<經 id="n482">KINH TRÌ THẾ</經>



Hán dịch: Đời Hậu Tần, Tam tạng Pháp sư Cưu-ma-la-thập,
người nước Quy Tư.
<卷 id="117512359">Quyển 1</卷>
<詞 id="117512360">Phẩm 1: TỨ LỢI</詞>
Tôi nghe như vầy:
Một
thời, Đức Phật ở tại vườn trúc Ca-lan-đà
thuộc thành Vương xá cùng với đông đủ chúng đại
Tỳ-kheo. Bấy giờ, Đức Thế Tôn được vô số
trăm ngàn vạn chúng cung kính vây quanh nghe thuyết
pháp. Trong chúng hội ấy có một Đại Bồ-tát tên
Trì Thế, vì các Đại Bồ-tát với vô lượng công
đức trang nghiêm mà phát tâm muốn biết rõ về tất
cả pháp Ba-la-mật, muốn biết rõ việc phát khởi vô
lượng nguyện, đầy đủ vô lượng trang nghiêm, muốn
thông suốt về tướng quyết định của vô lượng
các pháp, muốn phát khởi vô lượng nguyện trang
nghiêm nơi chỗ hành của tâm sâu xa thanh tịnh, muốn
biết rõ về bố thí được tròn đầy thanh tịnh, muốn
biết rõ về trì giới thanh
tịnh rốt ráo, muốn biết rõ
về tâm nhẫn nhục nhu hòa tròn đủ, muốn biết rõ
về tinh tấn thanh tịnh, muốn biết rõ về thiền định
thanh tịnh, muốn thông suốt về Trí tuệ ba-la-mật, vì
vô lượng công đức như vậy nên rời khỏi tòa
ngồi đứng dậy, bày áo vai phải, chắp tay hướng về Phật, bạch:
–Kính bạch Thế Tôn! Con xin phép được thưa hỏi Thế Tôn,
vì muốn tạo lợi ích, an vui cho tất cả chúng sinh và
các Đại Bồ-tát không đoạn mất giống Phật, chốn
hành hóa đầy đủ uy nghi, không vướng mắc vào
việc trì giới, thọ giới và hành dụng đại pháp
tròn đủ thanh tịnh, khéo biết nắm giữ vô lượng
hành xứ nơi đạo pháp, vì các Bồ-tát này nên nay
con xin thưa hỏi Đức Thế Tôn. Kính bạch Thế Tôn!
Thế nào là Đại Bồ-tát khéo biết về thật tướng
của các pháp, cũng khéo phân biệt về tướng của
các pháp, cũng có thể chứng đắc niệm lực, cũng
phân biệt rõ về chương cú nơi tất cả các pháp?
Thế nào là Đại Bồ-tát khi chuyển thân luôn thành
tựu chánh niệm, cho đến khi đạt được đạo quả
Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác?
Khi
ấy, Đức Thế Tôn bảo Bồ-tát Trì Thế:
–Lành thay! Lành thay! Này Bồ-tát Trì Thế! Ông đã có thể
vì các Đại Bồ-tát nên thưa hỏi Như Lai những việc
như vậy. Tức biết, ông vì thương xót thế gian nên
làm nhiều việc an ổn cho chúng sinh, tạo lợi ích an
vui cho chư Thiên và người đời, cũng làm ánh sáng
lớn cho các Bồ-tát nơi đời này và đời sau.
Công đức của ông là không thể hạn lượng, nên
mới có thể thưa hỏi Như Lai những việc như thế.
Ông chắc chắn muốn dứt trừ những sự nghi ngờ
cho hết thảy chúng sinh, thương giúp tất cả chúng
sinh nên làm ánh sáng lớn, muốn chỉ dạy những
điều lợi ích, có ý nghóa cho tất cả chúng sinh,
muốn cho chúng sinh có thể vượt qua con đường hiểm,
muốn làm người cứu hộ, làm hải đảo, làm nhà
cửa, làm chỗ nương tựa cho chúng sinh. Muốn cứu
chúng sinh ra khỏi ba đường ác, muốn đặt yên chúng
sinh nơi đạo vô thượng, muốn giải thoát chúng sinh
ra khỏi sinh lão bệnh tử, ưu bi khổ não, muốn ban cho
chúng sinh niềm vui Niết-bàn vô thượng. Ông muốn
giữ gìn chánh pháp nơi đời sau, muốn độ chúng
sinh nơi đời ác trược đầy những sợ hãi sau
này. Này Bồ-tát Trì Thế! Ông nay hãy lắng nghe và
suy nghó kỹ, ta sẽ giải thích rõ việc này cho ông.
–Xin vâng, kính bạch Thế Tôn!
Phật bảo:
–Này Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát vì thấy rõ bốn
việc lợi ích nên siêng tu tập về thật tướng của
các pháp, cũng phân biệt rõ về văn nghóa của các
pháp. Bốn pháp đó là:
1.Phải đạt được niệm tròn đủ.
2.Phải đạt được niệm không gián đoạn.
3.Phải dùng tuệ an ổn để tự tăng trưởng.
4.Niệm thường tại tâm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát thấy rõ bốn
việc lợi ích nên siêng
năng tu
tập thật tướng của các pháp,
cũng phân biệt rõ về văn nghóa của các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn
việc lợi ích nên siêng tu tập thật tướng của các
pháp, cũng phân biệt rõ chương cú của các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Phải khéo nhận biết nghóa quyết định của các pháp.
2.Phải khéo nhận biết nghóa của các pháp.
3.Phải khéo nhận biết vô số nhân duyên của các pháp.
4.Phải khéo nhập vào pháp môn như thật của các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn
việc lợi ích nên siêng năng tu tập thật tướng
của các pháp, cũng khéo phân biệt chương cú của
các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Phải khéo biết tướng của vô lượng pháp.
2.Phải khéo biết tu tập vô lượng pháp quyết định.
3.Phải nên hành vô lượng công đức để tự tăng trưởng.
4.Phải thấy biết tướng sinh diệt của các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn
việc lợi ích nên siêng tu tập thật tướng của các
pháp, cũng phân biệt rõ chương cú của các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Cần phải gần gũi Bậc Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác.
2.Phải mau chóng đầy đủ các pháp trợ Bồ-đề.
3.Phải biết rõ các pháp phương tiện mà không theo
lời nói của người khác.
4.Phải biết rõ tất cả trí tuệ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn
pháp lợi ích nên siêng năng tu tập thật tướng
của các pháp, cũng khéo phân biệt rõ chương cú
của các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Bồ-tát vì tạo lợi ích cho tất cả chúng sinh nên
tâm không keo kiệt.
2.Thường hành giới thanh tịnh, vì an trú nơi Tỳ-lê-da ba-la-mật.
3.Phát khởi hạnh tinh
tấn dũng mãnh không ngừng.
4.Vì chánh tư duy nên khéo hành Trí tuệ ba-la-mật.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
nên siêng năng tu tập thật tướng của các pháp,
cũng phân biệt rõ chương cú của các pháp. bốn pháp đó là:
1.Thành tựu đầy đủ tâm sâu xa và nguyện thanh tịnh.
2.Thành tựu đầy đủ công đức của đối tượng
hành hóa thanh tịnh.
3.An trụ nơi công đức nhu hòa, nhẫn nhục.
4.Phân biệt được ánh
sáng nơi thật tướng của các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
nên siêng tu tập thật tướng của các pháp, cũng
khéo phân biệt rõ chương cú các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Vì dốc sức muốn cầu đạt Nhất thiết trí.
2.Khéo biết phân biệt rõ các Tam-muội của thiền định
giải thoát để phát sinh sự mong muốn lớn.
3.Vì muốn được tâm đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại
Xả nên tạo phương tiện hành hạnh thanh tịnh.
4.Khéo tu tập nghóa quyết định.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
nên siêng tu tập thật tướng của các pháp, cũng
khéo phân biệt rõ chương cú của các pháp. Bốn pháp đó là:
1.Đầy đủ tuệ hạnh.
2.Cũng cầu đạt nơi chốn của trí hạnh thanh tịnh.
3.Ưa thích trí vô ngại.
4.Thường không xa lìa nguyện của Nhất thiết trí.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát có bốn pháp
nên siêng tu tập thật tướng của các pháp, cũng
khéo phân biệt rõ chương cú của các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát thấy rõ bốn
việc lợi ích nên hay cầu niệm lực. Bốn việc đó là:
1.Tu tập đầy đủ niệm căn.
2.Hành tập tuệ an ổn.
3.Thường đầy đủ niệm không gián đoạn.
4.Nên tu tập
đầy đủ bốn Niệm xứ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn thứ
lợi ích nên có thể cầu đạt niệm lực. Bốn pháp đó là:
1.Hành đầy đủ các pháp trợ Bồ-đề,
nên niệm luôn ở nơi tâm.
2.Nhờ niệm căn bén nhạy nên khéo biết sự tu tập ở đời trước.
3.Vì trí tuệ thanh tịnh tròn đủ nên mau được niệm không gián đoạn.
4.Gieo trồng nhân duyên về Nhất thiết trí.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại thấy rõ bốn
việc lợi ích nên hay cầu niệm lực. Bốn việc đó là:
1.Tu tập đầy đủ phương tiện tư duy.
2.Tu tập trí tuệ như thật.
3.Siêng phát khởi tinh tấn để được pháp của chư Phật.
4.Không quên nhớ nghó để chứng đắc niệm lực không gián đoạn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp gọi
là đạt được niệm lực. Bốn pháp đó là:
1.Niệm tuệ an ổn do thường siêng năng tinh tấn không ngừng nghỉ.
2.Thường nhất tâm vì chứng đắc thật tướng của các pháp.
3.Thường không buông lung do chánh niệm các pháp.
4.Thường hộ trì các căn nhờ chánh tư duy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp gọi
là chứng đắc niệm lực. Bốn pháp đó là:
1.An trụ nơi sự trì giới thanh tịnh.
2.Thành tựu hành xứ oai nghi thanh tịnh.
3.Trừ bỏ năm thứ ngăn che nơi tâm.
4.Không bị pháp thế gian làm
nhiễm ô, xa lìa nghiệp chướng, phiền não chướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp gọi
là chứng đắc niệm lực. Bốn pháp đó là:
1.Dùng tâm không tán loạn cầu pháp thiện.
2.Siêng năng tu tập tướng nhất tâm.
3.Khéo nhận biết các pháp môn chánh nhập.
4.Xa lìa gia đình, không thích sự náo nhiệt.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp gọi
là chứng đắc niệm lực. Đó là:
1.Gần gũi tri thức thiện.
2.Thường tu tập pháp sâu xa.
3.Thường thích đến chỗ chư Phật và Bồ-tát.
4.Thường thích thỉnh vấn pháp tu tập trí tuệ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát thấy rõ bốn
pháp
nên gọi là chứng đắc niệm lực.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thấy rõ bốn việc
lợi ích nên có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt
chương cú. Đó là:
1.Khéo biết rõ thật tướng của tất cả pháp.
2.Phân biệt nhân của tất cả pháp.
3.Biết nghóa quyết định của các pháp.
4.Khéo biết ngôn ngữ, chương cú của tất cả pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại thấy bốn pháp
lợi ích nên có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt
văn nghóa. Đó là:
1.Khéo biết rõ thứ lớp tùy nghi của các pháp.
2.Khéo biết rõ phương tiện nhân duyên của tất cả pháp.
3.Tu tập đầy đủ phương tiện của tất cả pháp.
4.Phân biệt, biết rõ kinh liễu nghóa, kinh chưa liễu nghóa.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại thấy bốn pháp
lợi ích nên có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt
văn nghóa. Đó là:
1.Khéo học hỏi trí tuệ là đạo, là phi đạo.
2.Nên đạt được lực thuyết giảng về nghóa của tất cả pháp.
3.Mau chứng được hành xứ của trí tuệ thanh tịnh.
4.Tu tập Trí tuệ ba-la-mật tròn đủ.
Trì
Thế! Đó là Đại Bồ-tát thấy rõ bốn pháp lợi
ích nên có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt văn nghóa.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp nên
có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt văn nghóa. Đó là:
1.Khéo biết tu tập tướng tập của các pháp.
2.Khéo biết tướng nhân của các pháp.

3.Khéo biết tướng duyên của các pháp.
4.Có thể nhập nơi phương tiện của nhân duyên.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp nên
có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt văn nghóa. Đó là:
1.Biết rõ về Khổ của các pháp.
2.Biết rõ về Tập của các pháp.
3.Biết rõ về Diệt của các pháp.
4.Biết rõ về Đạo của các pháp..
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp nên
có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt văn nghóa. Đó là:
1.Khéo biết các pháp hợp tan.
2.Tạo phương tiện để đạt được lực của nhân trước.
3.Khéo biết chỗ thích nghi của các pháp.
4.Khéo biết phân biệt về văn tự, chương cú.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp nên
có thể tu tập tất cả tuệ phân biệt văn nghóa. Bốn pháp đó là:
1.Biết rõ về kinh không liễu nghóa.
2.Ở trong kinh liễu nghóa, không theo ngôn thuyết của kẻ khác.
3.Biết rõ tướng ấn của tất cả pháp.
4.Cũng khéo an trụ trong trí vô tướng của tất cả pháp.

Trì Thế! Đó là Đại
Bồ-tát có bốn pháp nên hay tu tập tất cả tuệ
phân biệt văn nghóa.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát có bốn pháp chuyển
thân thường được niệm không gián đoạn, cho đến
được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Đó là:
1.Hiểu rõ về pháp thiện, bất thiện.
2.Thành tựu an tuệ của niệm đệ nhất.
3.Có thể xa lìa năm thứ ngăn che nơi tâm.
4.Tâm luôn nhớ nghó đến đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
chuyển thân thường được niệm không gián đoạn,
cho đến được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Đó là:
1.Khéo tu tập bốn Niệm xứ.
2.Khéo tu tập tuệ học phân biệt.
3.Đối với các thiền định thì trí tuệ là đứng đầu.
4.Được thông tỏ ở trong trí tuệ quyết định.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
chuyển thân thường được niệm không gián đoạn,
cho đến được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Đó là:
1.Đạt được các môn Đà-la-ni.
2.Cũng tu tập trí vô sinh.
3.Nhập vào tận trí.
4.Cũng quán sát diệt trí.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có bốn pháp
chuyển thân thường được niệm không gián đoạn,
cho đến được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Đó là:
1.Chấm dứt mọi tham ái, giận dữ.
2.Không tham đắm tất cả pháp hữu vi, vô vi.
3.Tâm thông suốt trí tuệ vô vi.
4.Đạt đến nơi chốn hành hóa của Như Lai.
Trì
Thế! Đó là Đại Bồ-tát có bốn pháp chuyển thân
thường được niệm không gián đoạn, cho đến đạt
được tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát có năm sức của tịnh
trí, có thể đạt đầy đủ các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí nơi thâm tâm.
2.Sức của tịnh trí nơi nguyện.
3.Sức của tịnh trí nơi căn lành.
4.Sức của tịnh trí nơi hồi hướng.
5.Sức của tịnh trí nơi nghiệp chướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí, có thể đạt đầy đủ các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí nơi hành xứ oai nghi.
2.Sức của tịnh trí nơi niệm cụ túc.
3.Sức của tịnh trí nơi phương tiện.
4.Sức của tịnh trí nơi duyên chúng sinh.
5.Sức của tịnh trí nơi duyên tướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí có thể đạt đầy đủ được các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí nơi tâm xả.
2.Sức của tịnh trí tạo lợi ích cho chúng sinh.
3.Sức của tịnh trí sinh đại Từ.
4.Sức của tịnh trí sinh đại Bi.
5.Sức của tịnh trí sinh đại Hỷ, đại Xả.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí có thể đạt đầy đủ được các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí trì giới.
2.Sức của tịnh trí không chấp trước trì giới.
3.Sức của tịnh trí nhẫn nhục
4.Sức của tịnh trí không chấp trước nhẫn nhục.
5.Sức của tịnh trí đa văn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí có thể đạt đầy đủ được các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí tinh tấn sâu xa.
2.Sức của tịnh trí thọ nhận tinh tấn.
3.Sức của tịnh trí thiền định.
4.Sức của tịnh trí nơi phương tiện thiền định.
5.Sức của tịnh trí nơi phương tiện Chỉ Quán.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí có thể đạt đầy đủ được các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí nơi tuệ.
2.Sức của tịnh trí nơi phương tiện quyết định về đa văn.
3.Sức của tịnh trí thế gian, xuất thế gian.
4.Sức của tịnh trí nơi phương tiện tuệ.
5.Sức của tịnh trí hữu vi, vô vi.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại có năm sức của
tịnh trí có thể đầy đủ được các công đức như trên. Đó là:
1.Sức của tịnh trí nơi phương tiện quán.
2.Sức của tịnh trí nơi minh giải thoát.
3.Sức của tịnh trí nơi tướng vô sinh.
4.Sức của tịnh trí nơi nhất tướng, vô tướng.
5.Sức của tịnh trí nơi Đệ nhất nghóa, thế đế nghóa.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Do Đại Bồ-tát có năm sức của
tịnh trí này nên mau đạt được đầy đủ tất cả
công đức như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Do được lợi ích như vậy nên Đại
Bồ-tát đối với sức của tịnh trí này luôn siêng năng tu tập.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thành tựu ba pháp,
nên ở trong sức của tịnh trí có thể siêng năng tu
tập. Ba pháp đó là:
1.Dục.
2.Tinh tấn.
3.Không phóng dật.
Đại
Bồ-tát thành tựu ba pháp này, nên có thể siêng
năng tu tập, có thể đạt đầy đủ tất cả công
đức ở trong sức của tịnh trí. Vì sao?
Này
Bồ-tát Trì Thế! Dục, Tinh tấn, Không phóng dật đều
là chỗ căn bản của tất cả pháp. Đại Bồ-tát
được sức của tịnh trí ấy thì có thể mau chóng
được Nhất thiết trí, cũng gọi là bậc tinh tấn
không thoái chuyển, cũng gọi là bậc không thoái
chuyển nơi pháp, cũng nhờ đấy nên công đức mau
được tăng trưởng, cũng ở trong tất cả pháp
nhanh chóng có được sức của tịnh trí.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu người nào ở trong tất cả
pháp như vậy mà được sức của tịnh trí thì người
đó là ruộng phước của thế gian. Người ấy có
thể kế tiếp ta nhận lãnh sự cúng dường. Người
ấy có thể đạt đến hành xứ của Như Lai. Người
ấy có thể thấy pháp của Như Lai. Người ấy không
lâu có thể chứng được trí tuệ của Như Lai.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Xưa kia trong vô lượng a-tăng-kỳ
kiếp, khi ta hành đạo Bồ-tát, Phật Nhiên Đăng thọ
ký cho ta: “Ông trải qua a-tăng-kỳ kiếp sẽ được
làm Phật.”
Ngay
khi ấy Ta mới biết sức của tịnh trí như vậy hiện bày khắp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu người nào ở trong tất cả
pháp có thể thành tựu sức của tịnh trí như vậy,
người ấy cũng sẽ được đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác như hôm nay ta đã đạt được.
Người ấy cũng chuyển pháp luân như hôm nay ta đã
chuyển pháp luân. Người ấy cũng gầm vang tiếng sư
tử như ta hôm nay đã gầm vang tiếng sư tử. Người
ấy cũng được sức tự tại ở trong tất cả các
pháp như ta hôm nay.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ông đối với sức của tịnh trí
này nên siêng năng tinh tấn hành trì, không lâu sẽ
đạt được đầy đủ Nhất thiết trí.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nơi đời quá khứ vô lượng
a-tăng-kỳ kiếp về trước có Phật hiệu Trí Cao Vương
gồm đủ mười tôn hiệu: Như Lai, Ứng Cúng, Chánh
Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô
Thượng Só, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Như Lai Trí Cao Vương này có vô
lượng Thanh văn Tăng, cũng có vô lượng Bồ-tát
Tăng, là chỗ đạt đến của nhân duyên nơi bản
nguyện của Phật. Quốc độ của
Ngài không có ba đường ác. Các chúng sinh ở quốc
độ đó không biết có sự khổ, tất cả đều được
an vui, sung sướng trọn vẹn. Người lìa dục rất
nhiều, có thể dứt trừ năm thứ ngăn che. Các
chúng sinh này thành tựu được sự an vui thanh tịnh
như vậy, như sự an lạc của người vào Đệ tứ
thiền. Phật Trí Cao Vương này thọ sáu trăm vạn ức
na-do-tha kiếp. Này Bồ-tát Trì Thế! Trong quốc độ ấy
chỉ có Phật là vua, không còn có vua nào khác.
Chúng sinh trong quốc độ ấy đều gọi Phật là Pháp
vương. Phật Trí Cao Vương này thường thuyết giảng
kinh “Đoạn trừ nghi hoặc
nơi tất cả chúng sinh hoan hỷ nơi tâm của hết thảy
chúng sinh thuộc Bồ-tát tạng” cho các Bồ-tát.
Bấy
giờ, có năm trăm Bồ-tát nghe sức của tịnh trí nơi
các Bồ-tát ấy, nên phát khởi sức tinh tấn như
vậy, trọn đời không ngồi, trọn đời không nghó
tưởng đến y phục, trọn đời không khởi tưởng
ngã, tưởng nhân, tưởng chúng sinh, tưởng nam nữ,
trọn đời hoàn toàn không ăn nhiều, chỉ tu tập lực
của tịnh trí như vậy, siêng năng tinh tấn hành trì.
Năm trăm Bồ-tát do nhân duyên của căn lành ấy,
sau khi mạng chung đều được sinh nơi quốc độ ở
phương Đông cách đây hơn mười vạn ức cõi nước.
Sau khi sinh không bao lâu, nhờ tu tập pháp này nên
được thành tựu lợi căn, biết rõ về túc mạng.
Quốc độ đó có Phật hiệu là Vô Lượng Hoa Tích
Vương, hiện đang thuyết pháp. Các Bồ-tát ở quốc
độ đó mới mười sáu tuổi, đều ở chỗ Phật
Vô Lượng Hoa Tích Vương xuất gia, trong sáu mươi ức
năm hành phạm hạnh đồng tử, cũng tu hành tinh tấn như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Năm trăm Bồ-tát này được gặp
hai mươi ức các Đức Phật như vậy, ở chỗ các
Đức Phật đều siêng băng tinh tấn tu
tập, thành tựu an tuệ của niệm bậc nhất, sau
cùng được gặp Phật Vô Lượng Lực Cao Vương và
được thọ ký, qua một vạn kiếp sẽ thành tựu đạo
quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Năm trăm vị
này, trong một vạn kiếp được gặp hai vạn ức
Phật, đạt đầy đủ Phật đạo, ngay nơi một kiếp,
lần lượt được thành tựu đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác.
Bồ-tát
Trì Thế nên biết! Đại Bồ-tát muốn mau chứng đắc
quả vị Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác, thì đối với lực tịnh trí này nên sinh
Dục, Tinh tấn, Không phóng dật. Vì sao? Này Bồ-tát
Trì Thế! Vì chư Phật thành tựu đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác đều do Dục, Tinh tấn, Không
phóng dật làm căn bản và còn các pháp trợ đạo
khác nữa nên có thể đầy đủ pháp Phật.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ta nhờ tinh tấn như vậy nên được
gặp hai mươi ức Đức Phật, ở trong các pháp đời
đời thành tựu niệm lực, đời đời biết được
túc mạng, tu tập pháp này không ngừng nghỉ. Ta hoàn
toàn không mất các pháp Dục,
Tinh tấn, Không phóng dật ấy. Ta luôn thành tựu các
pháp Dục, Tinh tấn, Không phóng dật.
Khi
ấy, Đức Thế Tôn dùng tâm đại Từ bi ngoảnh nhìn
bốn phương và thị hiện sức thần thông làm cho các
cõi Diêm-phù-đề trong tam thiên thế giới đều có
hóa Phật thuyết giảng kinh “Đoạn trừ nghi
hoặc nơi tất cả chúng sinh hoan
hỷ nơi tâm của hết thảy chúng sinh thuộc Bồ-tát
tạng” này cho các chúng sinh, lại dùng thần lực
làm cho đại chúng trong đại hội nơi vườn Trúc đều
thấy chư Phật hiện hữu khắp cõi Diêm-phù-đề,
mỗi một và đều đang thuyết pháp. Đại chúng trông
thấy thảy đều vui mừng, từ chỗ ngồi đứng dậy,
cùng nhau lạy Phật và thưa:
–Kính bạch Thế Tôn! Thật là hy hữu! Thần lực của chư
Phật Như Lai thật không thể nghó bàn, đã thành tựu
vô lượng pháp không thể nghó bàn.
Bấy
giờ, Đức Phật bảo đại chúng:
–Này các thiện nam! Việc này đối với Như Lai chưa đủ
lấy làm khó. Vì sao? Vì Như Lai khéo thông suốt tánh
của các pháp. Như từ một lỗ chân lông phát ra
sức thần thông, ánh sáng chiếu khắp hằng hà sa
thế giới trong mười phương, diễn nói giáo pháp.
Nơi một lỗ chân lông có cả trăm ngàn vạn ức
phần cũng chưa hiện bày hết được một phần. Như
Lai đã thành tựu công đức không thể nghó bàn như vậy.
Này
các thiện nam! Như Lai quán sâu về tâm chúng sinh để
thuyết pháp cho họ.
Này
các thiện nam! Chúng sinh đời nay ít có người đối
với pháp này ưa thích thực hành.
Này
các thiện nam! Chúng sinh đời nay ít có người đối
với pháp này thực hành một cách tinh tấn.
Này
các thiện nam! Chúng sinh đời nay ít có người đối
với pháp này thực hành không phóng dật. Vì sao? Vì
Như Lai nay đã xuất hiện nơi đời có đủ năm thứ
uế trược xấu ác, đó là: kiếp trược, kiến
trược, phiền não trược, chúng sinh trược, mạng trược.
Này
các thiện nam! Nếu có, cho đến chỉ một người có
thể tin nhận pháp thanh tịnh sâu xa này, người đó
có thể đạt đến trí tuệ Phật. Người như vậy
thật là hiếm có, huống chi là người có thể tin
và hiểu việc làm của Như Lai.
Này
các thiện nam! Ta luôn luôn nơi cõi sinh tử trang
nghiêm nguyện như vậy, hành nhẫn nhục, tinh tấn như
vậy. Vì những chúng sinh khổ não không có người
cứu hộ, không nơi nương tựa, phần nhiều bị đọa
trong đường ác, ngay khi ấy, ta thành tựu Phật đạo,
làm lợi ích cho vô lượng a-tăng-kỳ chúng sinh.
Này
các thiện nam! Nên biết ân lực của Như Lai vốn
thanh tịnh vì nguyện tinh tấn nên có thể làm cho vô
lượng a-tăng-kỳ chúng sinh tin hiểu, thọ trì pháp sâu xa như vậy.
Này
các thiện nam! Ta trong đời trước giáo hóa các
chúng sinh, các chúng sinh này có thể hiểu được pháp của ta.
Này
các thiện nam! Nay Phật dùng mười Lực, bốn Vô sở
úy, ít có thể khiến chúng sinh tin hiểu pháp sâu xa
này. Nếu chúng sinh nào trú trong pháp ấy là đều
nhờ ân lực và phương tiện của Như Lai.
Ta
ở trong cõi sinh tử luôn luôn không lìa pháp sâu
xa này. Ta cũng luôn luôn dùng tâm đại Từ, đại
Bi, đại Hỷ, đại Xả để thâu giữ chúng sinh. Ít
có Như Lai nào xuất hiện nơi đời năm trược làm
lợi ích cho chúng sinh. Vì sao? Này các thiện nam! Vì
nơi đời trước, ta luôn dùng sức đại tinh tấn,
sức đại phương tiện để giáo hóa chúng sinh tu tập
đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
các thiện nam! Ta nhớ nơi đời quá khứ, trong một
ngày xả bỏ ngàn thân để bố thí làm lợi ích cho chúng sinh.
Này
các thiện nam! Ta ở trong vô số ngàn vạn đời như
vậy, thấy chúng sinh bị đói khát, tự cắt thịt nơi
thân để nấu cho họ ăn, mà tâm Ta lúc ấy vẫn
không đau buồn, hối hận, chỉ hành đại Bi đối với
khắp tất cả muôn loài.
Các
thiện nam nên biết! Ta dùng sức đại tinh tấn, sức
đại phương tiện như vậy để giáo hóa chúng sinh
tích tập đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh
giác này. Vì thế, này các thiện nam! Nên phát khởi
Dục, Tinh tấn, Không phóng dật như vậy mà tu tập
quả vị Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác, như ta khi hành đạo Bồ-tát. Các vị cũng
nên giáo hóa làm lợi ích cho chúng sinh như ta.
Này
các thiện nam! Chư Phật xuất hiện trong Hiền kiếp này
không một vị nào là không khen ngợi ta thế này:
“Phật Thích-ca Mâu-ni thực hành tinh tấn sâu xa như
vậy. Phật Thích-ca Mâu-ni đầy đủ tinh tấn như vậy.
Phật Thích-ca Mâu-ni đầy đủ Tinh tấn ba-la-mật như
vậy. Phật Thích-ca Mâu-ni khi hành đạo Bồ-tát đã
giáo hóa chúng sinh như vậy. Ngài xuất hiện nơi đời
năm trược làm lợi ích cho vô lượng a-tăng-kỳ
chúng sinh.”
Này
các thiện nam! Vì hành đạo như vậy nên cần phát
khởi Dục, Tinh tấn, Không phóng dật.
Này
các thiện nam! Ta nay tuy đã đạt được đạo quả Vô
thượng Chánh đẳng Chánh giác mà vẫn không ngừng
tinh tấn. Đến lúc Niết-bàn vẫn tinh
tấn dũng mãnh, nghiền nát thân thể ra như hạt
cải, phân tán chân tay lóng đốt. Vì sao? Vì thương
xót chúng sinh nơi đời vị lai.
Ta
trong đời trước, khi hành đạo Bồ-tát, chúng sinh
được ta giáo hóa, hoặc làm việc sai lầm mà bị
đọa vào các xứ nạn, muốn gắng cứu giúp chúng,
ta phát khởi tâm đại Bi hiện bày thần lực phân
chia xá-lợi cho đến như hạt cải.
Sau
khi Ta diệt độ, nếu có các chúng sinh nên dùng
xá-lợi để hóa độ khiến tâm được thanh tịnh,
khi tâm của các chúng sinh ấy được thanh tịnh rồi,
thì ở khắp mọi nơi chốn đều được thành tựu theo nguyện.
Này
các thiện nam! Ta xưa kia khi hành
đạo Bồ-tát, trong tất cả chúng sinh thành tựu tâm
Bi như vậy, nên nghiền nát thân thể, đem xá-lợi
phân chia cùng khắp, đó là bản nguyện của ta. Ta
dùng vô lượng nhân duyên phước đức như vậy, vì
tâm đại Bi nên ta ở nơi đời xấu ác sau này luôn
che chở khắp tất cả chúng sinh.
Này
các thiện nam! Nếu các Bồ-tát ở trong pháp ấy có
thể phát khởi Dục, Tinh tấn, Không phóng dật thì
chắc chắn sẽ phát nguyện này, nơi đời sau cùng,
đều thọ trì đọc tụng, thuyết giảng rộng những
kinh như vậy cho mọi người. Ta sẽ dùng thần lực
làm cho các Bồ-tát thọ trì, đọc tụng và thuyết
giảng rộng cho mọi người. Ta cũng đem những kinh điển như vậy phó chúc cho các Bồ-tát ấy để họ
có thể thọ trì, đọc tụng và thuyết giảng rộng cho
người khác. Vì sao? Này các thiện nam! Vì tùy theo
kinh này trụ ở chỗ nào, nên biết ở chỗ đó có
Phật chưa diệt độ, thế nên Như Lai đem kinh này phó
chúc cho các Bồ-tát.
Các
thiện nam nên biết! Ta trong đời trước dùng nhân
duyên như vậy để thâu giữ chúng sinh, đời nay
cũng thâu giữ chúng sinh và đời sau cũng lại sẽ
thâu giữ chúng sinh. Nghóa là hộ niệm kinh pháp này,
khiến trong năm trăm năm sau sẽ được lưu hành cùng khắp.
Này
các thiện nam! Ngay trong đời này hoặc sau khi ta diệt
độ, nếu ở nơi xóm làng, thành ấp, đồng trống,
núi rừng, có những kinh điển như vậy, nếu có
người thọ trì, đọc tụng và giảng thuyết cho người
khác thì nên biết nơi đó chắc chắn có Phật. Vì
sao? Vì nhân duyên này nên ta nói chư Phật tức là
Pháp thân. Do thấy Pháp tức là được thấy Phật.
Không nên dùng sắc thân để thấy Phật. Nếu người
nghe pháp, tin pháp, người này tức là tin Phật và
nghe theo lời Phật dạy. Người nào ở trong pháp ấy
mà tu hành đúng như lời dạy, người này tức là
thấy Phật, người này được gọi là người nói
như thật, người nói đúng pháp, người y theo pháp mà tu hành.
Này
các thiện nam! Thân ta không phải pháp, không phải
phi pháp mà gọi là “Tùy pháp hành”, gọi là “Đệ
nhất pháp thí”, nghóa là không tham đắm pháp, không
tham đắm phi pháp. Vì sao? Vì nếu người tham đắm
pháp, người đó không được gọi là người thấy Phật.
Này
các thiện nam! Người không tham đắm nơi tất cả
pháp, gọi là người thấy Phật. Nếu người đối
với tất cả pháp không có chỗ thấy, đó gọi là
người thấy Phật. Vì sao? Vì không thể dùng pháp để
diễn đạt về Như Lai, không thể dùng phi pháp để
diễn đạt về Như Lai, cũng không thể dùng pháp để
thấy Như Lai. Vì sao? Này các thiện nam! Như trong kinh nói: “Các Tỳ-kheo nên biết! Pháp của ta nói ra
giống như chiếc bè để qua sông, pháp hãy còn nên
xả bỏ, huống chi là phi pháp. Người nào có thể
xả bỏ pháp và phi pháp, đó gọi là người thấy
Phật. Vì sao? Vì Như Lai gọi là người xả bỏ tất
cả pháp, không còn tham đắm, không thọ nhận danh tự
của các pháp, không rơi vào danh tự nơi pháp, huống
gì là rơi vào danh tự nơi phi pháp.”
Này
các thiện nam! Lìa bỏ danh tự của tất cả pháp gọi
là Như Lai. Người nào thấy được như vậy gọi là
thấy Như Lai. Vì sao? Vì lìa bỏ chỗ thấy tất cả pháp
gọi là thấy Như Lai. Do tất cả pháp là không thủ
đắc, nên thấy biết như thật tất cả pháp gọi là thấy Như Lai.
Này
các thiện nam! Nếu tất cả pháp không thể thủ đắc
mà lìa bỏ tất cả pháp thì ngay trong đó không còn
hý luận, không còn danh tự của pháp hay là phi
pháp, không đến, không đi, đó gọi là thấy Như
Lai. Người nào thấy pháp như vậy, gọi là thấy Như
Lai. Người nào có thể thấy Như Lai như vậy gọi là
người chánh kiến. Người nào thấy khác đi, gọi
là tà kiến. Nếu là người tà kiến tức là vọng
kiến, người này không gọi là người thấy đúng đắn.
Này
các thiện nam! Người thấy chân chánh là người
đoạn trừ tất cả đường ngôn ngữ, phi chân, phi
vọng, phi hữu, phi vô, xa lìa tất cả pháp, không thủ
tất cả pháp, không đắc tất cả pháp.
Người thấy như vậy gọi là thấy Như Lai. Vì sao?
Này
các thiện nam! Không lấy pháp tánh để thấy Như Lai,
người xa lìa sự thấy tánh nơi tất cả pháp gọi
là thấy Như Lai. Nếu người có thể thấy như vậy
gọi là chánh kiến.
Này
các thiện nam! Các vị nên như vậy để thấy Như Lai.
Các vị hãy quán sát đúng như lời dạy của ta để
quán sát Như Lai. Người quán sát như vậy sẽ biết
tất cả pháp đều là Như Lai, sẽ được chân như
nơi tất cả pháp, sẽ được thật tướng của tất
cả pháp, sẽ được tướng không hư vọng nơi tất
cả pháp, sẽ biết tất cả pháp là pháp
của Như Lai, sẽ biết tất cả pháp là hành xứ của
Như Lai, sẽ biết tất cả pháp là hành xứ không thể nghó bàn.
Này
các thiện nam! Cho nên ta nói tất cả pháp là hành
xứ của Như Lai. Hành xứ của Như Lai là không hành
xứ. Vì sao? Vì hành xứ của tất cả pháp, trong đó
không có pháp nào có thể hành, nên nói không
hành xứ là hành xứ của Như Lai. Hành xứ của
tất cả pháp tức là không hành xứ, không hành
xứ tức là hành xứ của Như Lai. Vì sao? Vì hành
xứ của tất cả pháp là không sở hữu nên không
hành xứ là hành xứ của Như Lai. Tất cả hành xứ
nhập nơi hành xứ của Như Lai tức chẳng phải là
hành xứ. Như Lai thông đạt, chứng đắc pháp này
nên gọi không hành xứ là hành xứ của Như Lai.
Này
các thiện nam! Người nào có thể biết không hành
xứ của tất cả pháp thì người này có thể nhập
nơi hành xứ của Như Lai. Người này có thể quán
sát hành xứ của Như Lai. Người này có thể cầu
đạt hành xứ của Như Lai. Người này cũng không
tham đắm hành xứ của Như Lai. Vì sao? Vì người này
biết không hành xứ là hành xứ của Như Lai, xa lìa
hành xứ là hành xứ của Như Lai. Tức tất cả
pháp là không thể thủ đắc, là không thể phân
biệt, không thể tham đắm, nên gọi không phải hành
xứ ấy là hành xứ của Như Lai, gọi là hành xứ
của Nhập trí, vì không nhập nơi tất cả pháp. Vì
sao? Vì tất cả pháp đều không môn nên dùng môn ấy để nhập.
Này
các thiện nam! Tất cả pháp là không nhập, không
xuất, không có hình tướng. Vì sao? Vì Như Lai không
có chỗ thủ đắc đối với các pháp thì lấy pháp
nào hoặc xuất, hoặc nhập, hoặc thấy, hoặc thuyết.
Này
các thiện nam! Đó gọi là nhập vào môn của tất
cả pháp, vì không có tướng
nhập. Tất cả pháp không hợp, không tan, không buộc,
không mở. Vì môn của tất cả pháp là môn không
nên gọi môn này là: Môn không thể ra, môn không
thể vào, môn không thể quay về, môn không thể nói,
môn rốt ráo không sinh. Do môn của pháp
ấy, đối với pháp không chỗ thấy, không chỗ biết.
Do pháp môn ấy, đối với pháp không chứng đắc,
không chỗ nhập. Vì sao?
Này
các thiện nam! Vì tất cả pháp là không có môn, vì
môn vốn không thể thủ đắc.
Hư
không là môn của tất cả pháp, vì từ xưa đến nay
tánh vốn thanh tịnh.
Không
đoạn là môn của tất cả pháp, vì đoạn vốn không sở hữu.

Vô biên là môn của
tất cả pháp, vì biên vực là không thể thủ đắc.
Vô
lượng là môn của tất cả pháp, vì lượng là
không thể thủ đắc.
Vô
tế là môn của tất cả pháp, vì các cõi là không thật có.
Này
các thiện nam! Nếu thiện nam, thiện nữ nào có thể
nhập pháp môn này tức nhập vào tất cả pháp môn,
tức biết tất cả pháp môn, tức nói về tất cả pháp môn.


<詞 id="117512361">Phẩm 2: NĂM ẤM (Phần 1)</詞>
Bấy
giờ, Đức Thế Tôn bảo Bồ-tát Trì Thế:
–Nếu Đại Bồ-tát nào muốn chứng đắc thật tướng của
tất cả pháp, hoặc muốn phân biệt rõ chương câu
của tất cả pháp, muốn được niệm lực, muốn được
trí tuệ phân biệt tất cả pháp, muốn được đầy
đủ chánh niệm chuyển thân không gián đoạn, cho đến
đạt được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh
giác thì sẽ mau chóng nhập vào pháp môn này, chứng
đắc ánh sáng của trí tuệ. Vì sao? Vì ở trong pháp
ấy mau đạt được đầy đủ.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát siêng năng
tu tập pháp môn như vậy, nhập vào môn phương tiện
này thì có thể phân biệt rõ phương tiện của ấm,
phương tiện của giới, phương tiện của nhập, phương
tiện của nhân duyên sinh pháp, phương tiện của bốn
Niệm xứ, phương tiện của năm Căn, phương tiện của
tám Thánh đạo, phương tiện của pháp thế gian, xuất
thế gian, phương tiện để phân biệt pháp hữu vi, vô vi.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Bồ-tát phân biệt về
phương tiện của năm ấm? Đại Bồ-tát chánh quán
về năm thủ ấm, nghóa là ấm vô minh ấm là năm
thủ ấm, ấm khổ là năm thủ ấm, ấm si là năm thủ
ấm, ấm bệnh, ấm ung nhọt, ấm như mũi tên nhập vào
thân là năm thủ ấm.
Bồ-tát
phân biệt quán chọn sắc thủ ấm.
Thế
nào là phân biệt quán chọn sắc thủ ấm?
Sắc
thủ ấm này từ bốn đại sinh ra, giả gọi là sắc
thủ ấm. Sắc ấm này không có tự tánh, chỉ do bốn
đại hòa hợp giả gọi là sắc ấm. Sắc ấm không
có tác giả, không người sai khiến làm, không tạo
tác, không dấy khởi, không xuất, gọi là sắc ấm.
Chỉ do bốn đại thâu nhận nhân duyên của nghiệp từ
đời trước nên gọi là sắc ấm, nên phi ấm là
sắc ấm, ví như hư không. Ấm thật không có tướng
sinh như nói ấm hư không. Vì trong ấy không có pháp
sinh, chỉ có danh tự, nên gọi là ấm hư không.
Phàm
phu đối với không ấm này tưởng là ấm, do tâm
điên đảo nên không thật tưởng là thật, tham đắm
năm ấm của ngã, năm ấm của ngã sở, sắc ấm của
ngã, sắc ấm của ngã sở. Các phàm phu này tham đắm
sắc như vậy rồi, ở trong sắc nương tựa ngã và
ngã sở, có sắc, thọ nhận sắc, giữ lấy sắc,
chấp trước sắc, dựa vào sắc, thọ nhận và tạo
tác các nghiệp ác bất thiện. Chúng ta không nên
học theo phàm phu. Chúng ta nên siêng năng tu tập pháp
trợ Bồ-đề. Nay nên chánh quán sắc ấm. Khi Bồ-tát
chánh quán sắc ấm, biết nó đồng như đống bọt nước.
Thế
nào gọi là biết đồng như đống bọt nước? Không
đống là đống bọt nước, chỉ từ các duyên sinh
ra, không thể nắm bắt được, không có bền chắc,
trong đống bọt nước không có tướng đám tụ,
không đám tụ là đám bọt nước. Sắc ấm cũng như
vậy. Trong sắc ấm không có tướng ấm. Khi Bồ-tát
quán sát như vậy liền nghó thế này: “Phàm phu
không thể chánh quán sắc hư vọng, không thể biết
đúng như thật về sắc vô thường, không thể biết
đúng như thật về tướng sắc. Chúng ta vào chánh
đạo không nên tham chấp nơi hư vọng, không nên tham
đắm sắc. Vì sao? Vì sắc là tướng không thể tham
đắm. Sắc chỉ có danh tự, không có tướng nhất
định, nên quán sắc ấy không có tướng quyết định,
vì lìa danh tự, nên gọi đó là sắc.
Lại
nói sắc là tướng não hoại. Người trí thông đạt
biết rõ là vô tướng. Chúng ta phải khéo biết tu
tập phương tiện về sắc vô tướng, không tham đắm
tướng của sắc. Nếu người tham đắm tướng của
sắc tức là tham đắm sắc. Chúng ta phải khéo biết
về tướng của sắc nhập. Bồ-tát khi chánh quán như
vậy, quán đúng như thật lựa chọn về sắc. Sắc ấm
này đều do phàm phu tưởng nhớ, phân biệt mà sinh
khởi. Nếu pháp do tưởng nhớ, phân biệt mà sinh
khởi, tức là không sinh, vì tất cả sự tưởng
nhớ, phân biệt đều không chân thật. Phàm phu do
điên đảo, nương tựa vào đó để khởi lên sắc,
nên bị sắc trói buộc, bị sắc làm hại, nên phải
qua lại trong khổ não, vô minh, si ám. Tham đắm sắc
không xả bỏ, thấy sắc có sự bền chắc, thường
còn nên phàm phu này bị sắc trói buộc, vì sắc trói
buộc nên qua lại trong cõi trời, người, địa ngục,
ngạ quỷ, súc sinh. Tham đắm sắc vị sâu nặng, không
thấy trong sắc có những tội lỗi xấu ác. Chúng ta
không nên học theo phàm phu, cần phải quán chọn,
phân biệt, tu tập phương tiện của sắc. Khi phân
biệt, quán sát, chọn lựa sắc thì thấy tánh của
sắc như mộng huyễn, ví như sắc trong mộng đều từ
nhớ tưởng, phân biệt, giác quán phát sinh. Do nhân
duyên của thấy, nghe, hiểu biết
mà sinh khởi nên trong mộng cũng biết có mình và
người, cũng thấy có đất, nước, lửa, gió, cũng
thấy núi sông, rừng rú. Sắc tướng của cảnh trong
mộng không có nhất định, chỉ do nhớ tưởng mà có.
Tướng của sắc ấm cũng như vậy. Từ nhân duyên
của nghiệp nơi đời trước hiện ra, nên không có
tánh nhất định. Bồ-tát tư duy như vậy nên không
giữ lấy sắc, hoặc ngã, hoặc
ngã sở, chỉ chánh quán như thật sắc là tướng vô
thường, hư vọng, điên đảo. Chúng sinh điên đảo,
tham đắm chấp thủ sắc hoặc sắc của ngã, hoặc sắc
của ngã sở, hoặc sắc của người khác, hoặc sắc
của chỗ thuộc người khác. Khi chánh quán lựa chọn
về sắc như vậy, chẳng thủ đắc sắc, chẳng thấy
tánh của sắc, cũng chẳng tham đắm sắc vô thường.
Bồ-tát bấy giờ hoặc ở trong sắc dứt trừ hết
mọi ái niệm, tham đắm. Biết rõ về tướng chánh
của sắc, biết rõ về tướng bình đẳng của sắc,
biết rõ về tướng diệt của sắc, biết rõ về
tướng diệt đạo của sắc, biết rõ sắc ấm không
từ đâu đến, cũng không đi về đâu.
Bồ-tát
nghó thế này: “Thân sắc ấm này đều từ quả báo
của nghiệp theo giác quán sinh khởi, bốn đại thâu
tóm thân sắc ấm này, chẳng phải mình, chẳng phải
người, không thuộc nơi nào, không từ đâu sinh ra.
Quán sắc ấm như vậy, đối với nội sắc không tham
không thọ nhận, đối với ngoại sắc không tham không
thọ nhận, đối với sắc quá khứ không tham không
thọ nhận, đối với sắc vị lai không tham không thọ
nhận, đối với sắc hiện tại không tham không thọ
nhận, liền biết tất cả sắc ấm là tướng vô
sinh.” Bồ-tát này, bấy giờ không diệt sắc, cũng
không cầu diệt sắc pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán sát sắc thủ ấm như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
lựa chọn về thọ thủ ấm? Bồ-tát tư duy: “Khổ
thọ, lạc thọ, bất khổ bất lạc thọ này đều từ
nhân duyên sinh ra, theo các nhân duyên vào trong tướng
thọ, trong đó không có người thọ nhận, chỉ vì tham
đắm, tham đắm tức không chân thật. Hư vọng là từ
nhớ tưởng, phân biệt phát sinh.” Bồ-tát này khi
tư duy như vậy lại nghó: “Phàm phu ấy vì thọ hư
vọng nên bị trói buộc, bị ba thọ làm hại, nghóa là
khổ thọ, lạc thọ, chẳng khổ
chẳng lạc thọ. Phàm phu này
nếu thọ lạc là bị kết ái sai khiến, do kết ái sai
khiến nên có thể sinh khởi các nghiệp ác. Nếu thọ
khổ là bị kết giận dữ sai khiến, do kết giận dữ
sai khiến nên khởi các nghiệp ác. Nếu thọ chẳng
khổ chẳng lạc, là bị kết vô
minh sai khiến, người này do kết vô minh sai khiến nên
không thoát được ưu bi khổ não. Chúng ta nay không
nên học theo phàm phu, nên chánh quán các pháp.
Chúng ta nên quán đúng như thật về các thọ.”
Bồ-tát
quán như thật về thọ ấm, nghó thế này: “Phi ấm
là thọ ấm. Từ tưởng nghó, phân biệt phát sinh,
tương ưng với điên đảo, không có người thọ. Chỉ
từ nghiệp nhân nơi đời trước sinh khởi, đời
này duyên vào nên tự tánh của thọ vốn không,
trong thọ không có tướng thọ.”
Bồ-tát
quán rõ thọ ấm giống như bong bóng nước mưa, nổi
lên liền tan không có nhất định. Thọ ấm cũng như
vậy, theo thứ lớp nhân duyên phát sinh, theo các
nhân duyên không có lúc dừng, hư dối không thật.
Từ sự tưởng nghó tương ưng với điên đảo mà
sinh khởi, Bồ-tát bấy giờ nghó thế này: “Phàm
phu thật đáng thương xót, bị các thọ khống chế, vì
không chánh quán thọ ấm nên được lạc thọ liền
sinh tham đắm, bị khổ thọ cũng sinh đắm chấp, được
bất khổ bất lạc thọ cũng sinh đắm chấp. Bị các
thọ trói buộc mà giong ruổi qua lại, từ thân này
đến thân khác nhận chịu sự trói buộc, trôi lăn
trong năm đường, không lúc nào dừng nghỉ. Phàm phu
này tham đắm nơi các thọ, bị thọ khống chế, bị thọ
ràng buộc nên không thoát khỏi thọ ấm. Đối với
thọ ấm không thấy nơi chốn xuất ly, không biết
chánh quán thọ ấm nên không biết quán như thật về
thọ ấm là vô thường. Ở trong thọ ấm bị dục
nhiễm trói buộc, không biết tướng như thật của
thọ ấm. Chúng ta ngày nay không nên học theo phàm
phu, nên quán như thật nhận biết đúng về thọ ấm,
tức thì quán như thật thọ ấm: ấm không là thọ
ấm, ấm không thật là thọ ấm, ấm điên đảo là
thọ ấm, ấm chẳng trụ là thọ
ấm. Bấy giờ thấy tướng như thật của thọ ấm
không có tác giả, không có người sai khiến, tạo
tác, trong thọ ấm không thấy tướng thọ ấm. Quán
thọ ấm như vậy không thấy thọ ấm ở trong, không
thấy thọ ấm ở ngoài, không chấp trước thọ của
ta, không chấp trước thọ của người. Biết thọ ấm
không từ đâu đến, cũng không đi về đâu, không
có pháp nào có thể sinh thọ ấm. Chỉ theo nghiệp báo
từ đời trước tương ưng với điên đảo mà gọi
là thọ ấm. Thấy thọ ấm do nhân duyên hư vọng tiếp
nối hiện hành. Bấy giờ, không tham, không thọ nhận,
không chấp trước thọ ấm quá khứ; không tham,
không thọ nhận, không chấp trước thọ ấm hiện
tại; không tham, không thọ nhận, không chấp trước
thọ ấm vị lai. Người này ngay trong lạc thọ dứt bỏ
kết ái, trong khổ thọ trừ bỏ kết giận dữ, trong
chẳng khổ chẳng
lạc thọ thấy biết kết vô minh, nên siêng năng tinh
tấn. Bồ-tát bấy giờ tâm không sinh ái với lạc
thọ. Nếu thọ khổ thọ, tâm không sinh giận dữ. Nếu
thọ chẳng khổ chẳng
lạc thọ, tâm không sinh si.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Phàm phu phần nhiều đối với lạc
thọ sinh tham ái, với khổ thọ sinh sân hận, đối
với chẳng khổ chẳng
lạc thọ sinh si mê. Vì ái, giận, si nên các phàm phu
này càng chìm sâu vào tăm tối, không thể biết như
thật về thọ ấm, cũng không biết tướng của ái,
giận, si nên càng tham đắm ái, giận, si, cho đây là
ta, đây là của ta, là bỉ, thử…
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát ở trong đó chánh
quán về thọ ấm, không bị ái, giận, si dẫn dắt.
Nếu ái, giận, si phát sinh liền có thể dứt trừ,
hành theo chánh đạo. Ở trong lạc thọ dứt trừ kết
sử ái, nên siêng năng tinh tấn. Trong khổ thọ dứt
trừ kết sử giận, nên siêng năng tinh tấn. Ở
trong chẳng khổ chẳng
lạc thọ dứt trừ kết sử si, nên siêng năng tinh
tấn, biết rõ tướng như thật của ba thọ. Bấy giờ,
có chỗ thọ hoặc khổ, hoặc vui, hoặc không khổ
không vui, đều xa lìa, không còn đắm chấp. Xa lìa
kết sử ái, xa lìa kết sử giận, xa lìa kết sử si.
Khi các thọ sinh ra đều có thể thấy biết, biết như
thật về thọ ấm là vô thường. Nếu có thể biết
được như vậy rồi, thì ở trong thọ ấm dứt trừ
dục nhiễm. Vào trong con đường dứt trừ dục nhiễm
của thọ ấm, không bị các thọ ấm làm nhiễm ô.
Bồ-tát này nếu chánh quán thọ ấm như vậy, là
biết như thật về thọ ấm, biết thọ ấm tập, thọ
ấm diệt, thọ ấm diệt đạo, sau đó mới biết như
thật thọ ấm là tướng không sinh. Vì tướng thọ
ấm không sinh nên thông đạt thọ ấm là vô tướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
tưởng ấm? Đại Bồ-tát khi chánh quán về tưởng
ấm, thấy tưởng ấm đều do điên đảo sinh khởi, hư
dối không chắc thật. Từ xưa đến nay là không
tướng sinh, chỉ do nhân duyên hòa hợp và nghiệp
lực từ đời trước sinh khởi, nên nghó thế này:
Phi ấm là tưởng ấm, ấm hư vọng là tưởng ấm,
ấm điên đảo là tưởng ấm. Trong tưởng ấm không
có tướng của tưởng ấm. Ví như sau mùa Xuân mặt
trời chiếu sáng, do danh tự cho nên nói là chiếu
sáng. Tưởng ấm cũng như vậy. Do tướng của thức
nên gọi là tưởng ấm. Phàm phu ở trong đó bị
tưởng hư vọng trói buộc, hoặc biết vui, hoặc biết
khổ, hoặc biết không vui không khổ, biết lạnh, nóng,
nam, nữ, biết năm đường sinh tử, biết hợp tan,
biết quá khứ, hiện tại, vị lai, biết tốt, biết
xấu, biết có, biết không. Tưởng nhận biết của
phàm phu đều là hư vọng, điên đảo, thuộc các
nhân duyên, chỉ giả gọi là tưởng ấm, trong đó
hoặc ở trong hoặc ở ngoài, hoàn toàn không có
người tưởng. Phàm phu bị tưởng hư vọng trói buộc
nên nhận biết về tham dục, sân giận, ngu si, biết vợ
con. Phàm phu nương tựa vào tưởng ấm này mà tham
chấp nơi hư vọng. Do tưởng ấm ấy nên giong ruổi qua
lại, không thể quán như thật về tưởng ấm là hư
vọng. Phàm phu bị tưởng mình, tưởng người, tưởng
nam, tưởng nữ trói buộc vào tưởng ấm nên không
thể thoát được. Tham đắm tưởng ấm cho ngã là
tưởng ấm, ngã sở là tưởng ấm. Chúng ta không
nên học theo phàm phu.
Đại
Bồ-tát chánh quán về tưởng ấm như vậy. Trong
tưởng ấm thì tướng của tưởng ấm đó không thể
thủ đắc, như ánh sáng trong bóng sáng, tướng của
bóng sáng là không thể thủ đắc. Bồ-tát thấy
tưởng ấm như tánh của ánh sáng, không tham, không
thọ nhận, không đắm tưởng ấm quá khứ, không
tham, không thọ nhận, không đắm tưởng ấm hiện
tại, không tham, không thọ nhận, không đắm tưởng
ấm vị lai, không phân biệt mình, người, liền đi vào
con đường diệt tưởng thọ ấm. Hiểu rõ tưởng ấm
là vô sinh, không thấy chỗ đến, chỗ đi của tưởng
ấm, chỉ vì điên đảo tương ưng với nghiệp nhân nơi
đời trước mà sinh khởi cùng duyên hiện tại trói
buộc. Không ấm là tưởng ấm, quan sát tưởng ấm
không từ đâu đến, cũng không đi về đâu, liền
thấu rõ tưởng ấm là không sinh, cũng không phân
biệt tưởng ấm diệt. Chỉ vì diệt tất cả tưởng
thọ ấm, cũng vì trú nơi sự thấy biết như thật.
Khi Bồ-tát quán như thật về tưởng ấm, xa lìa tất
cả tưởng về tâm đạo, cũng không trụ nơi tất cả
tưởng đạo, chỉ trụ nơi sự thấy biết tưởng ấm.
Cũng biết đúng như thật về tưởng ấm, không tham
đắm tưởng ấm, quán sát như thật tất cả tưởng
ấm, biết như thật về tập diệt tận của tưởng ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát chánh quán về tưởng
ấm như vậy thì xa lìa dục nhiễm của tưởng ấm,
cũng có thể hành đạo đoạn trừ dục nhiễm của tưởng ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
về hành ấm?
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán sát hành ấm từ
điên đảo sinh khởi nhớ tưởng hư vọng, phân
biệt, giả hợp mà có. Bấy giờ Bồ-tát hoặc thân,
khẩu, ý hành đều quán bất tịnh, vô thường, khổ,
không, vô ngã. Khi quán như vậy, nghó thế này: Phi
ấm là hành ấm, ấm khổ là hành ấm, ấm do các
nhân duyên sinh là hành ấm, ấm tượng là hành ấm.
Các hành ấm không tăng, không giảm, không tích tập.
Thân hành, khẩu hành, ý hành không có tác giả.
Người trí không tham nhận hành ấm này. Vì sao? Vì
các thân hành này không ở trong thân, không ở
ngoài thân, không ở trung gian. Khẩu hành, ý hành
cũng như vậy. Không ở trong ý, không ở ngoài ý,
không ở trung gian. Trong hành ấm không có tướng
của hành ấm. Vì sao? Vì hành ấm này do từ các
nhân duyên điên đảo sinh khởi, hư dối không thật,
do nghiệp báo của đời trước thâu tóm và cũng do
nhân duyên đời này trói buộc, nên có chỗ hành,
chỗ hành hiện có, hoặc thân hành, khẩu hành, ý
hành, đều chẳng phải là hành chân thật. Là hành
không thật có, là hành hư vọng, là hành điên
đảo, cho nên nói phi ấm là hành ấm. Vì sao? Vì
người trí không quyết chắc được tướng của hành
ấm là thân hành, khẩu hành, ý hành, chỗ này, chỗ
kia, hoặc trong, hoặc ngoài. Lại nữa, hành của thân
khẩu ý hãy còn không thể quyết định được về
hành tướng để có thể đạt được, có thể nêu
bày, huống chi là hành ấm mà có thể đạt được,
có thể nêu bày? Cho nên nói không ấm là hành ấm.
Phàm
phu khởi tưởng điên đảo tham đắm nơi hành của
thân khẩu ý, nhớ nghó, phân biệt cho là hành ấm,
nên bị hành ấm trói buộc mà giong ruổi, qua lại.
Phàm phu do điên đảo nên sinh khởi hành thân, khẩu,
ý, sinh khởi rồi, lại quay về tham đắm. Không có
pháp mà sinh tưởng có pháp, không có ấm mà sinh
tưởng có ấm, vì hành điên đảo, tham đắm nên bị
hành ấm trói buộc khiến qua lại trong năm đường.
Thường lệ thuộc nơi hành của thân, khẩu, ý, không
thể quán như thật về hành của thân, khẩu, ý, nên
không thể quán như thật về hành ấm. Do nghiệp của
thân, khẩu, ý sinh khởi các hành, các phàm phu này
vướng mắc nơi điên đảo, vì vướng mắc nơi pháp
không chân thật, vì vướng mắc nơi hư vọng nên gọi là hành ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bồ-tát ở trong đó chánh quán về
các hành không có gốc rễ như vậy, yếu kém không
lực, do các duyên hòa hợp nên có thể gọi là
hành ấm, ở đấy không có hành ấm chân thật, nên
không ấm là hành ấm. Từ xưa đến này, không sinh
là hành ấm, không tánh là hành ấm. Ba đời của
các hành đều không thể thủ đắc. Khi không có chỗ
trụ, các hành niệm niệm luôn sinh diệt.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bồ-tát chánh quán hành ấm như
vậy là không, là không thể thủ đắc, không có
tướng bền chắc, cho đến mảy may cũng không thể
thủ đắc, nên nghó thế này: “Các phàm phu ấy bị
pháp không bền chắc trói buộc, bị hành ấm trói
buộc, bị tham đắm trói buộc nên phát sinh hành của
thân, khẩu, ý.” Cho ngã là hành, ngã sở là
hành, khởi nghiệp như vậy là bị hành ấm trói
buộc, không biết tánh của hành ấm nên nhập vào
chốn vô minh si ám, ở trong các hành khởi tưởng
cho là chân thật. Do điên đảo nên tham đắm nhận
lãnh giữ lấy hành ấm. Người này vì tham đắm
nhận lãnh giữ lấy hành ấm, nên hoặc khởi hành
vui, hành khổ, hay khởi hành chẳng khổ chẳng vui.
Người
này khởi hành vui xong, thân được vui vẻ, khởi
hành khổ xong, thân bị khổ não, khởi hành chẳng
khổ chẳng vui xong, thân được
không khổ không vui.
Người
này thân được vui sướng thì sinh ái, thân bị khổ
thì sinh giận, thân được không khổ không vui thì sinh si.
Người
ấydo ái, giận và si nên không thấy được lỗi lầm
của các hành, không thể hành thân, khẩu, ý thanh
tịnh. Người ấy do hành thân, khẩu, ý không thanh
tịnh nên bị đọa trong đường không thanh tịnh là: địa
ngục, ngạ quỷ, súc sinh, hoặc có khi được tạm sinh
trong hàng trời, người, thì tham đắm nơi hành thân,
khẩu, ý tức càng đắm chấp sâu nặng nơi hành ấm.
Đại Bồ-tát nên chánh quán như vậy. Chúng ta nay
không nên học theo phàm phu. Chúng ta nên hành thân,
khẩu, ý thanh tịnh, không nên tham đắm nơi hành ấm,
nên quán lỗi lầm của hành ấm, nên tìm đường ra
khỏi hành ấm. Người quán sát như vậy gọi là
“chánh quán như thật về hành ấm”, cũng gọi là
“chánh quán về hành ấm vô thường.” Ngay khi ấy,
quán như thật về các hành, các hành tập, các hành
diệt, các hành diệt đạo, không thọ nhận, không
tham, không vướng các hành, cũng không tham, không
vướng nơi hành ấm.
Khi
quán như vậy, là xa lìa tướng của hành ấm, cũng
đi trên con đường không hành ấm, tức quán các
hành là không, ở trong tất cả các hành sinh tâm
sợ hãi, nhàm chán. Chỉ khởi hành thân, khẩu, ý
thanh tịnh, trừ bỏ tướng hành, vì lìa tướng của
hành ấm nên người này có chỗ đạt được của
thân đều thanh tịnh. Vì sao? Vì người ấy thân nghiệp
thanh tịnh, khẩu nghiệp thanh tịnh, ý nghiệp thanh tịnh,
thân hành thanh tịnh, khẩu hành thanh tịnh, ý hành
thanh tịnh. Người ấy xa lìa tướng của hành ấm, hủy
hoại các pháp và tướng căn bản. Khi chánh quán
như vậy, thấy hành ấm không từ đâu đến, cũng
không đi về đâu, không thủ đắc tướng sinh nhất
định của các hành, cũng không thủ đắc tướng
diệt nhất định của các hành, tức quán các hành
không có tướng sinh diệt, hết thảy các hành cũng
không sinh diệt. Người này
quán sát tất cả các hành không có tướng sinh
diệt nên sinh tâm nhàm chán, thông đạt đúng đắn
về tướng tập diệt của các hành. Tuy chứng đắc
tướng vô sinh các hành nhưng vẫn khéo thông đạt
tướng của các hành. Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế!
Vì hành ấm này không có tướng nhất định, giống
như thân cây chuối không thể có tướng bền chắc.
Tướng không bền chắc ấy cũng không thể thủ đắc.
Hành ấm này cũng như vậy, không thể có được
tướng bền chắc, tướng không bền chắc ấy cũng
không thể thủ đắc.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán sát lựa chọn,
tư duy nhập vào hành ấm như vậy.

KINH TRÌ THẾ
<卷 id="117512362">Quyển 2</卷>
<詞 id="117512363">Phẩm 2: NĂM ẤM (Phần 2)</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát chánh
quán về thức ấm?
Đại
Bồ-tát quán phi ấm là thức ấm, ấm điên đảo là
thức ấm, ấm hư vọng là thức ấm. Vì sao? Này
Bồ-tát Trì Thế! Vì thức ấm này từ điên đảo
sinh ra, hư vọng làm duyên trói buộc, theo nghiệp nơi
đời trước mà có, là chỗ hệ thuộc nơi duyên
hiện tại, thuộc về các nhân duyên, hư vọng không
có thật, từ nghó tưởng, phân biệt dấy khởi, theo
thức sinh ra, có đối tượng nhận biết của thức
nên gọi là thức. Từ nghó tưởng, phân biệt theo
giác quán mà sinh, giả mượn mà có, có đối tượng
nhận biết nên thường gọi là thức. Do biết các
vật, do khởi tâm nghiệp, do tư duy, các duyên sinh ra
tướng, do khởi lên vô số tư duy, nên được gọi là thức ấm.
Do
có chỗ nhận thức nên có hình tượng của thức
sinh xuất, vì chỉ rõ về nghiệp của tâm, thâu tóm tư
duy nên gọi là thức ấm, hoặc gọi là tâm, hoặc
gọi là ý, hoặc gọi là thức, đều là do ý nghiệp
phân biệt nên thuộc về thức ấm, hiện ra tướng
thức, hành thức, tánh thức, nên gọi là thức ấm.
Như
vậy, phi ấm là thức ấm, không sinh, không khởi,
không tạo tác, chỉ do điên đảo tương ưng với
duyên nơi hư vọng mà biết nên gọi là thức ấm. Vì
sao? Vì thức ấm này từ các duyên sinh khởi, không
có tự tánh, thứ lớp tiếp nối sinh khởi, từng
niệm từng niệm sinh diệt. Thức này rốt cuộc không sinh tướng ấm.
Vì
sao? Vì tướng sinh của thức ấm này là không thể
thủ đắc, tướng nhất định cũng không thể thủ
đắc. Vì tướng sinh không thể thủ đắc, tướng
nhất định không thể thủ đắc, nên nguồn gốc vốn
không thật có, vì tự tướng vốn không, vì sự
bền chắc không thể thủ đắc nên người trí chánh
quán thấu đạt phi ấm là thức ấm.
Phàm
phu đối với phi thức ấm sinh tưởng về thức ấm,
do giác quán tưởng nghó, phân biệt điên đảo, tương
ưng với hư vọng nên bị trói buộc mà tạm gọi là
thức ấm. Tham chấp thức ấm này, nương tựa nơi
đối tượng nhận thức, nương tựa nơi thức chủng,
hiện ra tư duy nên sinh khởi thức ấm. Người này
với vô số phân biệt nên tham chấp nơi nội thức,
tham chấp nơi ngoại thức, tham chấp nơi nội ngoại
thức, tham chấp nơi thức xa, tham chấp nơi thức gần.
Do tướng thức nên phân biệt sinh khởi thức ấm.
Người này hoặc tâm, hoặc ý, hoặc thức do nhớ
tưởng, phân biệt giả hợp nên tạm gọi là tâm, là ý, là thức.
Biết
vô số tướng của tâm sinh như vậy là phàm phu tham
chấp nơi thức ấm, bị thức ấm trói buộc, do tâm ý
thức hòa hợp mà sinh khởi các loại thức ấm,
phân biệt việc hư vọng, vì là một tướng, vì tướng
quyết định, nên có thể đạt được tâm ấy, ý
ấy, thức ấy, nên có thể được phân biệt ái
chấp. Người này nương tựa nơi thức ấm, cùng tham
chấp nơi thức ấm sâu dày, nên cũng được thức
ấm quá khứ tham chấp nghó là có, cũng được thức
ấm vị lai tham chấp nghó là có, cũng được thức
ấm hiện tại tham chấp nghó là có.
Các
phàm phu ở trong các pháp thấy, nghe, hay biết, chấp
trước nên có thức ấm, tham chấp tưởng nghó là
có. Người này tham chấp pháp thấy, nghe, hay biết
nên bị thức ấm trói buộc, quý mến chỗ hiểu biết
của mình. Do tâm ý thức hòa hợp trói buộc khiến
giong ruổi qua lại, nghóa là từ đời này đến đời
khác, từ đời khác đến đời này đều bị thức
ấm trói buộc nên không thể biết như thật về thức
ấm. Thức ấm là hư vọng, không thật, tương ưng với
điên đảo, vì thấy, nghe, hay biết mà sinh khởi, trong
đó không có thức thật. Nếu không có thể thật
quán như vậy hoặc khởi lên thức thiện, hoặc khởi
lên thức bất thiện, hoặc khởi lên thức thiện,
bất thiện. Người này thường hành động theo thức,
không biết chỗ sinh của thức, không biết tướng như thật của thức.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát ở trong đó chánh
quán như vậy, biết thức ấm là từ thức hư vọng
sinh khởi. Nghóa là trong pháp thấy, nghe, hay biết, các
nhân duyên sinh khởi, vì không có pháp sinh pháp
tưởng, nên tham chấp nơi thức ấm.

Chúng ta không nên
học theo phàm phu, chúng ta phải chánh quán như thật
về thức, chánh quán như thật về thức ấm. Các
Bồ-tát này khi quán biết như thật thức ấm vốn hư
vọng, không thật, từ xưa đến nay thường là không
có tướng sinh, biết phi ấm là thức ấm, hình tượng
ấm là thức ấm, huyễn ấm là thức ấm. Cũng như
thức của người huyễn hóa, không ở bên trong,
không ở bên ngoài, cũng không ở trung gian. Tánh
của thức cũng như vậy, là tánh như huyễn, duyên
sinh, hư vọng, theo tưởng nghó, phân biệt mà sinh
khởi, không thật sự có, như người máy bằng gỗ.
Thức cũng như vậy, từ điên đảo sinh khởi, do
nhân duyên hư vọng hòa hợp nên có. Khi quán như
vậy, biết thức đều là vô thường, khổ, bất tịnh,
vô ngã, biết tướng của thức như huyễn, quán tánh
của thức như huyễn. Bấy giờ Bồ-tát nghó thế này:
“Thế gian thật là cuồng si, nghóa là từ nơi thức
nghó tưởng phân biệt sinh khởi nơi thế gian, cùng
tâm ý thức hòa hợp, ba cõi chỉ đều là thức.
Tâm ý thức ấy cũng không có hình tướng, không
có phương hướng, không ở trong pháp, không ở
ngoài pháp. Phàm phu vì tương ưng với hư vọng trói
buộc nên ở nơi thức ấm tham chấp cho là ngã hoặc
ngã sở. Người này tham chấp thức ấm bên trong,
tham chấp thức ấm bên ngoài, tham chấp thức ấm bên
trong ngoài, tham chấp thức ấm nơi mình, nơi người.
Người này quý trọng thức ấm, bị thức ấm ấy
trói buộc, thọ nhận mùi vị của thức ấm, nói
tướng của thức ấm, nghóa là hoặc tâm, hoặc ý,
hoặc thức hoạt động theo mùi vị ấy nên tham nhận
thức ấm. Người này bị thức trói buộc, thức ấm
hợp nên bị tâm ý thức dẫn dắt. Do sức nơi nhân
duyên của tâm ý thức nên sinh ra phàm phu. Nếu tư
duy thấp kém, chịu thân thấp kém. Nếu tư duy cao
thượng, được thân cao thượng. Nếu tư duy trung
bình, được thân trung bình. Người này tùy theo sức
của tâm ý thức, sinh khởi nương tựa nơi các
nhập, vì tham chấp thức ấm, nên không thoát khỏi
sinh, lão, bệnh, tử, ưu bi khổ não.”
Bồ-tát
ở trong ấy chánh quán như thật về thức ấm. Quán
như thật tướng của thức ấm là vô thường, nên
không tham, không đắm, không nghó về thức ấm quá
khứ. Biết phi ấm là thức ấm, cũng không tham,
không đắm, không nghó về thức ấm vị lai. Biết phi
ấm là thức ấm, cũng không nương tựa nơi thức
ấm hiện tại. Biết như thật thức ấm là tướng vô
thường, biết như thật thức ấm là tướng sinh
diệt. Nếu người chánh quán tư duy về thức ấm như
vậy gọi là người chánh quán đi vào con đường
của thức ấm. Nghóa là biết như thật về thức,
biết như thật về thức tập, biết như thật về thức
diệt, biết như thật về thức diệt đạo. Người này
quán như thật về tướng tập diệt của thức ấm,
có thể phá bỏ thức ấm, có thể đoạn trừ tất
cả tướng. Biết tướng tập diệt của thức ấm,
cũng là thấu rõ tướng tập diệt của thức ấm.
Bồ-tát bấy giờ cũng không sinh thức ấm, cũng
không diệt thức ấm, vì thức ấm này từ xưa đến
nay không sinh. Khi quán như vậy không phân biệt tướng
của thức diệt, thấu rõ tướng vô sinh của thức
ấm. Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Vì thức ấm này
không sinh, không tướng, không thành, vì tánh của
thức ấm này hư vọng nên nhập vào tướng vô sinh.
Này Bồ-tát Trì Thế! Thức ấm hoàn toàn không có
tướng sinh diệt, vì tướng của thức ấm này từ
các duyên sinh ra.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán pháp nhân duyên
như vậy, nên biết. Phi ấm là thức ấm. Quán sát,
tin hiểu, chứng biết, thông đạt các thức hiện có
đều biết đúng như thật. Bồ-tát biết như thật về
thức ấm nên phá bỏ tất cả pháp của đối tượng
duyên, đối tượng nhận biết.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán thức ấm như
vậy, biết thức ấm này không sinh, không tạo, không
khởi, không nhận, không chỗ nhận, chỉ do các duyên
sinh, các duyên hợp nên có. Duyên với pháp thấy,
nghe, hay, biết nên bị buộc vào cái có, nhưng từ xưa
đến nay rốt ráo là không. Khi quán thức ấm như
vậy liền biết thức ấm là tướng không tạo, không
khởi, không tham, không vướng.

Này Bồ-tát Trì Thế!
Đại Bồ-tát chánh quán như vậy mà vào thức ấm.
Nếu Bồ-tát có thể theo phương tiện nhập nơi năm
ấm như vậy, có thể theo phương tiện chánh quán về
năm ấm như vậy, đó là người thông đạt, đi vào
tập diệt đạo của năm ấm, đều có thể đoạn trừ
tướng của các ấm, biết chân thật về phương tiện
của năm ấm. Do phương tiện này nên đối với năm
thủ ấm không tham, không chấp, không buộc, không
trói, biết như thật về tướng của sắc là vô
thường. Bồ-tát này đối với sắc nếu có tâm
dục nhiễm thì có thể đoạn trừ. Cũng biết như
thật về thọ, tưởng, hành, thức, cũng biết như
thật về tướng của thọ, tưởng, hành, thức là
vô thường. Nếu ở trong thọ, tưởng, hành, thức
có tâm dục nhiễm thì có thể đoạn trừ. Bồ-tát
ở trong năm thọ ấm vì đoạn trừ dục nhiễm nên
tùy thuận, thông đạt, quyết định phương tiện của
năm ấm. Khi quán như vậy thì có thể biết rõ tướng
sinh diệt vi tế của năm thọ ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
tướng sinh diệt vi tế của năm thọ ấm?
Đại
Bồ-tát quán chúng sinh ban đầu khi mới vào thai là
Ca-l-la, năm ấm trước diệt, liền có năm ấm sinh.
Từ đây trở đi quán tướng sinh diệt của năm ấm.
Tuy thức trước diệt nhưng cũng biết tướng thức
của năm ấm không đoạn diệt. Tuy nương tựa nơi
Ca-la-la cũng biết năm ấm là không thường, không
đến. Quán như vậy là quán tướng sinh diệt trong
một niệm lúc mới vào thai của năm thọ ấm. Từ
Ca-la-la cho đến lúc sinh ra và sau khi lớn lên, cho đến
khi chết, quán tướng sinh diệt trong từng niệm của
năm thọ ấm này. Như vậy là quán sát tướng sinh
diệt vi tế của năm thọ ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đây là tướng sinh diệt vi tế của
năm thọ ấm. Nghóa là năm thọ ấm trước diệt, kế
tiếp là không vật đến thai. Khi thức vừa mới hợp
thì năm ấm liền có sinh diệt. Do năm thọ ấm của
Ca-la-la mà tạm gọi là người. Vì sao? Này Bồ-tát
Trì Thế! Vì thức không có chỗ nương thì không thể
trụ. Chỗ thức nương tựa là năm thọ ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Lại nữa, tướng sinh diệt vi tế
nơi năm thọ ấm của chư Thiên trong Vô sắc giới
cũng nên biết như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Tướng sinh diệt vi tế của năm thọ
ấm như vậy, trí tuệ của Bích-chi-phật còn không thể
hiểu tới, huống gì là trí tuệ của Thanh văn. Chỉ
có trí tuệ của chư Phật, Như Lai mới hiểu rõ năm
thọ ấm. Tướng sinh diệt vi tế từ khi mới vào thai
cho đến sinh nơi cõi trời Vô sắc thì các ấm sinh
diệt trong từng niệm. Nghóa là Nhất thiết trí tuệ
xuất sinh trí tuệ của tất cả thế gian. Đại Bồ-tát
chứng đắc pháp Nhẫn vô sinh đến cảnh giới của
Phật tuệ. Người này tuy quán sát tướng vi tế của
năm thọ ấm như vậy từ khi mới nhập thai cho đến
sinh nơi cõi trời Vô sắc, nhưng cũng không thể biết
rốt ráo như chư Phật đã biết.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Chư Phật Như Lai không theo trí tuệ
khác mà tự nhiên chứng đắc phương tiện của Nhất
thiết trí tuệ, chứng đắc Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Trí tuệ của chư Phật thông đạt khắp
tất cả. Trí tuệ của chư Phật vô ngại, ở trong tất
cả pháp đạt được trí tuệ quyết định, ở trong
tất cả pháp đạt được sức tự tại. Vì sao? Vì
ở trong vô lượng, vô biên ngàn vạn ức a-tăng-kỳ
kiếp, chư Phật đã từng hành pháp thâm diệu.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Tất cả phàm phu không thể quán
năm thọ ấm theo phương tiện như vậy, huống hồ là
quán tướng sinh diệt vi tế của năm thọ ấm. Vì sao?
Vì các phàm phu không thể biết như thật về năm thọ
ấm, phàm phu không biết thủ, không biết về thọ ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Sao gọi là thủ? Thủ là thủ của
ngã, thủ của chúng sinh, thủ của kiến chấp, thủ
của giới, thủ của năm ấm, thủ của mười tám
tánh, thủ của mười hai nhân duyên, đó là thủ.
Cho đến tất cả pháp hiện có hoặc ở trong, hoặc ở
ngoài, đó là thủ của dục, thủ của hữu, thủ của
kiến, văn giác thức, thủ của ngã, thủ của ngã sở.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Phàm phu đối với thủ hư vọng này
không thấy, không biết, do nhân duyên điên đảo mà
chấp thủ các pháp, nên họ bị chấp thủ trói buộc.
Do vô minh làm nhân duyên chấp thủ các hành, các
hành làm nhân duyên chấp thủ thức, thức làm nhân
duyên chấp thủ danh sắc. Chúng sinh nhiễm chấp tướng
thô của danh sắc nên hướng đến các sắc, đó là
sắc thủ, sắc hợp, sắc buộc và chấp thủ bốn ấm
vô sắc là thọ, tưởng, hành, thức, phân biệt là danh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu không có chư Phật thì chúng
sinh chắc chắn không thể thấy, không biết, không thể
chánh quán được năm thọ ấm. Chư Phật xuất hiện
ở thế gian phá trừ sự nương tựa của chúng sinh
về sắc, phá trừ sự nương tựa của chúng sinh về
thọ, tưởng, hành, thức, phá trừ sự hòa hợp
nơi một tướng, nên chư Phật Như Lai phân biệt nói
như vầy: Chỗ các ông nương tựa, chỗ các ông quy
hướng, gọi là sắc, sắc đó chỉ do bốn đại hòa
hợp. Thọ, tưởng, hành, thức chỉ có danh tự vì
tướng của danh sắc thành tựu nên gọi là năm thọ
ấm. Chúng sinh các ông chớ có tham chấp nương tựa
vào năm thọ ấm không bền chắc này!
Này
Bồ-tát Trì Thế! Vì sao Như Lai nói về thọ ấm?
Này
Bồ-tát Trì Thế! Người phàm phu này từ điên đảo
sinh ra, nhập vào lưới vô minh, giong ruổi qua lại
không biết hướng đến chỗ nào. Tham thọ tướng
của năm thọ ấm nên nghó thế này: “Ta nương tựa
vào đây sẽ được an vui.” Người này do tưởng
lạc mà tham nương vào năm ấm, do tưởng khổ, tưởng
chẳng khổ chẳng
lạc mà tham nương vào năm ấm. Chỗ người phàm phu
quay về nương tựa, đó là năm ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các phàm phu từ khi sinh ra đến nay
do tối tăm nên không biết năm ấm chính là những
gì, không biết năm ấm từ chỗ nào đến, vì không
biết như thật về năm ấm, tham thọ năm ấm cho nên gọi là thọ ấm.
Ở
trong đó ai là người thọ? Trong đó, người thọ
không thể thủ đắc nhưng vì điên đảo tham chấp, hư
vọng phân biệt, mà tự trói buộc nơi vô minh si ám,
chấp thủ ngã, ngã sở, chấp thủ bỉ, thử, nên gọi
thọ ấm là năm ấm. Không có người thủ, cũng
không có tướng quyết định, cho nên người trí biết
phi ấm là năm thọ ấm, ấm điên đảo là năm thọ
ấm, ấm vô minh là năm thọ ấm. Phàm phu bị trói
buộc ở nơi đó, tham nương vào năm thủ ấm. Do tham
nương vào đó nên không biết những gì là thủ,
những gì là thủ ấm. Chỉ vì tham chấp về năm ấm
nên qua lại trong sinh tử. Vì tham chấp năm ấm này
cho nên bị giong ruổi trong các cõi. Tham về những gì?
Tham chấp về chỗ thấy, nghe, tham chấp về biết, thức,
ái, vô minh. Các phàm phu này bị ái trói buộc, tham
ái năm thọ ấm, bị các triền cái che lấp
nên chìm vào vô minh tăm tối, không biết, không
giác ngộ. Nay chúng ta tham chấp chỗ nào? Chỗ nào
trói buộc? Do không biết nên qua lại trong các đường
địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, trời, người. Vì tham
chấp sinh tử, không chịu buông bỏ nên bị sinh tử
trói buộc, không đoạn trừ năm ấm, cũng không thể
biết tướng như thật của năm ấm. Vì không biết như
thật nên bị các khổ não làm hại, đọa mãi trong
ngục Hư không, không biết đường nào ra. Vì người
này không thấy đường ra, nên ở trong đường sinh
tử từ vô thủy chịu các sinh tử, nên không thể
thoát được sinh, lão, bệnh, tử, ưu bi, khổ não,
cũng không vượt qua được vô lượng đường hiểm
của sinh tử, cũng không thể thoát được vô số
khổ lớn, rồi trở lại hướng tới khổ, tham chấp
nơi khổ, bị khổ sai khiến. Những gì là khổ? Năm
thọ ấm là khổ. Khi sinh thì khổ về sinh, khi diệt thì khổ về diệt.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ta do nhân duyên này nên nói pháp
cho các đệ tử: “Này các Tỳ-kheo! Phải chánh quán
về sắc ấm. Cũng phải biết như thật về tướng của
sắc là vô thường. Các ông nếu đối với sắc mà
có dục nhiễm thì phải mau chóng đoạn trừ. Các ông
nên chánh quán về thọ, tưởng, hành, thức. Cũng
nên biết như thật về tướng thọ, tưởng, hành,
thức là vô thường. Nếu đối với thọ, tưởng,
hành, thức mà có dục nhiễm thì phải mau chóng đoạn
từ. Đoạn trừ dục nhiễm nên tâm được giải
thoát chân chánh.”
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu người nào hiểu nghóa pháp
của ta đã thuyết giảng, có thể y theo lời thuyết
giảng này mà tu hành thì sẽ thoát khỏi sinh, lão,
bệnh, tử, ưu bi khổ não. Nếu người nào không thể
theo như lời thuyết giảng mà tu hành thì sẽ bị sắc
trói buộc, bị ái trói buộc, rơi vào vô minh tăm
tối tham giữ năm ấm. Người này vì tham giữ nơi
năm ấm nên không thể thoát khỏi con đường hiểm sinh tử.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Vì nghóa này nên ta nói thế gian
cùng tranh chấp với ta, chứ ta không tranh chấp với
thế gian. Những gì là thế gian? Đó là tham chấp nơi
năm thọ ấm, bị lệ thuộc thế gian. Người này tham
về năm ấm, bị năm ấm trói buộc, không biết tánh
của năm ấm, không biết tướng của năm ấm là
không nên tranh chấp với ta. Người này làm trái
nghịch với lời Phật dạy, tranh chấp với Phật nên
rơi vào sự suy não lớn.
Nếu
người nào ngay khi Phật còn tại thế hay sau khi Phật
đã diệt độ, có thể quán năm thọ ấm là hư
vọng, là không có thực, từ vô minh tăm tối điên
đảo sinh khởi, vọng tưởng hư dối, chỉ lừa dối
phàm phu, không phải năm ấm cho là năm ấm. Người
như vậy không tranh luận với Phật. Người không
trái lời Phật dạy sẽ được thoát khỏi mọi khổ
não nơi địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Chư Phật không tranh chấp với người
đời, dứt trừ tất cả mọi sự tranh tụng, đó là
Phật. Chỉ diễn nói pháp thật
cho chúng sinh, nêu dạy thế này: “Những điều các
ngươi giữ lấy trước kia đều là điên đảo. Tất
cả chúng sinh do sức của điên đảo nên tham chấp
về năm ấm, qua lại trong thế gian. Người này tham
chấp về năm ấm rồi, phát sinh vô số tà kiến, tham
chấp vô số danh tự, tham chấp vô số ưu bi khổ não.
Người này bị vô số tà kiến phiền não, vô số ưu
bi khổ não tàn hại, không thể làm người cứu hộ,
làm nhà cửa, làm chỗ nương tựa, làm chỗ quy
hướng. Chỉ có Phật mới có thể làm người cứu
hộ. Phàm phu tâm hẹp hòi, trí tuệ kém nên tham đắm
nơi dục, nương tựa nơi năm ấm nhiều lỗi lầm. Phàm
phu này tranh cãi với người cứu hộ, người khiến
cho tất cả quay về, người làm chỗ nương tựa,
người giải thoát tất cả khổ não!
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nay ta đưa cánh tay lên, người ấy
có thể tìm thấy được năm ấm, thấy tướng năm
ấm, tham chấp năm ấm, ta chắc chắn không làm thầy
người đó, người đó cũng chẳng phải là đệ tử
của ta, không theo ta xuất gia, không theo ta tu hành,
không quy y ta. Người này vào đường tà, vào đường
hư vọng, người chấp thủ điều chẳng thật, đó là
người điên đảo không biết ý Phật, không biết
Phật tùy nghi thuyết giảng năm ấm, không biết về
Đệ nhất nghóa của Phật. Người này không lãnh thọ
lời Phật dạy, không xứng đáng nhận lãnh sự
cúng dường mà lại nhận. Người này xuất gia ta
còn không cho, huống là sẽ được nhận sự cúng
dường của người. Vì sao? Vì người như vậy là bè
nhóm của ngoại đạo, nghóa là người sinh ra tướng
của năm ấm, người tham chấp, quy hướng về năm ấm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Năm trăm năm về sau trong đời vị
lai, khi chánh pháp sắp diệt, những người xuất gia
trong giáo pháp của ta, phần nhiều sinh tướng năm ấm
này, quyết định nói về tướng của năm ấm, tham
chấp sâu dày nơi năm ấm, đi vào đường tà hư
dối, ở trong pháp của ta được xuất gia khoác ca-sa,
thường ưa tới lui nhà bạch y, nên biết người này
cùng với ngoại đạo không khác, phần nhiều cũng
nhờ nơi pháp của ta nên được nhiều người cung
kính cúng dường. Này Bồ-tát Trì Thế! Ta nói đó
là người thấy chấp về năm ấm, chắc chắn nói
tướng của năm ấm, tham vướng nơi năm ấm, không
thọ nhận của người một chén nước. Vì sao? Vì
những người ấy đối với pháp của ta cho đến
chẳng có được một pháp Nhẫn nhu thuận. Người ấy
trái ngược với pháp của ta, trái bỏ hạnh Thánh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Cho nên Đại Bồ-tát nơi đời xấu
ác sau này, nên phát đại thệ nguyện như vầy: Đối
với kinh điển thâm diệu như vậy của ta phải cùng
nhau hộ trì, cũng đoạn trừ kiến chấp về năm ấm
của chúng sinh để thuyết pháp cho họ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Trong kinh này ta nói về sự phá
trừ tất cả tướng của ấm, lìa tham chấp nơi tướng của ấm.
Bấy
giờ có nhiều người tại gia, xuất gia nghe những
kinh như vậy, phát sinh tranh cãi về thật tướng không
sinh. Đại Bồ-tát ở trong đó nên phát đại thệ
nguyện: “Chúng ta ở nơi đời ác sau này luôn tạo
lợi ích cho các chúng sinh tà kiến, tham đắm nơi năm
ấm. Nghóa là độ thoát cho chúng sinh tham đắm vào
năm ấm, tùy thuận nơi phương tiện dùng pháp làm
lợi ích.”
Thế
nên, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát nếu muốn
hiểu rõ về thật tướng của các pháp, cũng khéo
phân biệt rõ về chương cú của các pháp, muốn đạt
được niệm lực, muốn được chuyển thân thành
tựu niệm không gián đoạn, cho đến đạt được
đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, nên
thường quán tướng vô thường, tướng khổ, tướng
vô ngã, tướng hư vọng, tướng không bền chắc,
tướng rốt ráo không, tướng từ xưa đến nay không
sinh của năm thứ ấm này. Khi thường chánh quán
trong năm thọ ấm, thì tất cả dục nhiễm hiện có
liền có thể đoạn trừ, cũng đạt được phương
tiện trong những pháp sâu xa như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Trong quá khứ vô lượng a-tăng-kỳ
kiếp về trước, có Phật hiệu Đại Ý Sơn Vương
gồm đủ mười tôn hiệu: Như Lai, Ứng Cúng, Chánh
Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô
Thượng só, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Phật Đại Ý Sơn Vương này có tám
mươi ức na-do-tha chúng Thanh văn đều là A-la-hán,
đã dứt hết các lậu và tám mươi ức na-do-tha học
địa A-na-hàm, bốn mươi ức na-do-tha các Đại Bồ-tát.
Phật Đại Ý Sơn Vương này thọ tám mươi vạn tuổi.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bấy giờ có vua tên là Đức Ích.
Vua Đức Ích này có hai vạn đại thành, dân chúng
đông đúc, giàu có an vui. Thành đó có bảy lớp,
ngang dọc mười hai do-tuần, đều dùng bốn thứ báu
để xây nên. Có bảy lớp hào, đều có lan can, có
bảy lớp hàng cây bao bọc chung quanh và các màn
lưới báu trùm khắp bên trên. Các cây nơi hào
thành và các màn lưới bao phủ ở trên đều dùng
bốn thứ báu: vàng ròng, lưu ly, xa cừ, mã não hợp
lại để tạo thành. Mỗi một thành lớn có năm
trăm vườn rừng, đều có vỏ cây bảy báu đầy
khắp trong đó. Mỗi một vườn rừng đều có năm
trăm ao báu, tràn đầy nước tám công đức.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Vua Đức Ích này có tám vạn thể
nữ, đại phu nhân của vua có hai người con: người
thứ nhất tên Vô Lượng Ý, người thứ hai tên Vô Lượng Lực.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Hai vương tử này đều mười sáu
tuổi, trong giấc mơ thấy Phật đoan nghiêm như ngọn cờ
vàng Diêm-phù-đàn không gì có thể sánh bằng, nên
đều rất hoan hỷ. Sau khi thức giấc, cả hai vương tử đều nói kệ.
Người thứ nhất nói:

Con nay mộng thấy
Nhị Túc Tôn

Tướng kim sắc
trăm phước trang nghiêm

Thành tựu vô
lượng các công đức

Thấy xong, trong tâm rất hoan hỷ.
Người thứ hai nói kệ:

Mộng thấy Phật
sáng như mặt trời

Đẹp đẽ đoan
nghiêm, rất tôn quý

Cũng như Tu-di vua
các núi

Cao vời rực rỡ thấy hoan hỷ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ngay khi ấy, hai Vương tử Vô Lượng
Ý và Vô Lượng Lực cùng đi đến chỗ cha mẹ thưa
đầy đủ việc này: “Kính thưa cha mẹ! Hôm nay hai anh
em chúng con trong giấc mơ được thấy Phật. Cúi xin
cha mẹ cho phép chúng con cùng đi đến chỗ Phật, vì
rất lâu xa Phật mới xuất hiện ở đời, chúng con
do buông lung nên không thể biết rõ, chìm đắm trong
bùn năm dục, bị sắc trói buộc, bị thọ, tưởng,
hành, thức trói buộc. Chúng con tại gia do phóng
dật nên không thể gặp Phật.”
Này
Bồ-tát Trì Thế! Hai vương tử này thưa với cha mẹ
việc như vậy xong, liền đi đến chỗ Phật Đại Ý Sơn
Vương. Khi đến nơi, cúi đầu đảnh lễ sát chân
Phật, thỉnh Phật và chúng Tăng cúng dường bốn sự:
y phục, thức ăn uống, ngọa cụ, thuốc men trong ba
tháng. Phía bên đại thành trang nghiêm, nơi vườn
rừng vua Đức Ích thường dạo chơi được trang trí
treo giăng cờ phướn, lọng báu, lụa màu, dùng các
thứ hoa đẹp che phủ mặt đất, thỉnh Phật và chư
Tăng đến ở nơi đó, trong ba tháng, hai vương tử
dùng tất cả những vật dụng tạo an vui cúng
dường Phật và chúng Tăng. Cúng dường xong
hai vương tử cùng xin xuất gia trong pháp Phật.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Phật Đại Ý Sơn Vương biết sở
nguyện nơi thâm tâm của hai vương tử ấy nên vì họ
thuyết giảng kinh năm ấm, mười hai nhập, mười
tám tánh phương tiện Bồ-tát. Trong bốn vạn năm
hoàn toàn không ngủ nghỉ, thường không ăn nhiều,
cũng không nằm nghiêng, chỉ hoặc ngồi, hoặc kinh hành. Lại trong bốn vạn năm không nghó đến việc
khác, chỉ nghó về tướng của năm thọ ấm là không,
là hư vọng. Biết năm thọ ấm này từ điên đảo
sinh khởi, thấu rõ tướng của năm thọ ấm này rồi
thì trong suốt thời gian thọ mạng thường tu phạm
hạnh, sau khi mạng chung, liền được sinh lên cõi trời
Đâu-suất. Phật diệt độ rồi, được sinh trở lại
nơi nhà đại cư só trong cõi Diêm-phù-đề, đến năm
mười sáu tuổi lại mộng thấy Phật, được Phật
thuyết giảng kinh năm ấm, mười tám tánh phương
tiện Bồ-tát này. Nghe pháp ấy xong rất kinh sợ và
liền giác ngộ. Lại ở trong pháp Phật, mãn một vạn
năm thường tu phạm hạnh, cũng lại theo phương tiện
quán sâu xa về kinh năm thọ ấm, mười hai
nhập, mười tám tánh phương tiện hành hóa của
Bồ-tát này, mạng chung được sinh lên cõi trời
Đao-lợi, khi thọ mạng nơi cõi trời hết, sinh vào
nhà thuộc tộc họ Bà-la-môn lớn ở cõi
Diêm-phù-đề. Trong một ngàn năm sau thời mạt pháp
của Phật Đại Ý Sơn Vương, hai người này do nhân
duyên xưa nên lại được xuất gia, học vấn rộng
khắp, trí tuệ như biển, cũng khéo quán sát phân
biệt về tánh của năm ấm, vào pháp thông suốt như
thật, ngay trong đời ấy, giáo hóa hai vạn người và
hai mươi ức chư Thiên đến với đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác.

Này Bồ-tát Trì Thế!
Hai vị Bồ-tát này từ đấy trở về sau, đời đời
cùng một lòng, cùng được gặp mười ức na-do-tha
Phật, sau đấy đạt được pháp Nhẫn vô sinh. Được
pháp nhẫn rồi, lại được gặp một ức na-do-tha
Phật và sau cùng thành tựu đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác, cùng trong một kiếp, hai vị
này lần lượt thành Phật, người thứ nhất hiệu
là Vô Lượng Âm, người thứ hai hiệu là Vô Lượng Quang.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nên, Đại Bồ-tát nếu muốn
mau chóng chứng được quả vị
Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, phải ở trong
pháp thanh tịnh không nhiễm này siêng năng tu tập về
tánh ấm nhập ấy và thuyết giảng về thật tướng
của tri kiến trong các pháp hữu vi khác.



<詞 id="117512364">Phẩm 3: MƯỜI TÁM TÁNH</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào gọi là Đại Bồ-tát biết
rõ về mười tám tánh?
Các
Đại Bồ-tát theo phương tiện chánh quán về mười
tám tánh nghó thế này: Trong cảnh giới của nhãn
tánh, thì nhãn tánh không thể thủ đắc. Nhãn tánh
này là không ngã, không ngã sở, không thường,
không bền chắc, vì tự tánh vốn không, vì trong nhãn
tánh, tướng của nhãn tánh là không thể thủ đắc.
Nhãn tánh hư vọng, không thật có, từ nhớ tưởng
phân biệt sinh khởi. Nhãn tánh không có tướng
nhất định. Tánh hư không là nhãn tánh. Ví như hư
không không có tướng nhất định, không có gốc rễ,
nhãn tánh cũng như vậy, không có tướng nhất định,
cũng không có gốc rễ.
Vì
sao? Vì trong nhãn tánh, thật sự là không thể thủ
đắc. Nhãn tánh không có nơi chốn, không có phương
hướng, không ở trong, không ở ngoài, không ở
trung gian. Nhãn tánh không có tướng nhất định vì
không có sự việc. Sự việc của nhãn tánh là
không thể thủ đắc, do các nhân duyên sinh khởi nên
nhãn tánh không có quá khứ, vị lai, hiện tại. Nhãn
tánh, nhãn tướng đều không thể thủ đắc. Nhãn
tánh chỉ do nghiệp báo nơi đời trước, vì thuộc
duyên hiện tại nên được gọi là nhãn tánh. Nhãn
tánh tức là vô tánh. Trong nhãn tánh, nhãn tánh
là không thể thủ đắc, do nhận biết về hành xứ
nên gọi là nhãn tánh.
Nếu
nhãn căn thanh tịnh, sắc ở chỗ có thể thấy được,
tương ưng với ý căn, vì ba sự hòa hợp nên gọi
là nhãn tánh. Trong nhãn tánh không có tướng nhãn
tánh nhất định. Người trí hiểu rõ không nhãn tánh
là tánh của nhãn tánh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát nếu có thể quán
sát nhãn tánh như vậy, liền thông đạt vô tánh là
sắc tánh. Vì sao? Vì trong sắc tánh, sắc tánh là
không thể thủ đắc. Sắc tánh này không hợp, không
tan. Sắc không có tướng nhất định nên gọi là sắc
tánh. Sắc không có cội rễ, không phân biệt, huống
hồ là sắc tánh. Sắc tánh tức cũng không căn
bản. Sắc tánh không ở trong sắc, không ở ngoài
sắc, không ở trung gian, chỉ do nhớ tưởng, phân
biệt. Sắc ở chỗ có thể thấy nhãn căn thanh tịnh
do ý thức tương ưng, thấy sắc hiện tại nên thường
gọi là sắc tánh. Ví như dáng mặt trong gương, nếu
gương trong sáng thì dáng mặt hiện rõ. Dáng mặt
trong gương không có tướng nhất định. Trong gương
không có người nhưng thấy có dáng người là chỉ
do bên ngoài có nên mới hiện lên dáng người
trong gương. Nhãn tánh thanh tịnh như vậy duyên với
sắc tánh ở chỗ có thể thấy, như hình tượng trong
gương nên gọi là sắc tánh. Sắc không có tánh
tướng, không hình tánh, không tánh nhất định, đó
gọi là sắc tánh. Tướng của các sắc vô ngã nên
gọi là sắc tánh, vì tùy theo chỗ hiểu biết của
chúng sinh nên nói là sắc tánh. Nếu Bồ-tát nhận
biết sắc tánh này, liền biết vô tánh là sắc
tánh, tánh vô sinh là sắc tánh, tánh vô tác là
sắc tánh. Vì sao? Vì sắc tánh này không có quá
khứ, vị lai, hiện tại, là tánh vô sở hữu, là
tánh hư vọng, là tánh giả danh, nên gọi là sắc tánh.
Quán
sát sắc tánh như vậy, Bồ-tát này chánh quán về
tánh của nhãn thức. Nghóa là không có nhãn thức
trong nhãn thức, không có tánh của nhãn thức,
không có tánh thường. Tánh cnhãn thức không có
nguồn gốc, là pháp không nhất
định, tánh của nhãn thức không chỗ hiện bày. Tánh
của nhãn thức này không hợp, không tan, không có
căn bản, chỉ do nhân duyên nghiệp báo từ đời
trước sinh khởi, thuộc duyên của hiện tại trói
buộc vào duyên của sắc nên gọi là tánh của nhãn
thức. Vì tùy theo tâm điên đảo của phàm phu nên
thường gọi là tánh của nhãn thức.
Hiền
thánh thông đạt tánh của nhãn thức tức là phi
tánh. Vì sao? Vì tánh của nhãn thức không nhất định,
từ các duyên sinh ra, vì thuộc các nhân duyên nên
thường gọi là tánh của nhãn thức. Chỗ hành xứ
của thức là tánh của nhãn thức, vì thức này
không nhất định, nên nói là tướng không nhất
định, không sinh, vì chỉ bày hư vọng, vì có thể phân
biệt sắc tướng, vì có thể nêu rõ các duyên nên
nói là tánh của nhãn thức. Tùy theo chỗ hiểu biết
của chúng sinh nên Như Lai theo phương tiện phân biệt,
phá trừ một tướng hòa hợp, nên nói mười tám
tánh này là để chỉ rõ thức không có tướng
nhất định. Chỉ có mắt thanh tịnh mới có thể nhận
biết về sắc tướng, vì hai pháp hòa hợp nên nói
tánh của nhãn thức. Vì chỉ rõ thật tướng của
nhãn thức nên nói tánh của nhãn thức. Tánh của
nhãn thức chỉ ra chốn hành hoạt của mắt, có thể
biết sắc là nhãn thức, nên nói tánh tức là vô
tánh. Vì sao? Vì trong tánh của nhãn thức, người trí
tìm tướng của tánh của nhãn thức là không thể
thủ đắc. Trong tánh của nhãn thức cũng không tìm
được nguồn gốc của tánh nhãn thức. Vì sao? Vì
tánh không nhất định là tánh của nhãn thức, tánh
của nhãn thức chỉ giả danh mà nói. Nói về tánh
tức là nói nghóa không thể nắm giữ, có thể có
chỗ nhận biết là nhãn thức, ý nghiệp sinh khởi
là tướng nhãn thức, nên gọi là nhãn thức.
Nhãn
tánh, sắc tánh, nhãn thức tánh, nói ba sự hòa
hợp vì biết tướng của các duyên, tức là lìa
nghóa của các tánh. Nghóa là nêu rõ về nhãn tánh,
sắc tánh, nhãn thức tánh có các thứ như vậy, để
làm cho chúng sinh đi vào con đường chân thật, trong
đó thật sự không có nhãn tánh, sắc tánh, nhãn
thức tánh. Các Đức Như Lai theo phương tiện nói là
thấy biết về các tánh tướng, phân biệt nói là
các tánh. Nếu người nào thông đạt phương tiện
của các tánh này thì biết ba tánh là vô tánh. Vì
sao? Vì trong các tánh không có tánh tướng, nên
tướng trong các tánh là không thể thủ đắc. Nhó
tánh, thanh tánh, nhó thức tánh; tỷ tánh, hương
tánh, tỷ thức tánh; thiệt tánh, vị tánh, thiệt
thức tánh; thân tánh, xúc tánh, thân thức tánh
cũng đều như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào gọi là Đại Bồ-tát quán
sát, lựa chọn ý tánh? Bồ-tát nghó thế này: Ý
tánh không nhất định, vì nguồn gốc là không thật
có. Trong ý tánh không có ý tánh, không có tánh
quyết định là ý tánh. Ví như các hạt giống được
gieo trồng nơi đại địa, nhờ tưới nước, nhờ ánh
sáng của mặt trời, nhờ không khí, dần dần nảy
mầm, mầm không từ hạt giống sinh ra, hạt giống cũng
không cùng với mầm hòa hợp. Mầm sinh thì hạt
giống hoại, hạt giống không lìa mầm, mầm không lìa
hạt giống, trong mầm không có hạt giống. Ý tánh
cũng như vậy, có thể khởi sinh ý nghiệp, có thể
hiện bày ý thức, như hạt giống hiện bày ra mầm
nên được gọi là ý tánh. Lìa ý tánh thì không
có ý, ý tánh không thể biết ý, vì tạm mượn
danh tự mà nói là ý tánh. Ý tánh này không ở
trong ý, không ở ngoài ý, không ở trung gian, chỉ do
nhân duyên của nghiệp báo nơi đời trước nên sinh khởi.
Vì
thức là ý nghiệp, vì biết đối tượng duyên, vì
danh tự của các tánh hòa hợp, vì các duyên hiện
tại sinh khởi nên thường gọi là ý tánh, tức là
tướng của ý nghiệp không nhất định, là tướng
hòa hợp của các duyên, nên cũng nói ý tánh từ
hòa hợp sinh khởi, tùy theo chỗ hiểu biết của
chúng sinh. Trong Đệ nhất nghóa không có ý tánh. Vì
sao? Vì nguồn gốc là không thật có, nên vô sinh là
ý tánh, vì sinh vốn là vô sở hữu. Ý tánh tức
là lời thế tục, trong Đệ nhất nghóa không có ý
tánh, quá khứ, vị lai, hiện tại đều không thể thủ
đắc. Người trí thông đạt nên biết vô tánh là ý tánh.
Các
Bồ-tát quán chọn về pháp tánh, biết vô tánh là
pháp tánh. Pháp tánh không có tự tánh, tự tánh
không thể thủ đắc. Tánh không nhất định là pháp
tánh, vì nguồn gốc của pháp tánh là không thể thủ
đắc, vì sự nhất định cũng không thể thủ đắc.
Chỉ vì chúng sinh khởi điên đảo, hư vọng trói
buộc, vì có chỗ nhận biết nên nói là pháp tánh.
Vì muốn làm cho chúng sinh nhập nơi vô tánh nên nói
là pháp tánh. Vì sao? Vì trong pháp tánh không có
tướng pháp tánh. Pháp tánh này từ các duyên sinh
ra, pháp từ các duyên sinh ra tức không tự tánh.
Nơi các nhân duyên không có tự tánh, các nhân
duyên đều từ các duyên hòa hợp nên nối tiếp
sinh ra. Như Lai ở trong đó muốn giáo hóa chúng sinh
nên nói là pháp tánh, dùng lời nói của thế tục
để chỉ rõ về pháp vô tánh. Pháp tánh này không
ở trong, không ở ngoài, không ở trung gian, chỉ làm
cho chúng sinh thấy biết pháp thiện, bất thiện. Dùng
pháp tánh để nêu rõ việc xa lìa tướng của tất
cả pháp, vì thấy biết rốt ráo về tướng không.
Nói rốt ráo không tức là pháp tánh. Vì sao? Vì vô
sở hữu là pháp tánh, trong pháp tánh không có
tướng nhất định. Ví như hư không không có tướng
nhất định, nên thường gọi là hư không. Pháp tánh
cũng như vậy, không có tướng nhất định, vì để
mở bày về pháp tướng nên gọi là pháp tánh,
pháp tánh tức là vô tánh. Vì sao? Vì pháp tánh
này không ở quá khứ, không ở vị lai, không ở
hiện tại, chỉ thuộc duyên hợp cùng các duyên nên
thường gọi pháp tánh. Nói pháp tánh là tùy theo
chỗ hiểu biết của chúng sinh. Người trí chứng biết
vô tánh là pháp tánh. Pháp tánh chẳng phải hợp,
chẳng phải tan. Trong pháp tánh không có tướng pháp
tánh, không nhiều, không ít, vì để chỉ bày phương
tiện của tánh nên nói pháp tánh gọi là tánh. Nếu
hành giả thật sự thông đạt tướng của pháp tánh
này liền thấy biết là vô tánh. Pháp tánh trong ba
cõi này không có tướng phân biệt. Do các nhân
duyên hòa hợp, do phân biệt các pháp nên nói là
pháp tánh. Chỉ rõ tánh không nhất định là pháp
tánh. Người trí không dùng tướng của pháp tánh
để thấy pháp tánh. Pháp tánh là tướng vô sinh.
Vì sao? Vì trong pháp tánh không có tướng. Người
trí thông đạt vô tướng là pháp tánh. Nơi pháp
tánh không có tướng phân biệt, vì không tướng,
không phân biệt nên gọi là pháp tánh. Trong pháp
tánh không có trụ xứ, không xứ, không khởi,
không trụ, không nương tựa là pháp tánh, vì từ
xưa đến nay không sinh. Pháp tánh này không có người
sinh. Vì sao? Vì trong pháp tánh không có tánh. Lại
nữa, pháp tánh không do hòa hợp mới có, không
hợp, không tan, không tạo tác, không nhất định, đó
gọi là pháp tánh.
Đại
Bồ-tát quán sát pháp tánh như vậy, tức biết vô
tánh là pháp tánh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
ý thức tánh?
Đại
Bồ-tát nghó thế này: Tánh bất sinh là ý thức
tánh, tánh không nhất định là ý thức tánh. Ý
thức tánh không nguồn gốc, không có pháp nhất
định, dùng ý thức tánh chỉ rõ về tướng vô
tánh. Vì sao? Vì trong ý thức tánh, tánh ý thức là
không thể thủ đắc. Tánh ý thức này hư vọng
không sở hữu, tương ưng với điên đảo, lấy ý
làm đầu, do biết các pháp nên gọi là ý thức. Vì
tùy theo chỗ hành của phàm phu nên gọi là ý thức tánh.
Hiền
thánh quán biết phi tánh là ý thức tánh, hư vọng,
không sở hữu là ý thức tánh. Nhưng vì chỉ rõ
về pháp nhân duyên, vì lấy ý đứng đầu, vì biết
các duyên hòa hợp nên nói là ý thức tánh. Tùy
theo chỗ hiểu biết của chúng sinh nên nói như vậy.
Người
trí biết phi tánh là ý thức tánh, từ các duyên
sinh ra, do nhớ tưởng phân biệt khởi lên, không có
tánh tướng. Tức là ở trong Đệ nhất nghóa không
có nghóa của tánh, tướng. Để hướng dẫn chúng
sinh trong pháp thế tục nên nói là ý thức tánh.
Muốn làm cho chúng sinh biết: Vô tánh là ý thức
tánh, chỉ vì để tiểu pháp hoại lìa các tánh nên
nói là ý thức tánh. Vì sao? Vì Thánh nhân tìm cầu
tánh ý thức là không thể thủ đắc. Ý thức tánh
không ở trong tánh ý thức, không ở ngoài tánh ý
thức, không ở trung gian. Người trí thông đạt tánh
bất hợp là ý thức tánh. Ý thức không thể biết
ý tánh, ý tánh không biết ý thức. Chỉ do các
duyên sinh ra, từ điên đảo khởi lên do ý làm chủ.
Biết
các duyên vì hai việc hòa hợp, vì vướng mắc nơi
hư vọng, từ giác quán khởi sinh vì chỉ bày tướng
thức cho chúng sinh nên nói là ý thức tánh. Ý
thức này không ở quá khứ, không ở vị lai, không
ở hiện tại, ý thức này không từ đâu đến,
cũng không đi về đâu, không có trú xứ. Từ xưa
đến nay, ý thức không có tướng sinh, trong ý thức
không có nguồn gốc pháp định.
Vì sao? Vì tánh tướng của ý thức này tức không
có hai tướng, tức là vô tướng, vì tướng ấy
không do hai tướng mà có. Tánh không chỉ rõ được
là ý thức tánh. Người trí thông đạt tánh của
ý thức như vậy, ý thức tánh này không ở trong
tất cả pháp, không nơi chốn, không phương hướng,
không cùng với pháp hoặc hợp, hoặc tan.
Thánh
nhân thông đạt tướng bất sinh là ý thức tánh.
Ý thức tánh này không đến, không đi, không duyên.
Vì sao? Vì trong Đệ nhất nghóa, ý thức tánh không
duyên, không thể thủ đắc, không thể chỉ bày. Người
trí thông đạt ý thức tánh không tạo tác là ý
thức tánh, vì không thể tìm được tác giả; vô
sinh là ý thức tánh, vì tướng sinh là không chỗ thủ đắc.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán sát về ý thức
tánh như vậy. Khi các Bồ-tát khởi quán này, quán
chọn Dục giới, Sắc giới, Vô sắc giới đều là
tánh không sinh, là tánh vô sở hữu.
Thế
nào là quán? Nghóa là trong Dục giới không có Dục
giới, trong Sắc giới không có Sắc giới, trong Vô
sắc giới không có Vô sắc giới. Dùng giới để
chỉ bày về pháp không giới. Vì người chấp giữ
tướng Dục giới thì chỉ bày Dục giới, người
chấp giữ tướng Sắc giới thì chỉ bày Sắc giới,
người chấp giữ tướng Vô sắc giới thì chỉ bày
Vô sắc giới, vì dựa vào giới mà nói không
giới. Như chỗ biết rõ của người trí giới không
thật có là ba cõi Dục, cõi Sắc và Vô sắc. Người
trí không thủ đắc về ba cõi, vì Dục giới, Sắc
giới, Vô sắc giới đều không có nguồn gốc, không
có pháp nhất định, chỉ từ các duyên sinh khởi,
nên người trí thấy biết vô giới là tam giới,
trong đó không có tướng của giới. Tam giới này
đều hư vọng hợp với hành điên đảo. Vì sao? Vì
người trí không chấp nơi tam giới này, không thuyết
tam giới hoặc quá khứ, vị lai, hiện tại. Hiền thánh
thông đạt tam giới này là hư vọng, vô sở hữu,
vô tự tánh, xa lìa các pháp, chỉ từ điên đảo
khởi lên. Vì dứt trừ điên đảo cho chúng sinh, vì
thấy biết về tam giới nên Như Lai phân biệt nói về
tướng của tam giới, muốn làm cho chúng sinh biết về
nghóa của không giới nên nói tam giới không phải
do tánh tướng mà có. Người trí thấy biết tướng
của tam giới là tướng không giới.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Khi Đại Bồ-tát quán như vậy: Quán
tánh chúng sinh, tánh ngã tức là tánh hư vọng,
tánh vô sở hữu, tánh vô sinh. Vì sao? Vì tánh
chúng sinh, tánh ngã, tánh hư vọng không sai, không
khác. Các tánh như vậy đều từ hư vọng mà ra, chỉ
từ các duyên sinh, nên gọi đó là tánh, trong ấy
không có tánh tướng nhất định. Vì sao? Vì trong hư
không không có một tánh tướng nhất định nào. Các
tánh tướng này đều nhập vào hư không, là nghóa vô sở hữu.
Ví
như hư không không có tánh, pháp này hoàn toàn là
lìa tướng, là tướng vô sở hữu. Tất cả các
pháp cũng xa lìa tánh tướng như vậy. Trong các tánh
không có tánh tướng, tánh tướng không ở trong,
không ở ngoài, không ở trung gian. Nơi tánh không
có tánh, trong tánh không thâu gồm tánh, trong tánh
không nương tựa vào tánh. Tất cả tánh không có
chỗ nương tựa, tất cả tánh là không sinh. Người
trí ở trong tánh của các pháp không thủ đắc tánh
sinh, không thủ đắc tánh diệt, không thủ đắc tánh
trụ. Tất cả các tánh không sinh, không khởi, không
trụ, từ xưa đến nay là không thể thủ đắc. Người
trí không tham, không vướng nơi các tánh giả danh,
không nhận, không niệm, cho nên người trí thông
đạt, thấy biết tất cả đều là tướng vô sinh.
Nếu
là tướng vô sinh tức là không có diệt, trong Đệ
nhất nghóa, tất cả các tánh đều không thể thủ
đắc. Vì pháp thế tục nên phân biệt giảng nói về
các tánh, trong Đệ nhất nghóa không nói các tánh.
Người trí thấy biết, thông đạt tất cả các tánh
như Đệ nhất nghóa.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Đại Bồ-tát quán sát, thông
đạt về mười tám tánh, tam giới, tánh chúng sinh,
tánh ngã, tánh hư không như vậy. Khi các Bồ-tát
quán sát, thấu rõ như vậy thì không thủ đắc tánh
và chẳng thấy tánh, cũng thông đạt tất cả các
tánh là giả danh, cũng tin hiểu các nhập, tất cả
tánh là vô tánh, cũng biết phân biệt các tánh. Vì
thế tục nên phân biệt giảng nói các tánh, làm cho
tất cả các tánh nhập trong Đệ nhất nghóa. Cũng
khéo thông đạt về phương tiện vô tánh, cũng vì
chúng sinh mà phân biệt, giảng thuyết các tánh, cũng
khiến cho chúng sinh khéo trụ nơi các phương tiện của
tánh. Dùng lời nói thế tục mà thuyết giảng pháp
vô tánh cho chúng sinh, cũng không dùng hai tướng để
chỉ bày các tánh. Dù biết tất cả các tánh không
phải hai, cũng dùng phương tiện nói các tánh là từ
nhân duyên sinh khởi. Tuy dùng lời nói của thế tục
để dẫn dắt chúng sinh nhưng cũng chỉ rõ về Đệ
nhất nghóa cho chúng sinh. Tuy biết phân biệt các tánh
nhưng tin hiểu và thông đạt tất cả các tánh là
vô sở hữu. Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Như Lai do
Đệ nhất nghóa nên đối với tánh là không chỗ
thủ đắc, cũng không thủ đắc tướng của các tánh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ta đối với các tánh không đoạn,
không hoại mà chứng đắc Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Vì sao? Vì trong Đệ nhất nghóa không có
các tánh. Tất cả các tánh là không sở hữu,
không nhất định; tất cả tánh đồng như hư không;
tất cả tánh nhập nơi hư không; tất cả tánh không
có tướng sinh. Như Lai thông đạt tất cả tánh như
vậy. Này Bồ-tát Trì Thế! Như Lai không thuyết các
tánh tướng, cũng không nói về thế lực của các
pháp. Vì sao? Vì nếu pháp không sở hữu thì không
nên nói tánh tướng vô sở hữu.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Như Lai cũng thuyết giảng về tánh
tướng vô sở hữu, trong đó thật không chỗ nói về tánh tướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó gọi là khéo phân biệt về
các tánh. Đại Bồ-tát đạt được sự khéo phân
biệt như thế nên có thể biết tất cả các tánh
đều giả danh. Có thể biết tướng thế tục, có thể
biết tướng Đệ nhất nghóa, có thể biết các tánh
quyết định, có thể biết thế đế, có thể biết
phân biệt các tướng, có thể biết tùy nghi, có
thể biết các tướng hợp, có thể biết các tướng
đi về đâu, có thể biết được chỗ đi vào các
tướng, có thể phân biệt các tướng, có thể biết
rõ các tướng là vô tánh, có thể làm cho tất cả
các tánh đồng như tánh hư không. Đối với các
tánh cũng không làm sai khác, ở nơi các pháp không
thấy sai biệt, không nhận thức và không nói sai
biệt, cũng vì chúng sinh nên khéo nói về các tánh hủy hoại.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Như nhà huyễn thuật biết diễn cho
chúng sinh nhiều trò ảo thuật, làm cho chúng sinh biết
vô số tướng ảo thuật. Nếu có bạn bè tri thức
nói đó là huyễn, là huyễn thật sự, là huyễn hư
vọng, chỉ do chúng sinh điên đảo. Nếu người có trí
thì biết là huyễn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Tánh thế gian như huyễn, các Đại
Bồ-tát đi vào trong pháp huyễn này biết tánh thế
gian như huyễn, chốn hành của thế gian như huyễn.
Người này dùng sức của phương tiện chỉ rõ thế
gian của chúng sinh là như huyễn. Nếu có người biết
tướng như thật của thế gian này, thì nói thế gian
là hư vọng, như huyễn. Nếu người có trí tuệ, lợi
căn sâu xa, không cần chỉ bày, tự mình có thể
biết được, biết các pháp như huyễn, là không,
không thật, không có nguồn gốc. Biết tất cả pháp
đều dối gạt các phàm phu, tất cả pháp đều ràng
buộc trong duyên hư vọng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu các Đại Bồ-tát muốn vào
phương tiện của các tánh như vậy, ở nơi các kinh điển sâu xa không nhiễm, không thủ đắc, nói về
tất cả tướng tri kiến của các tánh, nói về tất
cả các tánh không văn tự, không hòa hợp. Cũng
nói về các tánh nơi trí tuệ phương tiện, cũng nói
về các nhân duyên nơi ý nghóa sâu xa của chỗ tạo
tác, cũng nói về tướng như thật của tất cả các
pháp, nghóa là thế gian, xuất thế gian, hữu vi, vô
vi, hệ thuộc, không hệ thuộc, khéo biết chỗ hướng
đến của phương tiện, nói nghóa đệ nhất, nghóa thế
tục, kinh liễu nghóa, kinh chưa liễu nghóa, giải thích
vô số nhân duyên, ở trong kinh điển thâm diệu này
nên siêng năng tinh tấn.

KINH TRÌ THẾ
<卷 id="117512365">Quyển 3</卷>
<詞 id="117512366">Phẩm 4: MƯỜI HAI NHẬP</詞>
Phật
bảo Bồ-tát Trì Thế:
–Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ về mười hai nhập?
Khi
Đại Bồ-tát quán sát về mười hai nhập, nghó thế
này: Nhãn nhập trong nhãn thì không thể thủ đắc,
nhãn nhập trong nhãn không có tính nhất định. Lại
nữa, nguồn gốc của nhãn nhập cũng không thể thủ
đắc. Vì sao? Vì nhãn nhập từ các duyên sinh, khởi
lên từ điên đảo. Do duyên nơi sắc nên buộc vào
sắc, do hai pháp hợp lại mà có. Vì có sắc nên có
nhãn nhập, vì có sắc nên nói nhãn nhập. Hai pháp
nương nhau nên gọi là nhãn sắc. Nghóa là nhãn và
sắc, sắc làm duyên để đi vào trong cửa nhãn, nhãn
làm cửa để sắc đi vào nên có sự thấy, cho nên
nói nhập. Do sắc duyên nên nói nhãn nhập, do mắt
thấy nên nói sắc nhập. Đứng về mặt tục đế nên
nói như vậy. Thật ra mắt không nương sắc, sắc không
nương mắt, mắt không nương mắt, sắc không nương
sắc, mà chỉ từ các duyên sinh ra. Sắc làm duyên
nên gọi là nhãn nhập. Lại từ các nhân duyên sinh
ra sự thấy biết của mắt về các hình tướng nên nói là sắc nhập.
Vì
sao nói như vậy? Nghóa là tùy thuận theo pháp điên
đảo của thế tục nên nói. Trong Đệ nhất nghóa nhãn
nhập là không thể thủ đắc, sắc nhập là không
thể thủ đắc. Người trí tìm các nhập không thấy
có thật nhập, chỉ do phàm phu tương ưng với điên
đảo, vì hai tướng nên nói đây là nhãn nhập, đây
là sắc nhập. Nhãn nhập, sắc nhập này là chỉ bày
nhập hư vọng, muốn làm cho chúng sinh biết như thật
về thật tướng của các pháp nên nói các nhập
này đều từ các nhân duyên sinh, hành động tương
ưng với điên đảo, trong đó thật tướng của các
nhập là không thể thủ đắc. Vì sao? Vì nhãn nhập
hay sắc nhập không ở trong, không ở ngoài, không ở
trung gian. Nhãn nhập, sắc nhập cũng không ở quá
khứ, vị lai, hiện tại. Chỉ nhờ duyên hiện tại mà
biết được sắc nên nói là nhãn nhập, giống như
chỗ hành động của phàm phu. Người trí thông đạt
các nhập đều là hư vọng, không có thật, từ điên
đảo, nhớ nghó, phân biệt sinh khởi, nên thấy biết
phi nhập là nhập, không nói tánh các nhập. Các
nhập không có tướng quyết định, chỉ do các nhân
duyên sinh cho nên nói như vậy.
Như
Lai thuyết giảng về chỗ thấy biết tướng của các
nhập này. Nghóa là các nhập ấy là hư vọng không
có thật, thuộc các nhân duyên, tương ưng với hành
hoạt điên đảo. Các nhập không có người làm ra,
các nhập không có người sai khiến. Nhãn nhập không
biết, không phân biệt sắc nhập, sắc nhập cũng
không biết, không phân biệt được nhãn nhập, cả
hai đều lìa tướng. Nếu pháp đã lìa tướng thì
trong ấy không thể phân biệt được, nên nói tướng
nhập này đều từ nhân duyên sinh, như phàm phu điên
đảo. Hiền thánh thông đạt là nhãn nhập, sắc nhập
không sinh, không diệt, không có tướng đến, tướng
đi. Nhãn không biết nhãn, nhãn không phân biệt
nhãn. Sắc không biết sắc, sắc không phân biệt sắc.
Vì sao? Vì cả hai đều không, nên cả hai đều xa lìa.
Nhãn không biết tánh của nhãn, sắc cũng không biết
tánh của sắc. Nhãn và sắc đều không có tánh,
không có pháp. Trong đó không có một tướng quyết
định nào. Nhãn không tự làm, cũng không tự biết,
sắc không tự làm, cũng không tự biết, cả hai đều
không thật có. Nhãn không nghó ta là nhãn, sắc cũng
không nghó ta là sắc. Tánh của nhãn và sắc như
tánh huyễn, do hư vọng mà tạm gọi nên nói là
nhãn, là sắc. Các Đại Bồ-tát quán sát nhãn
nhập, sắc nhập như thế. Tai nghe tiếng, mũi ngửi
mùi, lưỡi nếm vị, thân xúc chạm, cũng như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
ý nhập?
Khi
các Đại Bồ-tát quán sát ý nhập, nghó thế này:
“Ý nhập trong ý nhập là không thể thủ đắc, ý
nhập không có tướng nhập nhất định, nguồn gốc
của ý nhập cũng không có. Vì sao? Vì ý nhập là do
các duyên sinh, từ điên đảo sinh khởi. Nhân ràng
buộc vào pháp nhập, vào duyên, hai pháp hòa hợp
nên có hành động. Ý nhập này nhân pháp nhập mà
sinh ra, vì pháp nhập nên có thể phân biệt, giảng
nói. Hai pháp này nương nhau. Ý là chỗ của pháp
nhập, ý là cửa ngõ của pháp nhập. Pháp nhập là
cửa ngõ của ý nhập, nên gọi là pháp nhập. Duyên
vào cửa pháp nhập nên gọi là ý nhập. Chỉ bày
cửa ý tướng nên nói là pháp nhập. Theo tục đế
nên nói như vậy, thật ra ý không nương pháp, pháp
không nương ý, chỉ do duyên sinh nên lấy các pháp
làm duyên, nên nói là ý nhập. Do duyên sinh, vì sự
chỉ bày ý tướng, nên nói pháp nhập, tùy thuận
theo pháp điên đảo của tục
đế nên nói như vậy. Trong Đệ nhất nghóa, ý nhập
là không thể thủ đắc, pháp nhập cũng không thể
thủ đắc. Người trí tìm các nhập không thấy thật
có, chỉ do phàm phu tương ưng với điên đảo, vì hai
tướng nên nói là ý nhập, pháp nhập. Ý nhập,
pháp nhập này hư vọng không có thật. Như Lai thông
đạt như thật nên chỉ rõ các nhập này. Các nhập
này từ nhân duyên sinh, tương ưng với hành động
điên đảo. Trong đó ý nhập, pháp nhập thật không thể thủ đắc.
Lại nữa, ý nhập,
pháp nhập không ở trong, không ở ngoài, không ở
trung gian. Ý nhập, pháp nhập không quá khứ, vị lai,
hiện tại, nhưng có thể biết rõ về duyên hiện tại,
nên nói ý nhập, pháp nhập là tùy thuận theo tâm
của phàm phu. Người trí thông đạt ý nhập, pháp
nhập này là hư vọng không có thật, từ nhớ tưởng
điên đảo phân biệt sinh ra.
Phi
nhập là nhập. Vì sao? Vì trong các nhập không có
tướng nhập quyết định. Người trí thông đạt các
nhập này là hư vọng, không có thật. Tự tánh của
ý nhập, pháp nhập không thể thủ đắc, chỗ khởi
thật tướng của ý nhập, pháp nhập này cũng không
thể thủ đắc. Ý nhập, pháp nhập này chỉ do nhân
duyên sinh. Như Lai nói chỗ thấy biết về tướng của
các nhập là các nhập hư vọng không thật có, do
tương ưng với các hành điên đảo, thuộc nhân
duyên sinh. Ý nhập, pháp nhập không có người làm
ra, không có người sai khiến. Ý nhập không biết,
không phân biệt pháp nhập, pháp nhập cũng không
biết, không phân biệt ý nhập. Vì sao? Vì cả hai đều
xa lìa nhau. Nếu pháp xa lìa tướng thì trong đó không
thể phân biệt. Các nhập này đều từ nhân duyên
sinh, tùy thuận theo tâm điên đảo của phàm phu nên
nói như vậy. Theo như sự thông đạt của Hiền thánh
thì ý nhập, pháp nhập không sinh, không diệt, không
đến, không đi. Ý nhập không biết ý, không phân
biệt ý, pháp nhập không biết pháp, không phân biệt
pháp. Cả hai đều không, nên cả hai đều xa lìa. Ý
không biết tánh của ý, pháp không biết tánh của
pháp, hai tánh này là vô sở hữu, trong đó không
có một pháp nhất định nào. Ý không thể thành tựu
ý, không thể phá hoại ý, pháp không thể thành
tựu pháp, không thể phá hoại pháp, vì cả hai đều
không thật có. Ý nhập không nghó: Ta là ý nhập.
Pháp nhập không nghó: Ta là pháp nhập. Vì cả hai đều
không, đều như tướng huyễn, chỉ là tạm mượn danh
tự nên phân biệt nói như thế. Đại Bồ-tát quán
sát ý nhập, pháp nhập như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát chánh
quán sáu nhập bên trong, sáu nhập bên ngoài? Nghóa
là mười hai nhập này đều hư vọng, từ các duyên
sinh, tương ưng với điên đảo. Do có hai tướng nên
có hoạt dụng trong ngoài. Phàm phu không nghe pháp
chân thật, không biết tướng như thật của mười
hai nhập nên tham chấp nơi nhãn nhập, cho nhãn nhập
là ngã, nhãn nhập là ngã sở. Tham chấp sắc nhập
cho: Sắc nhập là ngã, sắc nhập là ngã sở. Tai theo
tiếng, mũi theo mùi, lưỡi theo vị, thân theo xúc, ý
theo pháp cũng như vậy: Cho ý nhập là ngã, ý nhập
là ngã sở, pháp nhập là ngã, pháp nhập là ngã
sở. Do tham chấp nên bị mười hai nhập trói buộc,
giong ruổi qua lại trong năm đường sinh tử không
biết lối ra. Đại Bồ-tát ở trong đó khi chánh quán
về mười hai nhập, thấy mười hai nhập này hư dối,
không bền chắc, là không, như huyễn tướng, không
tham chấp nhãn nhập là ngã hay ngã sở. Do không tham
chấp nên không nhớ nghó, phân biệt. Đó là Bồ-tát
biết rõ về mười hai nhập.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát đạt được phương
tiện của các nhập như vậy nên ở trong mười hai
nhập không bị ràng buộc, cũng chứng biết các nhập
và phân biệt các nhập. Cũng nhờ các pháp duyên
sinh mà thông đạt mười hai nhập, cũng dùng tướng
vô tướng mà phá bỏ mười hai nhập, cũng không
rơi vào nơi các nhập ở trong các cảnh giới. Cũng
biết tánh của các nhập là vô tánh, cũng biết các
nhập là phương tiện đến bờ cứu cánh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Giống như máy phát nước phun cả
bốn mặt, mười hai nhập cũng như vậy. Nhờ nhân
duyên trong ngoài nên có các hành động, trong đó
không tìm ra một cái gì chân thật cả. Mười hai
nhập này là máy nghiệp của đời trước ràng buộc
nên có hành động.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nói nhập là do phàm phu không thấy,
không biết, đó là cửa của phiền não đi vào. Mắt
là cửa ngõ của sắc, do sinh yêu ghét, nên sắc là
cửa ngõ của mắt. Do sinh yêu ghét nên tai, mũi,
lưỡi, thân, ý là cửa ngõ của pháp. Do sinh yêu
ghét nên pháp là cửa ngõ của ý. Do sinh yêu ghét
nên mười hai nhập này hợp cùng với yêu ghét
nên không biết tướng thật.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát ở trong đó biết rõ
tánh của các nhập, vì biết thật tướng của các
nhập này nên không bị yêu ghét khống chế.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát biết rõ về các nhập.


<詞 id="117512367">Phẩm 5: MƯỜI HAI NHÂN DUYÊN</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát quán sát
mười hai nhân duyên?
Đại
Bồ-tát quán sát mười hai nhân duyên nghóa là từ
không có nên gọi là vô minh. Trong vô minh, vì không
có pháp nên gọi là vô minh, vì không biết rõ nên gọi là vô minh.
Thế
nào là không biết rõ?
Nghóa
là không biết trong vô minh không thể có pháp quyết
định, đó gọi là vô minh. Vì sao? Nói vô minh duyên
các hành, các hành là không thật có, nhưng phàm
phu cho là có nên nói nhân vô minh duyên các hành.
Từ hành sinh khởi nên có thức, cho nên nói từ
các hành làm nhân duyên sinh ra thức. Từ thức sinh
ra hai tướng danh và sắc nên nói thức làm nhân
duyên sinh ra danh sắc. Từ danh sắc sinh ra sáu nhập,
nên nói là danh sắc làm nhân duyên sinh ra sáu nhập.
Từ sáu nhập sinh xúc nên nói là sáu nhập làm
nhân duyên sinh xúc. Từ xúc sinh thọ nên nói xúc
làm nhân duyên sinh thọ. Từ thọ sinh ái nên nói
thọ làm nhân duyên sinh ái. Từ ái sinh thủ nên
nói ái làm nhân duyên sinh thủ. Từ thủ sinh hữu
nên nói thủ làm nhân duyên sinh hữu. Từ hữu có
sinh nói hữu làm nhân duyên sinh ra sinh. Từ sinh có
ra lão, tử, ưu bi, khổ não nhóm họp nên nói sinh
làm nhân duyên sinh ra lão, tử, ưu bi, khổ não nhóm
họp. Như vậy tạo thành một khối khổ lớn.
Ở
trong đó do pháp nào tập khởi? Nên biết điên đảo
trái với sáng suốt, do khối vô minh làm cho thân sau
nhiễm ái nương vào nhiễm hỷ mà tìm cầu chỗ sinh
khắp nơi, đó là ái tập.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế gian bị mười hai nhân duyên
này trói buộc, như không có mắt, rơi vào lưới vô
minh, đọa trong sự tối tăm, vì vô minh là đứng
đầu phát sinh đầy đủ mười hai nhân duyên. Các
Đại Bồ-tát quán sát tư duy về thật tướng của
vô minh, vì biết rõ vô minh là không, nên không có
nguồn gốc. Vì sao? Vì vô minh không có, nên nguồn
gốc cũng không. Người trí quán sát không nguồn
gốc vốn là nguồn gốc nên không phân biệt nguồn
gốc. Chấm dứt nhớ tưởng, phân biệt nên không
tham chấp vô minh. Biết tất cả pháp không thật có,
pháp đó không đúng như chỗ đã thuyết. Như nói
tất cả pháp là không thật có tức là nói thấy
biết về vô minh. Có thể thông đạt tất cả pháp
là không thật có, đó chính là minh, trong ấy hoàn
toàn chẳng có minh nào khác, chỉ thấy biết về vô
minh, đó gọi là minh.
Thế
nào là thấy biết về vô minh? Nghóa là thấy biết
tất cả pháp không thật có, tất cả pháp không thể
thủ đắc, tất cả pháp đều hư vọng, điên đảo,
tất cả pháp đó không đúng như chỗ đã thuyết.
Đó gọi là thấy biết về vô minh. Thấy biết về vô
minh tức là minh. Vì sao? Vì minh là vô sở hữu.
Vô
minh làm nhân duyên sinh các hành, nên các pháp
không thật có. Phàm phu chìm trong vô minh tối tăm,
mê lầm tạo ra các hành nghiệp, hành nghiệp này
không hình, không tướng, không nơi chốn. Vô minh này
không thể sinh ra nghiệp, vì không có pháp mà khởi
tạo tác nên nói vô minh làm nhân duyên sinh các
hành. Các hành nghiệp không có tụ tập các hành
nghiệp đến ở hoặc chỗ này hoặc chỗ kia. Các hành
nghiệp cũng không có quá khứ, vị lai, hiện tại. Vô
minh vốn không có tánh vô minh. Hành nghiệp vốn
không có tánh hành nghiệp. Các hành nghiệp không
có chỗ nương, chỉ nương vào vô minh để sinh ra các
hành nghiệp. Các hành nghiệp không nương vô minh, vô
minh không nương các hành nghiệp. Vô minh không biết
vô minh, hành nghiệp không biết hành nghiệp. Các
hành nghiệp - vô minh này do điên đảo nên từ vô
minh sinh ra. Trong đó không tìm được vô minh, không
tìm được các hành nghiệp, không tìm được tánh
vô minh, không tìm được tánh các hành nghiệp. Chỉ
vì tối tăm nên thường gọi là tối tăm. Do vô minh
tối tăm này nên phân biệt nói là hành nghiệp. Vì
từ pháp không có thật mà khởi tạo nên vô minh
hành nghiệp cũng đều không có thật.

Hành nghiệp làm nhân
duyên sinh thức. Thức không nương hành nghiệp, thức
cũng không lìa hành nghiệp để sinh ra. Hành nghiệp
cũng không sinh ra thức. Vì sao? Vì hành nghiệp không
biết hành nghiệp. Hành nghiệp cũng không đem thức
đến, chỉ do chúng sinh điên đảo theo hành nghiệp sinh
ra thức. Thức này không ở trong hành nghiệp, không
ở ngoài hành nghiệp, không ở trung gian. Thức này
không có người tạo tác, không có người sai
khiến, chỉ do hành nghiệp tiếp nối không dứt nên
có thức sinh ra. Người trí tìm tướng của thức
không thể được, cũng không tìm được cái sinh ra
thức. Thức cũng không biết thức, thức cũng không
thấy thức, thức cũng không nương thức.
Thức
làm nhân duyên sinh danh sắc. Danh sắc không nương
thức, danh sắc cũng không lìa thức mà sinh ra. Danh
sắc cũng không theo trong thức đến vì chỉ duyên theo
thức. Phàm phu tối tăm tham chấp nơi danh sắc, vì
thức cũng không đem danh sắc đến. Người trí ở
trong đó tìm danh sắc không thể được, không thể
thấy. Danh sắc này không có hình tướng, không có
phương hướng, từ nhớ tưởng, phân biệt mà sinh
khởi. Tướng danh sắc này do nhân duyên của thức
nên có. Tánh của thức còn không thể thủ đắc,
huống là từ thức làm duyên sinh ra danh sắc. Nếu
quyết định tìm được tánh của danh sắc, điều đó là không thể có.
Danh
sắc làm nhân duyên sinh sáu nhập. Sáu nhập là nhân
sinh khởi danh sắc. Vì danh sắc ở trong thân nên có
hơi thở ra vào, làm lợi ích cho thân và tâm, tâm
số pháp. Sáu nhập này hoàn
toàn hư dối, không có thật, từ phân biệt sinh ra
nên có hành động điên đảo.
Sáu
nhập làm nhân duyên sinh xúc. Xúc này nương sắc mà
có, xúc không tiếp xúc với sắc. Vì sao? Vì sắc vô
tri, không khác gì với cỏ cây, ngói đá, chỉ từ
sáu nhập sinh ra nên phân biệt nói là xúc. Vì sao?
Vì sáu nhập còn hư vọng không có thật, huống là
từ sáu nhập làm nhân duyên sinh ra xúc, xúc không
có thật, từ nhớ tưởng điên đảo sinh ra. Xúc
này không phương hướng, không nơi chốn, xúc này
là không. Do xúc không có tánh nên xúc không biết
sáu nhập, sáu nhập cũng không biết xúc.
Xúc
làm nhân duyên sinh thọ. Thọ này không ở trong xúc,
không ở ngoài xúc, không ở trung gian. Xúc cũng
không đem thọ từ nơi khác đến, mà là từ xúc
sinh ra thọ. Bản thân xúc còn hư vọng không có
thật, huống là từ xúc làm duyên sinh ra thọ. Các
thọ không có một tướng quyết định nào, các thọ
đều không thật có, chỉ từ điên đảo sinh khởi
mà có hoạt dụng điên đảo.
Thọ
làm nhân duyên sinh ái. Thọ không đem ái từ chỗ
khác đến, thọ cũng không hòa hợp với ái. Thọ
cũng không biết ái, ái cũng không biết thọ, cũng
không phân biệt thọ. Ái không hòa hợp với thọ,
ái cũng không nương thọ, cũng không lìa thọ mà có
ái. Tướng của thọ trong thọ hãy còn không có,
huống là thọ làm duyên sinh ra ái. Ái không ở
trong thọ, không ở ngoài thọ, không ở trung gian.
Trong ái, tướng ái không thể có. Ái này chỉ từ
nhớ tưởng hư vọng, tương ưng với điên đảo nên
gọi là ái. Ái không quá khứ, vị lai, hiện tại.
Ái không phải do tướng trói buộc sinh ra, ái cũng
không phải là tướng trói buộc, chỉ do nhân duyên
nối nhau không dứt nên nói thọ làm nhân duyên sinh
ái. Người trí thấy ái không nơi chốn, không phương
hướng, là không, không bền chắc, hư vọng không có thật.

Ái làm nhân duyên
sinh thủ. Ái không đem thủ từ nơi khác đến, ái
cũng không hòa hợp với thủ, ái cũng không thể
sinh ra thủ. Vì có ái nên gọi là thủ. Tùy theo nhân
duyên hòa hợp nên nói như vậy. Thủ không hòa hợp
với ái, cũng không xa lìa ái. Ái không hòa hợp
với thủ, cũng không xa lìa thủ. Thủ không ở trong
ái, không ở ngoài ái, không ở trung gian. Ái còn
không có, huống là từ ái làm nhân duyên sinh ra
thủ. Tướng quyết định của thủ không thể có.
Người trí thấy biết thủ này hư vọng, không có
thật, không có tướng thủ trong thủ. Thủ không quá
khứ, vị lai, hiện tại. Thủ không ở trong thủ, không
ở ngoài thủ, không ở trung gian. Thủ chỉ từ nhân
điên đảo sinh ra. Do duyên sinh, các duyên hòa hợp
nên có thủ, không có pháp hợp hay tan. Thủ không
có nguồn gốc, không thể có một pháp nhất định.
Phàm phu nhận thủ hư vọng này, các hành đều hư
vọng nên thế gian bị thủ trói buộc. Người trí
thông đạt thủ này hư vọng, là không, không bền
chắc, không nguồn gốc, không thể có được pháp quyết định.
Thủ
làm nhân duyên sinh hữu. Thủ không đem hữu đến,
thủ không thể sinh ra hữu, nhưng nói thủ làm nhân
duyên sinh hữu. Hữu không ở trong thủ, không ở
ngoài thủ, không ở trung gian. Hữu không nương tựa
thủ, thủ không hòa hợp với hữu, cũng không xa
lìa hữu, chỉ do các nhân hòa hợp nên nói thủ làm
nhân duyên sinh ra hữu. Thủ không thể sinh ra hữu,
thủ không phân biệt hữu. Bản thân thủ còn hư
vọng, không có thật, huống là từ thủ làm nhân
duyên sinh ra hữu. Hữu không đem thủ đến, không
thể có hữu trong hữu. Hữu không ở trong hữu,
không ở ngoài hữu, không ở trung gian. Hữu không
quá khứ, vị lai, hiện tại. Người trí thông đạt
hữu này hư vọng, tương ưng với điên đảo, không
hợp không tan. Hữu không chỗ biết, không chỗ phân
biệt. Hữu không nơi chốn, không phương hướng. Hữu
không có đời trước, đời giữa, đời sau. Hữu
này phi hữu nên cũng phi vô. Chỉ tùy thuận mười
hai nhân duyên nên nói là hữu. Người trí thông
đạt tướng của hữu là không, không bền chắc.
Hữu
làm nhân duyên sinh ra sinh. Hữu không đem sinh đến.
Sinh cũng không hòa hợp với hữu, cũng không xa lìa
hữu. Sinh không ở trong hữu, không ở ngoài hữu,
không ở trung gian. Hữu không thể sinh ra sinh, cũng
không lìa hữu sinh ra sinh. Chỉ do mười hai nhân duyên
tiếp nối nên nói hữu làm nhân duyên sinh ra sinh.
Hữu không phải duyên, không phải không duyên với
sinh. Hữu còn không thể có, huống là từ hữu làm
nhân duyên sinh ra sinh. Người trí thông đạt: Sinh này
không dựa vào nơi hữu mà sinh. Ở trong sinh không
có tướng sinh, ở trong sinh không có tự tánh, trong
sinh không có nguồn gốc, không một pháp nhất định
nào có thể thủ đắc. Người trí thông đạt sinh
này không tánh, không có thật, chỉ mười hai nhân
duyên hòa hợp tiếp nối nên nói sinh từ hữu làm
nhân duyên sinh ra, sinh không có pháp hợp hay tan. Sinh
không ở trong hữu, không ở ngoài hữu, không ở
trung gian. Sinh không phải quá khứ, vị lai, hiện tại.
Sinh không có đời trước, đời giữa, đời sau.
Nguồn gốc của sinh này là không thể thủ đắc.
Người trí thông đạt sinh là từ các nhân duyên
sinh tương ưng với điên đảo, hư vọng, như tướng
huyễn hóa, không có thật.
Sinh
làm nhân duyên sinh ra lão, tử, ưu bi, khổ não. Sinh
không đem lão, tử, ưu bi khổ não đến, sinh cũng
không thể sinh ra lão, tử, ưu bi khổ não. Lão, tử,
ưu bi khổ não không ở trong sinh, không ở ngoài
sinh, không ở trung gian. Lão, tử, ưu bi khổ não cũng
không dựa vào sinh. Do sinh cho nên nói lão, tử, ưu
bi khổ não, vì để chỉ bày các pháp duyên sinh, nên
sinh không hòa nhập, cũng không xa lìa với lão, tử,
ưu bi khổ não. Sinh trong sinh còn không thể có, huống
là từ sinh làm nhân duyên sinh ra lão, tử, ưu bi
khổ não. Trong lão, tử, ưu bi khổ não thì lão, tử,
ưu bi khổ não là không thể thủ đắc. Vì sao? Vì
lão, tử, ưu bi khổ não không ở trong lão, tử, ưu
bi khổ não, không ở ngoài, cũng không ở trung gian.
Lão, tử, khổ não không hòa hợp, cũng không xa lìa
với lão, tử, khổ não, chỉ các duyên hòa hợp,
tương ưng với điên đảo làm thành đầy đủ mười
hai nhân duyên, nên nói sinh làm nhân duyên mà có
lão, tử, ưu bi khổ não. Lão,
tử, khổ não không nơi nương tựa, tướng quyết
định của lão, tử, khổ não là không thể có. Đời
trước, đời giữa, đời sau của lão, tử, khổ
não không thể tìm thấy được. Người trí thông
đạt lão, tử, khổ não là hư vọng, không có thật,
tương ưng với điên đảo, không nguồn gốc, không
tạo tác, không khởi, không sinh. Quán pháp mười
hai nhân duyên như vậy không thấy pháp nhân duyên
hoặc quá khứ, vị lai, hiện tại, cũng không thấy
tướng của pháp mười hai nhân duyên, chỉ biết nhân
duyên là không duyên, không sinh, không tướng, không
tạo tác, không phát khởi, không nguồn gốc. Từ xưa
đến nay, tất cả pháp không thật có nên thông đạt
mười hai nhân duyên này thì cũng thấy mười hai
nhân duyên ấy không có người làm, người thọ.
Nếu pháp theo nhân duyên sinh ra, nhân duyên này không
có, nên pháp cũng không. Bồ-tát tùy theo nghóa vô
minh nên biết tất cả pháp là không thể thủ đắc.
Đi vào pháp quán như vậy thì không nhân duyên tức
là mười hai nhân duyên. Trong đó không có pháp
nào sinh ra. Bồ-tát quán mười hai nhân duyên là do
hư vọng sinh. Tùy thuận nghóa vô minh nên thông đạt
mười hai nhân duyên. Nếu pháp đó không có thì
pháp này cũng không, nên nói tùy thuận nghóa vô minh.
Thông
đạt mười hai nhân duyên, vô minh là không sinh,
không tạo tác, không phát khởi, không nguồn gốc,
không có pháp quyết định, không nhân duyên, không
thật có. Bồ-tát bấy giờ không phân biệt là minh
hay là vô minh. Thật tướng của vô minh tức là
minh. Do vô minh nên tất cả pháp không thật có. Tất
cả pháp không nhân duyên, không tưởng nghó phân
biệt nên tùy thuận nơi nghóa vô minh, thông đạt
mười hai nhân duyên.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đây gọi là trí tuệ phương tiện
của Đại Bồ-tát về mười hai nhân duyên. Nếu Đại
Bồ-tát thông đạt mười hai nhân duyên hợp tan như
vậy, đó gọi là Đại Bồ-tát chứng đắc trí tuệ
vô sinh. Vì sao? Vì quán chỗ sinh diệt thì không thể
biết hoàn toàn về mười hai nhân duyên. Nếu quán
sát sự hợp và tan của mười hai nhân duyên, đó
gọi là chứng đắc trí tuệ vô sinh. Nếu chứng đắc
trí tuệ vô sinh, đó gọi là thông đạt mười hai nhân duyên.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Cho nên Đại Bồ-tát muốn đi vào
chỗ thông đạt, muốn chứng trí tuệ vô sinh, cần
phải siêng năng hành tập trí tuệ nơi mười hai nhân
duyên này thì mới có thể quán và chứng tướng
vô sinh của mười hai nhân duyên.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu Đại Bồ-tát biết vô sinh tức
mười hai nhân duyên thì liền có thể đạt được
phương tiện nơi mười hai nhân duyên này. Người ấy
dùng tướng vô sinh để thấy biết ba cõi, mau được
pháp Nhẫn vô sinh. Nên biết Bồ-tát này ở chỗ chư
Phật hiện tại gần được thọ ký thành tựu đạo
quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Bồ-tát ấy
không lâu sẽ được thọ ký, lần lượt thọ ký.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bồ-tát này nhân được thọ ký,
tâm được an ổn, ở nơi phương tiện hướng tới
của tất cả pháp được trí tuệ sáng suốt. Người
ấy thông đạt mười hai nhân duyên là vô sinh, hiện
tại được gần chư Phật. Người này không còn sợ
hãi các ác ma. Người này vượt dòng sinh tử, đến
bờ bên kia. Người ấy vượt được vũng bùn vô
minh, đến được chỗ an ổn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ngay khi ta còn tại thế hay sau khi
diệt độ, người nào tin, nghe, đọc tụng, tu tập
mười hai nhân duyên phương tiện này, ta thọ ký cho
người đó không lâu sẽ được pháp Nhẫn vô sinh.
Ta cũng thọ ký cho người này không lâu ở chỗ chư
Phật hiện tại, được thọ ký thành tựu đạo quả
Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.



<詞 id="117512368">Phẩm 6: BỐN NIỆM XỨ</詞>
Phật
bảo Bồ-tát Trì Thế:
–Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ bốn Niệm xứ?
Đại
Bồ-tát quán sát bốn Niệm xứ: Thuận thân quán
thân, thuận thọ quán thọ, thuận tâm quán tâm,
thuận pháp quán pháp.
Thế
nào là thuận thân quán thân; thuận thọ, tâm, pháp,
quán thọ, tâm, pháp?

Này Bồ-tát Trì Thế!
Khi Đại Bồ-tát thuận thân quán thân là quán tướng
như thật của thân, nghóa là quán thân này là vô
thường, khổ, như bệnh, như ung nhọt, tướng của nó
biến đổi, hư hoại, khổ não, buồn lo. Thân này bất
tịnh, đáng ghét, trong đó tràn đầy những thứ nhơ
nhớp, chín lỗ bài tiết thường tuôn ra những thứ
dơ bẩn. Thân này nhơ nhớp giống như hầm xí. Khi
quán thân như vậy, thân này chẳng có được một
mảy may sạch sẽ, không có một chỗ nào là không
đáng gớm. Thân này do các dây gân ràng rịt, xương
cốt và da thịt bao bọc. Từ nhân duyên quả báo của
đời trước phát sinh nghiệp, bị trói buộc trong tập và thủ.
Thế
nào là tập? Thế nào là thủ? Nghóa là từ nhân
duyên đời trước mà có ra thân này, đó gọi là
thủ. Nay nhờ vào các việc ăn uống, tắm rửa, y
phục, giường nằm, mền nệm, thuốc thang, đó gọi là
tập. Nhân duyên trong hiện tại như vậy đều bị trói
buộc do tập và thủ. Lại do sức nơi quả báo của
nghiệp đời trước nên có hoạt dụng. Lại nữa,
thân này do bốn đại tạo thành không có thật tướng
nhất định, thuộc về sắc ấm, thường gọi là thân.
Sao
gọi là thân? Vì hay có sự tạo tác nên gọi là
thân, là chỗ nương tựa của tham chấp nên gọi là
thân, vì tùy ý hoạt dụng nên gọi là thân, từ
nhớ tưởng phân biệt sinh ra nên gọi là thân, hợp
cùng với nghiệp nên gọi là thân. Thân này không
lâu sẽ trở về chỗ hư hoại, tướng của nó thay
đổi, không thường, không nhất định. Thân này
không ở trong thân, không ở ngoài thân, không ở
trung gian. Thân không biết thân, cũng không thấy
thân. Thân này không tạo tác, không hành động,
không cầu, cũng không có tâm, không khác gì với
cỏ cây, ngói đá… Không có tướng nhất định của
thân trong thân. Đó là chánh quán về thân. Biết
nó không có tác giả, cũng không có người sai
khiến. Thân này không có đời trước, đời giữa,
đời sau. Thân này không có một tướng bền chắc,
thường hằng nhất định nào, như đám bọt nước
không thể nắm bắt. Thân này là chỗ ở của tám
vạn loài trùng. Thân này bị trăm loại các thứ
bệnh làm tổn hại. Do ba thứ khổ nên thân này là
khổ, không có cứu được, đó là khổ khổ, hành
khổ, hoại khổ. Thân này là dụng cụ chứa các thứ
khổ. Khi chánh quán thân như vậy, ai tư duy thân này
không phải của ta, không phải của người, không
được tự tại, không được tùy ý, dầu là làm
thiện hay không làm thiện cũng như vậy. Thân này
không có nguồn gốc, không thể có được pháp nhất
định. Tánh của thân là không, không một tướng
nhất định nào. Thân này được phát sinh do hư vọng,
lệ thuộc vào pháp mà hành động, theo nhân duyên
của nghiệp quả đời trước mà sinh khởi. Đối với
thân không nên sinh tưởng có ngã và ngã sở.
Chúng ta không nên tham tiếc mạng sống của thân này.

Bồ-tát khi quán như
vậy, không thủ đắc sự hợp hay tan của thân. Cũng
không thấy thân từ chỗ nào đến, đi về đâu và
trụ ở chỗ nào, không phân biệt quá khứ, vị lai,
hiện tại của thân này, thì liền không nương tựa
thân mạng, không tham tiếc thân, cho là ngã, ngã sở,
nên thường xa lìa cảm thọ về thân. Bồ-tát này
quán thân là không, không có ngã, ngã sở. Trong
thân này, ngã và ngã sở là không thể thủ đắc
nên tướng của thân cũng là không thể thủ đắc.
Bồ-tát này nếu không thủ đắc tướng thân thì
không mong cầu nhập thân, vì thân không khởi tác đạo.

Thế nào là nhập?
Thân này không người tạo tác, không người sinh
khởi, thân này không có tướng tạo tác, sinh khởi
mà từ các nhân duyên sinh ra. Các nhân duyên này
hòa hợp thành thân, nhưng các nhân duyên này cũng
hư dối không có thật, tương ưng với điên đảo,
không bền chắc. Cũng do nhân duyên nên thân này
được sinh ra, nhân duyên này cũng không sinh, không
tướng. Quán thân như vậy tức là đi vào trong thân
không tướng sinh. Vào xong, quán thân không có
tướng. Do chánh quán thân không có tướng, biết
thân này không tướng, vì tướng không thể thủ
đắc nên vô sinh, tướng quá khứ, vị lai, hiện tại
của thân này là không thể thủ đắc. Vì sao? Vì
thân này không nguồn gốc, không thể có được
pháp nhất định, cũng không tìm được thân hoặc
đây hoặc kia. Khi quán như vậy, biết thân không từ
đâu đến, cũng không đi về đâu, liền đi vào cảnh
giới bất sinh, bất diệt.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát quán thân, nhập thân
tướng như thật thì đối với thân dục nhiễm liền
làm cho chánh niệm an trụ trong thân, gọi đó là
thuận thân quán thân.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát thuận
thọ quán thọ?
Đại
Bồ-tát quán khổ thọ, lạc thọ, bất khổ bất lạc
thọ, thấy ba thọ này không từ đâu đến, cũng
không đi về đâu. Chỉ là sự tập hợp của nhân
duyên hư vọng, quả báo nghiệp đời trước duy trì,
tương ưng với điên đảo. Biết các thọ hư vọng,
từ nhớ tưởng phân biệt sinh ra. Bồ-tát quán các
thọ như vậy, chẳng được thọ quá khứ, vị lai,
hiện tại. Bồ-tát thấy thọ quá khứ, vị lai, hiện
tại là không, không có ngã, ngã sở, vô thường,
không bền chắc, tướng của nó luôn thay đổi. Quán
các thọ như vậy ở quá khứ là không tướng, là
tướng tịch diệt, là tướng vô tướng. Quán tướng
các thọ vị lai là không, không có ngã và ngã sở,
vô thường, không bền chắc, tướng luôn thay đổi.
Quán tướng các thọ trong vị lai là không tướng,
là tướng tịch diệt, là tướng vô tướng. Khi
Bồ-tát quán như vậy, suy nghó: “Các thọ không có
tướng nhất định, không nguồn gốc, không phải là
pháp nhất định, vì không phải là pháp tương tợ
nên luôn luôn sinh diệt, không có lúc nào dừng.”
Bồ-tát
nghó: “Các thọ này không tạo tác, cũng không có
người tạo tác, chỉ do tâm của phàm phu tương ưng
với điên đảo nên sinhh khởi. Ba loại thọ thuộc
nghiệp nhân đời trước, hợp cùng với duyên đời
nay nên có ra các thọ này. Các thọ này là không,
không bền chắc, là pháp hư vọng, giống như nắm đấm
giữa hư không. Quán thọ như vậy, tâm được trụ
một chỗ. Bấy giờ Bồ-tát thông đạt tướng diệt
mất của tập hợp các thọ, thấy các thọ không
hợp, không tan, lại cũng không thấy thọ trong thọ.”
Bồ-tát
suy nghó: “Các thọ là không tánh nên liền thông
đạt tướng vô sinh của các thọ. Các thọ này
không sinh, không diệt, không tướng thành. Các thọ
này đều không tướng, không có tướng thành.” Tư
duy như vậy thì khi thọ nhận các thọ hoàn toàn không
đắm chấp. Thấy biết như thật tướng các thọ, xa
lìa các sự cảm thọ, đối với các sự cảm thọ
này cũng không đắm vướng. Đối với các thọ mà
tâm phóng xả thì mau chóng được Tam-muội xả.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thuận thọ quán thọ như vậy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Sao gọi là Đại Bồ-tát thuận tâm
quán tâm?

Đại Bồ-tát quán
tướng của tâm sinh, trụ, dị, diệt. Khi quán như vậy,
suy nghó: “Tâm ấy không từ đâu đến, cũng không
đi về đâu, chỉ do thức duyên với tướng nên sinh
ra, không nguồn gốc, không có pháp nhất định nào
có thể thủ đắc. Tâm này không đến, không đi,
không trụ, không dị, không có thể đắc. Tâm này
không có quá khứ, vị lai, hiện tại. Tâm này do
thức duyên theo nhớ nghó mà sinh khởi. Tâm này
không ở trong, không ở ngoài, không ở trung gian.
Tâm này không có một tướng sinh, tâm này không
tánh, không định, không người sinh, không người
khiến sinh, vì khởi tạp nghiệp nên gọi là tâm, vì
có thể biết duyên nên gọi là tâm, do niệm niệm
sinh diệt tiếp nối không dứt nên gọi là tâm. Vì
chỉ muốn khiến cho chúng sinh thông đạt tướng của
tâm duyên nên không có tướng của tâm trong tâm.
Tâm này từ xưa đến nay tánh thường thanh tịnh,
không sinh không khởi. Vì nhiễm phiền não của khách
trần nên có phân biệt. Tâm không biết tâm, cũng
không thấy tâm. Vì sao? Vì tâm này là không, tự
tánh của nó là không, không có nguồn gốc nên tâm
này không có pháp nhất định. Vì pháp
định đắc nên tâm này không có pháp hợp hay tan.
Tâm này không có đời trước, đời giữa, đời
sau. Tâm này vô hình, không thể thấy, tâm không tự
thấy, không biết tự tánh, chỉ do phàm phu tương ưng
với điên đảo, do hư vọng duyên với thức tướng
nên sinh ra. Tâm này là không, không có ngã, ngã
sở, không thường hằng, không bền chắc, tướng
của nó luôn thay đổi.” Tư duy như vậy là được
thuận tâm niệm xứ. Bấy giờ người này không
phân biệt là tâm, là phi tâm, chỉ biết tướng vô
sinh của tâm, thông đạt tâm này là tánh vô sinh.
Vì sao? Vì tâm không có tánh nhất định, cũng không
có tướng nhất định. Người trí thông đạt tâm
này không sinh, không tướng. Khi ấy quán sát như
thật về tướng sinh diệt của tâm, khi quán sát như
vậy không tìm được tướng sinh hay diệt của tâm,
không còn phân biệt tâm diệt hay bất diệt, mà có
thể đạt được tướng tâm chân thật, thanh tịnh.
Bồ-tát nhờ tâm thanh tịnh này, nên phiền não của
khách trần không thể nào làm hại. Vì sao? Vì Bồ-tát
thấy biết tướng của tâm thanh tịnh, cũng thấy biết
tướng tâm của chúng sinh thanh tịnh, nên nghó: “Tâm
cấu bẩn nên chúng sinh cấu bẩn, tâm thanh tịnh nên
chúng sinh thanh tịnh.” Khi tư duy như vậy không tìm
thấy tướng cấu bẩn của tâm hay tướng thanh tịnh
của tâm. Chỉ biết tướng của tâm thường thanh tịnh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát thuận tâm quán tâm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát thuận
pháp quán pháp?

Đại Bồ-tát quán
tất cả pháp không thấy ở trong, ở ngoài hay trung
gian, cũng chẳng thấy các pháp quá khứ, vị lai, hiện
tại. Chỉ biết các pháp từ các nhân duyên sinh ra
mà sinh khởi điên đảo, các pháp không có tướng
nhất định, nghóa là các pháp này thuộc người. Bản
thể các pháp là ở trong các pháp không có các
pháp. Các pháp không ở trong, ở ngoài hay trung gian.
Các pháp không hợp cũng không lìa với các pháp.
Tất cả pháp không nguồn gốc, không có tướng nhất
định. Các pháp không thật có nên không hành động,
không tạo tác. Tất cả pháp như hư không, vì không
có thật. Tất cả pháp hư dối như huyễn vì tướng
như huyễn không thật có. Tất cả pháp là tướng
thường tịnh, vì hoàn toàn không nhơ. Tất cả pháp
là tướng không thọ, vì các thọ không thật có.
Tất cả pháp như mộng, vì tánh mộng không thật có.
Tất cả pháp không có hình, vì hình không thật có.
Tất cả pháp như bóng, vì tánh thường không có.
Tất cả pháp không danh, không tướng, vì danh tướng
không thật có. Tất cả pháp như tiếng vang, vì hư
vọng tạo ra, không có thật. Tất cả pháp không
tánh, vì tánh không thể thủ đắc. Tất cả pháp như
dợn nắng, vì biết không có thật. Khi Bồ-tát quán
tất cả pháp như vậy, không thấy các pháp có một
tướng hay nhiều tướng, cũng không thấy pháp hợp
hay tan với pháp, cũng không thấy pháp nương trú nơi
pháp. Khi quán như vậy thấy tất cả pháp không từ
đâu đến, cũng không thấy chỗ dừng của tất cả
pháp. Vì sao? Vì tất cả pháp không trụ, không nương
tựa, không sinh khởi. Tất cả pháp không có chỗ
dừng, vì chỗ dừng không thật có, vì chỗ dừng
không nắm bắt được.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các pháp không sai khác, tất cả
pháp không có tướng phân biệt. Từ các duyên
điên đảo sinh ra nên có hoạt dụng, các pháp này
không có nơi chốn, phương hướng. Người trí biết
rõ các pháp không phải một tướng, không phải hai
tướng, không phải nhiều tướng. Vì sao? Này Bồ-tát
Trì Thế! Vì tất cả pháp không sinh, không khởi,
không tạo tác, không có tác giả. Tất cả pháp lìa
nguồn gốc, tất cả pháp không có tự tánh. Vượt
các tánh nên tất cả pháp không có chỗ quay về, vì
các chỗ quay về không thật có. Quán các pháp như
vậy, biết rõ các pháp không ngã, không nhân, quán
sát các pháp không tánh, các pháp đều là không
vì tánh nó tự không, các pháp vô tướng, vì
không thấy tướng. Ở trong các pháp không phát
nguyện, liền quán sát tất cả pháp không sinh, nghó
thế này: “Ở trong đó thật sự chẳng có pháp
sinh hay diệt.” Khi quán như vậy, tâm trụ một chỗ,
bấy giờ lại thông đạt được sự vô sinh của
tất cả các pháp, cũng thấy biết được sự diệt
tận và tập khởi của tất cả pháp, cũng có thể
thể nhập nơi tất cả các pháp lìa tướng, lìa tánh.
Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Vì tất cả pháp không
có tánh nhất định. Người trí thông đạt các pháp
là vô tướng, lìa tướng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thuận pháp quán pháp.
Người quán như vậy đối với pháp không thủ đắc,
không thọ nhận, đối với pháp không bị sinh, không
bị trụ, không bị diệt, cho nên hành dụng mà thấy
được tướng tận diệt, tướng tịch diệt của tất cả các pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó gọi là Đại Bồ-tát khéo
quán sát về bốn Niệm xứ.
Thế
nào là bốn Niệm xứ? Niệm xứ tức là tất cả
pháp không xứ, không nơi sinh khởi, không chỗ thật
có. Người thể nhập vào tất cả pháp như vậy thì
chánh niệm không loạn, nên gọi là niệm xứ. Lại
niệm xứ là tất cả pháp không trụ, không sinh,
không thủ, là chỗ thấy biết như thật, gọi là niệm xứ.



<詞 id="117512369">Phẩm 7: NĂM CĂN</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
các căn?

Đại Bồ-tát chánh
quán năm Căn xuất thế gian. Những gì là năm? Đó
là: Tín căn, Tinh tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ
căn. Khi Bồ-tát tu tập năm Căn, tin tất cả pháp
đều từ các nhân duyên sinh mà có điên đảo, hợp
với duyên hư vọng, giống như vòng lửa, lại cũng
giống như tính chất của mộng. Tin tất cả các pháp
đều vô thường, khổ, bất tịnh, vô ngã, như bệnh
tật, ghẻ lở, không bền chắc. Tướng của nó hư
hoại, giả dối không thật. Lại tin tất cả pháp hư
hoại, không có thật, giống như nắm đấm giữa hư
không, như cầu vồng nhiều màu sắc dối gạt trẻ con.
Do nhớ tưởng, phân biệt, giả mượn mà có, không
có bản thể, không có pháp nhất định. Lại tin tất
cả pháp không quá khứ, vị lai, hiện tại. Tin tất
cả pháp không từ đâu đến, cũng không đi về
đâu. Tin tất cả pháp là không, vô tướng, vô
tác. Tin tất cả pháp không sinh, không tạo, không
khởi, không tướng, xa lìa các tướng và tin trì
giới được thanh tịnh, thiền định thanh tịnh, trí tuệ
thanh tịnh, giải thoát thanh tịnh, giải thoát tri kiến
thanh tịnh. Bồ-tát thành tựu được tín căn không
thoái chuyển như vậy. Do tín căn đứng đầu nên giữ
gìn giới đức, đức tin này thường không thoái
thất. Thành tựu pháp bất thoái, an trụ bất động.
Trong đức tin này thường tùy theo quả báo của
nghiệp mà thành tựu. Người có tín tâm đoạn trừ
tất cả tà kiến, không lìa tướng của pháp. Cầu
thầy, chỉ lấy chư Phật làm thầy. Thường hành theo
thật tướng của các pháp, biết việc làm chánh đạo
của chư Tăng, giữ giới thanh tịnh, thành tựu nhẫn
nhục, được bất động, tín bất hoại, vì tín tăng
thượng như vậy, nên gọi là thành tựu tín căn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát chánh
quán tinh tấn căn, thành tựu tinh tấn căn, biết rõ
tinh tấn căn?
Đại
Bồ-tát thực hành tinh tấn không dừng nghỉ, thường
muốn đoạn trừ năm thứ ngăn che nên siêng năng
tinh tấn, cho đến vì nghe những pháp sâu xa như vậy
nên gọi là tinh tấn. Bồ-tát ấy cầu pháp không
dừng, không nghỉ, tinh tấn không thoái lui. Cũng muốn
đoạn trừ các pháp chướng ngại nên siêng năng
tinh tấn mà không khiếp nhược. Cũng vì muốn đoạn
trừ vô số pháp ác bất thiện, suy não nên siêng
năng tinh tấn. Lại vì muốn tăng trưởng vô số pháp
thiện nên siêng năng tinh tấn. Bồ-tát này quyết
định thành tựu tinh tấn, không tham chấp nơi tinh tấn
mà thể nhập pháp tinh tấn bình đẳng, thành tựu
tinh tấn bất thoái. Người này được chánh phương
tiện, thông đạt tất cả pháp nên pháp hành luôn
tinh tấn. Ở trong việc tinh tấn không lệ thuộc người
khác, ở trong tinh tấn được trí tuệ sáng suốt,
thành tựu tướng bất thoái, đạt được tinh tấn
bất thoái. Vì tinh tấn tăng thượng như vậy nên
được gọi là thành tựu tinh tấn căn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát đạt
được niệm căn và khéo tu tập niệm căn một cách
trọn vẹn?
Đại
Bồ-tát thường thâu giữ niệm lại một chỗ, nhu
hòa, bố thí, phạm hạnh đầy đủ, giữ thanh tịnh
hoàn toàn nơi giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải
thoát uẩn, giải thoát tri kiến uẩn. Thường nghó đến
việc làm thanh tịnh thân, khẩu ý nghiệp; thường nghó
đến việc ấy một cách rốt ráo; thường nghó đến
sinh, trụ, dị, diệt của tất cả pháp nên hành phương
tiện; thường nghó đến tri kiến Khổ, Tập, Diệt, Đạo
đế; thường nghó đến các căn, lực, giác, đạo,
thiền định, giải thoát, các Tam-muội phương tiện;
thường nghó đến tất cả các pháp không sinh, không
diệt, không tác, không khởi, tướng của nó là
không thể nêu bày; thường nghó đến muốn được
trí tuệ vô sinh; thường nghó đến muốn được đầy
đủ trí nhẫn; thường nghó đến trí lìa, trí diệt;
thường nghó đến muốn được đầy đủ pháp của
Phật; thường nghó đến không để cho pháp Thanh văn,
Bích-chi-phật vào tâm; thường nghó đến trí tuệ vô
ngại; thường không quên, không mất, không thoái
niệm này. Quán sát như vậy nhưng không chạy theo
người khác. Người ấy được niệm tăng thượng
bền vững như vậy, nên gọi là thành tựu niệm căn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát đạt
được định căn, đạt được phương tiện định căn?
Đại
Bồ-tát ở trong định địa thường hành thiền định,
không nương thiền định, không tham thiền định, giỏi
nắm giữ tướng thiền định, giỏi đắc phương tiện
thiền định, khéo sinh thiền định và cũng có thể
hành thiền định vô duyên. Biết hết các môn thiền
định, biết rõ nhập thiền định, biết rõ trụ thiền
định, biết rõ xuất thiền định, mà ở trong thiền
định không hề nương chấp, khéo biết rõ tướng nơi
đối tượng duyên, biết rõ tướng chân duyên, cũng
không tham thọ các vị thiền. Ở trong các định được
tự tại hiện bày diệu dụng mà không tùy thuộc
người khác, cũng không sinh theo thiền định. Ở trong
các định được sức tự tại, ở trong các định
không lấy làm khó, không lấy làm dễ. Tùy theo ý
muốn, người này được thiền định tăng thượng.
Như vậy gọi là được định căn, được phương tiện định căn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát thành
tựu tuệ căn, đắc tuệ căn phương tiện?
Đại
Bồ-tát thành tựu thông đạt tuệ căn, nghóa là có
thể diệt ngay các khổ. Người thành tựu thông đạt
tuệ thì ở mọi chỗ hành dụng đều được lìa
quán, xả quán, thành tựu trí tuệ, thuận với
Niết-bàn. Vì thành tựu tuệ căn này nên biết rõ
về ba cõi như lửa dữ, biết rõ ba cõi đều là
khổ, do trí tuệ này nên không ở trong ba cõi. Người
này quán sát ba cõi đều Không, Vô tướng, Vô
nguyện, vô sinh, vô tác, vô khởi. Ngay khi ấy thấy
con đường ra khỏi tất cả pháp hữu vi. Vì muốn
được đầy đủ các pháp Phật nên siêng năng tinh
tấn như cứu lửa cháy đầu. Trí tuệ của Bồ-tát
này không thể hư hoại, vì trí tuệ thông đạt này
có thể thoát ly ba cõi, cũng không lệ thuộc vào
việc của ba cõi, đoạn tất cả sự ưa thích trong
pháp hữu vi. Trong tất cả pháp có thể nhiễm, có
thể ràng buộc, có thể đắm chấp mà tâm không còn
ham thích. Đối với tất cả pháp năm dục, tâm xa
lìa, tâm cũng không trụ nơi sắc giới, vô sắc
giới, thành tựu trí tuệ tăng thượng, thành tựu
vô lượng công đức giống như biển lớn. Do trí
tuệ này, ở trong phương tiện tất cả pháp không
còn nghi ngờ. Người dùng trí tuệ này thông đạt
ba cõi, ở trong ba cõi, tâm không bị ràng buộc, vì
được trí tuệ tăng thượng này nên gọi là tuệ
căn, được phương tiện tuệ căn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là căn? V ì nghóa tăng
thượng nên gọi là căn, nghóa bất động nên gọi
là căn, nghóa không thể hoại nên gọi là căn,
không thể thoái lui nên gọi là căn, không tùy
thuộc người khác nên gọi là căn, không thoái
chuyển nên gọi là căn, không bị lôi kéo nên gọi
là căn, tùy thuận theo chánh pháp nên gọi là căn,
không tham chấp nên gọi là căn, không xen tạp nên gọi là căn.

Lại nữa, này Trì
Thế! Đại Bồ-tát biết rõ các căn nơi chúng sinh,
cũng có thể khéo phân biệt học căn. Bồ-tát biết
các căn dục nhiễm của chúng sinh, biết các căn của
chúng sinh lìa dục nhiễm, biết các căn sân hận, lìa
sân hận của chúng sinh; biết các căn ngu si, biết
các căn lìa ngu si của chúng sinh; biết các căn sắp
đọa nơi cõi ác của chúng sinh; biết các căn sinh
trong loài người của chúng sinh; biết các căn sinh
lên cõi trời của chúng sinh; biết các căn tâm nhu
hòa của chúng sinh; biết các căn thượng trung hạ
của chúng sinh; biết các căn hư hoại, không hư hoại
của chúng sinh; biết các căn siêng tu, không siêng tu
của chúng sinh; biết các căn giả dối, không giả
dối của chúng sinh; biết các căn có tội, không
tội, có cấu, không cấu của chúng sinh; biết các
căn sân hận, không sân hận, biết tùy thuận, không
tùy thuận của chúng sinh; biết các căn chướng
ngại, không chướng ngại của chúng sinh; biết các
căn tạo nghiệp nơi dục giới, tạo nghiệp nơi sắc
giới, tạo nghiệp nơi vô sắc giới của chúng sinh;
biết căn lành nhiều, căn lành ít của chúng sinh;
biết các căn hoàn toàn định, không hoàn toàn định,
tà định của chúng sinh; biết các căn keo kiệt, lìa
keo kiệt; biết đùa giỡn, không đùa giỡn; biết
điên cuồng, không điên cuồng; biết nóng nảy, không
nóng nảy; biết sân giận, không nhẫn nhục; biết mềm
mại hay nhẫn nhục; biết keo kiệt sâu dày; biết bố
thí đầy đủ các căn cho chúng sinh; biết tin, biết
không tin; biết cung kính, không cung kính; biết trì giới
đầy đủ, biết trì giới thanh tịnh; biết nhẫn nhục
đầy đủ, biết biếng trễ, biết tinh tấn, biết tâm
tán loạn, biết tâm được định, biết có trí tuệ,
biết không có trí tuệ, biết ám độn, biết không
ám độn, biết tăng thượng mạn, biết không tăng
thượng mạn, biết hành chánh đạo, biết hành tà
đạo, biết vọng niệm, biết niệm an ổn, biết thu giữ
căn, biết buông xả căn, biết căn hư hoại, biết
căn không hư hoại, biết căn tịnh, biết căn bất
tịnh, biết căn sáng suốt, biết căn phát Tiểu thừa,
biết căn phát Bích-chi-phật thừa, biết căn phát chư
Bồ-tát, biết căn phát Phật thừa. Bồ-tát có thể
vượt qua được các căn như vậy bằng phương tiện
phân biệt. Ở trong trí tuệ phương tiện, phân biệt
các căn như vậy của chúng sinh, không tùy thuộc
người khác nên gọi là được các căn phương
tiện, cũng gọi là không bị người khác dẫn dắt,
cũng gọi là không thể phá hoại, cũng gọi là
không thoái chuyển, cũng gọi là được sức phương
tiện, cũng gọi là đắc căn nhân, cũng gọi là đắc
căn chư Thiên, căn nơi Rồng, Thần, Dạ-xoa,
Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la,
Ma-hầu-la-già, Nhân phi nhân… cũng gọi là được
tự tại lớn, cũng gọi là được bất hoại, bất
động, cũng gọi là đến bờ kia. Người thành tựu
công đức như vậy, đối với tất cả pháp mau chóng đắc tự tại.

KINH TRÌ THẾ
<卷 id="117512370">Quyển 4</卷>
<詞 id="117512371">Phẩm 8: TÁM THÁNH ĐẠO</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
đạo? Đại Bồ-tát an trụ trong đạo? Những gì là
đạo?
Đó
là tám phần Thánh đạo: Chánh kiến, chánh tư duy,
chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn,
chánh niệm, chánh định.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát thực
hành tám Thánh đạo? Thế nào gọi là chứng đắc
phương tiện của tám phần Thánh đạo?
Đại
Bồ-tát đắc chánh kiến, an trụ nơi chánh kiến, vì
muốn đoạn trừ tất cả kiến nên hành đạo. Vì
đoạn trừ tất cả các kiến nên an trụ nơi đạo,
cho đến đoạn trừ kiến chấp về Niết-bàn, kiến
chấp về Phật. Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Vì tất
cả kiến đều là tà kiến, cho đến kiến chấp về
Niết-bàn, về Phật cũng như vậy. Vì phá tan tất cả
sự tham chấp về các kiến nên gọi là chánh kiến.
Lại không có các kiến, không giữ lấy các kiến,
không niệm, không tham chấp, không duyên, không hành,
không phân biệt tất cả các kiến, đó gọi là
chánh kiến. Dùng chánh kiến này để thấy những gì?
Nghóa là thấy tất cả thế gian đều bị các kiến
trói buộc, hư vọng, điên đảo. Khi thấy như vậy gọi
là an trụ nơi việc đoạn trừ tất cả kiến. Chánh
kiến cũng không niệm, không kiến, không tham chấp,
phân biệt cho đến kiến chấp về Niết-bàn, kiến
chấp về Phật cũng như vậy. Vì không khởi tất cả
kiến nên hành đạo.
Thế
nào gọi là chánh kiến? Tất cả pháp đều vắng
lặng nên tướng không sinh, không diệt, đồng với
Niết-bàn. Như vậy, tất cả pháp này cũng không
niệm, không phân biệt. Không niệm, không phân biệt,
không hiện tiền, không chánh, không tà, không lấy,
không bỏ, gọi đó là chánh kiến xuất thế gian.
Thế
nào là chánh kiến xuất thế gian? Người này không
thủ đắc thế gian, không thủ đắc xuất thế gian, đã
vượt khỏi thế gian, không còn phân biệt, đó gọi
là chánh kiến xuất thế gian. Người chánh kiến là
người thấy biết như thật về thế gian, xuất thế
gian cũng như vậy. Người này không còn phân biệt
đây là thế gian, đây là xuất thế gian, đoạn trừ
các vọng tưởng phân biệt, gọi là chánh kiến xuất
thế gian. Người này không thấy tà, thấy chánh,
đoạn tất cả ý niệm của tâm, đó gọi là chánh
kiến. Lại nữa, người chánh kiến là ở trong các
pháp hoàn toàn không sai biệt nên gọi là chánh
kiến. Lại nữa, người chánh kiến là thấy biết như
thật về nghóa các tà kiến. Chánh kiến là quán các
tà kiến tức là bình đẳng. Đó gọi là Đại
Bồ-tát an trụ nơi chánh kiến.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát trụ trong chánh kiến,
biết như thật về chánh tư duy và nghó thế này: “Tất
cả tư duy đều là tà, cho đến tư duy về Niết-bàn,
tư duy về Phật cũng đều là tư duy tà. Vì sao? Vì
đoạn trừ các phân biệt, đó gọi là chánh tư duy,
không còn phân biệt gọi là chánh phân biệt, đoạn
trừ phân biệt là chánh phân biệt. Vì sao? Vì người
này thấy biết tất cả tướng tư duy rồi thì không
thấy có tà. Người này liền không còn phân biệt
là đây, là kia, an trụ trong chánh phân biệt như
vậy. Lại không còn phân biệt là chánh hay tà.
Người này lìa các sự phân biệt, vượt qua các
phân biệt, nên gọi là chánh tư duy. Người chánh tư
duy tức là người thấy biết, phân biệt về tất cả
phân biệt đều là hư dối, không thật, từ điên
đảo sinh khởi. Trong các phân biệt không có phân
biệt thì người này an trụ nơi chánh tư duy, lại
không phân biệt là chánh hay tà. Lìa các phân biệt,
vượt qua các phân biệt, đoạn trừ các phân biệt
nên gọi là chánh phân biệt. Lúc ấy, người này
ở trong tất cả phân biệt không còn bị ràng buộc,
thấy biết các tánh phân biệt đều bình đẳng nên
gọi là an trụ nơi Chánh tư duy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát siêng năng tu tập
chánh ngữ tức người ấy thấy tất cả lời nói
đều hư vọng không thật, đều từ điên đảo sinh
ra, chỉ từ các nhân duyên, phân biệt, tưởng nghó
mà có. Người ấy nghó thế này: “Tướng ngôn ngữ
trong ngôn ngữ là không thể thủ đắc, dứt bặt
tất cả ngôn ngữ, biết như thật tất cả khẩu
nghiệp, gọi đó là chánh ngữ. Người có thể thấy
lời nói không từ đâu đến, cũng không đi về
đâu, đó gọi là chánh ngữ. Khi người này an trụ
trong thật tướng, những lời họ nói ra đều là
chánh ngữ, nên nói an trụ trong chánh ngữ. Người
này được an trụ nơi khẩu nghiệp thanh tịnh bậc
nhất, cũng thấy biết các tướng của khẩu nghiệp,
cũng thông đạt tất cả ngôn ngữ. Lời người này
nói ra hoàn toàn không tà vạy, nên gọi là an trụ nơi chánh ngữ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát biết rõ tất cả
nghiệp đều là tà nghiệp, biết tất cả nghiệp đều
hư vọng, không có thật, không tạo tác, không sinh
khởi. Vì sao? Vì trong các nghiệp không có một tướng
nhất định, diệt tất cả các nghiệp gọi là chánh
nghiệp. Người chánh nghiệp là đối với nghiệp
không phân biệt là tà hay chánh, vì bình đẳng đi
vào các nghiệp nên không phân biệt là tà nghiệp
hay chánh nghiệp, nên nói là chánh nghiệp.
Lại
chánh nghiệp là nghóa không bị ràng buộc trong ba cõi,
thấy biết nghóa như thật. Trong bình đẳng như thật
lại không có phân biệt là tà, là chánh. Bồ-tát
hành chánh nghiệp như vậy, là thấy biết như thật
nơi tất cả nghiệp. Đối với các pháp không lấy
không bỏ, nên gọi là hành chánh nghiệp, trong chánh
nghiệp không có tà nghiệp. Người này vì thấy biết
như thật nên nói an trụ nơi chánh nghiệp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
tất cả các mạng đều là tà mạng? Vì sao? Vì nếu
có tướng mạng, tướng pháp, tướng thủ, cho đến
tướng Niết-bàn, tướng Phật, tướng pháp Phật
thanh tịnh, an trụ trong đó mà cho là mạng thanh tịnh
đều gọi là tà mạng.
Người
chánh mạng là xả bỏ sự tham chấp về của cải của
đời sống riêng tư, chấm dứt các sự mua bán, đổi
chác, không phân biệt, không hý luận, vượt qua tất
cả hý luận, đó gọi là chánh mạng. Trong chánh
mạng không còn phân biệt đây là chánh mạng, đây
là tà mạng, liền được tất cả mạng thanh tịnh nên
gọi là được chánh mạng thanh tịnh. Lại nữa, tất
cả các mạng đều không sinh, không có chánh tà.
Người đó được gọi là đắc mạng thanh tịnh, an
trụ nơi chánh đạo, không còn hý luận. Trụ trong
chánh mạng như vậy, không lấy chánh mạng, không bỏ
tà mạng, cho nên nói là trụ trong chánh mạng. Bấy
giờ không còn gọi người này là trụ nơi chánh,
trụ nơi tà, được mạng thanh tịnh bình đẳng, lìa
tướng mạng, không động, không tác, không nghó
mạng, không nghó phi mạng. Chỉ gọi là người biết
như thật, người thấy như thật, nên nói là trụ nơi chánh mạng.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
chánh tinh tấn? Đại Bồ-tát
trụ nơi chánh tinh tấn là đoạn trừ tất cả đạo
tinh tấn, nên gọi là trụ nơi
chánh tinh tấn. Vì sao? Vì tất cả tinh tấn đều là
tà, có các sự phát sinh, có tạo tác, có hành
động, đều gọi là tà. Vì sao? Vì tất cả pháp đều
là tạo tác, tà có sự phát sinh, tạo tác là hư
vọng. Nếu là hư vọng cũng là tà.
Chánh
tinh tấn là không phát, không tác, không hành, không
nguyện, ở trong tất cả pháp dứt hẳn sự tạo tác.
Bồ-tát ở trong tất cả pháp dứt hết sự tạo
tác, cho đến trong tướng Phật, tướng Niết-bàn,
không còn sinh tướng tạo tác. Người này biết rõ
tất cả sự tạo tác đều là hư vọng, vì không tạo
tác nên hành đạo. Nếu là người chân chánh thì
không tạo tác, tất cả pháp đều bình đẳng, không
sai khác, vượt qua tướng tạo tác, không còn tạo
tác. Bồ-tát này biết rõ tinh tấn không phải là
đạo tinh tấn, không lấy, không bỏ nên nói là trụ
nơi chánh tinh tấn.
Người
chánh tinh tấn tức là ở nơi các nghóa tinh tấn
không thể thủ đắc, tức là thấy biết như thật
nghóa tất cả các pháp. Người thấy như vậy là
chánh tinh tấn, không còn phân biệt là tà tinh tấn,
hay là chánh tinh tấn, nên nói là chánh tinh tấn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
về chánh niệm?

Đại Bồ-tát thấy
biết tất cả niệm đều là tà niệm, hễ có chỗ
của đối tượng niệm đều là tà niệm. Vì sao? Vì
tất cả niệm là tà niệm. Nếu ở chỗ đối tượng
niệm mà sinh khởi đều là tà niệm, không tưởng,
không niệm, gọi là chánh niệm. Vì sao? Vì tất cả
niệm đều từ nhân duyên hư vọng sinh khởi, cho nên
chỗ nào có sinh ra niệm là tà niệm, nếu chỗ nào
không sinh không diệt, gọi là chánh niệm. Không có
chỗ nào để nghiệp của niệm phát sinh, nên gọi là
an trụ trong niệm thanh tịnh, không chỗ sinh tà niệm.
Người này thấy biết tất cả pháp đều là tà, ở
trong chánh pháp này không có niệm nên nói an trụ
trong chánh niệm.
Lại
nữa, người chánh niệm là đối với pháp không
phân biệt là chánh niệm hay là tà niệm. Người
này thông đạt tất cả niệm đều là tướng vô
niệm, thường hành sáu tâm xả nên nói là trụ nơi
chánh niệm. Người này không còn tham ưa, cũng không
phân biệt vô niệm ấy, vì các pháp bình đẳng.
Người này thông đạt tất cả niệm, vì thấy biết
như thật nơi tất cả niệm, không lấy, không bỏ niệm
hay phi niệm, nên nói an trụ trong chánh niệm. Đối
tượng niệm của người này không phân biệt là
bình đẳng hay không bình đẳng. Đối với niệm, phi
niệm, không tùy thuộc, không duyên dựa. Do không
duyên dựa nên biết tất cả niệm là phi niệm, tâm
không còn ở trong niệm hay phi niệm. Người này an
trụ nơi chánh niệm, không thể diễn nói, không thể
chỉ bày, đoạn dứt tất cả ngôn ngữ, xa lìa tất
cả ngôn ngữ, thấy biết như thật về tất cả ngôn
ngữ, không còn phân biệt đây, kia nên gọi là an
trụ nơi chánh niệm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát an trụ
nơi chánh định?
Đại
Bồ-tát quán tất cả định đều là tà định. Vì sao?
Vì ở trong các pháp chấp thủ nơi tướng duyên định,
chấp thủ nơi tướng biết định, chấp thủ nơi tướng
Tam-muội hý luận về định thì đều gọi là tà. Tà
tức là nghóa tham chấp, định này không như vậy. Như
đối tượng duyên chấp thủ nơi tướng hay không thủ
nơi tướng cũng không cầu, không hý luận, không
nhớ nghó, gọi đó là chánh định. Nếu không tham
chấp, không phân biệt cái này, cái kia, chấm dứt
sự ưa thích, tham vướng, không thọ vị định, phá
trừ tướng chấp thủ nơi định, tâm không trụ nơi
nào, đó gọi là chánh định.
Lại
nữa, người chánh định là không nương tựa trong
tất cả định, không hý luận. Thông đạt như thật
về bản thể của pháp, biết rõ tướng định, tâm
không tham chấp, muốn phá ý niệm chỗ này, chỗ kia.
Lời nói như vậy cũng không phân biệt, dứt trừ
tất cả phân biệt nên gọi là chánh định. Lại nữa,
trong chánh định hoàn toàn không sinh tưởng tà
chánh, phá bỏ tất cả tưởng, dứt tất cả tưởng,
diệt tất cả tưởng, gọi là chánh định.
Chánh
định không sinh tà, chánh, không phân biệt tà,
chánh, gọi đó là chánh định. Vì sao? Vì Bồ-tát
này thông đạt định phương tiện nên trụ trong chánh
định ấy, không còn bị định hay tướng định trói
buộc, vượt qua các tướng định nên gọi là chánh
định. Gọi chánh định là đối với các pháp không
còn hý luận, bình đẳng trong các pháp, dứt bặt hý
luận, nghóa là không còn gọi đây là chánh, đây
là tà. Chánh định tức là nghóa bình đẳng nơi các
pháp. Chánh định thoát ra khỏi các thiền định thuộc
tất cả pháp hữu vi trong ba cõi, có thể thấy biết
như thật về sinh tử trong năm đường.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó gọi là Đại Bồ-tát trụ ở
trong chánh định, còn gọi là đắc chánh định phương
tiện, gọi là biết rõ đạo, biết rõ về đạo phương
tiện, nghóa là thấy biết như thật, có thể đạt đến đạo Niết-bàn.


<詞 id="117512372">Phẩm 9: THẾ GIAN, XUẤT THẾ GIAN</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
pháp thế gian, xuất thế gian? Thế nào là Bồ-tát
được phương tiện của pháp thế gian, xuất thế gian?
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát chánh quán pháp thế
gian, xuất thế gian. Những gì là pháp thế gian?
Bồ-tát
suy nghó: “Tất cả pháp tưởng nghó, phân biệt đều
từ các nhân duyên điên đảo phát sinh, lệ thuộc
duyên hư vọng, từ hai tướng ấy sinh khởi, hoàn
toàn không có thật, cũng như cầu vồng nhiều màu,
giống như vòng lửa dối gạt phàm phu với nghóa hư
hoại, tạm mượn thế gian nên gọi là thế gian. Các
pháp thế gian đều chẳng phải thật có, từ các
duyên hư vọng, không có tướng sinh khởi, không có
tướng tạo tác. Chỉ vì ấm, giới, nhập, sắc, thanh,
hương, vị, xúc, pháp nên nói là thế gian, vì danh
sắc nên nói là thế gian. Tùy theo chỗ tham chấp của
tâm phàm phu, lại tùy theo vô số tham chấp nơi tà
kiến như nùi tơ rối không có đầu mối, như rễ
loài cỏ tranh bò lan dưới mặt đất đan nhau chằng
chịt, tương ưng theo điên đảo nên gọi là pháp thế gian.
Những
gì là pháp xuất thế gian?
Pháp
thế gian như vậy từ xưa đến nay tánh vốn xa lìa, như
thật, nên gọi là xuất thế gian. Vì sao? Vì người
trí tìm cầu pháp thế gian không thể được, tìm cầu
pháp xuất thế gian không thể được, không có thế
gian, không có xuất thế gian. Ở trong đó không phân
biệt đây là thế gian, đây là xuất thế gian, chỉ vì
thế gian nên nói xuất thế gian. Thật tướng của thế
gian tức là xuất thế gian. Vì sao? Vì thế gian không
thể có được tướng nhất định. Tướng thế gian
từ xưa đến nay thường là không, vì pháp thế gian
không nhất định, nên thế gian từ xưa đến nay là
tướng tịch tónh. Bồ-tát này quán thế gian, xuất
thế gian như vậy, không chấp thủ thế gian, cũng không
tham vướng xuất thế gian. Người này vì không niệm,
không tham vướng thế gian, xuất thế gian nên không
tranh luận với thế gian. Vì sao? Vì người trí thông
đạt thế gian là tướng hư vọng, thấy thật tướng
của thế gian nên không còn phân biệt đây là thế
gian, đây là xuất thế gian. Vì sao? Này Trì Thế! Thế
gian là nghóa năm thọ ấm, tất cả pháp thế gian được
thâu gồm vào trong đó. Người trí tìm ấm chẳng
được ấm, chẳng được tánh ấm, chẳng được chỗ
ấm đến, chẳng được chỗ ấm trụ, chẳng được
chỗ ấm đi, chẳng có năm ấm, mười hai nhập, mười
tám giới, không phân biệt, không danh tự, không
tánh, không tướng, không hành, thì gọi là xuất thế gian.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Khi Bồ-tát quán pháp thế gian, xuất
thế gian, không thấy thế gian hợp cùng với xuất
thế gian, không thấy xuất thế gian xa lìa thế gian.
Người này không lìa thế gian thấy xuất thế gian,
cũng không lìa xuất thế gian thấy thế gian. Người
này không còn duyên vào hai hành thế gian và xuất
thế gian. Vì sao? Này Trì Thế! Vì tướng như thật của
thế gian tức là xuất thế gian, không tìm thấy tướng
thế gian trong thế gian, không tìm thấy được pháp
thế gian trong pháp thế gian, vì không thấy có. Người
thông đạt pháp này tức là xuất thế gian.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu thế gian cùng với xuất thế
gian khác nhau, chư Phật sẽ không xuất hiện ở đời,
chư Phật cũng sẽ không thuyết giảng tất cả thế
gian là không thể thủ đắc, tất cả thế gian không
sinh, thấy biết như thật về tất cả thế gian.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu không đắc thế gian,
không thủ thế gian tức là xuất thế gian,
cho nên phải biết thấy biết như thật về thế gian, vì
thông đạt thế gian không thể thủ đắc tức là nói
về xuất thế gian, cho nên chư Phật xuất hiện nơi thế
gian. Tất cả các pháp thế gian hay xuất thế gian, vì
không phân biệt, không hai, vì chứng tri kiến như
thật, nên nói pháp xuất thế gian ấy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Pháp thế gian sâu xa như vậy, khó
đạt được tận cùng, y vào pháp thế gian thì được
pháp thế gian. Người hy vọng nơi pháp
xuất thế gian thì đối với lời nói thế tục, sinh
tướng biết rõ về Đệ nhất nghóa. Người trụ nơi
hai pháp không thể vào được trong pháp như vậy. Vì
sao? Vì người này không biết thế gian, không biết
xuất thế gian, nên đều hành hai pháp ấy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Người hành hai pháp không thể
thông đạt thế gian, xuất thế gian.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát biết rõ pháp thế
gian, xuất thế gian như vậy nên đạt được phương
tiện của pháp thế gian, xuất thế gian.


<詞 id="117512373">Phẩm 10: PHÁP HỮU VI, VÔ VI</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ-tát biết rõ
pháp hữu vi, vô vi và đắc phương tiện của pháp
hữu vi, vô vi?
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát chánh quán pháp hữu
vi, vô vi. Thế nào là chánh quán? Pháp hữu vi này
không có người làm ra, không có người lãnh thọ.
Pháp hữu vi này luôn luôn nằm trong sự tự sinh tự
diệt nên gọi là pháp hữu vi. Pháp hữu vi này do
các hành hòa hợp với nhân duyên hư vọng. Vì sao?
Vì các hành luôn ở trong sự tự diệt. Do hai tướng
duyên, biết nên gọi là pháp hữu vi sinh. Pháp này
không có người tạo tác, không có người sai
khiến, pháp này tự sinh, không ai có thể tạo ra nên
gọi là pháp hữu vi. Các pháp hữu vi này không ở
trong, ngoài, trung gian, không hợp, không tan. Từ gốc
hư vọng phân biệt sinh khởi, do nhân duyên vô minh
nên đều không thật có, chỉ do sức của các hành
nên có tác dụng. Pháp này không có người tạo
tác, không có người làm ra, nên gọi là hữu vi.
Hữu vi là nghóa ràng buộc, tùy theo chỗ tham chấp
điên đảo của phàm phu mà nói ra. Người trí thông
đạt không theo pháp hữu vi, không bị pháp hữu vi
trói buộc. Người trí không theo chỗ tính đếm nên
gọi là hữu vi. Vì sao? Vì người trí không phân
biệt hữu vi, vì phàm phu thế tục nên tạm gọi, phân
biệt là hữu vi. Hiền thánh không theo danh số của
tất cả các pháp. Các Hiền thánh lìa danh số của
các pháp nên gọi “Đắc vô vi”, nên gọi là Hiền
thánh. Người trí thông đạt tất cả pháp hữu vi
đều là vô vi nên không còn tạo ra các nghiệp.
Người trí thấy rõ tất cả pháp hữu vi sinh khởi
là do vọng tưởng hư dối, nên không còn khởi tác
hữu vi. Vì sao? Vì pháp hữu vi không có tánh nhất
định. Tất cả pháp hữu vi đều không có tánh,
không khởi tác. Vì sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Không
có trường hợp hành duyên hữu vi mà có thể
thông đạt vô vi. Người thông đạt hoàn toàn không
còn duyên nơi hữu vi. Thế nào là thông đạt? Người
trí thấy tất cả pháp hữu vi đều hư vọng, không
có nguồn gốc, không quyến thuộc, không ở trong số
lượng. Khi quán như vậy không còn tham chấp duyên
nơi hữu vi, cũng không chấp thủ pháp hữu vi. Vì
sao? Này Bồ-tát Trì Thế! Không phải lìa hữu vi là
được vô vi, không phải lìa vô vi là được hữu
vi. Tướng như thật của hữu vi chính là vô vi. Vì
sao? Vì không có hữu vi trong hữu vi, không có vô vi
trong vô vi. Chỉ vì chúng sinh tương ưng với điên
đảo, làm cho họ thấy biết về pháp hữu vi nên
phân biệt nói pháp hữu vi, pháp vô vi, tướng hữu
vi, tướng vô vi. Ở trong ấy những gì là tướng
hữu vi? Nghóa là sinh, trụ, dị, diệt.
Thế
nào là tướng vô vi? Nghóa là không sinh, không trụ,
không dị, không diệt. Đó là nói tướng hữu vi và
tướng vô vi chỉ vì hướng dẫn cho phàm phu.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Pháp hữu vi không có tướng sinh,
tướng trụ, tướng dị, tướng diệt, nên nói tướng
sinh, trụ, dị, diệt là không có sinh, không có tướng.
Nếu pháp hữu vi này nhất định có ba tướng, Phật
sẽ quyết định nói tướng như vậy là sinh, tướng
như vậy là diệt, như vậy là trụ, dị.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Như Lai thuyết giảng tất cả pháp
đều là vô tướng. Này Trì Thế! Vô sinh nếu có
tướng, vô diệt nếu có tướng, vô trụ, dị nếu
có tướng, chắc chắn Phật phải nói đó là tướng vô vi.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu vô vi mà có tướng, có nói
được thì chẳng phải là vô vi. Nói về tướng, chỉ
vì phàm phu nên nói về số pháp, nói về ba tướng
hữu vi là sinh, diệt, trụ, dị, nói ba tướng vô vi
là vô sinh, vô diệt, vô trụ dị.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu người thấy biết, thông đạt
pháp hữu vi, vô vi, người ấy hoàn toàn không còn
có sinh, diệt, trụ dị, nên gọi là người được vô vi.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Sinh diệt tức là thấy nghóa của
tập diệt. Nếu pháp không tập khởi thì không có
diệt mất. Nếu không tập khởi thì không có thoái
thất, cũng không có trụ dị.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó gọi là thấy biết như thật về
hữu vi. Nếu người thấy biết như thật về hữu vi
thì không rơi trong pháp số là sinh, diệt, trụ, dị.
Bồ-tát tư duy về pháp hữu vi, vô vi như vậy, không
thấy pháp hữu vi hợp với pháp vô vi, cũng không
thấy pháp vô vi hợp với pháp hữu vi. Chỉ nghó thế
này: “Tướng như thật của pháp hữu vi tức là
vô vi” thì hoàn toàn không còn phân biệt. Nếu
không phân biệt pháp hữu vi, vô vi tức là pháp
vô vi. Nếu phân biệt đây là hữu vi, đây là vô
vi thì không thể thông đạt vô vi. Dứt trừ tất cả
phân biệt, gọi là thông đạt vô vi. Thông đạt
tánh duyên như thật, dứt các duyên, không ở pháp
số, không ở phi pháp số.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đó là Đại Bồ-tát biết rõ
phương tiện về pháp hữu vi, vô vi, nghóa là đối
với các pháp không chỗ trụ, không bị trói buộc,
cũng không tham thọ nhận pháp hữu vi hay vô vi.


<詞 id="117512374">Phẩm 11: BẢN SỰ</詞>
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu Đại Bồ-tát biết rõ như thật
về năm ấm, mười tám giới, mười hai nhập, mười
hai nhân duyên, bốn Niệm xứ, năm Căn, tám Thánh
đạo, pháp thế gian, xuất thế gian, pháp hữu vi, vô
vi, sẽ được biết rõ về thật tướng của các
pháp, cũng khéo phân biệt văn từ, chương cú của
tất cả pháp. Cũng được niệm lực, do niệm lực
này chuyển thân thành tựu niệm bất đoạn, cho đến
được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nơi đời quá khứ vô lượng
a-tăng-kỳ kiếp về trước, bấy giờ có Phật hiệu
là Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn Vương gồm đủ mười
tôn hiệu: Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh
Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Só, Điều
Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Này
Bồ-tát Trì Thế! Phật Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn
Vương này sống lâu năm kiếp, có vô lượng chúng
Thanh văn. Quốc độ của Phật đó thanh tịnh, trang
nghiêm, giàu có, an ổn, vui vẻ. Các chúng sinh ở
quốc độ đó hoàn toàn sung sướng, ít tham dục, sân
giận, ngu si, dễ dạy, dễ độ, dễ làm cho thanh tịnh.
Này Trì Thế! Phật Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn Vương
này vì các Bồ-tát cũng thuyết giảng kinh Đoạn
Trừ Nghi Hoặc Cho Chúng Sinh
Thuộc Bồ-tát Tạng này.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bấy giờ có Bồ-tát tên là Bảo
Quang, nghe ấm, giới, nhập, duyên, bốn Niệm xứ, năm
Căn, tám Thánh đạo, thế gian, xuất thế gian, pháp
hữu vi, pháp vô vi, phương
tiện thì liền phát khởi tinh tấn. Hai mươi ức năm
hoàn toàn không sinh tâm ác, hoặc tham dục, sân
giận, ngu si, hoặc lợi dưỡng về ẩm thực, y bát.
Chỉ vì hội nhập nơi pháp môn phương tiện này nên
thường siêng năng tinh tấn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bồ-tát Bảo Quang ấy ở chỗ Phật
Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn Vương trọn đời luôn tu
phạm hạnh. Sau khi mạng chung được sinh trở lại làm
người ở trong quốc độ của Phật đó. Mạng chung
lúc tuổi còn nhỏ, liền sinh trở lại quốc độ Phật
đó và tu tập phạm hạnh, nơi
mỗi một kiếp có năm trăm lần sinh tử. Lần sinh
cuối cùng lúc Phật Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn Vương
sắp nhập Niết-bàn thì ở kiếp thứ năm thành tựu
pháp đa văn như vậy, cũng chứng đắc phương tiện
thật tướng của các pháp như vậy. Theo Phật nghe các
pháp thì đều có thể ghi nhớ, được niệm lực như
vậy nên bạch Phật: “Cúi xin Đức Thế Tôn rộng
thuyết giảng các pháp cho con. Ngay trong đời này độ
thoát cho vô lượng, vô biên chúng sinh, khiến họ an
trụ trong đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.”
Phật
Diêm-phù-đàn Kim Tu-di Sơn Vương này khi nhập
Niết-bàn vì sự hộ trì pháp nên hộ niệm cho
Bồ-tát Bảo Quang. Sau khi Phật diệt độ, chánh pháp
trụ một kiếp, người này ở trong một kiếp ấy, nơi
năm trăm đời thường sinh vào cõi nhân gian, xuất
gia học đạo, cũng thường đối với thật tướng
của các pháp được tăng trưởng tự tại, cũng
tạo lợi ích cho vô lượng, vô biên chúng sinh.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Bồ-tát Bảo Quang ấy lần lượt
được gặp vạn ức chư Phật như vậy, vào đời sau
cùng, được Phật Vô Lượng Quang thọ ký, trải qua
a-tăng-kỳ kiếp sẽ được đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác. Trong a-tăng-kỳ kiếp lại gặp
trăm ngàn vạn ức na-do-tha chư Phật, sau cùng được
quả vị Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác, thành Phật hiệu là Nhất Thiết Nghóa
Quyết Định Trang Nghiêm gồm đủ mười tôn hiệu: Như
Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện
Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Só, Điều Ngự Trượng
Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Có vô lượng,
vô biên a-tăng-kỳ chúng Bồ-tát và vô lượng
Thanh văn Tăng. Phật sống hai kiếp, quốc độ của Đức
Phật ấy giàu có, an ổn, vui tươi, tất cả đều được trang nghiêm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Cho nên Bồ-tát muốn được các
pháp phương tiện như vậy thì ở trong bốn pháp phải
siêng năng tinh tấn. Bốn pháp đó là:
1.Xuất gia.
2.Độc hành.
3.Trì giới thanh tịnh.
4.Trừ tâm biếng trễ.
Bồ-tát
có bốn pháp ấy nên siêng cầu về đa văn, an trụ
nơi nhẫn nhục sẽ mau được gặp ngay bốn pháp. Đó là:
1.Sinh trong cõi Diêm-phù-đề.
2.Được gặp Phật.
3.Tùy pháp hành.
4.Đoạn trừ mọi nghiệp chướng của tội lỗi.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát ở trong
pháp này phải siêng năng tinh tấn mới được sức
của bố thí thanh tịnh, trì giới thanh tịnh, nhẫn nhục
thanh tịnh, tinh tấn thanh tịnh, thiền định thanh tịnh, sức
của trí tuệ thanh tịnh. Đại Bồ-tát trụ trong pháp
này thì sẽ mau chóng được sức phương tiện như vậy.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát tuy hành
pháp Đầu-đà vi tế, cũng thường có tâm đại Bi
đối với chúng sinh. Người ấy đi vào tâm đại Bi
nên ở trong pháp phương tiện này rất siêng năng tinh tấn.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Lại có Đại Bồ-tát muốn chứng
đắc pháp như vậy phải siêng năng tinh tấn đi vào
các môn Đà-la-ni. Vì sao nhập nơi môn Đà-la-ni cần
phải siêng năng tinh tấn? Nghóa là quán sát rõ vô
lượng duyên của tất cả các pháp, cũng quán vô
lượng phương tiện của tất cả pháp, cũng quán vô
lượng phương tiện sinh khởi. Khi quán như vậy, dùng
môn Tam-muội phương tiện khéo vào vô lượng duyên
của các pháp môn, cũng vào vô lượng phương tiện,
vào sự sinh khởi vô lượng duyên phương tiện, ở
trong pháp này nhờ đạt được diệu lực nên biết
rõ thật tướng của các pháp, cũng phân biệt rõ
văn từ, chương cú, cũng được niệm lực, cũng
được chuyển thân thành tựu niệm bất đoạn, pháp
bất thoái, cho đến được đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát đi vào các
môn Đà-la-ni nên thông đạt nhân duyên tùy thuận
nơi tất cả các pháp. Dùng một nhân duyên có thể
đi vào ngàn loại nhân duyên, tùy sức của trí tuệ
mà được phương tiện các pháp.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát ở trong
pháp như vậy nhờ siêng năng tinh tấn nên đi vào
môn nhất tướng Tam-muội, được môn nhất tướng
Tam-muội thì đi vào môn vô lượng tướng Tam-muội.
Đi vào như vậy rồi thì dùng vô số phương tiện
nhân duyên đi vào các pháp môn ấy. Các Bồ-tát đi
vào tất cả các pháp môn như vậy rồi thì sẽ được
tất cả phương tiện của các pháp.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát phần nhiều
hành trí tuệ nên biết rõ tướng các thiền định,
cũng biết rõ Tam-muội vô duyên. Nhờ sức của
Tam-muội phương tiện này nên biết rõ vô lượng
duyên, phát sinh vô lượng thiền định. Bồ-tát trụ
trong địa ấy tức đạt được tất cả thật tướng
của các pháp phương tiện.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thường
quán sát các duyên phương tiện của thế gian, thường
quán sát duyên phương tiện của pháp hữu vi, thường
quán sát các duyên phương tiện của thế đế, cũng
thường siêng năng phá trừ duyên phương tiện của
tất cả pháp, cũng không tham chấp một nơi nào.
Bồ-tát tu tập pháp như vậy thì mau chóng được
phương tiện thật tướng của các pháp.
Lại
nữa, này Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát siêng năng
tinh tấn, phát khởi sức phương tiện mà cũng thường
quán thật tướng của các pháp, không nương tựa
vào cái vui ở đời, cũng không thực hành xen tạp
pháp của thế gian. Người thành tựu pháp như vậy
thì sẽ mau chóng chứng đắc thật tướng của các
pháp, cũng phân biệt rõ về văn từ, chương cú
của tất cả pháp, cũng được niệm lực, cũng được
chuyển thân thành tựu niệm bất đoạn, cho đến được
đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Cho nên Đại Bồ-tát muốn được
vượt qua bờ kia của các pháp thì ngay nơi pháp này
phải y như lời dạy mà tu hành. Này Trì Thế! Các
ông nên siêng năng tinh tấn đối với pháp này,
không bao lâu các ông sẽ được trí tuệ vô ngại nơi pháp ấy.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nơi đời quá khứ vô lượng, vô
biên bất khả tư nghì a-tăng-kỳ kiếp về trước,
bấy giờ có Phật hiệu là Vô Lượng Quang Đức Cao
Vương gồm đủ mười tôn hiệu Như Lai, Ứng Cúng,
Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian
Giải, Vô Thượng Só, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên
Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Phật Vô Lượng Quang Đức
Cao Vương này sống lâu một kiếp, quốc độ của Đức
Phật ấy dùng màn lưới bằng bảy báu che phủ ở
trên, dùng tất cả các cây Đa-la bằng bảy báu để
trang nghiêm cho thế giới đó. Các cây Đa-la này
cũng dùng màn lưới bằng bảy báu bao phủ ở trên.
Bên mỗi gốc cây có trải tòa Sư tử. Các cây
Đa-la đều sinh ra thiên y, các tòa đều dùng lưu ly
báu, vàng Diêm-phù-đàn, xích trân châu làm thành.
Bốn bên các cây Đa-la đều có cây hương, cây hoa
trang nghiêm chung quanh. Nơi mỗi gốc cây đều có hồ,
nước tám công đức tràn đầy trong đó. Các ao đó
đều dùng pha lê, xa cừ, xích trân châu làm thành.
Trên mặt nước trong các ao đều có các loại hoa sen
xanh, đỏ, trắng, hồng bao phủ, dùng toàn bảy báu
làm lan can bao quanh các ao.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Quốc độ của Phật ấy dùng toàn
các thứ báu như vậy để trang nghiêm thế giới.
Lại có cây báu bốn bên như cây Ba-lợi-da Đa-la,
Ca-câu-tỳ Đa-la ở cõi trời Đao-lợi. Ngàn vạn ức
số cây báu như vậy bao bọc chung quanh thế giới. Các
cây báu này sáng chói, che khuất tất cả ánh sáng
của mặt trời mặt trăng, khiến chúng không còn hiện được.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các cây Đa-la và lưới báu tự
nhiên phát ra vô số mùi thơm, tiếng hay như âm thanh
ca ngâm của kỹ nữ cõi trời. Quốc độ của Phật
đó thường phát ra những âm thanh vi diệu như vậy.
Quốc độ ấy không có ba đường ác, cũng không có
tên gọi ba đường ác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Phật Vô Lượng Quang Đức Cao Vương
này vì các chúng sinh nên thuyết giảng nhiều pháp
như vậy. Đó là Bát-nhã Ba-la-mật và kinh thuộc Bồ-tát tạng: Đoạn Nhất Thiết Chúng Sinh
Nghi, Hỷ Nhất Thiết Chúng Sinh Tâm.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Khi Phật Vô Lượng Quang Đức Cao
Vương thuyết pháp, trong một ngày có vô lượng trăm
ngàn vạn ức chúng sinh phát tâm Vô thượng Chánh
đẳng Chánh giác. Người đã phát tâm đều được
đầy đủ pháp trợ Bồ-đề. Này Trì Thế! Phật Vô
Lượng Quang Đức Cao Vương này dùng nhân duyên ấy
để giáo hóa vô lượng, vô biên chúng sinh thành
tựu Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Trong quốc
độ của Đức Phật đó có vô số Đại Bồ-t át.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Sau khi Đức Phật đó diệt độ,
chánh pháp trụ nửa kiếp. Phật Vô Lượng Quang Đức
Cao Vương này sau khi diệt độ, lúc chánh pháp sắp
diệt thì ở phương dưới, cách mười thế giới
Phật, có Bồ-tát tên là Vô Lượng Ý, mạng chung
rồi thì thọ sinh trở lại, mới mười sáu tuổi
xuất gia học đạo, ngay khi chánh pháp của Phật Vô
Lượng Quang Đức Cao Vương sắp diệt, nghe giảng nói
kinh Phương Tiện Ấm Giới Nhập này của Đại Bồ-tát,
Bồ-tát Vô Lượng Ý nghe xong liền phát khởi đại
tinh tấn, ngay nơi pháp ấy đạt đến tận cùng, thành
tựu sức phương tiện sâu xa. Bồ-tát ấy nhờ nhân
duyên của căn lành này, nên sau khi mạng chung được
gặp hai mươi ức Phật, đều được thành tựu pháp
như vậy, thường biết túc mạng, đồng chân xuất gia
tu hành phạm hạnh, thường được niệm lực, đời
đời không lìa pháp ấy, đời đời thành tựu
niệm không gián đoạn, sau cùng đắc thành đạo quả
Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, hiệu là Phật
Vô Lượng Quang Trang Nghiêm Vương.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Cho nên Đại Bồ-tát nếu muốn mau
chóng đạt được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác, nếu muốn mau chóng được đầy đủ tất
cả trí tuệ, sau khi ta diệt độ năm trăm năm trong
đời ác trược, phải siêng năng hộ trì, phát đại
thệ nguyện, nên sinh tâm mong muốn, rất tinh tấn, hoàn
toàn không buông lung, ở đời sau phải luôn hộ trì
những kinh điển như vậy.
Bấy
giờ, các Bồ-tát Bạt-đà-bà-la, Già-la-ha-đạt-đa…
là bậc Thượng thủ, từ tòa ngồi đứng dậy,
hướng về phía Phật, chắp tay thưa:
–Kính bạch Thế Tôn! Chúng con trong năm trăm năm sau, sau khi
Phật diệt độ, lúc chánh pháp sắp diệt, chúng con
sẽ giữ gìn những kinh như vậy, sẽ siêng năng tinh
tấn đọc tụng, lãnh thọ, cũng sẽ giảng dạy rộng
rãi cho những người khác.
Lại
có ngần ấy ngàn số Bồ-tát từ chỗ ngồi đứng
dậy, chắp tay hướng về Phật chiêm ngưỡng tôn nhan
Phật và phát nguyện:
–Kính bạch Thế Tôn! Trong năm trăm năm nơi đời sau, chúng
con phát thệ nguyện: Ở nơi trụ xứ của chư Phật
thâm diệu không cấu nhiễm như vậy, nghe các công
đức thiện có thể sinh của Bồ-tát, được đầy
đủ pháp trợ Bồ-đề cho các Bồ-tát, chúng con sẽ
cùng nhau hộ trì người nghe pháp này, sẽ làm cho
tâm người đó luôn thanh tịnh, vui vẻ và chuyên tâm
dốc cầu, thọ trì, đọc tụng.
Bấy
giờ, Phật liền mỉm cười. Ngay khi ấy, tam thiên đại
thiên thế giới có vô lượng ánh sáng chiếu khắp,
tam thiên đại thiên thế giới chấn động đủ sáu
cách. Lúc này, Tôn giả A-nan liền rời tòa ngồi
đứng dậy, bày áo vai phải, gối phải quỳ sát đất,
chắp tay bạch Phật:
–Kính bạch Thế Tôn! Vì sao hôm nay Đức Thế Tôn mỉm cười
và đại địa chấn động?
Phật
bảo Tôn giả A-nan:
–Ông có thấy các Bồ-tát này phát đại thệ nguyện là
ở đời sau sẽ hộ trì các pháp thâm diệu không
cấu nhiễm như vậy không? Này A-nan! Các Bồ-tát này
không phải chỉ đời này mới phát thệ nguyện như
vậy. Này A-nan! Ta nhớ các Bồ-tát này ở chỗ vô
lượng, vô biên chư Phật đã từng phát thệ nguyện
như vậy. Ba đời hộ trì pháp của chư Phật, cũng
thường làm lợi ích cho vô lượng chúng sinh. Ngày
nay trong ba thời cũng hộ trì pháp của ta. Ngay hiện
tại và sau khi ta nhập Niết-bàn, khi pháp sắp diệt
cũng sẽ làm lợi ích cho vô lượng chúng sinh.
Này
A-nan! Như Bồ-tát Bạt-đà-bà-la… ba thời hộ trì
pháp của ta, cũng lại ngay trong Hiền kiếp này, ba
thời hộ trì pháp của chư Phật. Đối với chư Phật
đời vị lai cũng ba thời hộ trì pháp như vậy. Này
A-nan! Ta nay khen ngợi người này thành tựu công đức
vô lượng như vậy nói không thể hết luôn thương
xót tạo lợi ích, an ổn cho chúng sinh.
Này
A-nan! Nếu ta nói hết công đức của người ấy,
người đời không thể tin. Nếu người không tin lời
Phật, người đó mãi mãi mất mọi sự lợi ích,
đọa nơi đường ác, chịu các khổ não.
Này
A-nan! Ta nay nói sơ lược về các Bồ-tát này đã
làm lợi ích cho chúng sinh. Giả sử tam thiên đại
thiên thế giới, ở đó đầy cả chúng sinh đều bị
đọa nơi đại địa ngục, trong đó có một người
nói với các chúng sinh kia: “Các ngươi chớ có sợ
hãi, nay ta sẽ thay thế cho tất cả các ngươi chịu khổ
trong cõi này.” Người này lập tức đưa chúng sinh
ra khỏi địa ngục và đều vì mỗi một chúng sinh mà
chịu khổ nơi địa ngục trải qua ngàn vạn năm.
Này
A-nan! Ý ông nghó thế nào? Có phải người này làm
lợi ích lớn, tạo an lạc lớn không?
Tôn giả A-nan thưa:
–Kính bạch Thế Tôn! Người này đã làm lợi ích lớn,
tạo an lạc lớn cho chúng sinh.
–Này A-nan! Người này đưa chúng sinh ra khỏi địa ngục
xong, hiện bày uy lực làm cho tất cả đều thành tựu
sự an vui bậc nhất ở thế gian. Này A-nan! Có phải
người này là người có công ơn ban vui cho chúng
sinh không?
Tôn giả A-nan thưa:
–Kính bạch Thế Tôn! Người này đã tạo lợi ích cho
chúng sinh, không có thể dùng lời nói diễn đạt được.
–Này A-nan! Nay ta nói thật cho ông rõ: Bồ-tát
Bạt-đà-bà-la, Già-la-ha-đạt-đa… đã tạo lợi ích
cho chúng sinh và nay cũng tạo lợi ích cho chúng sinh,
việc làm lợi ích an vui của hai người này, toán
số, thí dụ cũng không thể so sánh. Vì sao? Này A-nan!
Vì sự ưa thích của người ấy hoàn toàn trái với
pháp hữu vi, không phải vì sự nhàm chán, không
phải vì lìa dục, không phải vì trí tuệ, không phải
vì quả vị Sa-môn, không phải vì Niết-bàn. Này A-nan!
Các Bồ-tát này làm lợi ích cho tất cả chúng sinh
bằng cách ban vui vô thượng. Tất cả những người
trí vì ưa cầu Phật đạo, đều làm Phật sự, người
chưa đi vào chánh vị thì Bồ-tát này cũng làm cho
họ được quả vị Thanh văn, Bích-chi-phật. Các
Bồ-tát đem pháp Phật giáo hóa, chỉ dạy khiến họ
được lợi ích an vui.
Này
A-nan! Các Bồ-tát này thường chỉ dạy, tạo lợi ích
an vui cho các chúng Bồ-tát, vì không diệt mất giống
Phật, vì giữ gìn hạt giống Nhất thiết trí nên trụ ở thế gian.
Này
A-nan! Những vị ấy nơi quá khứ trong vô lượng trăm
ngàn vạn ức na-do-tha kiếp, khi hành đạo Bồ-tát
đều khiến cho giống Phật không bị đoạn mất. Ở vô
lượng trăm ngàn vạn na-do-tha kiếp đời vị lai cũng
khiến cho hạt giống Phật không bị đoạn mất. Vì sao?
Này A-nan! Vì các Bồ-tát ấy khi hành đạo Bồ-tát
đã làm cho vô lượng chư Phật an trụ nơi Phật đạo.
Các Bồ-tát này đời đời hộ trì, giáo hóa,
thành tựu trăm ngàn vạn ức chư Phật, khiến thành
tựu đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Từ đấy trở về sau cũng lại giáo hóa vô số
trăm ngàn vạn ức chúng sinh, làm cho trụ trong Phật
đạo. Nhờ sức giáo hóa này nên được đầy đủ
pháp Phật, cũng đều sẽ được đạo quả Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác.
Này
A-nan! Cho nên các Bồ-tát như Bạt-đà-bà-la… này
vì ban sự an lạc của giác ngộ, sự an lạc của Nhất
thiết trí tuệ cho chúng sinh, nên luôn siêng năng tinh tấn.
Này
A-nan! Nếu có người hỏi: “Các Bồ-tát nào là cha
mẹ, là người cứu hộ, là nhà cửa, là chỗ nương
tựa, là hòn đảo… cho chúng sinh?” Các Bồ-tát
sẽ nói đó là năm trăm Bồ-tát như các Bồ-tát
Bạt-đà-bà-la, Già-la-ha-đạt-đa…
Này
A-nan! Người nào thành thật hỏi: “Người nào là
các vị Bồ-tát ấy?”, thì phải nói đó chính là
năm trăm vị Bồ-tát như Bạt-đà-bà-la,
Già-la-ha-đạt-đa…. Các vị thiện nam ấy vì không để
đoạn mất giống Phật, không đoạn mất tất cả giống
trí tuệ nên trụ ở thế gian. Các thiện nam này cũng
ở năm trăm năm cuối nơi đời sau, dùng sức của
phương tiện ấy giáo hóa, dùng nhân duyên tạo an
lạc làm cho chúng sinh không rơi vào ba đường ác,
cũng làm cho vô lượng trăm ngàn chúng sinh trụ nơi thừa Bồ-tát.
Này
A-nan! Vô số ngàn Đức Phật nói về những công
đức của những thiện nam này cũng không thể hết
được. Vì sao? Vì các thiện nam ấy đã thành tựu
công đức bất khả tư nghì như vậy.
Này
A-nan! Những pháp tạng mà ta giảng dạy trong vô lượng
trăm ngàn vạn ức a-tăng-kỳ kiếp, các thiện nam ấy
đều thọ trì hoàn mãn.
Này
A-nan! Ta nay đem pháp bảo đã tu tập trong vô lượng
ức kiếp này phó chúc cho các vị ấy. Các thiện nam
ấy luôn được chư Phật hiện ở trong vô lượng
a-tăng-kỳ quốc độ hộ niệm.
Này
A-nan! Các thiện nam này được tất cả hàng trời,
người ở thế gian lễ bái, cúng dường.
Này
A-nan! Những vị này thường được ngàn Đức Phật
trong mười phương khi giảng thuyết pháp luôn khen ngợi.
Này
A-nan! Ta đã ấn chứng vì nhằm đoạn nghi ngờ cho tất
cả chúng sinh. Người nào ở nơi đời sau cùng, thọ
trì, đọc tụng, thông suốt về kinh này và giảng
rộng cho người khác thì nên biết, thiện nam, thiện
nữ ấy gần với Nhất thiết chủng trí. Người nào
ở vào đời sau cuối, được nghe kinh thâm diệu như
vậy mà tin hiểu và phát thệ nguyện thì Ta đều thọ
ký cho họ được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng
Chánh giác. Nếu năm trăm năm cuối nơi đời sau sinh
tâm tin hiểu, siêng năng tinh tấn hộ trì kinh này thì
nay thiện nam, thiện nữ ấy được ta đem pháp Vô
thượng Chánh đẳng Chánh giác phó chúc cho họ. Nếu
hàng Thanh văn tin thọ pháp sâu xa này, không có tâm
trái ngược, ta cũng thọ ký cho họ đời sau sẽ
được gặp pháp hội của Đức Phật Di-lặc. Người
nào cầu Phật đạo nghe pháp này mà thọ trì, tin
hiểu thì người ấy sẽ được Đức Phật Di-lặc
thọ ký, nhờ bản nguyện nên được xuất gia học đạo.
Tôn
giả A-nan nên biết! Những thiện nam, thiện nữ ấy,
nơi đời sau lúc năm trăm năm cuối, đối với pháp
này mà siêng năng tinh tấn hành trì thì nên biết,
người ấy căn lành rất mạnh mẽ.


<詞 id="117512375">Phẩm 12: CHÚC LỤY</詞>
Bấy
giờ, Đại Bồ-tát Trì Thế bạch Phật:
–Kính bạch Thế Tôn! Cúi xin Đức Thế Tôn vì sự lợi
ích cho các Đại Bồ-tát mà hộ niệm kinh này. Các
Đại Bồ-tát ở đời sau được nghe pháp này thì
tâm liền thanh tịnh, an vui, cũng vì muốn đạt được
đầy đủ pháp như vậy nên siêng năng tinh tấn.
Bấy
giờ, Đức Thế Tôn vì hộ niệm kinh này, liền dùng
thần lực làm cho hương thơm lan khắp tam thiên đại
thiên thế giới, từ xưa chưa từng có. Tất cả
chúng sinh đều hướng đến nhau bằng tâm Từ.
Phật
hộ niệm xong, bảo Bồ-tát Trì Thế:

–Này Bồ-tát Trì
Thế! Ta nay hộ niệm kinh Pháp Ấn Phẩm này để đoạn
trừ tất cả nghi ngờ. Này Bồ-tát Trì Thế! Người
nào thọ trì đọc tụng kinh này không lâu sẽ được
tất cả trí tuệ, chỉ trừ bản nguyện. Ta nay cũng thọ
ký cho người ấy mau chóng đạt được đầy đủ tất cả trí tuệ.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thọ trì đọc tụng
kinh Pháp Ấn Phẩm này mà tư duy, vì người
khác giảng nói thì người ấy không lâu sẽ mau
chóng đạt được phương tiện của năm ấm, mười
hai nhập, mười tám giới, mười hai nhân duyên, bốn
Niệm xứ, năm Căn, tám Thánh đạo, pháp thế gian,
xuất thế gian, pháp phương tiện hữu vi, vô vi, cũng
mau chóng chứng đắc thật tướng của các pháp,
cũng mau chóng đạt được sự phân biệt về chương
cú nơi tất cả các pháp, cũng mau chóng chứng đắc
niệm lực, cũng mau chóng đạt được chuyển thân,
thành tựu niệm bất đoạn, cho đến được đạo quả
Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Kinh này vào đời sau có thể vì
chúng sinh làm nhân duyên phước đức, làm ánh
sáng của đại pháp, làm ánh sáng của đại trí
tuệ, cũng giúp cho các Bồ-tát đạt đầy đủ pháp
trợ đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Các Bồ-tát nào ở đời sau cùng
được gặp kinh này và kinh sâu xa khác thuộc tạng
Bồ-tát, tương ưng với các Ba-la-mật, thì người ấy
không bị việc ma che lấp, không bị nghiệp chướng não hại.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Nếu người ấy chưa được pháp
Nhẫn vô sinh thì ta sẽ thọ ký cho người đó nơi
Đức Phật thứ hai, thứ ba trong đời vị lai sẽ được
pháp Nhẫn vô sinh. Khi đã được pháp Nhẫn vô sinh
rồi, đối với tất cả pháp mau chóng đạt được
sức tự tại, mau chóng được quốc độ thanh tịnh
của Phật, mau được vô lượng chúng Thanh văn, mau
được vô lượng chúng Bồ-tát.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Ta nay thuyết giảng pháp ấn này vì
đoạn trừ tất cả nghi ngờ cho đời sau. Này Trì
Thế! Đại Bồ-tát thấy bốn việc lợi ích nên nơi
đời sau cùng hộ trì những kinh này và phát thệ
nguyện. Những gì là bốn nguyện? Các Bồ-tát nghó thế này:
1.Ta sẽ mau được vô lượng, vô biên công đức,
cũng làm cho chúng sinh phát khởi căn lành lớn.
2.Cũng hộ trì chánh pháp cho chư Phật.
3.Cũng làm người giữ gìn tạng pháp cho chư Phật.
4.Cũng gặp và khen ngợi vô lượng chư Phật.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát lại thấy bốn việc
lợi ích nơi đời sau cùng hộ trì kinh này và phát
thệ nguyện. Những gì là bốn nguyện? Các Bồ-tát nghó như vầy:
1.Chúng ta nơi đời xấu ác, sợ hãi sau cùng vì sự
hộ trì chánh pháp mà hành đại tinh tấn.
2.Nơi đời xấu ác, sau khi chánh pháp bị suy diệt, dốc
giữ gìn tạng pháp, làm việc khó làm này.
3.Nơi đời xấu ác, sau khi pháp đạo loạn, chúng ta
dốc bảo vệ chánh pháp nên tâm không loạn.
4.Bấy giờ sẽ được đầy đủ nhẫn nhục, dùng pháp
không sân giận để giữ gìn chánh pháp.
Này
Bồ-tát Trì Thế! Đại Bồ-tát thấy bốn việc lợi
ích ấy nên nơi đời xấu ác sau cùng, hộ trì những
kinh sâu xa như vậy và phát thệ nguyện như vậy. Bấy
giờ năm trăm Bồ-tát như Bồ-tát Bạt-đà-bà-la,
Già-la-ha-đạt-đa… và các Bồ-tát khác, được
nghe kinh Pháp Ấn Phẩm này, liền ở trước Đức
Phật chắp tay phát nguyện: “Nơi đời xấu ác sau
này xin dốc sức hộ trì pháp sâu xa ấy.”
Phật
đưa tay phải xoa đầu tất cả và dạy:
–Này các thiện nam! Ta nơi vô lượng a-tăng-kỳ kiếp tích
tập pháp bảo Vô thượng
Chánh đẳng Chánh giác, Tạng pháp bảo lớn thật
khó tích tập, chịu vô lượng, vô biên các ưu bi
khổ não, cũng xả bỏ vô lượng, vô biên sự hoan
hỷ, an lạc. Nay ta đem phó chúc cho các ông, nơi đời
sau cùng sẽ ở trong vô lượng kiếp kiến tập pháp
tạng này và mở bày chỉ dạy cho tất cả mọi người,
rộng vì bốn chúng phân biệt ban bố môn chánh pháp
ấy, khiến không bị đoạn mất. Các ông phải đốt
lên ngọn đuốc đại pháp.
Các
thiện nam! Ngày nay Như Lai mong muốn: Phật tử các ông
hãy trụ chỗ Phật trụ. Ta ở nơi vô lượng trăm
ngàn vạn ức a-tăng-kỳ kiếp kết tập Tạng pháp
bảo này, vì các hàng trời, người rộng giảng dạy cùng khắp.
Ngay
lúc ấy, các Bồ-tát Bạt-đà-bà-la, Già-la-ha-đạt-đa…
liền đảnh lễ nơi chân Phật và thưa:
–Kính bạch Thế Tôn! Chúng con nương theo năng lực, cũng
nương nhờ oai thần của Phật nên ở đời sau sẽ
ban bố rộng khắp Tạng pháp bảo này.
Khi
Phật thuyết giảng kinh Pháp Ấn Phẩm này, có vô
lượng, vô biên a-tăng-kỳ các Bồ-tát Nhất sinh bổ
xứ thành tựu căn lành, cùng có vô lượng trăm
ngàn vạn ức chúng sinh phát tâm Vô thượng Chánh
đẳng Chánh giác, đều được thọ ký thành tựu
đạo quả Bồ-đề vô thượng.
Phật
thuyết giảng kinh này xong, Bồ-tát Trì Thế, Bồ-tát
Bạt-đà-bà-la, Bồ-tát Già-la-ha-đạt-đa… và các
Bồ-tát khác cùng bốn chúng, tất cả chúng Trời,
Người, A-tu-la… nghe Phật giảng thuyết đều rất hoan hỷ.
<卷 id="117512376"></卷>