宮人纓絡。』其獵師恐懼答云：『我等實不盜王纓珞。』具向使者陳說所得來由，還其纓珞。使者得已將詣王所，其獵師當處即被囚縛。于時其鼠見已急往報蛇，向蛇白說：『其黑頭蟲罪惡之人，不識恩德，遂令我善知識被王使者見今囚縛。』蛇聞語已答言：『汝報獵師，我今日為爾向王宮中螫於王身。汝當呪持，我即收毒。王當歡喜決定放汝，亦即與汝賞賜。』其鼠得此語已即具報獵師，獵師云：『善哉！當如是作。』其蛇即螫王身，王時患苦毒遍其身，廣召醫師：『誰能治我？』時諸醫師無能治者。王既遍告，獵師聞已，遂遣所執當人：『汝當為我白王，我能治得。』其執使者具事白王，王言：『即令解放將來。』既至王所，獵師為治，手下即差，便即釋放。王甚歡喜重與賞賜。」 「Thị thời liệp sư tiên bạt sư tử lệnh xuất tỉnh trung ，sư tử tức tiện lễ liệp sư túc ，bạch ngôn ：『ngã kim tri nhữ thâm ân ，tất đương báo tạ 。kỳ tại tỉnh trung hắc đầu trùng giả ，bất thức ân nghĩa ，tất mạc cứu chi 。』sư tử tức khứ 。ư hậu liệp sư ，sở hữu tỉnh trung nhân xà trùng điểu đẳng ，thứ đệ tất giai cứu xuất 。hậu thời sư tử tróc đắc nhất lộc ，liệp sư nhân hành ngộ chí kỳ sở cứu ，sư tử kiến lai ，tức tiện dĩ lộc thụ dữ liệp sư ，quỵ bái nhi khứ 。hậu ư nhất thời ，kỳ phạm thọ/thụ Vương cập chư cung nhân ，xuất thành du hí chí uyển viên trung ，tứ ý hoan ngu toại tiện thụy trước/trứ 。thời chư cung nhân kiến Vương thụy dĩ ，tâm vô úy cụ ，hoặc hữu kinh hành 、hoặc hữu lập giả 、hoặc hữu tọa giả 、hoặc hữu miên giả 、hoặc hữu viễn khứ 、hoặc hữu thoát y sái ô 、hoặc hữu giải thoát anh lạc tại kỳ bàng biên tiện tức miên thụy ，đọa tỉnh 鵄điểu hàm kỳ anh lạc toại tướng viễn khứ ，dữ bỉ năng cứu liệp sư ，dĩ áo ân đức phụng thượng anh lạc 。thời phạm thọ/thụ Vương miên giác ，dữ chư quyến chúc Thần tá tốc quy nhập thành 。vu thời thất anh lạc cung nhân ，biến quán kỳ xứ/xử bất kiến anh lạc ，nghệ Vương bạch ngôn ：『Đại Vương ！tại uyển viên trung nhi thất anh lạc 。』thời Vương tiện cáo chư đại thần viết ：『tại chư uyển viên dĩ thất anh lạc ，nhữ đẳng tu vi phóng mịch ，thị thùy đạo tướng ？』thời chư Thần tá ký phụng Vương mạng ，tức tiện phóng mịch 。thời hắc đầu trùng thời thời vãng bỉ liệp sư chi xứ/xử ，nhi mịch phương tiện thứ kỳ anh lạc ，kiến dĩ tiện tri thị Vương anh lạc kim tại ư thử 。kỳ hắc đầu trùng tiện khí ân nghĩa ，toại nghệ Vương sở bạch ngôn ：『Đại Vương ！sở thất anh lạc ngã kim cụ tri tại liệp sư xứ/xử 。』Vương văn thị ngữ tiện tức sân nộ ，tức lệnh sử giả vãng tróc liệp sư 。thời Vương sử nhân chí liệp sư sở cáo ngôn ：『nhữ ư uyển viên trung đạo vương cung nhân anh lạc 。』kỳ liệp sư khủng cụ đáp vân ：『ngã đẳng thật bất đạo Vương anh lạc 。』cụ hướng sử giả trần thuyết sở đắc lai do ，hoàn kỳ anh lạc 。sử giả đắc dĩ tướng nghệ Vương sở ，kỳ liệp sư đương xứ/xử tức bị tù phược 。vu thời kỳ thử kiến dĩ cấp vãng báo xà ，hướng xà bạch thuyết ：『kỳ hắc đầu trùng tội ác chi nhân ，bất thức ân đức ，toại lệnh ngã thiện tri thức bị Vương sử giả kiến kim tù phược 。』xà văn ngữ dĩ đáp ngôn ：『nhữ báo liệp sư ，ngã kim nhật vi nhĩ hướng vương cung trung thích ư Vương thân 。nhữ đương chú trì ，ngã tức thu độc 。Vương đương hoan hỉ quyết định phóng nhữ ，diệc tức dữ nhữ thưởng tứ 。』kỳ thử đắc thử ngữ dĩ tức cụ báo liệp sư ，liệp sư vân ：『Thiện tai ！đương như thị tác 。』kỳ xà tức thích Vương thân ，Vương thời hoạn khổ độc biến kỳ thân ，quảng triệu y sư ：『thùy năng trì ngã ？』thời chư y sư vô năng trì giả 。Vương ký biến cáo ，liệp sư văn dĩ ，toại khiển sở chấp đương nhân ：『nhữ đương vi ngã bạch Vương ，ngã năng trì đắc 。』kỳ chấp sử giả cụ sự bạch Vương ，Vương ngôn ：『tức lệnh giải phóng tướng lai 。』ký chí Vương sở ，liệp sư vi trì ，thủ hạ tức sái ，tiện tức thích phóng 。Vương thậm hoan hỉ trọng dữ thưởng tứ 。」 佛告諸苾芻等：「汝意云何？豈是異人耶？時獵師者我身是也。彼黑頭蟲不識恩義者，提婆達多是也。往昔之時無恩無義不知恩德，今亦不知恩義，亦不知恩德。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「nhữ ý vân hà ？khởi thị dị nhân da ？thời liệp sư giả Ngã thân thị dã 。bỉ hắc đầu trùng bất thức ân nghĩa giả ，Đề bà đạt đa thị dã 。vãng tích chi thời vô ân vô nghĩa bất tri ân đức ，kim diệc bất tri ân nghĩa ，diệc bất tri ân đức 。」 復次佛告諸苾芻等：「如是提婆達多，不知恩義亦不知恩德。汝等諦聽！我為汝說。乃往昔時有非時，七日大雨不止，其鼠狼投入穴內，鼠亦入其穴中。後有毒蛇，覓避雨處亦入其穴。然而鼠狼欲害其鼠，于時毒蛇報鼠狼曰：『汝及我等遭大苦厄，汝等勿生相損害心，各自安住。』其毒蛇等各立名號，毒蛇名愛君，鼠狼名有喜，鼠名恒河受。其愛君及有喜等告恒河受言：『汝是勤健，當為我向餘處求覓飲食將來。』其鼠性行質直心意賢善，為彼蛇及鼠狼勤求覓食。未迴來間，鼠狼報蛇言曰：『彼若求食不得空來，我即食伊。』其蛇聞是語已遂作是念：『此鼠狼今遭此苦難，由欲擬害彼鼠，我今恐彼求食不得空來，決定被食。我今預須報彼鼠知。』作是念已即便附信報鼠令知，作如是言：『其鼠狼作如是言：「如鼠無食空來，必定食汝。」』其鼠苦求食飲不得，作是思惟：『我今食既不得，空去必定食我。』其鼠復附信與蛇，以頌報曰： phục thứ Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「như thị Đề bà đạt đa ，bất tri ân nghĩa diệc bất tri ân đức 。nhữ đẳng đế thính ！ngã vi nhữ thuyết 。nãi vãng tích thời hữu phi thời ，thất nhật Đại vũ bất chỉ ，kỳ thử lang đầu nhập huyệt nội ，thử diệc nhập kỳ huyệt trung 。hậu hữu độc xà ，mịch tị vũ xứ/xử diệc nhập kỳ huyệt 。nhiên nhi thử lang dục hại kỳ thử ，vu thời độc xà báo thử lang viết ：『nhữ cập ngã đẳng tao Đại khổ ách ，nhữ đẳng vật sanh tướng tổn hại tâm ，các tự an trụ 。』kỳ độc xà đẳng các lập danh hiệu ，độc xà danh ái quân ，thử lang danh hữu hỉ ，thử danh hằng hà thọ/thụ 。kỳ ái quân cập hữu hỉ đẳng cáo hằng hà thọ/thụ ngôn ：『nhữ thị cần kiện ，đương vi ngã hướng dư xứ cầu mịch ẩm thực tướng lai 。』kỳ thử tánh hạnh/hành/hàng chất trực tâm ý hiền thiện ，vi bỉ xà cập thử lang cần cầu mịch thực/tự 。vị hồi lai gian ，thử lang báo xà ngôn viết ：『bỉ nhược/nhã cầu thực/tự bất đắc không lai ，ngã tức thực/tự y 。』kỳ xà văn thị ngữ dĩ toại tác thị niệm ：『thử thử lang kim tao thử khổ nạn ，do dục nghĩ hại bỉ thử ，ngã kim khủng bỉ cầu thực/tự bất đắc không lai ，quyết định bị thực/tự 。ngã kim dự tu báo bỉ thử tri 。』tác thị niệm dĩ tức tiện phụ tín báo thử lệnh tri ，tác như thị ngôn ：『kỳ thử lang tác như thị ngôn ：「như thử vô thực/tự không lai ，tất định thực/tự nhữ 。」』kỳ thử khổ cầu thực/tự ẩm bất đắc ，tác thị tư tánh ：『ngã kim thực/tự ký bất đắc ，không khứ tất định thực/tự ngã 。』kỳ thử phục phụ tín dữ xà ，dĩ tụng báo viết ： 「『若人儉少無悲心， 「『nhược/nhã nhân kiệm thiểu vô bi tâm ， 飢火逼迫遂生急； cơ hỏa bức bách toại sanh cấp ； 汝大有恩報此語， nhữ Đại hữu ân báo thử ngữ ， 我今無復更來親。』」 ngã kim vô phục cánh lai thân 。』」 佛告諸苾芻等：「其鼠者，豈異人乎？我身是也。其鼠狼者，提婆達多是也。其提婆達多，往昔之時亦無恩義，今亦不知恩德。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「kỳ thử giả ，khởi dị nhân hồ ？Ngã thân thị dã 。kỳ thử lang giả ，Đề bà đạt đa thị dã 。kỳ Đề bà đạt đa ，vãng tích chi thời diệc vô ân nghĩa ，kim diệc bất tri ân đức 。」 時未生怨王，於父前擲劍，王便問言：「愛子！汝因何意擲劍於我前耶？」答王曰：「我有瞋恚。父有受用，我無受用。」王聞是語便告子曰：「若如是者，其瞻波城與汝受用。」子得城用歡喜踊躍，便往提婆達多處，作如是言：「尊者！我今得瞻波城恣情受用。」時提婆達多報太子曰：「汝今用功現果報力交得受用。」太子答曰：「聖者！我今見也。」復言：「汝可更用大功必得增勝。」時太子遣往瞻波城，徵稅重役逼迫百姓，為被逼切各散投諸方，或有投王舍城、或投諸國，或有其中發使奏王言：「太子逼迫，瞻波城人散走外國。唯願大王制其非法。」 thời vị sanh oán Vương ，ư phụ tiền trịch kiếm ，Vương tiện vấn ngôn ：「ái tử ！nhữ nhân hà ý trịch kiếm ư ngã tiền da ？」đáp Vương viết ：「ngã hữu sân khuể 。phụ hữu thọ dụng ，ngã vô thọ dụng 。」Vương văn thị ngữ tiện cáo tử viết ：「nhược như thị giả ，kỳ Chiêm Ba thành dữ nhữ thọ dụng 。」tử đắc thành dụng hoan hỉ dũng dược ，tiện vãng Đề bà đạt đa xứ/xử ，tác như thị ngôn ：「Tôn-Giả ！ngã kim đắc Chiêm Ba thành tứ Tình thọ dụng 。」thời Đề bà đạt đa báo Thái-Tử viết ：「nhữ kim dụng công hiện quả báo lực giao đắc thọ dụng 。」Thái-Tử đáp viết ：「Thánh Giả ！ngã kim kiến dã 。」phục ngôn ：「nhữ khả cánh dụng đại công tất đắc tăng thắng 。」thời Thái-Tử khiển vãng Chiêm Ba thành ，trưng thuế trọng dịch bức bách bách tính ，vi bị bức thiết các tán đầu chư phương ，hoặc hữu đầu Vương-Xá thành 、hoặc đầu chư quốc ，hoặc hữu kỳ trung phát sử tấu Vương ngôn ：「Thái-Tử bức bách ，Chiêm Ba thành nhân tán tẩu ngoại quốc 。duy nguyện Đại Vương chế kỳ phi pháp 。」 爾時父王即命太子告言：「汝今何故逼迫百姓？」太子答言：「為兵士不能存濟。」父王言：「若如是者，除王舍城已外，摩揭陀國諸人民等，任子受用。」太子得已，即詣提婆達多所報曰：「聖者！除王舍一城已外，並是我得。」提婆達多答曰：「用功者今得如是果報，汝可更用功力。」爾時太子即遣使命苦役損害摩揭陀國城邑人民。時諸人民既被逼迫苦已，時諸人眾奏影勝王曰：「今被太子損害摩揭陀國人民城邑，願王制約勿許使。」王聞是語即命太子，太子至已父王告言：「汝復何故損害摩揭陀國城邑人民？」太子答言：「我諸兵士其眾甚多不能存濟。」王言：「若如是者，我今惟留一庫財物已外，及王舍城並任汝受用。」太子得已，即往提婆達多所：「我今更得王舍城，唯除一庫財物已外並得。」提婆達多答言：「此是用功果報成熟如是。」復言：「凡是國王以用庫藏為力，若有庫藏即是國王，為庫藏故須用功力。」時彼太子更遣損害王舍城人。時王舍城人民眾等，并瞻波國及摩揭陀國諸人眾等，各懷恐懼，密奏王知具陳上事：「被太子損害苦急，太王比來養育百姓由如赤子，今被太子損害，我等人民多有逃散諸國，我今還欲如是。」其影勝王情甚敬信，慈愍有情住持正法，聞是語已即命太子。太子至已，王以理言順太子意，以手摩太子頂告言：「我今所有城邑人民並付囑汝，汝今因何惱亂百姓？汝今正應合須養育。」太子答曰：「我為無庫藏所以如此。」太王報言：「若如是者，除我宮人，自餘庫藏任汝所用。」然其太子性懷暴惡，雖得庫藏由不厭足，更復惱亂國內人民，不肯止息。時諸人眾還詣王處具事白王，王聞語已告太子曰：「我今與汝人民庫藏，因何更復惱亂百姓，不肯止耶？」太子聞是語已便太嗔怒，告諸臣佐曰：「汝等應知，若有人訶罵剎帝利灌頂王者，合有何罪責罰？」臣等答曰：「合有極刑。」「今訶罵者是我父也。云何損害？今且令付後宮囚閉。」於時臣佐便即囚閉。大王被閉，宮人臣佐城中人眾聞王囚已並悉憂惱，皆念大王往昔恩愛。 nhĩ thời Phụ Vương tức mạng Thái-Tử cáo ngôn ：「nhữ kim hà cố bức bách bách tính ？」Thái-Tử đáp ngôn ：「vi inh sĩ bất năng tồn tế 。」Phụ Vương ngôn ：「nhược như thị giả ，trừ Vương-Xá thành dĩ ngoại ，ma yết đà quốc chư nhân dân đẳng ，nhâm tử thọ dụng 。」Thái-Tử đắc dĩ ，tức nghệ Đề bà đạt đa sở báo viết ：「Thánh Giả ！trừ Vương Xá nhất thành dĩ ngoại ，tịnh thị ngã đắc 。」Đề bà đạt đa đáp viết ：「dụng công giả kim đắc như thị quả báo ，nhữ khả cánh dụng công lực 。」nhĩ thời Thái-Tử tức khiển sử mạng khổ dịch tổn hại ma yết đà quốc thành ấp nhân dân 。thời chư nhân dân ký bị bức bách khổ dĩ ，thời chư nhân chúng tấu ảnh thắng Vương viết ：「kim bị Thái-Tử tổn hại ma yết đà quốc nhân dân thành ấp ，nguyện Vương chế ước vật hứa sử 。」Vương văn thị ngữ tức mạng Thái-Tử ，Thái-Tử chí dĩ Phụ Vương cáo ngôn ：「nhữ phục hà cố tổn hại ma yết đà quốc thành ấp nhân dân ？」Thái-Tử đáp ngôn ：「ngã chư binh sĩ kỳ chúng thậm đa bất năng tồn tế 。」Vương ngôn ：「nhược như thị giả ，ngã kim duy lưu nhất khố tài vật dĩ ngoại ，cập Vương-Xá thành tịnh nhâm nhữ thọ dụng 。」Thái-Tử đắc dĩ ，tức vãng Đề bà đạt đa sở ：「ngã kim cánh đắc Vương-Xá thành ，duy trừ nhất khố tài vật dĩ ngoại tịnh đắc 。」Đề bà đạt đa đáp ngôn ：「thử thị dụng công quả báo thành thục như thị 。」phục ngôn ：「phàm thị Quốc Vương dĩ dụng khố tạng vi lực ，nhược hữu khố tạng tức thị Quốc Vương ，vi khố tạng cố tu dụng công lực 。」thời bỉ Thái-Tử cánh khiển tổn hại Vương-Xá thành nhân 。thời Vương-Xá thành nhân dân chúng đẳng ，tinh Chiêm-ba quốc cập ma yết đà quốc chư nhân chúng đẳng ，các hoài khủng cụ ，mật tấu Vương tri cụ trần thượng sự ：「bị Thái-Tử tổn hại khổ cấp ，thái Vương bỉ lai dưỡng dục bách tính do như xích tử ，kim bị Thái-Tử tổn hại ，ngã đẳng nhân dân đa hữu đào tán chư quốc ，ngã kim hoàn dục như thị 。」kỳ ảnh thắng Vương Tình thậm kính tín ，từ mẫn hữu tình trụ trì chánh pháp ，văn thị ngữ dĩ tức mạng Thái-Tử 。Thái-Tử chí dĩ ，Vương dĩ lý ngôn thuận Thái-Tử ý ，dĩ thủ ma Thái-Tử đảnh/đính cáo ngôn ：「ngã kim sở hữu thành ấp nhân dân tịnh phó chúc nhữ ，nhữ kim nhân hà não loạn bách tính ？nhữ kim chánh ưng hợp tu dưỡng dục 。」Thái-Tử đáp viết ：「ngã vi vô khố tạng sở dĩ như thử 。」thái Vương báo ngôn ：「nhược như thị giả ，trừ ngã cung nhân ，tự dư khố tạng nhâm nhữ sở dụng 。」nhiên kỳ Thái-Tử tánh hoài bạo ác ，tuy đắc khố tạng do bất yếm túc ，cánh phục não loạn quốc nội nhân dân ，bất khẳng chỉ tức 。thời chư nhân chúng hoàn nghệ Vương xứ/xử cụ sự bạch Vương ，Vương văn ngữ dĩ cáo Thái-Tử viết ：「ngã kim dữ nhữ nhân dân khố tạng ，nhân hà cánh phục não loạn bách tính ，bất khẳng chỉ da ？」Thái-Tử văn thị ngữ dĩ tiện thái sân nộ ，cáo chư Thần tá viết ：「nhữ đẳng ứng tri ，nhược hữu nhân ha mạ Sát-đế lợi quán đảnh Vương giả ，hợp hữu hà tội trách phạt ？」Thần đẳng đáp viết ：「hợp hữu cực hình 。」「kim ha mạ giả thị ngã phụ dã 。vân hà tổn hại ？kim thả lệnh phó hậu cung tù bế 。」ư thời Thần tá tiện tức tù bế 。Đại Vương bị bế ，cung nhân Thần tá thành trung nhân chúng văn Vương tù dĩ tịnh tất ưu não ，giai niệm Đại Vương vãng tích ân ái 。 王囚閉也，太子即位，暴惡磣刺凶猛獷烈，無有臣佐敢諫其王。時影勝王既被囚閉，心自念言：「是我宿業因緣且得。」隨日時國大夫人韋提希常以餉食。時未生怨王問守門人：「老王今者若為存濟？」時守門人便白王言：「王母每自送食將與老王。」未生怨王聞是語已語守門人曰：「汝當勿使更放飲食及水漿等入，告諸宮人亦勿送食，若有送者罪當極刑。」時諸人等見教嚴重，更無人敢送食至老王所，於是多日更無有人得到王處。時王夫人韋提希，念王恩愛不能自忍，以酥蜜和(麩-夫+少)塗身，而以脚釧孔中盛水，將以上王，命且延日。時守當人心即猜疑，暫雖知覺已，為念王恩，其未生怨未問之間亦不報知。後於異時，未生怨王問守當門曰：「老王今者若為存在？」其守門人具述：「韋提夫人以酥和(麩-夫+少)塗身，脚釧孔中盛水奉王，王今以此存活。」時未生怨王勅守當人：「自今以後更勿令夫人入見老王。」 Vương tù bế dã ，Thái-Tử tức vị ，bạo ác 磣thứ hung mãnh quánh liệt ，vô hữu Thần tá cảm gián kỳ Vương 。thời ảnh thắng Vương ký bị tù bế ，tâm tự niệm ngôn ：「thị ngã tú nghiệp nhân duyên thả đắc 。」tùy nhật thời quốc Đại phu nhân Vi đề hy thường dĩ hướng thực/tự 。thời vị sanh oán Vương vấn thủ môn nhân ：「lão Vương kim giả nhược/nhã vi tồn tế ？」thời thủ môn nhân tiện bạch Vương ngôn ：「Vương mẫu mỗi tự tống thực/tự tướng dữ lão Vương 。」vị sanh oán Vương văn thị ngữ dĩ ngữ thủ môn nhân viết ：「nhữ đương vật sử cánh phóng ẩm thực cập thủy tương đẳng nhập ，cáo chư cung nhân diệc vật tống thực/tự ，nhược hữu tống giả tội đương cực hình 。」thời chư nhân đẳng kiến giáo nghiêm trọng ，cánh vô nhân cảm tống thực/tự chí lão Vương sở ，ư thị đa nhật cánh vô hữu nhân đắc đáo Vương xứ/xử 。thời Vương phu nhân Vi đề hy ，niệm Vương ân ái bất năng tự nhẫn ，dĩ tô mật hòa (phu -phu +thiểu )đồ thân ，nhi dĩ cước xuyến khổng trung thịnh thủy ，tướng dĩ thượng Vương ，mạng thả duyên nhật 。thời thủ đương nhân tâm tức sai nghi ，tạm tuy tri giác dĩ ，vi niệm Vương ân ，kỳ vị sanh oán vị vấn chi gian diệc bất báo tri 。hậu ư dị thời ，vị sanh oán Vương vấn thủ đương môn viết ：「lão Vương kim giả nhược/nhã vi tồn tại ？」kỳ thủ môn nhân cụ thuật ：「vi Đề phu nhân dĩ tô hòa (phu -phu +thiểu )đồ thân ，cước xuyến khổng trung thịnh thủy phụng Vương ，Vương kim dĩ thử tồn hoạt 。」thời vị sanh oán Vương sắc thủ đương nhân ：「tự kim dĩ hậu cánh vật lệnh phu nhân nhập kiến lão Vương 。」 爾時世尊在耆闍崛山經行，當王窓牖，王遂遙見佛影，因此見佛心生歡喜，為此善根命存活。時未生怨王更問守當宮人：「我已斷使餉食，老王今若為存活？」門人答言：「為王於窓牖中遙見世尊，世尊慈愍攝受，因此福力王得存活。」王令閉塞窓牖，刺其足下令不得立。時守當人即依王勅，閉塞窓牖刺其足下。是時老王身患疼痛苦惱急，以哽咽啼泣流淚不止，即自思惟：「今在苦惱，世尊何不愍念觀察於我？」如來世尊無不知見。諸佛常法：有大慈悲攝受眾生，決定擁護即住正觀。若能調伏三事，超四暴流安四神足，五支具足超過五道，住七覺分示八支道，善巧方便隨入九定，具十種力，名稱遍滿於十方界，倍勝千轉自在輪王，晝夜三時以佛眼觀諸眾生故。隨轉智慧，誰減？誰增？誰逼迫？誰被逼迫？誰下惡趣？誰向惡趣？誰一向趣？誰負重擔？我今以何方便能救離此從惡趣中置人天趣，并得解脫？未修善根者令修習善根，已修善根未成熟者令得成就，已成就者令得解脫。 nhĩ thời Thế Tôn tại Kì-xà-Quật sơn kinh hành ，đương Vương song dũ ，Vương toại dao kiến Phật ảnh ，nhân thử kiến Phật tâm sanh hoan hỉ ，vi thử thiện căn mạng tồn hoạt 。thời vị sanh oán Vương cánh vấn thủ đương cung nhân ：「ngã dĩ đoạn sử hướng thực/tự ，lão Vương kim nhược/nhã vi tồn hoạt ？」môn nhân đáp ngôn ：「vi Vương ư song dũ trung dao kiến Thế Tôn ，Thế Tôn từ mẫn nhiếp thọ ，nhân thử phước lực Vương đắc tồn hoạt 。」Vương lệnh bế tắc song dũ ，thứ kỳ túc hạ lệnh bất đắc lập 。thời thủ đương nhân tức y Vương sắc ，bế tắc song dũ thứ kỳ túc hạ 。Thị thời lão Vương thân hoạn đông thống khổ não cấp ，dĩ ngạnh yết Đề khấp lưu lệ bất chỉ ，tức tự tư tánh ：「kim tại khổ não ，Thế Tôn hà bất mẫn niệm quan sát ư ngã ？」Như Lai Thế Tôn vô bất tri kiến 。chư Phật thường Pháp ：hữu đại từ bi nhiếp thọ chúng sanh ，quyết định ủng hộ tức trụ/trú chánh quán 。nhược/nhã năng điều phục tam sự ，siêu tứ bạo lưu an tứ Thần túc ，ngũ chi cụ túc siêu quá ngũ đạo ，trụ/trú thất giác phần thị bát chi đạo ，thiện xảo phương tiện tùy nhập cửu định ，cụ thập chủng lực ，danh xưng biến mãn ư thập phương giới ，bội thắng thiên chuyển tự tại luân Vương ，trú dạ tam thời dĩ Phật nhãn quán chư chúng sanh cố 。tùy chuyển trí tuệ ，thùy giảm ？thùy tăng ？thùy bức bách ？thùy bị bức bách ？thùy hạ ác thú ？thùy hướng ác thú ？thùy nhất hướng thú ？thùy phụ trọng đam/đảm ？ngã kim dĩ hà phương tiện năng cứu ly thử tùng ác thú trung trí nhân thiên thú ，tinh đắc giải thoát ？vị tu thiện căn giả lệnh tu tập thiện căn ，dĩ tu thiện căn vị thành thục giả lệnh đắc thành tựu ，dĩ thành tựu giả lệnh đắc giải thoát 。 爾時世尊告大目揵連曰：「汝往影勝王所可傳我語：『願王無病。』作如是言：『佛告大王：「如善知識，應所作者我已作。我今救汝，離三惡趣。令汝常得在天人中過於生死處。」』」聞佛所說即入三摩地，從耆闍崛山沒，於王舍城王禁閉所，在王面前白言：「大王！佛告大王：『願無病惱。』」時王禮敬尊者大目揵連，時大目連白王曰：「佛告大王：『如善知識，我於王處所作已辦，令離地獄、傍生、餓鬼，建立人天，具如前說。』由業因緣，是故大王當知，依於業，因此在於禁閉、脚被刺破，又不得食苦害其身。」王問大目連曰：「何處有好食飲？」于時目連答曰：「於四天王處有好食飲。」具報王已，即便化身而去，往耆闍崛山。時未生怨王子患指瘡病將詣王所，王抱懷中以手摩挲以口嗍之。其時王子啼泣不止，王既嗍其癰癤穴破，膿血在於口中，唾膿於地。太子見膿在地，更啼不絕。 nhĩ thời Thế Tôn cáo Đại Mục-kiền-liên viết ：「nhữ vãng ảnh thắng Vương sở khả truyền ngã ngữ ：『nguyện Vương vô bệnh 。』tác như thị ngôn ：『Phật cáo Đại Vương ：「như thiện tri thức ，ưng sở tác giả ngã dĩ tác 。ngã kim cứu nhữ ，ly tam ác thú 。lệnh nhữ thường đắc tại Thiên Nhân trung quá/qua ư sanh tử xứ/xử 。」』」văn Phật sở thuyết tức nhập tam-ma-địa ，tùng Kì-xà-Quật sơn một ，ư Vương-Xá thành Vương cấm bế sở ，tại Vương diện tiền bạch ngôn ：「Đại Vương ！Phật cáo Đại Vương ：『nguyện vô bệnh não 。』」thời Vương lễ kính Tôn-Giả Đại Mục-kiền-liên ，thời Đại Mục liên bạch Vương viết ：「Phật cáo Đại Vương ：『như thiện tri thức ，ngã ư Vương xứ/xử sở tác dĩ biện ，lệnh ly địa ngục 、bàng sanh 、ngạ quỷ ，kiến lập nhân thiên ，cụ như tiền thuyết 。』do nghiệp nhân duyên ，thị cố Đại Vương đương tri ，y ư nghiệp ，nhân thử tại ư cấm bế 、cước bị thứ phá ，hựu bất đắc thực/tự khổ hại kỳ thân 。」Vương vấn Đại Mục liên viết ：「hà xứ/xử hữu hảo thực/tự ẩm ？」vu thời Mục liên đáp viết ：「ư Tứ Thiên Vương xứ/xử hữu hảo thực/tự ẩm 。」cụ báo Vương dĩ ，tức tiện hóa thân nhi khứ ，vãng Kì-xà-Quật sơn 。thời vị sanh oán Vương tử hoạn chỉ sang bệnh tướng nghệ Vương sở ，Vương bão hoài trung dĩ thủ ma 挲dĩ khẩu 嗍chi 。kỳ thời Vương tử Đề khấp bất chỉ ，Vương ký 嗍kỳ ung tiết huyệt phá ，nùng huyết tại ư khẩu trung ，thóa nùng ư địa 。Thái-Tử kiến nùng tại địa ，cánh Đề bất tuyệt 。 時大夫人韋提希，見此事已吁嗟嘆息。時未生怨王見母噓嗟嘆息，問言：「何故噓嘆？」答曰：「曾祖已來未有此患疹，汝亦曾有此患，王父嗍汝瘡上，有膿血便即飲，却不唾於地，畏見膿時恐見膿時汝更啼泣，緣此王父喫汝膿血。」問曰：「實有如是憐愛我耶？」母曰：「如是憐愛汝耳。」爾時未生怨王，嗔恚心止起憐愛心，語諸臣佐：「如有人言：『老王活。』者，分國半位。」人於老王皆生憐愛，聞王此語奔競走看。其老王遠聞走聲極眾，在獄驚懼，作是思惟：「必當喚我種種苦刑。」長嘆喘息迷悶於地，便即捨命，於北方天王宮，在天膝上忽然化生。時薜室羅末拏天問曰：「汝是誰耶？」曰：「我名勝仙。」「何故名曰勝仙？」「有天飲食常在面前隨念而食，是故長號名曰勝仙。」 thời Đại phu nhân Vi đề hy ，kiến thử sự dĩ hu ta thán tức 。thời vị sanh oán Vương kiến mẫu 噓ta thán tức ，vấn ngôn ：「hà cố 噓thán ？」đáp viết ：「tằng tổ dĩ lai vị hữu thử hoạn chẩn ，nhữ diệc tằng hữu thử hoạn ，Vương phụ 嗍nhữ sang thượng ，hữu nùng huyết tiện tức ẩm ，khước bất thóa ư địa ，úy kiến nùng thời khủng kiến nùng thời nhữ cánh Đề khấp ，duyên thử Vương phụ khiết nhữ nùng huyết 。」vấn viết ：「thật hữu như thị liên ái ngã da ？」mẫu viết ：「như thị liên ái nhữ nhĩ 。」nhĩ thời vị sanh oán Vương ，sân khuể tâm chỉ khởi liên ái tâm ，ngữ chư Thần tá ：「như hữu nhân ngôn ：『lão Vương hoạt 。』giả ，phần quốc bán vị 。」nhân ư lão Vương giai sanh liên ái ，văn Vương thử ngữ bôn cạnh tẩu khán 。kỳ lão Vương viễn văn tẩu thanh cực chúng ，tại ngục Kinh cụ ，tác thị tư tánh ：「tất đương hoán ngã chủng chủng khổ hình 。」trường/trưởng thán suyễn tức mê muộn ư địa ，tiện tức xả mạng ，ư Bắc phương Thiên vương cung ，tại Thiên tất thượng hốt nhiên hóa sanh 。thời bệ thất la mạt nã Thiên vấn viết ：「nhữ thị thùy da ？」viết ：「ngã danh thắng tiên 。」「hà cố danh viết thắng tiên ？」「hữu Thiên ẩm thực thường tại diện tiền tùy niệm nhi thực/tự ，thị cố trường/trưởng hiệu danh viết thắng tiên 。」 時諸苾芻心生疑惑，唯佛能斷，俱白佛言：「云何影勝大王造何等業果報成熟，有大富貴豐財受用，於王宮生。復得見佛知聖諦理，後被刺脚禁閉，身受飢渴苦困，因茲餓死？」 thời chư Bí-sô tâm sanh nghi hoặc ，duy Phật năng đoạn ，câu bạch Phật ngôn ：「vân hà ảnh thắng Đại Vương tạo hà đẳng nghiệp quả báo thành thục ，hữu Đại phú quý phong tài thọ dụng ，ư vương cung sanh 。phục đắc kiến Phật tri thánh đế lý ，hậu bị thứ cước cấm bế ，thân thọ cơ khát khổ khốn ，nhân tư ngạ tử ？」 佛告諸苾芻等：「若作黑業感黑異熟，若作白業感白異熟，若作雜業感雜異熟。是故苾芻！自作其業還自受之。如有頌曰： Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「nhược/nhã tác hắc nghiệp cảm hắc dị thục ，nhược/nhã tác bạch nghiệp cảm bạch dị thục ，nhược/nhã tác tạp nghiệp cảm tạp dị thục 。thị cố Bí-sô ！tự tác kỳ nghiệp hoàn tự thọ chi 。như hữu tụng viết ： 「『假令經百劫， 「『giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。』 quả báo hoàn tự thọ 。』 「是故苾芻！應當捨離雜業及黑業，汝等應修純白淨業，汝諸苾芻如是應學。」 「thị cố Bí-sô ！ứng đương xả ly tạp nghiệp cập hắc nghiệp ，nhữ đẳng ưng tu thuần bạch tịnh nghiệp ，nhữ chư Bí-sô như thị ưng học 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十七 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập thất 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十八 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập bát 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛告諸苾芻：「汝等諦聽！乃往昔時無佛出世，空有辟支佛，時時怜念貧乏，自資少於臥具飲食。時世唯有辟支佛，此時辟支佛遊行，往至波羅痆斯城。居至一陶家輪舍所，亦有自餘商人等同共止息。中有一人夜在房中，遂失大便不淨污地，夜總即去。其聲聞緣覺，若不觀察，不預知其事。辟支佛夜止宿，擬於明日平旦乞食。主人入房，乃見房中糞污不淨。然而異生愚癡之類不識善惡，便發惡念報辟支曰：『汝出家人，脚不被刺，何因不出房外大便，在此房內而放不淨？』于時主人以鎖鎖門口云：『汝今可於此房餓死。』爾時辟支佛作是思惟：『恐此主人後受苦報，我若開門自出，又恐嗔恨。』默然居住。至中食時，主人嗔息，命辟支曰：『可來喫食。』告曰：『我時已過更不食也。』『若如是者，今夜更宿，明旦食齋。』辟支佛以慈愍而攝受故，便即為住。至於明旦，造淨妙食供養辟支。是時辟支為欲利益此主人故，現身變化而為說法，或現神通，或身上出火，或身下出水，種種變現。其時主人見此神變，心切悔過，猶如迅風吹其大樹連根俱拔摧折而倒，此亦如是而自摧撲口云：『大聖！願暫下來，我今墮在染欲垢中，願慈拔我。』佛更下來，其人禮足口發願言：『於聖者邊而發惡意，願無業報。又願供養功德善根，於當來世咸得廣大財富自在，亦常供養諸佛如來，心無厭離。』」佛告諸苾芻：「於汝意云何？爾時陶家人者，今影勝王是。當於爾時向辟支佛，心懷惡意口出麁語，業成熟故，今刀刺脚閉在房中飢渴餓死。由生悔心發願力故，彼業成熟，得生王宮富貴多財，於世尊所，破二十種身見山峯，以慧穿穴，證得預流果。」佛復告諸苾芻等：「行黑業者得黑果報，行白業者當成熟白業果，行黑白雜業者當得黑白雜業報。汝等苾芻！當捨黑業及黑白雜業，專修白業行，應如是學。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đế thính ！nãi vãng tích thời vô Phật xuất thế ，không hữu Bích Chi Phật ，thời thời 怜niệm bần phạp ，tự tư thiểu ư ngọa cụ ẩm thực 。thời thế duy hữu Bích Chi Phật ，thử thời Bích Chi Phật du hạnh/hành/hàng ，vãng chí ba la nhiếp tư thành 。cư chí nhất đào gia luân xá sở ，diệc hữu tự dư thương nhân đẳng đồng cộng chỉ tức 。trung hữu nhất nhân dạ tại phòng trung ，toại thất Đại tiện bất tịnh ô địa ，dạ tổng tức khứ 。kỳ Thanh văn Duyên giác ，nhược/nhã bất quan sát ，bất dự tri kỳ sự 。Bích Chi Phật dạ chỉ tú ，nghĩ ư minh nhật bình đán khất thực 。chủ nhân nhập phòng ，nãi kiến phòng trung phẩn ô bất tịnh 。nhiên nhi dị sanh ngu si chi loại bất thức thiện ác ，tiện phát ác niệm báo Bích Chi viết ：『nhữ xuất gia nhân ，cước bất bị thứ ，hà nhân bất xuất phòng ngoại Đại tiện ，tại thử phòng nội nhi phóng bất tịnh ？』vu thời chủ nhân dĩ tỏa tỏa môn khẩu vân ：『nhữ kim khả ư thử phòng ngạ tử 。』nhĩ thời Bích Chi Phật tác thị tư tánh ：『khủng thử chủ nhân hậu thọ khổ báo ，ngã nhược/nhã khai môn tự xuất ，hựu khủng sân hận 。』mặc nhiên cư trụ/trú 。chí trung thực thời ，chủ nhân sân tức ，mạng Bích Chi viết ：『khả lai khiết thực/tự 。』cáo viết ：『ngã thời dĩ quá/qua cánh bất thực/tự dã 。』『nhược như thị giả ，kim dạ cánh tú ，minh đán thực/tự trai 。』Bích Chi Phật dĩ từ mẫn nhi nhiếp thọ cố ，tiện tức vi trụ/trú 。chí ư minh đán ，tạo tịnh diệu thực/tự cúng dường Bích Chi 。Thị thời Bích Chi vi dục lợi ích thử chủ nhân cố ，hiện thân biến hóa nhi vi thuyết Pháp ，hoặc hiện thần thông ，hoặc thân thượng xuất hỏa ，hoặc thân hạ xuất thủy ，chủng chủng biến hiện 。kỳ thời chủ nhân kiến thử thần biến ，tâm thiết hối quá ，do như tấn phong xuy kỳ Đại thụ/thọ liên căn câu bạt tồi chiết nhi đảo ，thử diệc như thị nhi tự tồi phác khẩu vân ：『đại thánh ！nguyện tạm hạ lai ，ngã kim đọa tại nhiễm dục cấu trung ，nguyện từ bạt ngã 。』Phật cánh hạ lai ，kỳ nhân lễ túc khẩu phát nguyện ngôn ：『ư Thánh Giả biên nhi phát ác ý ，nguyện vô nghiệp báo 。hựu nguyện cúng dường công đức thiện căn ，ư đương lai thế hàm đắc quảng đại tài phú tự tại ，diệc thường cúng dường chư Phật Như Lai ，tâm vô yếm ly 。』」Phật cáo chư Bí-sô ：「ư nhữ ý vân hà ？nhĩ thời đào gia nhân giả ，kim ảnh thắng Vương thị 。đương ư nhĩ thời hướng Bích Chi Phật ，tâm hoài ác ý khẩu xuất thô ngữ ，nghiệp thành thục cố ，kim đao thứ cước bế tại phòng trung cơ khát ngạ tử 。do sanh hối tâm phát nguyện lực cố ，bỉ nghiệp thành thục ，đắc sanh vương cung phú quý đa tài ，ư Thế Tôn sở ，phá nhị thập chủng thân kiến sơn phong ，dĩ tuệ xuyên huyệt ，chứng đắc dự lưu quả 。」Phật phục cáo chư Bí-sô đẳng ：「hạnh/hành/hàng hắc nghiệp giả đắc hắc quả báo ，hạnh/hành/hàng bạch nghiệp giả đương thành thục bạch nghiệp quả ，hạnh/hành/hàng hắc bạch tạp nghiệp giả đương đắc hắc bạch tạp nghiệp báo 。nhữ đẳng Bí-sô ！đương xả hắc nghiệp cập hắc bạch tạp nghiệp ，chuyên tu bạch nghiệp hạnh/hành/hàng ，ưng như thị học 。」 時諸臣佐來白大王：「其老王身今已亡。」聞此語已悶落於地，於時以水灑面還得蘇醒，即入室為父持孝服，無人可諫令得離愁。時臣佐共議：「云何方便王得無愁？」當時南天竺國有伎樂人來，將至王所作諸伎樂。王心無樂，默然不對，不與善言，伎兒總去，遊行至世尊所，告言：「善哉丈夫！」心生歡喜即打鼓作樂。爾時世尊自即放光微笑，出種種光又如火星，其光或上或下，其光下至無間地獄。光所到處，冷苦者即煖，熱者得清涼。諸受苦者並得止息，皆作思念：「我得託生餘處。」佛化一人於地獄中，告言：「汝等亦不託生餘處，為有異人放光明苦得止息。」諸罪人見彼化人，心生歡喜罪得消滅，皆得生人天處所，堪受聽四諦聖法。其光上至四天王、三十三天，至阿迦尼吒天，光中說無常、苦、無我、空法頌，其光普照三千大千世界，還隨佛後。若世尊乃至無上菩提事，欲說往昔事時，其光合從後入。若說當來之事，光從前入。若說地獄事，其光從足下入。欲說畜生之事，光從脚跟後入。若說餓鬼之事，光從脚指中入。若說人間生事，光從脚脛中入。若說轉輪王者，光從左手中滅。若說大轉輪王者，光來至右手中滅。若說天上之事，光於臍中滅。若說聲聞緣覺之事，光從於臂中滅。若說辟支佛法，其光從眉間入。若說授記無上正真等正覺法，其光從頂入等，廣如前說。時此光明到佛所，遶佛三匝眉間而入。爾時阿難陀合掌讚佛說伽他等廣說如前。以伽他讚佛： thời chư Thần tá lai bạch Đại Vương ：「kỳ lão Vương thân kim dĩ vong 。」văn thử ngữ dĩ muộn lạc ư địa ，ư thời dĩ thủy sái diện hoàn đắc tô tỉnh ，tức nhập thất vi phụ trì hiếu phục ，vô nhân khả gián lệnh đắc ly sầu 。thời Thần tá cọng nghị ：「vân hà phương tiện Vương đắc vô sầu ？」đương thời Nam Thiên Trúc quốc hữu kĩ nhạc nhân lai ，tướng chí Vương sở tác chư kĩ nhạc 。Vương tâm vô lạc/nhạc ，mặc nhiên bất đối ，bất dữ thiện ngôn ，kỹ nhi tổng khứ ，du hạnh/hành/hàng chí Thế Tôn sở ，cáo ngôn ：「Thiện tai trượng phu ！」tâm sanh hoan hỉ tức đả cổ tác lạc/nhạc 。nhĩ thời Thế Tôn tự tức phóng quang vi tiếu ，xuất chủng chủng quang hựu như Hỏa tinh ，kỳ quang hoặc thượng hoặc hạ ，kỳ quang hạ chí Vô gián địa ngục 。quang sở đáo xứ/xử ，lãnh khổ giả tức noãn ，nhiệt giả đắc thanh lương 。chư thọ khổ giả tịnh đắc chỉ tức ，giai tác tư niệm ：「ngã đắc thác sanh dư xứ 。」Phật hóa nhất nhân ư địa ngục trung ，cáo ngôn ：「nhữ đẳng diệc bất thác sanh dư xứ ，vi hữu dị nhân phóng quang minh khổ đắc chỉ tức 。」chư tội nhân kiến bỉ hóa nhân ，tâm sanh hoan hỉ tội đắc tiêu diệt ，giai đắc sanh nhân thiên xứ sở ，kham thọ/thụ thính Tứ đế thánh pháp 。kỳ quang thượng chí Tứ Thiên Vương 、tam thập tam thiên ，chí A Ca Ni Trá Thiên ，quang trung thuyết vô thường 、khổ 、vô ngã 、không pháp tụng ，kỳ quang phổ chiếu tam thiên đại thiên thế giới ，hoàn tùy Phật hậu 。nhược/nhã Thế Tôn nãi chí vô thượng Bồ-đề sự ，dục thuyết vãng tích sự thời ，kỳ quang hợp tùng hậu nhập 。nhược/nhã thuyết đương lai chi sự ，quang tùng tiền nhập 。nhược/nhã thuyết địa ngục sự ，kỳ quang tùng túc hạ nhập 。dục thuyết súc sanh chi sự ，quang tùng cước cân hậu nhập 。nhược/nhã thuyết ngạ quỷ chi sự ，quang tùng cước chỉ trung nhập 。nhược/nhã thuyết nhân gian sanh sự ，quang tùng cước hĩnh trung nhập 。nhược/nhã thuyết Chuyển luân Vương giả ，quang tùng tả thủ trung diệt 。nhược/nhã thuyết đại Chuyển luân vương giả ，quang lai chí hữu thủ trung diệt 。nhược/nhã thuyết Thiên thượng chi sự ，quang ư tề trung diệt 。nhược/nhã thuyết Thanh văn Duyên giác chi sự ，quang tùng ư tý trung diệt 。nhược/nhã thuyết Bích Chi Phật Pháp ，kỳ quang tùng my gian nhập 。nhược/nhã thuyết thọ kí vô thượng chánh chân đẳng chánh giác Pháp ，kỳ quang tùng đảnh/đính nhập đẳng ，quảng như tiền thuyết 。thời thử quang minh đáo Phật sở ，nhiễu Phật tam tạp/táp my gian nhi nhập 。nhĩ thời A-nan-đà hợp chưởng tán Phật thuyết già tha đẳng quảng thuyết như tiền 。dĩ già tha tán Phật ： 「千妙種種色， 「thiên diệu chủng chủng sắc ， 從口一道出； tùng khẩu nhất đạo xuất ； 遍照於十方， biến chiếu ư thập phương ， 亦如日初出。 diệc như nhật sơ xuất 。 無我而說偈， vô ngã nhi thuyết kệ ， 聞者除憍慢； văn giả trừ kiêu mạn ； 皆作佛因緣， giai tác Phật nhân duyên ， 無緣不放光， vô duyên bất phóng quang ， 降伏諸怨等。」 hàng phục chư oán đẳng 。」 佛告阿難陀：「汝見彼伎兒於我歡喜打鼓作樂不？」阿難陀白佛言：「我見也。」佛復告阿難陀言：「此伎兒得辟支佛果，名雅和音。」 Phật cáo A-nan-đà ：「nhữ kiến bỉ kỹ nhi ư ngã hoan hỉ đả cổ tác lạc/nhạc bất ？」A-nan-đà bạch Phật ngôn ：「ngã kiến dã 。」Phật phục cáo A-nan-đà ngôn ：「thử kỹ nhi đắc Bích Chi Phật quả ，danh nhã hòa âm 。」 爾時提婆達多語未生怨王：「我以教汝今得王位，今須建立令我作佛。」時王語提婆達多言：「佛身有金色，汝身無金色。若為建立令作佛耶？」復白王言：「我身作金色，斯亦可得。」其提婆達多即喚金匠報言：「於我身上令作金色。」金匠答曰：「聖者！若能忍痛即可作得。」答曰：「我能忍痛。」金匠即以熱油塗身，受諸辛苦著金薄塗身。別有苾芻問孤迦里迦苾芻曰：「提婆達多今者何在？」答曰：「為染身金色不在。」時彼苾芻聞已，即往彼看提婆達多，見受諸辛苦叫喚為身上金色。苾芻即來白佛言：「其提婆達多，為身欲作金色受大辛苦。」佛告苾芻言：「時提婆達多，非是今時為身金色辛苦，於往昔時為金帽辛苦至死。往昔之時於婆羅痆斯城，有一婦人，夫主遠行不在。有一烏鳥來彼婦人前和美語聲。其婦人言：『如汝美聲我婿平安早到，與汝金帽。』不久中間夫婿到來平安至家，其烏復於彼婦人前還作美聲。時彼婦人即擲金帽與烏，得已即東去西。別有鵄鳥為彼金帽，打彼烏頭落地而死。」佛言：「爾時烏鳥者，今提婆達多是。」佛告諸苾芻：「於意云何？此提婆達多，於往昔時為金帽故，有如是習性仍在，為彼金薄身受其辛苦。」 nhĩ thời Đề bà đạt đa ngữ vị sanh oán Vương ：「ngã dĩ giáo nhữ kim đắc Vương vị ，kim tu kiến lập lệnh ngã tác Phật 。」thời Vương ngữ Đề bà đạt đa ngôn ：「Phật thân hữu kim sắc ，nhữ thân vô kim sắc 。nhược/nhã vi kiến lập lệnh tác Phật da ？」phục bạch Vương ngôn ：「ngã thân tác kim sắc ，tư diệc khả đắc 。」kỳ Đề bà đạt đa tức hoán kim tượng báo ngôn ：「ư ngã thân thượng lệnh tác kim sắc 。」kim tượng đáp viết ：「Thánh Giả ！nhược/nhã năng nhẫn thống tức khả tác đắc 。」đáp viết ：「ngã năng nhẫn thống 。」kim tượng tức dĩ nhiệt du đồ thân ，thọ/thụ chư tân khổ trước/trứ kim bạc đồ thân 。biệt hữu Bí-sô vấn cô Ca lý Ca Bí-sô viết ：「Đề bà đạt đa kim giả hà tại ？」đáp viết ：「vi nhiễm thân kim sắc bất tại 。」thời bỉ Bí-sô văn dĩ ，tức vãng bỉ khán Đề bà đạt đa ，kiến thọ/thụ chư tân khổ khiếu hoán vi thân thượng kim sắc 。Bí-sô tức lai bạch Phật ngôn ：「kỳ Đề bà đạt đa ，vi thân dục tác kim sắc thọ/thụ Đại tân khổ 。」Phật cáo Bí-sô ngôn ：「thời Đề bà đạt đa ，phi thị kim thời vi thân kim sắc tân khổ ，ư vãng tích thời vi kim mạo tân khổ chí tử 。vãng tích chi thời ư Bà la nhiếp tư thành ，hữu nhất phụ nhân ，phu chủ viễn hạnh/hành/hàng bất tại 。hữu nhất ô điểu lai bỉ phụ nhân tiền hòa mỹ ngữ thanh 。kỳ phụ nhân ngôn ：『như nhữ mỹ thanh ngã tế bình an tảo đáo ，dữ nhữ kim mạo 。』bất cửu trung gian phu tế đáo lai bình an chí gia ，kỳ ô phục ư bỉ phụ nhân tiền hoàn tác mỹ thanh 。thời bỉ phụ nhân tức trịch kim mạo dữ ô ，đắc dĩ tức Đông khứ Tây 。biệt hữu 鵄điểu vi bỉ kim mạo ，đả bỉ ô đầu lạc địa nhi tử 。」Phật ngôn ：「nhĩ thời ô điểu giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「ư ý vân hà ？thử Đề bà đạt đa ，ư vãng tích thời vi kim mạo cố ，hữu như thị tập tánh nhưng tại ，vi bỉ kim bạc thân thọ kỳ tân khổ 。」 又提婆達多白未生怨王言：「我建立王今得王位，須立我為佛。」王言：「如來脚下有妙輪相，若為建立得號為佛？」提婆達多復白王言：「我能作足下輪相。」時提婆達多，即召巧工問言：「汝頗能於我雙足下作輪相不？」其人答曰：「聖者！若欲能受痛，我當為作。」提婆達多言：「我能忍痛。」時匠念言：「其人有大氣力，若拓印時脚跟踏我，必因茲致死。」便即語提婆達多言：「可向房中出脚，我即印上。」答匠言：「好。」時匠即燒輪形鐵，如火色印其足下，其時受太辛苦。時有苾芻來問孤迦里迦言：「其提婆達多今見何在？」答曰：「今在一處作脚輪相。」時彼苾芻往彼房所，看提婆達多。至彼見提婆達多，為作脚輪相，燒脚受大辛苦，痛聲叫喚。時彼苾芻，心生疑怪往如來所，唯佛能斷疑惑，白言：「世尊！我見提婆達多，為作脚輪相，受大辛苦疼痛。」佛告苾芻：「往昔之時亦為脚受苦，習性仍在。如往昔時，雪山之中有一大象，下山飲水。有一野犴隨象後行，見象脚跡自作量度，我於此沒當生天上。因茲跳擲，忽被枯木以查其身，遂便至死。」佛告諸苾芻：「於汝意云何？時彼野犴即提婆達多是。當於爾時度量脚跡忘作觀意，今時還為脚輪受大苦痛。」 hựu Đề bà đạt đa bạch vị sanh oán Vương ngôn ：「ngã kiến lập Vương kim đắc Vương vị ，tu lập ngã vi Phật 。」Vương ngôn ：「Như Lai cước hạ hữu diệu luân tướng ，nhược/nhã vi kiến lập đắc hiệu vi Phật ？」Đề bà đạt đa phục bạch Vương ngôn ：「ngã năng tác túc hạ luân tướng 。」thời Đề bà đạt đa ，tức triệu xảo công vấn ngôn ：「nhữ phả năng ư ngã song túc hạ tác luân tướng bất ？」kỳ nhân đáp viết ：「Thánh Giả ！nhược/nhã dục năng thọ thống ，ngã đương vi tác 。」Đề bà đạt đa ngôn ：「ngã năng nhẫn thống 。」thời tượng niệm ngôn ：「kỳ nhân hữu Đại khí lực ，nhược/nhã thác ấn thời cước cân đạp ngã ，tất nhân tư trí tử 。」tiện tức ngữ Đề bà đạt đa ngôn ：「khả hướng phòng trung xuất cước ，ngã tức ấn thượng 。」đáp tượng ngôn ：「hảo 。」thời tượng tức thiêu luân hình thiết ，như hỏa sắc ấn kỳ túc hạ ，kỳ thời thọ/thụ thái tân khổ 。thời hữu Bí-sô lai vấn cô Ca lý Ca ngôn ：「kỳ Đề bà đạt đa kim kiến hà tại ？」đáp viết ：「kim tại nhất xứ/xử tác cước luân tướng 。」thời bỉ Bí-sô vãng bỉ phòng sở ，khán Đề bà đạt đa 。chí bỉ kiến Đề bà đạt đa ，vi tác cước luân tướng ，thiêu cước thọ/thụ Đại tân khổ ，thống thanh khiếu hoán 。thời bỉ Bí-sô ，tâm sanh nghi quái vãng Như Lai sở ，duy Phật năng đoạn nghi hoặc ，bạch ngôn ：「Thế Tôn ！ngã kiến Đề bà đạt đa ，vi tác cước luân tướng ，thọ/thụ Đại tân khổ đông thống 。」Phật cáo Bí-sô ：「vãng tích chi thời diệc vi cước thọ khổ ，tập tánh nhưng tại 。như vãng tích thời ，tuyết sơn chi trung hữu nhất đại tượng ，hạ sơn ẩm thủy 。hữu nhất dã ngạn tùy tượng hậu hạnh/hành/hàng ，kiến tượng cước tích tự tác lượng độ ，ngã ư thử một đương sanh Thiên thượng 。nhân tư khiêu trịch ，hốt bị khô mộc dĩ tra kỳ thân ，toại tiện chí tử 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「ư nhữ ý vân hà ？thời bỉ dã ngạn tức Đề bà đạt đa thị 。đương ư nhĩ thời so lường cước tích vong tác quán ý ，kim thời hoàn vi cước luân thọ/thụ đại khổ thống 。」 時佛世尊在王舍城住耆闍崛山深遠藥叉宮中，時提婆達多白未生怨王：「我今立汝為王，汝可立我為佛。然我今欲殺沙門喬答摩，王宜共我設諸方計。我今不知以何物打？先打何處而令命終？」時有工巧，能造拋車，從南天竺國來至城中。提婆達多聞已，即命巧工告曰：「汝能造五百人所牽拋車不？」答言：「我今善解造此拋車。」時提婆達多便即持咽珠價直千金而與巧工令造此車，復與一千人以為驅使，報巧工曰：「佛在鷲峯山，汝今應可於其山上近佛坐處安五百人拋車。復於餘處安二百五十人拋車。又復餘處令更安二百五十人拋車。」告諸人曰：「汝等應知，沙門喬答摩遊行來去，即以拋車打令斷命。」時彼人等受提婆達多教已，即詣鷲峯山上，造五百人拋車畢。時五百人共相議曰：「造此大拋車欲害世尊。」悉作是言：「汝等應知，寧各捨命，不害人天所共恭敬大聖世尊身。」作是語已即捨拋車，便從山頂求覓僻路而下，恐提婆達多見。爾時世尊知諸人所念，便化階道，眾人見已各相議曰：「此峻高山先無階道，汝等應當知，此是世尊威德。」于時諸人於佛如來發大清信，便於階道而下至世尊所。爾時世尊為彼諸人欲調伏故，經行鷲峯山，既至佛所頂禮雙足退坐一面，欲聽法故。爾時世尊知彼根性意樂隨眠，為說如是四諦令其開悟。彼既聞已，以智金剛杵即能摧碎二十種薩迦耶見山，證預流果。既見諦已白佛言：「大德！由佛世尊令我證得解脫之果，此非父母、人王、天眾、沙門、婆羅門、親友、眷屬之所能作。我遇世尊善知識故，於地獄、傍生、餓鬼趣中拔濟令出，安置人天勝妙之處，當盡生死而得涅槃，超越骨山乾竭血海，無始積集二十薩迦耶見，以金剛智杵而摧碎之，得預流果。我今歸依佛法僧寶，受五學處，始從今日乃至命終，不殺生乃至不飲酒。唯願世尊證知，我是鄔波索迦。」是時工師情謂害佛，便持咽珠私自逃走。 thời Phật Thế tôn tại Vương-Xá thành trụ/trú Kì-xà-Quật sơn thâm viễn dược xoa cung trung ，thời Đề bà đạt đa bạch vị sanh oán Vương ：「ngã kim lập nhữ vi Vương ，nhữ khả lập ngã vi Phật 。nhiên ngã kim dục sát Sa Môn kiều đáp ma ，Vương nghi cọng ngã thiết chư phương kế 。ngã kim bất tri dĩ hà vật đả ？tiên đả hà xứ/xử nhi lệnh mạng chung ？」thời hữu công xảo ，năng tạo phao xa ，tùng Nam Thiên Trúc quốc lai chí thành trung 。Đề bà đạt đa văn dĩ ，tức mạng xảo công cáo viết ：「nhữ năng tạo ngũ bách nhân sở khiên phao xa bất ？」đáp ngôn ：「ngã kim thiện giải tạo thử phao xa 。」thời Đề bà đạt đa tiện tức trì yết châu giá trực thiên kim nhi dữ xảo công lệnh tạo thử xa ，phục dữ nhất thiên nhân dĩ vi khu sử ，báo xảo công viết ：「Phật tại Thứu Phong sơn ，nhữ kim ưng khả ư kỳ sơn thượng cận Phật tọa xứ/xử an ngũ bách nhân phao xa 。phục ư dư xứ an nhị bách ngũ thập nhân phao xa 。hựu phục dư xứ lệnh cánh an nhị bách ngũ thập nhân phao xa 。」cáo chư nhân viết ：「nhữ đẳng ứng tri ，Sa Môn kiều đáp ma du hạnh/hành/hàng lai khứ ，tức dĩ phao xa đả lệnh đoạn mạng 。」thời bỉ nhân đẳng thọ/thụ Đề bà đạt đa giáo dĩ ，tức nghệ Thứu Phong sơn thượng ，tạo ngũ bách nhân phao xa tất 。thời ngũ bách nhân cộng tướng nghị viết ：「tạo thử Đại phao xa dục hại Thế Tôn 。」tất tác thị ngôn ：「nhữ đẳng ứng tri ，ninh các xả mạng ，bất hại nhân thiên sở cọng cung kính đại thánh Thế Tôn thân 。」tác thị ngữ dĩ tức xả phao xa ，tiện tùng sơn đảnh/đính cầu mịch tích lộ nhi hạ ，khủng Đề bà đạt đa kiến 。nhĩ thời Thế Tôn tri chư nhân sở niệm ，tiện hóa giai đạo ，chúng nhân kiến dĩ các tướng nghị viết ：「thử tuấn cao sơn tiên vô giai đạo ，nhữ đẳng ứng đương tri ，thử thị Thế Tôn uy đức 。」vu thời chư nhân ư Phật Như Lai phát đại thanh tín ，tiện ư giai đạo nhi hạ chí Thế Tôn sở 。nhĩ thời Thế Tôn vi ỉ chư nhân dục điều phục cố ，kinh hành Thứu Phong sơn ，ký chí Phật sở đảnh lễ song túc thoái tọa nhất diện ，dục thính pháp cố 。nhĩ thời Thế Tôn tri bỉ căn tánh ý lạc tùy miên ，vi thuyết như thị Tứ đế lệnh kỳ khai ngộ 。bỉ ký văn dĩ ，dĩ trí Kim Cương xử tức năng tồi toái nhị thập chủng tát ca da kiến sơn ，chứng dự lưu quả 。ký kiến đế dĩ bạch Phật ngôn ：「Đại Đức ！do Phật Thế tôn lệnh ngã chứng đắc giải thoát chi quả ，thử phi phụ mẫu 、nhân Vương 、Thiên Chúng 、Sa Môn 、Bà-la-môn 、thân hữu 、quyến thuộc chi sở năng tác 。ngã ngộ Thế Tôn thiện tri thức cố ，ư địa ngục 、bàng sanh 、ngạ quỷ thú trung bạt tế lệnh xuất ，an trí nhân thiên thắng diệu chi xứ/xử ，đương tận sanh tử nhi đắc Niết Bàn ，siêu việt cốt sơn càn kiệt huyết hải ，vô thủy tích tập nhị thập tát ca da kiến ，dĩ Kim Cương trí xử nhi tồi toái chi ，đắc dự lưu quả 。ngã kim quy y Phật pháp tăng bảo ，thọ/thụ ngũ học xứ ，thủy tòng kim nhật nãi chí mạng chung ，bất sát sanh nãi chí bất ẩm tửu 。duy nguyện Thế Tôn chứng tri ，ngã thị ô ba tác ca 。」Thị thời công sư Tình vị hại Phật ，tiện trì yết châu tư tự đào tẩu 。 時提婆達多數數遙望，謂佛世尊頭以落地，見佛安然了無損害。覩五百人佛所聽法，遂起嗔恨餘路登山，乃見工師持珠私走，因此自更將五百人欲發拋車。佛作此念：「是我宿業積集成熟業報來至，欲水暴流無能止息退。自作自受，若他受者無有是處。」佛知業已告五百人曰：「諸仁當知！提婆達多甚惡意，欲將汝等身登鷲峯山，此是我業決定須受，可共前進。」時諸天等便觀下方，于時執金剛藥叉便作是念：「此提婆達多既興惡逆欲害如來。」作是念已，即往金毘羅藥叉宮，報藥叉曰：「提婆達多於鷲峯山頂造大撞車，飛大拋石欲害佛身。世尊既在汝宮安住，提婆達多正發石之時，我當以金剛杵於虛空中而摧碎之，汝應相助；恐有碎石迸著佛身，汝應覆護。」金毘羅曰：「善哉！如是。」 thời Đề bà đạt đa sát sát dao vọng ，vị Phật Thế tôn đầu dĩ lạc địa ，kiến Phật an nhiên liễu vô tổn hại 。đổ ngũ bách nhân Phật sở thính pháp ，toại khởi sân hận dư lộ đăng sơn ，nãi kiến công sư trì châu tư tẩu ，nhân thử tự cánh tướng ngũ bách nhân dục phát phao xa 。Phật tác thử niệm ：「thị ngã tú nghiệp tích tập thành thục nghiệp báo lai chí ，dục thủy bạo lưu vô năng chỉ tức thoái 。tự tác tự thọ ，nhược/nhã tha thọ/thụ giả vô hữu thị xứ 。」Phật tri nghiệp dĩ cáo ngũ bách nhân viết ：「chư nhân đương tri ！Đề bà đạt đa thậm ác ý ，dục tướng nhữ đẳng thân đăng Thứu Phong sơn ，thử thị ngã nghiệp quyết định tu thọ/thụ ，khả cọng tiền tiến/tấn 。」thời chư Thiên đẳng tiện quán hạ phương ，vu thời chấp Kim Cương dược xoa tiện tác thị niệm ：「thử Đề bà đạt đa ký hưng ác nghịch dục hại Như Lai 。」tác thị niệm dĩ ，tức vãng kim-tỳ-la dược xoa cung ，báo dược xoa viết ：「Đề bà đạt đa ư Thứu Phong sơn đính tạo Đại chàng xa ，phi Đại phao thạch dục hại Phật thân 。Thế Tôn ký tại nhữ cung an trụ ，Đề bà đạt đa chánh phát thạch chi thời ，ngã đương dĩ Kim Cương xử ư hư không trung nhi tồi toái chi ，nhữ ưng tướng trợ ；khủng hữu toái thạch bỉnh trước/trứ Phật thân ，nhữ ưng phước hộ 。」kim-tỳ-la viết ：「Thiện tai ！như thị 。」 爾時世尊從座而起，將入深山巖穴之內。于時提婆達多與五百人發機飛石直擊如來。時執金剛神以金剛杵於虛空中打石令碎，其石一片欲墮佛身。時金毘羅藥叉接石不著，遂打自身，從斯迸落損世尊足。爾時世尊即說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn tùng tọa nhi khởi ，tướng nhập thâm sơn nham huyệt chi nội 。vu thời Đề bà đạt đa dữ ngũ bách nhân phát ky phi thạch trực kích Như Lai 。thời chấp Kim Cương thần dĩ Kim Cương xử ư hư không trung đả thạch lệnh toái ，kỳ thạch nhất phiến dục đọa Phật thân 。thời kim-tỳ-la dược xoa tiếp thạch bất trước ，toại đả tự thân ，tùng tư bỉnh lạc tổn Thế Tôn túc 。nhĩ thời Thế Tôn tức thuyết tụng viết ： 「非在虛空中， 「phi tại hư không trung ， 非海非山穴； phi hải phi sơn huyệt ； 無有地方所， vô hữu địa phương sở ， 能免於業報。」 năng miễn ư nghiệp báo 。」 時金毘羅藥叉被石擊身自知必死，便發善念：「命終之後生三十三天。」諸天常法，得生天已起三種念：一者今在何處？二者因何得生？三者復因何業而得生此？既審觀已知是天處。復知前世身為藥叉，於佛世尊發清淨意，得生廣勝三十三天。復作是念：「我得生天，不應經宿受茲妙樂然後見佛，宜時速往敬禮世尊。」作是念已，即於身手遍嚴瓔珞殊特妙好，并持四種蔓陀羅等微妙蓮花，其天首髮柔軟香潔右旋紺青，身相端嚴不可比喻，威儀庠序下鷲峯山，以天威力光明赫奕遍照山野。詣佛所已，散華供養退坐一面，為聞法故。爾時世尊知彼根性意樂隨眠，為說如是四真諦法，令其開悟。彼聞法已，以智金剛杵摧壞二十有身見山，證預流果。既見諦已三白言：「大德！由佛世尊，令我證得解脫之果。此非父母、人王、天眾、沙門、婆羅門、親友、眷屬之所能作。我遇世尊善知識故，於地獄、傍生、餓鬼趣中拔濟令出，安置人天勝妙之處，當盡生死而得涅槃，超越骨山乾竭血海，無始積集薩迦耶見，以智金剛杵而摧碎之，得預流果。我今歸依佛法僧寶，受五學處，始從今日乃至命終，更不殺生乃至不飲酒。唯願世尊證知，我是鄔波索迦。」即於佛前而說頌曰： thời kim-tỳ-la dược xoa bị thạch kích thân tự tri tất tử ，tiện phát thiện niệm ：「mạng chung chi hậu sanh tam thập tam thiên 。」chư Thiên thường Pháp ，đắc sanh thiên dĩ khởi tam chủng niệm ：nhất giả kim tại hà xứ/xử ？nhị giả nhân hà đắc sanh ？tam giả phục nhân hà nghiệp nhi đắc sanh thử ？ký thẩm quán dĩ tri thị thiên xứ 。phục tri tiền thế thân vi dược xoa ，ư Phật Thế tôn phát thanh tịnh ý ，đắc sanh quảng thắng tam thập tam thiên 。phục tác thị niệm ：「ngã đắc sanh thiên ，bất ưng Kinh tú thọ/thụ tư diệu lạc/nhạc nhiên hậu kiến Phật ，nghi thời tốc vãng kính lễ Thế Tôn 。」tác thị niệm dĩ ，tức ư thân thủ biến nghiêm anh lạc Thù đặc diệu hảo ，tinh trì tứ chủng mạn Đà-la đẳng vi diệu liên hoa ，kỳ Thiên thủ phát nhu nhuyễn hương khiết hữu toàn cám thanh ，thân tướng đoan nghiêm bất khả bỉ dụ ，uy nghi tường tự hạ Thứu Phong sơn ，dĩ Thiên uy lực quang minh hách dịch biến chiếu sơn dã 。nghệ Phật sở dĩ ，tán hoa cúng dường thoái tọa nhất diện ，vi văn Pháp cố 。nhĩ thời Thế Tôn tri bỉ căn tánh ý lạc tùy miên ，vi thuyết như thị tứ chân đế Pháp ，lệnh kỳ khai ngộ 。bỉ văn Pháp dĩ ，dĩ trí Kim Cương xử tồi hoại nhị thập hữu thân kiến sơn ，chứng dự lưu quả 。ký kiến đế dĩ tam bạch ngôn ：「Đại Đức ！do Phật Thế tôn ，lệnh ngã chứng đắc giải thoát chi quả 。thử phi phụ mẫu 、nhân Vương 、Thiên Chúng 、Sa Môn 、Bà-la-môn 、thân hữu 、quyến thuộc chi sở năng tác 。ngã ngộ Thế Tôn thiện tri thức cố ，ư địa ngục 、bàng sanh 、ngạ quỷ thú trung bạt tế lệnh xuất ，an trí nhân thiên thắng diệu chi xứ/xử ，đương tận sanh tử nhi đắc Niết Bàn ，siêu việt cốt sơn càn kiệt huyết hải ，vô thủy tích tập tát ca da kiến ，dĩ trí Kim Cương xử nhi tồi toái chi ，đắc dự lưu quả 。ngã kim quy y Phật pháp tăng bảo ，thọ/thụ ngũ học xứ ，thủy tòng kim nhật nãi chí mạng chung ，cánh bất sát sanh nãi chí bất ẩm tửu 。duy nguyện Thế Tôn chứng tri ，ngã thị ô ba tác ca 。」tức ư Phật tiền nhi thuyết tụng viết ： 「世尊威力彌弘廣， 「Thế Tôn uy lực di hoằng quảng ， 閉塞堅牢惡趣門， bế tắc kiên lao ác thú môn ， 開示妙善生天路。 khai thị diệu thiện sanh Thiên lộ 。 我今獲得無為果， ngã kim hoạch đắc vô vi quả ， 親承諸佛大慈悲， thân thừa chư Phật đại từ bi ， 眾惡皆除得天眼。」 chúng ác giai trừ đắc Thiên nhãn 。」 是時前身藥叉天神，如商人得利、如耕夫收實、如戰者得勝、如病得除，依舊威儀禮佛而去。 Thị thời tiền thân dược xoa thiên thần ，như thương nhân đắc lợi 、như canh phu thu thật 、như chiến giả đắc thắng 、như bệnh đắc trừ ，y cựu uy nghi lễ Phật nhi khứ 。 時諸苾芻始從初夜至後夜分，各自禪念，忽見佛前光明遍照，皆生疑惑詣佛請白：「有何因緣？梵釋諸天四天大王眾，來此奉覲。」佛告諸苾芻：「此非梵天，亦非帝釋四天王眾來此謁我，由提婆達多於鷲峯山作大拋車飛石打我，執金剛神以金剛杵空中打碎，時金毘羅藥叉接承不得，遂打自身。因發善心命終之後，得生廣勝三十三天，緣此故來稽首於我。我為說法，得見真諦歸還天已。是故苾芻！若作黑業得黑果，作純白業得純白果，若作雜業必受雜果。宜捨黑雜業唯集白業，當如是學。」 thời chư Bí-sô thủy tòng sơ dạ chí hậu dạ phần ，các tự Thiền niệm ，hốt kiến Phật tiền quang minh biến chiếu ，giai sanh nghi hoặc nghệ Phật thỉnh bạch ：「hữu hà nhân duyên ？Phạm Thích chư Thiên tứ thiên Đại Vương chúng ，lai thử phụng cận 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「thử phi Phạm Thiên ，diệc phi Đế Thích Tứ Thiên Vương chúng lai thử yết ngã ，do Đề bà đạt đa ư Thứu Phong sơn tác Đại phao xa phi thạch đả ngã ，chấp Kim Cương thần dĩ Kim Cương xử không trung đả toái ，thời kim-tỳ-la dược xoa tiếp thừa bất đắc ，toại đả tự thân 。nhân phát thiện tâm mạng chung chi hậu ，đắc sanh quảng thắng tam thập tam thiên ，duyên thử cố lai khể thủ ư ngã 。ngã vi thuyết Pháp ，đắc kiến chân đế quy hoàn Thiên dĩ 。thị cố Bí-sô ！nhược/nhã tác hắc nghiệp đắc hắc quả ，tác thuần bạch nghiệp đắc thuần bạch quả ，nhược/nhã tác tạp nghiệp tất thọ/thụ tạp quả 。nghi xả hắc tạp nghiệp duy tập bạch nghiệp ，đương như thị học 。」 時諸苾芻皆生疑惑而白佛言：「金毘羅藥叉為護佛故自喪身命。」佛言：「非但今日為我喪命，於過去生亦為我故自喪身命。汝應善聽！乃往古昔波羅痆斯國有王名曰梵授，正法理國無諸枉濫。時世清淨人無災害，五穀豐盈萬姓安樂。當爾之時去城不遠有別聚落，多諸園林勝妙花果，雜類諸鳥和鳴可愛。時有仙人住此林內，絕粒苦行唯食根果，被樹皮衣以禦寒暑。即於此處有一獵師，每持弓矢殺諸禽獸而自存養。而此獵師於時林間往仙人所，仙見歲寒往來疲乏，心生愍念，乃將根果與之令食，遂結恩義共為父子。是時獵師敬事仙人稱之為父，仙亦憐愍愛之如子。後於異時其梵授王清晨縱觀入鹿園中，時有野鹿驚怖悲鳴急投仙人，時王即便射殺此鹿。既見命終，仙乃發憤報彼王曰：『汝之惡性深非道理，彼鹿投我輒事屠害。』時王聞已極生瞋恚告諸臣曰：『若有世人於灌頂剎帝王加麁惡語，合科何罪？』群臣白王：『非法惡人合當死罪。』王曰：『然此仙人輕毀於我。』其時群臣欲害仙人，獵師近見便作是念：『我見命存，豈彼敢害大仙人也。』是時獵師即共決戰，仙人避走。時王爾時有大威勢，其時獵師便被王殺害。」佛言：「諸苾芻！汝意云何？時仙人者我身是也。時獵師者，即前身藥叉天神是也。當於爾時，已為我故喪失身命。今還為我遂便致死，石打我足流血如是不絕。」 thời chư Bí-sô giai sanh nghi hoặc nhi bạch Phật ngôn ：「kim-tỳ-la dược xoa vi hộ Phật cố tự tang thân mạng 。」Phật ngôn ：「phi đãn kim nhật vi ngã tang mạng ，ư quá khứ sanh diệc vi ngã cố tự tang thân mạng 。nhữ ưng thiện thính ！nãi vãng cổ tích ba la nhiếp tư quốc hữu Vương danh viết phạm thọ/thụ ，chánh pháp lý quốc vô chư uổng lạm 。thời thế thanh tịnh nhân vô tai hại ，ngũ cốc phong doanh vạn tính an lạc 。đương nhĩ chi thời khứ thành bất viễn hữu biệt tụ lạc ，đa chư viên lâm thắng diệu hoa quả ，tạp loại chư điểu hòa minh khả ái 。thời hữu Tiên nhân trụ/trú thử lâm nội ，tuyệt lạp khổ hạnh duy thực/tự căn quả ，bị thụ/thọ bì y dĩ ngữ hàn thử 。tức ư thử xứ/xử hữu nhất liệp sư ，mỗi trì cung thỉ sát chư cầm thú nhi tự tồn dưỡng 。nhi thử liệp sư ư thời lâm gian vãng Tiên nhân sở ，tiên kiến tuế hàn vãng lai bì phạp ，tâm sanh mẫn niệm ，nãi tướng căn quả dữ chi lệnh thực/tự ，toại kết/kiết ân nghĩa cọng vi phụ tử 。Thị thời liệp sư kính sự Tiên nhân xưng chi vi phụ ，tiên diệc liên mẫn ái chi như tử 。hậu ư dị thời kỳ phạm thọ/thụ Vương thanh Thần túng quán nhập Lộc viên trung ，thời hữu dã lộc kinh phố bi minh cấp đầu Tiên nhân ，thời Vương tức tiện xạ sát thử lộc 。ký kiến mạng chung ，tiên nãi phát phẫn báo bỉ Vương viết ：『nhữ chi ác tánh thâm phi đạo lý ，bỉ lộc đầu ngã triếp sự đồ hại 。』thời Vương văn dĩ cực sanh sân khuể cáo chư Thần viết ：『nhược hữu thế nhân ư quán đảnh sát đế Vương gia thô ác ngữ ，hợp khoa hà tội ？』quần thần bạch Vương ：『phi pháp ác nhân hợp đương tử tội 。』Vương viết ：『nhiên thử Tiên nhân khinh hủy ư ngã 。』kỳ thời quần thần dục hại Tiên nhân ，liệp sư cận kiến tiện tác thị niệm ：『ngã kiến mạng tồn ，khởi bỉ cảm hại Đại Tiên nhân dã 。』Thị thời liệp sư tức cọng quyết chiến ，Tiên nhân tị tẩu 。thời Vương nhĩ thời hữu Đại uy thế ，kỳ thời liệp sư tiện bị Vương sát hại 。」Phật ngôn ：「chư Bí-sô ！nhữ ý vân hà ？thời Tiên nhân giả Ngã thân thị dã 。thời liệp sư giả ，tức tiền thân dược xoa thiên thần thị dã 。đương ư nhĩ thời ，dĩ vi ngã cố tang thất thân mạng 。kim hoàn vi ngã toại tiện trí tử ，thạch đả ngã túc lưu huyết như thị bất tuyệt 。」 世尊忍痛，爾時醫王侍縛迦，每日三時來詣佛所，其王舍城人及諸國商人貧富貴賤有信心正見者，皆與醫王同往佛所。時諸眾人白醫王言：「作何醫方？」醫王答言：「我解此方，其藥難得。」時阿難陀問醫王曰：「是何藥草，難可求得？」答言：「此方用牛頭栴檀香，我先已於諸處求覓不得，縱令商人有者，怕未生怨王惡性，不敢出賣。王若須者，方始將出獻王。王若須香之日，無可與王必定被殺。何以故？為曾賣栴檀香來，已知有其香故。」時賣香商人在其眾中，聞侍縛迦所說，為世尊治病故，須栴檀香，便作是念：「未生怨王共提婆達多親愛，於世尊相嫉。若聞我與世尊牛頭栴檀香時，定當損我。」復作是念：「世尊是諸人天應供，我為此縱其身命被損，亦須奉上如來牛頭栴檀香。」即往取香來供養佛，(跍*月)跪白言：「世尊！我得栴檀香來，世尊慈愍須當受取。」佛告具壽阿難陀言：「此大仁邊為受取栴檀香。」依命受得。商人生大歡喜，頭面禮佛退而還去。爾時世尊微笑，有五色光現青黃赤白，皆從口出，乃至其光於眉間入。廣如上說。時阿難陀以偈讚佛，廣說如前。 Thế Tôn nhẫn thống ，nhĩ thời y vương thị phược ca ，mỗi nhật tam thời lai nghệ Phật sở ，kỳ Vương-Xá thành nhân cập chư quốc thương nhân bần phú quý tiện hữu tín tâm chánh kiến giả ，giai dữ y vương đồng vãng Phật sở 。thời chư chúng nhân bạch y vương ngôn ：「tác hà y phương ？」y vương đáp ngôn ：「ngã giải thử phương ，kỳ dược nan đắc 。」thời A-nan-đà vấn y vương viết ：「thị hà dược thảo ，nạn/nan khả cầu đắc ？」đáp ngôn ：「thử phương dụng ngưu đầu chiên đàn hương ，ngã tiên dĩ ư chư xứ/xử cầu mịch bất đắc ，túng lệnh thương nhân hữu giả ，phạ vị sanh oán Vương ác tánh ，bất cảm xuất mại 。Vương nhược/nhã tu giả ，phương thủy tướng xuất hiến Vương 。Vương nhược/nhã tu hương chi nhật ，vô khả dữ Vương tất định bị sát 。hà dĩ cố ？vi tằng mại chiên đàn hương lai ，dĩ tri hữu kỳ hương cố 。」thời mại hương thương nhân tại kỳ chúng trung ，văn thị phược ca sở thuyết ，vi Thế Tôn trì bệnh cố ，tu chiên đàn hương ，tiện tác thị niệm ：「vị sanh oán Vương cọng Đề bà đạt đa thân ái ，ư Thế Tôn tướng tật 。nhược/nhã văn ngã dữ Thế Tôn ngưu đầu chiên đàn hương thời ，định đương tổn ngã 。」phục tác thị niệm ：「Thế Tôn thị chư nhân thiên Ứng-Cúng ，ngã vi thử túng kỳ thân mạng bị tổn ，diệc tu phụng thượng Như Lai ngưu đầu chiên đàn hương 。」tức vãng thủ hương lai cúng dường Phật ，(跍*nguyệt )quỵ bạch ngôn ：「Thế Tôn ！ngã đắc chiên đàn hương lai ，Thế Tôn từ mẫn tu đương thọ/thụ thủ 。」Phật cáo cụ thọ A-nan-đà ngôn ：「thử đại nhân biên vi thọ/thụ thủ chiên đàn hương 。」y mạng thọ/thụ đắc 。thương nhân sanh đại hoan hỉ ，đầu diện lễ Phật thoái nhi hoàn khứ 。nhĩ thời Thế Tôn vi tiếu ，hữu ngũ sắc quang hiện thanh hoàng xích bạch ，giai tùng khẩu xuất ，nãi chí kỳ quang ư my gian nhập 。quảng như thượng thuyết 。thời A-nan-đà dĩ kệ tán Phật ，quảng thuyết như tiền 。 佛告阿難陀：「汝見彼商人心生歡喜，以牛頭栴檀香供養於我不？」阿難陀白佛言：「我見。」佛告阿難陀：「如彼商人，以無量善根敬信，捨施牛頭栴檀香，於未來世當證辟支佛果，名曰栴檀。因於我處生大歡喜，當得是報。」 Phật cáo A-nan-đà ：「nhữ kiến bỉ thương nhân tâm sanh hoan hỉ ，dĩ ngưu đầu chiên đàn hương cúng dường ư ngã bất ？」A-nan-đà bạch Phật ngôn ：「ngã kiến 。」Phật cáo A-nan-đà ：「như bỉ thương nhân ，dĩ vô lượng thiện căn kính tín ，xả thí ngưu đầu chiên đàn hương ，ư vị lai thế đương chứng Bích Chi Phật quả ，danh viết chiên đàn 。nhân ư ngã xứ/xử sanh đại hoan hỉ ，đương đắc thị báo 。」 爾時世尊得此檀香塗足，血猶不止。侍縛迦復白佛言：「用童女人乳汁塗點瘡上。」時諸苾芻心怪不識童女乳汁，時具壽阿難陀問侍縛迦言：「何者是名童女乳汁？」答曰：「若婦人初妊胎生子者，是名童女乳汁。」爾時四眾往詣諸處，求覓童女乳汁，在王舍城中除提婆達多及諸近友，於餘外四眾處，皆求此乳。其提婆達多及諸惡友唱言：「汝等勿與乳汁。」當欲作厭魅幻化之法，自無與心障破一切人。爾時是王舍城中唯有一婦人，身自瘦小，初生孩子身亦瘦小，其母乳汁子食猶不得足，況故更與他人。時彼婦人聞佛世尊須童女乳汁，便作是念：「我若以用乳供養如來，我自瘦弱多有禍起：一者子當必死、二者提婆達多與王親近，及有宿舊朋友，聞與乳必當殺我。」復作是念：「若我身死并我子亡，為天人應供養者，念患足指疼痛，我當持乳將供養如來。」時彼婦人出乳置於銅器中，持將往如來所，頭面禮足(跍*月)跪奉佛，白言：「世尊！我將女乳來，聞佛須童女乳，我今將來，願佛受取此乳。」佛告阿難：「此女人心懷正信，汝當受取此乳。」時阿難陀依命受得，婦人頭面禮佛退還而去。爾時世尊微笑放五色光，其光遍滿三千，廣如上說。佛告阿難陀言：「汝見彼女人將乳來供養我不？」阿難陀白佛言：「世尊！我見。」佛復告阿難陀：「此人以歡喜心捨施乳來供養於我，以此無量善根，當來之世得證辟支佛果。」 nhĩ thời Thế Tôn đắc thử đàn hương đồ túc ，huyết do bất chỉ 。thị phược ca phục bạch Phật ngôn ：「dụng đồng nữ nhân nhũ trấp đồ điểm sang thượng 。」thời chư Bí-sô tâm quái bất thức đồng nữ nhũ trấp ，thời cụ thọ A-nan-đà vấn thị phược ca ngôn ：「hà giả thị danh đồng nữ nhũ trấp ？」đáp viết ：「nhược/nhã phụ nhân sơ nhâm thai sanh tử giả ，thị danh đồng nữ nhũ trấp 。」nhĩ thời Tứ Chúng vãng nghệ chư xứ/xử ，cầu mịch đồng nữ nhũ trấp ，tại Vương-Xá thành trung trừ Đề bà đạt đa cập chư cận hữu ，ư dư ngoại Tứ Chúng xứ/xử ，giai cầu thử nhũ 。kỳ Đề bà đạt đa cập chư ác hữu xướng ngôn ：「nhữ đẳng vật dữ nhũ trấp 。」đương dục tác Yếm-mị huyễn hóa chi Pháp ，tự vô dữ tâm chướng phá nhất thiết nhân 。nhĩ thời thị Vương-Xá thành trung duy hữu nhất phụ nhân ，thân tự sấu tiểu ，sơ sanh hài tử thân diệc sấu tiểu ，kỳ mẫu nhũ trấp tử thực/tự do bất đắc túc ，huống cố cánh dữ tha nhân 。thời bỉ phụ nhân văn Phật Thế tôn tu đồng nữ nhũ trấp ，tiện tác thị niệm ：「ngã nhược/nhã dĩ dụng nhũ cúng dường Như Lai ，ngã tự sấu nhược đa hữu họa khởi ：nhất giả tử đương tất tử 、nhị giả Đề bà đạt đa dữ Vương thân cận ，cập hữu tú cựu bằng hữu ，văn dữ nhũ tất đương sát ngã 。」phục tác thị niệm ：「nhược/nhã ngã thân tử tinh ngã tử vong ，vi Thiên Nhân Ứng-Cúng dưỡng giả ，niệm hoạn túc chỉ đông thống ，ngã đương trì nhũ tướng cúng dường Như Lai 。」thời bỉ phụ nhân xuất nhũ trí ư đồng khí trung ，trì tướng vãng Như Lai sở ，đầu diện lễ túc (跍*nguyệt )quỵ phụng Phật ，bạch ngôn ：「Thế Tôn ！ngã tướng nữ nhũ lai ，văn Phật tu đồng nữ nhũ ，ngã kim tướng lai ，nguyện Phật thọ/thụ thủ thử nhũ 。」Phật cáo A-nan ：「thử nữ nhân tâm hoài chánh tín ，nhữ đương thọ/thụ thủ thử nhũ 。」thời A-nan-đà y mạng thọ/thụ đắc ，phụ nhân đầu diện lễ Phật thoái hoàn nhi khứ 。nhĩ thời Thế Tôn vi tiếu phóng ngũ sắc quang ，kỳ quang biến mãn tam thiên ，quảng như thượng thuyết 。Phật cáo A-nan-đà ngôn ：「nhữ kiến bỉ nữ nhân tướng nhũ lai cúng dường ngã bất ？」A-nan-đà bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ngã kiến 。」Phật phục cáo A-nan-đà ：「thử nhân dĩ hoan hỉ tâm xả thí nhũ lai cúng dường ư ngã ，dĩ thử vô lượng thiện căn ，đương lai chi thế đắc chứng Bích Chi Phật quả 。」 時佛世尊瀝乳塗瘡血流不息，諸方苾芻及梵志等，聞佛患瘡皆來佛所，或有塗香粖香安於瘡上，種種醫療竟不能差。爾時具壽十力迦攝波，以真實語發大誓願：「若佛世尊，於一切眾生普作子想，實不虛者，令血止息瘡得平復。」作是願已，血便止息瘡即除差。時諸苾芻、苾芻尼、鄔波索迦、鄔波斯迦及王舍城一切道俗，皆大歡喜踊躍無量。唯提婆達多與未生怨王，并拘迦里迦惡苾芻等，心不歡喜，口云：「得病差者，誠為善哉，因此能有諸善根故。」時諸苾芻皆生疑惑，唯佛世尊能斷除之。諸苾芻白佛言：「世尊！有何因緣？十力迦攝發誓願已，血流止息瘡得除差。」 thời Phật Thế tôn lịch nhũ đồ sang huyết lưu bất tức ，chư phương Bí-sô cập Phạm-chí đẳng ，văn Phật hoạn sang giai lai Phật sở ，hoặc hữu đồ hương 粖hương an ư sang thượng ，chủng chủng y liệu cánh bất năng sái 。nhĩ thời cụ thọ thập lực Ca nhiếp ba ，dĩ chân thật ngữ phát đại thệ nguyện ：「nhược/nhã Phật Thế tôn ，ư nhất thiết chúng sanh phổ tác tử tưởng ，thật bất hư giả ，lệnh huyết chỉ tức sang đắc bình phục 。」tác thị nguyện dĩ ，huyết tiện chỉ tức sang tức trừ sái 。thời chư Bí-sô 、Bật-sô-ni 、ô ba tác ca 、ô ba tư ca cập Vương-Xá thành nhất thiết đạo tục ，giai Đại hoan hỉ dũng dược vô lượng 。duy Đề bà đạt đa dữ vị sanh oán Vương ，tinh câu Ca lý Ca ác Bí-sô đẳng ，tâm bất hoan hỉ ，khẩu vân ：「đắc bệnh sái giả ，thành vi Thiện tai ，nhân thử năng hữu chư thiện căn cố 。」thời chư Bí-sô giai sanh nghi hoặc ，duy Phật Thế tôn năng đoạn trừ chi 。chư Bí-sô bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！hữu hà nhân duyên ？thập lực Ca nhiếp phát thệ nguyện dĩ ，huyết lưu chỉ tức sang đắc trừ sái 。」 佛告諸苾芻：「非但今日有此因緣，過去世時亦有此事。汝應諦聽！乃往過去我被毒瘡，彼發實語已得除差。乃往昔時於一山野有一大村，去村不遠有大叢林，多饒根果。異類諸鳥在此栖遊，出和雅音甚可愛樂。有一仙人止住其中，但食根菓飲清流水，被樹皮衣專持神呪，於此村內有一長者，在於宗族娶一女人，以為夫妻共為歡樂，於後不久妻便有娠。歲月滿已誕生一子，滿三七日設會立名，字之喜樂。長成已，或時經行、或時坐臥、常思善事、常行善業。時彼村人見彼喜樂號名法愛，謂求善故。時時往詣仙人所承事供養，眾人見彼愛樂仙人勤修練行，復號其名以為練行。當於後時彼長者子身患毒瘡，以種種藥及諸呪法療治不差，然其父母將子共往詣仙人所白言：『仙人！侍者今患瘡極困，當願療治。』時彼仙人即作實語發願：『今此長者子，於親於怨皆生平等無有異心。若是實言，毒當除愈。』發此願已，毒瘡當時即得除愈。」佛告諸苾芻：「汝意云何？爾時長者子者，即我身是。時仙人者，即十力大迦葉身是，於彼時中為發真實願故，病得除愈；今時亦復如是。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「phi đãn kim nhật hữu thử nhân duyên ，quá khứ thế thời diệc hữu thử sự 。nhữ ưng đế thính ！nãi vãng quá khứ ngã bị độc sang ，bỉ phát thật ngữ dĩ đắc trừ sái 。nãi vãng tích thời ư nhất sơn dã hữu nhất Đại thôn ，khứ thôn bất viễn hữu Đại tùng lâm ，đa nhiêu căn quả 。dị loại chư điểu tại thử tê du ，xuất hòa nhã âm thậm khả ái lạc/nhạc 。hữu nhất Tiên nhân chỉ trụ kỳ trung ，đãn thực/tự căn quả ẩm thanh lưu thủy ，bị thụ/thọ bì y chuyên trì Thần chú ，ư thử thôn nội hữu nhất Trưởng-giả ，tại ư tông tộc thú nhất nữ nhân ，dĩ vi phu thê cọng vi hoan lạc ，ư hậu bất cửu thê tiện hữu thần 。tuế Nguyệt mãn dĩ đản sanh nhất tử ，mãn tam thất nhật thiết hội lập danh ，tự chi thiện lạc 。trường/trưởng thành dĩ ，hoặc thời kinh hành 、hoặc thời tọa ngọa 、thường tư thiện sự 、thường hạnh/hành/hàng thiện nghiệp 。thời bỉ thôn nhân kiến bỉ thiện lạc hiệu danh pháp ái ，vị cầu thiện cố 。thời thời vãng nghệ Tiên nhân sở thừa sự cúng dường ，chúng nhân kiến bỉ ái lạc Tiên nhân cần tu luyện hạnh/hành/hàng ，phục hiệu kỳ danh dĩ vi luyện hạnh/hành/hàng 。đương ư hậu thời bỉ Trưởng-giả tử thân hoạn độc sang ，dĩ chủng chủng dược cập chư chú Pháp liệu trì bất sái ，nhiên kỳ phụ mẫu tướng tử cọng vãng nghệ Tiên nhân sở bạch ngôn ：『Tiên nhân ！thị giả kim hoạn sang cực khốn ，đương nguyện liệu trì 。』thời bỉ Tiên nhân tức tác thật ngữ phát nguyện ：『kim thử Trưởng-giả tử ，ư thân ư oán giai sanh bình đẳng vô hữu dị tâm 。nhược/nhã thị thật ngôn ，độc đương trừ dũ 。』phát thử nguyện dĩ ，độc sang đương thời tức đắc trừ dũ 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ ý vân hà ？nhĩ thời Trưởng-giả tử giả ，tức ngã thân thị 。thời Tiên nhân giả ，tức thập lực đại Ca-diếp thân thị ，ư bỉ thời trung vi phát chân thật nguyện cố ，bệnh đắc trừ dũ ；kim thời diệc phục như thị 。」 時提婆達多意生悔過：「我於喬答摩沙門，以石擊打不能損害，無益於事，眾人皆知虛獲惡名。」其提婆達多即於樹下，結跏趺坐諦自思惟。時諸苾芻見提婆達多已，各共籌量思惟議論：「提婆達多於如來所有如是嗔恨，以石擊打如來。」時孤迦里迦苾芻是提婆達多朋友，告諸苾芻：「汝具壽等不能諦思非語即語，汝等不見提婆達多今在彼樹住於四禪，是大人者不作惡事。」時苾芻等心生疑惑，唯佛世尊能斷疑惑。諸苾芻白佛言，如上所說。時提婆達多朋友苾芻孤迦里迦等見白佛已，訶諸苾芻：「汝等自無羞恥，即說我提婆達多云作惡事。」佛告諸苾芻：「孤迦里迦往昔之時亦復即說無羞恥事。汝等諦聽！如往昔之時，於王舍城有王，先立勅條令事王人，置兩摩舍那：一著丈夫、一著婦人。丈夫屍林著女婦，女婦屍林著丈夫。爾時後有一黃門死，將往深摩舍那，其丈夫屍林守人不令放著，其婦女屍林亦不聽著，二俱無處。於王舍城不遠，有一林所，花樹林菓茂盛可愛，有諸雜鳥出和雅音。有一仙人居止其中，根菓為食飲清泉水被樹皮衣。近彼方所耕地之處，有楩麻樹，其人將此死屍置楩麻樹下。時有野犴聞死屍臭，尋氣而來即食死人。有一老烏在於楩麻樹上藏隱而住，便自思惟：『我今好讚野犴，彼應與我少多飡食。』老烏以頌讚曰： thời Đề bà đạt đa ý sanh hối quá ：「ngã ư kiều đáp ma Sa Môn ，dĩ thạch kích đả bất năng tổn hại ，vô ích ư sự ，chúng nhân giai tri hư hoạch ác danh 。」kỳ Đề bà đạt đa tức ư thụ hạ ，kết già phu tọa đế tự tư tánh 。thời chư Bí-sô kiến Đề bà đạt đa dĩ ，các cộng trù lượng tư tánh nghị luận ：「Đề bà đạt đa ư Như Lai sở hữu như thị sân hận ，dĩ thạch kích đả Như Lai 。」thời cô Ca lý Ca Bí-sô thị Đề bà đạt đa bằng hữu ，cáo chư Bí-sô ：「nhữ cụ thọ đẳng bất năng đế tư phi ngữ tức ngữ ，nhữ đẳng bất kiến Đề bà đạt đa kim tại bỉ thụ/thọ trụ/trú ư tứ Thiền ，thị đại nhân giả bất tác ác sự 。」thời Bí-sô đẳng tâm sanh nghi hoặc ，duy Phật Thế tôn năng đoạn nghi hoặc 。chư Bí-sô bạch Phật ngôn ，như thượng sở thuyết 。thời Đề bà đạt đa bằng hữu Bí-sô cô Ca lý Ca đẳng kiến bạch Phật dĩ ，ha chư Bí-sô ：「nhữ đẳng tự vô tu sỉ ，tức thuyết ngã Đề bà đạt đa vân tác ác sự 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「cô Ca lý Ca vãng tích chi thời diệc phục tức thuyết vô tu sỉ sự 。nhữ đẳng đế thính ！như vãng tích chi thời ，ư Vương-Xá thành hữu Vương ，tiên lập sắc điều lệnh sự vương nhân ，trí lượng (lưỡng) ma xá na ：nhất trước/trứ trượng phu 、nhất trước/trứ phụ nhân 。trượng phu thi lâm trước/trứ nữ phụ ，nữ phụ thi lâm trước/trứ trượng phu 。nhĩ thời hậu hữu nhất hoàng môn tử ，tướng vãng thâm ma xá na ，kỳ trượng phu thi lâm thủ nhân bất lệnh phóng trước/trứ ，kỳ phụ nữ thi lâm diệc bất thính trước/trứ ，nhị câu vô xứ/xử 。ư Vương-Xá thành bất viễn ，hữu nhất lâm sở ，hoa thụ lâm quả mậu thịnh khả ái ，hữu chư tạp điểu xuất hòa nhã âm 。hữu nhất Tiên nhân cư chỉ kỳ trung ，căn quả vi thực/tự ẩm thanh tuyền thủy bị thụ/thọ bì y 。cận bỉ phương sở canh địa chi xứ/xử ，hữu 楩ma thụ/thọ ，kỳ nhân tướng thử tử thi trí 楩ma thụ hạ 。thời hữu dã ngạn văn tử thi xú ，tầm khí nhi lai tức thực/tự tử nhân 。hữu nhất lão ô tại ư 楩ma thụ/thọ thượng tạng ẩn nhi trụ/trú ，tiện tự tư tánh ：『ngã kim hảo tán dã ngạn ，bỉ ưng dữ ngã thiểu đa thực thực/tự 。』lão ô dĩ tụng tán viết ： 「『汝胸如師子， 「『nhữ hung như sư tử ， 腰復似牛王； yêu phục tự ngưu vương ； 我禮獸中主， ngã lễ thú trung chủ ， 與我食飡者。』 dữ ngã thực/tự thực giả 。』 「爾時野犴遍觀察已，以頌答曰： 「nhĩ thời dã ngạn biến quan sát dĩ ，dĩ tụng đáp viết ： 「『誰居叢上樹， 「『thùy cư tùng thượng thụ/thọ ， 後生中最勝； hậu sanh trung tối thắng ； 身色照諸處， thân sắc chiếu chư xứ/xử ， 如寶作一團。』 như bảo tác nhất đoàn 。』 「老烏又以頌讚曰： 「lão ô hựu dĩ tụng tán viết ： 「『我多有用具， 「『ngã đa hữu dụng cụ ， 故為見汝來； cố vi kiến nhữ lai ； 今我禮獸王， kim ngã lễ thú Vương ， 有殘食與我。』 hữu tàn thực/tự dữ ngã 。』 「野犴還以頌答曰： 「dã ngạn hoàn dĩ tụng đáp viết ： 「『汝項如孔雀， 「『nhữ hạng như Khổng-tước ， 烏鳥甚可愛； ô điểu thậm khả ái ； 聲鳴最勝妙， thanh minh tối thắng diệu ， 任汝來取食。』 nhâm nhữ lai thủ thực/tự 。』 「時烏下樹，共彼野犴同食死人。彼仙人見已，還作頌曰： 「thời ô hạ thụ/thọ ，cọng bỉ dã ngạn đồng thực/tự tử nhân 。bỉ Tiên nhân kiến dĩ ，hoàn tác tụng viết ： 「『多時見汝等， 「『đa thời kiến nhữ đẳng ， 共合無羞者； cọng hợp vô tu giả ； 樹中最上音， thụ/thọ trung tối thượng âm ， 所食人中賤。』 sở thực/tự nhân trung tiện 。』 「老烏聞此語已，復以頌答曰： 「lão ô văn thử ngữ dĩ ，phục dĩ tụng đáp viết ： 「『師子孔雀飡， 「『sư tử Khổng-tước thực ， 共食最上者； cọng thực/tự tối thượng giả ； 禿人於此來， ngốc nhân ư thử lai ， 關爾何物事？』 quan nhĩ hà vật sự ？』 「爾時仙人嗔已，還以頌答曰： 「nhĩ thời Tiên nhân sân dĩ ，hoàn dĩ tụng đáp viết ： 「『老烏鳥中卑， 「『lão ô điểu trung ti ， 野犴獸中賤； dã ngạn thú trung tiện ； 楩麻不堪樹， 楩ma bất kham thụ/thọ ， 黃門人中下。 hoàng môn nhân trung hạ 。 地中三角醜， địa trung tam giác xú ， 看此不識羞。』 khán thử bất thức tu 。』 「時老烏起大嗔心，即往仙人祭火壇中，四邊觀望無可損處，以糞污其壇中，撥水瓶破便即走去。時彼仙人歸來，唯見祭火壇中糞穢不淨、水瓶被撥打破。仙人觀察，乃知是烏糞穢及打破水瓶，即說頌曰： 「thời lão ô khởi Đại sân tâm ，tức vãng Tiên nhân tế hỏa đàn trung ，tứ biên quán vọng vô khả tổn xứ/xử ，dĩ phẩn ô kỳ đàn trung ，bát thủy bình phá tiện tức tẩu khứ 。thời bỉ Tiên nhân quy lai ，duy kiến tế hỏa đàn trung phẩn uế bất tịnh 、thủy bình bị bát đả phá 。Tiên nhân quan sát ，nãi tri thị ô phẩn uế cập đả phá thủy bình ，tức thuyết tụng viết ： 「『如彼獰惡物， 「『như bỉ nanh ác vật ， 無羞多嗔者； vô tu đa sân giả ； 壞我祭火壇， hoại ngã tế hỏa đàn ， 復打水瓶碎。 phục đả thủy bình toái 。 是類非是類， thị loại phi thị loại ， 一切莫共言； nhất thiết mạc cọng ngôn ； 應言少共說， ưng ngôn thiểu cọng thuyết ， 無言最安樂。』」 vô ngôn tối an lạc 。』」 爾時世尊告諸苾芻：「汝意云何。爾時仙人者，即我身是。老烏者，提婆達多是。彼朋友者，惡苾芻孤迦里迦是，於此時中非是而說、無羞而說。」 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nhữ ý vân hà 。nhĩ thời Tiên nhân giả ，tức ngã thân thị 。lão ô giả ，Đề bà đạt đa thị 。bỉ bằng hữu giả ，ác Bí-sô cô Ca lý Ca thị ，ư thử thời trung phi thị nhi thuyết 、vô tu nhi thuyết 。」 爾時諸苾芻心生疑惑：「唯願世尊廣說因緣，世尊共提婆達多，宿世以來因何有惡？」爾時世尊告諸苾芻：「汝等諦聽！乃往昔時近此海邊有一共命之鳥，一身兩頭：一鳥名法、一名非法。其非法鳥當時眠睡，法鳥眠覺，見流水上有一甘菓，逐流而來嘴以取之，作是念：『彼既睡眠，我今欲喚睡覺共食？為復自食？』復作是念：『為同一身，我若食已彼亦得飽。』即便食之。後時非法睡覺已，見法有異復聞香氣，怪而問曰：『是何香氣？』答曰：『我食甘菓。』復問：『菓今何在？』報言：『非法！為汝睡眠，此已食訖。』答曰：『如汝所作非是好也，我自知時。』後時法鳥眠睡之次，非法見一毒菓於水上流，引嘴往取食之，二俱迷悶心狂昏亂。爾時非法即設誓言：『當來所生之處生生世世，共汝相害常共為怨。』時法答曰：『願我生生世世，常共汝為善友。』」爾時世尊告諸苾芻：「汝意云何？時法鳥者即我身是，非法者即提婆達多是，於彼時中始生怨結，我常行利益之心，天授常懷損害之意。」 nhĩ thời chư Bí-sô tâm sanh nghi hoặc ：「duy nguyện Thế Tôn quảng thuyết nhân duyên ，Thế Tôn cọng Đề bà đạt đa ，tú thế dĩ lai nhân hà hữu ác ？」nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đế thính ！nãi vãng tích thời cận thử hải biên hữu nhất cọng-mạng chi điểu ，nhất thân lưỡng đầu ：nhất điểu danh Pháp 、nhất danh phi pháp 。kỳ phi pháp điểu đương thời miên thụy ，Pháp điểu miên giác ，kiến lưu thủy thượng hữu nhất cam quả ，trục lưu nhi lai chủy dĩ thủ chi ，tác thị niệm ：『bỉ ký thụy miên ，ngã kim dục hoán thụy giác cọng thực/tự ？vi phục tự thực/tự ？』phục tác thị niệm ：『vi đồng nhất thân ，ngã nhược/nhã thực/tự dĩ bỉ diệc đắc bão 。』tức tiện thực/tự chi 。hậu thời phi pháp thụy giác dĩ ，kiến pháp hữu dị phục văn hương khí ，quái nhi vấn viết ：『thị hà hương khí ？』đáp viết ：『ngã thực/tự cam quả 。』phục vấn ：『quả kim hà tại ？』báo ngôn ：『phi pháp ！vi nhữ thụy miên ，thử dĩ thực/tự cật 。』đáp viết ：『như nhữ sở tác phi thị hảo dã ，ngã tự tri thời 。』hậu thời Pháp điểu miên thụy chi thứ ，phi pháp kiến nhất độc quả ư thủy thượng lưu ，dẫn chủy vãng thủ thực/tự chi ，nhị câu mê muộn tâm cuồng hôn loạn 。nhĩ thời phi pháp tức thiết thệ ngôn ：『đương lai sở sanh chi xứ/xử sanh sanh thế thế ，cọng nhữ tướng hại thường cọng vi oán 。』thời Pháp đáp viết ：『nguyện ngã sanh sanh thế thế ，thường cọng nhữ vi thiện hữu 。』」nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nhữ ý vân hà ？thời Pháp điểu giả tức ngã thân thị ，phi pháp giả tức Đề bà đạt đa thị ，ư bỉ thời trung thủy sanh oán kết ，ngã thường hạnh/hành/hàng lợi ích chi tâm ，thiên thụ thường hoài tổn hại chi ý 。」 佛告諸苾芻：「乃往過去於婆羅痆斯有王名曰白膠香，統化其國，其國豐熟人民熾盛，皆得安樂。近彼國界有一王女，共為婚娶，娛樂遊戲住此歡樂。後時懷妊乃生一女，其女漸漸長大。乃復有娠，月滿以後便生一子，形貌端嚴人所樂見。親族聚會，為子召諸臣議論，為彼日初出時生其孩子，故號名初。付八乳母侍養孩子(廣如前說)，如是將養用諸乳酪生酥醍醐等，其子如蓮花在水速疾長大。後令入學，教其文字曆數算計，種種伎藝工巧之法、乘象之事，弓弩箭射等法、王法之事，皆悉明解。後時老王立為太子。老王先有一上宮王妃名曰達摩，復有一大臣名曰宰牛，老王甚大怜愛倚付其臣。時王共上宮遊戲，後時懷妊，相師占之必生一子，當定殺王自取王位。後時王患，用諸根苗葉花菓種種藥草醫療，病不能除。大王便作是念：『今須建立太子安住王位，我若死後太子必殺我上宮。』復作是念：『我作何計挍？』即喚太臣平章，多與受用資具財物，便寄達摩分付臣邊，令其覆護，告言：『汝是我親近大臣，其達摩夫人者，是我親近夫人。我今自知身決定死，若死已後太子正住位時，汝應慈念當須擁護，莫令殺却達摩夫人。』臣白王言：『我作如是，必不令殺達摩夫人。』王即說頌言： Phật cáo chư Bí-sô ：「nãi vãng quá khứ ư Bà la nhiếp tư hữu Vương danh viết bạch giao hương ，thống hóa kỳ quốc ，kỳ quốc phong thục nhân dân sí thịnh ，giai đắc an lạc 。cận bỉ quốc giới hữu nhất Vương nữ ，cọng vi hôn thú ，ngu lạc du hí trụ/trú thử hoan lạc 。hậu thời hoài nhâm nãi sanh nhất nữ ，kỳ nữ tiệm tiệm trường đại 。nãi phục hưũ thần ，Nguyệt mãn dĩ hậu tiện sanh nhất tử ，hình mạo đoan nghiêm nhân sở lạc/nhạc kiến 。thân tộc tụ hội ，vi tử triệu chư Thần nghị luận ，vi bỉ nhật sơ xuất thời sanh kỳ hài tử ，cố hiệu danh sơ 。phó bát nhũ mẫu thị dưỡng hài tử (quảng như tiền thuyết )，như thị tướng dưỡng dụng chư nhũ lạc sanh tô thể hồ đẳng ，kỳ tử như liên hoa tại thủy tốc tật trường đại 。hậu lệnh nhập học ，giáo kỳ văn tự lịch số toán kế ，chủng chủng kỹ nghệ công xảo chi Pháp 、thừa tượng chi sự ，cung nỗ tiến xạ đẳng Pháp 、vương pháp chi sự ，giai tất minh giải 。hậu thời lão Vương lập vi Thái-Tử 。lão Vương tiên hữu nhất thượng cung vương phi danh viết Đạt-ma ，phục hưũ nhất đại thần danh viết tể ngưu ，lão Vương thậm đại 怜ái ỷ phó kỳ Thần 。thời Vương cọng thượng cung du hí ，hậu thời hoài nhâm ，tướng sư chiêm chi tất sanh nhất tử ，đương định sát Vương tự thủ Vương vị 。hậu thời Vương hoạn ，dụng chư căn miêu diệp hoa quả chủng chủng dược thảo y liệu ，bệnh bất năng trừ 。Đại Vương tiện tác thị niệm ：『kim tu kiến lập Thái-Tử an trụ Vương vị ，ngã nhược/nhã tử hậu Thái-Tử tất sát ngã thượng cung 。』phục tác thị niệm ：『ngã tác hà kế hiệu ？』tức hoán thái Thần bình chương ，đa dữ thọ dụng tư cụ tài vật ，tiện kí Đạt-ma phần phó Thần biên ，lệnh kỳ phước hộ ，cáo ngôn ：『nhữ thị ngã thân cận đại thần ，kỳ Đạt-ma phu nhân giả ，thị ngã thân cận phu nhân 。ngã kim tự tri thân quyết định tử ，nhược/nhã tử dĩ hậu Thái-Tử chánh trụ vị thời ，nhữ ưng từ niệm đương tu ủng hộ ，mạc lệnh sát khước Đạt-ma phu nhân 。』Thần bạch Vương ngôn ：『ngã tác như thị ，tất bất lệnh sát Đạt-ma phu nhân 。』Vương tức thuyết tụng ngôn ： 「『積聚皆消散， 「『tích tụ giai tiêu tán ， 崇高必墮落； sùng cao tất đọa lạc ； 合會終別離， hợp hội chung biệt ly ， 有命咸歸死。』 hữu mạng hàm quy tử 。』 「說此頌已即便命終。作諸幡花寶塔殯王已了，便建立太子為大王。 「thuyết thử tụng dĩ tức tiện mạng chung 。tác chư phan/phiên hoa bảo tháp tấn Vương dĩ liễu ，tiện kiến lập Thái-Tử vi Đại Vương 。 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十八 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập bát 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十九 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập cửu 大唐三藏法師義淨奉　制譯 Đại Đường Tam tạng Pháp sư NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 「是時太子既登位已，告諸群臣曰：『汝等殺却達摩。』時宰牛大臣白大王言：『不作觀察，無事何故即殺達摩？身現懷妊，未審生男或是生女，若生男時方可殺却。』時王答大臣言：『如是亦得，汝當自看。』時達摩月滿以後即生一男，其同日時，有一採魚師婦乃生一女，與漁師錢物將男換女，其大臣即白王言：『達摩生一女也。』王曰：『大好！我得解脫。』後時漁師養育其子漸漸長大，令入學讀書，乃能綴文巧作辭章，時乃立名巧作文章。大臣私來告達摩言：『汝子今大巧作辭章。』達摩復白大臣言：『今欲願見形貌，方便將來。』大臣答言：『何更須見？不須看之。』時大臣見彼愛戀其子，為作方便，令子手持一魚作賣魚人形，即往母所，其母遙見。相師占曰：『此持魚人者，必當殺我王，自住王位。』其語遞相告言，轉轉乃至王所。王聞此語告諸群臣：『乃可速即捉取漁師子，莫令逃逸。』其語轉轉漁師子聞已，即東走而避乃入一老婆家。其老婆見已隱藏深處，以大黃塗身，色如死人形，人輿將往深摩舍那之所，安著林所即起而走。近有一人，於林中採取花菓，遙見此人從死人中忽起而走，採菓之人隨後即趁不遠便止。王使隨後即到，問採菓人：『汝見一人作如是形容以不？』其人答曰：『纔見從此路去。』即速趁捉。其漁師兒忙怕，入一浣衣人家，其家以衣裳重裹馱於驢上，遠離人處河邊解放。其漁師兒起立觀察四方，遠望無人之處便即速走。路逢一人，見其疾走路兒赴王訪者，王使尋復到於村中，括訪其所，見者報曰：『從此走過。』時人被使趁急，復投一治皮作靴家，而彼家人一一具言：『被王逼迫今欲殺我等。』廣如上說，復告彼家人言：『願慈愍故，為我作一量鞋，鞋跟向前鞋頭向後。若尋跡者，無人知我去處。』靴師答言：『我先未曾作如此鞋。』即說頌曰： 「Thị thời Thái-Tử ký đăng vị dĩ ，cáo chư quần thần viết ：『nhữ đẳng sát khước Đạt-ma 。』thời tể ngưu đại thần bạch Đại Vương ngôn ：『bất tác quan sát ，vô sự hà cố tức sát Đạt-ma ？thân hiện hoài nhâm ，vị thẩm sanh nam hoặc thị sanh nữ ，nhược/nhã sanh nam thời phương khả sát khước 。』thời Vương đáp đại thần ngôn ：『như thị diệc đắc ，nhữ đương tự khán 。』thời Đạt-ma Nguyệt mãn dĩ hậu tức sanh nhất nam ，kỳ đồng nhật thời ，hữu nhất thải ngư sư phụ nãi sanh nhất nữ ，dữ ngư sư tiễn vật tướng nam hoán nữ ，kỳ đại thần tức bạch Vương ngôn ：『Đạt-ma sanh nhất nữ dã 。』Vương viết ：『Đại hảo ！ngã đắc giải thoát 。』hậu thời ngư sư dưỡng dục kỳ tử tiệm tiệm trường đại ，lệnh nhập học độc thư ，nãi năng chuế văn xảo tác từ chương ，thời nãi lập danh xảo tác văn chương 。đại thần tư lai cáo Đạt-ma ngôn ：『nhữ tử kim Đại xảo tác từ chương 。』Đạt-ma phục bạch đại thần ngôn ：『kim dục nguyện kiến hình mạo ，phương tiện tướng lai 。』đại thần đáp ngôn ：『hà cánh tu kiến ？bất tu khán chi 。』thời đại thần kiến bỉ ái luyến kỳ tử ，vi tác phương tiện ，lệnh tử thủ trì nhất ngư tác mại ngư nhân hình ，tức vãng mẫu sở ，kỳ mẫu dao kiến 。tướng sư chiêm viết ：『thử trì ngư nhân giả ，tất đương sát ngã Vương ，tự trụ/trú Vương vị 。』kỳ ngữ đệ tướng cáo ngôn ，chuyển chuyển nãi chí Vương sở 。Vương văn thử ngữ cáo chư quần thần ：『nãi khả tốc tức tróc thủ ngư sư tử ，mạc lệnh đào dật 。』kỳ ngữ chuyển chuyển ngư sư tử văn dĩ ，tức Đông tẩu nhi tị nãi nhập nhất lão bà gia 。kỳ lão bà kiến dĩ ẩn tạng thâm xứ/xử ，dĩ Đại hoàng đồ thân ，sắc như tử nhân hình ，nhân dư tướng vãng thâm ma xá na chi sở ，an trước/trứ lâm sở tức khởi nhi tẩu 。cận hữu nhất nhân ，ư lâm trung thải thủ hoa quả ，dao kiến thử nhân tùng tử nhân trung hốt khởi nhi tẩu ，thải quả chi nhân tùy hậu tức sấn bất viễn tiện chỉ 。Vương sử tùy hậu tức đáo ，vấn thải quả nhân ：『nhữ kiến nhất nhân tác như thị hình dung dĩ bất ？』kỳ nhân đáp viết ：『tài kiến tòng thử lộ khứ 。』tức tốc sấn tróc 。kỳ ngư sư nhi mang phạ ，nhập nhất hoán y nhân gia ，kỳ gia dĩ y thường trọng khoả Đà ư lư thượng ，viễn ly nhân xứ/xử hà biên giải phóng 。kỳ ngư sư nhi khởi lập quan sát tứ phương ，viễn vọng vô nhân chi xứ/xử tiện tức tốc tẩu 。lộ phùng nhất nhân ，kiến kỳ tật tẩu lộ nhi phó Vương phóng giả ，Vương sử tầm phục đáo ư thôn trung ，quát phóng kỳ sở ，kiến giả báo viết ：『tòng thử tẩu quá/qua 。』thời nhân bị sử sấn cấp ，phục đầu nhất trì bì tác ngoa gia ，nhi bỉ gia nhân nhất nhất cụ ngôn ：『bị Vương bức bách kim dục sát ngã đẳng 。』quảng như thượng thuyết ，phục cáo bỉ gia nhân ngôn ：『nguyện từ mẫn cố ，vi ngã tác nhất lượng hài ，hài cân hướng tiền hài đầu hướng hậu 。nhược/nhã tầm tích giả ，vô nhân tri ngã khứ xứ/xử 。』ngoa sư đáp ngôn ：『ngã tiên vị tằng tác như thử hài 。』tức thuyết tụng viết ： 「『曾見種種靴形狀， 「『tằng kiến chủng chủng ngoa hình trạng ， 隨彼尺樣便為作； tùy bỉ xích dạng tiện vi tác ； 未有如此造靴鞋， vị hữu như thử tạo ngoa hài ， 令跟向前鼻居後。』 lệnh cân hướng tiền Tỳ cư hậu 。』 「時彼靴師依言即作。著鞋走出，村牆既高無處踰過，即於水竇中出。時王使者尋其脚跡，乃見入靴師家處。其漁師子，情懷怖懼投身入水，龍王見已將入宮中。爾時大王展轉聞說，漁師之子投身入水在龍宮內。王勅諸臣：『於我國內，所有持呪之人，悉喚將來。』時諸呪師既聞皆來詣王所，時王告言：『汝等往彼龍宮，呪龍將來。』聞已悉去。於別曠野有一藥叉名賓伽羅，常以魚肉為食，此藥叉住處樹木猶枯，況復人見存命。龍王被諸呪師呪已，逼迫救彼不得，即以神力，將漁師兒及諸呪師等裹為一服，將往藥叉住處曠野之中安著。龍王告諸呪師曰：『汝等所作非是好事，彼漁師兒被藥叉所害，我等亦被損之。』呪師問曰：『作何方計？』龍王答言：『汝等無益之事惱亂於我，我被逼迫將漁師兒置於曠野之中，令彼藥叉所害。汝等亦無所益。』時諸呪師漸行得歸本國，白大王言：『我等惱亂龍王逼迫極困，遂送魚師兒深曠野中賓伽羅藥叉所食。』時王語言：『汝等大好！更亦尋聽或時未死？』時漁師兒在於曠野東行西行，彼賓伽羅藥叉在一方所共諸惡狗聚集一處，漁師兒遙見此狗便作是念：『我今決定即死。』其狗遙見彼人，復命一狗往趁捉取。其人見已遠走上樹，狗在樹下，藥叉隨後即到。藥叉告言：『彼可不聞賓伽羅人形藥叉在於曠野之所。若有人來住此者，皆當損害，汝今時到下來。』其人答曰：『我以盡命在此。』時藥叉住，於悉柰纏結衣服，繫身而住。時人欲作計走，即往樹下向一方走，藥叉與狗同走而趁。其人事急即脫身衣擲於藥叉身上，遍覆其體。群狗謂是其人，眾共擒捉食噉，彼人便得走脫。復作是念：『我有親舅，見在仙人所出家，我今可往彼也。』其仙所住之處，花菓園林滋茂熾盛，有種種鳥出和雅音。時漁師兒展轉尋問，乃到仙所。時大王使諸處尋訪，亦到其中，於彼捉獲漁師兒，便即投身谷下，於空中捉得頭髻，髮入人手身墮谷底。時王使者作是思惟：『其人決死。』執得其髮，持向王所白：『大王！今我已誅害漁師兒訖。』王大歡喜賞賜其使。 「thời bỉ ngoa sư y ngôn tức tác 。trước/trứ hài tẩu xuất ，thôn tường ký cao vô xứ/xử du quá/qua ，tức ư thủy đậu trung xuất 。thời Vương sử giả tầm kỳ cước tích ，nãi kiến nhập ngoa sư gia xứ/xử 。kỳ ngư sư tử ，Tình hoài bố/phố cụ đầu thân nhập thủy ，long Vương kiến dĩ tướng nhập cung trung 。nhĩ thời Đại Vương triển chuyển văn thuyết ，ngư sư chi tử đầu thân nhập thủy tại long cung nội 。Vương sắc chư Thần ：『ư ngã quốc nội ，sở hữu trì chú chi nhân ，tất hoán tướng lai 。』thời chư chú sư ký văn giai lai nghệ Vương sở ，thời Vương cáo ngôn ：『nhữ đẳng vãng bỉ long cung ，chú long tướng lai 。』văn dĩ tất khứ 。ư biệt khoáng dã hữu nhất dược xoa danh tân già la ，thường dĩ ngư nhục vi thực/tự ，thử dược xoa trụ xứ thụ/thọ mộc do khô ，huống phục nhân kiến tồn mạng 。long Vương bị chư chú sư chú dĩ ，bức bách cứu bỉ bất đắc ，tức dĩ thần lực ，tướng ngư sư nhi cập chư chú sư đẳng khoả vi nhất phục ，tướng vãng dược xoa trụ xứ khoáng dã chi trung an trước/trứ 。long Vương cáo chư chú sư viết ：『nhữ đẳng sở tác phi thị hảo sự ，bỉ ngư sư nhi bị dược xoa sở hại ，ngã đẳng diệc bị tổn chi 。』chú sư vấn viết ：『tác hà phương kế ？』long Vương đáp ngôn ：『nhữ đẳng vô ích chi sự não loạn ư ngã ，ngã bị bức bách tướng ngư sư nhi trí ư khoáng dã chi trung ，lệnh bỉ dược xoa sở hại 。nhữ đẳng diệc vô sở ích 。』thời chư chú sư tiệm hạnh/hành/hàng đắc quy bản quốc ，bạch Đại Vương ngôn ：『ngã đẳng não loạn long Vương bức bách cực khốn ，toại tống ngư sư nhi thâm khoáng dã trung tân già la dược xoa sở thực/tự 。』thời Vương ngữ ngôn ：『nhữ đẳng Đại hảo ！cánh diệc tầm thính hoặc thời vị tử ？』thời ngư sư nhi tại ư khoáng dã Đông hành Tây hạnh/hành/hàng ，bỉ tân già la dược xoa tại nhất phương sở cọng chư ác cẩu tụ tập nhất xứ/xử ，ngư sư nhi dao kiến thử cẩu tiện tác thị niệm ：『ngã kim quyết định tức tử 。』kỳ cẩu dao kiến bỉ nhân ，phục mạng nhất cẩu vãng sấn tróc thủ 。kỳ nhân kiến dĩ viễn tẩu thượng thụ/thọ ，cẩu tại thụ hạ ，dược xoa tùy hậu tức đáo 。dược xoa cáo ngôn ：『bỉ khả bất văn tân già la nhân hình dược xoa tại ư khoáng dã chi sở 。nhược hữu nhân lai trụ/trú thử giả ，giai đương tổn hại ，nhữ kim thời đáo hạ lai 。』kỳ nhân đáp viết ：『ngã dĩ tận mạng tại thử 。』thời dược xoa trụ/trú ，ư tất nại triền kết/kiết y phục ，hệ thân nhi trụ/trú 。thời nhân dục tác kế tẩu ，tức vãng thụ hạ hướng nhất phương tẩu ，dược xoa dữ cẩu đồng tẩu nhi sấn 。kỳ nhân sự cấp tức thoát thân y trịch ư dược xoa thân thượng ，biến phước kỳ thể 。quần cẩu vị thị kỳ nhân ，chúng cọng cầm tróc thực đạm ，bỉ nhân tiện đắc tẩu thoát 。phục tác thị niệm ：『ngã hữu thân cữu ，kiến tại Tiên nhân sở xuất gia ，ngã kim khả vãng bỉ dã 。』kỳ tiên sở trụ chi xứ/xử ，hoa quả viên lâm tư mậu sí thịnh ，hữu chủng chủng điểu xuất hòa nhã âm 。thời ngư sư nhi triển chuyển tầm vấn ，nãi đáo tiên sở 。thời Đại Vương sử chư xứ/xử tầm phóng ，diệc đáo kỳ trung ，ư bỉ tróc hoạch ngư sư nhi ，tiện tức đầu thân cốc hạ ，ư không trung tróc đắc đầu kế ，phát nhập nhân thủ thân đọa cốc để 。thời Vương sử giả tác thị tư tánh ：『kỳ nhân quyết tử 。』chấp đắc kỳ phát ，trì hướng Vương sở bạch ：『Đại Vương ！kim ngã dĩ tru hại ngư sư nhi cật 。』Vương đại hoan hỉ thưởng tứ kỳ sử 。 「時護仙人所天來告仙言：『汝外甥兒，今苦逼迫何不觀察？』仙人報曰：『我若不擁護，必定命終。』彼仙能持如是明呪，令男作女令女成男。其仙即以呪法攝受外甥，即云：『汝勿怖懼。』時外甥既得仙人攝受，便化身為美女，相貌殊好特異常倫，即往波羅痆斯，於王園苑而住。其守苑人既見美女，心生希有速詣王所，白大王言：『今有美貌成就少女，見在苑內。』王聞語已報曰：『宜速將來。』便即以大威儀僕從迎入王宮。時王於彼美女深生愛著，生愛著已見王暫離，便變女身而作丈夫，即戴王冠命安地大臣曰：『冊我為王。』于時臣佐以大儀著，冊立為王。爾時諸天說伽他曰： 「thời hộ Tiên nhân sở Thiên lai cáo tiên ngôn ：『nhữ ngoại sanh nhi ，kim khổ bức bách hà bất quan sát ？』Tiên nhân báo viết ：『ngã nhược/nhã bất ủng hộ ，tất định mạng chung 。』bỉ tiên năng trì như thị minh chú ，lệnh nam tác nữ lệnh nữ thành nam 。kỳ tiên tức dĩ chú Pháp nhiếp thọ ngoại sanh ，tức vân ：『nhữ vật bố/phố cụ 。』thời ngoại sanh ký đắc Tiên nhân nhiếp thọ ，tiện hóa thân vi mỹ nữ ，tướng mạo thù hảo đặc dị thường luân ，tức vãng ba la nhiếp tư ，ư Vương viên uyển nhi trụ/trú 。kỳ thủ uyển nhân ký kiến mỹ nữ ，tâm sanh hy hữu tốc nghệ Vương sở ，bạch Đại Vương ngôn ：『kim hữu mỹ mạo thành tựu thiểu nữ ，kiến tại uyển nội 。』Vương văn ngữ dĩ báo viết ：『nghi tốc tướng lai 。』tiện tức dĩ Đại uy nghi bộc tùng nghênh nhập vương cung 。thời Vương ư bỉ mỹ nữ thâm sanh ái trước ，sanh ái trước dĩ kiến Vương tạm ly ，tiện biến nữ thân nhi tác trượng phu ，tức đái Vương quan mạng an địa đại Thần viết ：『sách ngã vi Vương 。』vu thời Thần tá dĩ Đại nghi trước/trứ ，sách lập vi Vương 。nhĩ thời chư Thiên thuyết già tha viết ： 「『頭不斷者不為害， 「『đầu bất đoạn giả bất vi hại ， 復起能作如是業； phục khởi năng tác như thị nghiệp ； 隨宜損彼不名害， tùy nghi tổn bỉ bất danh hại ， 如害白膠王子者。』」 như hại bạch giao Vương tử giả 。』」 佛告諸苾芻等：「於汝意云何？其白膠王子曰初王者，即是提婆達多，於彼時中魚師兒者，我身是也。從彼王時起此怨讎。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「ư nhữ ý vân hà ？kỳ bạch giao Vương tử viết sơ Vương giả ，tức thị Đề bà đạt đa ，ư bỉ thời trung ngư sư nhi giả ，Ngã thân thị dã 。tòng bỉ Vương thời khởi thử oán thù 。」 世尊復告諸苾芻：「汝等諦聽！昔時曠野有一大村，其中有二巧兒，作別寶人。其人各座一鋪市易，不得相侵。別時有一識寶貧人，將一寶器來至其所止息，三五日間持此寶器。彼一鋪人欲買其寶，酬價極下。時彼貧人不肯賣與，更將向彼別寶人邊，酬價平和，即生歡喜報言：『汝可買取。』鋪主答言：『我無爾許錢財可買。』答曰：『隨日所得多少與我。』其人聞已即便受取。酬價少者即來共爭云：『我先見此人寶器，汝今因何奪我市易？』從此已去遂至怨讎。」佛告諸苾芻：「彼酬價少者，即是提婆達多。於彼時中酬價多者，即是我身。乃至今時如是結怨惡意不息。」 Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đế thính ！tích thời khoáng dã hữu nhất Đại thôn ，kỳ trung hữu nhị xảo nhi ，tác biệt bảo nhân 。kỳ nhân các tọa nhất phô thị dịch ，bất đắc tướng xâm 。biệt thời hữu nhất thức bảo bần nhân ，tướng nhất bảo khí lai chí kỳ sở chỉ tức ，tam ngũ nhật gian trì thử bảo khí 。bỉ nhất phô nhân dục mãi kỳ bảo ，thù giá cực hạ 。thời bỉ bần nhân bất khẳng mại dữ ，cánh tướng hướng bỉ biệt bảo nhân biên ，thù giá bình hòa ，tức sanh hoan hỉ báo ngôn ：『nhữ khả mãi thủ 。』phô chủ đáp ngôn ：『ngã vô nhĩ hứa tiễn tài khả mãi 。』đáp viết ：『tùy nhật sở đắc đa thiểu dữ ngã 。』kỳ nhân văn dĩ tức tiện thọ/thụ thủ 。thù giá thiểu giả tức lai cọng tranh vân ：『ngã tiên kiến thử nhân bảo khí ，nhữ kim nhân hà đoạt ngã thị dịch ？』tòng thử dĩ khứ toại chí oán thù 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ thù giá thiểu giả ，tức thị Đề bà đạt đa 。ư bỉ thời trung thù giá đa giả ，tức thị ngã thân 。nãi chí kim thời như thị kết/kiết oán ác ý bất tức 。」 復告諸苾芻：「往昔之日，曠野村中有一長者居住，同族姓家娶女為婚，共為歡樂，其妻有娠，月滿已後便生一子，母即命終。長者便作是念：『我更娶妻共為歡樂。』娶妻不久誕生一子，母亦命終。長者便作是念：『我亦娶妻不久還死，我為長子索娶一女。』當即娶女遊戲，多生子孫。其妻問夫已：『次童子者是何人也？』夫主答曰：『此是我弟。』其妻復問夫曰：『於後分我錢物已不？』夫曰：『世俗之事皆合兄弟有分。』妻報夫曰：『若當如此，汝今兒子極多，既分財物，當須殺却儞弟。』其夫聞已，凡夫之人為貪財物無不造罪，即作方計報其弟曰：『今者可共往入山中採取花菓。』至於山中，兄取大石打弟頭碎，因即命終。」佛告諸苾芻：「兄者即是提婆達多。弟者即是我身。於彼時中乃生怨惡。」 phục cáo chư Bí-sô ：「vãng tích chi nhật ，khoáng dã thôn trung hữu nhất Trưởng-giả cư trụ/trú ，đồng tộc tính gia thú nữ vi hôn ，cọng vi hoan lạc ，kỳ thê hữu thần ，Nguyệt mãn dĩ hậu tiện sanh nhất tử ，mẫu tức mạng chung 。Trưởng-giả tiện tác thị niệm ：『ngã cánh thú thê cọng vi hoan lạc 。』thú thê bất cửu đản sanh nhất tử ，mẫu diệc mạng chung 。Trưởng-giả tiện tác thị niệm ：『ngã diệc thú thê bất cửu hoàn tử ，ngã vi trưởng tử tác/sách thú nhất nữ 。』đương tức thú nữ du hí ，đa sanh tử tôn 。kỳ thê vấn phu dĩ ：『thứ Đồng tử giả thị hà nhân dã ？』phu chủ đáp viết ：『thử thị ngã đệ 。』kỳ thê phục vấn phu viết ：『ư hậu phần ngã tiễn vật dĩ bất ？』phu viết ：『thế tục chi sự giai hợp huynh đệ hữu phần 。』thê báo phu viết ：『nhược/nhã đương như thử ，nhữ kim nhi tử cực đa ，ký phần tài vật ，đương tu sát khước nễ đệ 。』kỳ phu văn dĩ ，phàm phu chi nhân vi tham tài vật vô bất tạo tội ，tức tác phương kế báo kỳ đệ viết ：『kim giả khả cọng vãng nhập sơn trung thải thủ hoa quả 。』chí ư sơn trung ，huynh thủ Đại thạch đả đệ đầu toái ，nhân tức mạng chung 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「huynh giả tức thị Đề bà đạt đa 。đệ giả tức thị ngã thân 。ư bỉ thời trung nãi sanh oán ác 。」 佛告諸苾芻：「我更說提婆達多共我作怨惡緣起。於往昔時，曠野中有一大村。有一居士同族姓家婚娶一女，共為歡樂遊戲。後時懷妊一子，月滿已後便生一女，形貌端嚴人所愛樂，居士曰：『有人先來從我乞者，我當與女。』時有一婆羅門來乞，口云：『無病。』居士告言：『我有一女奉賞與汝。』時婆羅門曰：『我占時候日星，非是穩便，我今不受。待於後時日星穩便，我當來取。』說此語已便即退去。別有一時，復有婆羅門，為求乞故還至彼家，口云：『無病，乞與我物。』答言：『我有一女奉賞與汝。』報言：『先有一婆羅門，來乞之時何不與女？』居士答言：『彼為星宿不便，口云：「星宿穩便來取此女。」』時婆羅門言：『我受此女。』問曰：『何不看星宿相宜即受？』時婆羅門便為頌，即受此女，受得女已即便歸還。先來乞者聞別有人來乞女去，即來詣彼婆羅門所告言：『此女先受得，因何將我女歸來？』答曰：『汝為瞻星非是穩便，不取此女。我不看星宿穩便遂取此女。』時彼婆羅門乃生怨惡嗔恚，從此即生怨害之心。」佛告諸苾芻：「爾時後來求乞得女婆羅門者，即是我身是也。其先來婆羅門看星宿穩便者，即是提婆達多是也。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã cánh thuyết Đề bà đạt đa cọng ngã tác oán ác duyên khởi 。ư vãng tích thời ，khoáng dã trung hữu nhất Đại thôn 。hữu nhất Cư-sĩ đồng tộc tính gia hôn thú nhất nữ ，cọng vi hoan lạc du hí 。hậu thời hoài nhâm nhất tử ，Nguyệt mãn dĩ hậu tiện sanh nhất nữ ，hình mạo đoan nghiêm nhân sở ái lạc/nhạc ，Cư-sĩ viết ：『hữu nhân tiên lai tùng ngã khất giả ，ngã đương dữ nữ 。』thời hữu nhất Bà-la-môn lai khất ，khẩu vân ：『vô bệnh 。』Cư-sĩ cáo ngôn ：『ngã hữu nhất nữ phụng thưởng dữ nhữ 。』thời Bà-la-môn viết ：『ngã chiêm thời hậu nhật tinh ，phi thị ổn tiện ，ngã kim bất thọ/thụ 。đãi ư hậu thời nhật tinh ổn tiện ，ngã đương lai thủ 。』thuyết thử ngữ dĩ tiện tức thoái khứ 。biệt hữu nhất thời ，phục hưũ Bà-la-môn ，vi cầu khất cố hoàn chí bỉ gia ，khẩu vân ：『vô bệnh ，khất dữ ngã vật 。』đáp ngôn ：『ngã hữu nhất nữ phụng thưởng dữ nhữ 。』báo ngôn ：『tiên hữu nhất Bà-la-môn ，lai khất chi thời hà bất dữ nữ ？』Cư-sĩ đáp ngôn ：『bỉ vi tinh tú bất tiện ，khẩu vân ：「tinh tú ổn tiện lai thủ thử nữ 。」』thời Bà-la-môn ngôn ：『ngã thọ/thụ thử nữ 。』vấn viết ：『hà bất khán tinh tú tướng nghi tức thọ/thụ ？』thời Bà-la-môn tiện vi tụng ，tức thọ/thụ thử nữ ，thọ/thụ đắc nữ dĩ tức tiện quy hoàn 。tiên lai khất giả văn biệt hữu nhân lai khất nữ khứ ，tức lai nghệ bỉ Bà-la-môn sở cáo ngôn ：『thử nữ tiên thọ/thụ đắc ，nhân hà tướng ngã nữ quy lai ？』đáp viết ：『nhữ vi chiêm tinh phi thị ổn tiện ，bất thủ thử nữ 。ngã bất khán tinh tú ổn tiện toại thủ thử nữ 。』thời bỉ Bà-la-môn nãi sanh oán ác sân nhuế/khuể ，tòng thử tức sanh oán hại chi tâm 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「nhĩ thời hậu lai cầu khất đắc nữ Bà-la-môn giả ，tức thị Ngã thân thị dã 。kỳ tiên lai Bà-la-môn khán tinh tú ổn tiện giả ，tức thị Đề bà đạt đa thị dã 。」 時佛世尊在王舍城竹林園中。時未生怨王有一大象名曰護財，極大獰惡性操常醉，每日損人，諸人皆怖不敢出門。時王舍城人悉來白王：「其護財象極大獰惡，每日出屋往於坊市，四道街衢損害眾人。王當處分看象之人，莫令每日出屋，須隔日出。若出之時，預擊鍾鼓令人藏避。」王告言：「好。」即勅大臣令喚看象人來。使人依命喚來，告言：「王舍城中諸人眾來白我，護財大象獰惡損害諸人，汝當隔日出。若出之時預擊鍾鼓告聲象出。」時調象人等再拜大王已依勅即去。其王舍城中有一長者，大有財物多有受用，發心請佛及苾芻僧。時提婆達多聞長者明日請佛并眾設齋，即持百千珍寶與調象人告言：「有長者明日請喬答摩沙門并聲聞徒眾，汝可將護財惡象當面放之踐踏喬答摩沙門。」答言：「聖者！依命如是。又須令王知之我等依命。」時提婆達多即詣未生怨王所白言：「汝不能立我為佛，為汝殺父今得王位，我今殺却佛自立一切智，大王可令護財象出。」時未生怨王語提婆達多言：「汝不聞諸佛世尊未調者能令調伏。」說已得即去，語調象人曰：「我已白王，汝可明日將象出。」時調象人持鈴擊聲告城中人：「明日放護財象，汝等自當防護。」時彼長者聞此事已心生愁惱自嘆：「我是薄福之人，今請世尊及苾芻眾過家設供，有此事起放惡象出，若為設齋？」復作是念：「我今須造飲食熟已將往佛所。」其夜即辦飲食，明旦向世尊所白佛言：「王舍城中擊鈴告人，欲放護財惡象，各自防護。今者世尊莫入城來，所造飲食欲將就此。」佛告長者：「汝可作辦，我今不怕護財惡象，我共聲聞眾同來入王舍城。」長者聞已歡喜即去，至家辦食鋪設座已，遙望世尊。爾時如來即持衣鉢，共苾芻眾入王舍城。時人即放護財象。時象見佛并諸徒眾，即生嗔怒，速走往如來邊。其提婆達多共未生怨王，上高樓頭遙望惡象，欲踐踏沙門喬答摩。提婆達多甚大喜悅，即說頌曰： thời Phật Thế tôn tại Vương-Xá thành Trúc Lâm viên trung 。thời vị sanh oán Vương hữu nhất đại tượng danh viết hộ tài ，cực đại nanh ác tánh thao thường túy ，mỗi nhật tổn nhân ，chư nhân giai bố/phố bất cảm xuất môn 。thời Vương-Xá thành nhân tất lai bạch Vương ：「kỳ hộ tài tượng cực đại nanh ác ，mỗi nhật xuất ốc vãng ư phường thị ，tứ đạo nhai cù tổn hại chúng nhân 。Vương đương xứ/xử phần khán tượng chi nhân ，mạc lệnh mỗi nhật xuất ốc ，tu cách nhật xuất 。nhược/nhã xuất chi thời ，dự kích chung cổ lệnh nhân tạng tị 。」Vương cáo ngôn ：「hảo 。」tức sắc đại thần lệnh hoán khán tượng nhân lai 。sử nhân y mạng hoán lai ，cáo ngôn ：「Vương-Xá thành trung chư nhân chúng lai bạch ngã ，hộ tài đại tượng nanh ác tổn hại chư nhân ，nhữ đương cách nhật xuất 。nhược/nhã xuất chi thời dự kích chung cổ cáo thanh tượng xuất 。」thời điều tượng nhân đẳng tái bái Đại Vương dĩ y sắc tức khứ 。kỳ Vương-Xá thành trung hữu nhất Trưởng-giả ，Đại hữu tài vật đa hữu thọ dụng ，phát tâm thỉnh Phật cập Bí-sô tăng 。thời Đề bà đạt đa văn Trưởng-giả minh nhật thỉnh Phật tinh chúng thiết trai ，tức trì bách thiên trân bảo dữ điều tượng nhân cáo ngôn ：「hữu Trưởng-giả minh nhật thỉnh kiều đáp ma Sa Môn tinh Thanh văn đồ chúng ，nhữ khả tướng hộ tài ác tượng đương diện phóng chi tiễn đạp kiều đáp ma Sa Môn 。」đáp ngôn ：「Thánh Giả ！y mạng như thị 。hựu tu lệnh Vương tri chi ngã đẳng y mạng 。」thời Đề bà đạt đa tức nghệ vị sanh oán Vương sở bạch ngôn ：「nhữ bất năng lập ngã vi Phật ，vi nhữ sát phụ kim đắc Vương vị ，ngã kim sát khước Phật tự lập nhất thiết trí ，Đại Vương khả lệnh hộ tài tượng xuất 。」thời vị sanh oán Vương ngữ Đề bà đạt đa ngôn ：「nhữ bất văn chư Phật Thế tôn vị điều giả năng lệnh điều phục 。」thuyết dĩ đắc tức khứ ，ngữ điều tượng nhân viết ：「ngã dĩ bạch Vương ，nhữ khả minh nhật tướng tượng xuất 。」thời điều tượng nhân trì linh kích thanh cáo thành trung nhân ：「minh nhật phóng hộ tài tượng ，nhữ đẳng tự đương phòng hộ 。」thời bỉ Trưởng-giả văn thử sự dĩ tâm sanh sầu não tự thán ：「ngã thị bạc phước chi nhân ，kim thỉnh Thế Tôn cập Bí-sô chúng quá/qua gia thiết cung/cúng ，hữu thử sự khởi phóng ác tượng xuất ，nhược/nhã vi thiết trai ？」phục tác thị niệm ：「ngã kim tu tạo ẩm thực thục dĩ tướng vãng Phật sở 。」kỳ dạ tức biện/bạn ẩm thực ，minh đán hướng Thế Tôn sở bạch Phật ngôn ：「Vương-Xá thành trung kích linh cáo nhân ，dục phóng hộ tài ác tượng ，các tự phòng hộ 。kim giả Thế Tôn mạc nhập thành lai ，sở tạo ẩm thực dục tướng tựu thử 。」Phật cáo Trưởng-giả ：「nhữ khả tác biện/bạn ，ngã kim bất phạ hộ tài ác tượng ，ngã cọng Thanh văn chúng đồng lai nhập Vương-Xá thành 。」Trưởng-giả văn dĩ hoan hỉ tức khứ ，chí gia biện/bạn thực/tự phô thiết tọa dĩ ，dao vọng Thế Tôn 。nhĩ thời Như Lai tức trì y bát ，cọng Bí-sô chúng nhập Vương-Xá thành 。thời nhân tức phóng hộ tài tượng 。thời tượng kiến Phật tinh chư đồ chúng ，tức sanh sân nộ ，tốc tẩu vãng Như Lai biên 。kỳ Đề bà đạt đa cọng vị sanh oán Vương ，thượng cao lâu đầu dao vọng ác tượng ，dục tiễn đạp Sa Môn kiều đáp ma 。Đề bà đạt đa thậm đại hỉ duyệt ，tức thuyết tụng viết ： 「我見十力者， 「ngã kiến thập lực giả ， 被象力所踏； bị tượng lực sở đạp ； 聲聞釋種子， Thanh văn Thích chủng tử ， 今日應消盡。」 kim nhật ưng tiêu tận 。」 爾時世尊以右手化作五師子，時象見師子已，當時忙怕失大便，奔走而去。世尊又放大火諸方熾熱，唯佛住所足下涼冷。其護財惡象東西遊走唯逢熱火，世尊住處清淨涼冷。當見惡象，諸聲聞等皆悉迸散遠走，唯阿難陀一人不離佛邊。其象醉醒羸弱來詣佛所，世尊即以百寶莊嚴輞輪相無畏之手，摩其象頭行無畏施，即說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn dĩ hữu thủ hóa tác ngũ sư tử ，thời tượng kiến sư tử dĩ ，đương thời mang phạ thất Đại tiện ，bôn tẩu nhi khứ 。Thế Tôn hựu phóng Đại hỏa chư phương sí nhiệt ，duy Phật trụ/trú sở túc hạ lương lãnh 。kỳ hộ tài ác tượng Đông Tây du tẩu duy phùng nhiệt hỏa ，Thế Tôn trụ xứ thanh tịnh lương lãnh 。đương kiến ác tượng ，chư Thanh văn đẳng giai tất bỉnh tán viễn tẩu ，duy A-nan-đà nhất nhân bất ly Phật biên 。kỳ tượng túy tỉnh luy nhược lai nghệ Phật sở ，Thế Tôn tức dĩ bách bảo trang nghiêm võng luân tướng vô úy chi thủ ，ma kỳ tượng đầu hạnh/hành/hàng vô úy thí ，tức thuyết tụng viết ： 「莫樂象身處， 「mạc lạc/nhạc tượng thân xứ/xử ， 象趣是惡趣； tượng thú thị ác thú ； 當莫損害他， đương mạc tổn hại tha ， 即得賢聖道。 tức đắc hiền Thánh đạo 。 汝為前身業， nhữ vi tiền thân nghiệp ， 故生在惡趣； cố sanh tại ác thú ； 損害諸有情， tổn hại chư hữu tình ， 將是為歡樂。 tướng thị vi hoan lạc 。 從此死已後， tòng thử tử dĩ hậu ， 當生在何處？ đương sanh tại hà xứ/xử ？ 復住在何邊？ phục trụ tại hà biên ？ 賢首汝善聽。 Hiền Thủ nhữ thiện thính 。 諸行是無常， chư hạnh thị vô thường ， 諸法是無我； chư Pháp thị vô ngã ； 寂靜是涅槃， tịch tĩnh thị Niết-Bàn ， 於我心生信。」 ư ngã tâm sanh tín 。」 爾時世尊即往長者家敷座而坐，其護財象隨佛後行。佛在長者家，其象門外立，為不見佛故，即欲推門屋倒。佛以神力變其宅舍化為水精，內外相照令遙見佛。世尊食竟說施頌已從坐而去，其象隨佛後行，其國大臣具如上說啟白大王。王聞此事，轉告提婆達多：「汝大損我。其象去已，隣境國王聞者必起怨敵，汝大不是。」時提婆達多被訶責已默然而住。王勅諸臣言：「若佛出後當即關閉城門，莫令象出城外，勿令隨佛後去。」大臣依勅報守城門人，及語調象人：「繫捉取象，莫令隨佛後去。」依命即欲捉象。其象見佛出城，面前不見世尊，其象以脚踏鼻，氣息不通悶絕而死，當生四天王眾天。天法，當生天者有三種念起：從何處滅？生在何處？是何業報？當觀自身，從象中死已，生在於此清淨四天大王中。前生為於佛所發歡喜心。「我今在此歡樂，不往如來所，甚非道理。我先須共諸天圍遶詣如來所。」其象生天，有身百寶莊嚴，清淨之身內外明徹。其夜即衣裓盛眾妙花，往如來所竹林園中，其光遍照勝晝日。時以眾寶花散佛身上，即於前坐聽佛說法，世尊觀察隨所樂聽而應說法。其天聞已，以慧金剛杵摧破二十種我見煩惱山，即證預流果。既證果已心大喜悅白佛言：「世尊！無父無母能作此事，無王能作、無天能作、無親無友，亦無過去魂靈、無沙門婆羅門枯諸血海。唯佛能斷我苦惱海，超煩惱山閉惡趣門，安置人天勝妙之處。」即說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn tức vãng Trưởng-giả gia phu toạ nhi tọa ，kỳ hộ tài tượng tùy Phật hậu hạnh/hành/hàng 。Phật tại Trưởng-giả gia ，kỳ tượng môn ngoại lập ，vi bất kiến Phật cố ，tức dục thôi môn ốc đảo 。Phật dĩ thần lực biến kỳ trạch xá hóa vi thủy tinh ，nội ngoại tướng chiếu lệnh dao kiến Phật 。Thế Tôn thực/tự cánh thuyết thí tụng dĩ tùng tọa nhi khứ ，kỳ tượng tùy Phật hậu hạnh/hành/hàng ，kỳ quốc đại thần cụ như thượng thuyết khải bạch Đại Vương 。Vương văn thử sự ，chuyển cáo Đề bà đạt đa ：「nhữ Đại tổn ngã 。kỳ tượng khứ dĩ ，lân cảnh Quốc Vương văn giả tất khởi oán địch ，nhữ Đại bất thị 。」thời Đề bà đạt đa bị ha trách dĩ mặc nhiên nhi trụ/trú 。Vương sắc chư Thần ngôn ：「nhược/nhã Phật xuất hậu đương tức quan bế thành môn ，mạc lệnh tượng xuất thành ngoại ，vật lệnh tùy Phật hậu khứ 。」đại thần y sắc báo thủ thành môn nhân ，cập ngữ điều tượng nhân ：「hệ tróc thủ tượng ，mạc lệnh tùy Phật hậu khứ 。」y mạng tức dục tróc tượng 。kỳ tượng kiến Phật xuất thành ，diện tiền bất kiến Thế Tôn ，kỳ tượng dĩ cước đạp Tỳ ，khí tức bất thông muộn tuyệt nhi tử ，đương sanh Tứ Thiên Vương chúng Thiên 。Thiên Pháp ，đương sanh thiên giả hữu tam chủng niệm khởi ：tùng hà xứ/xử diệt ？sanh tại hà xứ/xử ？thị hà nghiệp báo ？đương quán tự thân ，tùng tượng trung tử dĩ ，sanh tại ư thử thanh tịnh tứ thiên Đại Vương trung 。tiền sanh vi ư Phật sở phát hoan hỉ tâm 。「ngã kim tại thử hoan lạc ，bất vãng Như Lai sở ，thậm phi đạo lý 。ngã tiên tu cọng chư Thiên vi nhiễu nghệ Như Lai sở 。」kỳ tượng sanh thiên ，hữu thân bách bảo trang nghiêm ，thanh tịnh chi thân nội ngoại minh triệt 。kỳ dạ tức y kích thịnh chúng diệu hoa ，vãng Như Lai sở Trúc Lâm viên trung ，kỳ quang biến chiếu thắng trú nhật 。thời dĩ chúng bảo hoa tán Phật thân thượng ，tức ư tiền tọa thính Phật thuyết Pháp ，Thế Tôn quan sát tùy sở lạc/nhạc thính nhi ưng thuyết Pháp 。kỳ Thiên văn dĩ ，dĩ tuệ Kim Cương xử tồi phá nhị thập chủng ngã kiến phiền não sơn ，tức chứng dự lưu quả 。ký chứng quả dĩ tâm Đại hỉ duyệt bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！vô phụ vô mẫu năng tác thử sự ，vô Vương năng tác 、vô Thiên năng tác 、vô thân vô hữu ，diệc vô quá khứ hồn linh 、vô Sa môn Bà la môn khô chư huyết hải 。duy Phật năng đoạn ngã khổ não hải ，siêu phiền não sơn bế ác thú môn ，an trí nhân thiên thắng diệu chi xứ/xử 。」tức thuyết tụng viết ： 「因佛閉塞惡趣門， 「nhân Phật bế tắc ác thú môn ， 三塗之中多損害； tam đồ chi trung đa tổn hại ； 今蒙開闡人天路， kim mông khai xiển nhân thiên lộ ， 復證微妙涅槃城。 phục chứng vi diệu Niết Bàn thành 。 因佛斷除眾惡業， nhân Phật đoạn trừ chúng ác nghiệp ， 患翳之目得清淨； hoạn ế chi mục đắc thanh tịnh ； 能證寂滅聖賢道， năng chứng tịch diệt thánh hiền đạo ， 超過有流眾苦處。 siêu quá hữu lưu chúng khổ xứ/xử 。 一切人天所應供， nhất thiết nhân thiên sở Ứng-Cúng ， 能除生老病死苦； năng trừ sanh lão bệnh tử khổ ； 於百千生不逢遇， ư bách thiên sanh bất phùng ngộ ， 果報今時得見佛。 quả báo kim thời đắc kiến Phật 。 我禮大師垂瓔珞， ngã lễ Đại sư thùy anh lạc ， 頂禮佛足心歡喜； đảnh lễ Phật túc tâm hoan hỉ ； 右遶三匝欲還歸， hữu nhiễu tam tạp dục hoàn quy ， 騰身即往天宮上。」 đằng thân tức vãng Thiên cung thượng 。」 爾時彼天，如商人得利、如農夫得豐熟、如壯士鬪敵得勝、如病人得差，所將諸天下供養已，還與相隨歸於天上。 nhĩ thời bỉ Thiên ，như thương nhân đắc lợi 、như nông phu đắc phong thục 、như tráng sĩ đấu địch đắc thắng 、như bệnh nhân đắc sái ，sở tướng chư thiên hạ cúng dường dĩ ，hoàn dữ tướng tùy quy ư Thiên thượng 。 于時林中有諸苾芻，於初夜念誦經行，見大光明遍照林野，心生怪愕來詣佛所，而白佛言：「世尊！於昨夜分是何因緣釋梵諸天下世尊所？」佛告諸苾芻：「此非釋梵諸天來於我所。復次諸苾芻！汝曾見護財大象以不？如此獰惡奔逸欲來殺我。」時苾芻等俱白佛言：「我等悉見。」佛言：「我已誨示，彼於我所生正信心起歡喜故，便即命終，得生四天王宮。其夜來詣我所，為彼說法得證見諦，却歸本宮。」 vu thời lâm trung hữu chư Bí-sô ，ư sơ dạ niệm tụng Kinh hạnh/hành/hàng ，kiến Đại quang minh biến chiếu lâm dã ，tâm sanh quái ngạc lai nghệ Phật sở ，nhi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ư tạc dạ phần thị hà nhân duyên Thích Phạm chư thiên hạ Thế Tôn sở ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「thử phi Thích Phạm chư Thiên lai ư ngã sở 。phục thứ chư Bí-sô ！nhữ tằng kiến hộ tài đại tượng dĩ bất ？như thử nanh ác bôn dật dục lai sát ngã 。」thời Bí-sô đẳng câu bạch Phật ngôn ：「ngã đẳng tất kiến 。」Phật ngôn ：「ngã dĩ hối thị ，bỉ ư ngã sở sanh chánh tín tâm khởi hoan hỉ cố ，tiện tức mạng chung ，đắc sanh Tứ Thiên Vương cung 。kỳ dạ lai nghệ ngã sở ，vi bỉ thuyết Pháp đắc chứng kiến đế ，khước quy bản cung 。」 諸苾芻等心生疑惑，唯佛能斷，白佛言：「世尊！彼護財象，作何罪業墮傍生趣？復作何業，得生四天王宮及得見諦？」佛告諸苾芻：「彼護財象者，先集業報今自擔負，如暴流水必當受之。此護財自作自受，非他人受。」復告諸苾芻：「所作之業無地水火風為彼受之，亦非蘊處界善非善事。」而說頌曰： chư Bí-sô đẳng tâm sanh nghi hoặc ，duy Phật năng đoạn ，bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！bỉ hộ tài tượng ，tác hà tội nghiệp đọa bàng sanh thú ？phục tác hà nghiệp ，đắc sanh Tứ Thiên Vương cung cập đắc kiến đế ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「bỉ hộ tài tượng giả ，tiên tập nghiệp báo kim tự đam/đảm phụ ，như bạo lưu thủy tất đương thọ/thụ chi 。thử hộ tài tự tác tự thọ ，phi tha nhân thọ/thụ 。」phục cáo chư Bí-sô ：「sở tác chi nghiệp vô địa thủy hỏa phong vi bỉ thọ/thụ chi ，diệc phi uẩn xứ giới thiện phi thiện sự 。」nhi thuyết tụng viết ： 「假令經百劫， 「giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。」 quả báo hoàn tự thọ 。」 佛告諸苾芻：「過去世時，於賢劫中人壽二萬歲，有佛出世名迦攝波，十號具足，住波羅痆斯仙人墮處施鹿林中。是時此象於彼法中出家，持戒不能堅固、復不貴重、有所虧缺，常以四事供給眾僧，成就善根，所生之處食飲充足。見我正法心生歡喜，便即命終，得生四天王宮。復為在迦攝波佛時出家，讀誦四諦緣起蘊處等法，由彼三業修集善根今得生天，復得遇我證獲真諦。如是苾芻！若修白業等，如餘廣說。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「quá khứ thế thời ，ư hiền kiếp trung nhân thọ nhị vạn tuế ，hữu Phật xuất thế danh Ca nhiếp ba ，thập hiệu cụ túc ，trụ/trú ba la nhiếp tư Tiên nhân Đọa xứ thí lộc lâm trung 。Thị thời thử tượng ư bỉ Pháp trung xuất gia ，trì giới bất năng kiên cố 、phục bất quý trọng 、hữu sở khuy khuyết ，thường dĩ tứ sự cung cấp chúng tăng ，thành tựu thiện căn ，sở sanh chi xứ/xử thực/tự ẩm sung túc 。kiến ngã chánh pháp tâm sanh hoan hỉ ，tiện tức mạng chung ，đắc sanh Tứ Thiên Vương cung 。phục vi tại Ca nhiếp ba Phật thời xuất gia ，độc tụng Tứ đế duyên khởi uẩn xứ/xử đẳng Pháp ，do bỉ tam nghiệp tu tập thiện căn kim đắc sanh thiên ，phục đắc ngộ ngã chứng hoạch chân đế 。như thị Bí-sô ！nhược/nhã tu bạch nghiệp đẳng ，như dư quảng thuyết 。」 爾時諸苾芻等心生疑惑，佛能斷疑，白佛言：「世尊！彼護財醉象當來害佛時，云何諸聲聞眾皆悉遠走，唯阿難陀一人不離如來？」佛言：「汝等諦聽！非但今時，於過往昔阿那婆達多河邊，有一鵝王名曰提頭賴吒，有二子：一名滿、二名滿面，滿者大兒、滿面者小兒。其名滿者，性行極剛獰惡，常行欺打，種種惱亂自餘諸鵝。時諸鵝等每來諮白鵝王：『汝子呫啄打我。』鵝王便作是念：『彼既麁惡獰性。若安立太子位，我死已後必損殺諸鵝，我今須作方便。』即喚二子滿及滿面告言：『汝等可能往詣諸池有鵝之處撿行，若先來者我即與王位。』時鵝王子競意，各將五百鵝眾往於諸方，東西遊行遍觀池水。諸鵝漸行至波羅痆斯，於彼時中有一國王名曰梵德，正住王位，其國人民熾盛安隱豐熟。去城不遠有妙花池清流最勝，有諸雜色蓮花而覆其上，其池四邊亦有千花菓樹，亦有雜類諸鳥翔集。時鵝王子名滿者，共五百鵝眾下來入彼池中，心無怖畏遊戲歡樂，其滿面共五百鵝眾在虛空中。時有一鵝報滿面言：『我等可下入此池中以不？』答言：『我且往無熱池中紹王位已，然後可來於此遊戲。』當即速疾往無熱池中即紹王位，還來至波羅痆斯池中遊戲。時池邊諸人，見鵝端正無畏遊戲，皆生怪愕：『人所樂見鵝中之王，從何處來至此池中？身體莊嚴，其池諸鳥無有比者，人皆愛之，無畏而住在池遊戲。』時波羅痆斯眾人聞已俱來，皆往池邊觀望看視而住。其國臣佐白大王言：『不知從何方有妙色鵝王共無量百千諸鵝圍遶，在彼池中，身色端正，勝自餘諸鳥，人愛不足，無畏而住。』時王告諸大臣言：『若當如此喚捕獵師來。』大臣依勅即喚集來，王言：『聞我池中有勝妙鵝王至，人所樂見，不知從何方來？汝等可作方便四面圍繞繫縛將來，莫令損彼身體肢節，將來見我。』其捕獵人依命即去，巧作方便緩緩繫縛已，時鵝王的知不得解脫，告諸群鵝：『汝等速往無熱池中。』五百群鵝皆悉走散，唯有一鵝涕淚而住。時採捕人見彼一鵝不被繫縛，在鵝王邊啼泣而住，心生怪愕，告言：『我懼王勅繫縛汝身，汝莫啼哭，我不殺汝。』即將此鵝王往波羅痆斯王邊，傍邊一鵝雖不被縛，心相愛念亦隨後去，將到王邊。王告獵人：『不繫鵝何因而來？』其採捕人白大王言：『我不繫縛，彼自隨來。』王生怪愕語採捕人：『隨後來者，的知是夫婦相愛不離。汝解放此鵝王，從彼同去，莫令有人損害。』其採捕人白大王言：『恐別有人損害於鵝王，勅群臣告諸百姓，勿令損害此鵝王也。』時王即喚群臣：『卿今可於波羅痆斯城隍之處擊鼓宣令作如是語：「國中所有一切人眾，從今已去但是眾鳥不應傷損。」』臣即如勅普告令知。汝等苾芻！勿作異念，往時滿面王者，即我身是。彼隨鵝者，即阿難陀是。其次五百群鵝者，即是今時五百苾芻是。於彼鵝時皆悉走散，唯有阿難陀不相捨離。今時亦復如是，眾皆走散，是阿難陀不捨離我。」 nhĩ thời chư Bí-sô đẳng tâm sanh nghi hoặc ，Phật năng đoạn nghi ，bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！bỉ hộ tài túy tượng đương lai hại Phật thời ，vân hà chư Thanh văn chúng giai tất viễn tẩu ，duy A-nan-đà nhất nhân bất ly Như Lai ？」Phật ngôn ：「nhữ đẳng đế thính ！phi đãn kim thời ，ư quá/qua vãng tích A na bà đạt đa hà biên ，hữu nhất nga vương danh viết Đề đầu lại trá ，hữu nhị tử ：nhất danh mãn 、nhị danh mãn diện ，mãn giả Đại nhi 、mãn diện giả tiểu nhi 。kỳ danh mãn giả ，tánh hạnh/hành/hàng cực cương nanh ác ，thường hạnh/hành/hàng khi đả ，chủng chủng não loạn tự dư chư nga 。thời chư nga đẳng mỗi lai ti bạch nga vương ：『nhữ tử chiếp trác đả ngã 。』nga vương tiện tác thị niệm ：『bỉ ký thô ác nanh tánh 。nhược/nhã an lập Thái-Tử vị ，ngã tử dĩ hậu tất tổn sát chư nga ，ngã kim tu tác phương tiện 。』tức hoán nhị tử mãn cập mãn diện cáo ngôn ：『nhữ đẳng khả năng vãng nghệ chư trì hữu nga chi xứ/xử kiểm hạnh/hành/hàng ，nhược/nhã tiên lai giả ngã tức dữ Vương vị 。』thời nga Vương tử cạnh ý ，các tướng ngũ bách nga chúng vãng ư chư phương ，Đông Tây du hạnh/hành/hàng biến quán trì thủy 。chư nga tiệm hạnh/hành/hàng chí ba la nhiếp tư ，ư bỉ thời trung hữu nhất Quốc Vương danh viết phạm đức ，chánh trụ/trú Vương vị ，kỳ quốc nhân dân sí thịnh an ổn phong thục 。khứ thành bất viễn hữu diệu hoa trì thanh lưu tối thắng ，hữu chư tạp sắc liên hoa nhi phước kỳ thượng ，kỳ trì tứ biên diệc hữu thiên hoa quả thụ/thọ ，diệc hữu tạp loại chư điểu tường tập 。thời nga Vương tử danh mãn giả ，cọng ngũ bách nga chúng hạ lai nhập bỉ trì trung ，tâm vô bố úy du hí hoan lạc ，kỳ mãn diện cọng ngũ bách nga chúng tại hư không trung 。thời hữu nhất nga báo mãn diện ngôn ：『ngã đẳng khả hạ nhập thử trì trung dĩ bất ？』đáp ngôn ：『ngã thả vãng vô nhiệt trì trung thiệu Vương vị dĩ ，nhiên hậu khả lai ư thử du hí 。』đương tức tốc tật vãng vô nhiệt trì trung tức thiệu Vương vị ，hoàn lai chí ba la nhiếp tư trì trung du hí 。thời trì biên chư nhân ，kiến nga đoan chánh vô úy du hí ，giai sanh quái ngạc ：『nhân sở lạc/nhạc kiến nga trung chi Vương ，tùng hà xứ/xử lai chí thử trì trung ？thân thể trang nghiêm ，kỳ trì chư điểu vô hữu bỉ giả ，nhân giai ái chi ，vô úy nhi trụ tại trì du hí 。』thời ba la nhiếp tư chúng nhân văn dĩ câu lai ，giai vãng trì biên quán vọng khán thị nhi trụ/trú 。kỳ quốc Thần tá bạch Đại Vương ngôn ：『bất tri tùng hà phương hữu diệu sắc nga vương cọng vô lượng bách thiên chư nga vi nhiễu ，tại bỉ trì trung ，thân sắc đoan chánh ，thắng tự dư chư điểu ，nhân ái bất túc ，vô úy nhi trụ/trú 。』thời Vương cáo chư đại thần ngôn ：『nhược/nhã đương như thử hoán bộ liệp sư lai 。』đại thần y sắc tức hoán tập lai ，Vương ngôn ：『văn ngã trì trung hữu thắng diệu nga vương chí ，nhân sở lạc/nhạc kiến ，bất tri tùng hà phương lai ？nhữ đẳng khả tác phương tiện tứ diện vi nhiễu hệ phược tướng lai ，mạc lệnh tổn bỉ thân thể chi tiết ，tướng lai kiến ngã 。』kỳ bộ liệp nhân y mạng tức khứ ，xảo tác phương tiện hoãn hoãn hệ phược dĩ ，thời nga vương đích tri bất đắc giải thoát ，cáo chư quần nga ：『nhữ đẳng tốc vãng vô nhiệt trì trung 。』ngũ bách quần nga giai tất tẩu tán ，duy hữu nhất nga thế lệ nhi trụ/trú 。thời thải bộ nhân kiến bỉ nhất nga bất bị hệ phược ，tại nga vương biên Đề khấp nhi trụ/trú ，tâm sanh quái ngạc ，cáo ngôn ：『ngã cụ Vương sắc hệ phược nhữ thân ，nhữ mạc đề khốc ，ngã bất sát nhữ 。』tức tướng thử nga vương vãng ba la nhiếp tư Vương biên ，bàng biên nhất nga tuy bất bị phược ，tâm tướng ái niệm diệc tùy hậu khứ ，tướng đáo Vương biên 。Vương cáo liệp nhân ：『bất hệ nga hà nhân nhi lai ？』kỳ thải bộ nhân bạch Đại Vương ngôn ：『ngã bất hệ phược ，bỉ tự tùy lai 。』Vương sanh quái ngạc ngữ thải bộ nhân ：『tùy hậu lai giả ，đích tri thị phu phụ tướng ái bất ly 。nhữ giải phóng thử nga vương ，tòng bỉ đồng khứ ，mạc lệnh hữu nhân tổn hại 。』kỳ thải bộ nhân bạch Đại Vương ngôn ：『khủng biệt hữu nhân tổn hại ư nga vương ，sắc quần thần cáo chư bách tính ，vật lệnh tổn hại thử nga vương dã 。』thời Vương tức hoán quần thần ：『khanh kim khả ư ba la nhiếp tư thành hoàng chi xứ/xử kích cổ tuyên lệnh tác như thị ngữ ：「quốc trung sở hữu nhất thiết nhân chúng ，tùng kim dĩ khứ đãn thị chúng điểu bất ưng thương tổn 。」』Thần tức như sắc phổ cáo lệnh tri 。nhữ đẳng Bí-sô ！vật tác dị niệm ，vãng thời mãn diện Vương giả ，tức ngã thân thị 。bỉ tùy nga giả ，tức A-nan-đà thị 。kỳ thứ ngũ bách quần nga giả ，tức thị kim thời ngũ bách Bí-sô thị 。ư bỉ nga thời giai tất tẩu tán ，duy hữu A-nan-đà bất tướng xả ly 。kim thời diệc phục như thị ，chúng giai tẩu tán ，thị A-nan-đà bất xả ly ngã 。」 爾時世尊復告諸苾芻等：「重為汝說，阿難陀不捨離我，五百苾芻走散之事。汝等諦聽！如過往昔，於波羅痆斯有王名阿吒，正住其位。其國人民熾盛豐熟安樂，有五百臣佐為彼威德，近境諸王皆來朝拜。時有一人從南天來名曰杖瓶，然此一人當敵千人，到臣佐所。大臣即將見王，白大王言：『聞王威德，此一人鬪已敵千人，王當攝受。』時王即賜受用財物。於後時中比境有王，軍馬漸多強盛勇健，即辦象馬車步四種兵士，來逼阿吒共為鬪戰。其阿吒王亦以四事兵馬出共鬪戰，其外境王被打陣破散走而去，各歸本所還來聚集。密遣一人諮五百群臣：『我更鬪戰，汝莫共我鬪敵。若得位時多與汝等財寶，勝阿吒萬倍。』其五百群臣皆悉迴意，共外境王情同密契。時王復以四事兵甲，更來鬪戰，阿吒亦以四種兵士共為鬪敵，其五百大臣共外境王同情不戰。彼南天來者，共阿吒王心大苦惱，彼人即說頌曰： nhĩ thời Thế Tôn phục cáo chư Bí-sô đẳng ：「trọng vi nhữ thuyết ，A-nan-đà bất xả ly ngã ，ngũ bách Bí-sô tẩu tán chi sự 。nhữ đẳng đế thính ！như quá/qua vãng tích ，ư ba la nhiếp tư hữu Vương danh a trá ，chánh trụ/trú kỳ vị 。kỳ quốc nhân dân sí thịnh phong thục an lạc ，hữu ngũ bách Thần tá vi bỉ uy đức ，cận cảnh chư Vương giai lai triêu bái 。thời hữu nhất nhân tùng Nam Thiên lai danh viết trượng bình ，nhiên thử nhất nhân đương địch thiên nhân ，đáo Thần tá sở 。đại thần tức tướng kiến Vương ，bạch Đại Vương ngôn ：『văn Vương uy đức ，thử nhất nhân đấu dĩ địch thiên nhân ，Vương đương nhiếp thọ 。』thời Vương tức tứ thọ dụng tài vật 。ư hậu thời trung bỉ cảnh hữu Vương ，quân mã tiệm đa cường thịnh dũng kiện ，tức biện/bạn tượng mã xa bộ tứ chủng binh sĩ ，lai bức a trá cọng vi đấu chiến 。kỳ a Trá Vương diệc dĩ tứ sự binh mã xuất cọng đấu chiến ，kỳ ngoại cảnh Vương bị đả trận phá tán tẩu nhi khứ ，các quy bản sở hoàn lai tụ tập 。mật khiển nhất nhân ti ngũ bách quần thần ：『ngã cánh đấu chiến ，nhữ mạc cọng ngã đấu địch 。nhược/nhã đắc vị thời đa dữ nhữ đẳng tài bảo ，thắng a trá vạn bội 。』kỳ ngũ bách quần thần giai tất hồi ý ，cọng ngoại cảnh Vương Tình đồng mật khế 。thời Vương phục dĩ tứ sự binh giáp ，cánh lai đấu chiến ，a trá diệc dĩ tứ chủng binh sĩ cọng vi đấu địch ，kỳ ngũ bách đại thần cọng ngoại cảnh Vương đồng Tình bất chiến 。bỉ Nam Thiên lai giả ，cọng a Trá Vương tâm đại khổ não ，bỉ nhân tức thuyết tụng viết ： 「『一切友捨離， 「『nhất thiết hữu xả ly ， 多時好看侍； đa thời hảo khán thị ； 唯有瓶杖人， duy hữu bình trượng nhân ， 不離大王所。』 bất ly Đại Vương sở 。』 「彼勇健人殺彼五百大臣。」爾時佛告諸苾芻：「勿作異念！時彼阿吒王者，即我身是也。彼敵千人勇健者，即阿難陀是。其五百群臣者，即此時五百苾芻是。其五百苾芻皆悉走散離我，唯阿難陀不捨離於我。」 「bỉ dũng kiện nhân sát bỉ ngũ bách đại thần 。」nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô ：「vật tác dị niệm ！thời bỉ a Trá Vương giả ，tức Ngã thân thị dã 。bỉ địch thiên nhân dũng kiện giả ，tức A-nan-đà thị 。kỳ ngũ bách quần thần giả ，tức thử thời ngũ bách Bí-sô thị 。kỳ ngũ bách Bí-sô giai tất tẩu tán ly ngã ，duy A-nan-đà bất xả ly ư ngã 。」 復告諸苾芻等：「汝等諦聽！阿難陀不捨離我之事。如過往昔，有一菩薩住不定聚，在一方所山中受獸王師子身。時有五百野犴，每常隨後求拾殘食，同住山中。師子殺得蟲獸，上味血肉食已捨去。餘有殘者，野干取食多時在彼。於後時中，彼師子王夜覓蟲獸，夜闇不覺墮在枯井，其五百野犴中有一野犴，見師子墮井，不離井邊思念方便：『作何計校，救拔師子得出井中？』自餘野犴見五百群鹿，隨後而行。其彼一野犴傍井東西遊行，見一土堆，以脚推土置於井中，土漸滿井師子得出。爾時諸天於虛空中，即說頌曰： phục cáo chư Bí-sô đẳng ：「nhữ đẳng đế thính ！A-nan-đà bất xả ly ngã chi sự 。như quá/qua vãng tích ，hữu nhất Bồ-tát trụ bất định tụ ，tại nhất phương sở sơn trung thọ/thụ thú vương sư tử thân 。thời hữu ngũ bách dã ngạn ，mỗi thường tùy hậu cầu thập tàn thực/tự ，đồng trụ/trú sơn trung 。sư tử sát đắc trùng thú ，thượng vị huyết nhục thực dĩ xả khứ 。dư hữu tàn giả ，dã can thủ thực/tự đa thời tại bỉ 。ư hậu thời trung ，bỉ Sư tử Vương dạ mịch trùng thú ，dạ ám bất giác đọa tại khô tỉnh ，kỳ ngũ bách dã ngạn trung hữu nhất dã ngạn ，kiến sư tử đọa tỉnh ，bất ly tỉnh biên tư niệm phương tiện ：『tác hà kế giáo ，cứu bạt sư tử đắc xuất tỉnh trung ？』tự dư dã ngạn kiến ngũ bách quần lộc ，tùy hậu nhi hạnh/hành/hàng 。kỳ bỉ nhất dã ngạn bàng tỉnh Đông Tây du hạnh/hành/hàng ，kiến nhất độ đôi ，dĩ cước thôi độ trí ư tỉnh trung ，độ tiệm mãn tỉnh sư tử đắc xuất 。nhĩ thời chư Thiên ư hư không trung ，tức thuyết tụng viết ： 「『皆須作親友， 「『giai tu tác thân hữu ， 羸弱及強者； luy nhược cập cường giả ； 我見一野犴， ngã kiến nhất dã ngạn ， 從井救師子。』」 tùng tỉnh cứu sư tử 。』」 佛告諸苾芻等：「時師子者，我身是也。其一野犴者，阿難陀是也。昔四百九十九野犴，即此四百九十九苾芻是也。其四百九十九苾芻棄捨於我，唯阿難陀不捨而住。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「thời sư tử giả ，Ngã thân thị dã 。kỳ nhất dã ngạn giả ，A-nan-đà thị dã 。tích tứ bách cửu thập cửu dã ngạn ，tức thử tứ bách cửu thập cửu Bí-sô thị dã 。kỳ tứ bách cửu thập cửu Bí-sô khí xả ư ngã ，duy A-nan-đà bất xả nhi trụ/trú 。」 佛告諸苾芻等：「諦聽！乃往昔時有一菩薩在不定趣，時一方所與五百鹿為王。有一獵師欲害群鹿，於河側邊著弶柵網索計校捕獵。時諸鹿等心無畏懼遊行至彼，然其鹿王於前而行，遂被繫縛。既見被縛，諸鹿並皆走散。有一母鹿，住於王邊而不棄捨。于時鹿王欲斷其索而不能斷，母鹿見其鹿王不能斷索，便說伽他曰： Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「đế thính ！nãi vãng tích thời hữu nhất Bồ Tát tại bất định thú ，thời nhất phương sở dữ ngũ bách lộc vi Vương 。hữu nhất liệp sư dục hại quần lộc ，ư hà trắc biên trước/trứ cưỡng sách võng tác/sách kế giáo bộ liệp 。thời chư lộc đẳng tâm vô úy cụ du hạnh/hành/hàng chí bỉ ，nhiên kỳ lộc Vương ư tiền nhi hạnh/hành/hàng ，toại bị hệ phược 。ký kiến bị phược ，chư lộc tịnh giai tẩu tán 。hữu nhất mẫu lộc ，trụ/trú ư Vương biên nhi bất khí xả 。vu thời lộc Vương dục đoạn kỳ tác/sách nhi bất năng đoạn ，mẫu lộc kiến kỳ lộc Vương bất năng đoạn tác/sách ，tiện thuyết già tha viết ： 「『大威德鹿王， 「『đại uy đức lộc Vương ， 宜速慇懃解； nghi tốc ân cần giải ； 安置弶柵者， an trí cưỡng sách giả ， 獵師今欲來。』 liệp sư kim dục lai 。』 「爾時鹿王便以伽他以頌答曰： 「nhĩ thời lộc Vương tiện dĩ già tha dĩ tụng đáp viết ： 「『我今作何計？ 「『ngã kim tác hà kế ？ 無能斷此索， vô năng đoạn thử tác/sách ， 弶索極堅牢， cưỡng tác/sách cực kiên lao ， 縛脚令徹骨。』 phược cước lệnh triệt cốt 。』 「爾時獵師，手執弓箭身著袈裟到此鹿所，母鹿見獵師欲害鹿王。于時鹿母即就鹿王，而說頌曰： 「nhĩ thời liệp sư ，thủ chấp cung tiến thân trước/trứ ca sa đáo thử lộc sở ，mẫu lộc kiến liệp sư dục hại lộc Vương 。vu thời Lộc mẫu tức tựu lộc Vương ，nhi thuyết tụng viết ： 「『大威德鹿王， 「『đại uy đức lộc Vương ， 宜速慇懃解； nghi tốc ân cần giải ； 安置弶柵者， an trí cưỡng sách giả ， 獵師今欲來。』 liệp sư kim dục lai 。』 「爾時鹿王以頌報曰： 「nhĩ thời lộc Vương dĩ tụng báo viết ： 「『我今作何計？ 「『ngã kim tác hà kế ？ 無能斷此索， vô năng đoạn thử tác/sách ， 弶索極堅牢， cưỡng tác/sách cực kiên lao ， 縛脚令徹骨。』 phược cước lệnh triệt cốt 。』 「爾時鹿母心懷虛怯，即就獵師而說伽他曰： 「nhĩ thời Lộc mẫu tâm hoài hư khiếp ，tức tựu liệp sư nhi thuyết già tha viết ： 「『汝是大獵師， 「『nhữ thị Đại liệp sư ， 宜放弓箭却， nghi phóng cung tiến khước ， 將刀先殺我， tướng đao tiên sát ngã ， 然後殺鹿王。』 nhiên hậu sát lộc Vương 。』 「爾時獵師聞是語已，心大驚愕而問鹿母：『此鹿是汝何等眷屬？』鹿母報曰：『是我夫主。』獵師聞是語已，便說伽他而報彼曰： 「nhĩ thời liệp sư văn thị ngữ dĩ ，tâm Đại kinh ngạc nhi vấn Lộc mẫu ：『thử lộc thị nhữ hà đẳng quyến thuộc ？』Lộc mẫu báo viết ：『thị ngã phu chủ 。』liệp sư văn thị ngữ dĩ ，tiện thuyết già tha nhi báo bỉ viết ： 「『我今不害汝， 「『ngã kim bất hại nhữ ， 亦不殺鹿王； diệc bất sát lộc Vương ； 令汝重相愛， lệnh nhữ trọng tướng ái ， 夫妻還得合。』 phu thê hoàn đắc hợp 。』 「爾時鹿母說伽他曰： 「nhĩ thời Lộc mẫu thuyết già tha viết ： 「『如我與夫同歡樂， 「『như ngã dữ phu đồng hoan lạc ， 愛重夫主還相見； ái trọng phu chủ hoàn tướng kiến ； 願汝與諸眷屬等， nguyện nhữ dữ chư quyến chúc đẳng ， 恒常愛重同歡樂。』 hằng thường ái trọng đồng hoan lạc 。』 「爾時獵師聞是說已心大驚怪，歎言希有，便解鹿王與母鹿同去。」爾時佛告諸苾芻：「汝意云何？其鹿王者，豈異人乎？即我身是。其母鹿者，阿難陀是。四百九十九鹿者，是四百九十九苾芻是。其四百九十九苾芻棄我而去，唯阿難陀不捨而住。」時諸苾芻咸皆有疑，唯有世尊能斷疑惑：「大德世尊！宜可觀察提婆達多，自為臭穢為利養故，損害其身。」佛告諸苾芻：「提婆達多非但今世以貪穢惡利養故而害其身。汝等諦聽！乃往古昔於一山中有大花池，時有大象住在池邊，復池一邊有野犴住，身多穢臭。是時其象從池飲水而出，其野犴欲往池邊飲水。野犴告象曰：『仁可避路，若不爾者可共鬪敵。』象作是念：『此可愍物臭穢無上，若以足踐或鼻或牙害彼，皆悉穢惡，我今還已穢惡之物方可害彼。』而說頌曰： 「nhĩ thời liệp sư văn thị thuyết dĩ tâm Đại kinh quái ，thán ngôn hy hữu ，tiện giải lộc Vương dữ mẫu lộc đồng khứ 。」nhĩ thời Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ ý vân hà ？kỳ lộc Vương giả ，khởi dị nhân hồ ？tức ngã thân thị 。kỳ mẫu lộc giả ，A-nan-đà thị 。tứ bách cửu thập cửu lộc giả ，thị tứ bách cửu thập cửu Bí-sô thị 。kỳ tứ bách cửu thập cửu Bí-sô khí ngã nhi khứ ，duy A-nan-đà bất xả nhi trụ/trú 。」thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，duy hữu Thế Tôn năng đoạn nghi hoặc ：「Đại Đức Thế Tôn ！nghi khả quan sát Đề bà đạt đa ，tự vi xú uế vi lợi dưỡng cố ，tổn hại kỳ thân 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phi đãn kim thế dĩ tham uế ác lợi dưỡng cố nhi hại kỳ thân 。nhữ đẳng đế thính ！nãi vãng cổ tích ư nhất sơn trung hữu Đại hoa trì ，thời hữu đại tượng trụ tại trì biên ，phục trì nhất biên hữu dã ngạn trụ/trú ，thân đa uế xú 。Thị thời kỳ tượng tùng trì ẩm thủy nhi xuất ，kỳ dã ngạn dục vãng trì biên ẩm thủy 。dã ngạn cáo tượng viết ：『nhân khả tị lộ ，nhược/nhã bất nhĩ giả khả cọng đấu địch 。』tượng tác thị niệm ：『thử khả mẫn vật xú uế vô thượng ，nhược/nhã dĩ túc tiễn hoặc Tỳ hoặc nha hại bỉ ，giai tất uế ác ，ngã kim hoàn dĩ uế ác chi vật phương khả hại bỉ 。』nhi thuyết tụng viết ： 「『亦不足蹋汝， 「『diệc bất túc đạp nhữ ， 復不鼻及牙； phục bất Tỳ cập nha ； 我用穢物殺， ngã dụng uế vật sát ， 當以穢殺穢。』 đương dĩ uế sát uế 。』 「時象復作是念：『我向一邊行，彼應必隨我後。』即向一邊速去。其野犴便作是念：『我以口辭彼懼退走。』即隨後趁象，其象見近，即以極努放糞打其野犴，便即命終。」佛告諸苾芻等：「勿作異念！爾時彼野犴者，即提婆達多是。當以穢物損害，今時亦穢惡利養故損害。」時苾芻心皆疑惑，唯佛能斷，來白佛言：「若能依佛教者，皆度生死苦難。若依提婆達多教者，墮在苦中。」 「thời tượng phục tác thị niệm ：『ngã hướng nhất biên hạnh/hành/hàng ，bỉ ưng tất tùy ngã hậu 。』tức hướng nhất biên tốc khứ 。kỳ dã ngạn tiện tác thị niệm ：『ngã dĩ khẩu từ bỉ cụ thoái tẩu 。』tức tùy hậu sấn tượng ，kỳ tượng kiến cận ，tức dĩ cực nỗ phóng phẩn đả kỳ dã ngạn ，tiện tức mạng chung 。」Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「vật tác dị niệm ！nhĩ thời bỉ dã ngạn giả ，tức Đề bà đạt đa thị 。đương dĩ uế vật tổn hại ，kim thời diệc uế ác lợi dưỡng cố tổn hại 。」thời Bí-sô tâm giai nghi hoặc ，duy Phật năng đoạn ，lai bạch Phật ngôn ：「nhược/nhã năng y Phật giáo giả ，giai độ sanh tử khổ nạn/nan 。nhược/nhã y Đề bà đạt đa giáo giả ，đọa tại khổ trung 。」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第十九 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ thập cửu 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第二十 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhị thập 大唐三藏義淨奉　制譯 Đại Đường Tam Tạng NghĩaTịnh phụng 　chế dịch 佛告諸苾芻等：「如過往昔，若依我教者，皆得離大苦難。若依提婆達多者，皆在苦難之中。汝等諦聽！乃往古昔於曠野中近有一村，其村樹花菓滋茂，隨近有二群猴，一部五百，各有一猴王。其中一王，夢見被五百猿猴擲此二王於熱鑊中。於此夢中，生大驚愕，身毛皆竪，便即夢覺。令喚群猴，即說此夢告言：『我今所見夢者，不是好耶？我等須棄此居所住之處移往餘處。』群猴白言：『如大王所說，當須走離。』菩薩是大威德，若見夢者必當真實。其王即喚第二王告言：『我今見如是夢，須往別處住。』王難信，告言：『凡所夢見，可即依此信耶？汝若欲往，隨意所去。我今於此境界得寬，我終不去。』彼王知其難信，領自管五百群猴，即移餘處。後時於彼村中有一賤婢炒麥，有一羊來至此婢邊，欲食此麥。其婢即以火燒木打羊，火著身上被燒急已，走入王家象坊。坊內多有芻草，其羊抖擻身火便落草上，然著草木眾象被燒，其當象人告王。時王即喚醫人告言：『眾象被燒，爾急作何醫療？』時彼醫人便作是念：『往日被群猴損暴我田農，我今得便當須酬冤。』白大王言：『此象被燒，須用猿猴脂塗身，方可得差。』時大王勅諸群臣：『汝等速須訪覓猴脂。』臣等依命，即喚獵師：『汝等可速覓猴將來。』獵師依命，即往諸方捕捉猴。彼難信猴王并五百群猴，俱被繫縛將來王所。其醫人為久結怨恨，將彼猿猴等活擲著於熱鑊之中。爾時諸天即於空中而說頌曰： Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「như quá/qua vãng tích ，nhược/nhã y ngã giáo giả ，giai đắc ly Đại khổ nạn 。nhược/nhã y Đề bà đạt đa giả ，giai tại khổ nạn chi trung 。nhữ đẳng đế thính ！nãi vãng cổ tích ư khoáng dã trung cận hữu nhất thôn ，kỳ thôn thụ/thọ hoa quả tư mậu ，tùy cận hữu nhị quần hầu ，nhất bộ ngũ bách ，các hữu nhất hầu Vương 。kỳ trung nhất Vương ，mộng kiến bị ngũ bách viên hầu trịch thử nhị vương ư nhiệt hoạch trung 。ư thử mộng trung ，sanh Đại kinh ngạc ，thân mao giai thọ ，tiện tức mộng giác 。lệnh hoán quần hầu ，tức thuyết thử mộng cáo ngôn ：『ngã kim sở kiến mộng giả ，bất thị hảo da ？ngã đẳng tu khí thử cư sở trụ chi xứ/xử di vãng dư xứ 。』quần hầu bạch ngôn ：『như Đại Vương sở thuyết ，đương tu tẩu ly 。』Bồ Tát thị đại uy đức ，nhược/nhã kiến mộng giả tất đương chân thật 。kỳ Vương tức hoán đệ nhị vương cáo ngôn ：『ngã kim kiến như thị mộng ，tu vãng biệt xứ trụ 。』Vương nạn/nan tín ，cáo ngôn ：『phàm sở mộng kiến ，khả tức y thử tín da ？nhữ nhược/nhã dục vãng ，tùy ý sở khứ 。ngã kim ư thử cảnh giới đắc khoan ，ngã chung bất khứ 。』bỉ Vương tri kỳ nạn/nan tín ，lĩnh tự quản ngũ bách quần hầu ，tức di dư xứ 。hậu thời ư bỉ thôn trung hữu nhất tiện Tì sao mạch ，hữu nhất dương lai chí thử Tì biên ，dục thực/tự thử mạch 。kỳ Tì tức dĩ hỏa thiêu mộc đả dương ，hỏa trước/trứ thân thượng bị thiêu cấp dĩ ，tẩu nhập vương gia tượng phường 。phường nội đa hữu sô thảo ，kỳ dương phấn chấn thân hỏa tiện lạc thảo thượng ，nhiên trước/trứ thảo mộc chúng tượng bị thiêu ，kỳ đương tượng nhân cáo Vương 。thời Vương tức hoán y nhân cáo ngôn ：『chúng tượng bị thiêu ，nhĩ cấp tác hà y liệu ？』thời bỉ y nhân tiện tác thị niệm ：『vãng nhật bị quần hầu tổn bạo ngã điền nông ，ngã kim đắc tiện đương tu thù oan 。』bạch Đại Vương ngôn ：『thử tượng bị thiêu ，tu dụng viên hầu chi đồ thân ，phương khả đắc sái 。』thời Đại Vương sắc chư quần thần ：『nhữ đẳng tốc tu phóng mịch hầu chi 。』Thần đẳng y mạng ，tức hoán liệp sư ：『nhữ đẳng khả tốc mịch hầu tướng lai 。』liệp sư y mạng ，tức vãng chư phương bộ tróc hầu 。bỉ nạn/nan tín hầu Vương tinh ngũ bách quần hầu ，câu bị hệ phược tướng lai Vương sở 。kỳ y nhân vi cửu kết/kiết oán hận ，tướng bỉ viên hầu đẳng hoạt trịch trước/trứ ư nhiệt hoạch chi trung 。nhĩ thời chư Thiên tức ư không trung nhi thuyết tụng viết ： 「『近冤不可住， 「『cận oan bất khả trụ/trú ， 城及村野中； thành cập thôn dã trung ； 婢嗔羊食麥， Tì sân dương thực/tự mạch ， 猴等被銷鎔。』」 hầu đẳng bị tiêu dong 。』」 佛告諸苾芻：「汝等勿作異念！爾時見夢猴王者，即我身是。其難信猴王者，提婆達多是。所餘獼猴取我語者，免斯火怖。取提婆達多語者，悉遭劇苦。今時取我語者，並於生死大怖而得解脫。受提婆達多言教者，悉遭苦難。復次所有隨順我意者，皆得平安遠離苦難。隨提婆達多意者，悉遭苦難。 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng vật tác dị niệm ！nhĩ thời kiến mộng hầu Vương giả ，tức ngã thân thị 。kỳ nạn/nan tín hầu Vương giả ，Đề bà đạt đa thị 。sở dư Mi-Hầu thủ ngã ngữ giả ，miễn tư hỏa bố/phố 。thủ Đề bà đạt đa ngữ giả ，tất tao kịch khổ 。kim thời thủ ngã ngữ giả ，tịnh ư sanh tử Đại bố/phố nhi đắc giải thoát 。thọ/thụ Đề bà đạt đa ngôn giáo giả ，tất tao khổ nạn 。phục thứ sở hữu tùy thuận ngã ý giả ，giai đắc bình an viễn ly khổ nạn 。tùy Đề bà đạt đa ý giả ，tất tao khổ nạn 。 「汝等苾芻諦聽！乃往昔時有異方所，有二獼猴王，各有五百眷屬。其中一獼猴王，與五百眷屬遊行人間，至一聚落。於此聚落有一金波伽樹，其樹菓實茂盛。時諸群猴見此菓樹，白猴王曰：『此樹菓子繁茂，枝將欲折。我等遠來疲乏，取其菓食。』爾時猴王見斯樹已，遂說頌曰： 「nhữ đẳng Bí-sô đế thính ！nãi vãng tích thời hữu dị phương sở ，hữu nhị Mi-Hầu Vương ，các hữu ngũ bách quyến thuộc 。kỳ trung nhất Mi-Hầu Vương ，dữ ngũ bách quyến thuộc du hạnh/hành/hàng nhân gian ，chí nhất tụ lạc 。ư thử tụ lạc hữu nhất kim ba già thụ/thọ ，kỳ thụ quả thật mậu thịnh 。thời chư quần hầu kiến thử quả thụ/thọ ，bạch hầu Vương viết ：『thử thụ/thọ quả tử phồn mậu ，chi tướng dục chiết 。ngã đẳng viễn lai bì phạp ，thủ kỳ quả thực/tự 。』nhĩ thời hầu Vương kiến tư thụ/thọ dĩ ，toại thuyết tụng viết ： 「『此樹近聚落， 「『thử thụ/thọ cận tụ lạc ， 童子不食菓； Đồng tử bất thực/tự quả ； 汝等應可知， nhữ đẳng ưng khả tri ， 此菓不堪食。』 thử quả bất kham thực/tự 。』 「說此頌已，諸獼猴等即便捨去。其第二獼猴王，亦與五百眷屬遊行人間，漸至此村。是諸獼猴亦入其村，菓實繁茂，便告獼猴王曰：『我等涉路疲勞，欲食其菓安穩而去。』獼猴王曰：『善哉！』爾時五百獼猴即食其菓。于時諸獼猴等，所食其菓皆悉致死。汝等苾芻，勿作異念！其不食菓獼猴王者，我身是。其第二獼猴王者，提婆達多是。隨順我意者，平安得達遠離苦難。隨提婆達多意者，悉遭苦難。今時諸有情等隨順我語，於生死中而得解脫。受提婆達多言教者，悉遭苦難。」 「thuyết thử tụng dĩ ，chư Mi-Hầu đẳng tức tiện xả khứ 。kỳ đệ nhị Mi-Hầu Vương ，diệc dữ ngũ bách quyến thuộc du hạnh/hành/hàng nhân gian ，tiệm chí thử thôn 。thị chư Mi-Hầu diệc nhập kỳ thôn ，quả thật phồn mậu ，tiện cáo Mi-Hầu Vương viết ：『ngã đẳng thiệp lộ bì lao ，dục thực/tự kỳ quả an ổn nhi khứ 。』Mi-Hầu Vương viết ：『Thiện tai ！』nhĩ thời ngũ bách Mi-Hầu tức thực/tự kỳ quả 。vu thời chư Mi-Hầu đẳng ，sở thực/tự kỳ quả giai tất trí tử 。nhữ đẳng Bí-sô ，vật tác dị niệm ！kỳ bất thực/tự quả Mi-Hầu Vương giả ，ngã thân thị 。kỳ đệ nhị Mi-Hầu Vương giả ，Đề bà đạt đa thị 。tùy thuận ngã ý giả ，bình an đắc đạt viễn ly khổ nạn 。tùy Đề bà đạt đa ý giả ，tất tao khổ nạn 。kim thời chư hữu tình đẳng tùy thuận ngã ngữ ，ư sanh tử trung nhi đắc giải thoát 。thọ/thụ Đề bà đạt đa ngôn giáo giả ，tất tao khổ nạn 。」 爾時提婆達多，以石欲擊世尊。于時諸婆羅門居士等，悉懷嗔恚咸言：「我等即殺提婆達多。」其中有人是提婆達多朋友者，即報提婆達多。提婆達多聞已，即於閑林樹下安禪而住。時諸婆羅門居士等，見提婆達多在於樹下安禪而住，各相謂曰：「汝等應知，此提婆達多有大威德，我等云何而得殺之？云何今我發斯惡事？宜速各去。」時諸苾芻聞提婆達多住如是威儀，諸婆羅門居士等雖暫嗔怒而不殺害。是諸苾芻咸皆有疑，唯佛世尊能斷疑惑，以緣白佛：「大德世尊！今可觀察提婆達多作非法罪，於諸人眾示修善法。」佛告諸苾芻：「其提婆達多非但今世，作斯非法而現正法，誑惑老鼠以害其命。汝等諦聽！我為汝說。乃往昔時有異方所，有一鼠王與五百鼠為眷屬。有一猫子名曰火焰，其猫少年之時，所有鼠等悉皆殺害。後年老邁便作是念：『我昔少時氣力強盛，以力捉鼠而食。我今年既朽邁，氣力微薄不能捉獲，設何方便而捉獲鼠？』作是念已遍觀其地，乃見一鼠王與五百鼠而為眷屬住此方所，即就鼠穴詐作坐禪。時諸群鼠出穴遊行，乃見老猫安然坐禪，其鼠問曰：『阿舅！今何所作？』老猫答曰：『我昔少年氣力盛壯作無量罪，今欲修福除其舊罪。』時群鼠等聞是語已皆發善心：『今此老猫修行善法。』即與鼠等右遶老猫，行於三匝便入於穴。其老猫取其最末後者而食，不經多時其鼠漸少。鼠王既見此已便作是念：『我鼠等漸漸數少，其老猫氣力肥盛，是事必有緣由。』其鼠王即便觀察，乃見老猫於其糞中有鼠毛骨。心即知：『老猫食我鼠等，我今深觀捉鼠之時。』作是念已，便即於窟而看老猫，乃見老猫捉最末後鼠而食。鼠王見已避遠而立，遂說頌曰： nhĩ thời Đề bà đạt đa ，dĩ thạch dục kích Thế Tôn 。vu thời chư Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，tất hoài sân nhuế/khuể hàm ngôn ：「ngã đẳng tức sát Đề bà đạt đa 。」kỳ trung hữu nhân thị Đề bà đạt đa bằng hữu giả ，tức báo Đề bà đạt đa 。Đề bà đạt đa văn dĩ ，tức ư nhàn lâm thụ hạ an Thiền nhi trụ/trú 。thời chư Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng ，kiến Đề bà đạt đa tại ư thụ hạ an Thiền nhi trụ/trú ，các tướng vị viết ：「nhữ đẳng ứng tri ，thử Đề bà đạt đa hữu đại uy đức ，ngã đẳng vân hà nhi đắc sát chi ？vân hà kim ngã phát tư ác sự ？nghi tốc các khứ 。」thời chư Bí-sô văn Đề bà đạt đa trụ/trú như thị uy nghi ，chư Bà-la-môn Cư-sĩ đẳng tuy tạm sân nộ nhi bất sát hại 。thị chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，duy Phật Thế tôn năng đoạn nghi hoặc ，dĩ duyên bạch Phật ：「Đại Đức Thế Tôn ！kim khả quan sát Đề bà đạt đa tác phi pháp tội ，ư chư nhân chúng thị tu thiện Pháp 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「kỳ Đề bà đạt đa phi đãn kim thế ，tác tư phi pháp nhi hiện chánh pháp ，cuống hoặc lão thử dĩ hại kỳ mạng 。nhữ đẳng đế thính ！ngã vi nhữ thuyết 。nãi vãng tích thời hữu dị phương sở ，hữu nhất thử Vương dữ ngũ bách thử vi quyến thuộc 。hữu nhất miêu tử danh viết hỏa diệm ，kỳ miêu thiểu niên chi thời ，sở hữu thử đẳng tất giai sát hại 。hậu niên lão mại tiện tác thị niệm ：『ngã tích thiểu thời khí lực cường thịnh ，dĩ lực tróc thử nhi thực/tự 。ngã kim niên ký hủ mại ，khí lực vi bạc bất năng tróc hoạch ，thiết hà phương tiện nhi tróc hoạch thử ？』tác thị niệm dĩ biến quán kỳ địa ，nãi kiến nhất thử Vương dữ ngũ bách thử nhi vi quyến thuộc trụ/trú thử phương sở ，tức tựu thử huyệt trá tác tọa Thiền 。thời chư quần thử xuất huyệt du hạnh/hành/hàng ，nãi kiến lão miêu an nhiên tọa Thiền ，kỳ thử vấn viết ：『a cữu ！kim hà sở tác ？』lão miêu đáp viết ：『ngã tích thiểu niên khí lực thịnh tráng tác vô lượng tội ，kim dục tu phước trừ kỳ cựu tội 。』thời quần thử đẳng văn thị ngữ dĩ giai phát thiện tâm ：『kim thử lão miêu tu hành thiện Pháp 。』tức dữ thử đẳng hữu nhiễu lão miêu ，hạnh/hành/hàng ư tam tạp/táp tiện nhập ư huyệt 。kỳ lão miêu thủ kỳ tối mạt hậu giả nhi thực/tự ，bất Kinh đa thời kỳ thử tiệm thiểu 。thử Vương ký kiến thử dĩ tiện tác thị niệm ：『ngã thử đẳng tiệm tiệm số thiểu ，kỳ lão miêu khí lực phì thịnh ，thị sự tất hữu duyên do 。』kỳ thử Vương tức tiện quan sát ，nãi kiến lão miêu ư kỳ phẩn trung hữu thử mao cốt 。tâm tức tri ：『lão miêu thực/tự ngã thử đẳng ，ngã kim thâm quán tróc thử chi thời 。』tác thị niệm dĩ ，tiện tức ư quật nhi khán lão miêu ，nãi kiến lão miêu tróc tối mạt hậu thử nhi thực/tự 。thử Vương kiến dĩ tị viễn nhi lập ，toại thuyết tụng viết ： 「『老猫身漸肥， 「『lão miêu thân tiệm phì ， 群鼠積漸少； quần thử tích tiệm thiểu ； 食苗實根葉， thực/tự miêu thật căn diệp ， 糞不應毛骨。 phẩn bất ưng mao cốt 。 汝今修禪不謂善， nhữ kim tu Thiền bất vị thiện ， 為利詐作修善人； vi lợi trá tác tu thiện nhân ； 願汝無病安穩住， nguyện nhữ vô bệnh an ổn trụ/trú ， 我今群鼠汝食盡。』」 ngã kim quần thử nhữ thực/tự tận 。』」 佛告諸苾芻：「勿生異念！時彼火焰老猫者，提婆達多是，作非法罪，於諸人眾示現修善。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「vật sanh dị niệm ！thời bỉ hỏa diệm lão miêu giả ，Đề bà đạt đa thị ，tác phi pháp tội ，ư chư nhân chúng thị hiện tu thiện 。」 是諸苾芻咸皆有疑，唯佛世尊能斷疑惑：「大德世尊！思審觀察，隨世尊言教者，安穩得度生死。順提婆達多言教者，遭大苦難。」佛告諸苾芻：「汝等當知，非但今世隨順我言教者得度生死，往昔亦復如是。汝等苾芻諦聽！諦聽！我為汝說。乃往昔時有二導師，各有五百車乘過於磧中，或得水草、或不得水草，乃經數日，諸牛犢等極遭苦難。於後見一方所，其草青茂有多涌泉。時諸商人將諸牛犢就其水草，時諸商人入水澡浴，飲諸牛犢。既飲水已便息而住。其五百群牛之中有一牛王，告諸牛曰：『此方地所青草欝茂，有好浴泉，我等恣意飲食而住。若有商人備駕於我，便須臥地不復受使。』第二牛王告群牛曰：『汝等應知！其商人等有大氣力，能調伏難調之物，宜可依舊隨順人等般運車乘，恐後有損。』其大牛王聞是語已，即嗔第二牛王：『汝所言者，依前受他驅使，是事非法。豈有人類能見自背。』復告群牛曰：『汝等取我言教，不須相去。』于時商人欲駕其牛，彼諸牛等見商人欲捉，便即瞋怒爮地攫裂。商人見已，各執棒打，皮穿流血即令駕車。餘牛牽車而去，皆不被打。爾時空中諸天即說頌曰： thị chư Bí-sô hàm giai hữu nghi ，duy Phật Thế tôn năng đoạn nghi hoặc ：「Đại Đức Thế Tôn ！tư thẩm quan sát ，tùy Thế Tôn ngôn giáo giả ，an ổn đắc độ sanh tử 。thuận Đề bà đạt đa ngôn giáo giả ，tao Đại khổ nạn 。」Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ，phi đãn kim thế tùy thuận ngã ngôn giáo giả đắc độ sanh tử ，vãng tích diệc phục như thị 。nhữ đẳng Bí-sô đế thính ！đế thính ！ngã vi nhữ thuyết 。nãi vãng tích thời hữu nhị Đạo sư ，các hữu ngũ bách xa thừa quá/qua ư thích trung ，hoặc đắc thủy thảo 、hoặc bất đắc thủy thảo ，nãi Kinh số nhật ，chư ngưu độc đẳng cực tao khổ nạn 。ư hậu kiến nhất phương sở ，kỳ thảo thanh mậu hữu đa dũng tuyền 。thời chư thương nhân tướng chư ngưu độc tựu kỳ thủy thảo ，thời chư thương nhân nhập thủy táo dục ，ẩm chư ngưu độc 。ký ẩm thủy dĩ tiện tức nhi trụ/trú 。kỳ ngũ bách quần ngưu chi trung hữu nhất ngưu vương ，cáo chư ngưu viết ：『thử phương địa sở thanh thảo uất mậu ，hữu hảo dục tuyền ，ngã đẳng tứ ý ẩm thực nhi trụ/trú 。nhược hữu thương nhân bị giá ư ngã ，tiện tu ngọa địa bất phục thọ/thụ sử 。』đệ nhị ngưu vương cáo quần ngưu viết ：『nhữ đẳng ứng tri ！kỳ thương nhân đẳng hữu Đại khí lực ，năng điều phục nạn/nan điều chi vật ，nghi khả y cựu tùy thuận nhân đẳng ba/bát vận xa thừa ，khủng hậu hữu tổn 。』kỳ Đại ngưu vương văn thị ngữ dĩ ，tức sân đệ nhị ngưu vương ：『nhữ sở ngôn giả ，y tiền thọ/thụ tha khu sử ，thị sự phi pháp 。khởi hữu nhân loại năng kiến tự bối 。』phục cáo quần ngưu viết ：『nhữ đẳng thủ ngã ngôn giáo ，bất tu tướng khứ 。』vu thời thương nhân dục giá kỳ ngưu ，bỉ chư ngưu đẳng kiến thương nhân dục tróc ，tiện tức sân nộ bào địa quặc liệt 。thương nhân kiến dĩ ，các chấp bổng đả ，bì xuyên lưu huyết tức lệnh giá xa 。dư ngưu khiên xa nhi khứ ，giai bất bị đả 。nhĩ thời không trung chư Thiên tức thuyết tụng viết ： 「『今觀惡牛王， 「『kim quán ác ngưu vương ， 妄語行惡行； vọng ngữ hạnh/hành/hàng ác hành ； 諸牛緣此苦， chư ngưu duyên thử khổ ， 飢渴身流血。 cơ khát thân lưu huyết 。 復觀善牛王， phục quán thiện ngưu vương ， 淳和出正教； thuần hòa xuất chánh giáo ； 由此諸牛類， do thử chư ngưu loại ， 度險身肥飽。』」 độ hiểm thân phì bão 。』」 佛告諸苾芻：「汝等勿生異念，其最勝牛王出正教者，即我身是。時彼牛王出惡教令，令彼群牛遭苦難者，提婆達多是。昔時有能受我教者，皆得安隱，能越危苦諸險難處。諸有能受提婆達多言教者，皆遭如是苦難。非但往昔，現今能有隨我正見受其教誨，皆得安隱，越度生死煩惱大海。若隨順提婆達多耶見惡行，恒遭如是諸大苦難。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「nhữ đẳng vật sanh dị niệm ，kỳ tối thắng ngưu vương xuất chánh giáo giả ，tức ngã thân thị 。thời bỉ ngưu vương xuất ác giáo lệnh ，lệnh bỉ quần ngưu tao khổ nạn giả ，Đề bà đạt đa thị 。tích thời hữu năng thọ ngã giáo giả ，giai đắc an ổn ，năng việt nguy khổ chư hiểm nạn/nan xứ/xử 。chư hữu năng thọ Đề bà đạt đa ngôn giáo giả ，giai tao như thị khổ nạn 。phi đãn vãng tích ，hiện kim năng hữu tùy ngã chánh kiến thọ/thụ kỳ giáo hối ，giai đắc an ổn ，việt độ sanh tử phiền não đại hải 。nhược/nhã tùy thuận Đề bà đạt đa da kiến ác hành ，hằng tao như thị chư Đại khổ nạn 。」 時諸苾芻咸皆有疑。唯佛能斷，以緣白佛：「唯願世尊！觀是提婆達多，自身愚癡眷屬亦愚。」 thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi 。duy Phật năng đoạn ，dĩ duyên bạch Phật ：「duy nguyện Thế Tôn ！quán thị Đề bà đạt đa ，tự thân ngu si quyến thuộc diệc ngu 。」 佛告諸苾芻：「提婆達多非但今世愚癡，往時亦然。汝等諦聽！我為汝說。乃往古昔有一閑靜林野之處，有群獼猴遊住於此。時諸獼猴遊行漸至一井，乃觀井底見彼月影。既見月已詣猴王處，白言：『大王應知！其月見墮井中，我等今應速往拔出依舊安置。』是諸猿猴咸讚言：『善！』便相議曰：『云何方便可能拔月？』其中或云：『不須餘計，我等連肱為索而拔出之。』時一獼猴在井樹上攀枝而住，其餘一一次第以手相接，獼猴既多，樹枝低下欲折。時彼最下近水之者攪水覓月，由水渾故月便不現，樹枝便折，一時墮水被溺而死。時有諸天而說頌曰： Phật cáo chư Bí-sô ：「Đề bà đạt đa phi đãn kim thế ngu si ，vãng thời diệc nhiên 。nhữ đẳng đế thính ！ngã vi nhữ thuyết 。nãi vãng cổ tích hữu nhất nhàn tĩnh lâm dã chi xứ/xử ，hữu quần Mi-Hầu du trụ/trú ư thử 。thời chư Mi-Hầu du hạnh/hành/hàng tiệm chí nhất tỉnh ，nãi quán tỉnh để kiến bỉ nguyệt ảnh 。ký kiến nguyệt dĩ nghệ hầu Vương xứ/xử ，bạch ngôn ：『Đại Vương ứng tri ！kỳ nguyệt kiến đọa tỉnh trung ，ngã đẳng kim ưng tốc vãng bạt xuất y cựu an trí 。』thị chư viên hầu hàm tán ngôn ：『thiện ！』tiện tướng nghị viết ：『vân hà phương tiện khả năng bạt nguyệt ？』kỳ trung hoặc vân ：『bất tu dư kế ，ngã đẳng liên quăng vi tác/sách nhi bạt xuất chi 。』thời nhất Mi-Hầu tại tỉnh thụ/thọ thượng phàn chi nhi trụ/trú ，kỳ dư nhất nhất thứ đệ dĩ thủ tướng tiếp ，Mi-Hầu ký đa ，thụ/thọ chi đê hạ dục chiết 。thời bỉ tối hạ cận thủy chi giả giảo thủy mịch nguyệt ，do thủy hồn cố nguyệt tiện bất hiện ，thụ/thọ chi tiện chiết ，nhất thời đọa thủy bị nịch nhi tử 。thời hữu chư Thiên nhi thuyết tụng viết ： 「『此諸癡獼猴， 「『thử chư si Mi-Hầu ， 為彼愚導師； vi bỉ ngu Đạo sư ； 悉墮於井中， tất đọa ư tỉnh trung ， 救月而溺死。』」 cứu nguyệt nhi nịch tử 。』」 佛告諸苾芻等：「往昔獼猴王者，即提婆達多是。昔時由自愚癡故，以愚癡而為眷屬，今時亦為愚癡眷屬。」 Phật cáo chư Bí-sô đẳng ：「vãng tích Mi-Hầu Vương giả ，tức Đề bà đạt đa thị 。tích thời do tự ngu si cố ，dĩ ngu si nhi vi quyến thuộc ，kim thời diệc vi ngu si quyến thuộc 。」 爾時世尊在王舍城竹林園中，時世飢儉乞食難得。佛告諸苾芻：「我欲三月靜住，不得一人輒來見我，除取食者及長淨日。大眾亦應共立明制。」時舍利弗、摩訶目乾連，在南山內三月安居。時提婆達多亦於夏中三月供給飲食及以雜事。滿三月已，提婆達多為諸大眾廣說妙法：「苾芻當知！沙門喬答摩常說法時，讚歎在山寂靜離諸煩惱解脫最疾最速：一者乞食、二者糞掃衣、三者三衣、四者露坐，如是四人去諸塵垢證得解脫。若有人不樂如是四種修道、不樂解脫者，即合受籌出離眾外。」說此語已，于時大眾五百苾芻人各受籌，隨提婆達多出離眾外行至門首。羅怙羅見語五百苾芻曰：「云何捨如來隨逐惡黨而去？」諸苾芻告羅怙羅曰：「我於三月安居飢餓。蒙提婆達多供給取食，并將雜物而供養之。若不祗濟我等死盡。」提婆達多分破僧時大地震動，流星晃耀四方火然，一切諸天擊鼓震響高聲唱言：「自今已後涅槃道息，無有得道果者，無有漏盡者，無有讀誦蘇呾羅、毘奈耶、阿毘達磨，心亦不著阿蘭若處，亦無修聲聞辟支佛道者，亦無修阿耨多羅三藐三菩提者，人天浩亂。三千大千世界法輪不轉，眾生隨人不隨於法。」舍利子、摩訶目揵連見此奇怪，斂心入定，覩見提婆達多破和合僧，便相謂曰：「我等宜往滅諸諍論求令和合。」三月已滿三衣已具，即往世尊所，漸漸遊行詣王舍城竹林園中，安置三衣，洗足已往世尊所。見羅怙羅在門外立，謂舍利子曰：「鄔波馱耶知不？提婆達多已破僧訖。」舍利子曰：「我已知訖故為此來，汝勿憂愁，我當和合。」便入眾中見世尊，稽首頂禮却坐一面，而白佛言：「我聞惡人提婆達多已破僧眾，我欲和合。未審世尊，垂慈許不？」爾時世尊即便歎曰：「善哉，善哉！若能如是和合僧者，得福無量。」時舍利子并大目連，白此事已奉辭世尊，便往南山詣提婆達多所。時提婆達多作佛威儀為眾說法，孤迦里迦在右邊坐，褰荼達驃居在左邊。時提婆達多遙見大德舍利子、目揵連來，便作是念：「我已成一切智人，而此大德入我眾中。」即遣左右侍從令起，即遣舍利子、目健連左右而坐。時孤迦梨迦、褰荼達驃，既被強移坐處心生瞋恨，善自思惟：「我等有大過失助破僧眾，若欲不起恐被瞋打。」便即移處，遣大目健連并舍利子居在左右而坐。提婆達多告舍利子曰：「我今背痛，汝為大眾演說妙法。」 nhĩ thời Thế Tôn tại Vương-Xá thành Trúc Lâm viên trung ，thời thế cơ kiệm khất thực nan đắc 。Phật cáo chư Bí-sô ：「ngã dục tam nguyệt tĩnh trụ/trú ，bất đắc nhất nhân triếp lai kiến ngã ，trừ thủ thực/tự giả cập trường/trưởng tịnh nhật 。Đại chúng diệc ưng cọng lập minh chế 。」thời Xá-lợi-phất 、Ma-ha Mục-kiền-liên ，tại Nam sơn nội tam nguyệt an cư 。thời Đề bà đạt đa diệc ư hạ trung tam nguyệt cung cấp ẩm thực cập dĩ tạp sự 。mãn tam nguyệt dĩ ，Đề bà đạt đa vi chư Đại chúng quảng thuyết diệu pháp ：「Bí-sô đương tri ！Sa Môn kiều đáp ma thường thuyết Pháp thời ，tán thán tại sơn tịch tĩnh ly chư phiền não giải thoát tối tật tối tốc ：nhất giả khất thực 、nhị giả phẩn tảo y 、tam giả tam y 、tứ giả lộ tọa ，như thị tứ nhân khứ chư trần cấu chứng đắc giải thoát 。nhược hữu nhân bất lạc/nhạc như thị tứ chủng tu đạo 、bất lạc/nhạc giải thoát giả ，tức hợp thọ/thụ trù xuất ly chúng ngoại 。」thuyết thử ngữ dĩ ，vu thời Đại chúng ngũ bách Bí-sô nhân các thọ/thụ trù ，tùy Đề bà đạt đa xuất ly chúng ngoại hạnh/hành/hàng chí môn thủ 。La-hỗ-la kiến ngữ ngũ bách Bí-sô viết ：「vân hà xả Như Lai tùy trục ác đảng nhi khứ ？」chư Bí-sô cáo La-hỗ-la viết ：「ngã ư tam nguyệt an cư cơ ngạ 。mông Đề bà đạt đa cung cấp thủ thực/tự ，tinh tướng tạp vật nhi cúng dường chi 。nhược/nhã bất chi tế ngã đẳng tử tận 。」Đề bà đạt đa phần phá tăng thời Đại địa chấn động ，lưu tinh hoảng diệu tứ phương hỏa nhiên ，nhất thiết chư Thiên kích cổ chấn hưởng cao thanh xướng ngôn ：「tự kim dĩ hậu Niết-Bàn đạo tức ，vô hữu đắc đạo quả giả ，vô hữu lậu tận giả ，vô hữu độc tụng tô đát La 、Tỳ nại da 、A-tỳ Đạt-ma ，tâm diệc bất trước A-lan-nhã xứ/xử ，diệc vô tu Thanh văn Bích Chi Phật đạo giả ，diệc vô tu A-nậu-đa-la tam-miệu-tam Bồ-đề giả ，nhân thiên hạo loạn 。tam thiên đại thiên thế giới Pháp luân bất chuyển ，chúng sanh tùy nhân bất tùy ư Pháp 。」Xá-lợi-tử 、Ma-ha Mục-kiền-liên kiến thử kì quái ，liễm tâm nhập định ，đổ kiến Đề bà đạt đa phá hòa hợp tăng ，tiện tướng vị viết ：「ngã đẳng nghi vãng diệt chư tranh luận cầu lệnh hòa hợp 。」tam nguyệt dĩ mãn tam y dĩ cụ ，tức vãng Thế Tôn sở ，tiệm tiệm du hạnh/hành/hàng nghệ Vương-Xá thành Trúc Lâm viên trung ，an trí tam y ，tẩy túc dĩ vãng Thế Tôn sở 。kiến La-hỗ-la tại môn ngoại lập ，vị Xá-lợi-tử viết ：「ổ ba Đà da tri bất ？Đề bà đạt đa dĩ phá tăng cật 。」Xá-lợi-tử viết ：「ngã dĩ tri cật cố vi thử lai ，nhữ vật ưu sầu ，ngã đương hòa hợp 。」tiện nhập chúng trung kiến Thế Tôn ，khể thủ đảnh lễ khước tọa nhất diện ，nhi bạch Phật ngôn ：「ngã văn ác nhân Đề bà đạt đa dĩ phá tăng chúng ，ngã dục hòa hợp 。vị thẩm Thế Tôn ，thùy từ hứa bất ？」nhĩ thời Thế Tôn tức tiện thán viết ：「Thiện tai ，Thiện tai ！nhược/nhã năng như thị hòa hợp tăng giả ，đắc phước vô lượng 。」thời Xá-lợi-tử tinh Đại Mục liên ，bạch thử sự dĩ phụng từ Thế Tôn ，tiện vãng Nam sơn nghệ Đề bà đạt đa sở 。thời Đề bà đạt đa tác Phật uy nghi vi chúng thuyết Pháp ，cô Ca lý Ca tại hữu biên tọa ，khiên đồ đạt phiếu cư tại tả biên 。thời Đề bà đạt đa dao kiến Đại Đức Xá-lợi-tử 、Mục-kiền-liên lai ，tiện tác thị niệm ：「ngã dĩ thành nhất thiết trí nhân ，nhi thử Đại Đức nhập ngã chúng trung 。」tức khiển tả hữu thị tòng lệnh khởi ，tức khiển Xá-lợi-tử 、mục kiện liên tả hữu nhi tọa 。thời cô Ca lê ca 、khiên đồ đạt phiếu ，ký bị cường di tọa xứ/xử tâm sanh sân hận ，thiện tự tư tánh ：「ngã đẳng hữu đại quá thất trợ phá tăng chúng ，nhược/nhã dục bất khởi khủng bị sân đả 。」tiện tức di xứ/xử ，khiển Đại mục kiện liên tinh Xá-lợi-tử cư tại tả hữu nhi tọa 。Đề bà đạt đa cáo Xá-lợi-tử viết ：「ngã kim bối thống ，nhữ vi Đại chúng diễn thuyết diệu pháp 。」 爾時舍利弗默然受請。提婆達多說此語已，便疊僧伽胝支頭右脇而臥。時舍利子以神通力，令遣仰眠不令覺知，告諸大眾：「汝等大師眠如孩兒。」時舍利子告目連曰：「汝為大眾可速現神通迴心向佛。」是時大目健連，即便身騰虛空，具四威儀行住坐臥，入火光三昧，放種種光明青黃赤白，或身上出水身下出火，或身上出火身下出水，東西南北具見四種神通。現神通已，從空而下却坐本處。是時大眾見大目乾連具此神通，心懷悲惱：「我若侍佛亦應具得神通道德。」舍利子告大眾曰：「諸苾芻！汝等若於佛世尊所有赤心者，可隨我去。」既聞語已，即隨舍利子後往詣佛所。僧眾去後，孤迦利迦苾芻，即喚提婆達多起，令趁舍利子。時舍利子恐提婆達多不見我徒眾故，必當懊惱吐血而死，遂便漸次緩緩遊行，使提婆達多得見我等。于時提婆達多從睡起已，拭眼而趁。舍利子以神通力當路作大深坑，提婆達多、孤迦利迦、褰荼達驃等五人，不覺墮坑，迷亂不知出處。復自思惟：「我今既失徒眾，莫知尋覓且歸本處。」時舍利子、目健連及諸僧眾，漸詣佛所，到闌鐸迦竹林園邊欲見世尊，極大羞慚不能舉目，各自思惟：「我等云何作如是非法無慚愧事？」漸詣佛前而立。時世尊大慈憐愍軟聲慰問：「汝等苾芻！極大疲勞來至我所。今者人身難得已得，佛法難聞已聞，六根難具已具，善惡之事已具知之。我已成就如來、應供、正遍知、明行足、善逝、世間解、無上士、調御丈夫、天人師、佛、世尊，我常演說寂靜涅槃究竟菩提，說無明緣行、行緣識、識緣名色、名色緣六入、六入緣觸、觸緣受、受緣愛、愛緣取、取緣有、有緣生、生緣老死憂悲苦惱。若無明滅則行滅、行滅則識滅、識滅則名色滅、名色滅則六入滅、六入滅則觸滅、觸滅則受滅、受滅則愛滅、愛滅則取滅、取滅則有滅、有滅則生滅、生滅則老死滅、老死滅則憂悲苦惱滅。汝等苾芻！常思修學自利利他。自利利他之法：若法不善無利無樂究竟不善，及於他四輩所得飲食、衣服、臥具、湯藥自身不善之事，不應作者莫作；但觀自身及他有利益者，常須修學。」于時諸苾芻等聞此法已，心生歡喜疑網皆除，內外清淨。 nhĩ thời Xá-lợi-phất mặc nhiên thọ/thụ thỉnh 。Đề bà đạt đa thuyết thử ngữ dĩ ，tiện điệp tăng già chi chi đầu hữu hiếp nhi ngọa 。thời Xá-lợi-tử dĩ thần thông lực ，lệnh khiển ngưỡng miên bất lệnh giác tri ，cáo chư Đại chúng ：「nhữ đẳng Đại sư miên như hài nhi 。」thời Xá-lợi-tử cáo Mục liên viết ：「nhữ vi Đại chúng khả tốc hiện thần thông hồi tâm hướng Phật 。」Thị thời Đại mục kiện liên ，tức tiện thân đằng hư không ，cụ tứ uy nghi hạnh/hành/hàng trụ/trú tọa ngọa ，nhập hỏa quang tam muội ，phóng chủng chủng quang minh thanh hoàng xích bạch ，hoặc thân thượng xuất thủy thân hạ xuất hỏa ，hoặc thân thượng xuất hỏa thân hạ xuất thủy ，Đông Tây Nam Bắc cụ kiến tứ chủng thần thông 。hiện thần thông dĩ ，tùng không nhi hạ khước tọa bổn xứ 。Thị thời Đại chúng kiến Đại Mục kiền liên cụ thử thần thông ，tâm hoài bi não ：「ngã nhược/nhã thị Phật diệc ưng cụ đắc thần thông đạo đức 。」Xá-lợi-tử cáo Đại chúng viết ：「chư Bí-sô ！nhữ đẳng nhược/nhã ư Phật Thế tôn sở hữu xích tâm giả ，khả tùy ngã khứ 。」ký văn ngữ dĩ ，tức tùy Xá-lợi-tử hậu vãng nghệ Phật sở 。tăng chúng khứ hậu ，cô Ca lợi Ca Bí-sô ，tức hoán Đề bà đạt đa khởi ，lệnh sấn Xá-lợi-tử 。thời Xá-lợi-tử khủng Đề bà đạt đa bất kiến ngã đồ chúng cố ，tất đương áo não thổ huyết nhi tử ，toại tiện tiệm thứ hoãn hoãn du hạnh/hành/hàng ，sử Đề bà đạt đa đắc kiến ngã đẳng 。vu thời Đề bà đạt đa tùng thụy khởi dĩ ，thức nhãn nhi sấn 。Xá-lợi-tử dĩ thần thông lực đương lộ tác đại thâm khanh ，Đề bà đạt đa 、cô Ca lợi Ca 、khiên đồ đạt phiếu đẳng ngũ nhân ，bất giác đọa khanh ，mê loạn bất tri xuất xứ/xử 。phục tự tư tánh ：「ngã kim ký thất đồ chúng ，mạc tri tầm mịch thả quy bản xứ/xử 。」thời Xá-lợi-tử 、mục kiện liên cập chư tăng chúng ，tiệm nghệ Phật sở ，đáo lan đạc Ca Trúc Lâm viên biên dục kiến Thế Tôn ，cực đại tu tàm bất năng cử mục ，các tự tư tánh ：「ngã đẳng vân hà tác như thị phi Pháp vô tàm quý sự ？」tiệm nghệ Phật tiền nhi lập 。thời Thế Tôn đại từ liên mẫn nhuyễn thanh úy vấn ：「nhữ đẳng Bí-sô ！cực đại bì lao lai chí ngã sở 。kim giả nhân thân nan đắc dĩ đắc ，Phật Pháp nạn/nan văn dĩ văn ，lục căn nạn/nan cụ dĩ cụ ，thiện ác chi sự dĩ cụ tri chi 。ngã dĩ thành tựu Như Lai 、Ứng-Cúng 、Chánh-biến-Tri 、Minh-hạnh-Túc 、Thiện-Thệ 、Thế-gian-giải 、Vô-thượng-Sĩ 、điều ngự trượng phu 、Thiên Nhân Sư 、Phật 、Thế Tôn ，ngã thường diễn thuyết tịch tĩnh Niết-Bàn cứu cánh Bồ-đề ，thuyết vô minh duyên hạnh/hành/hàng 、hạnh/hành/hàng duyên thức 、thức duyên danh sắc 、danh sắc duyên lục nhập 、lục nhập duyên xúc 、xúc duyên thọ/thụ 、thọ/thụ duyên ái 、ái duyên thủ 、thủ duyên hữu 、hữu duyên sanh 、sanh duyên lão tử ưu bi khổ não 。nhược/nhã vô minh diệt tức hạnh/hành/hàng diệt 、hạnh/hành/hàng diệt tức thức diệt 、thức diệt tức danh sắc diệt 、danh sắc diệt tức lục nhập diệt 、lục nhập diệt tức xúc diệt 、xúc diệt tức thọ/thụ diệt 、thọ/thụ diệt tức ái diệt 、ái diệt tức thủ diệt 、thủ diệt tức hữu diệt 、hữu diệt tức sanh diệt 、sanh diệt tức lão tử diệt 、lão tử diệt tức ưu bi khổ não diệt 。nhữ đẳng Bí-sô ！thường tư tu học tự lợi lợi tha 。tự lợi lợi tha chi Pháp ：nhược/nhã Pháp bất thiện vô lợi vô lạc/nhạc cứu cánh bất thiện ，cập ư tha tứ bối sở đắc ẩm thực 、y phục 、ngọa cụ 、thang dược tự thân bất thiện chi sự ，bất ưng tác giả mạc tác ；đãn quán tự thân cập tha hữu lợi ích giả ，thường tu tu học 。」vu thời chư Bí-sô đẳng văn thử pháp dĩ ，tâm sanh hoan hỉ nghi võng giai trừ ，nội ngoại thanh tịnh 。 有異苾芻等心生疑惑而問：「世尊！有何因業，今被破和合僧！」佛為諸苾芻說過去業：「我自聚集作業今自受之，非是他受。苾芻當知！有情作業還有情受，非無情受。」而說頌曰： hữu dị Bí-sô đẳng tâm sanh nghi hoặc nhi vấn ：「Thế Tôn ！hữu hà nhân nghiệp ，kim bị phá hòa hợp tăng ！」Phật vi chư Bí-sô thuyết quá khứ nghiệp ：「ngã tự tụ tập tác nghiệp kim tự thọ chi ，phi thị tha thọ/thụ 。Bí-sô đương tri ！hữu tình tác nghiệp hoàn hữu tình thọ/thụ ，phi vô tình thọ/thụ 。」nhi thuyết tụng viết ： 「假令經百劫， 「giả lệnh Kinh bách kiếp ， 所作業不亡； sở tác nghiệp bất vong ； 因緣會遇時， nhân duyên hội ngộ thời ， 果報還自受。」 quả báo hoàn tự thọ 。」 爾時世尊告諸苾芻：「乃往過去清淨山林有一大仙，五百小仙以為眷屬，俱共修道。時有客仙來過其所，主人不與如法供給看侍。客仙心生懊惱而恨，便破和合仙眾，誘引彼諸小仙言：『我善解種種道術及五神通，我當教示，汝當隨我。』後時大仙知此事已，勸彼客仙：『莫破我眾，非是仙法。』巧說善言令生歡喜，雖得如是滅諍之語，由勸不息設方便。時世有辟支佛，有大慈悲，少欲知足上勝福田，遊行世間漸詣仙所。大仙見辟支佛端嚴殊勝，心生歡喜供養恭敬，而發願言：『以此供養佛功德，願我當來得大智慧神通之力。客仙雖成一切智，願我能破彼和合僧眾。』結會古今，往時客仙我身是也。五百仙人中有大仙主者，提婆達多身是，為此因緣。黑業有黑業報，白業有白業報、非黑非白業有非黑非白業報。諸苾芻當知！宜捨一切不善之業，修集善業，應當修學。」 nhĩ thời Thế Tôn cáo chư Bí-sô ：「nãi vãng quá khứ thanh tịnh sơn lâm hữu nhất đại tiên ，ngũ bách tiểu tiên dĩ vi quyến thuộc ，câu cọng tu đạo 。thời hữu khách tiên lai quá/qua kỳ sở ，chủ nhân bất dữ như pháp cung cấp khán thị 。khách tiên tâm sanh áo não nhi hận ，tiện phá hòa hợp tiên chúng ，dụ dẫn bỉ chư tiểu tiên ngôn ：『ngã thiện giải chủng chủng đạo thuật cập ngũ thần thông ，ngã đương giáo thị ，nhữ đương tùy ngã 。』hậu thời đại tiên tri thử sự dĩ ，khuyến bỉ khách tiên ：『mạc phá ngã chúng ，phi thị tiên Pháp 。』xảo thuyết thiện ngôn lệnh sanh hoan hỉ ，tuy đắc như thị diệt tránh chi ngữ ，do khuyến bất tức thiết phương tiện 。thời thế hữu Bích Chi Phật ，hữu đại từ bi ，thiểu dục tri túc thượng thắng phước điền ，du hạnh/hành/hàng thế gian tiệm nghệ tiên sở 。đại tiên kiến Bích Chi Phật đoan nghiêm thù thắng ，tâm sanh hoan hỉ cúng dường cung kính ，nhi phát nguyện ngôn ：『dĩ thử cúng dường Phật công đức ，nguyện ngã đương lai đắc đại trí tuệ thần thông chi lực 。khách tiên tuy thành nhất thiết trí ，nguyện ngã năng phá bỉ hòa hợp tăng chúng 。』kết/kiết hội cổ kim ，vãng thời khách tiên Ngã thân thị dã 。ngũ bách Tiên nhân trung hữu đại tiên chủ giả ，Đề bà đạt đa thân thị ，vi thử nhân duyên 。hắc nghiệp hữu hắc nghiệp báo ，bạch nghiệp hữu bạch nghiệp báo 、phi hắc phi bạch nghiệp hữu phi hắc phi bạch nghiệp báo 。chư Bí-sô đương tri ！nghi xả nhất thiết bất thiện chi nghiệp ，tu tập thiện nghiệp ，ứng đương tu học 。」 時諸苾芻復有疑故而白佛言：「世尊！彼提婆達多何故內作於外、外作於內？」世尊告曰：「是提婆達多非是今身內作於外、外作於內，過去亦復作如是惡。諸苾芻！諦聽我說。往昔有一野干其性饕餮，遊行聚落處處求食，日至染家，不覺墮於藍色盆中，染主見拽出擲地。于時野犴遂宛轉灰土，既見身體污惡不淨，便即入河沐浴而去，身毛光澤似如藍色。時眾野犴，見其毛色異於尋常，而生甚怪，眾共問言：『汝是何人？』彼即答曰：『我是帝釋天王之使，冊我作禽獸中王。』時野犴作是思惟：『身是野犴色非本類。』時眾野犴共報師子知，師子便告大師子王，師子王遂即遣使令撿虛實。其使到已，見彼藍色野犴乘大白象，諸禽獸等普皆圍遶如事獸王。其使見已還來王所，廣說如前。大師子王聞是語已，便與軍眾往彼眾所，見野犴王乘大白象眾獸圍遶，大蟲及豹大力獸等親為左右，餘小野犴遠避而住。心生懊惱便設方便，於野犴中差一野犴，令喚王母，其母問曰：『於我兒所有何伴屬？』野犴答曰：『內有師子虎象我居外院。』母曰：『汝去定殺我子。』并說頌曰： thời chư Bí-sô phục hưũ nghi cố nhi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！bỉ Đề bà đạt đa hà cố nội tác ư ngoại 、ngoại tác ư nội ？」Thế Tôn cáo viết ：「thị Đề bà đạt đa phi thị kim thân nội tác ư ngoại 、ngoại tác ư nội ，quá khứ diệc phục tác như thị ác 。chư Bí-sô ！đế thính ngã thuyết 。vãng tích hữu nhất dã can kỳ tánh thao thiết ，du hạnh/hành/hàng tụ lạc xứ xứ cầu thực/tự ，nhật chí nhiễm gia ，bất giác đọa ư lam sắc bồn trung ，nhiễm chủ kiến 拽xuất trịch địa 。vu thời dã ngạn toại uyển chuyển hôi độ ，ký kiến thân thể ô ác bất tịnh ，tiện tức nhập hà mộc dục nhi khứ ，thân mao quang trạch tự như lam sắc 。thời chúng dã ngạn ，kiến kỳ mao sắc dị ư tầm thường ，nhi sanh thậm quái ，chúng cọng vấn ngôn ：『nhữ thị hà nhân ？』bỉ tức đáp viết ：『ngã thị đế thích Thiên Vương chi sử ，sách ngã tác cầm thú trung Vương 。』thời dã ngạn tác thị tư tánh ：『thân thị dã ngạn sắc phi bổn loại 。』thời chúng dã ngạn cộng báo sư tử tri ，sư tử tiện cáo Đại Sư tử Vương ，Sư tử Vương toại tức khiển sử lệnh kiểm hư thật 。kỳ sử đáo dĩ ，kiến bỉ lam sắc dã ngạn thừa Đại bạch tượng ，chư cầm thú đẳng phổ giai vi nhiễu như sự thú Vương 。kỳ sử kiến dĩ hoàn lai Vương sở ，quảng thuyết như tiền 。Đại Sư tử Vương văn thị ngữ dĩ ，tiện dữ quân chúng vãng bỉ chúng sở ，kiến dã ngạn Vương thừa Đại bạch tượng chúng thú vi nhiễu ，đại trùng cập báo Đại lực thú đẳng thân vi tả hữu ，dư tiểu dã ngạn viễn tị nhi trụ/trú 。tâm sanh áo não tiện thiết phương tiện ，ư dã ngạn trung sái nhất dã ngạn ，lệnh hoán Vương mẫu ，kỳ mẫu vấn viết ：『ư ngã nhi sở hữu hà bạn chúc ？』dã ngạn đáp viết ：『nội hữu sư tử hổ tượng ngã cư ngoại viện 。』mẫu viết ：『nhữ khứ định sát ngã tử 。』tinh thuyết tụng viết ： 「『我在山谷中歡喜， 「『ngã tại sơn cốc trung hoan hỉ ， 隨時得飲清冷水； tùy thời đắc ẩm thanh lãnh thủy ； 子若不作野犴鳴， tử nhược/nhã bất tác dã ngạn minh ， 得居象上身安樂。』 đắc cư tượng thượng thân an lạc/nhạc 。』 「使者還來報同類曰：『彼是野犴，非是王種，我於山中親見其母。』諸伴報曰：『我可試看。』即便就彼。然野犴法爾：若一鳴時餘不鳴者身毛墮落。餘即鳴叫，其王野犴作是念曰：『我若不鳴毛便落地，若下象作聲必被他殺，我今寧可象上作聲。』即便鳴叫。其象即知此是野犴，即以鼻牽下雙脚踏殺。空中天見說伽他曰： 「sử giả hoàn lai báo đồng loại viết ：『bỉ thị dã ngạn ，phi thị Vương chủng ，ngã ư sơn trung thân kiến kỳ mẫu 。』chư bạn báo viết ：『ngã khả thí khán 。』tức tiện tựu bỉ 。nhiên dã ngạn Pháp nhĩ ：nhược/nhã nhất minh thời dư bất minh giả thân mao đọa lạc 。dư tức minh khiếu ，kỳ Vương dã ngạn tác thị niệm viết ：『ngã nhược/nhã bất minh mao tiện lạc địa ，nhược/nhã hạ tượng tác thanh tất bị tha sát ，ngã kim ninh khả tượng thượng tác thanh 。』tức tiện minh khiếu 。kỳ tượng tức tri thử thị dã ngạn ，tức dĩ Tỳ khiên hạ song cước đạp sát 。không Trung Thiên kiến thuyết già tha viết ： 「『在內翻居外， 「『tại nội phiên cư ngoại ， 合外乃居中； hợp ngoại nãi cư trung ； 斯皆不合為， tư giai bất hợp vi ， 如野犴乘象。』」 như dã ngạn thừa tượng 。』」 佛告苾芻：「汝等當知：往時內翻為外、外居於中，自滅其身野犴王者，提婆達多是也。由彼過去顛倒業故，今亦如是破和合僧，內翻為外、外乃居中。」 Phật cáo Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ：vãng thời nội phiên vi ngoại 、ngoại cư ư trung ，tự diệt kỳ thân dã ngạn Vương giả ，Đề bà đạt đa thị dã 。do bỉ quá khứ điên đảo nghiệp cố ，kim diệc như thị phá hòa hợp tăng ，nội phiên vi ngoại 、ngoại nãi cư trung 。」 時提婆達多既趁舍利弗等不得，迴還本處，生大忿怒，便打孤迦利迦等隨儻徒眾，而告彼言：「良由汝等失我徒眾。」時諸苾芻疑而問佛：「提婆達多以何緣故舍利弗等領其徒眾，應瞋不瞋；於自隨儻無辜，輒便漫打？」佛告諸苾芻：「非但今身枉作事業，亦曾過去別人衒婦枉殺他人。乃往過去有夫婦二象，居住山澤。母象婬妷與外象通，既被衒誘欲隨他去，恐其夫覺事有乖競。與其夫象入河澡浴，語夫象曰：『誰能沒水久住不出？』夫唱：『我能。』便共沒水。彼二伺其未出，遂私相奔走。其夫象入水多時，乃一度出看，其二象不見，復入沒水。如是再三便至困乏不已，遂便出水。尋婦不見，於其水中處處討捕，因此枉踏無量眾生至死。爾時空中諸天而說頌曰： thời Đề bà đạt đa ký sấn Xá-lợi-phất đẳng bất đắc ，hồi hoàn bổn xứ ，sanh Đại phẫn nộ ，tiện đả cô Ca lợi Ca đẳng tùy thảng đồ chúng ，nhi cáo bỉ ngôn ：「lương do nhữ đẳng thất ngã đồ chúng 。」thời chư Bí-sô nghi nhi vấn Phật ：「Đề bà đạt đa dĩ hà duyên cố Xá-lợi-phất đẳng lĩnh kỳ đồ chúng ，ưng sân bất sân ；ư tự tùy thảng vô cô ，triếp tiện mạn đả ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「phi đãn kim thân uổng tác sự nghiệp ，diệc tằng quá khứ biệt nhân huyễn phụ uổng sát tha nhân 。nãi vãng quá khứ hữu phu phụ nhị tượng ，cư trụ/trú sơn trạch 。mẫu tượng dâm 妷dữ ngoại tượng thông ，ký bị huyễn dụ dục tùy tha khứ ，khủng kỳ phu giác sự hữu quai cạnh 。dữ kỳ phu tượng nhập hà táo dục ，ngữ phu tượng viết ：『thùy năng một thủy cửu trụ bất xuất ？』phu xướng ：『ngã năng 。』tiện cọng một thủy 。bỉ nhị tý kỳ vị xuất ，toại tư tướng bôn tẩu 。kỳ phu tượng nhập thủy đa thời ，nãi nhất độ xuất khán ，kỳ nhị tượng bất kiến ，phục nhập một thủy 。như thị tái tam tiện chí khốn phạp bất dĩ ，toại tiện xuất thủy 。tầm phụ bất kiến ，ư kỳ thủy trung xứ xứ thảo bộ ，nhân thử uổng đạp vô lượng chúng sanh chí tử 。nhĩ thời không trung chư Thiên nhi thuyết tụng viết ： 「『象身雖復大， 「『tượng thân tuy phục Đại ， 智慧甚微淺； trí tuệ thậm vi thiển ； 好婦被他將， hảo phụ bị tha tướng ， 枉殺諸含識。』」 uổng sát chư hàm thức 。』」 佛告諸苾芻：「時夫象者，今提婆達多是。今亦如是，別人作業別人受厄。」 Phật cáo chư Bí-sô ：「thời phu tượng giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。kim diệc như thị ，biệt nhân tác nghiệp biệt nhân thọ/thụ ách 。」 時諸苾芻咸皆有疑問佛：「世尊是一切智，舍利子及目乾連，云何如是能作善巧方便，勸化導誘此五百苾芻，捨邪歸正來至佛所？」佛告諸苾芻：「其舍利子及目連等，非但今時誑得脫彼，於過去世亦曾誑誘。乃往過去世時有一丈夫，常在山居，善能弓射諸伎藝。後生一女，長養漸大。其人心念：『今我此女不應輒嫁。若有男子，弓劍業藝與我相似，方嫁與之。』於後不久有二男子來習伎藝：一者學成五種伎藝，一者唯學成一餘四不得。其人遂便將女嫁與業成之者。藝不成者，心便忿恨捨離而去，便就劫道賊邊共為伴侶。以解用刀，於要路處待彼女夫，欲相屠害。於後不久其人眷屬乘車將過，路逢商人多眾將度，便問之曰：『汝等諸人何故不過？』答言：『有賊當路。』其人報言：『我等但過無勞畏懼。』諸人告曰：『汝若不畏，請在先過，我等諸人隨後而往。』既聞此語馳車便去。諸賊徒等上樹遙望，見彼車來報賊主曰：『今有車來。』其賊逆使一人：『汝今宜迴，不須來過，我於此處大有健兒。』其人報云：『汝雖極健，我亦甚健。』于時賊主差五人來令與共戰，咸皆致死。又差三七人來，亦都殺盡。後時總來眾戰，並俱被害。唯舊同學一人得存，最後二人交戰。然女夫放箭，皆被賊人以刀揮斷竟不能害，且五百箭皆悉放盡。唯殘一箭遷延而住，其婦問曰：『何以不射？』彼便報曰：『今我與君二人之命，併在此箭。所以然者，我留此箭有所防護，今若放訖，他來害我并君亦死。』婦人見此即便起舞，運轉之間彼賊樂觀，遂忘禁禦，其夫伺之即便放箭應箭便死。臨命終時而說頌曰： thời chư Bí-sô hàm giai hữu nghi vấn Phật ：「Thế Tôn thị nhất thiết trí ，Xá-lợi-tử cập Mục-kiền-liên ，vân hà như thị năng tác thiện xảo phương tiện ，khuyến hóa đạo dụ thử ngũ bách Bí-sô ，xả tà quy chánh lai chí Phật sở ？」Phật cáo chư Bí-sô ：「kỳ Xá-lợi-tử cập Mục liên đẳng ，phi đãn kim thời cuống đắc thoát bỉ ，ư quá khứ thế diệc tằng cuống dụ 。nãi vãng quá khứ thế thời hữu nhất trượng phu ，thường tại sơn cư ，thiện năng cung xạ chư kỹ nghệ 。hậu sanh nhất nữ ，trường/trưởng dưỡng tiệm Đại 。kỳ nhân tâm niệm ：『kim ngã thử nữ bất ưng triếp giá 。nhược hữu nam tử ，cung kiếm nghiệp nghệ dữ ngã tương tự ，phương giá dữ chi 。』ư hậu bất cửu hữu nhị nam tử lai tập kỹ nghệ ：nhất giả học thành ngũ chủng kỹ nghệ ，nhất giả duy học thành nhất dư tứ bất đắc 。kỳ nhân toại tiện tướng nữ giá dữ nghiệp thành chi giả 。nghệ bất thành giả ，tâm tiện phẫn hận xả ly nhi khứ ，tiện tựu kiếp đạo tặc biên cọng vi ạn lữ 。dĩ giải dụng đao ，ư yếu lộ xứ/xử đãi bỉ nữ phu ，dục tướng đồ hại 。ư hậu bất cửu kỳ nhân quyến thuộc thừa xa tướng quá/qua ，lộ phùng thương nhân đa chúng tướng độ ，tiện vấn chi viết ：『nhữ đẳng chư nhân hà cố bất quá ？』đáp ngôn ：『hữu tặc đương lộ 。』kỳ nhân báo ngôn ：『ngã đẳng đãn quá/qua vô lao úy cụ 。』chư nhân cáo viết ：『nhữ nhược/nhã bất úy ，thỉnh tại tiên quá/qua ，ngã đẳng chư nhân tùy hậu nhi vãng 。』ký văn thử ngữ trì xa tiện khứ 。chư tặc đồ đẳng thượng thụ/thọ dao vọng ，kiến bỉ xa lai báo tặc chủ viết ：『kim hữu xa lai 。』kỳ tặc nghịch sử nhất nhân ：『nhữ kim nghi hồi ，bất tu lai quá/qua ，ngã ư thử xứ/xử Đại hữu kiện nhi 。』kỳ nhân báo vân ：『nhữ tuy cực kiện ，ngã diệc thậm kiện 。』vu thời tặc chủ sái ngũ nhân lai lệnh dữ cọng chiến ，hàm giai trí tử 。hựu sái tam thất nhân lai ，diệc đô sát tận 。hậu thời tổng lai chúng chiến ，tịnh câu bị hại 。duy cựu đồng học nhất nhân đắc tồn ，tối hậu nhị nhân giao chiến 。nhiên nữ phu phóng tiến ，giai bị tặc nhân dĩ đao huy đoạn cánh bất năng hại ，thả ngũ bách tiến giai tất phóng tận 。duy tàn nhất tiến Thiên duyên nhi trụ/trú ，kỳ phụ vấn viết ：『hà dĩ bất xạ ？』bỉ tiện báo viết ：『kim ngã dữ quân nhị nhân chi mạng ，tính tại thử tiến 。sở dĩ nhiên giả ，ngã lưu thử tiến hữu sở phòng hộ ，kim nhược/nhã phóng cật ，tha lai hại ngã tinh quân diệc tử 。』phụ nhân kiến thử tức tiện khởi vũ ，vận chuyển chi gian bỉ tặc lạc/nhạc quán ，toại vong cấm ngữ ，kỳ phu tý chi tức tiện phóng tiến ưng tiến tiện tử 。lâm mạng chung thời nhi thuyết tụng viết ： 「『此非彼車主， 「『thử phi bỉ xa chủ ， 而能殺於我； nhi năng sát ư ngã ； 由我起染心， do ngã khởi nhiễm tâm ， 觀他便失命。』」 quán tha tiện thất mạng 。』」 佛告苾芻：「汝等當知，彼車主者，豈異人乎？今舍利子是。時彼婦者，今目乾連是。其賊主者，今提婆達多是。如彼過去車主及婦俱得賊便，今舍利子及目乾連，善能得彼提婆達多之便，亦復如是。」 Phật cáo Bí-sô ：「nhữ đẳng đương tri ，bỉ xa chủ giả ，khởi dị nhân hồ ？kim Xá-lợi-tử thị 。thời bỉ phụ giả ，kim Mục-kiền-liên thị 。kỳ tặc chủ giả ，kim Đề bà đạt đa thị 。như bỉ quá khứ xa chủ cập phụ câu đắc tặc tiện ，kim Xá-lợi-tử cập Mục-kiền-liên ，thiện năng đắc bỉ Đề bà đạt đa chi tiện ，diệc phục như thị 。」 爾時世尊在王舍城王子侍縛迦菴沒羅園。時未生怨王曾於五月十五日夜將安居，時明月澄天光景花麗，與諸臣佐后妃婬女在高樓上，告諸人曰：「今既夜月清閑圓明可愛，我及卿等欲何所作？宜各述懷啟請其事。」時有婬女應聲報曰：「大王！人生行樂不可虛度，今此良宵可以遊戲，恣情受五欲樂是王之事。」復有一女言：「大王！我今意欲此王舍城一切道俗，共為歡會同受欲樂是王之事。」時王太子鄔陀夷白言：「大王！今此明夜，大王親領四兵罰不臣國，邊荒靜謐戰勝旋歸是王之事。」復有大臣是外道徒黨，白言：「大王！此明月夜觸目清閑，當十五日將安居時，可於尊者脯剌拏等六大明師人所遵承為物稱首，各有五百人無衣徒侶，常共隨逐。現在王舍城將欲安居堪消物利，我等宜應就彼足下奉事供養，此是王事。」復有王子侍縛迦，於眾中坐，王告之曰：「汝侍縛迦！何故默然一無所說？」侍縛迦白言：「大王！屬此芳辰，朗月澄淨人皆共愛，將安居時。然佛世尊具大威德，有聖弟子慈悲普覆，為世導師最上福田，在我園中為安居事，宜親供養是王業也。」時未生怨王聞斯說已，即整威嚴乘大香象，并將五百宮人乘五百象，各持明炬與諸眷屬詣菴沒羅園。 nhĩ thời Thế Tôn tại Vương-Xá thành Vương tử thị phược ca am một la viên 。thời vị sanh oán Vương tằng ư ngũ nguyệt thập ngũ nhật dạ tướng an cư ，thời minh nguyệt trừng thiên quang cảnh hoa lệ ，dữ chư Thần tá hậu phi dâm nữ tại cao lâu thượng ，cáo chư nhân viết ：「kim ký dạ nguyệt thanh nhàn Viên Minh khả ái ，ngã cập khanh đẳng dục hà sở tác ？nghi các thuật hoài khải thỉnh kỳ sự 。」thời hữu dâm nữ ưng thanh báo viết ：「Đại Vương ！nhân sanh hạnh/hành/hàng lạc/nhạc bất khả hư độ ，kim thử lương tiêu khả dĩ du hí ，tứ Tình thọ/thụ ngũ dục lạc/nhạc thị Vương chi sự 。」phục hưũ nhất nữ ngôn ：「Đại Vương ！ngã kim ý dục thử Vương-Xá thành nhất thiết đạo tục ，cọng vi hoan hội đồng thọ dục lạc/nhạc thị Vương chi sự 。」thời Vương Thái-Tử ổ đà di bạch ngôn ：「Đại Vương ！kim thử minh dạ ，Đại Vương thân lĩnh tứ binh phạt bất Thần quốc ，biên hoang tĩnh mật chiến thắng toàn quy thị Vương chi sự 。」phục hưũ đại thần thị ngoại đạo đồ đảng ，bạch ngôn ：「Đại Vương ！thử minh nguyệt dạ xúc mục thanh nhàn ，đương thập ngũ nhật tướng an cư thời ，khả ư Tôn-Giả Bô lạt nã đẳng lục đại minh sư nhân sở tuân thừa vi vật xưng thủ ，các hữu ngũ bách nhân vô y đồ lữ ，thường cọng tùy trục 。hiện tại Vương-Xá thành tướng dục an cư kham tiêu vật lợi ，ngã đẳng nghi ưng tựu bỉ túc hạ phụng sự cúng dường ，thử thị Vương sự 。」phục hưũ Vương tử thị phược ca ，ư chúng trung tọa ，Vương cáo chi viết ：「nhữ thị phược ca ！hà cố mặc nhiên nhất vô sở thuyết ？」thị phược ca bạch ngôn ：「Đại Vương ！chúc thử phương Thần ，lãng nguyệt trừng tịnh nhân giai cộng ái ，tướng an cư thời 。nhiên Phật Thế tôn cụ đại uy đức ，hữu thánh đệ tử từ bi phổ phước ，vi thế Đạo sư tối thượng phước điền ，tại ngã viên trung vi an cư sự ，nghi thân cúng dường thị Vương nghiệp dã 。」thời vị sanh oán Vương văn tư thuyết dĩ ，tức chỉnh uy nghiêm thừa Đại hương tượng ，tinh tướng ngũ bách cung nhân thừa ngũ bách tượng ，các trì minh cự dữ chư quyến chúc nghệ am một la viên 。 王於中路心驚毛竪，便作是念：「此是侍縛迦將非與邊賊相知來誘引我害我命不？」即問侍縛迦曰：「汝佛世尊與幾多人坐園中住？」報曰：「與千二百五十苾芻。」王又問曰：「若非汝有異心，既有許多人眾，吾何不聞謦咳之聲？」侍縛迦答曰：「彼佛世尊，三業寂靜心常在定，弟子亦爾，以是義故無喧雜聲。」王聞此語心便決定，更無疑難。便至佛所下象馬已，見佛世尊與諸大眾諸根寂定湛然如海，遂便五體投地頂禮佛足合掌而白佛言：「世尊大慈三業寂靜，唯願善誘導訓我兒，得令似佛常無喧亂。」 Vương ư trung lộ tâm kinh mao thọ ，tiện tác thị niệm ：「thử thị thị phược ca tướng phi dữ biên tặc tướng tri lai dụ dẫn ngã hại ngã mạng bất ？」tức vấn thị phược ca viết ：「nhữ Phật Thế tôn dữ ki đa nhân tọa viên trung trụ/trú ？」báo viết ：「dữ thiên nhị bách ngũ thập Bí-sô 。」Vương hựu vấn viết ：「nhược/nhã phi nhữ hữu dị tâm ，ký hữu hứa đa nhân chúng ，ngô hà bất văn khánh khái chi thanh ？」thị phược ca đáp viết ：「bỉ Phật Thế tôn ，tam nghiệp tịch tĩnh tâm thường tại định ，đệ-tử diệc nhĩ ，dĩ thị nghĩa cố vô huyên tạp thanh 。」Vương văn thử ngữ tâm tiện quyết định ，cánh vô nghi nạn/nan 。tiện chí Phật sở hạ tượng mã dĩ ，kiến Phật Thế tôn dữ chư Đại chúng chư căn tịch định trạm nhiên như hải ，toại tiện ngũ thể đầu địa đảnh lễ Phật túc hợp chưởng nhi bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn đại từ tam nghiệp tịch tĩnh ，duy nguyện thiện dụ đạo huấn ngã nhi ，đắc lệnh tự Phật thường vô huyên loạn 。」 爾時如來以慈善心慰喻王曰：「善哉大王！宜時就座，諸有疑難，恣其所問。」既坐定已白佛言：「世尊！於世間中有種種業行，有結花鬘者、有竹作者、或有屠膾、或作販賣、調伏象馬、或言話、或為弓射、或作乞求、戰鬪勇力事王、剃頭染浣縫衣，如是類各以自業求覓資財，隨情修福著五欲樂。世尊！頗有如是眾生之類，於現世中得沙門果不？」時佛却問王曰：「大王！於如是義，曾問餘人以不？」王白佛言：「世尊！於如是義，我以曾問外道晡剌拏等訖。彼諸師答曰：『於我經中說如是法：無善惡業，無善惡報；無施與祀，無施祀業；無父母，無父母恩；無有此世他世，無有修道得聖果者，無有聖人無羅漢果者，四大散已無所依止。若有人言：「今世後世業因業果真實有」者，皆是妄言，智慧所說、愚人所談，二俱皆空。』」時未生怨王復白佛言：「世尊！我聞六師種種實義，彼皆妄答。如人問菴沒羅果，便將梨菓而報答之；若問梨時，便將菴沒羅答。邪見六師晡剌拏等，正問耶答。是外道等雖作如是種種耶說種種耶答，皆不入我意，亦不隨喜，捨離而去。更問諸餘六師外道末羯利、俱賒離子等：『於今在世，一切眾生作種種業，作種種行種種技藝，侍養父母供養三寶供給悲田，於如是等眾生類中，依因此業類有得道及聖果不？』彼即答曰：『於我經中作如是說：無因無果無善無惡，無有煩惱無有斷者，無有涅槃無有得者，三世之中所有因果皆悉空無，一切皆是自然。智者自然智，愚者自然愚。無有修者，亦無有得者，亦無自利，亦無利他，一切眾生無因生無因滅。』如是師等皆作如是妄說，非善說非理說。我作東問他在西答。我雖聞如是種種邪說，不入我意，亦不隨喜，亦不領受，辭捨而退。更復詣彼散逝移所，亦作如是種種問疑如前：『眾生種種行業種種技藝行生死業，於此業中，頗有眾生，因如是業，能盡煩惱證聖果不？』彼即答曰：『大王當知！我所說者常教眾生，自行殺生、教他殺害，自斫斫他、自炙炙他，自行偷盜、教他偷盜，自行婬欲、教他婬欲，自作妄語、教他妄語，自行飲酒、教他飲酒，自行劫盜、教他劫盜，破家、破國，所逢眾生地行空中悉皆殺害，若殺無量無邊眾生，若能恒河此岸殺無邊眾生，作無邊惡。恒河彼岸，供養無量無邊眾生，作無量無邊功德，此二眾行，並無因無果、無得無失、無增無減。』世尊！我問正義，他作如是種種妄說，我作東問他乃西答，我聞此已亦不歡喜，亦不隨喜，便捨而去。復往餘處阿市多雖捨甘拔羅所，我如前正問，他亦如前耶答，作如是說：『都有七物，是七種物體是自然，亦非他作。非是化生，不從化有。非聚非散，常是自然。何等為七？地、水、火、風、苦、樂、命。是七種物，無人能造亦不相妨，於善於惡及苦、樂、不苦不樂，此之七事作與不作，俱無記驗亦無報，無有死者亦無殺者，萬四千種樂更有六萬，三業二業一業半業等惡，若能具造如是種種諸惡，即得解脫生死苦難。』」 nhĩ thời Như Lai dĩ từ thiện tâm úy dụ Vương viết ：「Thiện tai Đại Vương ！nghi thời tựu tọa ，chư hữu nghi nạn/nan ，tứ kỳ sở vấn 。」ký tọa định dĩ bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ư thế gian trung hữu chủng chủng nghiệp hạnh/hành/hàng ，hữu kết hoa man giả 、hữu trúc tác giả 、hoặc hữu đồ quái 、hoặc tác phiến mại 、điều phục tượng mã 、hoặc ngôn thoại 、hoặc vi cung xạ 、hoặc tác khất cầu 、chiến đấu dũng lực sự vương 、thế đầu nhiễm hoán phùng y ，như thị loại các dĩ tự nghiệp cầu mịch tư tài ，tùy tình tu phước trước/trứ ngũ dục lạc/nhạc 。Thế Tôn ！pha hữu như thị chúng sanh chi loại ，ư hiện thế trung đắc sa môn quả bất ？」thời Phật khước vấn Vương viết ：「Đại Vương ！ư như thị nghĩa ，tằng vấn dư nhân dĩ bất ？」Vương bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ư như thị nghĩa ，ngã dĩ tằng vấn ngoại đạo bô lạt nã đẳng cật 。bỉ chư sư đáp viết ：『ư ngã Kinh trung thuyết như thị pháp ：vô thiện ác nghiệp ，vô thiện ác báo ；vô thí dữ tự ，vô thí tự nghiệp ；vô phụ mẫu ，vô phụ mẫu ân ；vô hữu thử thế tha thế ，vô hữu tu đạo đắc Thánh quả giả ，vô hữu Thánh nhân vô La-hán quả giả ，tứ đại tán dĩ vô sở y chỉ 。nhược hữu nhân ngôn ：「kim thế hậu thế nghiệp nhân nghiệp quả chân thật hữu 」giả ，giai thị vọng ngôn ，trí tuệ sở thuyết 、ngu nhân sở đàm ，nhị câu giai không 。』」thời vị sanh oán Vương phục bạch Phật ngôn ：「Thế Tôn ！ngã văn lục sư chủng chủng thật nghĩa ，bỉ giai vọng đáp 。như nhân vấn am một la quả ，tiện tướng lê quả nhi báo đáp chi ；nhược/nhã vấn lê thời ，tiện tướng am một la đáp 。tà kiến lục sư bô lạt nã đẳng ，chánh vấn da đáp 。thị ngoại đạo đẳng tuy tác như thị chủng chủng da thuyết chủng chủng da đáp ，giai bất nhập ngã ý ，diệc bất tùy hỉ ，xả ly nhi khứ 。cánh vấn chư dư lục sư ngoại đạo mạt yết lợi 、câu xa ly tử đẳng ：『ư kim tại thế ，nhất thiết chúng sanh tác chủng chủng nghiệp ，tác chủng chủng hạnh/hành/hàng chủng chủng kỹ nghệ ，thị dưỡng phụ mẫu cúng dường Tam Bảo cung cấp bi điền ，ư như thị đẳng chúng sanh loại trung ，y nhân thử nghiệp loại hữu đắc đạo cập Thánh quả bất ？』bỉ tức đáp viết ：『ư ngã Kinh trung tác như thị thuyết ：vô nhân vô quả vô thiện vô ác ，vô hữu phiền não vô hữu đoạn giả ，vô hữu Niết-Bàn vô hữu đắc giả ，tam thế chi trung sở hữu nhân quả giai tất không vô ，nhất thiết giai thị tự nhiên 。trí giả tự nhiên trí ，ngu giả tự nhiên ngu 。vô hữu tu giả ，diệc vô hữu đắc giả ，diệc vô tự lợi ，diệc vô lợi tha ，nhất thiết chúng sanh vô nhân sanh vô nhân diệt 。』như thị sư đẳng giai tác như thị vọng thuyết ，phi thiện thuyết phi lý thuyết 。ngã tác Đông vấn tha tại Tây đáp 。ngã tuy Văn như thị chủng chủng tà thuyết ，bất nhập ngã ý ，diệc bất tùy hỉ ，diệc bất lĩnh thọ ，từ xả nhi thoái 。cánh phục nghệ bỉ tán thệ di sở ，diệc tác như thị chủng chủng vấn nghi như tiền ：『chúng sanh chủng chủng hạnh/hành/hàng nghiệp chủng chủng kỹ nghệ hạnh/hành/hàng sanh tử nghiệp ，ư thử nghiệp trung ，pha hữu chúng sanh ，nhân như thị nghiệp ，năng tận phiền não chứng Thánh quả bất ？』bỉ tức đáp viết ：『Đại Vương đương tri ！ngã sở thuyết giả thường giáo chúng sanh ，tự hạnh/hành/hàng sát sanh 、giáo tha sát hại ，tự chước chước tha 、tự chích chích tha ，tự hạnh/hành/hàng thâu đạo 、giáo tha thâu đạo ，tự hạnh/hành/hàng dâm dục 、giáo tha dâm dục ，tự tác vọng ngữ 、giáo tha vọng ngữ ，tự hạnh/hành/hàng ẩm tửu 、giáo tha ẩm tửu ，tự hạnh/hành/hàng kiếp đạo 、giáo tha kiếp đạo ，phá gia 、phá quốc ，sở phùng chúng sanh địa hạnh/hành/hàng không trung tất giai sát hại ，nhược/nhã sát vô lượng vô biên chúng sanh ，nhược/nhã năng hằng hà thử ngạn sát vô biên chúng sanh ，tác vô biên ác 。hằng hà bỉ ngạn ，cúng dường vô lượng vô biên chúng sanh ，tác vô lượng vô biên công đức ，thử nhị chúng hạnh/hành/hàng ，tịnh vô nhân vô quả 、vô đắc vô thất 、vô tăng vô giảm 。』Thế Tôn ！ngã vấn chánh nghĩa ，tha tác như thị chủng chủng vọng thuyết ，ngã tác Đông vấn tha nãi Tây đáp ，ngã văn thử dĩ diệc bất hoan hỉ ，diệc bất tùy hỉ ，tiện xả nhi khứ 。phục vãng dư xứ a thị đa tuy xả cam bạt La sở ，ngã như tiền chánh vấn ，tha diệc như tiền da đáp ，tác như thị thuyết ：『đô hữu thất vật ，thị thất chủng vật thể thị tự nhiên ，diệc phi tha tác 。phi thị hóa sanh ，bất tùng hóa hữu 。phi tụ phi tán ，thường thị tự nhiên 。hà đẳng vi thất ？địa 、thủy 、hỏa 、phong 、khổ 、lạc/nhạc 、mạng 。thị thất chủng vật ，vô nhân năng tạo diệc bất tướng phương ，ư thiện ư ác cập khổ 、lạc/nhạc 、bất khổ bất lạc/nhạc ，thử chi thất sự tác dữ bất tác ，câu vô kí nghiệm diệc vô báo ，vô hữu tử giả diệc vô sát giả ，vạn tứ thiên chủng lạc/nhạc cánh hữu lục vạn ，tam nghiệp nhị nghiệp nhất nghiệp bán nghiệp đẳng ác ，nhược/nhã năng cụ tạo như thị chủng chủng chư ác ，tức đắc giải thoát sanh tử khổ nạn/nan 。』」 根本說一切有部毘奈耶破僧事卷第二十 Căn Bổn Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ Tỳ nại da phá tăng sự quyển đệ nhị thập * * * * * * ============================================================ TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION http://www.vnbaolut.com/daitangvietnam Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm Mon Oct 22 08:42:54 2018 ============================================================