<經 id="n2017">VẠN THIỆN ĐỒNG QUY TẬP</經>









(QUYỂN
THƯỢNG - TRUNG ＆ HẠ)

HỘI VĂN HÓA GIÁO DỤC LINH SƠN ĐÀI BẮC XUẤT BẢN



VẠN THIỆN ĐỒNG QUY TẬP

Triều Phụng Lang Thủ Ty Nông Thiếu Khanh,

Chí Só Khinh Xa Đô úy huyện Trường xuân Khai Quốc Nam
Thực Ba, được ban 300 hộ, Thẩm Chấn soạn.

Luận về sự
mênh mông của bốn biển, nếu không hợp trăm dòng thì chẳng làm
sao đầy được, muốn bước lên quả vị tôn quý của
hàng Thập Địa mà chẳng
tích lũy điều lành thì chẳng đủ sức. Vì vậy nó
sâu xa không thể nghó lường là do tích chứa, dung nạp lâu ngày.
Bậc Thánh không thể biết
được là bởi tu siêng năng tinh cần. Huống chi bậc
chiệu giác hạ lời huyền thông lập giáo, nếu hướng
về điều thiện chỉ một
sợi lông có thể biết bậc ấy đã vượt ra khỏi tam giới nhất định tỏ
rõ chân thuyên, ngợi khen nẻo giác. Luôn mài dũa thì được
thuần thục.
Xét cùng nghóa lý mà gắn gởi, nhưng mà chẳng có
Thánh cũng
không có phàm.
Có mê, có ngộ. Muốn bước
sâu vào vực Thánh, phải
sữa
gấp phàm tâm, chẳng phải một việc mà có thể hun đúc nên, ắt phải do luyện tập nhiều môn. Hoặc giáo khôn khúc diệu, mà nêu đạo hay
ở Phật Lủng, hoặc thiền
lý sâu mầu mà trình bày lời khen mát mẻ ở suối tào không thể chấp không mà là có, không thể trái thật mà không
theo, phải thích hợp quyền
nghi nương vào thật tưởng, quyền thật đã rõ,
hư không có thể còn cho
nên người thông đạt chuyển vật để tâm sáng, có thể nói là diệu dụng. Người mê căn cứ văn tự mà ngằn ngại đối với
giáo pháp đâu thể gọi
là thông suốt ư ? Hoặc gắn vác linh Long, hoặc
chặt luận hở, hoặc chí thành chiêm lễ tôn nhan, hoặc đi quanh tịnh thất, hoặc miệng đọc tôn danh, hoặc tâm quán cảnh tịnh độ, hoặc cúng dường
Bồ- tát, không trọng
giàu khinh nghèo, hoặc bố thí, trì giới, không thêm
tốt mà bớt xấu, sự
nếu bằng nhau, lợi cũng tốt đẹp. Hể nương luận nương

thiền, phải
trợ giúp phước đức; tạo hình đúc tượng ắt
phải nhờ nơi
làm nhiều. Đừng cho rằng
có bậc tiền của mình, tức tâm là Phật, từ
phàm vượt lên Thánh,
chưa có vị Thích-ca nào không tu; Từ vọng vào
chân chưa có vị đạt Ma
nào không chứng. Trong đường cả của người chẳng phải đường khác của Phật, thường quý tinh tấn, đừng theo
sự đãi,
sơ sài. Trọng thời gian
dù trong chớp mắt, nghiên tấm căn nguyên của đại đạo.
Sao đến trấn nguy nga?
Tam Thừa phế bỏ thời khó vào môn
từ nhẫn. Không có sự
thương xót bản thân mình, thời không có việc
lành bỏ người khác ắt
cầu toàn đức, mới có thể làm tỏ mối ngờ. Tâm
chẳng phải phi tâm, pháp
chẳng phải phi pháp, phải ở trong việc tâm truyền tâm mới được
chứng nhận, pháp truyền pháp từ thầy trò, chẳng gắn
chặt với điều thiện,
giống Bồ-đề nên trồng, cõi an dưỡng nên tu. Tỏ rõ
thời sinh lên cõi
Đâu-suất, mê muội thời chìm xuống địa ngục. Lời như bùn lầy, chẳng có nước mà thuyền đi được; tánh như hơi thây chẳng dùng
đò mà qua sông được
Thánh hiền xưa nay đều nhờ nơi tâm. Thời xưa thuở
nay, đâu từng có pháp khác?

Than ôi! Pháp
còn hay mất, tâm không hay chẳng không.
Không tu mà không có gì
không tu, chân tu cũng dứt bặt, không trụ mà không có gì không trụ, chân trụ cũng mất.
Thương thay quần
sinh chưa
một tánh này, vốn không
có thiện, ác, bị ngoại cảnh làm thay đổi, nếu
không sửa đổi,
sao cái đúng cửa? Có thể dứt trừ nó như giúp đỡ
diệu thiện,
thời có thể gọi là
chỗ quay về đúng đắn. Cho nên những lời cặn kẽ của bậc tiền triết cốt để cho kẻ hậu còn nương đó mà học, rồi tìm tòi khắp
trong giáo mục để dẫn dụ người mê.

Trí Giác Thiền Sư tánh ngộ cơ viên, tài ba lỗi lạc, nhiều đời
đã tích tập, phù hợp với các pháp: Đời nay lưu thông, cùng khế hợp với
chư Phật. Nghó về người
khác cũng như nghó về mình, quán tâm người
cũng như tâm mình. Từng
soạn 3 quyển: thượng trung hạ “Vạn Thiện
Đồng Quy Tập”. Để
khuyên tất cả những người hữu duyên vậy. Hoặc những bậc danh tăng thạc đức, hoặc những thiện nam thiện nữ tài cao hạnh cả, chỉ những người một mực cung kính và hết
sức
siêng năng, thì
không quý cũng không
tiện, đây là món lương dược của việc lợi sinh.
Mở ra then chốt để cầu Phật.
Những lời pháp này thảy bao gồm các kinh các luận. Làm thước đo đầu tiên cho kẻ chưa thay chưa biết. Dẫn dắt tất cả, cẩn mật tu trì, mãi mãi là
sự cân nhắc của
Phạm Hoa, là khuôn
mẫu của tông môn.

Hôm nay tạng
chủ Trí Như ở viện Pháp Tuệ, thành kính giúp
đỡ cho người nhân
tánh, đích thân họ thực hiện Thánh đạo, thấy bậc
hiền
mà hiền
giống mình, thấy việc thiện mà thiện
giống mình.
Tổng kết lại luận được
sọan ra của Ngài Trí Minh, làm khuôn mẫu cho đời
sau, phước lợi láng sâu
dày, phương tiện không ít. Mà lại trút hết túi giấy. Vội rút ra những tiện ti, bắt đầu đầu đề xướng
long trọng, còn
chiêu mộ bậc cao minh hỗ
trợ. Thẳng duyên đã hội tụ, sự việc này ắt sẽ
thực hành, nhờ khắc
bản để thành biên tập, quý ở sự tu thân song
cũng lãnh chức trong coi việc chùa, sẽ mãi mãi tốt
đẹp. Nhầm gói vào kể phi tài, như chấn tánh muội
suốt lời mầu, mở than chốt, bên nhận lời cầu thỉnh, khó chối từ, cùng trình bày lại giềng mối, dâu dám tránh khỏi
sự chê trách. Lúc bấy giờ vào thời
Thánh Tống Hi Minh Năm thứ 5 tháng
7 nhuận mồng
7. ------------------------------------------



VẠN THIỆN ĐỒNG QUY TẬP

Trí Giác Thiền Sư Diên Thọ ở
chùa
Vónh Minh Tuệ ＆ Hàng Châu thuật.


<卷>QUYỂN THƯỢNG</卷>

Nói đến chỗ quy tụ các điều thiện đều lấy thật tướng làm
tông, như sự bao trùm
của hư không, như sự sản sinh của đất, thế nên chỉ
khi nào khế hợp nhứt
như thì tự bao hàm các đức. Nhưng không đông mé chân, vạn hạnh thường hưng khởi, không hoại
duyên sinh, pháp
giới thường hiện, tịch không ngại dụng tục không thái chân, bữu vô
đều quán, một bè bình
đẳng. Thế nên vạn pháp do tâm, cần phải thực
hành sông các độ, không
thể giữ mối ngu mà ngồi suông để trệ chân tu.
Nếu muốn vạn hạnh đều hưng khởi, rút cuộc phải nương vào
sự lý.
Lý sự vô ngại, ở trong đạo ấy bên được lợi ích cả hai mà lòng bị đồng thể tròn
đủ, bao trùm trước sau,
để thành vạn vô tận.

Nếu luận về lý sự, ý chí thâm sâu khó sáng, suy xét một cách tỉ mỉ, chẳng giống
chẳng khác. Đó là lý của thật tánh, là
sự của hư
tướng, lực dụng thông
suốt nhau, co duỗi đồng thời để biết khắp mà
không sai khác.
Sự nhờ lý mà được lập, không ẩn lý mà
thành sự; Lý thành
sự
mà được hiển bày,
không họai sự mà hiển lý, nuơng tựa lẫn nhau mà
mỗi thứ được thành
lập, thâu nhiếp lẫn nhau mà cả hai đều không ẩn hiện mà cùng khởi, không ngăn ngại mà cùng biểu hiện tương phi, tương đọat mà
chẳng phải, chẳng
phải không; tương tức tương thành thì
chẳng phải thường cũng không phải đoạn.
Nếu lìa
sự mà tìm cái lý là rơi vào cái ngu của
Thanh văn, nếu lìa lý mà hành
sự thì giống với cái chấp của phàm phu. Nên biết rằng hễ
lìa lý là không có sự,
toàn nước là sông. Lìa sự thì không có lý, toàn
sông là nước. Lý tức chẳng phải
sự động
kinh không giống,
sự tức
chẳng phải lý, năng
sở đều khác, chẳng phải
sự chẳng phải lý chân tục đều,
vừa có lý vừa có sự
hai đế thường lập. Song chiếu tức giả, rõ ràng là huyền tồn,
song giá tức không, mẫm nhiên mộng tịch, phi không phi giả,
trung đạo thường tỏ,
không động nhân duyên đâu khuyết lý thể cho nên
Bồ- tát dùng vô sở
đắt để làm phương tiện. Vào hữu mà không trái
không nương thật tế mà khởi hóa môn, thực hành chân mà không ngại
tục, luôn đốt trí để
ánh đèn tâm được sáng rõ. Mây phủ của từ,
sóng nhấp nhô trên biển. Bên được đồng trần vô ngại, tự tại tùy duyên, tất cả
việc làm đều là Phật
sự. Cho nên “kinh Bát-nhã” nói “nhất tâm đầy đủ
vạn hạnh”. Kinh Hoa Nghiêm
nói trưởng giới giải thoát bảo thiện tài rằng:
“Nếu ta muốn thấy thế giới an lạc của Phật, tùy
ý liền thất, nhẫn đến thất được mười phương chư Phật đều do tâm mình.”
Thiện Nam tử?
Nên biết Bồ-tát tu phát của
Chư Phật, tịnh cõi nước Phật, chứa nhóm
các hạnh thắng diệu,
điều phục chúng sinh phát thệ nguyện lớn, thực hành những điều đó đều do tâm mình. Thế nên
Thiện Nam tử: phải
dùng thiện phát để ủng
hộ tâm mình, phải dùng nước pháp để tưới tẩm tâm mình, phải ở trong pháp giới tịnh thị tâm mình, phải dùng tinh tấn để kiên cố tâm mình, phải dùng trí tuệ để
soi
sáng tâm mình, phải dùng
sức tự tại để khai phát tâm mình, phải dùng tâm bình đẳng của Phật để
làm rộng lớn tâm mình,
phải dùng mười lực của Phật để soi xét tâm mình.

Cổ đức giải rằng: Tâm bao vạn pháp cho rằng trái chỉ nhất
niệm quán tưởng Phật do
nơi tâm mình, vạn hạnh của Bồ-tát, thể dụng
của Phật quả cũng không
lìa tâm mình là thứ bỏ lỗi của vọng chấp, gọi
hữu kể rằng: vạn pháp do tâm mặc theo nó là Phật, dong ruổi theo vạn
pháp há chẳng lao nhọc ư.
Nay nói, mặc dù tâm chính là Phật nhưng lâu nay bị bụi trần che mờ, cho nên dùng muôn hạnh để tiến tu cho tâm được
tỏa rõ. Chỉ nói vạn
hạnh do tâm, không nói không tu là phải. Lại nữa,
vạn pháp tức tâm, tu
làm gì để ngại tâm? Hỏi:
Tổ sư nói: “Thiện ác đều chẳng thể
suy lường, tự nhiên
nhập vào tâm thể.”

Kinh Niết-bàn
nói: “Các hành vô thường, là pháp sinh diệt.”
Tại sao khuyên tu để trái với ý tổ? Đáp: Ý tổ y cứ nơi tông, dạy để phá chấp. Như đốn giáo của
Thiền tông bặt tướng
lìa duyên, không có đều mất, thể dụng đều tịch. Như ý chỉ viên diệu trong
kinh Hoa Nghiêm, cụ đức đồng thời, lý hạnh đều phô bày bố trí cùng tương trợ nhau. Đó chính là
Văn-thù dùng lý để ấn
chứng hạn nghóa sai biệt
không thiếu; Phổ Hiền dùng hạnh để tráng
nghiêm lý, môn căn bản
chẳng phế bỏ góc ngọn đồng thời. Phàm Thánh đồng nguồn không hoại tục mà nêu chân, không ngại chân màlập tục, đầy đủ trí nhãn mà không chìm vào
sinh tử, vận lòng từ mà không
trệ Niết-bàn.

Lấy hữu của tam giới làm dụng của Bồ-đề; ở trong biển phiền não
mà không bến Niết-bàn.

Vạn Thiện là
tư tưởng đi vào nẻo Thánh của Bồ-tát, các hạnh là thềm thang trợ đạo của chư Phật. Nếu có mắt mà không có chân, đâu đi đến ao thanh
lương được. Được thật mà
quên quyền,
sao vượt lên vực
tự tại? Thế nên phương
tiện Bát-nhã thường hỗ trợ cho nhau: chân
không diệu hữu, luôn
luôn cùng hành trí.
Pháp Hoa nói:
Hội 3 thừa về một, vạn thiện thảy hướng Bồ-đề. “Đại phẩm” tất cả không hai, vạn thiện đều quay về chủng trí.
Cho nên kinh Hoa
Nghiêm nói: “Viễn chinh địa thứ 7, phải tu mười món phương tiện tuệ thù thắng đạo.
Dù thiện, tu 3 món
Tam-muội không,
vô tướng vô nguyện.
Mà không thương xót không bỏ chúng
sinh dù được pháp
bình đẳng của chư Phật,
mà thường ưa thích cúng dường chu Phật, tuy
nhập vào môn trí không
quán mà xuyên năng tu tập phước đức. Tuy xa lìa
ở cõi mà làm đẹp ở
cõi. Tuy rốt cuộc (lắng đọng) diệt tất lửa phiền
não màgiúp tất cả
chúng sinh diệt tất cảlữa phiền não tham sân si. Tuy
biết các pháp như huyền
như mộng, như bóng như vang, như chóp như
hóa, như trăng trong nước,
như bóng trong gương, tự tánh không hai, mà
tùy tâm tạo nghiệp,
không lường khác biệt. Tuy biết tất cả côi nước như hư không mà hay làm thanh tịnh diệu hạnh trang nghiêm
Phật độ. Tuy biết bốn tánh trong pháp thân chư Phật là không thân mà dùng
tướnghảo trong nghiêm
thân ấy. Tuy biết âm thanh của chư Phật tánh vắng
lặng tịch diệt, không thể nói năng mà khéo tùy chúng
sinh phát ra các
thứ tiếng tâm thanh tịnh
sai khác. Mặc dù tùy theo chư Phật hiểu biết ở
đời chỉ là một niệm,
mà tùy theo ý chúng sinh giải thích rõ ràng, dùng
mọi tướng, mọi thời
vô số kiếp để tu các hạnh”

Kinh Duy Ma nói: “Bồ-tát tuy thực hành nơi không mà các
cội đức, là hạnh
Bồ-tát. Tuy hành vô tướng mà độ chúng sinh là
hạnh Bồ- tát. Tuy hành vô tác mà hiện thọ thân là
hạnh Bồ-tát. Tuy hành vô
khởi mà khởi tất cả
các hạnh lành là hạnh Bồ-tát”

Cổ Đức hỏi: Vạn hạnh tóm thâu chỉ là vô niệm, nay thấy có
thiện Đáp: Ở đây có ly niệm mà cầu vô niệm có ác nguyện được nguyện
mất, khổ
nhọc thân tâm, há đặng đạo ư? Vẫn chưa được chân vô niệm, nữa là niệm vô niệm mà không trở ngại? Vả lại vô niệm chỉ là
một trong hạnh, đâu biết
nhứt niệm đốn viên? Như những gì đã nêu trên ý Phật rõ ràng, đâu được bụng rỗng tâm cao, được chút ít cho là đủ ư? Tựa
như ếch chê
lượng biển, đom đóm chê ánh mặt trời? Hỏi: Đứt hẳn không nương tựa, cảnh trí đều không, đây là chỗ quay về của
Phật Tổ, là con đương then chốt của
Thánh hiền. Nếu luận có làm tâm cảnh
rõ ràng, nương đâu chỉ dạy, trình bày rộng vanï thiện Đáp: Một đời thuyết giáo của chư
Phật Như Lai thì từ xưa đến
nay chia tông thật nhiều,
nhưng khái quát yếu chỉ của kinh, không ngoài ở tông.

Tướng tông

Không tông

Tánh tông

Như tướng tông nói nhiều về phải, không tông nói nhiều về trái. Tánh tông chỉ luận về trực chỉ đồng ý với Tào khê kiến tánh thành
Phật. Như nay không luận về thấy tánh chẳng biết chánh tông nhiều
người phải chấp lậy sự
trái, phải tranh cãi rầm rộ, đều không hiểu được
mật ý của Tổ, chỉ trôi
theo ngôn thuyết. Như trong giáo điển co chỗ cho là phải đó là y tánh mà nói tướng, hoặc cho là trái đó là phá tướng để
hiển tánh. Chỉ có một
môn tánh tông, hiển rõ trực chỉ, không luận phải trái. Như ngày nay phần đông chú trọng về việc phi tâm phi
Phật, chẳng lý chẳng sự,
dứt bặt lời nói cho là huyền diệu, không biết đó
chỉ là ngăn lời để trị
bệnh. Chấp vào phương tiện này cho là tiêu đích, lại không tin lời dạy để biểu thị trực chỉ chóng rớt thực địa, mê muội
lại chân tâm. Như người
ngu ở nước Sở nhận gà là phượng, giống như
trẻ nhỏ nhìn ngắm cỏ
Xuân cho cục đá là hạt châu, chỉ mặc cho hình
thức thiển cận, không khám phá
sâu ý mầu, mê không
phương tiện, đâu biết
được chỗ
quay về chân thật ư?

Hỏi: Tam thừa
giáo điển của chư Phật chỉ có một vị giải thoát,
cớ sao nói nhiều về khởi
sinh diệt ở thế gian, dùng tâm liền mất,
không thuận chân như,
đông niệm liền trái, trái với pháp thể? Đáp: Nếu luận về một tướng một vị, thì đây chính là tam
thừa quyền giáo. Ước theo lý mà nói, tức là do mọi nhân duyên mà
thành họa hoạn. Người nay tu tập chỉ hiển viên tông, mỗi một duyên khởi
đều là pháp giới thật
đức, không thành không họai, nhẫn đến thực hanh
cá món thần biến, đều
là pháp như vậy. Cho nên chẳng nương thần lực
thì tạm được như trên,
mới có một pháp duyên sinh thảy đều do
tánhkhởi công
đức.Kinh Hoa
Nghiêm nói: “Trong biển thế gian hoa tạng này, không hỏi những chỗ hoặc
sông hay nút, nhẫn đến cây cối, bụi trần,
mỗi mỗi thảy đều gọi
là pháp giới chân như, có đủ công đức vô biên”
Hỏi: Kinh nói:
“Chỉ kể phàm phu tham đắm việc nay”

LaÏi nói: “Vin vào tường phàm phu tùy nghi nói pháp cho họ nghe.” Nếu đạt được cội lý vạn hạnh đều được viên mãn, cần gì
sự tích mà tạo tác ư? Đáp: Văn này là phá tham trước chấp thủ chẳng liên hệ gì
với nhân duyên sự tướng.

Kinh Tịnh Danh
nói: “Chỉ trừ bệnh cho họ chứ không bỏ pháp.”
Kinh Kim Cang Tam-muội nói: Có 2 nhập:

Lý nhập

Hành nhập

Dùng lý để dắt dẫn hạnh, dùng hành để viên mãn lý. Lại nữa
Bồ- đề là từ hạnh mà
nhập vào vô hạnh. Vì hạnh là chuyên nơi tất cả thiện pháp. Vô hạnh là không được các
thiện pháp. Đâu thể rơi vào lý
mà thiếu hạnh, chấp hạnh mà thiếu lý.

Tổ sư Mã
Minh nói: “Đại Thừa Khởi Tín Luận” nói về Tín
thành tựu, phát tâm có 3 loại:

Trực tâm, bởi nó là pháp chánh niệm chân như.

Thâm tâm, ưa thích nhóm tất cả các hạnh lành.

Đại
bi tâm, muốn nhổ sạch gốc khổ cho các chúng sinh.
Luận: (hỏi) ở trên nói về một tướng pháp giới, thể
Phật không hai, tại sao không
chỉ niệm chân như mà lại tìm cần hoc hạnh của
các pháp lành? Luận:
(đáp) Thí như hạt
châu ma lớp, thể chánh trong sạch, mà do cấu nế của khoáng chất làm dơ, nếu người chỉ niệm bảo tánh, không dùng phương tiện để tôi luyện nó thì không bao giờ được
sáng sạch.
Bởi lẽ pháp chân như của chúng
sinh thể tánh không
sạch và có vô
số phiền não làm nhơ bẩn, nếu người chỉ niệm chân như không dùng phương tiện để huân tu thì cũng không thể nào được
thanh tịnh. Tu khắp các hạnh
để đối trị vô lương
cấu bẩn. Như người tu tập tất cả thiện phát thì tự
nhiên thuận với pháp
chân như cho nên lược nên 4 thứ phương tiện.

Hành căn bản phương tiện nghóa là quán tất cả các pháp tự tánh
không sạch, lìa vọng kiến không trụ
sinh tử. Quán nhân duyên hòa
hợp của tất cả pháp nghiệp quả không mất khỏi
lòng thương xót, tu các phước đức, nhiếp hóa chúng
sinh không
trụ Niết-bàn, vì tùy thuộc pháp
tánh nên không trụ.

Năng chỉ phương tiện, đó là hổ thẹn sám hối, khéo dừng tất cả pháp ác để nó không
tăng trưởng. Vì tùy thuận pháp tánh nên xa lìa
các lầm lỗi.

Phát khởi thiện căn thêm lớn
phương tiện. Đó là xuyên thực

hành cúng
dường lễ bái Tam bảo, khen ngợi tùy hỷ, khuyển
khỉnh chư Phật. Vì ái mô kinh trong Tam bảo nên tâm được thuần hậu,
niền tin được tăng trưởng thì trí mới có thể cầu đạo vô thượng.
Lại nữa, nhờ
sức Tam bảo gia hộ nên có thể giải trừ
nghiệp chướng, căn lành không
thổi chuyển. Vì thuận
pháp tướng nên chia lìa được chướng si mê.

Đại
nguyên phương tiện bình đẳng. Nghóa là phát nguyện trọn
đời vị lai hóa độ tất cả chúng sinh khiến cho họ
sạch hết và làm cho họ rốt ráo vào vô
dư Niết-bàn. Vì thuận theo pháp tánh nên không
đoạn tuyệt. Pháp tánh rộng lớn biến khắc tất cả
chúng sinh, bình đẳng không
hai, không phân bi thứ, cứu cánh vắng lặng.

Đại Sư Ngưu
Đầu Đung hỏi: Các pháp rốt ráo là không, vậy có
6 độ muôn hạnh của
Bồ-tát không ? Đáp: Dây là tâm thất có 2 của hàng
Tam Thừa. Nếu quán tâm
vốn không tức là thật
tuệ, tức là thấy pháp thân chân thật, pháp thân
không trụ ở cái không này.
Bởi có vận dụng
sự hiểu biết tức là có phương tiện tuệ.
Phương tiện tuệ cũng
không thể chính là thật tuệ, không bao giờ lìa nhau,
hạo trước tuệ sau đều
do hai tuệ phát khởi. Cho nên nói: “Trí độ là mẹ Bồ- tát, phương tiện đó là cha, tất cả chúng là người dẫn đường, thảy
đều do đây sinh”

Bậc tiên đức
hỏi rằng: Tức tâm là Phật cần gì tu hành? Đáp: Chính vì như vậy nên mới tu hành.
Như sắt không phải
vàng dù trải qua thời
gian mài luyện cũng không thành công dụng của vàng.

Hiền Thủ Quốc Sư nói: Nay ở thân Ba-la-mật của Phật nhẫn đến lợi lợi.v.v… của
Bồ-tát đều nương vào tự pháp dung chuyển mà
thực hành. Ngay trong tâm
chúng sinh có chân như thể đại ngày nay tu hành dẫn đến pháp thân; Do trong tâm có chân như tưởng đại, hôm nay
tu hành dẫn ra báo thân;
Do trong tâm có chân như pháp tánh, vốn
không xan tham, ngày nay tu
hành, thuận pháp tánh không xan tham, đưa đến đàn
Ba la mật. Nên biết 3 kỳ tu đạo, không hiểu ngoài tâm được
một pháp hành, một hạnh. Vì cớ
sao? Chỉ là tâm mình dẫn ra hạnh thanh tịnh mà tu hành. Cho nên biết ma ni chìm dưới bùn,
không thể mưa báu, gương xưa dính nhiều bụi đâu có thể nhìn thấy người? Tuy tâm tính
toàn sáng, xưa nay đầy
đủ, nếu không nhớ các điều kiện hiển phát thì
vạn hạnh bị mai một,
phương tiện dẫn ra thành được diệu dụng thì mãi
mãi bị khách trần che
lấp, cứ trầm luân trong biển thức, thành vọng sinh tử, làm chướng ngại
Bồ-đề thanh tịnh. Vì thế lời
Tổ rõ ràng, lý
sự tương
tức không thể y cứ theo
thiên lật mà chìm vào tà kíên

Hỏi:Thiện dù thắng ác, khởi niệm liền trái chân như, ước theo
đạo mà nói đều chẳng
phải giải thoát, cần gì khuyến rộng để ngăn thệ
việc tu hành? Đã là
nhân duyên thì quả ngăn ngại với đạo.

Đáp: Thế và
xuất thế đếu lấy việc thiện làm gốc, ban đầu nhận nơi thiện mà được vào,
sau đó mượn thiện mà trợ đạo. Đừng là con thuyền vượt biển
sinh tử, là con đường bước vào
thành Niết-bàn, là nền tảng làm
thời người, là tường vách để làm
Phật Tổ, ở trong cõi
trần hay ra khơi trần cũng
không thể tạm bỏ, lo đều thiện mà không có
lỗi? Hoằng hóa nơi con
người. Nếu tham trước thì quả sinh vào cõi trời
hữu lậu; không chấp
trước vào địa vị vô vi. Sử dụng tâm nhỏ bé thì rơi
vào địa vị Tiểu thừa;
Phát khởi ý rộng lớn thì thăng lên thềm bực của
Bồ- tát; nhẫn đến cứu
cánh viên tư, trọn thành Phật quả. Vì biết không có cửa thương thiện có thể làm nhân ngăn ngại, thảy đều do con người
thực hành, tự thành lỗi được mất.
Cho nên kinh Hoa
Nghiêm nói: mười nghiệp bất thiện là
nhân thọ tronh sinh địa
ngục, ngạ quỷ, súc sinh, mười nghiệp thiện thọ
sinh là nhân trong cõi thiên cho đến hữu đỉnh xứ. Lại nữa thượng phẩm thập thiện nghiệp đạo này lấy trí tuệ tu tập bởi tâm yếu, tâm
sợ hãi ở cõi, thiếu đại bó, từ người khác được nghe mà hiểu biết thành
Thanh văn thừa. Lại nữa
thượng thẩm thập thiện nghiệp đạo này tu tập thanh
tịnh, không nghe người khác dạy bảo mà tự giác
ngộ, nhưng vì phương
tiện đại bi không đầy
đủ, hiểu thấu pháp nhân duyên thành độc giáo thừa. Lại nữa thượng thẩm thiện nghiệp đạo này tu trị
thanh tịnh, do tâm rộng lớn đầy đủ lòng thương xót nhiếp hết
phương tiện, khởi phát đại
nguyên không bỏ chúng
sinh, khắp cầu trí lớn của chư Phật, bởi trong
nghiêm các cõi của
Bồ-tát, tịnh tu tất cả các độ, Thánh tựu hạnh rộng lớn
của Bồ-tát. Lại nữa
thượng thẩm thập thiện nghiệp đạo này, tất cả các
thứ thanh tịnh cho đến
chứng thập lực, tứ vô uy, tất cả pháp Phật đều
được thành tựu. Thế
nên ta đây cùng hành thập thiện, khiến cho tất cả được đầy đủ thanh tịnh cho đến cả
Bồ-tát chứa nhóm căn lành như vậy,
thành tựu thiện căn,
táng trưởng thiện căn, tư duy thiện căn, buộc niệm thiện căn, phân biệt thiện căn, ưa thích thiện căn, tu tập thiện căn, an trụ
thiện căn, Bồ-tát
Ma-ha-tát như vậy mà chứa nhóm thiện căn rồi, do
những cănlành này mà đạt được y như quả. Tu
Bồ-tát hạnh, ở trong mỗi
niệm thấy vô số Phật,
chỗ cảnh ứng như vậy, thừa sự cúng dường.

Lại nói: “Tuy
không làm gì, mà thường trụ trong căn lành.” Lại nói: “Tuy biết các pháp không có chỗ nương nhưng nói nương theo
pháp lành để được xa lìa”.
Đại Trí Độ
Luận nói: Phật dạy: “Vào thời quá khứ ta cũng đừng
làm người ác, trùng
nhỏ nhờ chứa nhóm căn lành, mới được làm Phật.” Lại nữa như trong 18 pháp bất cọng có ham muốn không giảm,
Phật biết ân của thiện pháp thường ưa muốn tích lũy các pháp lành,
cho nên nói dục vô giảm;
Tu tập các pháp lành, không nhàm chán, cho
nên gọi dục vô giảm;
Như có một Tỳ-kheo lớn tuổi mù mắt, tự may y
tăng già lê, bảo mọi
người rằng: “Người nào thích làm phước hãy xỏ
kim dùng tôi?” Lúc ấy,
Phật hiện thân ra trước ông nói: “Ta là người
thích làm phước không
biết nhàm chán, ông hãy đưa kim đây.”

Phi Niên Tỳ-kheo ấy thấy ánh sáng của Phật, còn biết giọng
nói của Phật, bạch
Phật rằng: Biển công đức vô lượng của Phật đều tận
cả- biên tế, cớ sao
không chán đủ “Phật bảo Tỳ-kheo.” Công đức quả
báo sâu xa, không ai biết ân phần như ta, tuy ta có phước ấy tận cùng bờ
mé nhưng ta nhờ tâm ham
muốn không nhàm chán ấy mà được làm
Phật. Thế nên nay vẫn
không nghó, mặc dù không có công đức có thể được mà lòng ham muốn của ta cũng không dừng nghó.
Chư Thiên, người đời
tỉnh ngộ, Phật đối với
công đức còn không chán đủ huống chi người khác? Phật nói pháp cho
Tỳ-kheo ấy nghe, bấy giờ nhục thân
liền sáng,
thành tựu tuệ nhãn. Lại
nữa, Phật nói “Nếu không thành tựu chúng sinh,
tịnh cõi nước Phật
không thể thành đạo vô thượng. Vì cớsao? Nhân
duyên không đủ thì không thể
thành Phật.
Nhân duyên ấy là tất cả thiện
pháp, từ lúc mới phát
tâm thực hành làm bala mật cho đến 18 pháp bất
cọng, ở trong đó thực
hành pháp này, không nhớ tưởng phân biệt”

Hỏi: Luận về
pháp thân của Như Lai trạm thiên thanh tịnh, tất cả
chúng sinh chỉ vì khách trần che lấp không được
hiện tiền. Như nay chỉ cần dừng các
phan duyên, lắng đọng nước
trong trẻo, có đâu như
chúng sinh hướng động
rong ruỗi, trái nghịch chân tu, chỉ lao công nhọc sức. Đáp: Vô tâm tịch biện, đây là nhân; Phước đức trong nghiêm
phải theo duyên khởi. Hai
nhân đều đầy đủ, Phật thể mới thành những điều nay đều ghi chép đủ trong các kinh điển Đại Thừa.
Kinh Tịnh Danh nói: Thân Phật tức là
pháp thân vậy. Từ vô lượng công đức trí tuệ
sinh
ra, do Từ, Bi, Hỷ, Xả sinh
ra, do bố thí, trì giới, nhẫn nhục nhu hòa,
siêng năng tinh tấn, thiền định giải
thoát Tam-muội, đa văn trí huệ
sinh ra
cho đến đã đoạn tất
cả pháp ác, tích chứa tất cả pháp lành sinh ra
thân Như Lai.
Lại nói: “Vì đầy đủ phước đức, không trụ vô vi, do đó trí tuệ không đoạn hữu vi, do đại tử đại bi không trụ vô vi, do đầy đủ bổn
nguyện không đoạn hữu
vi.” Đây chính là tự trái với viên thuyên, không vâng theo lời Phật. Dường như kéo buộc
trong Niết-bàn,
sắp chìm trong hầm-

giải thoát, trồng hoa
sen trên
cao nguyên, gieo trái ngọt nơi không
giới, muốn cầu hoa trái
Bồ-đề, đâu sản sinh ra được. Cho nên nói người vào chánh vị vô vi
sinh trong pháp Phật, cho đến không thể xuống biển
lớn, không thể tìm được
châu báu vô giá. Như vậy không thể vào biển rộng
phiền não thì không thể được bán nhứt thiết trí. Hỏi: Nhập pháp lấy vô đắc làm môn, hành đạo lấy vô vi
làm người dẫn đường.
Nếu khỏi các điều kiện sinh tâm có đắc thì thứ
nhứt là trái với thanh
tông, thứ hai là thiếu thật hạnh. Đáp: Do vô đắc nên không có gì để đắc. Do vô vi nên không có
gì để làm ở trong không
làm đâu sinh ra làm. Vô đắc đâu ở ngoài đắc,
đã không hòan toàn khác biệt, vi và vô vi cũng
chẳng giống phần nào.
Ai nói một, hai mà giống hay khác, không ngại ngàn
sai khác. Nếu mê
hơi hai môn đồng biệt
liền rơi vào hai chấp đoạn thường. Cho nên,
Phẩm ly thế gian của kinh Hoa
Nghiêm nói: “Biết tất cả các pháp có tướng là không có tướng, tưởng là vô tưởng, không phân biệt là không phân
biệt; chẳng có là có,
không làm là làm, làm là không làm; không nói là nói, nói là không nói, không thể nghó bàn. Nên biết tâm đồng với
Bồ-đề, Bồ-đề đồng
với tâm, tâm và Bồ-đề đồng với chúng sinh, cũng
không chúng
sinh điên đảo, tưởng điên đảo, kiến điên đảo, không thể
nghó bàn. Ở trong mỗi
niệm vào diệt tận định, đoạn sạch cái lậu mà
không chứng thực tế,
cũng không đoạn hết hữu lậu thiên cân. Tuy tất cả pháp vô lậu mà biết
lậu sạch, cũng biết lậu tốt.Tuy biết Phật pháp là thế
gian pháp thế gian pháp là
Phật pháp, mà không ở trong thế gian Phật
pháp mà phân biệt thế
gian pháp, không ở trong thế gian pháp mà phân
biệt Phật pháp. Tất cả
các pháp đều nhập vào pháp giới. Vì không có
chỗ vào nên biết tất
cả pháp không hai không khác, không thể nghó bàn”

Hỏi: Tất cả chúng sinh ai chưa được giải thoát, đều nhận lầm
nó là giả danh, đuổi
theo luân hồi. Trong kinh Lăng Nghiêm chỉ khiến
cho nó lặng trong mọi vọng
tưởng hư giả sinh diệt, trở lại nguồn giác
được nguồn sáng, giác không có tánh
sinh diệt là tâm nhân địa
sau đó tu chứng quả địa
viên thành.
Cớ sao cứ đuỗi theo giả danh này. Luận tỉ
mỉ về điều thiện kia,
tăng thêm hư vọng, đâu lợi ích gì cho sơ tâm? Đáp: Danh tự
tánh không, đều là thật tướng chỉ theo duyên mà khởichứ không rơi vào có không.
Kinh Pháp Cú nói: Phật bảo
Bảo Minh Bồ-tát: “Ông hãy quán
sát tên gọi của Đức Phật này nếu là có, nói
thức ăn cho người, lẽ
ra họ được no đủ. Nếu danh tự là không thì Đức Định Quang
Như Lai không truyền cho ta và ký cho ông. Nếu không
cóngười thọ ký thời
ta, không được làm Phật. Nên biết văn tự có chữ nghóa, lâu
nay đã như
vậy. Vì ta cũng như vậy thì nó đủ hiển bày tánh không của danh tự các pháp, không ở trong có không.”
Kinh Hoa Nghiêm nói: “Thí như các pháp không phân biệt tự tánh, không phân biệt âm thanh
mà không bỉ tự tánh,
không diệt danh tự. Bồ-tát cũng giống như vậy không bỏ việc làm, tùy thuận thế gian mà thực hành, mà ở trong 2 thứ này mà không
chấp trước”. Đó chính là không động thực tế, kiến lập hạnh
môn, không họai giả danh
mà viên tống tự tánh.

Hỏi: Cớ sao
không mặc tình thong dong vô tâm hợp đạo? Cần
gì vạn hạnh để làm
động cửa tâm?

Đáp: Cổ Đức
làm tỏ Phật quả có ba:

Quên lời dứt hành động, chỉ nói pháp thân vô tác quả.

Từ hạnh tu dần dần, vị viên mãn tam kỳ quả.

Từ sơ lý ký tự tại viên dung quả.

Đây là việc
làm của bậc thượng thượng căn, viên tu viên chứng. Tuy một niệm liền đủ mà không ngại thực hành vạn hạnh.
Tuy thực hành vạn hạnh mà
không lìa một niệm. Nếu vong tình ngầm hợp,
mỗi thứ là một niệm,
nhanh chậm vì căn cơ, pháp không trước sau. Hỏi: Chạm mắt là Bồ-đề, dở chân đều là đạo, cần gì phải
tập siêng
sự tướng đạo tràng? Làm nhọc mệt thân tâm. Đâu phải đều
là diệu chỉ?

Đáp: Đạo tràng có hai:

Lý Đạo tràng.

Sự đạo tràng.

Lý đạo tràng là biến khắp trần sa cõi nước, Sự đạo tràng là tónh địa
nghiêm sức.
Song nhờ
sự hiển lý, nương lý mà
thành sự.
Sự bao
hàm lý thì sự thảy đều
la lý, lý thật ứng chuyên, lý không ngại sự, cho
nên ngay hỏi sự rõ lý,
phải nhờ trang nghiêm; từ tuc vào chuyên chỉ nương nơi
sự kiến lập. Làm gốc của quy kinh, làm cửa của việc
sách phát
nhìn tưởng mà trang
nghiêm tâm, tự tha mà được lợi ích.
Chi quán nói:
Viên giáo sơ tâm, lý quán tuy thật, pháp nhẫn chưa thành, cần phải ở nơi tónh địa xây dựng trang nghiêm đạo tràng, đêm ngày 6 thời tu hành
5 sám,
sám tội 6 căn, nhập quán hạnh tức, thừa giỏi đều cần kíp, lý
sự không
thiếu sót, chư
Phật gia hộ, chớp minh đến
Phật, thẳng đến sơ trụ,
một đời có hể bước đến.
Thượng đô nghi nói: Luận về quy mạng
Tam bảo, phải chỉ
phương hướng để lập
tướng, trụ tâm giữ cánh. Không rõ vô tưởng ly niệm vậy. Phật biết rõ hàng phàm phu, buộc tâm vẫn còn chưa được, huống
chi là lìa tưởng ư? Như
người bình thường không có phép thuât ở trong hư
không xây
cất nhà cửa vậy. Nương ba pháp quán như bảo tượng vậy… cần phải
không nghi. Phật nói
“Sau khi ta diệt độ, ai hay quán
tướng cũng không khác
ta.” Đại trí độ luận nói: “Bồ-tát chỉ lấy 3
việc không nhàm chán:

Cúng dưỡng Phật không chán.

Nghe pháp không chán.

Cung cấp cho chúng tăng không chán. Thiên thai trí giả nói:

Ở đời có kẻ
không hành, chấp đó thành
sơ không, không khế
hợp với kinh điển, nghe
pháp quán tấm năng, mà có lời nạn vấn: Nếu quán tâm là pháp thân thì lẽ ra xúc xử bình đẳng, cớ
sao khỏi lòng cung
kính kinh tượng, giấy gỗ
sinh tâm khinh lớn. Bởi cung kính và xem
thường khác nhau, thì chẳng phải bình đẳng. Vì chẳng phải bình đẳng, nên nghóa pháp thân
không thành. Đáp: Ta từ địa vị phàm phu mà quân tướng như vậy . Vì muốn
mở rõ thật tướng này
nên cung kính kinh tượng khiến cho tuệ không bị trói buộc, dạy cho vô lượng người treo thiện bỏ ác, để phương tiện không
bị ràng buộc, há không
giống ông sao? Cho đến rộng pháp hội, xây
dựng đàn nghi, gắng sức
gia trì, nghiên sức việc thù thắng kia, đạo tràng
liền được biện chứng,
chư Phật gia hộ thêm oai lực, cũng được lòng thương xót bậc đại Thánh, chỉ dạy nghi tắc. Hoặc thấy tướng hoa thơm, giới đức càng
thanh tịnh; hoặc thấy thân của
Phổ Hiền, nguồn tội thảy được
chút sạch. Nhân đây mà
pháp sự được đầy đủ. Phật đạo hưng thịnh, hiện
ra đây để cảm thông,
có chỗ quay về nương tựa. Vì thế phải nương
theo bậc Thánh,
sự trùng hợp
thanh điển, không thể bịa đặt,
sinh ra
trong lòng, hiển họai
thiện đức, lại đọa vào lòng tà, phố có trệ không. Hỏi: “Kinh Kim
Cương Bát-nhã nói: Nếu dùng
sắc để thấy ta, dùng âm thanh cầu ta, người này hành tà đạo, không thể thấy được
Như Lai.” Cớ sao đặt
tướng nêu hình mà xưng là tội sự?
Đáp: Ngưng
duyên bặt sự, đây là phá tướng tông; luận thẳng để rõ lý, tức là đại thừa thỉ giáo. Chưa đạt hữu vô càng hành, thể
dụng giao nhau. Nếu ước vào niên môn vô ngại, tánh tướng
dung thông, chỉ nêu
1 vi trần mà bao trùm cả
thế giới. Kinh Hoa Nghiêm nói: “Thanh Tịnh từ môn
sát trần
số cùng
sinh một tướng vi diệu của
Như Lai, mỗi mỗi tướng cũng giống như vậy, do đó mà người nhìn thấy không
nhàm chán”.
Kinh Pháp Hoa nói: Đối
với pháp Phật, ông chứng đặng nhứt thiết trí, ra lực đầy đủ 32 tướng cho đến chân thật diệt.
Kinh Đại Niết-bàn nói:
“Phi sắc là Thanh văn,
duyên giác giải thoát; Sắc là chu Phật Như Lai giải

thoát.” Đâu
giống với cảnh ngoan ngại hòanh chấp của hàng phàm phu cho là
sắc thật, chất khôi đoạn thiên chứng của nhị thừa mà gọi là chân hình? Đó là
sở đối của 6 căn đều thấy
Như Lai; Vạn tượng đều quán, pháp giới
tròn sáng. Đâu đợi tiêu diệt hình ảnh mới thành huyền thư ư?

Hỏi: Tức tâm là Phật, cần gì cầu bên ngoài? Nếu nhận trần
khác, pháp bên trong liền ẩn.
Đáp: Pháp
môn của chư Phật cũng không hướng một bề, đâu
có sự dung nhiếp gồm tự
lực, tha lực, tự tướng, cọng tướng bao hàm nghóa của 6 tướng. Tuy theo duyên mà tợ phân, ước theo tánh mà thường
hợp. Cành thiện do tâm,
cảnh đức do tâm, đều nhiếp về cả, tha tức là tự.
Cổ Đức nói: “Nếu chấp tâmlà hai, ngăn lời không nói hai. Vì ngoài tâm không có trần khác; nếu chấp là một, ngăn cho nói là một. Vì mọi pháp đều do duyên
sinh.”
Kinh Tịnh danh nói: “Đã kiến lập oai thần
của chư Phật”.
Trí Giả Đại
Sư nói: “Người một bề quán
vô sinh, chỉ tin tâm mình lợi ích không tin
sự gia hộ của
Phật bên ngoài.
Kinh nói: Chẳng phải trong hẳng phải
ngoài, mà là trong và ngoài. Vì là trong nên chư
Phật giải thoát, cầu trong tâm hành. Vì là ngoài nên chư
Phật vô niệm, cớ
sao không tin có lợi ích
bên ngoài ư ?

Luận về đạo nhân duyên, môn tiến tu đều do các nhân duyên tạo thành, không độc lập riêng lẽ. Nếu tự lực dồi dào thì không cần
nhờ duyên khác, nếu tự
lực chưa kham cần phải nương thế khác giống
như người đời ở trong
khó khăn nếu mình không đủ sức thoát khỏi cần phải nhờ
sức của người khác cứu giúp.
Lại nữa, như khiêng vác đồ
nặng, sức mình không vác
nỗi, cần phải nhờ sức của người khác mới có
thể chuyển nỗi. Chỉ có
thật đức bên trong, không bao giờ ngại người
ngoài. Lại nữa, nếu
chấp nội lực cho là tự tánh. Nếu nói ngoại lực tức
thành tha tánh. Nếu bảo có cảm hợp nhau tức thành cọng tánh; nếu nói
chẳng phải nhân chẳng
phải duyên tức không phải nhân tánh, đều vướng
vào ngăn trệ, chưa vào
viên thành. Nếu hiểu rõ chân tâm, tức
không chỗ trụ. Hỏi:
Kinh nói: Quán thân
thật tướng, quán
Phật cũng vậy,
một niệm không sinh thiên
chân liền sáng. Sao xướng danh hiệu Phật khác, tụng các kinh điển, luân hồi cao thấp, tiền hậu
sinh diệt. Đã
chướng ngại
thiên định, đâu chạy theo âm thanh, nước động châu chìm. Đâu
thể ngầm hợp? Đáp: Nghe là nhà của các nghóa, nói là nhà cửa của
sự giải thoát, tất cả đều nghe được tiếng ấy là pháp giới.
Kinh nói: Trong mỗi một
pháp đều bao hàm tất cả pháp. Cho nên biết trong một nhôn âm,
không ngoài bao la, đầy đủ mười cõi, tam đế viên dung.
Cớ sao trọng đây
khinh kia, lìa tướng cầu
chân? Không thấu suốt nguồn động tịnh, bên mất
lời mặc ngữ. Cho nên
kinh nói: Một niệm vừa khởi không có tính ban đầu, đó là được niệm thật. Đâu cần dứt niệm bật tiếng mới ngầm hợp
với thật tướng. Vì thế
trong môn tranh nghiêm không thiếu vạn hạnh;
trong biển chân như, không bỏ mảy may.

Vả lại, nếu niệm theo thời khóa, tuân thủ theo danh hiệu,
dạy bảo có lời, xướng
một tiếng mà tội diệt trần na, đủ mười niệm mà
hình hiện lên cõi tịnh,
cứu vớt hiễm nạn, giải trừ oan trái, chẳng những
một kỳ tạm nhổ khổ
nương nhân duyên này, trọn đời trú vào biển giác.
Cho nên kinh nói: “Nếu người tâm toán loạn, vào trong tháp miếu Phật,
vừa xưng Nam Mô Phật,
đều đã thành Phật đạo.” Lại nữa kinh nói:
“Người thọ trì danh hiệu Phật, được tất cả chư
Phật hộ niệm.” Kinh Bảo
Tích nói: “Niệm lớn
hiệu Phật, quân ma thoái lui.” Kinh Văn-thù
Bát-nhã nói: “Chúng
sinh ngu độn, quán không hiểu nỗi, chỉ dạy họ giữa
niệm liên tục, tự được
vãng sinh cõi Phật.”

Trí Độ Luận nói: “Thí như có người mới sinh ra đời đi được
1000 dặm, đi 1000 năm, trong
đó dùng 7 báu đầy đủ đem cúng dường
Phật, không bằng trong đời
ác sau có người xuống một tiếng Phật, phước
đức người này gấp
bội người kia.” Kinh Đại Phẩm nói: “Nếu người tán
tâm niệm Phật, cho đến
diệt hết khổ, phước ấy không mất.”

Kinh Tăng Nhất
Hàm nói: “Đem tất cả sự cúng dường cho tất
cả chúng sinh trong toàn
cõi Diêm-phù, công đức vô lượng. Nếu có
chúng sinh khởi tâm lành kiên tục niệm danh hiệu Phật, như một ruộng
sữa của trâu mào, công đức có được vượt hẳn
người trên, không thể tính kể, không thể
suy lường.
Kinh Hoa Nghiêm nói: “Trụ vào tâm tự tại
mà niệm Phật, tùy theo tâm mình mà có được
sự ưa thích, bởi tất cả các
đức Phật đều hiện hình trong đó.”

Hòa Thượng Phi Tích lớn tiếng niệm Phật.
Luận Bảo Vương Tam- muội nói: “Người
tắm nơi biển rộng cũng không dùng nước trăm
sông; người niệm danh hiệu Phật ắt
sẽ
thành Tam-muội.
Cũng giống như
viên châu sáng rơi xuống
ao nứơc đục ắt sẽ trong xanh; Niệm Phật rơi
vào tâm loạn, tâm loạn ấy ắt
sẽ là Phật.
Sau đã khế hợp, tâm phật đều
mất. Cả hai mất tức định
vậy. Cả hai chiếu soi là thực vậy; Định tuệ đã
đều thì tâm nào chẳng
phải là Phật? Phật nào chẳng phải là tâm; Tâm
Phật rõ ràng thì vạn cảnh nhân duyên thảy đều là
Tam-muội vậy”.
Ai còn bị họa hoạn, khởi
tâm động niệm, lớn tiếng niệm Phật? Cho nên
kinh Nghiệp Báo
Sai Biệt nói: Niệm Phật lớn tiếng, được tụng kinh điển có ra công đức.

Có thể bài trừ hôn trầm.

Thiên ma kính sợ.

Tống biến khắp mười phương.

Tam đồ dứt khổ.

Tướng bên ngoài không xâm nhập.

Khiến tâm không tán loạn.

Dũng mãnh tin tấn.

Chư Phật hoan hỷ.

Tam-muội hiện tiền.

Sinh vào tịnh độ. Quần Nghi Luạân nói.

Hỏi: Danh tự
tánh tông, không thể giảng nói các pháp, dạy người
chỉ một bề xưng danh hiệu Phật khác gì nói ăn mà
vẫn còn đói chú ư? Đáp: Nếu nói danh tự vô dụng, không thể giảng nói pháp thể, cũng phải hô lửa nước đến. Cho nên biết môn lưới không phải
rỗng không, nhờ đó mà được cá, thỏ.

Cho nên khiến
cho Phạm Vương cầu thỉnh phật chuyển bánh xe pháp đại tánh tùy căn cơ hoàng tuyên diệu chỉ, thiên nhân phàm
Thánh đều bẩm thọ lời chán, ngũ đạo chúng
sinh đều tuâm theo lời di huấn, nghe tiếng đọc tụng, lợi ích
sâu rộng, xưng niệm hiệu Phật vãng
sinh tịnh độ, cũng không được cho rằng danh tự là hư giả, không có
người giảng nói thôi.

Luận nói: Hỏi: Do đâu một lực niệm Phật có khả năng diệt trừ tất cả
nghiệp chướng?

Đáp: Như một
làn hương chiên đàn có thể biến khắp 40 do tuần rừng y lan đều thơm.
Lại nữa, thí như có người dùng gân
sư tử để
làm dây đàn, âm thanh đó vừa tấu lên thì tất cả đàn khác đều đứt hết.
Nếu người ở trong tâm
Bồ-đề niệm Tam-muội, tất cả phiền não, tất cả chướng ngại đều
dứt sạch.
Kinh Đại Tập nói: “Hoặc một ngày đêm hoặc 7 ngày
đêm, không làm việc
khác, trong tâm niệm Phật, niệm ít thấy ít, niệm
nhiều thấy nhiều. Lại nữa,
kinh Bát-nhã nói: “Văn-thù hỏi Phật:

- Làm sao sớm
đặng Tam-miệu Tam-bồ-đề? Phật bảo:
Có một
hạnh Tam-muội, người muốn vào một hạnh
Tam-muội cần phải ở chỗ
vắng vẻ dẹp sạch loạn ý, không giữ tướng mạo,
chuyên niệm một Phật, chỉ xướng tên gọi, hướng về chỗ của Phật, ngồi
ngay thẳng. Có thể ở
trong một đức Phật tương tục niệm, ở ngay trong
niệm này có thể thấy
được chư Phật thời quá khứ, hiện tại, vị lai, đêm
ngày thường nói, trí
tuệ biện tài không bao giờ dứt.”
Hãy biết đấy là oai lực chư Phật khó nghó huyền không khó lường, như đá
hút sắt, như nước chảy
vào sông. Căn lực thiện từ, thấy việc
như vậy, chí tâm quay về,
linh cảm rõ ràng. Hỏi: Những gì có tướng đều là hư vọng.
Nhưng thấy cảnh đẹp chấp lấy nó thì thành ma.
Cớ sao chấp tướng khởi tâm mà cầu
thầm cảm ư?

Đáp: Tu hành
gắng chí, cảnh Thánh mới rõ, chuyên lành đã hiện, pháp xưa nay là thế. Cho nên
sắp chứng thập địa, tướng cũng hiện tiền, thế nên hết
sức cố gắng tăng thêm oai lực, đạo cao ma Thánh, có
người tọa thiền nhập
vào chỗ vi tế, mà biến tướng lạ, có người tụng đọc chí thành tam thấy điều lành.
Nhưng hòan toàn do tâm.
Thấy chỗ không thấy. Nếu vin lấy nó thì ngoài tâm có cảnh liền thành
ma sự; nếu bỏ
nó thì bác bỏ công năng
của việc thiện, không có cửa để tu vào.

Luận Ma-ha nói: “Hoặc chân hoặc ngụy chỉ do tâm
vọng của mình, cảnh giới
hiện lượng, không có gì là thật, không có gì để
đắm trước.” Lại nữa,
nếu chân hay ngụy cũng là chân như, đều 4 pháp
thân khôn g có sai khác.
Vì không đoạn trừ.
Trí luận nói:
“Không bỏ nó là trong các pháp sức đều có sức
trợ đạo. Không thọ là
vì thậtcác tướng rốt cụôc không có gì để được.”

Thiên Thai giáo nói:
Người nghi, nói đại thừa bình đẳng,
tướng nào để luận? Nay
nói không phải vậy, chỉ do bình đẳng vì gương
sạch. Các nghiệp hiện
hình. Bây giờ nghiên cứu sâu chỉ quán, tâm dần
dần sáng sạch, soi rõ
các việc thiện ác, như gương được lau chùi, vạn
tương tự hiện. Đấy là
biết không có mà có, vô tánh duyên sinh; có mà không có, duyên
sinh vô tánh.
Thường ngẫm hợp với thực tế, trung đạo
rõ ràng, yên vui không
sinh, phân biệt tình đoạn, hư hòai tịnh lự, cớ sao bị mê hoặc bởi được mất ư.
Lại nữa, nếu phúng tụng kinh điển, thọ
thì đại thừa, công đức
sâu xa, quả báo mầu nhiệm.
Như kinh Phật đã đích
thân thử nghiệm. Thí như một người tham
vấn Văn-thù, giáo hóa người trong 4 cõi đều đến nhứt
sinh bổ xứ,
so
sánh công đức không bằng đem
hương hoa cúng dường các
điển kinh Phương Đẳng, được hạ đẳng bảo. Lại nữa,
A-nan nghị Thẩm Bảy Phật hiện thân chứng minh, thật
có việc này.
Còn nữa, như thuyết tu hành, được thượng đẳng bảo;
thọ trì đọc bảo, được
trung đẳng bảo; hương hoa cúng dường, được hạ đẳng bảo.

Kinh Pháp Hoa
nói: “Cúng dường 400 ngàn tức hàng ký thế
giới chúng sinh, đến khi đạt đạo
A-la-hán sạch hết hữu lậu vào
sâu
trong thiền đình đều được
tự tại, đủ bát giải thoát, không bằng một người
thứ 50 nghe một bài kệ
kinh Pháp Hoa tùy hỷ công đức, trăm ngàn muôn ức phần cũng không bầng một. Vả lại kinh nói: Nếu chỗ người đọc
tụng kinh, chỗ đất ấy
đều thành kim cương, chỉ vì mắt thịt chúng sinh không
thể thấy được thôi.”

Nam Sơn Cảm
Thông truyện nói: “Trong kim tháp của thất
Phật có con dấu bạc, nếu người tụng
kinh đại thừa, con dấu ấy liền khắc vào miệng người đi, khiến không bao giờ quên kinh Phổ
Hiền quán nói:
Nếu bảy chúng phạm giới,
người muốn trong chốc lát diệt trừ được sinh
tử trong trăm ngàn vạn
ức a-tăng-kỳ kiếp nhẫn đến muốn được
Văn-thù, Dược Vương, các
Bồ-tát lớn cần hương hoa đứng giữa hư không đưa cho phải tu kinh Pháp
Hoa này. Đọc tụng kinh đại thừa nghó nhớ việc
đại thừa, khiến cho
không tuệ này tương ứng với tâm”

Kinh Đại Bát-nhã nói: “Không có loài thú ác nào ở trong hang
sâu vắng lặng mà chọn
chỗ ở.” Cái gọi là cái nghe pháp, đêm ngày 6
thời siêng năng đọc
tụng, tiếng lìa cao thấp, tâm không duyên ngoại cảnh
duyên tâm trì niệm.

Kinh Hiền Ngu nói: “Hành giả muốn thành
Phật đạo, nên ưa kinh pháp đọc tụng
diễn thuyết, chư
Thiên long thần đều đến nghe, lãnh thọ, nữa là người xuất gia?
Người xuất gia cho dù đi trên đường đọc
tụng kinh, nói kệ. Thường
có chư Thiên theo họ để nghe. Vì thế phải
siêng năng tụng kinh thuyết pháp.”

Những điều nêu trên đều là lời vàng chân thật, chẳng phải là lời của tâm vọng hư dối. Thế nên người chí tâm đọc tụng, chứng
nghiệp giống như thật, luôn được do phương chư Phật.
Thích-ca Văn Phật thầm rủ lòng thương xót
gia hộ, khen ngợi lành thay, nắm tay xoa đầu lấy
y trùm cho, nhiếp thọ phó chức, tùy hỷ oai lực, nhẫn đến được thần
nương thọ trì, thiên tiên ủng hộ, kim cương theo phò.Thích phạm rãi hoa, thành tựu nhân phước đồng với cõi hư không pháp giới.
So sánh công
đức còn trội hơn nhận
bố thí của hằng sa bảy báu, cho đến chất phàm bình thường, nhục thân
không họai, lưỡi biến thành màu
sen hồng miệng vọt ra mùi thơm tử đòn, nghe được câu mà được vào Bồ-đề; tụng nữa kệ
mà công đức ngang bằng
bậc đại giác. Biên chép kinh điển, quả báo thọ ở
trời cõi
Dục; cung cấp cho người thọ trì, phước trôi chư
Phật, có thể gọi là
sức oai đức của pháp không thể nghó bàn. Muôn điều lành ngàn
điều linh hiển, nhân đây
mà được cảm ứng. Tam hiền thập Thánh sinh ra
từ đây. Thấu cổ thâu
kim, từ trần đến Thánh 3 nghiệp cúng dường,
thập chủng thọ trì, bẩm
hết lời chân, truyền trí không dứt, nay tại sao
khởi tâm hủy báng mà
đoạn việc chuyển bánh xe pháp.

Hỏi: Trong kinh chỉ khen ngợi như thuyết tu hành, hiểu sâu nghóa thú,
siêng cầu vô niệm, mặc khế huyền căn, cớ
sao khuyến tu khởi
rộng xướng tụng? Đáp: Nếu ước theo bậc thượng thượng viên căn, đại cơ thuần
thực, không có các
chướng ngại đốn, liễu đốn tu. Nếu vọng niệm
không sinh thì cần gì trợ đạo?

Phần nhiều tư
tưởng nhỏ nhiệm, cõi Phật thì không hiện. Cho nên bài tựa
kinh “An Ban
Thủ ý” nói:
“Trong khoảnh khắc tâm chuyển
960 lần. Một ngày một
đêm 30 ức niệm. Ý có mặt toàn thân, tâm không
tự biết, giống như bẻ
bàn phu vậy.” Thế nên biết tinh thần chướng
ngại, vẹn tịnh tốt đẹp.
Nếu chẳng có vạn thiện giúp cho khai mở, sức
mình sợ bị vướng lại.

Lại nữa, nếu luận về
pháp nghiệp, trong biến hành môn, vạn hạnh trong nghiệm không bỏ pháp nào, vì các pháp đều trợ đạo, tỏ rõ đại
Bồ- đề, đầy đủ mười
món thọ trì cũng không có gì ngằn ngại. Cho nên
kinh Pháp Hoa nói: “Bấy
giờ, ngàn thế gian vi trần số Bồ-tát Ma-ha-tát
từ đấy vọt ra, đều ở
trước Phật một lănh chắp tay, chiên ngưỡng tôn nhan, mà bạch
Phật rằng. Thế Tôn! Chúng con ở lúc
sau Phật diệt độ rộng
nói kinh này. Tại sao như
vậy? Chúng con muốn mình được đại pháp chân tịnh, thọ trì, đọc tụng, giảng nói, viết
sách mà cúng
dường Phật.
Thế nên biết rằng
Bồ-tát chẳng những giúp cho người khác
giải thoát, còn
tự mình phát nguyện thọ
trì, nữa là kể sơ tâm không chịu vâng lời.

Nhưng trước hết cầu tin hểu ngộ nhập, sau đó như lời dạy mà
tu hành, miệng giảng tâm
nghó tưởng, giúp mở chánh tuệ. Nếu chưa
thâu tột tông chỉ vẫn
phải tuân theo lời văn, tuy chưa sáng tỏa nhưng
cũng hiện được cội
lành. Oai lực của Bát-nhã nhầm hỗ trợ trước
sau, ở
trong chánh pháp phát một
mảy tâm, đều là nhân ban đầu trọn không luống bỏ.

Hỏi: Muốn chân thật trì kinh, phải niệm thật tướng, đã quên năng sở, ai là người tụng? Nếu nói vịêc làm của tâm khẩu, cầu tìm nó
thì không bao giờ được
suy cho cùnglý ở môn nào?

Đáp:Tuy quán
năng niệm và sở tụng đều không, không ấy chẳng
phải đoạn
không; không ngại nơi nặng tụng và sở trì là có, có ấy
chẳng phải thật có,
không phải không cùng không phải có. Đúng lẽ rõ ràng, chấp không thì rơi vào tà không, đăm có thì hành thiên giả. Đó chính
là nhứt tâm tam quán,
tam quán nhứt tâm, tức một mà 3 tướng bất
đồng, tức 3 mà một thể
không khác. Chẳng hợp chẳng tan không tụng
không hành. Còn mật
chẳng buộc, phải trái đâu cong?

Thường khế hợp với 3 đế tổng hợp nhứt thừa, lục độ vạn
hạnh, đều quay về thật tướng.

Lại nữa, cái khó của việc tụng niệm có khi chướng ngại
thiền định, bởi một
pháp thiền định là cội gốc của tứ biện lục không, là nhân cải phàm
thành Thánh.
Nhiếp niệm một lát, được xưng thượng
thiện. Cho nên phải biết
rõ hơi thở tâm trầm. Kinh nói: Nếu người thiền
mà bị buồn ngũ, phải
đứng dậy đi kinh hành niệm Phật hoặc chí thành
sám hối để trừ nghiệp
nặng, sách tấn thân tâm, không được chắp chặc
một môn lấy cứu cánh.
Cho nên Từ Mẫn Tam Tạng nói: “Lời Phật đã dạy, người đang thiền định giữ tâm một chỗ niệm niệm liên tục, lìa
khỏi hồn trần, trạo cử, giữ tâm
bình thường.
Nếu sự ngủ nghó che chướng cần phải gắng
sức niệm
Phật tụng kinh, lễ bái kinh hành, giảng
kinh thuyến pháp, không bỏ
luống vạn hạnh, hạnh nghiệp đã tu, hồi hướng về
Tây phương Cực lạc. Nếu
người theo tu tập thiền định như vậy. Thời
thiền định của Phật hợp
với chư Thánh, là mắt thịt của chúng sinh được
chư Phật ấn nhã. Tất cả
chư Phật vốn không sai khác, đều nương theo
nhứt như, thành tối
chánh, cũng gọi là niệm Phật là nhân Bồ-đề, đâu
được vọng sinh tà kiến?
Cho nên, thực hành Tam-muội của tông Thiên
Thai. Tiễu thừa đủ 5 quán đối trị, cũng có các lọai
Tam-muội như
thường hành, bán hành v. v…
Không bao giờ thiên chấp về tọa thiền.
Kinh Kim Cang Tam Muuội nói: “Không động
thời không thiền, thiền lìa ý tưởng khởi thiền.”
Kinh Pháp Cú nói: “Nếu học
các Tam-muội, là động chứ không phải là
thiền. Tâm sinh theo cảnh
giới cái gì gọi là thiền?” Luận Khỏi Tín nói:
“Nếu người duyên tu chỉ
thì tâm chìm lắng, hoặc sinh biến nhác, không
thích làm việc lành, xa
lìa đại bi cho đến mọi lúc, mọi nơi có các việc thiện tùy theo khả năng mình mà làm, không bỏ tu học, tâm luôn
siêng
năng, ngoài lúc đong ngời, duyên mêng về chỉ. Còn những lúc khác phải xem xét việc nào nên làm, việc nào không nên làm.
Hoặc đi, đứng, nằm, ngồi đều phải thực hành đủ 2 pháp chỉ quán.” Đó là khéo thấu
hiểu, định, tán đều
được vào đạo; nếu phát sinh sự trở ngại đi,
ngồi cũng trở thành lỗi.

Pháp Hoa sám
của ngài đều phải thực hành đủ 2 pháp chỉ
quán.” Đó là khéo
thấu hiểu, định, tán đều được vào đạo; nếu
phát sinh sự
trở ngại đi, ngồi cũng trở thành lỗi.

Pháp Hoa sám
của ngài Phương Nam nói: “Tu tập các phap thiền định,
được Tam-muội của chư Phật, 6 căn tánh thanh tịnh.
Bồ-tát học “Pháp Hoa” đầy đủ
2 món hạnh:

Hữu tướng hạnh.

Vô tướng hạnh.

Vô tướng an lạc hạnh là thiền định sâu xa mầu nhiệm, quán
sát căn của lục tình. Hữu tướng an lạc hạnh (nương theo phẩm khuyến
phát này), tán tâm tụng
Pháp Hoa, không thâm nhập thiền Tam-muội
ngồi, đứng, đi nhất
tâm, niệm văn tự “Pháp Hoa” người thực hành nếu được thành tựu thân
Phổ Hiền. Đó chính là điều mà Trí giả tu
Pháp Hoa sám, tụng đến phẩm
“Dược vương đốt thân” nói: “Là chân thật tinh tấn, là chân pháp cúng dường
Như Lai.” Đốn ngô ý chỉ liên
sơn như cùng
ngồi một tọa, nhân đến trì thầm thần chú, linh hiển rõ ràng, được
chánh ngăn tà, hàng ma trừ ngoại đạo. Ngăn trừ được chường cả của hồn trầm, diệt được binh trầm kha của
nhiều kiếp, hiện thần thông không
thể nghó lường, hiện cảm ứng khó nghó bàn. Hỗ trợ đại nghiệp của
mình, diệt trừ tai ương
còn sót lại của kể khác. Mong nhờ pháp lực khó
nghó lường, bèn đạt
đến chỗ an nhiên nhập đạo. Đó chứng là do niệm
Phật củ achứng Tam-muội,
hoặc do tu thiền mà mở cửa trí tuệ, hoặc chuyên tụng kinh mà thấy pháp thân, hoặc chỉ kinh hành mà chướng
Thánh đạo, nhưng chỉ lấy việc
đắc đạo làm vừa ý, thì không bao giờ đạt được
một môn định, chỉ nhờ
sức chí thành nhứt ý chẳng tin lời sáo rỗng. Hỏi:
Kinh hành lễ bái, chưa đủ gọi là chân tu, tổ lập, cho nên
“Trí Độ Luận” nói:
“Tu Bồ-đề ở trong hang đá liễu ngộ được pháp
không, được lễ
Phật trước.”
Kinh Tứ Nhập Nhị Chương nói: “Tâm đạo
nếu hành thì dùng gì để
hành đạo?” Thấu suốt ý chỉ, cớ sao chẳng trái?
Đáp: Nếu
lúc kinh hành lễ bái khôngsanh tâm tha thiết, đã
không quán tuệ, lại
không ròng rặc, tuy thân ở trong đạo tràng mà tâm
duyên ở chỗ khác, chấp
tướng hữu vi, mê mờ tánh không của mình, khởi
tâm có mình làm, sinh các
thứ ngã mạn, không hiểu mình người bình
đẳng, năng sở rỗng không,
Đại
Sư Nam Tuyền nói: Pháp thân thanh tịnh vi diệu, đủ 32
tướng, những là không cho phép phân chia tâm lượng. Nếu không được tâm ấy thời tất cả hành xử, nhẫn đến chấp tay trong chốc lát đều là chánh
nhân. Vạn thiện cũng
đồng với vô lậu, mới được tự tại.

Hòa Thượng Bách Trượng nói: “Hành đạo lễ bái, từ bi ý xả, là việc chính của diệu môn này, tỏ rõ nương theo lời tuyên nhắc của
Phật, nhưng không cho phép dính mắc.”

Pháp Hoa sám
nói: Có hai thứ tu.

Tu trong sự, nếu lễ đạo, niệm
Phật hành đạo, thảy đều nhứt
tâm. Không phân tâm tán ý.

Tu trong lý, tâm đã tạo tác, tâm tánh không hai, quán thấy tất
cả đều là tâm này, không được tâm tướng.

Kinh Quán Phổ
Hiền nói: “Nếu có người đêm ngày 6 thời lễ lạy mười
phương Phật, tụng kinh đại thừa nhớ nghó đến pháp, không
sầu mầu đệ
nhất nghóa, ở trong
khoảng khắc, diệt trừ được mọi
sinh tử
trong trăm ngàn ức atăng
kỳ kiếp. Người thực hành pháp này chính là
Phật tử, sinh ra từ chư
Phật, mười phương chư Phật và các vị Bồ-tát lam hòa thượng của họ, người này gọi là người đầy đủ
Bồ-tát giới không cần
yết ma tự nhiên thành
tựu, đóng nhận tất cả nhân thiên cúng dường.”
Hơn nửa thực hành một pháp, xem trọng về trời Tây, nhiều trăm ngàn
vòng, vừa thi hành một
bái. Kinh nói: “Một ngày một đêm hành đạo, chí
tâm đền đáp 4 ân, những người như vậy, mau được đắc đạo.”

Kinh Công Đức
Nhiễu Pháp nói: “Siêng năng mạnh mẽ, bền
bó không họai,
sớm thành tựu những việc đã làm, đây là do nhiễu
pháp bên phải. Được màu
sắc vàng tía, thân tướng hảo
trang nghiêm,
hiện làm thầy trời
người, đều này do nhiễu pháp bên phải.”

Hoa Nghiêm sám nói: “Hành đạo dần dần qua vô biên thế giới, mỗi một
đạo tràng đều thấy thân ta.” Nam
Sơn Hành đạo nghi nói: “Luận về việc hành đạo lấy chướng
sạch làm kỳ, không định hạn ngày nào. Nếu luận về
chướng tận, Phật địa liền mất, tâm rỡ rỡ như
đầu sáng, hình ngều ngệu như đầu
trượng.” Nghi nói: Nếu trước đây chưa bao giờ hành đạo, nghiệp chướng không do đâu mà hiện.
Kinh nói: “Chúng sanh như đứa
con mù của tỷ phú,
tuy có vô số của
báu nhưng không thấy được.”
Nay dụng công hành đạo, cấu trừ thì tâm
tịnh, như người
nhận mắt được sáng, như nước lặng gương
sáng thời mọi hình ảnh điều hiện, cũng như mặt trời chiếu
hỏa châu, liền hiện ra từ lửa.

Hỏi: Thật tướng các pháp, không có các tướng thiện ác,
sao nói có hiện ư?
Đáp: Tuy
không ngã, không tao tác, không tạo thọ, những
nghiệp thiện ác không mất. Các pháp vô tướng có khả năng hiện ra
tướng. Hành giả hành đạo, không nghó hữu tướng, không nghó vô tướng, như mỗi niệm
thàng công, tướng ấy tự hiện tự hiện. Giống như lọ nước ở
trong nhà kín,
tuy không có tâm phân biệt các cảnh tự hiện. Hỏi:
Lúc tướng hiện, làm
sao biện biệt được thật giả?
Cớ sao
phân biệt mà thành lấy bỏ ư? Đáp: Nếu thủ cũng như thủ hư không; nếu xả cũng như
xả hư không.

Hỏi: Có người từ lâu không chứng được đều ấy, tại
sao?
Đáp: “Tâm
chúng sinh như gương gương nhỏ bóng không hiện.”

Hỏi: Luận nói: “Hành đạo niệm Phật, ngồi niệm Phật, công
đức như thế nào?

Đáp:Thí như
giương buồn ngược gió, vẫn nói là qua được; Vả lại nếu giương buồn
thuận dòng, lướt nhanh có thể biết. Ngồi niệm một lời, đến nỗi tội trong 80 kiếp trước đều tan trừ, công đức thành niệm
đâu biết được lượng của nó ư?

Cho nên kệ nói: Kinh hành 500 vòng, niệm Phật 1000 tiếng,
luôn thực hành như vậy,
Tây Phương Phật tự thành.” Nếu lễ bái thời khuất phục vô minh, càng nương cõi giác, hết lòng
thành kính, như cây đổ
núi sạt. Kinh Nghiệp Báo
Sai biệt nói: “Lễ Phật một lạy từ chỗ đứng của mình đến bờ mé kim cương, một trần, một ngồi chuyển luân
vương, được mười món công đức:

Được
sắc nhân vi diệu.

Nói ra người tin.

Ở
trong chúng không sợ.

Chư Phật hộ niệm.

Có cai nghó lớn.

Mọi người gần gũi.

Chư Thiên yêu kính.

Đủ phước báo lớn.

Chết đuợc văng sinh.

Mau chứng Niết-bàn.”

Tam Tạng Nặc Na nói: Phát trí thành tịnh lễ là bởi thông đạt
cảnh giới Phật, tuệ tâm
sáng suốt, rõ biết pháp giới vốn không ngán ngại, do ta từ vô thỉ thuận theo phàm tục, phi hữu hữ tưởng, phi
ngại ngại tưởng.

Nay hiểu được
tâm mình rỗng lặng vô ngại, cho nên thực hành lễ Phật, tùy hiện lượng của tâm.
Lễ một Đức Phật tức lễ tất cả Phật. Lễ tất cả Phật tức lễ một Phật.
Vì pháp thân Phật thể dụng dung thông,
cho nên lễ một lạy, biến khắp pháp giới. Cũng vậy đem vô
số hoa
cúng dường ví đồng như
vậy. Tứ sinh lục đạo, đều muốn làm Phật.
Văn-thù nói: Vì tâm không
sinh diệt nên lễ kính không chỗ quán. Nội hành
bình đẳng, ngoại thuận tu
kính, nội ngoại ngầm hợp, gọi là bình đẳng lễ.

Pháp Hoa sám nói: Lúc đang lễ bái, tuy không được năng lễ
sở
lễ, nhưng ảnh hiện khắp
pháp giới, đều lấy thân mình lễ bái trước từng vị Phật.
Lược trình bày lời dạy của Tổ, lý
sự rõ ràng, không thể diệt ý
Phật mà hủy lời vàng,
theo thiên kiến mà tổn thương viên chỉ. Hỏi:
Văn-thù nói: “Vì tâm đồng hư không nên lễ kính vô
sở
quán. Kinh điển thậm
thâm, không nghe không thọ trì.” Tại sao chấp
tướng cho là lễ Phật,
đuổi theo văn bảo là tụng kinh, trái với lời tha thiết
của đại só, mất ý chỉ
sâu mầu của chư Phật?
Đáp: Ở đây
tuy ước theo lý mà trình bày, nhưng không có sự nào mà không rõ, từ
sự mà thực hành, lạai không cólý nào
không tròn, lý
sự cùng thành mãi rõ
ý này. Nỗi tâm đồng hư không, kính lễ vô sở
quán, đây là phá kiến
chấp về năng sở. Vì sao? Tâm đồng hư không,
không thấy mình lễ, không
có đối tượng được lễ thì không có gì để lễ;
không thọ trì thì thời
chẳng có văn tự để nhớ. Trì kinh như vậy, chính
là sự
ở trong lý, ở đây là
lúc đang lễ mà không lễ, đang trì mà không trì.
Như vậy khi lễ, chẳng đối với một
Phật hai Phật, tâm đồng với hư
không, thân biến với pháp giới.

Người không nghe thọ trì, không nghe thì không có pháp
nghóa để quán không thọ
trì thời không có văn tự để nhớ thọ trì như vậy,
có gì gián đoạn? Cũng
do người nói không bày tỏ nên người nghe không được, nhưng ước về lý, chẳng ai
ngoài sự, tức là
sự ở trong lý. Đây chính là ý đang lúc lễ mà không lễ, đang lúc trì mà không trì, không thể
nương lời mà không nương
nghóa và phát khởi kiến châp đoạn diệt thiên thô ư? Hỏi: Pháp môn lục niệm, mười loại
quán tướng, tuy gọi là trợ
đạo, dong theo tưởng
duyên theo trần, vừa khỏi liền trái chân, làm sao tịnh niệm? Đáp: Một pháp vô niệm là tin chỉ của các hạnh; vi tế đếu mất, chỉ có
Phật năng tịnh. Cho nên kinh nói: “Tam hiền thập Thánh ở trong
quả báo, chỉ một mình
Phật ở trong tịnh. Huống chi ở trong địa vị phàm phu lại là
sơ tâm. Nếu không có pháp môn hỗ trợ đạo, chánh đạo không thể hiển lộ mà không có
nhân duyên. Vả lại phép lục niệm, có khả
năng tiêu trừ ma huyễn,
tăng trưởng công đức, nâng đỡ thiên căn. Pháp
môn thập quán, khéo lìa
tham trước, lắng trong niệm đục, ngầm hợp
nguồn chân, đều nhập
vào mới then chốt của đạo, trọn khuôn phép thâm
diệu của việc tu thiền, giống như gậy có sức chống
hiển nạn, như công lao

thuyền vượt
sang bờ, sức đủ công trọn, thuyền gậy đều bỏ.

Hỏi: Kinh Thủ
Lăng Nghiêm nói: “Trì phạm chỉ thúc hiển
thân, không có thân thời
chẳng có gì để thúc. Kinh Pháp Cú nói: “Tánh giới như hư không, người đi làm mê loạn.”
Sao khổ công chấp chặt
sự
tuớng, cột niệm bộc
thân? Sao không phóng khoáng tung hoành, hành đạo hư rỗng?
Đáp: Ý này
phá tình chấp, chẳng trừ giới đức. Nếu thấy mình
trì người phạm khởi
tâm chê bai, hủy báng giới để ngăn lỗi, do ngăn
mà tăng lỗi. Như loại
người này, mê lầm điên đảo.

Kinh Tịnh Danh nói: “Chẳng phải tịnh hạnh, chẳng phải cấu
hạnh là Bồ-tát hạnh.”
Cho nên không chấp hai bên trì phạm, là chân chánh trì giới.

Kinh Đại Bát-nhã nói: “Tỳ-kheo trì giới, không lên cõi trời,
Tỳ- kheo phá giới không địa ngục, vì cớ
sao? Vì trong pháp giới không có
trì phạm.” Yù này cũng
để phá chấp trước, tỏ rõ các pháp không sự
lýđều hành trì, thân
tâm cùng Thánh tịnh.

Lại nữa, nếu luận về thong dong tự tại, chỉ có một mình Phật là
trì giới thanh tịnh, những
người còn lại đều là phá giới.
Đới nghiệp vãng
sinh vẫn còn bị nghiệp lôi kéo, hiện hành há trốn khỏi duyên ràng buộc ư. Ba nghiệp khó được, phóng dật
gốc sâu,
giống như ngựa say không
có móc câu, vượn si được gặp, cây nhảy nhót
tung tăng, chim sống bị
nhốt. Nếu không có bản định, hương giới, đuốc
tuệ, thì không do đâu
chiếu soi. Đó là lấy sự bẩm thọ giới Bồ-tát làm
thầy, vâng theo lời sách
tấn của Phật, tuy phạm tội nhỏ, do luôn ôm lòng lo sợ, cẩn thận giữ gìn như
không phạm.
Khinh trọng đều giữ, dứt
sự
có hiềm ở đời, sợ
họ sinh nghi ngờ phỉ báng. Luận về giới là nền tảng
của muôn điều kiện,
bước ra nhất định phải từ nhà; nếu không có giới
này, công đức của các
điều thiện đều không sinh được. Kinh Hoa
Nghiêm nói: “Giới có
khả năng khai mở tâm Bồ-đề, học là siêng tu công đức, đối với giới và học đều
thuận hành, được
sự khen ngợi của các Đức Phật”

Tát-già Ni-kiền Tử kinh nói: “Nếu không trì giới cho dù
làm thân giả con ghẻ lác
cũng không được nữa là đóng được công đức
pháp thân?” Kinh Nguyệt
Đăng Tam-muội nói: “Tuy có sắc tộc và đa văn, nếu không có giới trí đâu khác gì cầm thú. Tuy ở địa vị hà tiện, dốt
nát, nhưng khéo trì giới
gọi là thắng só (Bồ-tát).”
Trí Luận nói:
“Nếu người vức bỏ giới này, tuy khổ hạnh trong
ăn hoa quả, làm thuốc
cũng không khác cầm thú. Nếu có người tuy ở nhà
cao cửa rộng,
ăn ngon mặc đẹp, mà khéo giữ giới này, được
sinh
vào chỗ tôn quý và
được đắc quả. Lại nữa, đối bịnh kịch liệt, giới là
thuốc hay. Trong sự kinh hoàng, giới là vật bảo hộ, chết trong tối tăm, giới
là đèn sáng. Ở trong
đường ác, giới là cầu đò. Chết trong biển nước,
giới là thuyền bè.”

Như thời mặc
thế này trong tông môn đại thừa phần đông khinh rõ giới luật, gọi là giữ gì một chút hạnh thời mất đối với giới là cần
kíp. Cho nên kinh Đại
Niết-bàn nói: “Lúc Phật sắp Niết-bàn, luận đến
dự trợ giúp của Luật
thì thừa giới đều quan trọng, cho nên gọi kinh này là chuộc lại
sự quý báu của mạng
đang sống.
Vì sao. Nếu không có
lời dạy này, chỉ chấp vào miệng nói
giải thoát, trọn không tu hành, thì
thừa giới đều mất.”
Cho nên kinh nói: “Thì ta không thanh tịnh,
Tam-muội không
hiện tiền”, từ định pháp tuệ, nhờ
sự hiển lý, nếu thiếu thiền
định, tuệ do đâu thành.
Thế nên biết nhân giới sinh định, nhân định phát tuệ, cho nên nói chuộc lại
sự quý trọng của mạng
đang sống.
Cớ sao diệt thọ mạng của Phật, hủy phá hạnh luật nghi, làm thấy chết trong biển
Tăng- già. Làm cây độc
giữa rừng trưởng giả. Các bậc Thánh quở trách,
chư Thiên chê hiềm, thiện
thần xa lánh, ác quỷ chà quét dấu chân, ở trong nước của quốc vương mà
sinh làm thân giặc, ở trong lòng
Diêm La, chết làm ngục tốt. Những
người có trí hãy nên suy nghó lấy nhé.

Hỏi: Không tức tội tánh, nghiệp vốn là chân như, chấp tướng
thời tăng thêm lỗi, sám hối làm gì? Đáp: Như đường phiền não, lý lẽ phải thích hợp, hai nẻo
khổ nghiệp, phải thực
hành sự sám, xả thân quy mạng, khóc lóc khẩn
thiết, cảm được oai lực
của chư Phật, căn lành được phát khởi giống như
ao sen được mặt trời căng phô màu rực rỡ, như gương bụi được lau
chùi sáng rỡ. Ở chướng
trừ Phật và 12 nhân duyên, diệt tất các tội tiêu
trừ xà ngũ ấm rỗng không.

Kinh Tối Thắng Vương nói: “Người cầu nhứt thiện trí, tịnh trí, bất tư nghí trí,
Tam-miệu Tam-bồ-đề chánh biến tri cũng phải
sám hối,
diệt trừ nghiệp chướng.
Vì cớ sao. Vì tất cả nghịêp pháp đều do nhân
sinh.” Lại nữa kinh nói tâm trước khởi tội như mây che hư không, tâm
sau
diệt tội như ngọn đuốc
phá tan bóng tối. Phải biết đuốc tắt thời tối hiện lại, phải luôn luôn đốt ngọn đuốc
sám hối.
Kinh Di-lặc Sở Vấn Bổn Nguyện nói:
Bồ-tát Di-lặc khéo thực hiện hạnh phương tiện trong cõi an lạc nên đạt đến đạo vô thượng chánh đẳng đêm ngày 6 thời y báo
chánh báo đều thúc liễm
thân tâm, quỳ xuống đất hướng về mười phương
nói kệ rằng: “Con sám
hối tất cả tội, khuyến giúp các đức lành, quy mạng
lễ chư Phật,
khiến được tuệ vô lượng.” Kinh Đại Tập nói:
“Trong một ngày có thể giặt
sạch y dơ một trăm năm, cũng vậy nghiệp ác đã nhân trong 100 kiếp, nhờ oai lực của Phật pháp khéo tư duy, có thể trong
một giờ, một ngày có
thể diệt sạch hết. Lại nữa kinh nói: “Trong các
phước sám hối là hơn hết, vì diệt trừ được
chướng nặng, vì được điều
thiện lớn.” Luận nói:
“Bồ-tát sám hối, chứa lòng thương xót đầy mắt,
huống chi ta không mong bậc
đại Thánh lập ra pháp tha thứ này, ôm tối
chịu chết, nhiều kiếp chịu tai ương.”

Luận Bà Sa nói: “Trong nhứt thời nếu có người đốùi trước
mười phương chư Phật,
thay thế tất cả chúng sinh tu hành 5 pháp sám công
đức ấy nếu có hình tướng, có thể đo lường
được thời 3000 đại thiên thế giới chứa không hết.”

Cao Tăng truyện nói: “Đàm Vinh ở trong đạo tràng
sám hối, thấy thất
Phật bảo rằng: “Tội ông đã diệt ở trong hiền kiếp, hiệu là
Phổ Minh” Đại Tư Thiền
Sư hành phương đẳng sám, mộng thấy 49 vị
phạm Tăng, cố gắng trì
giới, cầm khổ gia công, thấu rõ 3 đời.” Trí giả đại
sư ở trong Tô Sơn tu pháp
Hoa sám, chúng triền đã lam biện.

Sa-môn Đạo
Siêu ở trong đạo tràng tu pháp
sám hối, cười
một mình và nói “Châu
báu vô giá, nay ta được rồi.” Đông đô anh pháp
sư giảng kinh Hoa Nghiêm
vào đạo tràng của Thiện Đạo, bèn được du
lý Tam-muội, buồn thương
khóc lóc than rằng: “Tự hận nhiều năm
luống phí thời gian, làm
lao nhọc thân tâm thôi!.” Cao Tăng Tuệ Thành học hết 3 tạng bị
Tuệ Thiền Sư quở rằng: “Học vấn cả đời của ông, chỉ làm hơ tay ta cũng chưa đủ ấm hoang phí công phu.” Hiện vào đạo
tràng Quán Âm, hiểu biết
được ngôn ngữ Tam-muội của chúng sinh.

Kinh nói: Người đêm
ngày thực hành pháp trên, như đem 7
báu cúng dường cho Phật,
so với công đức sám hối thời đó thua xa.

Kinh nói: “Không thể
sinh ý tưởng khó gặp, nay
sinh vào
đời mặc pháp, chỉ thấy hinh để lại, đoan nghiêm
thân tưởng, khóc lóc đau
thương nước mắt đầm đìa, như vào từ đường không thây cha nghiêm.”
Cho nên Thiền Sư Tuệ Tư thực
hành phương đẳng sám mà thấy rõ được ở
đời. Cao Tăng Đàm Vinh
vào đạo tràng mà thân chứng mười hiệu, Trí giả chứng
Triền Đà-la-ni biện. Đạo
Siêu được vô giá bảo châu, những
việc này đều do gởi
thân mình vào pháp môn sám hối, vâng theo lời
Phật, cảm ứng sâu xa,
bườc nhanh lên bực Thánh. Thế nên sám hối là
vượt thẳng đến Đẳng
giáo cho rằng vị này cần có một phần vô minh giống như làng khói nhỏ nên cần phải
tẩy sạch. Lại nữa pháp thân
Bồ-tát vẫn gắng
sám hối, nữa là thân bị nghiệp trói buộc màkhông có trọng cấu ư.

Cho nên trong
18 pháp bất cọng, 3 nghiệp thanh tịnh chỉ có một mình Phật.
Nam Nhạc Đại
Sư nói: Sám hối 6 căn gọi là hữu tướng an lạc hạnh; quán thẳng pháp không gọi là cô tướng an lạc hạnh. Khi chứng
được hiệu quả cả hai
hạnh đều bỏ.”

Hỏi: Kết nghiệp là giải thoát chân nguyên, tội cấu không
trụ ba đời,
sao không liễu ngộ vô
sinh mà diệt nguy, trôi theo hữu tác để
nhọc công ư?
Đáp: Luận
về tội tánh không có thể nghiệp đạo do duyên,
không nhiễm mà nhiễm, thói quen xấu chẳng
phải không; nhiễm
mà không nhiễm, xưa nay thường
thanh tịnh. Tánh của nghiệp như vậy, bỏ
sự chấp thủ càng khó. Tất cả chúng
sinh nghiệp trong 3 đời, chân
tuệ không phát, bị hai chướng trói buộc, diệu định
không thành, bị ngũ cái che
lấp. Chỉ có viện thừa
Phật chỉ, phải ở chỗ vắng vẽ, trang nghiêm xây
dựng đạo tràng, hết
sức thành khẩn thay thế khắp các chúng
sinh mà
siêng
tu sám pháp, trong thời
chỉ nương sức mình, ngoài htì toàn mong sức gia hộ của Phật, được vậy thời chướng
sạch
trí sáng, mây tan trăng
hiện, đó chính là chẳng
phải không chẳng phải ngoài, năng hối rõ sám đều không, vừa trong mà là vừa ngoài, tánh tội giá tội rõ ràng. Cho nên
Bồ- tát đều tuân theo
lời dạy tột cùng ấy, bảo sám hối trước mà không
nói vào qúa khứ. Vả
lại Bồ-tát đăng địa vào chánh vị vẫn còn tẩy cấu
trừ bẩn, một kẻ hở
tán tâm, lại bàn suông mà chấp tay. Hỏi:
Kinh Tịnh Danh nói: “Tội tánh không ở trong, không ở
ngoài, không ở khoảng giữa.” Há là luống dối ư?
Sao chấp chặt không tin, hủy bóng bánh xe chánh pháp? Chấp có tạo ra gốc tội, thật là biết
thêm hạnh cho họ? Đáp:
Lời Phật quá chính xác, lý
sự rõ ràng, hay nhổ
sạch gốc
nghi sâu dày, khéo khỏi mở
trọng hoặc. Nếu người tin
sâu một nghe
ngàn ngộ, thực hành
đúng theo lời dạy. Lỗi trước đã quét sạch lỗi
sau
không hình dạng, từng bước
quán chiếu, niệm niệm
không khác, đây là
do nghiệp đời trước
nhẹ mỏng, căn lành sâu dày thừa giới đều xem trọng, lý hạnh
theo sau. Đây là nhờ thấu hiểu giáo môn, thực hành đúng
lời Phật dạy, đây cần
sự sám lỗi tự không sinh? Giả như chướng nặng cấu dày, trí nhẹ đức mỏng. Chỉ niệm không về tất cả tánh tội không ở
trong, ngoài chặn giữa,
quán 3 nghiệp hiện hành của mình, hòan toàn
không có trong pháp căn
trần, như nói ăn ngon mà chẳng bao giờ dứt đói.
Tựa như nghó đến thuốc hay, mà đâu trị được bệnh? Nếu bảo rằng chỉ
tìm cầu lời Phật mà
tội được tiêu trừ, thì mọi nghiệp chướng trói buộc con người lẽ ra cũng dễ cởi bỏ, cớ
sao nhiều kiếp
sinh tử như quấn vòng lửa
ư. Vì biết
biển nghiệp mênh mong, chẳng có thuyền Bát-nhã thì không thể qua
sông được, núi chướng khó leo.
Chẳng phải trí tuệ kim cương thì khó
lay chuyển, đến khi thâm tâm nhứt như, lý
sự đều
sử dụng mới làm héo gốc khổ (hạt giống khổ mới héo được) vónh viễn dứt khỏi nhứt
guốc nghiệp. Cho nên Tổ
sư nói: “Đem tâm hư không, hợp với lý hư
không, cũng không lường
hư không, mới được báo không đáp lại. Lại nữa
giáo nói:Ý thanh tịnh như
hư không, đây là có hai nghóa:

Lìa thủ hư vọng, như hư không lặng lẽ kia không có mây che.

Xúc cảnh không ngăn trệ, như hư không
sáng
sủa kia không
sinh chướng ngại.

Tâm cảnh đã rỗng rang, tội cấu do đâu
sinh? Nếu có thể được
như vậy gọi là y theo lời
dạy. Vẫn không thấy được không tội thời đâu
có gì là tội ư?
Lại nữa tánh tội vốn
trong sạch, là thể tánh tịnh; khế lý không
nhờ duyên, là phương
tiện tịnh, hiểu rõ thể tánh tịnh, nhờ thể tánh tịnh
mà được phương tiện
tịnh. Phương tiện tịnh là nhờ sức huân tu: Thể tánh
là nhứt niệm viên
chiếu. Bổn mạc tương ứng, trong ngoài lại hổ trợ.
Cho nên lý sự phải hổ
trợ nhau mới được 2 thới tịnh ấy; Chánh trợ đều
sám hối, chứng được
một tâm này. Giả sử chỉ niệm lời suông, đúng là
trái với giác pháp hủy
báng không tin, chẳng phải đấy thì không ai ư?

Tứ phần Sao
của Tổ Nam Sơn, hỏi: Có người nói tội và không
tội tìm không thể được
gọi là giới, vậy là sao?
Sao: Đáp:
Chẳng phải cho rằng tà kiến thô tâm là vô tội.
Nếu thâm nhập các tướng
hành không Tam-muội, do quán tuệ nhân, nói
tội là không thể được;
nếu cái thấy của nhục nhãn thì không thấy gì
trâu dê. Người đọc
tụng đại thừa, đâu đủ làm chứng cứ. Đó là lý quán
thổ đế, sự hành phải
hỗ trợ. Như gió đẩy thuyền đi mau đến nơi; giống
như thêm sáp trợ lửa
càng thêm sáng tỏ. Đâu giống với việc giữ lời
suông, hòan toàn không khắc chứng? Dối người lứa mình, rốt cuộc rơi vào
ngục atỳ; xả thân thọ
thân, thân vướng vào lưới nghiệp. Hỏi: Duy tâm tịnh độ, biến khắp
mười phương,
sao được nương náu vào
đài sen, gởi hình nơi an dường mà khởi niệm lấy bỏ, đâu
đạt môn niệm sinh ư? Ưa
chán tình sinh, đâu được bình đẳng? Đáp: Duy tâm tịnh độ là hiểu được thì tâm
mới sinh.
Kinh Như Lai Bất Khả Tư nghó cảnh giới nói: “Ba đời tất cả chư Phật đều không có
gì khác chỉ nương vào
tâm mình. Bồ-tát nếu có thể hiểu biết chư Phật và tất cả pháp cùng chỉ tâm này, đắc tùy
thuận nhẫn, hoặc chứng rơ địa. Xả thân này rồi
sinh liền vồ thế giới
Diệu Hỷ hoặc
sinh vào tịnh độ của

Phật Di Đà.”
Cho nên biết tâm mới sinh chỉ là tâm tịnh độ, chấp
cảnh chỉ địa vào cảnh
sở duyên. Đã hiểu tâm cảnh không sai khác, mới biết ngoài tâm không có pháp.
Lại nữa, môn bình đẳng nghóa
vô sinh, tuy tôn kính giáo pháp
sinh lòng tin, ngại gì
sức mình chưa đủ, quán
sát
cạn cợt tâm thô phù,
cảnh mạng nghiệp dày, phải sinh vào cõi Phật để
nhờ thắng duyên, sức
nhẫn dễ thành, sớm thành đạo Bồ-tát. Khởi Tính
luận nói: “Chúng sinh
mới học pháp này, muốn cầu chánh tín, tâm họ khiếp nhược, do ở trong thế giới
Ta-bà này. Sợ mình không thể thường
gặp chư Phật, đích thân
cúng dường, sợ rằng tín tâm khó thành tựu, ý
muốn thói lui. Nên biết Như Lai có phương tiện thù
thắng nhiếp hỗ tín
tâm, nghóa là do duyên ý
niệm Phật nhân duyên, tùy nguyện được sinh
vào cõi Phật phương kia,
thường thấy được Phật, lìa hẳn ác đạo. Như
kinh nói, nếu người
chuyên nghó đến Phật A di Đà ở thế giới Cực lạc những căn lành đã tu đều hồi hướng nguyện cầu
sinh về thế giới kia, liền
được vãng sinh do thường
thấy Phật không bao giờ thối lui. Nếu quán pháp thân chân như của
Phật Di Đà, thường khuyên tu tập, rốt cuộc được
sinh về đó, do trụ trong
chánh định”

Vãng sinh luận
nói: Người dạo chơi trong cửa địa ngục, sinh vào cõi nước kia, được vô
sinh nhẫn rồi, trở lại cõi
sinh tử, giáo hóa
địa ngục, cứu khổ chúng
sinh, vì nhân duyên này cầu sinh tịnh độ.

Thập Nghi Luận
nói: “Người trí sáng suốt cầu sinh tịnh độ, hiểu được thể của
sinh vốn không thể được, tức chân
vô sinh, đây gọi là
tâm tịnh, tức Phật độ
tịnh. Người ngu bị cái sinh ấy trói buộc, nghe sinh liền hiểu nghe vô
sinh thì không tin hiểu, không biết
sinh tức
vô sinh, vô
sinh tức
sinh không hiểu thấu lý này, hoàng hành tướng thị phi, đây là
người tà kiến hủy bóng pháp vậy.”

Quán Nghi Luận hỏi rằng: “Cõi nước của chư Phật cũng
đều rỗng không, quán chúng
sinh như đợi thứ năm đâu được chấp trước hữu
tướng, bỏ đây sinh kia?
Đáp: Chư
Phật thuyết pháp, không lìa hai đế, lấy chân nhiếp tục, không tục càng
không chân; lấy tục để hội chân vạn pháp rõ ràng.
Kinh nói: Thành tựu tất
cả pháp, mà lìa tướng các pháp là các pháp đế vậy; lìa các pháp là đệ nhất nghóa đế vô tướng vậy. Lại nữa kinh nói:
Tuy biết cõi nước của chư Phật, và chúng
sinh là
rỗng không, thường
tu hạnh tịnh độ, giáo
hóa các chúng sinh. Ông chỉ thấy lời dạy về
thuyết viên thành thật
tánh vô tướng. Văn phá biến kế sở chấp rốt
cuộc rỗng không, không tin lời dạy nương y kha khỏi tánh nhân duyên chính là người không tin nhân quả nói đến
sự đoạn diệt của các pháp.
Ma Ha Diễn nói:
Bồ-tát không rời chư Phật mà nói rằng: Tôi ở trong nhân địa gặp ác tri thức, phỉ
báng Bát-nhã, đọa vào ác đọa, trải qua
vô lượng kiếp, tuy chưa được ra khỏi, lại có một nương thiện tri thức, bảo tu
niệm Phật Tam-muội, lúc đó liền có thể dẹp trừ hết các chướng mới được
giải thoát, vì có lợi
ích lớn như vậy nên không muốn rời Phật. Cho nên
bài kệ kinh Hoa Nghiêm
nói: “Thà ở trong vô lượng kiếp, chịu đủ các
thứ khổ, quyết không
rời Như Lai, không thấy sức tự tại”. Hỏi: Một đời tạo ác, tích lũy
nhân sâu, làm
sao lúc lâm
chung niệm ra tiếng là trừ
liền được ? Đáp:
Kinh Na Tiên nói: “Quốc Vương hỏi ngài
Na Tiên rằng: Người đời làm
ác đến 100 tuổi, lúc lâm chung niệm Phật, chết rồi
sinh tây phương ta không
tin lời này.”

Ngài Na Tiên nói: Như cầm trăm cây gậy và đá lớn để vào
thuyền, nhờ thuyền nên vật
không chìm; con người tuy có gốc ác, nhứt thời niệm Phật không vào địa ngục. Mà hòn đá nhỏ chìm đi, như người làm
ác, không biết niệm
Phật, liền rơi vào địa ngục.”

Lại nữa, Trí
Luận nói: Lúc sắp chết một xíu tâm làm sao có
thể thắng việc làm của cả đời? Đáp: Tâm này tuy ở trong thời gian gấp rút, mà lực tâm
mãnh liệt, như lửa như
thuốc độc, tuy là ít có thể làm việc lớn. Tâm này
lúc sắp chết, nhờ sức
quyết định mạnh mẽ vượt hơn sức nghiệp trăm tuổi; tâm cận tử này gọi là đại tâm, và những việc cần kiếp của các căn,
như người vào quân trận
không tiếc mạng sống gọi là dũng mãnh.
Cho nên biết thiện ác không nhất định nhân duyên thể vốn
không, dấu vết có chìm
nỗi, sự phân hơn kim. Vàng thiệt một lượng giá trị hơn khối hoa
trăm lượng: Một chút ánh
sáng của bó đuốc thiêu đốt trăm
vạn thước hoa cả. Hỏi: Ngoài tâm không có pháp,
Phật không đến đi,
sao có
chuyện thấy vật và ngưỡng? Đáp: Chỉ một tâm niệm Phật, chỉ một tâm quán bao hàm
cả muôn pháp. Đã hiểu cảnh do tâm, hiểu rõ tâm tức Phật, cho nên tùy theo
điều mình mà nghó cái gì cũng là Phật.

Kinh Bát Chu
Tam-muội nói: “Như người mộng thấy 7 báu, thân thuộc vui vẻ, thức dậy nghó hòai không biết ở đâu.”
Niệm Phật cũng vậy, thí dụ này chỉ
do tâm nghó ngợi, tức là có mà như không, cho nên không đến đi. Như huyễn tâm thật. Thì tâm
Phật đều mất, cái nào cũng là
tướng huyễn, thời không họai tâm Phật. Không có vô ngại, tức
không đến đi, thấy khắp
không ngại, thấy tức không thấy, thường khế hợp với
trung đạo.
Đây chính là Phật thật không đến tâm cũng không đi,
cảm ứng đạo giao, chỉ
tâm không thấy. Như chúng sinh làm ác, cảnh
tướng địa ngục, hay làm
việc não hại, nên 4 nghóa đều thành.
Bốn nghóa là:
Như trong địa ngục cũng có thời định, xứ định,
thân bất định, tác dụng bất định, đều là duy thức, tâm ác nghiệp của tội
nhân hiện ra, hòan toàn không ngoài tâm cả đúng là những việc chó
đồng rắn sắt. Tất cả những việc ở đời cũng giống như vậy.
Song cõi nước
của Phật Lê giá Na không
hẹn cuộc bởi Đông Tây, nếu hiểu rõ ràng đúng đắn thời nghiệp tập nhiều kiếp đều đoạn mất, lý lương đều đầy đủ, đích thân chúng
vô sinh, thần Thánh đã bước qua, ở trong địa vị bất
thôi, không chán khổ sinh
tử, vào đường để giáo hóa chúng sinh.

Nếu tín tâm mới đủ sức nhẫn chưn tròn, muốn cứu khổ trần luân, thật khó cứu nỗi. Không có thuyền mà cứu
người chìm, cánh yếu
mà bay cao. Bệnh trầm kha mà muốn bỏ thuốc hay, còn ở trong địu mà muốn lìa xa từ mẫu, lâu ngày bị rơi lạc nhất định chết không còn
gì nghi. Chỉ được sự an
vui hãm kỷ chứ chưa có phận lợi tha, cho nên
“Trí Luận” nói: Thí như
anh nhi, nếu không gần gũi cha mẹ hoặc bị các nạn lọt giếng rơi hầm, nước lửa, thiếu
sửa mà chết; phải luôn luôn ở bên
cha mẹ, nuôi nấng lớn
khôn mới có thể nối dựng tổ tông. Bồ-tát mới
phát tâm phần đông là
nguyện sinh về tịnh độ, gần gũi chư Phật, thêm
lớn pháp thân, mới có thể kế thừa
sự nghiệp của Đức Phật, mười phương
hỗ trợ, bởi có lợi
ích này cho nên phần đông là nguyện vãng sinh.
Vả lại căn cứ theo các kinh nói:
Người sinh vào cõi an
dưỡng, nhân duyên mạnh
mẽ cõi nước thù thắng phước đủ sống lâu, hóa thân trong
hoa sen, đích thân Phật đón tiếp và bước lên địa vị của
Bồ-tát, sinh liền vào
nhà Như Lai, mãi mãi ở trong cửa vượt bực, trọn được
thọ ký Bồ-đề. Thân
đầy đủ diệu tướng quang minh, bước vào cội báo
đài hương, hiến cúng
mười phương, đâu thống suốt Tam-muội? Chính
tai luôn nghe pháp đại
thừa, sai kiên đều là người bổ tứ thân thuộc.
Niệm niệm rỗng rang, tâm tâm tónh lặng chấp phiền não tiêu diệt,
suối ái
dục khô cạn vẫn không
có con ác thú, thì đâu có việc luân hồi?

An Quốc Sao nói:
Ý nói Cực
lạc gồm 24 thứ vui:

Lan can ngăn che.

Lưới võng báu trên hư không.

Bóng càng che mắt con đường lớn.

Tắm gội trong ao bảy báu.

Sóng lăn tăn trong vắt ở ao bát thủy.

Thấy cát vàng dưới ao.

Bờ thềm sáng rỡ.

Lầu đài vượt cả hư không

Bốn hoa sen thơm

Vàng ròng làm đất

Bát âm thường tấu lên

Đêm
ngày mưa hoa

Sớm hơn sách tấn

Nghiêm trì diệu hoa

Cúng dường Phật phương khác

Kinh hành quốc độ mình ở

Các con dóm hợp đàn với nhau.

Sáu thời nghe pháp

Nghó nhớ Tam bảo

Không có 3 đường ác

Có biến hóa Phật

Cây giao động lưới vàng

Ngàn cõi nước đồng nghe

Thanh văn pháp tâm. Quần Nghi Luận nói:

Cõi Tây Phương có 30 món lợi ích:

Thọ dụng cõi nước thanh tịnh

Được
pháp lạc lớn

Thân cận đức Phật

Dạo khắp mười phương cúng dường Phật

Được
nghe thọ ký chỗ Phật ở

Phước tuệ tư lương được tròn đủ

Mau chứng vô thượng Bồ-đề

Các Bồ-tát cùng câu hội một chỗ

Mãi mãi không hề lui sụt

Vô lượng hạnh nguyện niệm niệm tăng tiến

Anh vũ, xá lợi diễn nói pháp âm

Gió mát lay nhánh cây như trỗi các nhạc

Nước ma ni róc rách chẳng như nói các khổ không.

Âm
thanh các thứ nhạc trỗi lên diệu âm

48
nguyện dứt hẳn tam đồ

Thân màu vàng ròng

Thân không dơ xấu

Đầy
đủ ngũ không

Thường ở chỗ vắng lặng

Không có các thứ bất thiện

Sống mãi không chết

Y
thực tự nhiên

Chỉ thọ các thú vui

32 tướng tốt

Thân luôn phóng hào quang

Không có Tiểu thừa

Lìa bát nạn

Không có người nữ thạt

Được
3 pháp nhẫn

Được thân ma-la-diên.

Như tiên lượt
thuận vô biên lợi ích của pháp, cảnh Thánh
chẳng phải rõng không
lời chân chẳng mạo nhận, sao để sông ái cuốn phàm, chìm đắm không lo: Ở trong nhà lửa thiêu đốt không
biết sợ.
Dệt Lưới si dày kín, dạo trí mõng làm
sao dứt được, trồng cội nghi
sâu
sức phàm
tục đâu nhỡ trực?
Đành phải cam lòng chịu. Cầu cho người gặp tai họa
lấy làm thích chẳng phải
cõi nước thanh tịnh, lại thanh luyến cõi đáng
sợ. Như thiêu thân lao
vào lửa. Tự ở trong chỗ đầy tai ương, như chim
lồng cá chậu. Lại cho là khoái lạc. Cho nên biết Phật lực không
bằng nghiệp lực. Nhân tà có vào
nhân chánh, khi còn chưa thoát khỏi thân
nghiệp vẫn bị quanh quẫng
trong ba chướng. Đã không thích hóa sinh đài
sen, phải lãnh chịu thân
trong báo thai. Nếu thọ nhục thân toàn thân là khổ, đã trầm luân trong ba cõi, đâu tránh khỏi luân hồi? Nay ở trong tám
thứ khổ, lược nêu hai thứ khổ sinh tử.

Sinh khổ: Nhận lãnh tinh cha huyết mẹ làm thân, ở trong bào thai 42 biến mà thành
huyễn chất. Trên ăn các thứ dơ uế dưới
sông hầm
hối, uống lạnh giống như sông băng, ăn nóng vào
giống như than hồng,
uyển chuyển mê muội, không thể nói hết. Cho đến
khi sinh, vô số khổ
não, sảy tay rơi xuống đất, như lột da trôi sông,
bứt bách khó chịu, như rùa
sống bị lột nai, ngặm oan nuốt hận, khổ não thân mẫu, vừa chạm
phải gió nóng, duyên khổ liền quyên. Trẻ nhỏ si
thẫn nước lửa
hoạnh vong;
Sinh ra
thành người, tạo việc làm nuôi thân, ruộng nghiệp đã chính, nước ái thêm đầy, vô minh
phát sinh. Mầm khổ lớn rằng, gắn liền
7 thức lỗ lòng của chỗ, như quấn vòng lửa. Tuần hòan chẳng thôi.

Tử khổ: Gió đạo xẻ thay, hỏa đại đốt thân, tiếng hư ảo làm run
sợ. Hồn siêu phách tán, vô số khổ cùng sinh,
nghiệp ác hiện liền, u uất

ngàn sầu,
sợ hải muôn thứ cho đến khi mạng dứt khí tuyệt, lặng lẽ
ra đi một mình, đường
tối mịt mờ, nẻo vắng mênh mang. Cùng với xưa
có oán thù gì, đối đải
sổ sàng, kêu trời khẩn đất, cầu cứu không cửa,
tùy theo nghiệm nặng nhẹ
mà trãi qua các đường, hoặc sinh lại địa ngục, hoặc thức ấm thọ thân quỷ, chịu đói khát mà nhiều kiếp kêu la.
Chịu tội khổ mà khắp thân đốt tan, chưa ra khỏi 25 cõi thì nghiệp thiện
ác chưa mất, đuỗi theo
thân chịu quả báo, chưa từng xót mất, biển sinh
tử mênh mông, nẻo
nghiệp báo khó tường. Thanh văn vẫn còn mê
muội khi thoát khỏi hai
mẹ, Bồ-tát còn mê mờ, bởi cách ấm, huống chi
hàm phàm phu tột bực
còn bị sinh tử trói buộc, đâu không bị roi da sinh
khổ đánh đặp, mà tử lôi kéo ư:

Cho nên kinh Mục Liên Sở vẫn nói: “Phật bảo Mục Liên;
Thúy như trăm sông chảy
hoài có hoa cỏ nỗi trôitrước không đóai sau
đóai, sau không đóai trước đều gặp tại biển cả. Thế gian cũng vậy, tuy có người giàu
sang quý trọng, an vui thỏai mái, như chẳng ai tránh
được sinh lão bệnh tử.
Chỉ do không trôi kinh Phật, đời sau làm người
càng thêm bị kịch, không
thể sinh vào côi nước chư Phật. Thế nên ta nói
côi nước của Phật Di
Đà dễ vãng sinh, dễ vịn lấy, mà mọi người không thể tu hành để
sinh
sang đó, trái lại phụng
sự 96 phái tà đạo, ta nói kễ ấy
là người không có mắt,
là người không tai.”

Kinh Đại Tập
Nguyệt Tạng nói: Ta ở trong thời mạt pháp, ức
ức chúng sinh khởi hạnh
tu đạo. Mạt pháp hiện nay, hiện là ngũ trược
ác thế, chỉ có một pháp
môn tịnh độ có thể thông cả 8 đường. Nên biết tự thực hành khó được kết quả, có tha lực thì dễ thành, như kẻ yếu
nhứt mượn sức luân
vương, dạo đi khắp thiên hạ, thân phàm nhờ vào
công của thuốc trên, mà
vượt khỏi Ba Đảo. Thật là con đường dễ thực
hành sớm được tương
ứng. Ngài thương sót dặn dò, phải noi gương xưa. Hỏi:
Bàng Cư Só nói: “Cõi Phật đã nói trên cách thế gian này mười vạn dặm, biển cả mênh mông vô bờ động thời hắc
phong liền khởi. người qua đó tuy ngàn vạn nhưng kẻ đến nơi chẳng
được mấy người, chợt gặp người xưa, không ở trong
nhân duyên.
Làm sao
hiểu thấu mà chứng được
vãng sinh? Đáp: Nếu trình bày tông chỉ để xét cội gốc, vẫn không nói
có Phật có cõi nước,
đâu có ai là đạt không đạt ư. Cho nên thiên chân tự đủ không can hệ gì đến
nhân duyên, chẳng động tơ hào, thường khế hợp thể chớn thật. Nếu ước về
sự luận, chẳng hoàn toàn bằng
nhau, chín phẩm vãn sinh,
thương hạ đều đạt đến, hoặc dạo chơi ở cõi
nước, thấy ứng thân
của Phật, hoặc sinh vào quốc độ thấy thân thiệt của Phật hoặc một đêm mà đăng lên
thượng địa, hoặc trải qua nhiều kiếp mà
mới chứng Tiểu thừa
hoặc độn căn, lợi căn hoặc nhứt tâm hoặc tán ý hoặc ngộ mau chậm, căn cơ không đồng hoặc hoa nở
sớm muộn, thời
hạn có khác. Xưa nay đều
ghi chép, phàm Thánh cùng sinh, hạnh tướng rõ ràng, rõ ràng chứng nghiệm tại mắt, cho nên Đức
Thích-ca đích thân
thọ ký Văn-thù đời
sau sinh vào cõi Phật Di Đà, ở địa vị sơ địa.
Đại kinh nói:
“Bồ-tát Di-lặc hỏi Phật; con chưa biết cõi này
có bao nhiêu Bồ-tát bất
thối sinh sang cõi nước kia? Phật nói:thế giới
Ta- bà này có 67 ức
Bồ-tát bất thối được vãng sinh “

Trí giả đại sư suốt đời tu pháp môn Tây phương Cực lạc, ngài
dạt được phước trí nhị nghiệm, thảy điều hồi
hướng. Khi sắp mất bảo
môn nhân tướng tên
thập lục quán, rồi chắp tay tán rằng: “48 nguyện
trang nghiêm tịnh độ, đài hương công báo dễ đến không có ai tướng xe lửa hiện ra người nhứt niệm
sám hối vẫn được
vãn sinh, huống chi
suất
giới định tuệ huân tu
hành đạo không bao giờ luống uổng, tiếng phạm
âm của Phật không bao
giờ gạt người.”

Kinh Xưng Tán
Tịnh độ nói: “Mười phương chư Phật biện tướng lưỡi rộng dài che trùm khắp đại thiên.” Chứng đắc
vãng sinh, há là
điều hư cấu ư ? Hỏi:
Kinh Duy Ma nói: “Thành tựu 8 pháp ở trong thế giới
này thực hành không
biết mệt mỏi, sinh vào tịnh độ. Những gì là 8? làm
lợi chúng sinh mà không
cầu quả báo:thay thế tất cả chúng sinh chịu
mọi thứ khổ; công đức
đã làm được thí hết cho chúng sinh, tâm bình
đẳng với chúng sinh,
khiêm hạ không ngại, đồi với các Bồ-tát thấy như
thẩy Phật; những kinh điển chưa nghe khi được nghe không nghi
ngờ;không trái nhau với chúng
Thanh văn; không tật đố với người cúng
dường không tự cao mà
ở trong đó điều phục tâm mình, thường xét lỗi
mình, không phê bình sở
đoản người khác, luôn luôn dùng nhất tâm cầu
các công đức”.Tại sao
hạnh ít thiêïn nhỏ mà được vãng sinh ?

Đáp: lý hẳn
đầy đủ ở đây thuộc bậc lợi căn. Tám pháp
không tỳ vết, thành tựu
thượng phẩm. Nếu ở bậc trung hạ chỉ đủ một pháp,
quyết chí không thay đổi,
cùng được hạ phẩm. Hỏi:
Quán kinh nói:thập lục quán môn đều nhiếp tâm tu định, quán tướng hảo Phật, rõ ràng viên minh, mới bước lên cõi tịnh, làm
sao tán tâm mà vãng sinh được ư ?
Đáp: Văn
kinh 9 phẩm, vốn có cao thấp, đều bao hàm thượng
hạ, không ngoài 2 tâm:

Định
tâm: Như tu định tu quán, thượng phẩm vãng sinh.

Chuyên tâm chỉ niệm danh hiệu huấn tu các
điều thiện, hối hướng phát nguyện được phẩm cuối cùng, nhưng phải trọn đời quy mạng,
siêng tu tâm báo, trong lúc nằm ngồi thường quay mặt vế hướng tây, khi hành đạo lễ kinh lúc niệm
Phật phát nguyện, tha thiết chí thành không có các niệm khác như gặp hình phạt ở trong tù ngục,
oán tặc bức bách, nước lửa vây khốn, hết lòng cầu cứu nguîên thoát vòng khổ, mau chóng vô
sinh độ khắp
chúng sinh, hiệp long
Tam bảo, thệ báo 4 ân chí thành như vậy
ắt không hư dối hoặc ngôn hành bất xưng, tín lực
nhẹ mỏng không có tâm niệm liên tục, có ý luôn luôn gián đoạn, cậy đó mà biếng nhác lân chung mang
vâng sinh, chỉ bị nghiệp chứơng ngăn che,
sợ khó gặp được niệm tri thức gió lửa bức bách chánh niệm
không thành. Vì cớ
sao ? như nhân bây giờ lâm chung là quả, phải tạo nhân thật thì quả không hư.
Thanh hòa thì vãng thuận hình ngay thì bóng thẳng nếu muốn lúc lâm chung lo niệm thành tựu thí phải chuẩn bị
sẵn đo cầu, tích lũy công đức hối hướng lúc này bốn niệm niệm
không thiếu, thì không lo nghó gì.

Luận về hai hướng thiện ác hai quả khổ vui đều do ba
nghiệp tạo ra, bốn duyên tạo thành 6 nhân
sinh khởi năm quả nhiếp về
nếu một niệm tâm sanh tà
dâm tất đó liền thành nghiệp địa ngục xan
tham không bố thí thành
nghiệp ngạ quỷ; ngu si tăm tối là nghiệp súc
sinh; ngã mạn cống cao
thành nghiệp tu la; giữ chặt năm giới thành nghiệp nhân;
siêng tu thập thiện thành nghiệp
thiên nhân. Chứng ngộ nhân không thành quả thanh vãn biết nhân chuyên thì tánh hồi thành
quả chuyên giác, tu đủ
sáu độ thành Bồ-tát đạo tình thương bình đẳng
tức là Phật quả nếu
tâm tịnh thì đài hương cội báu, hóa sinh cõi tịnh:
Tâm nhiễm thì hiện hầm
hố gò nổng, thọ sinh cõi nhơ uế. Đều là qủa
tương xứng, khéo cảm
được duyên tăng thượng. Đó chính là nguồn tâm
mình càng không có thể khác.

Kinh Duy Ma nói: “Muốn đắc tịnh độ, phải tịnh tâm mình, tùy theo tâm mình tịnh thì cõi
Phật tịnh.” Lại nữa kinh nói: “Vì tâm nhơ
nên chúng sinh nhơ; Vì tâm
tịnh nên chúng sinh tịnh.”

Kinh Hoa Nghiêm nói: “Thí như tâm vương bảo, tùy tâm thấy
các sắc, vì các tâm
thanh tịnh, được thấy cõi nước tịnh”.

Kinh Đại Tập nói: “Muốn tịnh cõi nước của ông, phải tịnh
tâm ông đã.” Nên biết
tất cả đều quay về tâm, vạn pháp do ta. Muốn
được quả tịnh, phải hành nhân tịnh như tánh chất nước
chảy xuống, tánh
chất lửa bốc lên. Lẽ
đời như vậy còn gì đáng nghi ư?


VẠN THIỆN ĐỒNG QUY TẬP

<卷>QUYỂN TRUNG</卷>

Luận về tánh
khởi Bồ-đề, chân như vạn hạnh, suốt ngày làm mà không làm, tuy không thực hành mà thực hành khắp hết. Nếu nói có làm tức giống với
ma sự; hoặc chấp không làm là rơi vào đoạn diệt.
Cho nên biết ngoài tam mình không kiến lập pháp khác. Mười thêm đầy đủ, bốn cõi thâu trọn hết, tuy bao quát cả nhưng không họai tướng
trong ngoài, đều xứng
với pháp giới, đâu ngại có không? Ở trong không
đầy đủ tuệ phương
tiện, không chấp nơi có. Trong có có cả hạnh thù
thắng, không rơi vào không. Do đó
sự tức là lý hạnh được vô ngại; lý tức là
sự, hạnh thuận chân như.
Tướng dụng không thiếu, Thổ tánh là đây.

Luận về hóa tha diệu hạnh, không ngoài mười độ, tứ nhiếp:
Lợi mình chân tu, trước phải thực hành đạo thất giác chi và bát chánh.
Nhiếp 4 niệm quay về chân thật hoàn toàn;
Cả Tứ cần không ra ngoài một
tâm, nghiêm tịnh Ngũ căn,
thành tựu Ngũ lực. Nếu luận về bố thí thì
trong ngoài đều xả; Nói về trì giới thì đại tiểu đều hành trì; Tinh tấn thời
thân tâm cũng hành trì;
Nhẫn nhục thời sinh pháp đều đủ; Bất nhã thời
cảnh trí không hai; Thiền
định thì động tónh đều bình đẳng; phương tiện
đều chiếu khắp trần lao;
phát nguyện thời biến khắp pháp giới; cụ lực
thời tình thông Phật
lực; liễu tri thời chúng trí viên thành; ái ngữ tùy
thuận cơ nghi; đồng sự
thời có khả năng tùy theo hành nghiệp; Vận từ thì cán căn cứu hết, thuyết pháp thời lợi độn cùng thu nhiếp; thất giáo
thời hôn trần, trạo cử
chẳng sinh; bát chánh thời tà kiến điên đảo chẳng
khởi. Nhẫn đến tu đủ
diệu hạnh của 3 thứ chắc, đầy đủ pháp Thánh tánh
tài, ngộ thiền hạnh, khế
hợp với lý tự nhiên; Tu phạm hạnh thời đoạn được gốc của
tập nghiệp. Hiện bệnh hạnh thời nghó ngôi trong hóa thành
của Thanh văn; hiện nhi
hạnh là để dẫn dắt phàm phu vào thiên giới.
Trãi qua con đường 5 vị Bồ-đề, vào Thánh tam
đức Niết-bàn, luyện 3
nghiệp mà thành ba luân,
lìa ba thọ mà thành ba niệm. Từ ba quán huân
phát, quả đủ ngũ nhãn
viên minh, mới có thể du hý thần thông, ra vào trăm ngàn
Tam-muội cõi nước Phật dạo bước trên vô ngại đao tràng. Rồi
sau đó ứng
hiện khắp các nơi, hiện tướng vi diệu của mười thân, chiếu khắp pháp giới đốt đèn
sáng tứ trí. Cảm ưng đạo giao, tùy theo căn
tính của họ; không động
nước mình, dấu vết thích hợp với vuông tròn.
Hễ có thấy nghe, đều có
thể được lợi ích…. Từ họ đến ta là sao? Ở đây
đều được sự huân tu
của các việc thiện, thành tựu sự giáo hóa lớn lao
của việc không nhân
duyên này. Hoàn Nguyên Quán nói: “Dụng thời
sáng vọt lên mặt biển,
tròn chân thể để vận hành; Thổ thì gương sạch
nước trong, hoàn toàn
tùy duyên mà hội tịch.”

Tăng Triệu nói: “Thâu nhiếp môn hạnh, thời lấy quyền trí
làm chủ; Trồng cội đức
thời lấy lục độ làm căn bản; Cứu giúp, ban ân
thời lấy từ bi làm
đâu; Luận về tông cực thời lấy bất nhị làm lời. Những ý này đều là bổn của bất khả tư nghi vậy. Đến như việc mượn tòa
của Phật Đăng Vương, xin
cảm ở cõi Hương Tích, thất chứa cả tượng
trời, tay ấn cõi nước
đại thiên đều là tích của bất khả tư nghi vậy.
Song cửa huyền thâm tuy mở
nhưng Thánh ứng bất đồng. Chẳng phải bổn không mà bày ra vết tích, chẳng phải tích không để hiện bổn, bổn tích tuy
khác mà không thể nghó
bàn là giống như vậy. Hỏi: Thân là gốc đạo, trói buộc là nhân
giải thoát, cớ
sao phải
đốt tay thiêu thân, trái
với đạo mà tu đạo?

Trong Cao Tăng
truyện, trong luật Tiểu thừa, chê bai rõ ràng,
cái gì là Thánh điển?
Đáp:Vong thân mất mạng, là pháp báo ân thầm hợp đại thừa,
khế hợp với chánh giáo.

Kinh “Phạm Võng” đại thừa nói:
Nếu Phật tử muốn thực
hành tâm hiếu trứơc
hết học oai nghi, kinh luật của đại thừa, mở rộng vị giải nghóa, thấy hàng tân học Bồ-tát từ trăm ngàn dặm đến cầu
kinh luật đại thừa, phải nói đúng pháp về các khổ hạnh, như đốt thân, cánh tay,
ngón tay. Nếu không đốt
thân, cánh tay, ngón tay cúng dường chư Phật, thời chẳng phải là
Bồ-tát xuất gia, cho đến những loài hổ đói,
chó sói,
sư
tử, tất cả ngạ quỷ
thảy đều xả thân thịt, tay chân mà cúng dường, rồi mới lần lượt họ nói
chánh pháp, khiến tâm họ khai mở. Nếu không như
vậy, phạm khinh cấu tội.”

Kinh Thủ Lăng
Nghiêm nói: “Phật bảo A-nan, như sau khi ta
diệt độ, nếu có Tỳ-kheo
quyết định tu tam ma đề, có thể ở trứơc hình
tượng của Đức Như Lai, thân đốt một ngọn đuốc,
đốt một lóng tay, và
trong thân bốc ra một làn
hướng. Ta nói người này túc trái từ vô thỉ nay
nhất thời trả hết. Vónh
viễn từ bỏ thế gian, mãi mãi thoát khỏi cái lậu.
Tuy chưa sáng liền con
đường giác ngộ vô thượng, nhưng người này đối với
chánh pháp đã có tâm
quyết định. Nếu không như vậy, xả thân chút xíu, dẫu
Thánh vô vi, ắt
sinh lại làm người.
Trả nghiệp báo đời trước
của mình, như Ta ăn lúa
ngựa, chánh đẳng không khác.”
Cho nên
Tiểu Thừa chấp tướng, chế mà
không khai, đại giáo
viên thông. Vốn không có pháp nhứt định.

Bồ-tát Thiện
giới kinh nói: Giới Thanh văn cần lúp, giới
Bồ-tát hoãn trì, giới
Thanh văn đóng lại, giới Bồ-tát mở ra.

Hơn nữa, kinh nói: “Thanh văn trì giới là
Bồ-tát phá giới.” Đây
là nghóa này vậy.

Nếu y vào kinh liễu nghóa, chư Phật hoan hỷ hứa khả; chấp vào tùy
nghi thuyết, chúng
Thánh than thở, chỉ có thể tán thán đại y viên,
tự tha đều lợi ích.
Đâu thể chấp quyền mà trệ tiểu, bổn tích cùng mê ư? Hỏi: Ngũ nhiệt đốt thân, lao xuống vực, nhảy vào lửa; 96 thứ,
ngài Thánh đồng trách.
May mắn có chánh khoa cớ sao rơi vào vết tà?

Đáp: Trí Độ
luận nói: Phật pháp có hai đường:

Cứu cánh không đạo.

Phân biệt tốt xấu.

Như cứu cánh không đạo: Phàm phu như tức lậu tận giải thoát
như. Như Lai ngữ tức đề
Bà Đạt Đa ngữ. Không hai không khác, một
dòng một nguồn. Đó chính là tâm địa ngục khởi
Diệu giác, cảnh Phật quả
hiện địa ngục. Nếu bỏ
tà hướng chánh, tà chánh đều sai, lìa ác chấp
thiện, thiện ác đều mất. Còn đạo phân biệt tốt xấu: Tri ngu
không giống,
chân tục rành mạch, ngọc
đá phảo phân, vàng thau có thể biện biệt. Vả
lại tứ trong hạnh môn,
trong vị thăng giáng, tự có nhân quả tá chánh, tông đồ
trong ngoài, thiện khéo phân biệt hơn kim, không nên hùa theo.
Hơn nữa Văn trong lời
dạy chỉ thẳng khen chê, chấp tức thành trệ, hiểu
rõ thì mọi thứ thông
suốt. Dùng Tứ tất đàn để đối trị, phải quyết
định đắn đo. Nếu nói tổng quát thì đại ni liền thành
chân chánh.
Chư Phật quở nhầm: Nếu nói cả
hai đều trái, thì Dược Vưong mắc tội điên đảo,
Chư Phật khen sai. Đó là
khởi tà thành việc làm vô ích. Phế chánh thì
đoạn cửa phương tiện,
phải hiểu rõ khai giá, đâu không bỏ thủ ư ?

Di thân của ngoại nhân nội giáo có 2 ý: Nội giáo có 2:

Hiểu rõ tánh không của mình và người, không có 2 chấp ngã
pháp, không thấy cảnh sở cúng, cũng không thấy
tam năng nhiêu ích.

Chỉ cúng dường Tam bảo, tận lòng báo đáp bốn ân, để hổ trợ
cho vô thượng Bồ-đề, không nóng cầu quả báo nhân thiên.

Ngoại đạo có 2:

Thân kiến không mất, tăng thêm ngã mạn, mê mờ trí nhãn vô
tác, khởi tâm hữu đắc.

Chỉ tham lam tiếng tăm hiện đại, chỉ mưu toan phước lợi đời
sau, hoặc mong cầu làm chủ dòng sát lợi, hoặc cầu
sinh lên cõi
Quảng Quả.
Cho nên
Thiên Thai giáo thích “phẩm Dược Vương Đốt
Thân” nói: Cảnh trí
không hai, năng sở đều mất. Dùng pháp quán bất nhị
mà quán cảnh không hai,
thành hạnh không hai, thế hội cái không
không hai, lúc khởi quán.
Bởi lám cho thế giới thấy nghe được lợi ích nên
gọi là thừa thừa. Sở
dó lao mình xuống vực mà không rước lấy giòm
siểm của ngoại đạo nhảy
vào lửa mà không bị sợ chê trách của nội chúng là bởi trong có lý quán, ngoài hiểu đươc tâm mình. Đạo cơ Đốc luận rằng, hành nói có
sự khắp phục, tâm chánh thì việc làm chánh, trí tà thì
sự tà. Hạnh không thể
bỏ, trí không thể mất, kẻ hậu học không mất pháp lợi.
Kinh Văn-thù vấn: “Bồ-tát xả thân phải trái không nhớ, chỉ
được phước đức, bởi thân phiền nãođã diệt nên được thân
thanh tịnh.
Thí như y dơ, phải đêm giặc giũ phơi khô thỉ trở kại như cũ.” Nếu được viên
chỉ, quyết đóan sáng
suốt, xin xét văn này để làm gương Quy.

Hỏi: Trụ tướng bố thí, thành quả vô thường, thêm lớn tâm hữu ư, trái đạo vô vi, lý quán thế nào mà phước rỗng không? Cho nên
kinh nói: “Phật dạy: Phi ngã mà có thể thuận lý.”
Cớ sao chấp chặt
sự duyên
trần mà không quán tâm đạt đạo?
Đáp: Nếu
ước về quán tâm, để mắt vào cũng vậy; độ nói
đạt đạo thì dở chân đều có lỗi; vạn hạnh của
Bồ-tát đều khởi lên, tứ nhiếp
trùm khắp, không thể
chấp không mà hại có, giữ một mà nghi nhiều.
Không thể y cứ vào tông vào lời chỉ giáo, nhận
diệu nhận huyền, thức
tưởng thực hành, âm
đạo tạo tác, phải tùy cơ mà chiếu che, mặc tình theo
trí mà co duỗi. Kinh Hoa
Nghiêm nói: “Thọ nhứt phi dư, bị ma bắt
giữ.” Thế nên bỏ hai
bên hướng về giữa trở thành tà kiến.

Ở trong hai
môn không có mà không ra ngoài cũng không ở trong đó, hai đế chân tục không dính không rời, động tónh đâu trái?
Viên dung vô ngại.

Phần nhiều chư
Phật Bồ-tát tu pháp môn tinh tấn, có chánh có
trợ, có thật có quyền.
Lý sự đều tu, thừa giới đều thiết yếu, bi trí
song
vận trong ngoài trợ nhau.
Nếu quyết lập một tông, đó là giống ma
vương, thành cái ngu của ngã kiến.

Cho nên kinh Đại Tập nói: “Có hai nhập ngay vào duyên
không, gọi là tuệ hành
hạnh, đợi sự kiêm tu, gọi là hành hạnh. Bồ-tát luận có

hai (đường) đạo.

Phương tiện đạo - biết các thiện pháp.

Trí tuệ đạo - không được các pháp.
Lại nữa,
kinh nói có hai như: Như ở trong nhân mà không nhân, như như trong quả mà không cấu. Lại có hai tâm: Tự tánh tâm tịnh
tâm, nghóa của bổn hữu;
Ly cấu tâm thanh tâm là nghóa của cứu cánh
Khởi Tín luận nói: lập hai tướng:

Đồng
tướng, bình đẳng tánh nghóa.

Di tướng, huyễn sai biệt nghóa.

Thiên Thai giác nói có 2 thứ thiện hiểu thấu năng sở không,
gọi là chỉ thiện. Hỏi: Pháp yếu của
Phật Tổ chỉ lập một thừa. Hoặc nói
mười phương chư Phật, tất cả người không ngại chỉ một đường ra khỏi
sinh tử. Tại sao trình bày
rộng những thứ khác nhau, lập hai pháp môn hoặc
loạn chánh tông, khởi các thứ tà kiến?
Đáp: Pháp
môn của chư Phật, tuy thành một loại, theo dụng chia làm hai nhưng thể nó luôn
giống nhau. Như một tâm pháp chia ra
hai môn chân như và sinh
diệt. Đấy là môn đạo nhị đế nhứt thừa. Xưa
nay mãi như vậy, không có
tăng giảm, đó là tông biệt cùng hiển, gốc
ngọn nương nhau, không có
tổng thì chẳng sinh biệt, không có biệt thì chẳng
thành tổng; Không có gốc thì lấy gì nên ngọn, không có ngọn thì
không lấy gì hiển gốc.
Cho nên biết mọi cánh khó tung bay, một bánh chẳng thể
vận chuyển. Chỉ có chân thì không thể lập, một mình vọng thì
không thể thành. Ước
theo thể, thì khác mà không khác; theo dụng thì không khác
mà khác. Một, hai không ngại nhau, mới chứng nhập môn bất
nhị; Không và có không
trái nhau, mới bước vào cảnh chân không.

Hỏi: Sự thì
phân vị sai biệt, lý chỉ một vị trạm nhiên, tánh
tướng bất đồng, sao nói vô ngại. Đáp:
Sự của năng y, nhờ lý mà thành; Lý của
sở y, tùy theo
sự mà hiện. Như ngàn
làn sóng mà không ngại một giọt, giống như vô
số khí cụ mà chẳng trở
ngại một chút vàng. Thể dụng thâu nhiếp nhau,
co duỗi cùng bờ. Nếu
ước về viên chỉ, không chỉ lý sự tương tức, muốn lý lý tương tức cũng được,
sự
sự tương tức cũng được, lý
sự bất tức
cũng được. Cho nên nói
tùy duyên tự tại vô ngại pháp môn. Vả lại, hóa môn của chư Phật, một pháp bố thí là đừng đầu trong thật độ, là hạnh
đầu trong muôn hạnh, là
nhân trước hết của việc nhập đạo, là khuôn
phép quan trọng trong việc
nhiếp hóa chúng sinh.
Đại Luận
nói: “Bố thí là tụng báu, thường tùy thuận theo người;
Bố thí là phá khổ, có thể đem lại niềm vui cho người. Bố thí là
người khéo điều phục
vì khai mở thiên đạo; bố thí là nhà tốt, che chở
những người thiện bố thí là an ổn khi
sắp mất tâm không
sợ hãi bố thí là tướng hiền có thể giúp tất cả, bố thí là
nhóm thiện, khéo phá các giặc
khổ; bố thí là đại
tướng có khả năng hàng phục địch xan tham bố thí là
tịnh đạo là đường đi
của hiền Thánh; bố thí là pháp môn chứa nhóm
phước đức thiện. Bố thí có thể được cả quả phước lạc; Bố thí là duyên ban
đầu của Niết-bàn, là pháp yếu để vào trong
chúng hiền, là ngôn phủ của
sự khen ngợi tán tụng,
là công đức khó lường ở trong chúng, là gầm
nhà của tâm không hối
hận, là cội gốc của pháp lành đạo hạnh, là nơi quy tụ các món hoan lạc, là ruộng phước phú quý an ổn, là
sự trợ giúp
để được đạo
Niết-bàn.”
Lục Hạnh Tập nói: Nếu lúc bố thí cho
người thường, khởi
tâm xem thường thành tội
hạnh, khởi tâm xung kính được phước hạnh.
Nếu lúc cúng cho hàn nhị thừa, chỉ quán trần
động chuyển. Khi cúng cho
Bồ- tát nhỏ, nhớ rằng thể của
sắc là không. Khi cúng cho đại
Bồ-tát lớn biết được tâm vọng kiến.
Như Phật, gọi là bậc chứng chỉ có tâm, lìa
niệm thường định. Đó
đủ biết chỉ có một môn bố thí mà 6 hạnh thành
khác nhau, đâu thể giống
đúc một lúc bao trùm hết ư?

Cũng có những việc nội thí, ngoại thí, lý đàn sự đàn, thể dụng
trợ nhau, bổn măc đều
hiển. Căn cứ theo lý thì chìm vào đoạn, chấp sự
thì rơi vào thường, lý
sự dung không, mới vượt khỏi hai họa đó. Hơn nữa Thánh chỉ của chư Phật,
so
sánh trong môn bố thí, lấy bố thí
là trước tiên, đặt nặng về nội thí. Cho nên kinh Pháp
Hoa nói: “Nếu có
người phát tâm, muốn chứng quả vị Phật, có thể đốt cánh tay, ngón tay
cho đến một ngón chân
để cúng dường tháp Phật hơn cả người quốc
thành, vợ con và 3000 đại
thiên quốc độ, rừng núi, sông ngòi, các đồ quý
báu mà cúng dường Phật.” Trí Độ
Luận nói: “Nếu người xả thân cúng dường công đức ấy
thù thắng hơn đem đồ
quý báu ở cõi Diêm-phù. Thì biết rằng lẽ ấy bị khẩu khinh ngôn dễ thuật, toàn thân quý trọng
khó ngưỡng, khuynh động. Bảo mạng tình thâm,
sinh lòng tha thiết, đắc ngay thể vắng lặng
của tam luân, còn bị giáo
thông thu nhiếp nữa là thủ xả tình sinh, đâu
được gọi là tình thí ư
? Vả lại pháp môn bố thí của viên giác biến khắp
pháp giới, có sự nào mà không đủ, có lý nào
mà không đầy? Bồ-tát chiếu tỏ lý mà không
bỏ sự, giám
soi
sự mà không tổn hại lý, hoàng hóa nơi
con người, đây trệ nơi
pháp. Nếu lìa lý mà có sự, sự thành cái ngu của định tánh; nếu lìa
sự mà có lý, lý thành cái chấp của đoạn diệt. Nếu chấp
sự
mà mê lý
thì mắc quả báo trong luân hồi. Nếu hiểu lý mà
đặng sự
thì quả được rốt ráo.

Cho nên kinh Pháp Hoa nói: “Lại thấy Bồ-tát, đầu mắt thân thể, ưa vui thí cho, cầu trí tuệ
Phật.” Nếu cho rằng xả thân là
sai thì
sao thành tuệ Phật.” Cho
nên biết một mảy thiện hướng quả rộng sâu,
thì độ môn này trình
bày nhân mà chẳng phế bỏ, như lúc Phật Thích-ca
xả thân, mỗi độ đều
chứng pháp môn, hoặc được như thuận nhẫn, hoặc
vô sinh pháp nhẫn v.v… Đa
số những việc
Bồ-tát làm đều hoàn toàn
vô ngã, vô tánh, bước
vào sự để thấy lý, gặp cảnh để thấy không,
không giống phàm phu tạo
tội phước vậy, không hiểu nhân quả thiện ác
vốn vô tánh, đó là mê
nơi sự mà chấp thủ tánh, mãi ràng buộc trong 3 cõi.
Hỏi: Kinh nói:
“Lấy 3 hằng hà xả thân mạng bố thí không
bằng thọ trì 4 câu kệ.”
Cho nên biết công của Bát-nhã sâu dày, môn bố
thí sức yếu, đâu được
trái tông vượt lý, tổn lực hao thần. Có thể nói
rằng mong ngộ mà gặp mê,
cầu thăng mà lại đọa vậy? Đáp: Được lý thì vạn hạnh mới thành, biết được tông thì
ngàn đường không trở
ngại, không thể bỏ kia mà lấy đây, chấp phải mà
bác bỏ trái. Phải bước vào cửa vô ngại, nhập vào đạo
biến thành. Đó là chư Phật quá khứ, Đức
Bổn Sư Thích-ca từ vô lượng kiến đến nay đã
bỏ vô số thân mạng, vì
cầu pháp mà không róc thân đục tủy, hoặc vì
lòng thương mà thí cho chim cáp, hổ đói.
Bất Nhã luận nói:
Như Lai trong vô lượn g kiếp xả
bỏ thân mạng tài sản, để giữ gìn chánh pháp, chánh pháp không có bờ mó, là nhân vô cùng, được quả vô cùng, quả chính
là 3 thân vậy, cho đến
những vị Bồ-tát, cao tăng ở Trung Quốc, Ấn Độ từ xưa đến nay, bỏ thân rất nhiều, đều vâng theo lời dạy của
Như Lai, trọn noi theo di phong của Dược Sư.

Cao Tăng truyện nói: Hạc pháp
sự vào
Nam Sơn, tự khoét thịt
nơi thân trải trên phiến
đá, móc ruột vắt lên cây, ôm tim mà chết. Bó
Viết lạ khắc trên đá:
“Nguyện bỏ thân này rồi, sớm khiến cho thân được
tự tại, pháp thân được
tự tại rời, ở trong các cõi tùy theo chỗ làm lợi ích, giữ gìn
chánh pháp, cứu độ
chúng sinh, lại nghiệp ứng tận, có thực hành pháp nào cũng vậy, 3 cõi đều vô thường giờ giết không tự tại,
sát người và giết mình, trọn ở chỗ như vậy, chỗ người
Trí không thích, nghiệp
hết ở hôm nay.”

Lại nửa Tăng Nhai Bồ-tát thiếu thân nói: “Thay thế mọi nỗi khổ cho chúng
sinh.” Trước đốt tay mình.
Mọi người hỏi: “Bồ-tát tự thiệu
tội của chúng sinh chín
mùi, mỗi người tự chịu khổ, cớ sao phải thay
thế.” Ngài đáp: Giống như đốt tay, một niệm căn
lành, liền có thể diệt
hết khổ ha
chẳng phải thay thế ư?”
Lại bảo đại
chúng rằng:
“Sau khi ta diệt độ, ai ưa thích
cúng dường người bệnh?
Có thể duy lường về người đó, phần đông là do chư Phật
Bồ-tát nương phương tiện ứng hóa, nếu chẳng phải là người đại tâm bình đẳng, đâu thể cung kính? Đây là thật hạnh vậy.
Môn Thiền Sư của Tông Thiền
Thai cả đời đọc kinh Pháp Hoa, cảm đến thần hiện thân, chánh định kinh chú văn tự,
sau đó đốt thân cúng dường
kinh Pháp Hoa.

Tịnh Biện Thiền Sư là đệ tử ngài
Trí giả, thiêu thân trước
Hối Đường, cúng dường
Phổ Hiền Bồ-tát. Song thọ truyền đại só muốn
đốt thân cứu khổ cho
chúng sinh. Những môn nhân trước sau có 18 vị thay thế Thầy mình đốt thân, cầu xn Thầy ở thế gian cứu vớt chúng
sinh. Truyện ký giảng
rộng, ở đây không thể nêu hết được.

Nếu nói cảnh
giới của chư Thánh thì hiện ra Thánh có lỗi dối
gặt phàm phu, phàm không tức là phần của Thánh. Giáo võng đặt ra lấy lệ, phương tiện thì không, vốn là nó trước
dẫn sau, để phám phu
thật chứng, giả như thị
hiện quyền thí cũng dạy người sao bắt chước.
Không thể đem tà kiến
điên đảo, lừa người thi hành, đại Thánh chân
từ không bao giờ hư cuống. Đó chính là 8 vạn pháp môn đều là
giải thoát,
một niệm nhỏ đều hướng
về chân như. Vốn có sơ tâm, hậu tâm sinh
nhẫn, pháp nhẫn vị tất,
phải đem cái cao mà che thấp, lấy thâp để xúc
phạm cao, phải biết lúc
thiện, tự lượng sức mình, đừng nên phê bình việc hay dở của
người khác, gượng lập phải trái, gọi là mầm họa, tự rước
lấy nghiệp. Như Bồ-tát
được nhẫn, tuy chứng hai món không sinh
không, pháp không, vì để lợi người, vứt bỏ cấu xan tham, còn thiêu đốt
tay như Bồ-tát, Dược
Vương, Tăng Nhai. Nếu người chưa có đủ, sức
nhẫn dù biết dùng ngọn
lửa trí tuệ đốt rụt củi phiền não, liễu đạt nhị
không, không
sinh thân kiến, họ hoặc hiện hành
chướng trong, chưa được
tương ưng, khởi tâm dũng
mãnh, sử dụng hạnh chân thật, báo ân cúng
Phật, hành từ thế khổ,
muốn được môn trợ đạo. Không khởi lòng mong
cầu, nếu không luống dối
thời việc không luống uổng, qua loa hoặc trí
nhãn chưa sáng, còn sinh
ngã châp, chỉ cầu nhân quả lý chí không bền
chắc, bắt trước tổ
tiên. Không ở trong hạn này, không bị cuộc ở đây.

Căn cơ chúng
sinh khác nhau, sở chuộng cũng khác, cho nên
kinh nói: Phật bảo: Nếu
chúng sinh nhờ hư vọng mà đươc độ, ta cũng
dùng vọng ngữ.” Đấy
là biết trước sự việc có nhiều chước khéo, lý quay
về một nguồn, đều là
điều mà bậc đại từ khéo hiện phương tiện, hoặc nhờ xả bỏ thân mạng mà đốn nhập pháp nhỡn, hoặc nhứt tâm thềin định
mà hoát nhiên ngộ
vô sinh, hoặc liểu rõ cội gốc thanh tịnh mà
chứng môn thật tứơng,
hoặc thực hành bất tịnh quán mà đạt đạo viễn
ly, hoặc ở trong phòng bảy báu mà bước lên Thánh
quả, hoặc ở trong nghóa
địa dưới gốc cây mà
hướng về Niết-bàn. Đó là môn trần, sa độ, vào đó
thì đều giải thoát; Vô
biên giáo vâng, liễu tức về chân. Bậc đại Thánh
nói ra không bao giờ dối
luống. Thí như đi đường xa lấy việc đến nơi
làm kỳ vọng, không chấp
giữa đường mà luận khó dễ. Cho nên biết
thuốc không tán hết, trời không tạnh hoài, cần phải đổi dùng lúc thì
hoàn (viên), tán (nhuyễn)
âm dương cùng trợ giúp, thì các bệnh cùng
khỏi, vạn vật đều xanh
tươi, đều là quyền thí,, thật không có pháp nhứt
định, tùy theo chỗ ưa
thích của họ mà tạm dùng phương tiện cho thích
hợp. Chỉ lấy việc chứng
đạo làm tâm, không trọn lựa vào môn thô tế.

Nếu sinh tâm
dắn trước trong môn. Viên giáo thứ 4 thì vẫn còn bị môn đầu của tạng giới ngự trị. Cho nên môn bố thí mà
Bồ-tát thực hành như người bị nhốt nhân lỗ mà chui ra được, giống như bệnh nặng
mà được thuyên giảm,
chẳng phải quán không mà nhổ được căn bệnh
của tam độc, chẳng phải
thực hành vô mà vượt khỏi tam giới.
Sách nói:
Được chim là nhờ một mắt lưới, không thể lấy
một mắt lưới cho là lưới, người trị nước là nhớ công của một người, không
thể cho rằng một người là đất nước.
Do vậy đầy đủ các hạnh,
Vạn Thiện đều tu, một hạnh quay về nguồn thì ngàn môn tự chánh.
Kinh nói 12 nhân duyên là một
pháp, nhờ quán tử đẳng
mà được bốn món Bồ-đề, nếu chỉ chấp người
thượng thượng căn thì kể trung hạ kể như
tuyệt phần. Cho nên hoằng truyền một nữa pháp mà có công hoàn thành đầy đủ, đến
Bảo sở là nhờ lực
của hóa thành. Đâu thể
bỏ đây mà lấy kia ư . Chấp thật mà chê quyền,
bỏ hẳn cơ duyên, diệt
phương tiện của Phật. Cho nên nói từ thật mà
phân thành quyền; khai quyền hiển thật, thật là
quyền thật. Nếu không rõ
hai môn quyền thật thì trí
không được tự tại.
Đại Luận
nói: Các thứ nhân duyên của chúng sinh được độ
khác nhau, có người nhờ
thiện định mà được độ, có người nhờ trí giỏi
thuyết pháp mà được
độ, có người nhờ ánh sáng chiếu vào thân mà được độ. Thí như thành có nhiều cổng mà chỗ ra vào thì khác nhau?
Người đã nói về công năng
sâu xa của Bát-nhã, Bát-nhã chứa Thánh hàm hiền, chứa đựng linh diệu. Nêu tiêu biểu thì nó làm tôn làm đầu, là thứ
chỉ đạo là thứ nương
tựa; Bao hàm là xúc cảnh là gồm cả hư không,
chẳng cái nào không phải
là Bát-nhã. Cho nên kinh nói: “Vì sắc vô biên
nên Bát-nhã vô biên.”

Triệu luận nói: “Tam độc thứ đảo, đều là thanh tịnh, sao chỉ
tôn trọng tịnh của
Bát-nhã ư ?.” Nay tại sao thủ nhã mà muốn trốn không lánh ảnh ư . Mật ý của chư Phật, khó lường
thuyên chỉ, đưa nắm tay không để dụ trẻ, dẫn dụ đối với mọi người mà không nhứt định pháp nào cho nên gọi là đại Bồ-đề.
Không biết
Bát-nhã có công năng
phá chấp trước, khen
ngợi siêng trong lời dạy lại tùy thuộc lời àm
sinh kiến giải, đó là nương vào phương hướng mà mê. Cho nên
Bát-nhã có
thể dẫn dắt vạn hạnh,
nếu không có vạn hạnh, Bát-nhã đặt ra làm gì.
Lại như ăn chay mà uống
mặn, thất vị thành bệnh, luôn ôm giữ cái
không mà chấp đoạn, mất trí thành lỗi.

Đế Thích nghó
rằng: “Nếu như Bát-nhã là pháp rốt ráo thì
thành quả chỉ cần thực
hành Bát-nhã, đâu cần pháp khác.” Phật đáp:
Lục độ Ba-la-mật của Bồ-tát, lấy Bát-nhã
Ba-la-mật làm pháp hòa
hợp vô sở đắc, đây chính là Bát-nhã Ba-la-mật.
Nếu chỉ hành
Bát-nhã không thực hành pháp khác thì công đức không đủ,
không đẹp không tốt. Thí
như người ngu, không biết ăn cơm có đủ món,
cho rằng muối là vị chủ
yếu trong các vị, bàn ăn toàn là muối, thất vị
đền nỗi thành bệnh
hoạn. Hành giả cũng vậy, vì muốn trừ tâm chấp trước, chỉ thực
hành Bát-nhã, ngược lại rơi vào tà kiến, không thể tăng
tiến thiện pháp. Nếu
thực hanøh chung với 5 Ba-la-mật kia thì công đức
mới đủ, nghóa vị đều
hòa thích hợp.”

Kinh Lăng Nghiêm Sơn Đảnh nói: Bồ-tát mau chứng đạo có 2:

Phương tiện đạo có thể làm nhân duyên.

Bát-nhã đạo có thể đến tịch diệt.

Thế nên có Bát-nhã mà không có phương tiện sẽ chìm vào hầm vô vi, có phương tiện mà không có
Bát-nhã bị mắc vào lưới huyền
hóa. Để hai vùng ấy
không bị nương mắc, nhứt đạo không thiếu quyền thật đều thực hành, chánh tông mới biểu lộ. Trụ mà không có gì để trụ, là
lý do Phật sự gồm tu,
đắc mà không chấp có đắc đó là lý do trí tâm
luôn vắng lặng

Hỏi: Lời dạy chỉ khiến cho ta quán tâm vô ngã, liễu ngộ gốc
vô sinh. Tánh không thể
đạt, thân kiến đâu còn? Mà tưởng dục vọng
vẫn phải xả ư? Đáp: Trong lý chẳng phải có, thiên
sự chẳng
phải không, theo duyên
huyền sinh, dù không ai làm, thiện ác không có tánh nhưng nghiệp
quả rõ ràng.
Từ đời vô thỉ,
mất vô số thân chỉ tiếp
tục sinh mà mãi hẳng lợi ích gì rồi
chết đi. Nay bỏ hình hài của cha mẹ,
đâu là thân
mình ư. Nếu một niệm tu trọn các thiện tâmvi diệu như giới định tuệ mới chánh thân mình,
nay cái bỏ rồi là duyên
sinh vậy. Nhưng ở trong
sự còn làm lợi
ích mà chết,
huống chi đang
lúc vô mình
phiền não, bị 3 chướng và nhị tử ràng buộc,
sao lời
nói suông. Ai sẽ tin thọ.
Do đó Phật pháp quý ở chỗ hành trì, không chấp chỉ
nói suông, như trùng ăn gỗ, ngẫu nhiên thành văn, như chim
hót suông, hoàn toàn chẳng có nghóa gì. Phiền não
không giảm,
ngã mạn lại tăng, đó
là ác thủ, tà không, chẳng phải người khéo trong
đạt chánh pháp, phải đích thân thấy được lẽ thật, thì lời nói và việc làm
mới hợp nhau. Chỉ buông
lời nói càn theo tâm thô, đâu quán sát tỉ mỉ
hành vi nhỏ nhiệm?

Cổ đức nói: “Làm thì giữ trăm ngàn thước, nói chỉ giữ một
hoặc nữa tấc.”
Lại nữa kinh nói: Lời tuy nói
suông mà hành thời ở trong có.
Kinh Bảo Tích nói: Phật
bảo: Nếu người không tu hành được Bồ-đề thì âm thanh, lời nói cũng
sẽ chứng được vô
thượng Bồ-đề.
Nói như vầy:
Ta sẽ làm
Phật! Ta sẽ làm Phật ! Vì nói lời này nên vô
số chúng
sinh cũng
sẽ trở thành Thánh
giác. Cho nên biết thực hành trước khi nói, đạo
chẳng phải ở ngoài tâm.

Vả lại kinh nói: “Phật dạy: Người học pháp ta, chỉ khi nào chứng mới được.” Đó chính là đều ác to lớn mà không bằng điều kiện
nhỏ, khối hư giả không
bằng một chút chân thật. Nhưng người có khả
năng thực hành, không
bỏ tâm nhỏ. Dẫu người nói suông chỉ nêu ý lớn.
Nếu chưa khế hợp với dụng của chân như, thực hành theo pháp tánh, chỉ được tâm ngã mạn, tự chuốc lấy lỗi hư cuống. Đó chính là
“nhân vương” trình bày địa vị của 5 nhẫn, Trí giả có đủ văn lục tức hạnh vi rõ ràng, đâu
thể dùng bừa bãi được?
Sao không nhập vào bình đẳng quán, khởi tâm
tùy hỷ, tích lũy các
căn lành, thành giống đại bi.

Kinh nói: “Đốt một ngón tay, thấp một nén hương, vẫn diệt trừ
tội lỗi trong nhiều kiếp;
hoặc rải một đóa hoa, tạm xưng một câu thật,
rốt cuộc cũng được
quả vị cứu cánh.”

Kinh Lăng Nghiêm nói: “Bồ-tát đồng
sự vẫn làm kể gian
tham trộm cắp, đồ tể,
dâm nữ quả phụ. Không thứ nào không làm.”
Nghóa vô
sinh cho rằng: Người lìa tướng không trụ hành,
không trụ Niết-bàn, có thể phổ hiện
sắc thân; ở trong hữu vị, có thể làm người
hèn, người sang, người
phàm, người Thánh mà thực hành đạo nhân
nghóa, thương xót cứu giúp
mười phương, trọn đời vị lai.

Lại nói: Ở địa vị phàm mà tu hạnh Thánh, ở trong quả vị mà thực hành nhân phàm, chưa đủ
Phật pháp, cũng không diệt thọ mà thủ
chứng vậy. Nói rằng
chân là tục chân, tục là chân tục, chấp là thành trần lao,
thông
suốt là
thật sự. Vào pháp
tánh Tam-muội, không có pháp
nào đáng chê, chứng vô
biên định môn, không pháp nào đáng sợ. Hơn
thua đã mất, thủ xả đều
trái, không nên làm chướng Bồ-đề của người,
diệt gốc thiện của mình.

Lại nữa, cho dù liễu ngộ chẳng có thân, thấu
suốt thật
tướng, không mất kẹt tâm lành, quyết định không còn nghi. Tuy biết tất
cả pháp hữu như dấu
chim trên hư không. Vẫn còn phải từng địa quan
sát đối trị, mà tập khi vẫn chưa hết huống, chi chấp chặt cái ngu của tứ
đảo, chìm sâu vào trong
lưới tà. Bảo vệ thân dơ bẩn này tha hồ tham
dâm, bị nhốt trong lưới
huyền, bị say đắm bởi sắc tình, chìm đắm trong
sinh tử, trôi nỗi trong
biển khổ đấy ư ? Cho nên đông Đại giác tha thiết,
ra sức bài bác, chỗ các
Thánh bỏ thân, không lúc nào không bị các vị
quở trách, giống như lấy
thuốc độc mà đổi đề hồ, như đem gạch đá mà
đổi trâm bảo. Cho nên
kinh Bảo Tích nói: Quán thân có 40 thứ hỏa
hoạn, hoặc nói địa ngục
tham dục luôn bị phiền não trói buộc giam giữ, hầm hôi thối cứ bị con trùng ăn róa, như đi vào nhà xí có năm thứ bất tịnh, như túi lủng mà chín lỗ
thường chảy, như rắn độc tham
sân khỏi nào hại làm thương tổn tuệ mạng.
La sát ngu
si chấp ngã kiến mà ăn nuốt
trí thân, giống như giặc
ác mà cả thế giới này ai cũng ghét, như loài chó chết mà các bậc hiền ai cũng bỏ, không bền chắc như chuối ba tiêu,
như bọt nước, vô thường
như ánh lửa bóng đèn xẹt, tuy bưng cơm, rót
nước mà trái lại thành
oán thù, luôn luôn chăm non mà không biết báo
ân. Rộng hẹp chẳng phải
một, khó có thể nói hết. Nếu không biết xét
kỷ lỗi sâu dày này,
rồi cứ tạo mãi ác nghiệp, mê mờ cho rằng đó là đúng mà không biết tiến tu, thì tri hành đều
thiết sót, lý
sự đều mất.
Cần phải nhàm chán tai họa, khổ công đối trị, biết lỗi thì lửa tục dần tắt, liễu được cội thì nguồn tự hiện. Cho nên kinh Pháp
Hoa nói: Giống như bị nhà
lửa tam giới thiêu đốt,
làm sao có thể hiểu được trí tuệ Phật”

Hỏi: Thân tuy
hư giả, bị các họa trói buộc, song nhờ thần
huyễn này mà có thể thành đạo quả.

Kinh nói: Không vào biển cả phiền não, không tìm được báo
châu vô giá. Nếu xả bỏ
rồi thì e rằng sẽ hối hận về sau. Đáp: Hễ có
sinh thì tất có diệt, có tướng đều hư vọng.
Nếu đối trước Tam bảo hết lòng quy hướng, khởi một tâm xả bỏ, còn hơn
thế gian sinh luống diết
uổng thì có thể nhờ thân vô thường mà được
thân kim cang, đem thân
không bền chắc mà đổi thân bền chắc. Hai
đường lấy bỏ, phải
nương vào trí chiếu.

Hỏi: An tâm vào đạo phải thuận chân không, khỏi hạnh độ sinh,
toàn nương
thế đế. Nhưng hiếu pháp chánh thể hiện biện chánh tông, cớ
sao chê thật mà tựa hư, làm mất gốc mà theo ngọn, làm hữu
vi nhiễu loạn, tạo tác làm rối bời hoảng loạn
nguồn chân, mờ đục nước
tâm? Trong địa nhất nghóa,
chân cũng không lập; Pháp giới bình đẳng
không có Phật và chúng
sinh. Trong môn lục đế không bỏ pháp nào, khởi
tâm có làm thâu vào
môn Phật sự. Đó là chư Phật thường nương vào nhị
đệ để thuyết pháp, nếu
không được thế đế, không được đệ nhất nghóa
đế. Duy Thức luận nói:
Báo không hai đế là ác chấp thủ không, chư
Phật nói người đó
không thể trí. Kinh Kim Cương nói: Người phát tâm
Bồ- đề, đối với các
pháp không nói tướng đoạn diệt.”

Hiền Thủ Quốc Sư nói: “Chân không không ngoại duyên
khỏi nghiện quả, thế nên
cao thấp rõ ràng.”

Kim Cang Tam-muội Luận nói: “Chân tục không hai, mà
cũng không thủ một. Do vì
không hai nên đó là nhất tâm; Vì không thủ
một nên toàn thể là hai.”

Kinh Hoa Nghiên
nói: “Thí như hư không, ở trong mười
phương, nếu bỏ xưa nay thì không thể tìm cầu được, nhưng thảy đều là hơi
không. Bồ-tát y đó mà
quán sát tất cả các pháp đều không thể được,
song mọi thứ đều là tất cả pháp, như thật
không khác, không mất cái đã làm, hiện tu hành khắp các
hạnh Bồ-tát, không bỏ đại nguyện đều phục
chúng sinh, chuyển bánh xe
chánh pháp không ngại nhân quả.”

Lại nữa: “Bồ-tát lớn hiểu thấu tất cả thân mình cho đến
chúng sinh xưa nay vắng lặng, không
sợ không hãi, và
siêng tu phước
đức không biết nhàn
chán. Tuy biết tất cả các pháp khôngn có tạo tác,
mà cũng không bỏ tướng
riêng của nó. Tuy ở trong các cảnh giới hằng
lìa tham dục, mà luôn ưa thích chiêm ngưỡng tôn
sùng
sắc thân
của chư Phật, tuy biết không do người khác ngộ nhập các pháp, mà gieo
phương tiện để cầu nhứt
thiết trí; tuy biết cõi nước của chư Phật đều hư
không; mà luôn thích trang
nghiêm tất cả cõi Phật, tuy thường quan sát không nhân không ngã mà giáo hóa chúng
sinh không biết mệt mỏi, tuy
ở trong pháp giới mà
xưa nay không động, dùng sức thần thông mà biến hóa các lọai, tuy đã thành tựu nhứt thiết trí rồi mà không ngừng tu
hạnh Bồ-tát; tuy biết
các pháp không thể nói năng mà chuyển bánh xe tịnh pháp khiến chúng
sinh được an vui; tuy có khả năng thực hiện
quyền lực của chư Phật
mà không chán bỏ thân của Bồ-tát; Tuy hiện vào
đại Niết-bàn mà thị hiện thọ
sinh khắp nơi khắp chốn. Nếu có thể thực
hành được cả hai pháp
quyền thực như vậy thì đó là việc của Phật? Thế nên nếu bác bỏ bài trừ nhân tức là không kiến ngoại đạo, dứt thể tuyệt dụng
đó là hàng
Thanh văn hướng đến tịch diệt.”

Nếu lập chánh tông thì pháp nào chẳng phải là tông. Đã luận
về pháp tánh thì vật
nào chẳng phải là tánh? Từ mê mà nó phá chấp,
tạm đồng phải trái; từ
ngộ mà hiện đồng thật không có thủ xả. Nay đều
đã luận không giống với
sự tưởng mà hàng phàm phu đã chấp, mà chẳng phải là
sự ngưỡng về giả mà lìa chân của
Bồ-tát trong 3 tạng và chỉ không nơi diệt tướng của hàng Thanh văn trong tôn giáo. Nếu lìa cái
có của không thì liền
vọng cái nhân của sắc, nếu lìa cái không của có thì quy về quả đoạn diệt. Nay ngay nơi tánh tức là tánh của tướng.
Cho nên không ngại ràng buộc
khởi; tướng tức là tướng của tánh cho nên
không thiếu trạm nhiên. Cảnh là cảnh bất tư nghó,
không là cái không của
đệ nhứt nghóa. Co duỗi đồng thời. Tức không mà thường có, còn mất
không hoại, tức có mà
không. Cho nên trong Thiên Thai giáo nói: Như
gương, có ảnh, gạch gói
thì không hiện, ở trong đó đủ các tướng, chỉ có không là không có, pháp thân tịnh vị diệu, đủ 32 tướng tốt.
Thanh Lương Quốc Sư nói:
“Phàm Thánh đan xen ngay nơi tâm phàm mà thấy
được tâm Phật;
Lý sự đều tu, nương bổn trí mà cầu
Phật trí.” Cổ Đức giải
thích rằng: Người thất
ý của Thiền tông chấp lý mê sự, nói rằng tánh
chẳng đầy đủ, đâu cần nương pháp khác để tìm cầu.
Nhưng phải vong
tình thật thì Phật mới
tự hiện. Bọn học pháp chấp sự mê lý, đâu cần chăm chăm tu tập quán lý? Hợp nó lại cả hai đều đẹp, lìa nó ra cả hai đều
tổn thương. Lý sự gồm
tu để hiển bày viên diệu. Ngưng tâm dứt ý gọi
là lý hành, khởi công nghó có gọi là sự hành,
y bổn trí là bổn giác trí, đây
là nhân Trí, cái rỗng
suốt không mê mờ gọi là trí, thành tiền lý hành, vong tiền hiển lý.
Cầu Phật trí tức là trí giải thoát không
chướng ngại,
đây là quả trí, ước
theo viên minh quyết đoán là trí, thành tiền sự hành.
Vì khởi hạnh thành quả.
Đây chính vì thể tánh giống nhau, cho nên nương theo
đó; Vì tướng dụng khác nhau cho nên tìm nó. Chỉ cầu tướng
dụng không cầu thể tánh,
trước hết là vong tình lý hành tức là trừ bỏ
duyên khởi nhiễm, để
làm rõ thể tánh; Khởi công sự hành, tức là phát
duyên khởi tịnh, để
Thánh tướng dụng.

Tông Vô Tướng nói: Như trên đã nói, tướng dụng cũng vậy,
chỉ nương vào bổn trí thì
tình mất, mà tướng dụng tự hiện. Vì gốc đầy
đủ. Đâu cần đặc biệt
khởi ra sự hạnh. Viên Tông nói; Tánh duyên vốn
đủ, khí tình mất, chỉ
trừ tướng dụng trong phần nhiễm, tự rõ chân thể.
Nếu không có
sự hành, nó khởi tướng dụng của phần tịnh, không do
đâu được sinh. Như trong
vàng tuy có kim khí, trừ bỏ khoáng chất thì có thể hiện ra vàng, nếu không thi công tạo tác, không do đâu
sinh ra đồ dùng.
Há phải do vàng
sinh ra khoáng chất thôi, không tạo, không tác tự
nhiên thành đồ dùng?
Nếu vong tình thì không nhờ sự hành, Phật bảo phải tu đủ hết, há không lao nhọc đối với
sự đời ư. Đó là hàng bát địa đã
ly niệm rồi, Phật khuyên
mới khi ta khởi sự hành, biết do ly niệm không được. Cho nên
Văn nói rằng: “Pháp tánh chân thường lìa tâm niệm, nhị thứa ở trong đâu cũng có thể đuợc, bởi không lấy đâu làm
Thế Tôn, chỉ lấy cái thậm thâm vô ngại trí, bởi thất khuyết đều là
sự hành. Đó là
quả Phật phải đầy đủ
tánh tướng, nhân hành ắt phải tu cả hai sự lý. Y
bổn trí, như được vàng,
tu lý hành, như trừ bỏ khoáng chất; tu sự hành,
như tạo tác;
Cầu Phật trí như thành đồ dùng.
Từ Mẫn Tam Tạng Lục nói: “Nếu bảo rằng
Thế Tôn nói các pháp hữu vi, nhất định như hoa
đốm hư không, không có
vật nào gọi là hư vọng, hư vọng không hình
tướng, chẳng phải thân
giải thoát.
Tại sao
Thế Tôn khuyên hàng đệ tử tu nhân vi diệu của lục độ vạn hạnh, rõ chứng quả
Bồ-đề Niết-bàn? Đâu có người trí nào khen thành càn Thát bà chắc thật
cao siêu, đẹp đẻ, lại khuyên mọi người lấy thỏ làm chiếc than để leo lên ư. Bởi do lý này nên mặc dù là phàm phu phát tâm Bồ-đề, hành
hạnh Bồ-tát, tuy nhiên tu tập hữu lậu là thật là chánh, có thân thể hư vọng chẳng như lông rùa không phải không có vật nào, nói là hư vọng, đều là nương vào duyên khác mà
sinh ra huyển có, không giống không mà vọng chấp. Nếu người hiểu được như vậy, thường hành nơi tướng, tướng không ngại được,
sớm
được giải thoát, chấp
chặt mê tình, đối với giáo pháp không thông hiểu.
Tuy cầu lý tướng, thường
bị tướng cân thúc, không phải giải thoát.”

Lại nói: Nếu
hạnh ba đời chư Phật chấp là vọng tưởng, đâu
cần nhờ tu học mới
được giải thoát? Chẳng nhờ hạnh Phật đã tôn
sùng
cái khác, đều là hạnh
của ngoại đạo. Cổ Đức nói: Nếu một bồ chấp tay tự giữ an ổn, không hành
nhân nghóa, đạo liền thiếu
sự
trang nghiêm,
nhều kiếp cũng không
thành. Nhưng thật tế không một thọ mảy trần, Phật
sự không bỏ pháp nào.

Kinh Nguyên Quán nói: “Chân bao quán cả ngọn vọng, hạnh nào cũng phải tu; vọng thấu triệt cả
nguồn chân, không tướng nào
không vắng lặng.” Lại
nói: “Tánh của chân như, pháp ấy xưa nay tùy duyên vạn pháp đều hưng khởi, pháp nhó quy về tánh.” Bàn kệ truyền pháp của
Tổ Sư nói: “Tâm địa tùy thời nói,
Bồ-đề cũng an ninh.
Sự lý đều
vô ngại, sẽ sinh tức
không sinh”, cho nên biết chân không thủ tánh, thuận theo
sự vắng lặng thì vạn hữu đều hưng khởi, do không mất thể,
mặc tình động khởi mà
một mảy không thường vắng lặng.

Hỏi: Kinh Tư
Ích nói: “Người vào chánh vị, không từ địa thứ nhất

đến địa thứ mười.”

Kinh Lăng Nghiêm nói: “Tịch diệt chân như, đâu có thứ lớp?

Cổ Đức nói: Thà để vónh kiếp trầm luân chứ không bao giờ
cầu sự giải thoát của chư
Thánh.” Lại nói: “Mặc cho ông có
ngàn Thánh hiện, tôi có
Thiên chân
Phật.” Cớ sao nạn mắt đở
sinh ra hoa
gượng phân hạnh vị ? Đáp: Nếu tâm ngầm hợp với tánh Phật, lý bao hàm cả
nguồn chân, đâu nhờ
duyên khác, vẫn còn quên mình? Nếu phân biệt theo trí, ở trong không có thứ lớp mà lập thứ lớp. Tuy giống như có cao
thấp, nhưng bổn vị
chẳng động.
Bởi Thánh như là hàng rất quý báu nên gọi là vị. Nếu không có hạnh vị đó chính là Thiên ma ngoại đạo. Nếu ước theo môn viên dung, thì thuận với pháp giới tánh, vốn tự
thanh tịnh.
Nếu ước theo hành bố môn
tùy theo tướng đế, trước sau cạn sâu. Nay viên
dung không ngại hành bố,
chóng thành các hạnh, bởi một địa tức tất cả
địa. Như hành bố không
ngại viên dung, thành tựu khắp các hạnh, bởi
tăng thêm công đức các
vị. Điểm không luân vị, thường ở trung đạo, không có mà có, thứ lớp rõ ràng, có mà không có?
“Tịch nhiên vắng
lặng. Cho nên kinh Bát-nhã
nói: “Tu Bồ-đề hỏi Phật: Nếu các pháp rốt cuộc không có gì cớ
sao nói một địa cho đến mười địa?
Phật bảo: Vì các
pháp rốt cuộc không có
gì, nên có địa thứ nhất đến địa thứ mười của
Bồ-tát. Nếu các pháp
có tánh quyết định thì không có một đại đến mười
địa.” Đó là 37 phẩm
cửa mà Bồ-tát bước vào, 52 vị là con đường cổ
Phật tu hành. Từ chỗ
sơ niệm đến nhất niệm viên tu, nhẫn đến 18 pháp
bất cộng, thúc liễm ba
nghiệp, cứu cánh thanh tịnh. Hỏi:
Chân nguyên tự tánh, vốn tự viên viên hành, đâu nhờ tu
hành, thực hành rộng
rãi? Kinh nói thấy khổ đoạn tập, chứng diệt tu đạo,
gọi lá lý luận. Nếu
khởi vọng tu hành làm sao khế được nguồn cội.
Đáp: Khởi
Tín Luận nói: Vì có tâm vọng tưởng, có thể biết
danh nghóa, là nói chân
giác.” Cũng nhờ nội huân chân như, khiến cho
tâm vô mình này lại có
dụng tịnh. Lại nhờ lực nói năng của chư Phật
trong ngoài hổ trợ mà khiến cho tâm vọng này tin thân mình có
tánh chân như, có thể khởi các
phương tiện, tu các món đối trị. Ở đây ai có
thể tu hành chính là tin
mình có chân như, do chưa chứng chân, nên không gọi là vô lậu; Vọng niệm nếu tịnh, chân tánh tự hiện.
Lại nữa, tuy tu
vô tánh nhưng không ngại
chân tu từ vọng hiển chân, nhờ thức mà
thành thí, giống như bóng
bình, có thể hiện ra khi gương sáng, nếu không
có bụi trần, Phật đạo
không lập. Cổ Đức nói: Hai pháp chân vọng đều
là nhứt tâm. Vọng buộc lại thì
chân thành. Vì không khác vọng: Chân theo

vọng hiện, vì
không khác chân. Lại ngoài cơn có vọng. Vì sự không
có chỗ nương. Lại nữa,
nếu kiếp bốn tịnh là sự tánh si; nếu nhờ bên
ngoài mà tu, đó là tha tánh si. Nếu trong ngoài tương
trợ đó là hai tánh
cùng si. Nếu gốc ngọn
đều dứt bỏ đó là vô nhân Bi.

Trương Giả luận rằng: Nếu một laọi đều bằng nhau, thì vô tâm
tri đạo. Cần phải sách
tấn để tu, cho đến vô tu, mới biết vạn pháp đền vô tu.
Kinh Bảo Tích nói: Nếu người tu
không đúng, thì mèo thỏ đều
thành Phật, bởi do tu
không đúng.”

Thiên Thai giáo nói: Thực hành có thể thành trì, hành đủ
thì trí tròn, trí có thể hiển lý, lý cùng tột thì trí vắng lặng. Đạo cùng hổ
trợ nhau hưng phế chẳng
phải không. Nhờ quyền mq hiển thật, thật lập
thì quyền mất. Từ vọng
mà rõ hơn, chân thành thì vọng mất quyền,
vọng đã lặng, chân thật
cũng không, chẳng vọng chẳng quyền, đâu chân đâu vọng. Ngưu Đầu Dung Đại
Sư nói: “Nếu bảo do tu
sinh ra, thì tạo
tác chẳng phải thật, nếu
nói vốn có thì vạn hạnh đều hư dối. Hỏi: Tất cả phàm phu đều ở trong định đâu còn nhập quán
sở
tức, không dây mà tự trói mình ư.
Đáp: Như
pháp tánh Tam-muội thì người nào lại không đủ?
Nếu luận về chỗ cứu cánh của môn thiền định chỉ có Phật mới đầy đủ.
Hàng Bồ-tát Đẳng giác
vẫn còn chưa đủ biết, hàng phàm phu tán tâm đâu
có suy lường khắp được ư. Cho nên
Văn-thù nói: Thí như người học bắn
từ thô đến tế, rồi
sau đó những phát bắn ra đều trúng. Tôi cũng như
vậy, mới học Tam-muội
chuyên chú vào một cảnh, sau đó nhập vào vô
tâm Tam-muội, mới ở
trong tất cả thời thường tương ứng với định. Cho nên bất tịnh giả quán,
sở tức diệu môn, là vào bến cam lồ, ra đường
sinh tử. Cho nên
Long Thọ Tổ Sư nói: Trong pháp là lớn nhất. Bởi do lực
mà vào sinh tử; nhờ
định lực mà thoát sinh tử.” Kinh chánh pháp niệm
nói: “Cứu mạng tứ
thiên hạ không bằng đoạn tâm chánh niệm trong chừng bữa ăn.” Đó là chân như tại triền, hôn mê tán loạn đều đủ, chân
như xuất triều, định tuệ
nói sáng. Tổng biệt thông suốt, trước sau rõ
ràng. Sao khen lý đúng,
đạu chê trách sự sai?

Hỏi: Sự
nghiệp lớn của Bồ-tát là lấy việc nhiếp hóa làm đầu,
cớ sao sống một mình
trên núi vắng, ở sâu trong lan nhã? Đã trái với
bổn nguyện, đâu thành lợi người? Đáp:
Bổn nguyện của Bồ-tát là độ tha. Thế nên trước hết là tu giới định buộc ở chỗ vắng vẻ, thiền quán dễ thành thiểu dục đầu
đà, có thể vào tháng
đạo. Kinh Pháp Hoa nói: “Lại thấy Bồ-tát dũng
mãnh tinh tấn, ở trong
rừng sâu, tư duy Phật đạo.”

Hỏi: Nghe nhiều học rộng, tu học ghi nhớ tuân theo nghóa nghiên
cứu văn, thấy tánh được chăng? Đáp: Nếu nương theo lời mà
sinh kiến giải nhờ văn mà hiểu
được, chấp lời mà
quên ý, đuổi theo ngôn giáo mà mê tâm, không phân
biệt ngón tay và mặt
trăng, thì khó thấy tánh. Nếu nhâ lời nói àm ngộ
đạo, nhờ giáo pháp mà
hiểu được tông, chắc chắn chứng nhập viên
thuyên, tìm tòi lũy ý, Phật tức là đa văn mà
thành bảo tạng, học nhiều để
làm hiển trí. Từ phàm vào Thánh, đều nhân nơi
sức huyền học: Ở trong nguy hiểm mà được an lạc. Thảy nhờ công của diệu trí. Lời nói là thềm
thnag để nhập vào đạo,
giáo thuyết là nẩy mực của việc hiện biệt chánh tà.

Kinh Hoa Nghiên
nói: “Muốn độ chúng sinh, khiến trụ vào
Niết- bàn, không lìa vô,
chướng ngại giải thoát trí. Vô chướng ngại giải thoát trí không lìa tất cả pháp như
Phật giáo, tất cả pháp như Phật giáo không lìa vô hạnh vô
sinh hạnh tuệ quang. Vô hạnh vô
sinh hạnh tuệ
quang không lìa thiền thiện
xảo quyết định quán sát trí, thiền thiện xảo quyết
định quán sát trí không lìa thiện xảo đa văn.
Bồ-tát quán sát hiểu biết rõ như vậy rồi,
siêng cầu tu pháp gấp mấy lần đối với
chánh pháp,
đêm ngày chỉ nguyện nghe
phát thuyết phát, vui theo pháp và nương tựa
tùy hỷ pháp hiểu biết
pháp. Thuận pháp mà được pháp, trụ trong pháp mà thực hành pháp.
Bồ-tát siêng cầu Phật pháp như vậy, những của cải quý báu xan tham không tiếc nuối, không thấy vật nào có được mà
đáng trọng, chỉ khéo đối
với Phật pháp sanh ý tưởng khó gặp gỡ.”

Kinh Pháp Hoa
nói: Nếu người có căn tánh lanh lợi, thông
minh, sáng suốt, học rộng
hiểu nhiều, mới có thể nói cho họ nghe.”

Luận nói: Có trí tuệ mà không có đa văn, thì không biết
thật tướng. Thí như ở
trong khoảng tối mênh mông có mắt mà cũng
không thấy được gì. Đa
văn mà không có trí tuệ cũng không biết thật
tướng, thí như ở chỗ
sáng sủa, có đèn mà không có mắt. Đa văn lại có trí
tuệ họ sẽ lãnh thọ
được những gì lời mình nói ra. Không học không trí tuệ đấy gọi là thân người mà như thân trâu. Cho nên 2 phẩm viên giáo,
cho phép vị đọc tụng, ở
trong vị bất thối, nghe pháp mới không nhàm
chán. Nghe có lực của
trợ quán, học được công của chủng trí, không thể làm mắt của trâu dê.
Chẳng biện khuôn khổ phạm vi, tâm ở chỗ
Tam-muội, không phân biệt đậu lúa. Hỏi: Linh tri
sáng suốt, diệu tánh bằng đủ, đâu cần nhờ
sự tìm
tòi, cầu khắp các vị tri thức? Đáp: Tất cả
chúng sinh, trong ngộ
sinh mê,
trong chân, khởi vọng, chỉ vì bất giác, phải nhờ khai mở.
Kinh Pháp Hoa nói: “Phật đã từng gần
gũi trăm ngàn vạn ức vô
số Phật, thực hành trọn đạo pháp của chư
Phật, dũng mãnh tinh tấn,
đáng gọi là nghe khắp.”

Lại nói: Thiện trí thức là nhân duyên lớn, có thể nói là người khiến cho ta thấy được Phật, phát tâm vô
thượng Bồ-đề.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Thí như đồ quý ở trong bóng tối,
không có đèn thì không
thấy được, Phật pháp không có ai nói, tuy có trí
cũng không hiểu được.”

Lại nói: Không cần của báu ở đầy trong 3 ngàn đại thế giới mà
chỉ mong muốn ưa nghe một
câu Phật pháp chưa được nghe

Lại nói: “Tuy
biết các pháp không do người khác mà được
ngộ, mà luôn luôn tôn
kính các thiện tri thức.”

Khởi Tín Luận nói: Pháp của chư Phật, có nhân có duyên,
nhân duyên đầy đủ, mới
được thành biệt tài. Như tánh lửa trong gỗ, là nhân chính trong lửa, nếu không có
người biết, không nhờ
phương tiện, có
thể tự đốt người
không có chỗ này. Chúng sinh cũng vậy, tuy có sức
chánh nhân huân tập, nếu
không gặp chư Phật, Bồ-tát thiện tri thức v.v… lấy đó làm duyên, có thể tự đoạn, phiền não, vào
Niết-bàn thì không
có chỗ này.”

Kinh Pháp Cú
nói: Như giấy gói đồ thơm, vải buộc cá. Phật
bảo các Tỳ-kheo: Vật nào bản thân nó
cũng sạch, tất cả do nhân duyên khiến nó tạo tội hay phước, gần bực hiền minh thì đạo nghóa
tăng trưởng, làm bạn kẻ ngu tối thì tai họa kéo về, giống như giấy vải gần đồ thơm thì
nó thơm lây, buộc cá thành hôi thối, nhiễm dần thành thói quen, luôn
không không tự giác.

Tụng nói: Kẻ ngu tiếp
xúc với người, như gần đồ thúi, làm
điều sai quấy dần thành mê, không biết nó thành ác. Bậc hiền gần gũi người như thân cận đồ thơm, tăng thêm trí thành hiền lành, hành vi được
thanh khiết.”

Kinh Thủ Lăng Nghiêm nói: “Phật bảo; Tất cả những điên
đảo của hết hảy chúng
sinh từ xưa đến nay, nghiệp chúng tự nhiên, như
ác xoa tập.
Những người tu hành không thể thành tựu vô thuợng
Bồ-đề, dẫn đến
sông được
Thanh văn, Duyên giác và thanh ngoại đạo chư Thiên ma vương cùng quuyến thuộc của ma.
Những người đó đều
do khơng biết hai thứ căn
bản, tu tập sai lầm, giống như nấu cát mà
muốn thành cơm thơm, cơm
ngon, dẫu trải qua ngàn kiếp cũng không bao
giờ thành được. Từ
đó mà biết rằng, sơ tâm cần gần gũi bạn đạo để phân biệt tà chánh, mới hợp với chân tu. Hoặc bước vào môn phương
tiện, càng gấp bội nếu
được viên chỉ, không uổng công lao, thẳng đến đạo tràng, mãi mãi không còn nghi hối. Đến lúc
sinh ra liền được ngộ
chứng vô sư tự nhiên,
chắc chắn không do người khác mà được.

Hỏi: Thuyết pháp cho người nghe, tuy thành việc lớn, chưa
bằng cực địa,
sơ tổn tự hạnh. Đăng địa
Bồ-tát vẫn còn bị
Phật quở, phàm
phu chưa chứng làm sao khai ?
Đáp: Phẩm
đầu của tông thiên thai tức là phàm phu, nếu tin nhập vào viên môn cũng có thể
thuyết pháp. Vì tâm phàm phu đồng với
sở
tri của Phật, bởi cái
thấy được từ mắt sinh ra bằng cái thấy được của
Phật. So
sánh trong
kinh Bát-nhã, phước do tánh ức niệm trong
kinh Bát-nhã. Không bằng rộng vì thời người khéo nói thí dụ, khiến cho người
đối diện dễ hểu
Bát-nhã, phước ấy thù thắng hơn. Kinh nói: Chân giới của người ấy tuy yếu ớt nhưng khéo thuyết pháp làm lợi ích nhiều
người, nếu có người
cúng dường người này cũng như cúng dường Phật.”

Kinh Vi Tăng
Hữu nói; Thuyết pháp có hai nhân duyên lớn:

Khai hóa nhân thiên, vì phước vô lượng.

Vì báo đáp công ân họ cúng thức ăn. Đâu được không nói; Vả lại tài thí như đèn, chỉ đủ
sàng một căn phòng nhỏ; pháp thí như mặt trời
chiếu sáng khắp thiên hạ.

Kinh Đại Thương Quảng Tổng Trì nói: Phật bảo: Thiện nam tử
! sau khi Như Lai diệt độ,
nếu có pháp sự, khéo tùy theo hcổ ưa thích, vì ngưới nói pháp, có thể khiến cho người đại thừa học hạnh Bồ-tát và
đại chứng có người
phát một chút xíu tâm ưa thích, nhẫ đến người tạm
rơi một giọt nước mắt,
nên biết đều do thần lực của Phật.”

Song kiến giải
sáng
suốt ngầm khế hợp với tam Phật, tuy là vì người khác nhưng công đức quay về mình. Đã có thể trợ đạo, lại
báo ân Phật, không màng
danh tiếng, quả là một mảy kông bỏ phí.
Cho đến truyền trì pháp bảo, giảng xướng đại thừa, tạo luận giải
thích kinh,
sáng tác
văn chương, giải
nghóa kinh, nhổ gốc nghi bất tín,
soi ánh trí tuệ
cho người ngu dốt, xây
dựng bức tường chánh pháp, tiếp nói thọ mạng
của Phật. Hoặc lãnh lấy
kinh Tây độ, cầu pháp phương xa; hoặc phiên
dịch Đại Thừa, gọt giũa văn cho thật hay; hoặc rộng tu các kinh chú, thí
khắp và thọ trì, mở
cửa pháp thí, nối tiếp ngọn đèn của Tổ. Hay đem cam lồ rưới vào tâm khô héo; khéo
sử dụng kim bài để chống đỡ đôi mắt
si
mù. Kinh nói:Giả
sử đầu đội trải qua ngàn kiếp, thân làm
sáng tỏa khắp
tam thiên, nếu không
truyền pháp độ chúng sinh, nhất định không thể
báo được ân Phật.” Hỏi:
Sao không tu một pháp đốn ngộ, vạn hạnh tự tròn, mà quanh quẩn trong con nhỏ, vất vả với một chút thiện ư?
Thiền tông chủ trương
nhứt niệm
không sinh, nhứt Trần không hiện, như hanh nhau đuổi
bất khỏi lửa hoặc tu
huyễn không bao giờ đạt được lý.
Đáp: Chư
Phật biết huyễn, mới có thể độ chúng sinh huyễn;
Bồ- tát tỏ rõ không, thế nên kiến lập từ không.
Kinh Niết-bàn nói:
Phật bảo: tất cả các pháp đều là
huyễn tướng,
Như Lai ở trong tướng huyễn
đó dùng sắc phương tiện
mà không có nhiễm đắm. Vì cớ sao? Lệ
thường của chư Phật.”

Trung Luận nói: Vì có nghóa không tất cả cá pháp được
thành tựu.” Thế nên nhanh thì như hạt giống đã bao lại, chậm thì như mầm
đã nảy hết. Lại nữa
như thấy lầu chín tầng, thì có thể thấy liền, cần phải cất bước thì mới lên đó được. Hiểu liền tâm tánh, thì ngay nơi
tâm là Phật, vô tánh không đủ thì phảichứa nhóm công đức, tu khắp vnạ
hạnh. Lại như lau gương,
một lược lau hết, sáng sạch dần dần. Vạn hạnh
đốn tu, ngộ thì dần thù
thắng, đây gọi là viên tiệm, chẳng phải tiệm
viên, cũng là một vó
trong vô vị (không vị), hạnh trong vô vị.
Thế nên thấu triệt nhân quả, từ chỗ bí ẩn đến chỗ rõ rệt, đều
phải thương
sức thiện căn, mới có thể tự lợi lợi tha. Cho nên đài 9 tầng,
thành được là nhờ uy
đất đầu tiên, lộ trình ngàn đặm nhờ bước ban
đầu, nước chảy cuồn cuộn là xuất phát từ dòng
nước suối, rừng cây rậm rạp là bắt nguồn từ ngọn nhỏ, bóng tối chẳng phản đối ánh
sáng ban đầu.
Cho nên một cầu đã nhập thần thức trải qua nhiều thức không hư luống, một
mảy thiện nhập tâm, vạn đời khó quên.

Kinh Niết-bàn
nói: “Phật bảo: Tu một tâm lành, phá trăm thứ tội ác, như một chút kim cương, có thể pháp tan núi tu di; cũng như đốn
lửa, có thể thui đốt
tất cả, như một chút thuốc độc có thể làm tổn
hại chúng sinh, một mảy thiên cũng vậy, có thể phá
trừ ác lớn.”

Kinh Nhựt Ma Ni Bảo nói: Phật bảo
Bồ-tát Ca Diếp: Ta thấy chúng sinh, tùy còn
mấy vạn ức kiếp ở trong dục ái bị tội che lấp,
nếu nghe kinh Phật, vừa
quay đầu nghó điều lành, tội liền tiêu sạch.”
Đại Trí độ
luận nói: Lúc Như Lai thành đạo, quán thấy thế gian có mười vị tiếu
(mỉm cười). Có khi nhân nhỏ mà quá lớn, duyên nhỏ
mà báo rộng. Như cầu
Phật đạo, mà khen ngợi một câu kệ, xưng một câu Nam
Mô Phật, đốt một nén nhanh, thảy được
thành Phật, nữa nghe
biết các pháp thật tướng
không sinh không diệt mà thực hành nhân duyên,
nghiệp cũng không mất. Vì lẽ đó ta mới cười.

Cổ Đức hỏi: Ngài Đạt Na không nói nhân duyên công đức
cho Vua Lương Võ Đế nghe.
Tại sao không nói vậy? Bồ-tát bỏ quốc
thành, lập tháp miếu, há
là đặt ra cho có vị ư?

Đáp: Đại Sư
nói như vậy, không hoại phước đức nhân quả. Võ
đế không thông đạt
được công đức hữu vi mà có sự hạn chế, không
thông được sự không
nghó bàn của phước vô tướng phá tham chấp của ông ta; nếu không còn tham chấp rốt cuộc là vô vi
Bồ-tát cũng làm luân
vương. Cũng như phước
báo nhân duyên rõ ràng thì có thể nói là không
sao? Nếu người đạt lý,
chỗ ấy lượng bằng với pháp giới, không có cũng tốt; nếu không đạt lý, liền có quả báo, luân hồi hữu vi, không
nên tham trước.

Trung Quốc Sư nói: Chư Phật Bồ-tát đều đủ phước trí nhị
nghiêm. Đâu phải báo
không nhân quả, vì ngại sự lý, suốt ngày làm mà
không trái với không làm vậy.

Sinh Pháp Sư hỏi: Sao nói chắp tay trong chốc lát, thảy đều
là nhân Phật? Đáp: Tất cả các pháp đều không có tánh nhất định, mà tùy
duyên để thích hợp. Nếu
lấy tham làm duyên chính là thích ứng với quả
báo trời người; nếu lấy việc hồi hướng Bồ-đề làm duyên bèn thành quả báo của
Phật quả. Chân như còn không giữ tự tánh huống chi một chút
thiện này ư?

Lại nói lý của muôn điều thiện đồng với vô lậu, nếu vạn thiện
có sẵn đều nhớ lý
phát khởi, lý đã không khác, thiện đâu bao hàm 2
gốc? Như Lai tàng tánh là
nhân của vạn thiện, cũng gọi là chánh nhân, đích thân
sinh là muôn đều thiện.
Thiên Thai giáo nói: Nếu xem thường
một điều thiện nhỏ thì
không thành Phật, là diệt giống Phật ở đời.”
Lại nói: thiện cơ có 2:

Cảm hoa báo của nhân thiên.

Cảm quả báo của Phật đạo.

Như vậy Phật
nhãn chiếu trọn vạn thiện của chúng sinh, rốt
ráo được Phật quả, đó
là ý chính của việc lớn xuất thế.

Kinh Khê tôn giả nói:

Một mảy thiện đều hướng về Bồ-đề như nắm dao cầm đuốc, phải nắm được phần chui, cán của nó. Nếu chấp tâm tướng như cầm mũi
dao ôm lửa?

Kinh Pháp Hoa nói: Nói về việc tán tâm niệm Phật, khẽ
giọng khen ngợi, lấy tay
út vẽ tượng, nhóm cát xây tháp, dần chứa công
đức, đều thành Phật đạo.”

Kinh Đại Bi nói: Phật bảo A-nan. Nếu có chúng sinh ở cửa
phật- vừa phát tín tâm,
trồng một chút căn lành không bao giờ bại vong.
Giả sử trăm ngàn kiếp
xa xưa, họ trồng một cội lành, nhất định thành
Niết- bàn. Như một giọt nước, rớt vào biển cả, tuy trải qua nhiều kiếp lâu
xa, không bao giờ khuyết
giảm. Chính vì vậy mà bậc đại Thánh tùy thuận căn cỏ mà cảm ứng, lớn nhỏ không mất, nối trước
tiếp sau, nửa đầy đâu phế bỏ? Hoặc tán thán nhỏ mà dẫn vế
sâu xa, hoặc trách nữa mà
sợ trệ
sơ môn, lá vàng đâu phải vàng thật? Tay không đâu có thật? Đều
là ý khen chê, tạm dùng
ân để dụ dẫn. Mà người không đạt giáo chỉ,
chỉ chấp ngôn từ của
phương tiện, cùng nhau thị phí, xác định thủ xả,
hoặc chấp nhớ mà trệ
lớn, trái ngược với bổn tông; hoặc y lớn mà ngại
nhỏ, thì thiếu đi tuệ phương tiện.

Tuy nhiên sự
rộng lớn của tông, ý lớn đâu tỏ? Chỉ nói chê
trách nhỏ, nhỏ thì thực
hành không mất. Vận ý thì nương cây vào không giả, thốt ra đời thì vượt quá phần đầu. Đoạn bánh xe chấp pháp, chê bai
đại Bát nhã. Tội lỗi
sâu dày, chẳng vượt qua điều này.
Nhiều kiếp
sau
hết? Mãi chìm trong vô gián.

Kinh Tinh Danh nói: Không có phương tiện tuệ trói, có
phương tiện tuệ giải, không có tuệ phương tiện trói, có tuệ phương tiện tuệ
giải. Đâu thể chấp
quyền mà chê thật, tổn hại có mà ruồng bỏ không?
Chỉ có thể hoằng truyền
cả hai thứ Đại Tiểu, không có điều sử dụng,
nhứt tâm tam quán, thì
không có lỗi vậy. Đó là thuận pháp thể thì mảy
may không lập, thuận trí dụng thì đại nghiệp mãi hứng khởi.
Thể không lìa dụng, nên tịch
mà thường chiếu; dụng không lìa thể, nên chiếu
mà thường tịch, đó là
thường thể, thường dụng, thường chiếu, thường
tịch. Nếu hội nhập vào
chỉ quy hướng về tông, thì thể dụng đều lìa, đâu có chiếu, đâu có tịch?
Sao căn cứ vào thể mà phá dụng, chấp tánh mà
hoại duyên?
Lý sự không dung nhau, chân tục thành ngăn cách thì
không thể bị không còn
vận hành vô duyên thì chẳng thành tựu. Thiện ác
đã không đồng quán. Lại nữa,
bậc tiên đức nói: Luận về thiện tri thức, tuy thấy rõ
Phật tánh bằng nhau với
Phật, nếu luận về công của họ chứ bằng các
Thánh phải từ tâm nay
từ từ huân tu.” Lại nữa, cổ đức nói: Tào Tử ở
Tỳ-kheo mắc lỗi lại, tuy không đạt lý vẫn có hạnh môn. Thời nay nhiều
người có học, mà mất cả hai việc, cho nên biết thấy tánh chưa vững, chỉ là
thuận lời mà được
thông suốt, cho đến lúc kiểm lại thì chánh trợ đều mất.
Đó là đều mà tiên
Thánh không bao giờ lãng phí, vỗ ngực sờ tâm, đâu có dễ dàng vậy ư? Đó là lục tức xen lạm, thập địa biện công, nếu
nhận liền thì đâu có
cái nào phàm, đâu có cái nào Thánh? Nếu luận lực cố thì phàm
Thánh cách nhau trời vực. Lại nữa nếu luận về lý ấy thì
sợ địa liền đầy đủ tất cả địa; nếu luận về hạnh của nó thời địa
sau gấp bội lần
địa trước.
Giống như vừa lên bát địa, một niệm lợi sinh, địa dưới
nhiều kiếp không sánh bằng.

Hỏi: Thiện ác cùng nguồn, phải trái một ý, cớ sao bỏ ác tôn
thiện mà trái với pháp tánh ư? Đáp: Nếu cho rằng có tánh thiện tánh ác phàm phu không
đổi. Chư Phật không đoạn
tánh ác, hay hiện thân địa ngục; xiển đề không đoạn
tánh thiện, thường đủ để
Phật quả. Nếu cho rằng tu thiện tu
ác ngay nơi sự liền
khác, nhân quả không đồng, trí ngu khác biệt. Tu
một niệm thiện,
sớm lên bờ giáo; khởi một niệm ác mãi chìm đường khổ. Nếu cho rằng cì tánh
theo duyên, tuy giống mà khác; nếu dứt duyên
mà theo tánh tuy khác mà
giống. Cho nên kinh Thiền Môn Mật yếu
chép: Phật dạy: Thiện ác
nghiệp duyên, vốn không có khác, chì vẫn
không khác, cả hai không
cùng dừng.”

Kinh Hoa Nghiêm
nói: Như tướng và vô tướng, sinh tử và Niết- bàn, phân biệt mỗi loại khác nhau, trí và vô trí cũng như vậy.”
Nên biết giáo chỉ như tấm
gương, đâu nghi ngờ gì nữa?

Hỏi: Nếu không tu tánh, thì 2 đường thiện ác trái với lòng
thương bình đẳng, mất đức biến hành. Đáp: Tự hành phải lìa, ước theo pháp tức không, hóa
tha đẳng quán, ở nơi người đâu có khác? Đó là hàng
sơ tâm tự lợi, thì tổn mất
hai oai đã trình bày, rốt
ráo lợi tha, thì thiện ác đồng hóa. Như đi ban đêm đi trên
đường hiểm, do người ác cần đuốc, đâu có thể vì người ác
mà không theo ánh sáng
họ soi? Bồ-tát được ánh sáng Bát-nhã, không bao giờ bị người ác.
Kinh Hoa Nghiêm nói: Người bỏ tánh ác, xa hẳn kẻ
lười biếng, khinh mạn
loạn ý, chán ghét ác tuệ, đó là việc ma.” Thiên
Thai giáo nói: “Ác là
do thiện hổ trợ, không ác cũng không thiện.”

Kinh Pháp Hoa nói: “Ác quỷ nhập thần ông, mắng chưởi hủy
nhục tôi, vì chúng tôi
niệm Phật, đều phải nhận việc này.” Ác không
thêm vào, dụng niệm
không được, dụng niệm do ác thêm vào.

Lại nữa, ở chỗ Phật oai âm vương chúng chấp pháp nghe
lời thừơng Bất khinh
mắng chưởi đánh đập, bởi do ác nghiệp, trở lại
Ngài Bất khinh, được
Ngài giáo hóa, đều đươc bất thối. Lại nữa Đề
Bà Đạt Đa là thiện tri
thức. Đâu có phá nào đáng bỏ ư?

Hỏi: Không có duyên thì không gượng giáo hóa căn cơ chín
mùi thì tự tương ứng,
nếu người ngu ác không tin, làm sao dẫn dụ? Đáp: Bỏ ngu theo trí, lý trái với bình đẳng bỏ ác
theo thiện, phế
bỏ đồng thể bi. Chúng
sinh vốn diệu, không thể độ lượng, bổng gặp
nhân duyên, cơ pháp không
định, giả sử chưa được độ, cũng sẽ được độ.
Từ đây suy ra,
cần phải hóa độ bình đẳng.

Hỏi: Nếu tu các môn thiện, phải khỏi tâm ưa thích. Hai món khổ yêu ghét có thể làm chướng
tịch Bồ-đề; Thủ xả hai tinh chấp, đâu
thành vô ngại giải thoát?

Đáp: Kinh Niết-bàn nói: Tất cả chúng sinh có hai thứ ái:

Thiện ái.

Bất thiện ái.

Bất thiện ái: Chỉ có người ngu cầu nó; Thiện pháp ái thì
các Bồ-tát cầu nó.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Đã nói chí rộng lớn, muốn được cội
gốc các pháp, phải khỏi
lòng mong cầu thù thắng, chí cầu vô thượng
giáo. “Lại nói: Đoạn
sư ưa thích thiện pháp, đó là việc ma của Bồ-tát.” Bởi nó là điều kiện trước tiên để nhập đạo, dục là gốc của đạo, cho đến
địa vị tột cùng, pháp
ái phải quên, vị thứ rõ ràng. Trước sau không lẫn lộn. Hỏi:
Kinh Niết-bàn nói: Tuy bản thân nó tự không, cũng do
Bồ-tát tu không mà thấy
được không. Lại nữa
Bồ-tát Sư Tử Hống nói: Thưa Thế Tôn: Năm ấm của chúng
sinh rỗng không thì ai là người có
thọ giáo tu? “Phật bảo:
Này thiện nam tử ! Tất cả chúng sinh đều có
niệm tâm, tuệ tâm, phát
tâm, cầu tinh tấn tâm, trói tâm, định tâm, các
pháp như vậy, tuy niệm niệm diệt. Vì dường như
giống nhau, tứơng tục
không đoạn, cho nên gọi
là tu đạo, nhẫn đến như đèn, tuy niệm niệm diệt, mà có ánh
sáng phá trừ u ám, các pháp như niệm v.v… cũng giống như vậy. Như chúng
sinh ăn, tuy niệm niệm diệt, cũng có thể khiến cho
người đói, khát mà
được no đủ. Thí như loại thuốc tốt, cũng có thể
làm khỏi bệnh. Ánh
sáng mặt trời, mặt trăng, tuy niệm niệm diệt, cũng có
thể làm cho cây cỏ lớn
thêm. Thiện nam tử ! ông nói niệm niệm diệt
làm sao tăng trưởng.” Hỏi: Phước đức của những đều thiện độ làm, rốt cuộc quay
về đâu? Nếu nói tự
độ lại đồng với tâm nhị thừa. Nếu nói độ tha tức là
lập ra tướng chúng sinh. Đáp: Phước đức mà Bồ-tát đã tạo được, đều vì muốn thành
tựu chúng sinh. Không có
viên dung, tự tha không ngăn trệ. Quán thế
gian như huyễn, đâu có trái với môn thật tướng? Độ
sinh cũng giống
như không. Đâu có thiếu
đạo phương tiện?

Kinh Bát-nhã
nói: “Bồ-tát thành tựu hai pháp, ma không thể phá
hoại:

Quán thấy các pháp không

Không bỏ tất cả chúng sinh.

Luận giải thích: Vì nhờ
mặt trời, mặt trăng làm nhân duyên nên vạn kiếp đều
thuận sinh. Chỉ có mặt trăng mà không có mặt trời vạn
vật đều hư ẩm; Chỉ có
mặt trời mà không có mặt trăng vạn vật đều thiêu rụi. Nhờ mặt trời mặt trăng hòa hợp nên vạn vật thành tựu.
Bồ-tát cũng vậy, có 2 con đường:

Thương xót. Không.

Phật nói hai việc ấy phải dùng cả, tuy quán thấy các pháp là không, mà không bỏ
chúng sinh; tuy thương xót chúng
sinh mà không bỏ
tất cả không. Quán tất cả pháp là
không thật, vì không cũng là không
thật, không chấp không,
thế nên không ngại gì đến lòng thường xót chúng sinh; mặc dù thương xót
chúng sinh, cũng không đắm nhiễm chúng
sinh, cũng không chấp
tướng chúng sinh. Chỉ thương xót chúng sinh, dắt
dẫn họ chứng nhập pháp không.” Hỏi:
Kinh nói: Phật không đắc đạo, cũng không
độ sinh.
Nếu thấy chúng sinh khổ, cũng
như mình chịu khổ. Sao nói tu tập phước đức
và độ chúng sinh ư.
Đáp: Ước
theo chân tức là không, thuận theo tục là có.

Luận nói: “Phật trả
lời Tu Bồ-đề: Nếu tất cả chúng sinh ai
cũng biết tự tánh của
các pháp là không thật thì Bồ-tát không pháp tâm
Bồ- đề vô thượng, cũng không ở trong lục đạo cứu vớt
chúng sinh.
Vì sao vậy? Vì chúng sinh tự
biết tự tánh các pháp không thật thì chẳng có
gì để độ. Thí như không
bệnh thì không cần thuốc, không có bóng tối
thì không cần đèn. Nay
chúng sinh thiệt không biết tự tướng của các
pháp không thật. Cho nên
theo tâm chấp tướng sinh ra sự đắm trước, vì
đắm nên nhiễm. Vì nhiễm
nên trôi vào năm dục, vì thuận theo ngũ dục
nên bị tham dục chê lấp;
vì nhân duyên tham dục, dẫn dụ tạo nghiệp sinh tử, không biết cùng tận.” Thế nên biết nhân phàm mà lập Thánh, phàm Thánh đều
không thật; từ ác mà
được thiện, thiện ác không có thật tánh, vì không thật tánh nên vạn thiện hằng khởi. Bởi do tất cả đều
không thật, nhứt chân thường tịch.

Hỏi: Thế giới của chúng sinh như hai đầu bàn tay, nếu thật
thấy có độ thì đâu
khác gì mà trăng đáy nước và bắt bóng trong gương,
xóa dấu chân chim và
trồng chuối ba tiêu? Chưa cứu xét rốt ráo lấy cái
gì làm chúng sinh mà khởi
tâm cứu độ ư?
Đáp: Nói
đến chúng sinh chính là thân mình đêm ngày ra khỏi
vô lương tâm vọng tưởng.
Kinh Đại Tập nói: “Tâm ông lúc nào cũng
khỏi vô lượng trăm
ngàn chúng sinh.”

Kinh Tịnh Độ
Tam-muội nói: “Một niệm thọ một thân, niệm thuận thì
sinh thân trên trời và ở cõi đời, niệm ác thì lãnh thọ thân 3
đường ác. Trăm niệm
thọ trăm thân, ngàn niệm thọ ngàn thân. Một ngày
một đêm trồng cội sinh
tử, đời sau lãnh thọ 8 ức 5000000 thân của loài
tạp. Cho đến ở trong
trăm năm, thân thể xương, da, lông của những đời
sau biến khắp cõi nước
đại thiên. Ở trong cõi nước đều có khắp. Nếu
một niệm không sinh, thản
nhiên trở lại cội nguồn. Cho nên nói độ
chúng sinh vọng, hiểu được
niệm tức không, không có cổ khởi. Lại nói không thấy có chúng
sinh để độ. Cũng nói độ khắp tất cả chúng
sinh mới
thành chánh giáo, chính là ý này vậy.

Kinh Hoa Nghiêm
nói: “Thân là chánh pháp tạng, tâm là vó ngại
đăng, chiếu soi các pháp không, gọi là độ chúng
sinh.” Chính là hạnh của mình đã lập, còn nói để chỉ cho người dạy họ quán tâm họ,
lại nương đây mà học,
đó là tình thương chân thật, đó là rốt ráo độ vậy.

Luận về từ địa vị phàm phu đến địa vị Thánh nhân, môn của
vạn thiện, trước pháp
tâm Bồ-đề là điều quan trọng nhất, là bước đầu
của các hạnh, là nấc
thang đầu để bước vào đạo bao trùm trước sau, không được tạm bỏ.
Kinh Phạm vòng nói:
Nếu Phật tử thường khởi tâm đại bi, nhẫn đến thấy mọi loài
súc
sinh trâu, dê, chó ngựa, phải nghó miệng
nói rằng. Người là súc
sinh phát tâm Bồ-đề, và Bồ-tát vào tất cả chỗ như núi rừng ao hồ, đều làm cho tất cả chúng
sinh phát tâm Bồ-đề.
Nếu Bồ- tát không phát tâm
giáo hóa chúng sinh thì phạm khinh cấu tội.”

Kinh Hoa Nghiêm
nói: Muốn thấy mười phương tất cả chư
Phật, muốn thực hành vô lượng công đức tạng, muốn diệt trừ mọi khổ não
cho chúng sinh, cần phải
mau mau phát tâm Bồ-đề.”

Lại nói: Tâm
Bồ-đề giống như hạt giống, vì có khả năng sản
sinh pháp của tất cả các chư Phật. Tâm của
Bồ-đề giống như ruộng tốt,
vì có thể làm lớn thêm
pháp trong sạch của chúng sinh; Tâm Bồ-đề giống như đại địa, ví có thể gìn giữ tất cả các vật ở thế gian;
Tâm Bồ-đề giống như nước sạch vì
có thể rửa sạch tất cả dơ bẩn phiền não; Tâm
Bồ-đề giống như gío lớn
vì tỏa khắp thê gian không bị chướng ngại; Tâm
Bồ- đề giống như lửa
mạnh vì có thể đốt rụi các thứ kiến chấp. Hỏi: Lý chính của Bồ-đề, tánh nó
sẵn tròn đầy, đều nhờ pháp
tâm mà hỏi vọng niệm.

Đáp: Kinh Bát-nhã nói: Nếu Bồ-tát biết tâm tánh là Bồ-đề,
mà phát khỏi tâm đại
Bồ-đề gọi là Bồ-tát.”

Ngài Thượng Thủ Bồ-tát nói: Ta ở trong chỗ vô
sở cầu mà cầu
nó, lại kông có gì để phát.

Bồ-tát nói, biết tất cả pháp đều hkông phát khỏi mà phát
tâm Bồ- đề. Vậy thì đối với chân như đã chứng, ngoài như thì không có trí, có
thể phát diệu trí, ngoài
trí thì không có như, cùng chiếu cùng ngăn,
không còn không mất.
Không phải hai mà là hai, năng sở đều vắng lặng,
kế đến là vị mạng Tam
bảo là ngôi phước điều vô thượng, khởi tâm
bền chắc, có niền tin
không hoại, xa lìa 5 thứ sợ hãi, thành tựu 3 thứ
Bồ-đề. Nhân duyên đều
tiên là nhiếp tất cả thiện pháp.

Kinh Đại Báo
Ân nói: “Như vua A-xà-thế tuy có tội nghịch, lẽ
ra địa ngục atỳ, nhờ
tâm thành hướng Phật nên diệt được tội ở địa
ngục, đó gọi là sức
cứu hộ của Tam bảo vậy. Lại nữa ở trong rừng núi
hoang vắng sợ sệt, nhờ
công đức niệm Phật mà sợ hãi liền tiêu diệt, thế
nên phải quay về nương
tựa Tam bảo, sẽ được giúp đỡ chứ không hư dối.

Cổ Đức nói: “Núi có ngọc thì cỏ cây được đượm
nhuần, sông
có rồng thời nước
không cạn, ở chỗ có Tam bảo căn lành tăng trưởng,
gọi đó là kực cứu
hộ của Tam bảo vậy. Kinh Pháp Cú nói: Đế Thích mạng vào trong thai lừa mẹ, nhờ quy uy
Tam bảo, buộc dây giải đi, nó
phá hoại đồ dùng bị
chủ đánh nhằm, bị thương cái thai, thần thức ấy trở
lại sinh làm thân chư
thiện, Phật nói kệ cho ông nghe, hiểu được sự thay đổi của tội phước, thấu được lẽ
hưng suy, noi theo hạnh vắng lặng,
đặng đạo Tu Đà Hoàn.

Bản Hoạnh Tử kinh nói: Bấy giờ quốc vương có nạn, gọi là
Ba kim Ly bạch Phật rằng:
Nước tôi bé nhỏ mà năm nào cũng bị giặc ngũ cốc càng đắt đỏ, bệnh tật
hoành hành, nhân dân khốn khổ, Ta cứ bất an, pháp tạng
sâu rộng không được tu hành. Chỉ mong mỏi được xót
thương, ban pháp yếu cho ta.

Phật bảo vua
rằng: Nếu người muốn diệt trừ phiền não
chướng, phải khóet dây hạnh từ 108 mắc, thường lần theo đó, hết lòng
không cho tán loạn. Xưng
Nam Mô Phật Đá Nam Mô Đạt Ma, Nam Mô Tăng già,
biến sẽ đoạn 108 kết nghiệp, được quả vô thượng.
Vua nghe vậy nên rất vui mừng
nói: Con sẽ phụng hành: Phật bảo vua rằng: Có
Tỳ- kheo sa đấu, tụng danh hiệu
Tam bảo, trải qua mười năm, đặng được quả
Tư Đà Hàm, lần lượt tu hành, nay ở trong pháp giới
Phổ Hương, làm Bích Chi Phật.”

Vua nghe vậy
rồi, càng cố gắng tu hơn.” Hỏi:
Chí công nói: “Khổ thay !
Thương thay! Oan uổng trái
lại Phật thật tạo tượng,
hương hoa cúng dường, cầu phước mà không
tránh khỏi gậy gộc của
lục tặc, ý này thế nào, để khế hợp với lời ngày nay”. Đáp: Đây là ý người xưa muốn phá chấp của hành phàm phu
không biết
mình có Phật, cứ hướng ra bên ngoài tìm cầu, trụ tương
mê chân, phân biệt cảnh
khác, không vì trợ đạo, chỉ cầu cửa phước,
giống như bắn tên lên hư
không, như người vào chỗ tối, rốt cuộc chút lấy sinh diệt, đâu vượt khỏi tâm trần? Nếu hiểu được chỉ do tâm thì tất cả
những gì đã thấy đều
là kiến phần của tâm, không bao giờ chấp là cái đến
từ bên ngoài. Song không
hoại nhân duyên, sự lý vô ngại.
Cho nên
Thần Giai hòa
thượng nói:
Duyên sinh
tánh không, không bỏ đại bi, quán
Như Lai tịch lặng, không mất
sự
kính dưỡng.
Bàn về thật tướng, không hoại giả danh; luận về
sai biệt, không phá bình đẳng.
Kinh Hoa Nghiêm nói: Bồ-tát bát địa thân chướng vô
sinh pháp nhẫn, vào vô công dụng đạo, ngộ được tất cả pháp như tính của hư không cho
đến Niết-bàn, tâm còn
không hiện tiền, vừa mới thấy vô lượng Phật
hăng hái cúng dường.

Kinh Hiền Ngu nói: Có vị trưởng giả ở nước
Xá Vệ Sinh được người con trai, ngay lúc trời mưa hoa bảy báu, nhân đó đặt tên con
là Bảo Thiên,
sau đó được gặp Phật rồi xuất gia đắc đạo.
Phật nói: Lúc Phật Tỳ Bà Thi xuất hiện ở đời có một
người nghèo, tuy trong lòng
sinh tâm hoan hỷ, nhưng
không có vật để cúng dường, ông nắm một hòn
đá trắng mà nghó là
châu đem phân chia cho chúng Tăng, bây giờ chính
là Thiên Bảo Tỳ-kheo
vậy. Nhẫn đến lãnh thọ vô lượng phước, y thực
tự nhiên, nay gặp ta ở
đời, đặng chứng đạo quả.
Lại nữa chân giác đại
sư nói:
Tin sâu
chánh pháp,
siêng tu lục độ, tán tụng Đại Thừa, hành đạo lễ bái, hóa thơm vị ngon, núi
rừng sông biển, đất trống đồng bằng, của cải ví như trần ở thế gian như ở trên
thảy đem cúng dường,
tích góp công đức hồi hướng giúp đỡ cho hạt
Bồ-đề. Vì biết rằng đó
là phá sở chấp ngoài tâm của phàm phu, hoặc hám
lợi mà cúng dường,
sân tâm mà trì giới, kiêu mạn làm phước, vì muốn
hơn người mà bố thí,
không có tâm tha thiết, chẳng có ý rộng lớn. Nếu
thực hành như vậy, khó
được tịnh nghiệp. Không thể lần hội Thánh ý,
đoạn phàm tình của mình,
khởi tâm đoạn diệt, là diệt giống Bồ-đề.

Kinh Thủ Lăng Nghiêm nói: “Nếu ở trong định ấy, các thiện nam tử thấy
sắc ấm tiêu diệt thọ âm rõ ràng, tự cho mình đã đủ, bổng
có manh mối, đại ngã
mạn khởi, như vậy nhẫn đến mạn và quá mạn.
Mạn quá mạn, tăng thượng
mạn, ty liệt mạn, cùng khởi một lọat. Trong
tâm còn xem thường mười
phương Như Lai, huống nữa là hàng Duyên
giác Thanh văn ở địa vị
thấp? Đây gọi là thấy thù thắng, không có trí tuệ
tự cứu, ngộ thì hết
lỗi, chẳng phải là Thánh chứng. Hoặc làm Thánh
giải, liền có một phần
đại ngã mạn nhập vào tạng phủ ông. Không lễ miếu tháp, phá hủy
linh tượng, bảo đàn việt rằng: Đây
là vàng, đồng, hoặc
là gỗ, đất, kinh là lá
cây, hoặc là điệp hoa. Thân thề chân thường, không cung kính thân mình mà lại tôn
sùng gỗ đá, thật là điên đảo.
Những người có niềm tin
sâu xa, từ đó phá vỡ, chôn vùi trong đất, nghi
ngờ chúng sinh, đọa ngục
vô gián, mất chánh thọ, sẽ mất vòng trầm
luân.” Nhưng khi thao tác không chấp trước thứ gì, hoan hỷ an vui, hết
lòng chí thành, hồi hướng
về vô thượng Bồ-đề, bố thí khắp chúng sinh trong pháp giới, thì một mảy thiện cũng là nhân tròn đủ, không bao giờ
rơi vào quả báo nhân thiên.

Lại nữa, pháp nghiệp
sâu rộng, phàm Thánh đều hổ trợ.
Phước là cội gốc của
an lạc, trí là cánh cửa ra sự giải thoát, nên 2 đường này không thể tạm bỏ, là lối chính của việc
thành Phật, đúng là nhân
sâu mầu của việc bạt trừ gốc khổ. Cầu khẩn vô thượng bảo vương
thập phương từ phụ là
chỗ nhóm hợp phước lớn đủ thân công đức, vẫn còn đích thân làm lễ tháp cốt của đại chúng, tự xỏ kim cho đệ tử, huống
nữa là thân hình phàm
tục, phước mỏng đức cạn, Xiển đề không tin, công cao ngã mạn, hổ thẹn làm việc luôn hèn, liền bỏ những điều thiện
nhỏ? Kinh Tượng
Pháp Quyết Nghi nói: Phật bảo: Nếu lại có người
thấy người khác tu phước
và giúp đỡ người nghèo khó, chê bai họ rằng:
“kẻ tà mạng này tìm cầu danh lợi, người xuất gia đâu có làm việc bố
thí? Chỉ tu thiền định, trí
tuệ, đâu làm những việc bận rộn vô ích đó?.”

Người nghó như vậy, là quyến thuộc của ma, kẻ đó
sau khi chết rồi đọa vào địa ngục, nhiều kiếp chịu khổ; khi ra khỏi địa ngục đọa
vào loài quỷ đói; ở
trong 500 thân đọa trong loài chó; khi ra khỏi loài
chó ở trong 500 đời,
thường sanh vào hạng nghèo cùng hạ tiện, chịu vô số khổ. Vì cớ
sao? Do trong tiền kiếp thấy người khác bố thí không
sinh lòng ưa thích.”

Luận nói: Phước đức
là cội gốc của Bồ-tát ma ha tát, có thể mãn nguyện, được tất cả
Thánh nhân khen ngợi, không bọ người
trí chê trách, ở trong hành xớ của người trí không bị họ xa lánh.
Bởi nhân duyên phước đức này làm
nhân vương, chuyển luân
Thánh Vương, Thiên Vương,
A-la-hán, Bích Chi Phật, Chư Phật Thế Tôn. Đại Từ
Đại Bi, Thập lực, tứ
vô sở úy, nhứt thiết chủng trí, tự tại vô ngại, đều
sinh ra từ phước đức.

Lại nói: Tu Bồ-đề hỏi: Vì trong tột cùng của hư không, không
có phước và phi phước,
tại sao phải lấy phước đức mà tặng?.”

Phật đáp: “Vì trong thế đế có phước nên được.”
Tu Bồ-đề vì
chấp không của chúng sinh nên hỏi:
Phật vì không chấp có nên đáp: Nghóa là
siêng năng tu phước còn không thể được há huống không tu phước đức. Nếu đạo nhân đến một
tụ lạc thọ(thức ăn)
xin ăn từ một nhà đến một nhà, khất thực không được, thấy một con chó đói nằm, lấy gậy đánh nó nói:Người là
súc
sinh vô trí, ta đầy đủ
nhân duyên, từng nhà xin ăn cùng
không được, huống chi
loài chó nằm đây mà
mong cầu ư?.”
Cho dến dùng đèn báu, đuốc thơm luôn thắp
sáng cúng Phật,
luôn làm tăng trưởng
ngọn lửa trí tuệ, luôn chiếu sáng pháp thân, nhờ
chánh quả tròn, hạnh nghiệp thành tựu. Cho nên bọn giặc gạt tàn lửa, mà
thiên nhãn sáng mãi;
phần nữ nhân đó hiến cây đuốc nhỏ, Phật từ xa
thọ ký. Kinh Hoa Nghiêm nói: Lại nữa, phóng ánh
sáng tên là tiêu diệt,
ánh
sáng ấy che lấp tất cả ánh
sáng của chư Thiên, không thứ ám
chưởng nào không tiêu
trừ, làm lợi ích cho khắp chúng sinh, ánh sáng này
giac ngộ tất cả chúng
sinh, khiến mọi người cầm đèn sáng đến cúng
dường Phật, vì đêm đèn
cúng dường, cho nên được thành ngọn đèn vô
thượng trong thế gian.

Nhưng các thứ
đèn dầu và đèn tô, cũng vậy, tất cả các ngọn
đuốc sáng các thứ hương, thuốc quý, đèn
thượng hạng, cúng dường những
thứ đó mà được hà quang này.

Kinh Phổ Quảng
nói: Đốt đèn cúng dương, soi sáng chỗ tối tăm.
Chúng sinh đau khổ mong mõi được thứ ánh sáng
này, được cùng thấy nhau, nhờ phước đức này, cứu giúp chúng
sinh ấy thảy
đều ngừng ngớt.

Kinh Công Đức
Thí Đèn nói: Nếu người đốt đèn sáng trong
tháp miếu rồi, sau khi
chết đi thấy 4 loại ánh sáng:

Khi lâm chung thấy vầng mặt trời tròn sáng hiện ra.

Thấy vầng mặt trăng trong vắt tròn hiện ra.

Thấy chỗ ở chư Thiên và ngồi một chỗ.

Thấy ở chỗ
Như Lai chánh
Biến Trí ngồi cội Bồ-đề và
sắp
được Bồ-đề, tự thấy thân mình tôn trọng
Như Lai, chắp tay cung kính mà đứng.

Hoặc rải hoa
cúng dường, trong trí đạo tràng, làm trọn nhân
duyên Bồ-đề, hạnh chính
của việc thành Phật.

Kinh Pháp Hoa
nói: Nếu người tâm tán loạn, dẫn đến dùng
một đóa hoa, cúng dường
nơi tượng vẽ, dần thấy vô số Phật.”

Kinh Đại Tư Duy nói: Nếu không rải hoa cúng Phật, tuy
được vãng sinh, mà chánh, y báo không đủ.”
Kinh Hiền Ngu nói: Trong nước Xá Vệ có một
trưởng giả giàu có sinh được một đứa con trai, mặt mũi khôi ngô,
trời mưa các loại hoa, liền đặt tên là Hoa Thiên.
Cho đến khi xuất gia đắc quả A-la-hán.

Ngài A-nan bạch Phật nói: Hoa Thiên nhờ phước gì mà được
như vậy? Phật bảo: “Thời
quá khứ có Phật, hiệu Tỳ Bà Thi, có một
người nghèo gặp chư
Tăng thì rất vui mừng, liền ở nơi sông suối vắng vẽ tìm hái các loài hoa dại, để dãi khắp đại chúng. Nay chính là
Hoa Thiên Tỳ-kheo vậy. Công
đức rải hoa trong 91 kiếp thân tướng trang
nghiêm, trong lòng có điều gì cần liền được như ý”.
Kinh nói: Nếu đêm một đóa hoa rải giữa hư không, cúng dường mười
phương Phật, dẫn đến hết
khổ, phước ấy vô tận.”

Luận nói: A-la-hán ức nhó thuở xưa đem một đóa hoa cúng
dường tháp Phật, lãnh
thọ an lạc trong loài người, trời 91 kiếp, phước lực
còn lại đặng quả
A-la-hán.”
Hoặc đốt hương, bôi hương thơm trang nghiêm Phật sự, đốt một nén mà mong cầu diệu quả, vì tô quét tháp cũ mà thân tỏa mùi
thơm chiên đàn. Xưa kia
khi Phật còn tại thế, có vị trưởng giả gọi là
Chiên Đàn Hương, xưa kia
từng đêm bùn thơm chét lại tháp cũ, từ đó đến
nay trải qua 91 kiếp, các
lỗ chân lông khắp thân đều tỏa ra mùi chiên đàn, từ miệng Ngài phát ra mùi hoa Ưu Bát. Hoặc treo phướng
trên tháp miếu, dựng bảo cái để tiêu biểu cho
Thánh nghi, tuy nhờ duyên
bên ngoài được phước
mà duy chỉ thành quả bên trong. Cho nên lúc Phật
ở ngoài đời có một
người tên Bà Đa Ca, thời quá khứ từng làm một
chiếc phướng dàitreo trên tháp của
Phật Tỳ Bà Thi, từ đó đến nay trải qua 91 kiếp, ở cõi đời này luôn có một chiếc phướng lớn che chở cho ông,
lãnh thọ phước an lạc,
sau đó xuất gia và đắc đạo.
Lại nữa kinh nói: Nếu người
treo phướng, gió thổ lay một lần
thời một địa vị chuyển
Luân Vương; cho đến tan rã thành vi trần là một vị tiểu vương.

Kinh Bách Duyên nói: Có Trưởng giả Bảo Cái vào thời quá
khứ từng đêm một viê
châu ma ni đậ trên đỉnh tháp thờ Xá lợi của
Phật Tỳ Bà Thi, từ đó đến nay trải qua 91 kiếp, ở trong thế gian luôn có
Bảo Cái tự nhiên, che
trên đầu Ngài, cho đến gặp Phật xuất gia, cũng thành quả Phật.
Hoặc khen ngợi công đức của Phật, tán thán Đại Thừa, vô biên quả báo tốt đẹp, nhân thù thắng lớn nhất. Khen một câu kệ, có công năng vượt khỏi kiếp khổ mà
thành Phật. Tụng một lời mà được quả
báo tướng lười diệu
âm. Kinh Quán Phật Tam-muội nói:Vào thời quá
khứ lâu xa vô lượng
kiếp, có một vị Phật hiện ra thế gian hiệu là Bảo Oai Đức
Thượng Vương. Lúc bấy giờ có một vị
Tỳ-kheo đi cùng 9 người
đệ tử đến chỗ tháp
Phật, lễ bái tượng Phật. Thấy một bảo tượng,
sáng
rỡ trang nghiêm trong đẹp
mắt, lễ rồi nhìn thật kỹ, nói kệ khen ngợi.
Sau đó mạng chung, sẽ
được sinh về cõi nước ở phương đông của Đức
Phật Bảo Oai Đức Thượng
Vương, bỗng chợt hóa sinh vào hoa sen lớn.
Từ đó đến nay luôn
được gặp Phật, được niệm Phật Tam-muội Phật thọ
ký cho Ngài, đều được
thành Phật ở trong mười phương.”

Kinh Pháp Hoa nói: Thí như hoa Ưu Đàm, mọi người ai cũng
thích, trời người thật hiếm có (thời thời) trổ một lần.
Người nghe lâu lắm
pháp sinh vui mừng khen
ngợi, nhẫn đến phát một lời, chính là cúng
dường, mười phương 3 đời chư Phật, người này
Phật hiếm có, hơn cả hoa Ưu Đàm.”

Kinh Hoa Nghiêm nói: “Phóng ánh
sáng gọi là diệu âm, ánh
sáng này làm khai ngộ
các Bồ-tát, có thể khiến cho âm thanh trong 3
cõi, người nghe nó đều
là tiếng nói của Như Lai. Nhờ lớn tiếng khen ngợi Phật, và cúng dường các món âm nhạc như
chuông linh, khiến cho
khắp thế gian này nghe
được âm thanh Phật, cho nên đặng ánh sáng này.”
Cho đến ngân nga
xướng tụng, ca ngợi phạm âm vi diệu,
tiếng chúc tụng của Bà
Đà thuở xưa trải ra âm hưởng thấu đền trời
Tình Cư, Thích Tôn nhập định,
tiếng cầm ca chấn động đến Thạch Thất.
Quán thấy vườn rừng lầu gác, vào pháp môn của pháp giới âm thanh
ngôn ngữ, thành Phật sự của Phật tông.

Kinh Tỳ Ni Mẫu nói: Phật bảo
chư Tỳ-kheo: Cho phép các
ông tán tụng, tụng là
lời của ngôn ngữ. Luật Tháp Tụng nói: Vì chư
Thêin Nghe lời tán tụng ấy rồi
sinh tâm vui thích, hoặc trổi nhạc ca múa,
tiếng loa, tiếng bạt,
tiếng tiêu, tiếng thiều, phát ra làm cho người thành
tâm ưa vui mà cúng dường các thứ.

Kinh Pháp Hoa nói: Nếu dạy người trổi nhạc,
đánh trống,
thổi sừng ốc, tiêu,
địch, cầm không hầu, tỳ bà chụp, chã động những thứ vi diệu như vậy, trọn đem
cúng dường, hoặc dùng tâm hoan hỷ, ca tụng
oai đức của Phật, nhẫn
đến một tiếng nhỏ, đều đã thành Phật đạo?

Hoặc khuyến thỉnh chư
Phật sơ chuyển pháp luân, không
vào Niết-bàn, thương xót cứu chúng sinh.

Trí Luận nói: Hỏi: Lệ thường
của Bồ-tát, 6 thời khuyến
thỉnh, mười phương chư Phật, có thể khuyến thỉnh chư
Phật trước mặt cũng được? Đáp: Như khởi lòng thương xót nghó đến
chúng sinh, khiến
cho họ được an lạc,
chúng sinh tuy không được gì, người niệm được phước
lớn. Thỉnh
Phật thuyết giáp cũng giống như vậy. Vả lại, tuy
chúng sinh gặp mặt để thỉnh Phật nhưng Phật luôn
thấy tâm họ, cũng nghe lời
cầu thỉnh của họ.”

Hoặc tùy hỷ khen ngợi điều thiện trợ giúp thặng duyên của người như thấy người bán hương ở gần nhiễm
khói hương, tuy không đích
thân làm nhưng cũng được
căn lành giống họ.

Luận nói: Có người làm công đức, người thấy
sinh tâm tùy hỷ, khen ngợi là tốt lắm, ở trong thế giới vô thường, bị
si ám che lấp, có
thể mở rộng lòng ra tạo
nên phước đức này. Bồ-tát chỉ lấy tâm tùy hỷ
mà vượt trội, người
của hành nhị thừa, huống nữa là tự mình làm. Lại nữa,
Bồ-tát ngày đêm luôn làm ba việc:

Lễ mười phương Phật, sám hối tội ba đời

Tùy hỷ công đức đã làm của mười phương ba đời chư Phật.

Khuyến thỉnh chư Phật sơ chuyển pháp luân và ở lâu trong thế
gian.

Thực hành ba
việc này, công đức vô lượng, chuyển xoay đến gần
Thánh Phật.
Nếu làm các điều thiện, đều hồi hướng hết thì thành
tựu Bồ-đề, tránh lọt
vào đường sinh tử. Như âm thanh nhỏ lọt vào ống thì dẫn tiếng đi đi xa; giống như giọt nước rơi xuống
sông liền đồng
với biển cả. Vì một chút thiện mà đạt đến quả cùng tột, vận dụng chút ý
mà thành đại tâm.
Hoặc phát đại nguyện là nhân của vạn hạnh, có thể tăng
thêm lòng thương xót
không đoạn giống Phật, việc lớn đã làm xong, việc
đã làm trọn, thànhđạo lợi
sinh đều nhờ thệ nguyện
sâu rộng. Thế nhưng
có hạnh mà không phát
nguyện thì hạnh ấy ắt lẽ loi; có nguyện mà không có hạnh thì nguyện ấy ắt hư luống; hạnh nguyện theo nhau,
mình người đều lợi.

Kinh Hoa Nghiem
nói: Không phát đại nguyện, bị ma dẫn dắt ở chỗ an ổn vắng lặng, đaọn trừ phiền não, bị ma dắt dần, vónh viễn
đoạn sinh tử, bị ma dắt
dần, bỏ hạnh Bồ-tát, bị ma dắt dần, không giáo
hóa chúng sinh, bị ma dắt dần.”
Trí Luận nói:
Làm phước mà không mong cầu, không tạo
dựng, nguyện làm người
dẫn đường có thể thành tựu đạo. Thí như người
nung vàng tùy theo ý của
người thợ chứ vàng không nhất định. Bồ-tát
cũng vậy, nguyện tu tịnh
độ, sau đó đặng y sở nguyện. Vì thế nên biết nhờ nguyện
được quả. “Lại nói: Nếu có thể vứa phát tâm nói rằng:
Tôi nguyện đời sau làm
Phật, diệt trừ tất cả khổ cho chúng sinh.” Tuy chưa đoạn phiền não, chưa thực hành việc khó, nhưng vì tâm khẩu trùng hợp,
nên vượt
hơn mọi chúng sinh khác.”
Đại
Trang Nghiêm Luận nói: Việc lớn trong cõi Phật, chỉ
thực hành công đức thì
không thể thành tựu, phải nhờ nguyện lực. Như con trâu tuy có
sức kéo xe nhưng phải nhờ người dẫn dắt nó mới
đến nơi được. Tịnh cõi nước Phật phải nhờ nguyện dẫn dắt mới thành tựu.
Vì nhờ nguyện lực,
phước đức tăng trưởng, không mất không hoại, vì
luôn thấy Phật.
Hoặc sửa đổi mới lại, tạo dựng
hình tượng, xây cất
những chùa chiền, làm
trang nghiêm đắt phước.

Kinh Pháp Hoa nói: Nếu như người vì Phật, xây dựng
các hình tượng, chạm trổ thành các tướng đều đã thành đạo. Hoặc dùng 7
báu làm thau, đồng bạch đồng đỏ, chất nhôm cùng chì kẽm,
sắt gỗ cùng
với bùn, hoặc dùng keo
sơn vải, nghiêm sức làm tượng Phật, những người được như thế, đều đã thành
Phật đạo. Vẽ vời làm
tượng Phật, trăm
tướng phước trang
nghiêm, tự làm hoặc dạy người, đều đã thành Phật đạo.

Kinh tạo hình tượng
Phật nói: “Vua Ưu điền đi đến chỗ Phật,
bạch Phật rằng: “Thưa
Thế Tôn ! Nếu sau khi Phật diệt độ, lúc đó có
chúng sinh muốn làm tượng
Phật, sẽ được phước gì?

Phật bảo vua
rằng: Nếu có người tạo hình tượng Phật, phước
đức vô lượng, không
thể tính kể, người thời đều hưởng các món khoái lạc, thân thể thường được
sắc vàng
sáng chói.
Nếu sinh vào loài
người, thường
sinh bậc đế vương, đại thần,
trưởng giả, con nhà hiền
thiện. Nhẫn đến nếu tam đế vương là bậc rất mực tôn quý trong hàng
vua; hoặc làm chuyển Luân
Thánh Vương, làm vua trong tứ thiên hạ.

Bảy báu tự nhiên, đầy đủ cả ngàn con. Cho đến sinh lên trời, làm thiên chủ trong lục dục; như
sinh vào hàng
phạm thiên, làm ma trời
Đại phạm. Sau đó được
sinh vào cõi nước của Phật Di Đà, làm Bồ-tát
lớn, sau
sẽ
thành Phật, vào
đường Niết-bàn. Nếu đời
sau có người, làm
hình tượng Phật, được
phước như vậy. Kinh Hoa Thủ nói: Phật bảo Xá Lợi Phật: Bồ-tát có bốn pháp, bao giờ mới chuyển nơi vô thượng
Bồ-đề. Những gì là bốn.

Nếu thấy pháp miếu hư sụp, phải gia công sữa chữa, hoặc lấy
bùn nhẫn, đến một viên gạch.

Nếu ở ngã tư đường, chỗ nhiều người cùng thấy, xây tháp đắp
tượng vì muốn tạo duyên cho người niệm Phật làm phước lành.

Nếu thấy hai bộ Tỳ-kheo tranh tụng, khuyến cầu phương tiện,
khiến cho họ được hoà hợp.

Nếu thấy Phật pháp
sắp chết khéo đọc tụng thuyết pháp cho dù một bài kệ khiến nó không chiết mất, vì hộ trợ
chánh pháp,
cúng dường,

kính trọng
pháp sư, một lòng hộ pháp, không tiếc thân mạng.

Bồ-tát nếu ai thành tựu được bốn pháp như trên, đời đời
sẽ
làm Chuyển luân Thánh
vương được thân mạnh khoẻ như thân, bỏ tứ thiên
hạ mà xuất gia tu hành, có thể tuỳ ý tu tứ phạm
hạnh, mạng chúng
sinh lên cõi trời, làm
đại phạm vương, nhẫn đến cứu cánh thành vô thượng đạo, thế nên con
Di Hầu tạo tháp đá đễ vui chơi còn được
sinh
thiên, người hái củi
lầm xướng một tiếng Phật vẫn còn được độ, hướng gì
đói thành há không có
phước thù thắng ư ? Hoặc hưng sùng bảo tháp, hoặc
đúc hồng chung, nhẫn đến lớn như ngón tay cái.
Phước sinh lên thiên giới, hoặc tạm gõ một tiếng, đường tối đều ngừng khổ.
Kinh Vô Thượng Y nói:

“Phật bảo A-nan: Như ở trong cung của trời Đế Thích có Đại Phi Các, gọi tên là
Thường Quang Điện, vô
số món báu, mỗi loại đều
có 8 vạn 4 ngàn thứ.
Nếu có thiện nam tin nữ tạo lập điện Thường
Thắng Bảo như vậy, trăm
ngàn câu cho thí và tứ phương chúng tăng. Nếu
lại có người,
sau khi
Như Lai nhập diệt, lấy
Xá Lợi như giới tử đại tạo tháp như amala tử đại cở
sát như châm đại, lộ bàn như cức diệp đại, tạo hình tượng Phật như mạch tử đại, những công đức này hơn công đức đã nói
ở trước, trăm phần
không bằng một, ngàn vain ức phần nhẫn đến
a-tăng- kỳ số phần không
bằng một. Vì cớ sao? Vì Như Lai có vô lượng
công đức vậy.”

Kinh Niết-bàn
nói: “khéo giữ gìn vật của Phật và tăng, lau
quét đất Phật, a tăng, tạo tháp như ngón tay cái, thường
sinh tâm hoan
hỷ, cũng sinh vào cỏi
nước bất động.”
Đây chính là cõi Tịnh Độ
Thường Quang không bị tam tai
làm lay động. Hoặc biên
chép đại tạng, khai mở chân thuyên; hoặc khắc
đá mạ vàng, lột da chích máu, khiến cho người thấy nghe tuỳ hỷ, mười
thứ truyền thông, hệ báo tứ ân, tuân theo lời khuyên của đấng đại từ. Đó
là Phật trí tán thán mà
không kịp, phước báo cõi trời mà không cùng
tận, công bằng với bậc
Thiên Thệ, làm sứ giả của Như Lai.

Kinh Pháp Hoa nói: Nếu người được nghe kinh pháp
Hoa này, hoặc tự viết, hoặc bảo
người viết, công đức có được đem trí tuệ của
Phật tính kể không hết,
không thể cùng tận công đức ấy.

Hoặc hưng sùng Tam bảo. Gió từ quạt khắp, hoặc nơi cửa tường hào, oai lực ngoại hộ, bèn khiến cho chánh pháp trụ lâu ở đời,
Phật đạo mãi
hưng thịnh. Ngoại cảm thì mưa hoà gió thuận, nước nhà an
ninh thái bình; nội báo thì đạo tăng cấu diệt, nhân quả viên mãn. Có thể
tuân theo ân phó chúc,
không mất lời thọ ký quả Bồ-đề.

Hoặc cởi sự
trói buộc, hoặc cho người đi xuất gia; hoặc rộng
độ Tăng ni, nối thạnh dòng Phật mở đường xuất ly, thực hiện moan
tiếp dẫn, so sánh thắng
duyên, khen ngợi các kinh điển.

Kinh xuất gia công đức nói:

Nếu cho người
Nam, Nữ, nô tỳ, nhân dân xuất gia, công đức vô lượng.”

Kinh Bổn Duyên nói: “dù một này một đêm xuất gia, 20
kiếp không đọc ba đường ác.”

Luật Tăng Kỳ nói: Người xuất gia tu phạm hạnh một ngày
một đêm lìa sáu trăm
sáu ngàn sáu mươi kiếp khổ ở tam đồ. Cho dù trong lúc
say cạo tóc, trong lúc vui đùa mà đắp y, trong khoảng thời gian
ti hào đó, sẽ mong có
ngày đặng đạo quả. Nữa là cắt ái từ thân, đầy
đủ chánh duyên, thành
Bồ-tát Tăng, phước đâu có bờ mé. Hoặc vì
pháp quen thân, dứt tuyệt
tà sư, dựng cờ chánh pháp, đoạt lưới ma
chướng. Mặt trời trí
tuệ ngời sáng chiếu soi ngôi nhà vô minh, mây từ che
khắp khu rừng phiền não,
khiến cho người tin tà đạo hướng về cửa tam giải thoát làm cho người tà kiến xé tan lưới bất đảo. Hoặc làm việc lớn khác để trợ
phát Bồ-đề, làm chuyên
tăng thượng, là người bạn
không mời thỉnh.

Kinh Niết-bàn
nói: Kẻ giúp người khác phát tâm Bồ-đề cho
phép phá 5 giới, nên
biết tổn mình lợi người là hạnh của Bồ-tát.

Hoặc thiết trai cúng dường chúng tăng hổ trợ việc tu hành, mở cửa đại thờ, lập hội vô già. Đó là vì giảm một muỗng cơm mà 7 lần
sinh biên trời. Bố thí một nắm gạo mà hiện đời lên ngôi vua. Hoặc xây
dựng phòng kinh thiền
that, hoặc cho hoa quả vườn rừng, cung cấp những đồ cần dùng để giúp cho
đạo nghiệp. Thuở xưa
Chi Biện An Thiền đạo bạn, lấy nhạc trời
tự nhiên, ngày cho tụng kinh sa-di, được tổng trì đệ nhất.

Kinh Đại Báo
Ân nói: “nếu dùng bữa ăn sâu chuổi anh laic
cho nhười, loại bỏ tâm
sân, do nhân duyên này, đạt được hai tướng:

Sắc vàng.

Luôn tươi sáng chói.

Nhẫn đến quét tháp tô trét đất, giúp đở
chúng tăng, khởi tâm
cung kính, tha thiết với
sự nghiệp của mình, phát một chút tâm lành,
thành duyên thanh tịnh vô biên.

Kinh Bồ-tát Bổn Hạnh nói: “Thuở xưa lúc Phật còn ở đời, có vị
La Hán Bà Da Kiệt Lê
quát sát nhân địa của mình đã từng rưới quét
tháp cổ của Phật Định
Quang, chặt phát cỏ cây. Làm cho sạch sẽ rồi hết
sức
vui mừng, nhiễu tháp 8 vòng, làm lễ rồi ra về.
Sau khi
mạng chung,
sinh vào cõi trời
Quang âm, trọn tuổi thọ ở trời, nhẫn đến trăm lần, trở
lại làm chuyển luân
Thánh Vương. Tướng mạ trang nghiêm, ai thấy cũng thích, lúc muốn đi thì đường xá tự
sạch sẽ, trãi 90 kiếp dù
sinh thiên
hay sống trong nhân gian đều
giàu sang, vinh hiển, vô cùng khoái lạc.
Nay thân cuối cùng được
gặp Phật Thích Ca, bỏ sự giàu sang mà xuất gia, đắc quả
La Hán. Nếu người nào đối với Tam bảo làm một chút
thiện bằng mảy lông cọng
tóc, khi sinh ra ở đâu cũng lãnh thọ quả báo
rộng lớn, không có ngằm mé.”

Kinh Chánh Pháp Niệm nói: Nếu có chúng
sinh cúng dường
chúng tăng bằng tâm thanh
tịnh, quét tháp Phật, khi mạng chúng sinh vào
cỏi trời ý lạc thân
không phải bằng máu thịt cũng không dơ uế. Mùi
thơm lan khắp 100 tuần,
thân ngài sạch sẽ, giống như gương sáng.

Phó Pháp Huyện nói:” Có vị Tỳ-kheo hiệu là Cầu Đa, quán thấy không có phước, không thể đắc đạo, dạy bảo họ cúng tăng bèn được chứng
La Hán quả. Lại có vị
La Hán hiệu là
Kỳ Dạ Đa, đủ tam
minh lục thông, quán thấy đời trước mình đã từng làm thân chó, chưa từng có được bữa ăn no, luôn bị đói khát, mà luôn đích thân tự gắp thức ăn
chín cung cấp cho chúng tăng.”

Kinh Đại Báo
Ân nói: “Quán sát nghóa thậm thâm của các pháp ưa tu pháp lành, phụng dường cha mẹ, những người có đức như thầy
Tổ Hoà Thượng. Nếu đi
trên đường tháp Phật, phòng tăng chọn bỏ
những ngòi đá, gai góc và đồ dơ dáy. Do nhân duyên này, trong 32 tướng
được tướng mỗi mỗi
sợi lông xoay về hướng phải. Nhẫn đến nuôi bệnh, tắm rửa cho chúng tăng bị bệnh,
hoặc đào giếng xây hầm cầu, trợ giúp những khi hiểm nạn nguy cấp, lúc cứu giúp được đầy đủ cũng là tâm của
Đại Bồ-tát, thành hạnh bất khả tư nghì. Lợi tha đã xong, đắc quả
lại sâu xa, hoặc luôn thọ thân biến cố bất hoại, hoặc được tướng
hảo thanh tịnh, hoặc vãng
sinh về cõi cam bồ
Phật quốc, hoặc chóng được
thân nhẹ nhàng, tự tại,
đều là nhân thù thắng của 32 tướng, quả vô diệu của 80 món đẹp.
Kinh Đại Phương Tiện Phật Bát Ân nói: “Ba nghiệp
thanh tịnh, xem bệnh cho
thuốc, phá trừ ngã mạn, ăn uống biết đủ nhờ
nhân duyên này mà trong
32 tướng được tướng đều đặn.

Kinh Phước Điền nói: “Phật Bảo Thiên Đế, thuở xưa ở nước
Ba La Nại xây dựng nhà xí, do công đức này đời đời
thanh tịnh, nhiều
kiếp hành đạo, dơ dáy
không dính vào, sắc vàng sáng chói, trần cấu
không dính, thức ăn tự
tiêu hoá không có các bệnh tự tiện lợi”

Kinh Bách Duyên nói: “Tỳ-kheo Tôn Đà Lợi vào thời quá khứ
làm một vị
trưởng giả, vì đem đủ các thứ nước thơm cho các chúng
tăng tắm rửa, lại lấy
những đồ trân quý bỏ vào nước, nay khi được
sinh ra, trong nhà tự nhiên có một
dòng suối, nước thơm mát lạnh, đầy đủ
đồ quý báu hiện trong
đó, thân tướng khôi ngô, sau đó xuất gia đắc đạo.”

Kinh Hiền Ngu
nói: “Thuở xưa có 500 khách buôn vào biển tìm châu, thỉnh một vị ưu bà tắc ngũ giới, để làm người dẫn đường,
Thần biển vốc nước mà
hỏi rằng: Nước trong vốc tay này nhiều? Hay
nước trong biển nhiều?
Hiền Giả đáp: Nước trong vốc tay nhiều. Nước
trong biển tuy nhiều, nhưng
khi kiếp sắp tận ắt sẽ khô cạn. Nếu lại có
người có thể lấy một
vóc nước cúng dường Tam bảo, hoặc phụng dưởng cha mẹ, hoặc giúp đỡ người nghèo khó, hoặc cho chim muôn uống,
công đức này, muôn kiếp không hết. Từ câu nói này biết được nước
trong biển ít hơn nước
trong vóc tay.”

Thần biển hoan hỷ bèn đem châu báu tặng cho Hiền Giả. Vì biết tất cả vạn vật đủ ứng thời mà cứu giúp cho họ được lợi ích, nếu
họ không cần mà tuy
nhiều nhưng chẳng lợi ích gì.

Kinh nói: “Nếu trồng
cây trong vườn, xây giống nhà xí, cầu
đồ, phước mà người
này đã làm, đêm ngày luôn tăng thưởng.”

Cao Tăng nói: Đạo
An Pháp Sư cảm được lời của
Thánh Tăng bảo rằng: Hạnh giải của
ông hơn người, chỉ vì phước ít, hay tắm cho
chúng tăng thì sẽ nguyện
ắt đủ.” Hoặc san bằng gò hầm, mở mang đường xá, hoặc đóng tàu bè, lắp ráp cầu đò, hoặc ở nơi đường quan trong xây
dựng đình đài, hoặc
bến đường trồng cây ăn quả, giúp sự lỡ đường cho
người qua lại, chuẩn bị
cho bước đường của người và vật.
Trong lục độ môn, chỉ phát khởi
sau rộng, trong 8
phước điền, tâm thương xót cứu giúp cùng khắp. Nhân của một niệm lành có
thể cảm hai thứ báo:

Hoa báo, lãnh thọ sự thoái lạc của trời người.

Quả báo, chứng nguồn chân của Phật tổ.

Hoặc cho ăn cho uống, bệnh thời cho thuốc men, chỗ ở, quần áo, tất cả vật cần dùng làm an lạc loài hữu tình, là gia nghiệp của chủ
Phật, vỗ về, an ủi những
kẻ yếu đuối, là lệ thường của bật đại só, giả
sử cho một trái thọ phước lạc trong 90 kiếp, chia một phần ăn được tài
sản gấp ngàn lần.

Kinh nói: Cho
thức ăn được 5 thứ lợi ích:

Thí mạng.

Thí sắc.

Thí lực.
Thí an. Thí.

Trí Độ
Luận nói: “Quỹ thần được người cho một bữa ăn, thì
nó hoá ra gấp ngàn vạn lần.”

Kinh Hoa Nghiêm
nói: “Phóng ánh sáng gọi là an ổn, ánh
sáng này chiếu soi đến
người bệnh tật, thì khiến cho họ diệt trừ mọi
thứ khổ đau, thảy được niềm vui của
thiền định. Cho một thang thuốc hay
để chữa bệnh nan y, được
báu trang nghiêm thân thể, tô, dầu sữa mật
ăn, uống no nê, nhờ vậy
mà được ánh sáng này.

Hoặc ban cho
sự không sợ hãi, khéo dàn xếp sự tranh cãi,
thương sót người coi cút, cứu giúp kẻ hoạn nạn, phước thọ bằng phạm
thiên, hạnh ngang bằng bậc Đại Giác, nhân to thời quả lớn, đức
sâu
thì quả dày.

Kinh Hoa Nghiêm nói: “Ánh sáng gọi là vô úy, ánh
sáng này
chiếu đến người sợ
hãi, phi nhân ôm giữ các thứ độc hại, tất cả đều khiến
họ diệt trừ. Có thể ban
sự bình yean cho
chúng sinh, gặp người não hại
cũng khuyên họ dừng, cứu giúp kẻ hiểm nạn cô đơn
nghèo cùng, nhờ vậy
mà được ánh sáng này.”

Lại nữa, từ bi hỷ xã các món lợi ích, cứu nghèo giúp khổ,
rũ lòng thương nhớ và cho
súc
sinh ăn một nắm, đều là
Phật nghiệp, nhân
từ vô duyên.

Kinh Pháp cú nói:

Thực hành từ bi có 11 thứ lợi ích. Phật nói rằng:

Thực hành nhân từ Từ bi cứu giúp

Có mười một thứ vinh dự Phước luôn theo thân Thức ngủ an ổn

Trời hộ người thương Không độc không bệnh Không chết
vì nước lửa Sống được lợi ích

Chết sinh trời phạm thiên Đó là mười một.

Cho nên Kinh nói: Tất cả những căn lành có sẳn có của chư
Phật, Bồ-tát, Duyên
Giác, Thanh Văn, từ bi là căn bản.

Tỳ Sa Luận
nói: Nếu người tu hạnh từ, lửa không đốt được,
dao
không chém được, nước không cuốn được, người không giết được.
Người sở dó được như
vậy bởi tâm từ nhất định là pháp bất hại. Có oai lực
lớn, chư thiên ủng hộ,
người muốn hại cũng không hại được.””

Kinh Thượng Pháp Quyết Nghi nói: Phật bảo: nếu người ở
trong a-tăng-kỳ kiếp đem
thân cúng dường mười phương chư Phật cùng
chư Bồ-tát và chúng
Thánh Văn, không bằng người bố thí cho chúng
sinh một bữa ăn, phước
ấy hơn phước của người kia gấp trăm ngàn vạn
vô lượng vô biên lần.

Trương Phu Luận nói: “Thương sót giúp một người, công đức
như đại địa, vì mình thí tất cả, được quả như hạt cải, cứu một người
hiểm nạn, hơn người thí
tất cả, các ngôi sao tuy sáng nhưng không bằng
mặt trăng.”

Kinh Hoa Nghiêm
nói: Bồ-tát cho dù thí cho chúng sinh một bữa ăn một năm, một hạt, đều nguyện như vầy: đời
sau khiến cho những loài này bỏ đường
súc sinh. Lợi ích an lạc, cuối cùng giải thoát
qua hẳn biển khổ, diệt
hẳn khổ thọ, dứt hẳn ấm khổ, đoạn hẳn giác khổ,
tụ khổ, và các xứ
khổ, nguyện cho chúng sinh kia, đều được xả lî.
Bồ-tát chuyên tâm buộc
ý nơi tất cả chúng sinh như vậy, lấy căn lành ấy
làm trên hết, vì họ hồi
hướng về nhứt thiết chủng trí.

Kinh Đại Niết-bàn nói: “Thời quá khứ Phật chỉ tu một hạnh từ, trải qua các kiếp
số bảy lần
thành hoạn, không
sinh lại cõi này.
Khi thế giới hoại sinh
vào cõi trời Quan Âm; khi thế giới thành lên vào
trời phạm thiên cõi
trời Đại Phạm. 36 lần làm trời Đế Thích, vô lượng
trăm ngàn đời chuyển
luân Thánh Vương, cho đến lúc thành Phật.”

Lại nữa, sư tử hiện ra ngón tay.
Voi say lể dưới chân, như mẹ
hiền gặp con, kẻ mù được
sáng mắt, thành biến thành lưu ly, đá tung lên
hư không. Thích nữ bị ung
nhọt, Điều Đạt bệnh bout đều là nhờ đức
Bổn Sư nhiều kiếp huân
tu căn lành có thể khiến cho người khổ thấy
được việc như vậy. Nay
đã kể thừa, vâng theo dấu xưa, cho đến phóng
sinh cứu mạng, khởi lòng
thương sót và dứt hết sự sát hại. Bỏ hết tai
vạ của việc vướng, mở hết lồng, mõm, nói tiếp
thọ mạng của biển, thực
hành nhân của mạng. Bèn
được trọn hình nơi sông nước, ngừng các thứ
khổ bị rơi vào lưới
mắt câu, bay, lượn tuỳ ý, thoát khỏi nỗi lo của nạn
cháy rừng, cạn nước,
thoát hầm sai sử, tránh bào thai mới, tổ không có
trứng củ, mỡ tan trong chảo vạc, thịt nhừ trong dao thớt.

Kinh Phạm Võng
nói: “Nếu Phật tử vì lòng thương sót, làm
việc phóng sinh, vì tất
cả người nam là cha ta, tất cả người nữ là mẹ ta, đời đời ta đều
sinh ra từ nơi ấy, cho nên chúng
sinh trong lục đạo đều là
cha mẹ của ta, mà người giết nó để ăn là người giết cha mẹ mình,
cũng là giết thân củ
của mình.” Cho nên biết loài hữu tình hay vô tình
đều không được giết hại.

Kinh Hoa Nghiêm
nói: “Này Phật Tử! Bồ-tát ma ha tát làm
đại quốc vương ở trong
pháp tự tại, ban hành khắp viêc giữ gìn thân
mạng, khiến họ trừ sát nghiệp. Thành ấp tụ lạc
trong Diêm-phù Đề, tất cả đồ tể đều ra lệnh cấm đoán, tất cả những
sinh vật
không chân, hai
chân nhiều chân, đều ban cho
sự không
sợ hãi, không có tâm dối
lừa cướp đoạt, Tu khắp tất cả các hạnh, thương
sót đến muôn vật, không
làm tổn não, phát tâm quý báu, làm an ổn
chúng sinh. Ở chỗ chủ Phật, đặt niềm vui
thật sâu, thường tự an trụ trong 3 môn hình giới, cũng khiến
cho chúng sinh được an
trụ như vậy. Bồ-tát lớn dạy cho chúng sinh trụ
vào 5 giới, đoạn hẳn
nghiệp sát đem thiện căn này hồi hướng rằng, nguyện cho tất cả chúng
sinh phát tâm Bồ-đề, đầy đủ trí tuệ, giữ gìn chắc
mạng sống, không có cùng
tận. Nhẫn đến thấy chúng sinh, tâm ôm lòng
tàn nhẫn, làm tổn hại
người vật, của cãi, khiến họ bị thiếu thốn chịu
hkác thứ khổ sở, thấy
việc ấy rời khỏi lòng thong sót mà cứu giúp họ.
Khiến cho tất cả nhân
dân trong cõi Diêm-phù này được bỏ nghiệp này.”

Kinh Niết-bàn nói: “Ai ai cũng mến tiếc thân mạng, loài nào
cũng sợ dao gậy, suy bụng
mình để làm thí dụ, chớ giết chớ bảo giết.”

Xưa có vị thiền tăng Đặn Ân Phong, lúc chưa xuất gia từng bắn một con khỉ, rơi xuống đất và chết.
Trong khoảnh khắc mẹ con
khỉ, cũng rơi xuống đất
và chết. Nhân việc đó mà mổ bụng nó ra, thấy
ruột gan của nó đứt
từng đoạn, ông liền bỏ nghề săn bắn, nhân việc này
mà xuất gia. Vì thế nên
biết thân người thể thứ, thọ quả báo có nhiều
thứ sai khác, lưới ái
căn tình, đều giống nhau không khác. Cho nên như
hổ lạc rừng, phải rơi vào bụng lừa, giết chim để làm kinh động cầm
thú, bèn ném thân vào
trong án trắc. Đến như ông Dương nuôi chim nhưng đâu có ý mong được vòng ngọc.
Họ khổng thả rùa vốn không có tình nơi ngọc ấn. Mạng đã không có lớn nhỏ thì tôi đâu có cách hiền ngu.
Ba nghiệp tạo tác phải hết
sức cẩn thận, lỡ làm
tổn thương, lở giết chết
còn phải trả báo vô
tình, cố tạo cố tác thì đâu tránh khỏi lưới nghiệp?
Hoặc thọ giới một ngày,
hoặc thọ bát quan trai, hoặc không ăn mặn hoặc dứt hẳn thứ cay nồng, khôn gặp cõi tam tai, có thể vượt lên khỏi
cõi lục dục. Đã làm chuyên
sống lâu, lại chưa nhóm hạt giống đại từ.
Kinh nói: Thuở xưa có Ca La
Việt thiết lập đàn tràng lớn thỉnh Phật và tăng, lúc ấy có một người bán rượu, ở trọ tại nhà người chủ.
Rộng khuyên
ông nghe kinh trì trai. Đến
tối mới trở về người vợ hỏi ông: “Tôi từ
sáng tới
giờ không ăn, đợi ông tới giờ.” Rồi phá trai giới của chồng, phước trì trai có phân nữa còn
sinh lên cõi trời, bảy đời ở tại cõi trần lúc nào thức ăn đồ mặc cũng đầy đủ. Trì trai một ngày được long trong
sáu mươi
vạn tuổi tự nhiên. Lại
có 5 phước: một là ít bệnh, hai là thân tâm an ổn,
ba là ít dâm dục, bốn
là ít ngủ nghỉ, năm là sau khi mạng chung thần
thức sinh lên cõi trời,
thường biết túc mạng.

Hoặc ôm lòng
hổ thẹn, thường sinh tâm vui mừng, biết tỏ lòng
tri ân, hằng khởi ý đáp đền.

Kinh Tạp A
Hàm nói: “Bấy giờ,
Thế Tôn bảo
các Tỳ-kheo:
Có hai tịnh pháp có thể ủng hộ thế gian. Những gì là hai. Đó là tàm quý
giả sử người thế gian không có hai tịnh pháp này, người đời cũng không biết mình có mối quan hệ giữa cha mẹ.
Anh em, chị em, vợ con, tôn thân,
sư trưởng, cao thấp, điên
đảo hổn loạn, như cõi súc sinh.

Liền nói Kệ rằng: Thế gian nếu không có hai loại tàm quý
vượt trái đạo thanh
tịnh, hưởng sinh lão bệnh tử.
Thế gian nếu thành tựu hai loại pháp tàm quý thì thêm lớn
đạo thanh tịnh, đóng chặt cửa
sinh tử.
Hoặc chuộc tội thay hình phạt, liều mình cứu người, hoặc cởi mở lao ngục, ân xá hình phạt, hoặc chiều
theo ý khách, kêu gọi
bãi bỏ thuế dân, hoặc ngừng đặt quan phòng, bỏ
các thuế buôn, hoặc cứu giúp người
bệnh nghèo, an ủi kẻ không nương
tựa. Thường đề tâm thương yêu tha thứ thường đem lòng quan
tâm chăm sóc. Khi tỉnh cũng như lúc mê không bao giờ quên lòng
thương xót,
cho đến loài bò, bay máy
cựa cũng cho chở khắp cả.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Này Phật Tử: Bồ-tát lớn thấy ngục tù, năm cõi bị trói buộc, chịu các khổ độc, bao vây bức bách, đem vào cõi
tử, muốn đoạt mạng
mình, nhẫn đến tự bỏ thân mạng, chịu các khổ
nhọc. Bồ-tát bấy giờ
nói với chủ ngục rằng: Tôi nguyện xả thân để thế mạng cho người ấy, những tội như vậy để tôi thế cho. Nếu người kia tuỳ
ý làm theo, giả
sử tội kia dù trãi qua bao nhiêu a tăng kỳ tôi cũng chịu
hết, để cho kẻ đó được
thoát nạn. Nếu ta thấy người sắp bị giết hại,
không bỏ thân mạng cứu
chuộc khổ kia, thì không gọi là trụ tâm Bồ-tát. Vì
cớ sao? Tôi vì cứu hộ
tất cả các chúng sinh mà phát tâm Bồ-đề nhất thiết trí.

Chánh Pháp Niệm nói: Xây một ngôi chùa không bằng cứu
một mạng người, đinh chính một bản linh
so
sánh các phước đức không bằng tâm từ thương xót tất cả loài côn trùng, có tình thức, phước
này thù thắng hơn.

Hoặc tận trung báo hiếu, giúp nước hộ nhà, thực hành gió khiêm
cung
nhường nhịn, thực hiện đạo ôn hoà cung kính, kính dưỡng cha
mẹ, được phước điền
đệ nhất, thừa sự tôn hiền, mở tịnh lộ để sinh thiên.

Kinh Hiền Ngu
nói: Phật bảo A-nan: “Người xuất gia tại gia, tâm từ hiếu phụng dưỡng cha mẹ, tính kể công đức ấy, thù thắng khó lường. Tại vì
sao? Ta nhớ lại thời quá khứ, từ tâm hiếu thuận phụng dưỡng
cha mẹ, nhẫn đến sóc
thịt cứu nguy cho cha mẹ trong lúc hiểm nguy.
Nhờ công đức ấy, trên là vua trời, dưới làm
Thánh vương, nhẫn đến
làm Phật, bậc tôn kính
của 3 cõi, đều do phước này.”

Hoặc xưng dương công đức ấy, mở cửa toàn thiện, hoặc tán thán danh tiếng của nó,
phát khỏi con đường toàn hiền,
thành cái đẹp của con người trợ giúp tâm dũng mãnh,
vui theo dự vẽ vang của người cùng khởi làm việc tốt, gọt
sạch hết gai nhọn tật đố, dập tắt ngọn gió
độc phẫn hận, khởi tâm
tứ vô lượng, nhiếp vật cùng về với mình, thực
hành hạnh an lạc để lợi ích hữu tình.

Vì thế chủ Bồ-tát đều muốn trở lại biển khổ sóng dữ, làm những việc không lợi ích, hao tốn
công sức, chỉ nuôi lớn
mầm nghiệp, truy
xét lại lỗi xưa, chóng
tu Phật đạo, mặc giáp tinh tấn, phát tâm kim cương, làm hết mọi
điều thiện, rộng khởi việc lợi, vào
Tam-muội thế gian, hiện thần thông công xảo, hoà quang đồng trần hạnh
sấu dụng kín, dập
lửa vô mình, bẻ cờ kiêu mạn, chiều chuộng cơ ngơi, vui hoà để chị bảo, ái
ngữ nhiếp thọ, đoái
nhìn bằng ánh mắt từ khai tỏ sự tối tăm, an ủi kẻ lo
sợ, giương ánh mặt trời
để soi thế gian, đốt ngọn đuốt để phá tan bóng
tối, đặt ra từng lớp
cửa ngục, rót dầu vào nhà lửa hực cháy, nguyện đã
cầu xong, như hạt châu như
ý, nhổ gốc rễ của bệnh tật, còn cho thuốc thiện kiến, làm khô nước ái dục mà thành biển từ bi, làm nát lịm khổ
luân mà thành trí luân.
Biến bờ nghèo khó thành bến phước đức, chuyển
cõi sinh tử thành đạo
Bồ-đề. Trong pháp của chư Phật, không gì mà không
làm, trong cõi chúng sinh không gì mà không giúp, như
sự chở che của đất, như
sự nâng đở của cầu, như
sự lội kéo của gió, như
sự thấm
nhuần của nước, như sự
nóng ấm của lửa, như sự sản sinh của mùa xuân,
như sự dung nạp của hư
không, như sự che mát của mây trời, bèn khiến
cho người nghe tên thoát
được khổ, dẫm lên bóng mà an lạc, xúc chạm
hào quang, mà thân dơ
được sạch sẽ, nhớ nghó đến thì tâm vượn được điều phục, đều là chỗ nhỏ nhiệm đến chỗ tỏ rõ, chưá dần thiện cảm, hạnh mãn công niên, thành tựu
đại sư.
Cớ sao lại phá con đường thiện
nghiệp, mở cửa ác thú,
thành tựu việc ma, đoạn giết giống Phật?






<卷>QUYỂN HẠ</卷>

Luận về nhứt vạn đốn viên, ba đức thảy đồng đủ, chưa có một pháp nào vượt khỏi nguồn tâm, nếu tu vạn hạnh cũng từ chân pháp giới mà thành tựu. Hoặc đối trị tập khí mà dùng tri kiến
Phật để đoạn,
thành quả mình đã làm
ấy không thành, đâu ngại chiệu hạnh đoạn mà
không đoạn, há ngại với
với viên tu ư? Cảnh hết sức trái ngược còn làm chỗ dựa để phát khởi tri thức, đức tốt, thiện đẹp, đâu phải con đường
tiến vào đạo ư? Hỏi:
Sao không tỏ ngay bờ chính, vì bổn lập thì
đạo sinh.
Nếu thực rộng hạnh môn, sợ
rằng sinh ra sự ngăn trệ.
Đáp: Lý là
gốc của đạo, hạnh là dấu vết của đạo. Nhân gốc thấy dấu không có gốc thì dấu vết đâu tìm được. Nhờ dấu vết mà rõ
được gốc, không có
dấu vết, gốc đâu có đứng riêng được. Cho nên nói
bổn tích tuy khác nhưng
trọn không nghó bàn vậy. Thế nên biết rằng trước hết làm rõ tông chỉ của mình, rồi mới tiến bước trên đường đạo.
Nếu cứ đuổi theo ngọn quả là có
sự
chướng ngại.
Kinh nói: Chẳng phải không
tỏ được chân như mà
có thể thành được hạnh ấy, giống như những
chuyện huyền ảo, dường
như có mà không thật.” Vả lại, người mà căn cơ
viên mãn thọ lãnh một
cách nhanh chóng, thì dù cho chiếu che cũng
không ngại, ngay nơi giá
mà chiếu, cho nên cả hai đều trái chính là hai hạnh, ngay nơi chiếu mà giá nên vừa 2 hạnh mà chính là cả hai trừ bỏ,
không hoại bổn mà luôn
luôn là mạc, vạn hạnh rõ ràng, không hoại mạc
mà luôn là bổn, nhứt tâm thường tịch.

Hỏi: Kinh Pháp
Cú nói: “Nếu có thể để tâm không khởi, tinh tấn không có ngằn mé.” Vì cớ
sao lập
sự khởi tâm để trái với đạo vô tác ư?

Đáp: ngay nơi
tâm mà vô tâm, sự không ngại lý, làm mà không làm, tánh không
ngại duyên. Cho nên
Huyền Thủ Quốc Sư nói: “Duyên khởi thể tịch, khởi mà cứ
không khởi, đạt thể tuỳ duyên, không khởi
mà hằng khởi.”

Kinh Đại Tập
nói: “Phật bảo: Tinh Tấn có 2 loại:

Mới phát tinh tấn.

Trọn thành tinh tấn.

Bồ-tát bắt đầu từ phát tinh tấn để tu tất cả pháp lành, đem
trọn thành tinh tấn, để
phân biệt tất cả pháp, không được tự tánh.”

Kinh Kim Quang
Minh nói: tuy được quả Phật, song không
ngừng tinh tấn, cho nên ở trong chúng còn đem thân lễ xác thịt huống chi những bậc thấp còn lại, đứng thẳng chắp tay mà được ư? Cho nên
trong 18 pháp bất cọng tinh tấn không giảm.
Đại
Luân nói: “Bồ-tát biết tất cả tinh tấn đều là hư vọng, mà
luôn thành tựu không
thối lui, đó gọi là chân thật tinh tấn.”

Hỏi: Tất cả pháp không thật đều tôn sùng vô tướng, cớ sao
trình bày các món thiện,
khởi tâm hữu tướng?

Đáp: Vì các
pháp rốt cuộc là không có thật, nên có vạn thiện
để thực hành. Nếu các pháp có tánh nhất định thì tất cả các
pháp không lập.

Cho nên Kinh Bát-nhã nói: “Nếu các pháp thật có thời không
có đạo có quả.”

Kinh Pháp Cú nói: “Bồ-tát ở trong rốt ráo không, hiển nhiên kiến
lập.”

Kinh Kim Cang
Tam-muội nói: “Nếu nói pháp có một, tướng này
như mao luân, như ánh nước mê mờ điên đảo, vì nó là các thứ hư vọng.” Nếu thấy nơi
pháp không, pháp này đồng hư không, điên đảo như kẻ
mù không thấy, nói pháp
như lông rùa”

Lại nữa, Kinh nói: “Thà huỷ báng như núi tu di, chứ đừng
chê không như hạt cải.”

Luận nói: trong các pháp
thật tướng, quyết định tướng không thể được, cho nên gọi vô
sở đắc, chẳng phải không có phước đức trí
tuệ thêm lớn thiện căn.

Lại nói: “Người tà kiến phá các kiến cho không, người quán
không biết các chân
không, không phá không hoại.

Thí như người
điền xá, không bao giờ biết muối, thấy người
giàu sang, lấy muối nêm
vào các loại rau thịt mà ăn, Ông hỏi: “Cớ sao
làm như vậy?.” Người
kia đáp: “Muối này có thể tạo cho các món ăn ngon thêm”
Người này liền nghó: “Muối này có thể khiến các món
ăn ngon thêm, chắc hẳn vị nó rất nhiều.” Bèn múc đồng thìa muối bỏ vào
miệng ăn, chất mặn làm
hư miệng, rồi hỏi lại rằng “Tại sao ông nói muối có

thể làm cho
thức ăn thêm ngon?.”

Người kia đáp: “Ông ngu ơi! Điều này phải biết so đo một chút,
cho thêm vào khiến cho món ăn ngon chứ tôi có nói ăn toàn là muối đâu.”
Người vô trí nghe không giải thoát môn, không thực hành
các công đức, chỉ muốn
đắc không, đây là tà kiến, đoạn các căn lành.

Đại Sư Tuệ
Viễn ở Lô Sơn giải thích Kinh Niết-bàn có đoạn
hỏi: “Nếu không được
gì, tại sao phải làm thiện.” Phật đáp: Biết các chúng sinh, hiện có
Phật Tánh, ắt có nhân quả như đứa trẻ
trong thai, nhất
định sinh ra không bao lâu,
đương nhiên phải tu thiện.

Lại hỏi: Tôi
nay, không biết chỗ thú nhập, làm sao làm thiện?
Phật bảo: có Như Lai tạng, có thể hướng vào, phải tu các nghiệp lành.

Hoằng Minh Tập nói: Hoặc có người chấp chặc nơi không rời,

sinh ra đoạn kiến, nói ra miệng dường như giống mà thực hành ở
nơi tâm thì khác. Chánh
Pháp lấy không để trừ lòng tham ái của mình.
Bậc Đại Só thể hội pháp không mà tăng tưởng công đức, kẻ tiểu nhân
nói không mà thục lui
đối với điều thiện. Bởi vì phản dụng chánh ngôn
để sinh ra tà chấp. Không
quán không để trừ mối tuệ luî, chỉ chấp không mà phế bỏ
điều thiện. Lại nữa các pháp thiện ác đồng với
không vô tướng, mà thiện, pháp là trợ đạo, ác pháp
sinh ra
chướng ngại.
Nên biết tánh Phật của vạn
pháp đồng với nhất như vậy, trong pháp ngàn duyên nó không có
sự ngăn ngại nên có không có muốn thứ
sai khác.
Cho nên Kinh nói: Tin sâu nhân
quả, không huỷ bán đại thừa, nhân quả ba đời, Phật không dối gạt.
Khuyên răng
mười phương, nghe ắt
không nghi,
mà cho rằng, thiện ác
đều không, không tổn ích ư?

Hễ pháp nhân
sáng tỏ, thì không pháp nào không rõ ràng:
tướng lưỡi rộng dài
thì không pháp nào không thật. Nó đã chia ra thành có thì một mãy là muôn ngàn, nó đồng với không thì vạn điều cũng là một. Ngăn
sự nãy
sinh ra đoạn thường thì trừ luôn hai bệnh không có.
Chẳng phải thành ắt
không lành, thuận với đạo rốt cuộc là điềm lành, đừng
bảo không tin, vì rõ ràng
như ban ngày. Cho nên trung luận nói: “Chu
Phật nói pháp là không có vì để trừ bệnh chấp có, nếu lại chấp không là
chỗ chư Phật không hoá
độ. Kinh Kim Can Tam-muội nói: “nếu lìa không mà
chấp có, phá có mà thủ không, đây là cái không
giả tạo, chứ chẳng phải là chân không.” Nay tuy lìa có mà không giử không, như thế
thì được các pháp chân
không. Cho nên “Triệu Luận” nói: nếu lấy có
làm có, thì lấy không
làm không, có đã không có thì không cũng như vậy.”
Không giữ không để quán các pháp thì có thể gọi là thấy thật tánh của pháp vậy. Đâu được lấy không hại có, lấy có hại không, trái
với nguồn của một vị
Thánh cấu của nhị kiến. Đây đều là y nơi, lời nói mà đánh mất nghóa, bỏ rơi trí mà lưu giử tình. Tuy nói là phá chấp có,
chưa đạt nguồn có, gọi
chấp không chứ chẳng cùng tột ý không. Nay biện
sơ về điều này, để
triệt tiêu tà tuệ.

Hễ nói có là có của không có, không là không của không
không, chẳng đoạn không.
Nếu quyết định là có, chẳng phải là huyễn có, mà không
sinh khởi trở ngại. Nếu rỗng tuếch mà đồng với hư không, thì không có
chiệu dụng. Cho nên theo duyên mà có, là không của vô
tánh. Không của vô tánh,
không mà không ngại có. Có là do duyên, có mà không
ngại không. Có nhờ không lập, thành do trí thì vạn pháp
cuồn cuộn, không từ có
mà sinh, khởi điệu tuệ mà nhất chân rồng lặng.
Đâu giống với chấp chỉ
không mà sinh đoạn kiến, thì biển phước tiêu
sạch, nương vào thật có mà khởi tâm hằng hữu thì núi ngã mạn cao chất
ngất. Vì thế Phật nói
không thật, vì không vô minh mà thành phước
nghiệp, phá biến kế mà
liễu viên thành. Người ngu nói không liền sinh ra
cái hiểu sai lầm, mà huỷ
bán ý Phật, tăng thêm cái thấy, không mà
duyệt nhân thiện. Lại đoạn
duyệt không, thì không thiện không ác, không nhân không quả. Đệ nhất nghóa không thì có nghiệp có báo,
không thấy người làm. Hỏi:
Sao không thâm nhập
vô sinh, tự nhiên hợp đạo, nhiều
lỗi hữu vi đâu ích gì
cho sơ tâm? Đáp: Nhân nơi thế từ mà vào chân từ, từ
sinh nhẫn mà
có pháp nhẫn. Học thì chia ra
trước sau, vị đâu có lẫn lộn.
Lại nữa, sinh tức là
vô sinh, đâu vượt khỏi
cảnh giới của tánh không? Không làm tức làm
đâu thoát khỏi nguồn
thật tướng. Chỉ thủ xã tình vong, tức chân tục lý kiến. Cho nên
Kinh nói: “Bồ-tát không diệt
sạch hữu vi, không ở trong vô
vi.” Ngài Tăng Triệu
nói: “Hữu vi tuy giả, nhưng bỏ nó thì việc lớn
không thành, vô vi tuy
thật nhưng trụ vào đó thì tuệ tâm không sáng.”

Kinh Hoa Nghiêm nói: Hiểu rõ thân
Như Lai chẳng như hư
không, vì vô lượng diệu
pháp, và tất cả công đức đã được viên mãn.

Kinh Đại Tập
nói: “Xã bỏ đại bi mà quán chúng sinh, đấy là
ma nghiệp, chán bỏ công
đức hữu vi đấy là ma nghiệp.”

Hỏi: Tánh đức vô lậu vốn tự đầy đủ, đâu nhờ sự tu bên ngoài
mà khuyết giảm thiện bên trong?

Đáp: có sẳn
hai đức tu tánh, hai duyên trong ngoài, như tánh
đức vốn đủ, như trong cây có lửa, không thành
sự dụng, phải nhờ tu đức nếu
gặp nhân
duyên mới có thể hiển hiện. Đó là nhờ tu mà hiển tánh,
nhờ tánh mà tu được,
nếu bản chất là vô tánh thì tu cũng không thành.
Tu, tánh không hai, hoà hợp mới đủ.
Lại nữa, trong các bổn giác,
thường huân
Thánh chủng, ngoài nương
thiện duyên, giúp mở tri giác.
Có trong mà thiếu ngoài, thì
Bồ-đề không tròn.

Kinh Hoa Nghiêm
nói: Vì pháp như vậy, có sẳn nhân bên trong, vì
thần lực của Phật, có sự gia hộ của duyên bên
ngoài. Do đó, nếu
tu vạn thiện, thì thuận
pháp tánh, để gọt sạch dơ bẩn, tánh đức mới
khởi. Phàm phu tuy đủ, do
tạo ác mà trái với tánh, nên bổn tánh không
hiển lộ, không thành diệu dụng.

Hỏi: Vong duyên đốn nhập, giác điển có lời văn, sao nay cho
là trái, làm đuổi theo
pháp nhân duyên? Đáp: Một môn đốn giáo cũng là do bậc thượng căn lãnh thọ,
vong duyên thì ý tịnh, quả
là như thật tu hành. Nay nó bao hàm hết, vì
người chấp pháp mà sinh
biên kiến, một sự, không rõ viên tông, chỉ chia
chẻ vọng tình, đâu trừ giáo đạo? Chỉ cần thấy một pháp của Phật, tự có
ngũ đẳng dạy người:

Tiểu thừa nhân, thấy thân Phật tức là thân
sinh ra từ cha mẹ,
tâm là từ bên ngoài đến, có tướng hảo rỏ
ràng, sự huên tập ý thức, có
điều phân biệt, không biết nghóa duy thức, cho nên
thấy từ bên ngoài đến.

Đại
Thừa sơ giáo thấy Phật chỉ là hiện hoá, chẳng có tướng hảo, nhưng kỳ thật thể không chẳng có gì, cho nên nói nếu người dùng 32
tướng thấy Như Lai, chuyển luân Thánh Vương tức là Như Lai.

Đại
thừa chung giáo, thấy tướng hảo sáng ngời, của Phật mỗi
mỗi tướng đồng với chân tánh, thân tức phi
thân, lý sự không ngại.

Đốn
giáo, thấy Phật không có sự khác nhau giữa đầu đuôi, thì đâu có
sự
sai biệt giữa hiện ứng, cũng không có tướng hảo để lập. Vì tất
cả phân biệt chẳng phải là chân lý, lìa chân
niệm này gọi là thấy Phật.

Nhứt thừa viên giáo, thấy Phật tức lìa chân niệm này, chẳng
những không sinh lý của tướng kia, mà chính là
không ngại muôn điều
hưng thịnh, đầy đủ y chánh, bao trùm
sự lý, nhân pháp đều trên, tỏ 1 việc khắp đến
mười phương, tất cả thế giới đều đồng thời hiển hiện
giống như đế võng.
Lại nữa,
một môn duyên khởi nếu là đốn giáo, không nói
duyên khởi tức là sự
tướng, khiến chân lý không hiện, phải do tướng tận mới là thật tánh,
nếu nói duyên khởi như mắt nhậm thấy hoa đốm hư không. Nếu là viên giáo pháp giới, khởi thì chắc chắn một nhiều điều dung
nhiếp lẫn nhau, có lực, vô lực mới được thành lập, một nhiều
không ngại, nhiếp vào
đồng thời, gọi là vào đại duyên khởi.

Như năm môn trên, đều là nhập lộ, vẫn không trách tiểu, sợ
phế bỏ môn phương tiện,
cớ sao bài xích viên để ngăn ngại thật đức.
Thiên Thai Giáo nói: Như pháp
sư đại thừa không hoằng truyền giáo
pháp Tiểu thừa, thì mất phương tiện của Phật. Chỉ vì bậc cổ đức giả lập lời để bài xích hữu biên cũng chỉ vì muốn phá trừ
chấp trước, ngày nay chỉ bắt chước theo lời nói, chẳng biết ý chỉ của họ. Hơn nữa chưa nhập vào
đốn môn, chỉ vọng danh
huỷ, báng đã mắt lỗi thái quá thật đáng sót thay.
Cho nên phần
Viên Giáo, phẩm
Ly Thế gian trong
kinh Hoa Nghiêm nói:
Này Phật Tử: Bồ-tát lớn lại nghó như vầy: A nậu Đa La tam niệu tam bồ đề lấy tâm làm gốc, nếu tâm thanh tịnh thì có thể viên mãn tất cả thiện căn, đối với Bồ-đề của Phật ắt được tự tại muốn thành A nậu đa la miệu tam Bồ-đề tuỳ ý
liền thành. Nếu muốn đoạn trừ mọi duyên thủ, trụ hoàn toàn trong đạo, tôi cũng có thể làm
được, nhà tôi không
đoạn là vì muốn cứu cánh Phật Bồ-đề cũng không chứng liền vô
thượng Bồ-đề. Vì cớ
sao? Vì mãn
bỗn nguyện, trọn tất cả thế giới hạnh,
Bồ-tát hạnh để giáo hoá
chúng sinh. Đó là tâm thể nguyện như kim cương đại thừa.
” Bởi trôi theo duyên mà trái tánh,
chứa tạp nhiễm mà thành phàm phu, lìa duyên để cầu cứng,
chìm vào thiên không mà trở thành nhỏ bé.
Duyên tánh vô ngại, tức đại Bồ-đề.
Không đoạn môn trần lao, mà có thể thành giống vô vi, không đắm vào biển, thật tế mà có thể tuỳ theo
sóng hữu tác. Chân tục
rỗng rang, hữu, vô
không ngại, có thể gọi thật hành phi đạo mà thông đạt chánh
đạo, ngay nơi chế pháp
mà đầy đủ Phật pháp. Hỏi: Vạn thiện oai nghi, Thanh văn thực hành
thiếu sót, đè nén
cỏ cây, đâu xứng đại
tâm? Sao thành viên đốn. Đáp:
Hàng sơ học của tam thừa hiếu thấu pháp, cho nên
Kinh Pháp Hoa nói: “Nếu có
Tỳ-kheo thật đắc quả A-la-hán, mà không tin pháp này, thì không có chuyện đó.”
Lại nói: Những việc các ông làm,
là đạo Bồ-tát, dần dần tu học, ắt
sẽ thành
Phật.” Đều là giữa đường thủ
chứng khởi tâm trụ
trước, những người đó bị Phật quở trách,
khuyến khích
họ phát khởi hạnh
nguyện. Còn người của nhị thừa đều lên Thánh vị, vượt khỏi phiền não của 9 địa, đoạn thân nghiệp của tam giới, cùng ngồi
toà giải thoát, đã đủ
tuệ thần thông, đâu sánh với hàng phàm phu đầy
dãy sự trói buộc trong thế giới bao la này, chỉ toàn y thông, hoàn toàn không tu chứng? Cho nên Đại
sư
Chân Giác nói: Nhị Thừa lỗi gì, mà không muốn tu?
Trong giáo pháp hoặc chê hoặc khen, khen chê đồng thời,

phàm phu không
hiểu, do dự sợ bị quở trách, đâu biết kiến ái vẫn còn, cách Tiểu thừa thật xa. Tuy còn nói tu đạo hoặc
sử chưa đoạn trừ,
chẳng những thân khẩu chưa ngay ngắn mà tâm cũng còn cong méo, kiến
sinh từ ý, giải trái
chân thuyên,
Thánh giáo không
nương theo, minh
sư chưa từng lãnh thọ, căn duyên cũng chẳng phải do đời trước tạo nên, kiến giải chưa đủ để
sinh ra
sự hiểu biết, mà hay thể trí
biện thông,
suốt
ngày bàn luận về nó
bấy giờ bị vướng mắc theo lời kinh hiểu méo mó
theo tâm riêng, buông theo tà thuyết, để mê hoặc người ngu, phế bỏ nhân quả và bài trừ tội phước.
Thuận tình thì hớn hở vui vẻ, nghịch ý thì
buồn sầu bực tức. Cảm thái của ba loại cảm thọ này hẳn nhiên như vậy, xứng vị là
bạn Bồ-tát, tránh khỏi lỗi
sơ thiên, lại quanh quẩn trong kẻ hở
của người có lỗi.
Không tu pháp đại thừa mà lại chê bai hàng tiểu học,
lỡ miệng không nhứt
thời, hoạn nạn huỷ báng

Mãi chịu khổ
báo trong ba đường. Sách nói: “Người xưa ngay khi
nói cũng sinh lòng lo sợ, phát ra lời nói rồi cũng
thấy không yên.” Lại nói:
“Ngăn nước sôi chẳng bằng rút củi, dứt lỗi không
bằng đừng nói.” Vả
lại Kinh nói: Tâm tán loạn hữu lậu của hàng phàm
phu, một lần xưng nam mô
Phật, nhẫn đến hơi cúi đầu, do nhân duyên này vẫn thành
Phật đạo, huống chi tâm
Thánh vô lậu, của hàng nhị thừa, vónh viễn đoạn trừ
thâm sâu, đích thân chứng trí tuệ
nhân không,
các hạnh đã tu tập mà
không đăng chánh vị ư? Hỏi: Công của có công đều rơi vào bại hoại, công của vô
công là công tột bực
thường còn. Cớ sao lại bỏ mất ý bất thiên mà làm
theo hạnh hữu tác?
Đáp: Triệu
Luân nói: “Công lao của thế tôn truyền lại muôn
đời mà mãi trường
tồn, đạo thông suốt vạn kiếp, và mãi mãi như
cũ.” Kinh nói: “Kiếp tam tai kéo dài mà vẫn hạnh nghiệp
trạm nhiên, nay
là chứng tin vậy. Cho nên
biết rằng điều thiện một mãy dù là hữu vi
cũng là trợ Bồ-đề mà
không rơi mất. Mặt cho đại kiếp hoả tranh khởi,
cũng không bao giờ đốt
được hư không, dẫu cho sóng sinh tử vô biên,
cũng không thể nào làm
đắm chìm điều thiện chân thật.

Hỏi: các pháp vốn không thể, vì do duyên huyễn sinh, các
duyên không còn nương
tựa trở lại từ pháp khởi, duyên pháp vốn không tánh, rốt cuộc đều là hư, không chủ
không nhân, không
sinh
không duyệt.
Tại sao lại bàn về sự
tướng vô thường, lại còn nói về quả báo hư vong ư ? Đáp: Vì chân tâm không thủ tự tánh, theo duyên àm thành có, dẫu giống như có mà
không thật, chính là thể không
thành sự, giống
như bóng cây tuy rỗng
không, nhưng có công năng che mát, còn giống với
hôn mộng
không thật song cũng sinh tâm vui buồn.
Tuy không có người tạo tác, nhưng không mất quả
báo nhân duyên.
Cho nên
Kinh “Tịnh Danh” nói: “không có ta không người làm và người thọ nhận nhưng nghiệp thiện ác cũng không mất.
” Lại trong giáo pháp nói về không. Vì không thể được, vì không có tánh thật,
không phải là cái không
của đoạn diệt, tại sao lại khởi tâm như lông rùa
rừng thỏ, sinh kiến chấp
chân rắn hương muối. Hỏi:
Sơ Tâm vào đạo, lời nói và việc làm phải phù hợp nhau, vạn điều thiện trợ huân, điều là ý này Quả địa rốt ráo, việc lớn đã
xong, cảnh trí rỗng rang,
cần gì các điều kiện ư ? Đáp: Đạt
Quả Vị Phật, cứu cánh vô vi, nếu không có vô
biên hạnh môn, 8 tướng thành đạo, điều là hạnh phổ hiền,
sau khi Phật thâu
nhiếp lại, mặc tình như
vậy, tận đời vị lai.
Kinh Duy Ma nói:
“Tuy đạt Phật đạo, chuyển bánh xe pháp,
vào Niết-bàn, mà không
bỏ đạo Bồ-tát, là hạnh Bồ-tát.”

Kinh Hoa Nghiêm nói: “Biết rõ pháp giới không có ngằn mé, một tướng hay không tướng của các pháp, đều là nói cứu cánh pháp
giới không bỏ đạo
Bồ-tát. Tuy biết pháp giới không có bờ mé mà biết
các tướng có tướng
khác nhau, khởi tâm đại bi, độ các chúng sinh, trọn
đời vị lai không biết
mỏi mệt, đấy chính gọi là Bồ-tát Phổ hiền.”

Hỏi: Năm độ như kẽ mù, Bát-nhã như người dẫn đường, nay tại
sao tán thán riêng có hạnh, rộng bàn về những
điều thiện.?
Đáp: Những
điều thiện mà nay đã bàn luận, chỉ vì thành tựu
Bát- nhã. Cho nên trong

Hoặc quở trách hữu vi, chỉ để phá trừ tham chấp của họ.
Nếu như thủ xã không sinh, thì
tất cả không ngại. Nếu chưa sáng tỏ đối với
Bát- nhã, thề lấy vạn
hạnh làm trợ duyên.

Kinh Pháp Hoa nói: Phật danh đồn khắp
mười phương, rộng lợi
ích chúng sinh, tất cả đủ
căn lành, để trợ tâm vô thượng.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Thí như tất cả pháp, do các duyên
sanh khởi, thấy Phật cũng
như vậy, thảy nhờ các thiện nghiệp. Nếu đã
hiểu công dụng Bát-nhã,
thì các hạnh là món trang sức.

Kinh Hoa Nghiêm
nói: Xe ấy cao rộng, trang hoàng các báu,
cho đến nhiều tôi tớ
theo hầu cận. Cho nên nói Vạn thiện đồng quy tập,
lìa Bát-nhã ra càng không có pháp nào, như các
dòng đổ vào biển cả, đều cùng một vị, các loài chim tụ tập núi
Diệu Cao lại không có
màu sắc khác.

Hoặc không chứng bát nhã, chỉ tu pháp hữu vi thì chỉ thành
nhân sinh tử, đâu được quả Niết-bàn.
Nếu bố thí mà không có trí tuệ, thì chỉ được vinh hiễn một đời,
đời sau phải chịu tác trái oan khiên. Nếu trì giới mà không có trí tuệ thì
tạm sinh lên cõi trên
của dục giới, còn rơi vào địa ngục.
Nếu nhẫn nhục mà không có trí tuệ,
được phước báo thân hình đoan chánh không chứng nhẫn tịch diệt.
Nếu tinh tấn mà không có trí tuệ, chỉ khởi công
sinh diệt không hướng vào biển
chân thường. Nếu thiền định mà không có
trí hụê, chỉ hành thiền
sắc giới, không nhập định kim cang. Nếu vạn
thiện mà không có
Bát-nhã là người thầy dẫn đường trong con đường hiễm ác, là đuốc
sáng trong căn nhà mê tối, là con thuyền
Bát-nhã trong
biển sinh tử, là vị
thuốc hay trong bệnh phiền não, là ngọn gió lớn đập
nát núi tà, là vị tướng
giỏi phá tan ma quân, là mặt trời rực sáng chiếu
soi đường tối, là tiếng
sấm làm tỉnh cơn mê, là chiếc kim bề mở mắt
người ngu tối, là giọt
cam lồ làm tiêu nước khát ái, là chiếc kiếm tuệ cắt
lưới si mê, là viên
bảo châu cho người nghèo thiếu. Nếu trí tuệ không
sáng, thì cạn thịên cũng
huống uổng.
Tổ Sư nói: “Không biết huyền dù chỉ lao nhọc tịnh niệm.” Không thể quên chiếu trong
sát ma, trái nhau
trong chốc lát, nhẫn đến ở trong quả vị cứu cánh
thành Phật, định tuệ
luật trang nghiêm, dùng
đây độ chúng sinh, cho nên Phật nói: “Ta ở
trong một đêm thường nói Bát-nhã.

Hỏi: Các pháp tịch duyệt tưởng, không thể dùng lời diễn nói,
sao không chỉ thẳng vào việc ấy mà đề cập rộng đến
nhân duyên, phát
khởi sự vấn đáp?

Đáp: Kinh Lăng Nghiêm nói: “Phật bảo đại tuệ: Nếu không
nói tất cả pháp, thì
giáo pháp sẽ hoại diệt, giáo pháp hoại thì không
có chủ Phật, duyên giác
Thanh văn, nếu không có vị này thì ai nói cho
ai? Thế nên đại tuệ:
Bồ-tát lớn nên chấp trước nơi ngôn thuyết, phải tuỳ
nghi phương tiện, rộng nói
các pháp. Nên biết tổng trì không có văn tự
làm sáng tỏ tổng trì,
lìa lý không có thuyết lìa thuyết không có lý. Vì
chân tánh biến khắc cả,
bất khả thuyết không khác khả thuyết, vì do tu
theo vô tánh, khả thuyết
không khác bất khả thuyết. Nếu nói tứ thật tánh và tự tướng của các pháp đều bất
khả thuyết, nếu nương tứ tất đàn và
cọng tướng các pháp
điều là khả thuyết, đó là chư Phật thường nương nhị đế để
thuyết pháp, nhưng đạt ý chỉ viên dung thì nói (thuyết) không có
lỗi. Lại nữa, tánh khi lìa lời không thể nói, nhưng nhờ ngôn thuyết mới
hiểu được bất khả thuyết.
Nếu luận về thực hành nguồn đạo, nới thạch dòng Phật, trước

hết phải nói
Bát-nhã để biện chân tâm. Bát-nhã chính là thầy
của vạn thiện, mẹ của
ngàn Thánh, chân tâm là gốc của
quần sinh, là nguồn
của các pháp. Nếu
Bát-nhã chưa thông thì chân tâm do đó bị mê muội, cần phải quy mạng một thể
Tam bảo, sám hối tội cấy trong 3 đời.
Dùng giới luật để kìm điểm
lỗi phòng sai, dùng thiền định để nhiếp trừ hôn loạn, thân cận bạn lành, tán tụng đại thừa, tu tập vạn thiện, học
rộng nghe nhiều, giúp chân tánh hiển hiện, thẳng đến Bồ-đề, chướng
sạch thì diệu định
tự sáng, tuệ bát thì chân tâm rạng rỡ. Đã có thể tự lợi lại khẳn thiết với điều chưa nghe, rộng làm
nhân phước, thực hành đủ các độ, kế
thừa sự nghiệp nhà Phật, dựng cờ đại pháp. Rót một vị mưa pháp, để
xoá sạch các trần hoặc đốt ngọn neon trí vô tác, để chiếu
soi nơi tăm tối. Đây là công đức vạn thiện trước
sau đều khởi, ở trong giáo pháp
của chư Phật, thông
thường như vậy. Cho nên Kinh Hoa Nghiêm nói: “Bồ- tát lớn không làm những việc bức não
chúng sinh, chỉ nói những
chuyện làm lợi ích chúng
sinh”

Kinh Pháp Hoa nói: “nếu người thọ trì đọc tụng kinh này, vì người khác nói hoặc tự viết hoặc dạy
người viết. Lại còn xây tháp dựng phòng tăng cúng dường khen ngợi chúng
Thánh văn tăng, cũng dùng trăm ngàn muôn ức cách tán thán để tán thán công đức
của Bồ-tát.
Lại vì người khác gieo trồng các thứ
nhân duyên, tuỳ căn cơ giải nói
Kinh Pháp Hoa này. Lại có
thể ở chung với ngưởi trì giới thanh tịnh và
nhu hoà, nhẫn nhục không
sân chí niệm bean vững, thường quý ngồi thiền, đắc được định
sâu mầu, tinh tấn dũng mãnh, nhiếp các pháp lành, trí tuệ lanh lợi, khéo trả lời
sự vấn nan. Nhẫn đến người này hoặc ngồi hay đứng hoặc đi, ở trong đây phải xây tháp, tất cả thời người đều phải
cúng dường như cúng dường tháp Phật.

Lược nói pháp thiện có 4 thứ:

Tự Tánh thiện: không có tham,
sân
si mà đồng với ba thiện
căn.

Tương ưng thiện: khi tâm lành khởi, tâm vương tâm
sở cùng

khởi theo một lúc.

Phát khởi thiện, phát thêm ngữ nghiệp, biểu lộ điều đã tư
duy trong tâm.

Đệ
nhất nghóa thiện, thể tánh thanh tịnh. Lại lược có 2 loại:

Lý thiện tức đệ nhất nghóa.

Sự thiện tức lục độ vạn hạnh.

Ngày nay phần nhiều căn cứ trên lý thiện, nếu là lý thiện thì xiển
đề cũng có,
sao không thành Phật.

Thế nên cần phải thực hành sự thiện, để trang nghiêm lý
thiện, nhóm phước đức đức lớn, mới thành diệu thân, như khoáng
chất có vàng, như núi chứa ngọc, như đá ẩn lửa, như đất
sinh suối, chưa
gặp nhân duyên, không
được giúp đở, dù nó vốn có sẳn song có cũng đồng không, ba nhân của chúng
sinh cũng giống như vậy. Hễ nói có tâm chánh nhân đều đủ, chưa đắc duyên tỏ, pháp thân
không thành.
Liễu nhân trí tuệ trang
nghiêm, chánh giải quán sát, vì nhờ phước đức
trang nghiêm, diệu hạnh
trợ phát. Đầy đủ ở nhân mười hiệu sáng chói, tự
lợi lợi tha, lý tột cùng ở đây, cho nên
Kinh Hoa Nghiêm nói: Ta dùng
tưởng nghiêm thân, ánh
sáng chiếu thế gian, tất cả chúng tôn kính, vì thuyết ấn
thật tướng. Còn người đức mỏng phước cạn không thể
cam nhậm pháp này.

Thiện căn khó phát, nghiệp ác khó trừ.

Kinh Niết-bàn
nói: Thí như khắc vẽ trên đá, hoa văn của đó
còn mãi, vẽ trên nước
thì mất liền, sức không còn lâu. Sân như vẻ trên đá, cội gốc của các căn lành như việc vẽ trên nước, vì thế tâm này
khó điều phục được.
Cho nên biết việc thiện dễ quên, thân người khó
được, không thể theo
nhân, phút chốc qua đời khác.

Kinh Đề Vị nói: “Thí như có một người ở trên núi tu di thả
cọng chỉ xuống, một người đứng dưới cầm kim đưa lên, ở giữa có một trận
gió mãnh liệt, thổi bay
cọng chỉ, thật khó xâu vào lỗ kim. Thân người
khó được hơn cả điều này.” Lại nữa,
Kinh Bồ-tát Xữ Thai nói: Rùa mà gặp bông cây nỗi,
đời đời cũng có thể gặp được, con người hễ mất mạng căn,
trãi ức kiếp khó có thể gặp được.
Nước biển mênh mông, bát ngát, 336 dặm, bỏ một
cây kim xuống đáy biển,
tìm lại còn có thể được. Lại nói: Ta từ vô số
kiếp, qua lại trong đường sinh tử, xã thân rồi lại
thọ thân, không rời bào thai. Kể lại những chỗ ta đã đi qua, chỉ nhớ một thứ mà không nhớ thứ
khác, thuần làm một thân chó trắng, xương chất cả ức núi
Tu Di. Lấy kim đâm vào địa chủng chỗ nào cũng gặp thân ta, huống chi là thân chó khác,
số ấy không thể tính kể. Vì ta nhiếp tâm mình, không tham trước
phóng dật. Thế nên tạm
được thân người, ở trong 12 thời, không thể chốc lát quên đi
điều thiện,
sát ma tăng trưởng điều ác, như vậy mà còn
khó được đâu dễ dàng ư ?

Vả lại vô thường mau chóng, niệm niệm đổi dời, đá lửa gió
đến, thê ba tàn chiếu,
bóng hoa ảnh điện, không đủ để thí dụ.

Kinh Pháp Cú
nói: “Phật bảo Phạm Chí: Đời có bốn việc, không
thể lâu được”

Có thường ắt vô thường.

Giàu sang ắt bần tiện (nghèo hèn).

Hội họp ắt chia tay.

Mạnh khoẻ ắt sẽ chết.

Lại nữa
Kinh nói: Chẳng phải ở trong
không trung, trong
biển, chẳng phải vào trong núi đá, không có nơi chốn, thoát khỏi nó
mà không chịu chết.

Như điều đã nói trên, vạn đức muôn thiện, Bồ-đề làm tư
lương, chỉ trừ hai pháp,
có thể thành chướng ngại:

Một là bất tín. Hai là sân nhuế.
Không tin thì chướng chưa hành thiện
sắp làm thiện.
Sân nhuế diệt rồi hành
thiện, đang hành thiện. Vì không tin, giống như giống hư, vónh viễn đoạn thiện căn hư hoại
chánh tông, tăng trưởng tà kiến.
Vì sân nhuế, nên thiêu đốt ngăn
ngại Bồ-đề, mở cửa ác thú, đóng bít đường vào
nhân thiên. Lại nữa không
sân do từ khỏi, tin
sâu xa do trí mà
thành, kiếm trí vừa bươi
lên gốc nghi liền đoạn, mây từ vừa thấm lửa
sân
liền tiêu. Thế nên nhờ
nhân trí mà vượt qua bờ khổ hải, nhờ tín mà vào
cửa Bồ-đề, nhờ từ
mà ở trong nhà đại giác, nhờ nhẫn mà khoát áo như lai.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Tín là mẹ của cội nguồn công đức,
nuôi lớn mọi pháp lành.
Tín có thể làm tăng trưởng công đức trí, tín có thể đạt đến địa vị Phật, tín khiến cho các căn
thanh tịnh,
sáng
suốt lanh
lợi, sức tín kiên cố
không thể phá hoại, tín có thể diệt hẳn gốc phiền não, tín hay hướng thẳng vào công đức của Phật, Tín là công đức không
hoại hạt giống, tín có
thể làm lớn thêm cội Bồ-đề, tín có thể làm tăng ích
trí tối thắng. Tín có
thể thị hiện tất cả Phật.”

Kinh Đại Trang Nghiêm Pháp Môn nói: “Người sân hận có
thể diệt trừ thiện
nghiệp đã làm trong trăm ngàn kiếp.”

Kinh Hoa Nghiêm nói: “Bồ-tát khởi một
niệm sân, có thể
phát sinh trăm vạn cửa
chướng ngại.”

Kinh nói: Nó là giặc cướp công đức, không thứ nào hơn
sân
nhuế” Lại nữa, Đất ý
khởi sân, đại đạo oán tặc.” Hỏi: Phàm tu vạn thiện, đều trợ giúp cho Bồ-đề, cớ
sao có
sự
ngăn trợ không thành?
Lại làm sao chóng được viên thành? Đáp: Vì phóng giãi đãi, nên
không thành, nhờ dũng mãnh tinh
tấn nên sớm được.

Kinh Thí Dụ nói: “Có một Tỳ-kheo, ăn no vào thất, đóng cửa
nằm ngủ, yên thân khoái lạc, nhưng 7
ngày sau, khi mạng
sắp hết,
Phật thương sót ngài, mà bảo rằng: Vào thời
Phật Duy Vệ ông được xuất gia, không tụng kinh giới, ăn no lại ngủ, khi mạng chung
sinh vào loài
trưng ngô công, sống 3
vạn tuổi thì thọ hết, lại làm (trùng) ốc trai, làm mọt trong thân cây, mỗi thân chịu 5 vạn tuổi. Bốn phẩm trùng này
sinh
trong tăm tối, yêu thân
tiếc mạng, thích sống chỗ tối tăm, và xem đó là nhà, không thích
ánh sáng, một khi ngủ trăm năm mới thức, ở triền miên trong lưới tội, không cầu ra khỏi. Đời nay tội hết, được
làm Sa-môn,
tại sao ngủ nghỉ không
biết nhàm đủ? Tỳ-kheo nghe rồi, xấu hổ tự
trách, ngũ cái biến trừ, thành A-la-hán”.

Kinh Đại Bảo Tích nói: Phật bảo: Thí như lấy một chỉ lụa
buộc lên đầu, lửa cháy đến dải lụa, không rồi để cứu lửa. Vì cớ
sao?
Rốt cuộc thật lý cần kíp, ở trên đây mỗi mỗi tự thân, phải tỏ giáo hạnh, đâu
giám tạo thêm thứ lớp,
bèn có sự càn gỡ?

Nguyện tuân theo lời tha thiết, không trái lẽ rốt ráo. Hỏi: Từ bi vạn thiện,
sâu xa như Phật, lời tổ dạy có người
khen kẻ chê, cho nên sinh
nghi. Ở trên tuy nói rộng, nhưng vẫn còn ôm
mối ngờ khác, chưa thẫm
thấu chỗ quay về rót ráo trong ý chỉ của Phật,
lại monog cầu kim chỉ nam,
trừ hẳn sự tích trệ. Đáp: Tổ lập ra lời răng bảo, Phật lưu lại dấu tích, chỉ vì muốn
phá biến, kế sở chấp,
không làm tổn hoại đến pháp môn duyên khởi.
Biến kế tánh là tình có mà lý không, như nhìn
sợi dây tưởng con rắn, thấy cây trơ trụi tưởng là quỷ, nó không có mà hoạnh chấp có, lột xát toàn
không, y tha tánh là nhân
duyên nếu tuỳ theo tịnh duyên thì được quả
Thánh, nếu theo duyên
nhiễm thì làm phàm phu. Đó là tuỳ duyên vô tánh
nên gọi là viên thành.

Kinh Pháp Hoa nói: “Chư Phật lưỡng túc tôn, biết pháp thường
vô tánh, giống Phật từ
duyên khởi, thế nên nói nhứt thừa.”

Luận nói: “Nếu thấy
pháp nhân duyên thì gọi là thấy Phật.”
Cho nên biết không có một không hợp cả
lý sự, chưa có một pháp nào chẳng phải là
Phật thừa. Tất cả chỉ vì không hiểu được nguyên
sơ của
vạn pháp, tự tánh của
một trần, rồi sinh tình chấp, trệ tướng mê danh,
vọng phân mình người,
gương sinh ly hợp, đến nỗi khiến cho lý sự, nước lửa tranh nhau
sinh ra, mỗi thứ căn cứ nhị biên, không thành một vị.
Tự che lấp nhãn kiến,
châu sáng có vết. Do tâm chấp quán, vạn thiện sinh bẩn. Tánh dâm,
nộ, si, tà kiến phi đạo, vẫn là môn giải thoát, tôn
sùng Tam bảo, làm các
việc thiện lợi người, há thành việc chướng ngại? Đó
là thông đạt nó thì ngói đá là vàng, chấp nó thì diệu dược thành
chất độc. Cho nên Kinh nói: hư vọng là lời thật, vì trừ tà chấp, thuật ngữ
là hư vọng, vì sinh ngũ
kiến. Chỉ trừ khử tình chấp, hành trọn con đường huyền, thông, lưới, kiến chấp đã xé rách, chỉ còn một chân tâm, bụi trần nếu tiêu thì không phải thứ gì
Phật quốc. Cho nên
Kinh Đại Bát-nhã nói: “Phật bảo: Ta bảo các pháp không có gì để chấp ấy
Bất Nhã Ba La Mật Đa. Vì chúng ta ở trong ấy không có gì để chấp, lại có thể ở
đạt được thân sắc
vàng rồng thường chiếu sáng.”
Nếu muốn không có lỗi, chỉ cần lý
sự viên dung, hạnh
nguyện theo nhau, bi trí gồm
đủ. Cho nên Luân Hoa Nghiêm nói: Tu riêng lý thì trệ vào tịch lăng, thiên tu trí thì không có lòng
thương xót,
thương hướng tu về lòng
bi, thì tập nhiễm càng tăng, chỉ phát nguyện thì tình hữu vi khởi phát. Cho nên
Bồ-tát nhờ pháp viên dung nên không
lấy không bỏ.”

Thiền Sư Khuê
Phong nói: Thầy trò truyền trao, phải biết thuốc bịnh. Thừa hành phương tiện trên cũng phải khai thị bỗn
tánh trước, mới khiến họ nương tánh mà tu thiền. Khó ngộ tánh bởi phần nhiều là
do đấp tướng. Cho nên muốn hiển tánh, trước tiên phải phá chấp, phá
chấp phương tiện, cần
phải phàm thành điều bặt dứt, công, nghiệp đều dứt sạch, khiến tâm không còn gì để chấp, mới có thể tu thiền, hàng
hậu học kiến thức nông
cạn, bèn chấp lời này là đạo cứu cánh. Lại nữa,
lấy môn tu tập, vì phần
đông người buông lung, sâu này rộng nói về
điều ưa ghét, chê bai tham
sân chỉnh ý để nhập đạo.
Người sau nghe vậy,
lại mê nơi dụng của bổn
giáo, liền một bề chấp tướng, mắc kẹt nơi
giáo, trái nghịch với
tông. Lại nữa, người học thiển cận, hoặc chỉ biết ly
cấu thanh tịnh, lìa chướng được
giải thoát, cho nên chế thiền môn tức
tâm là Phật, hoặc chỉ biết tự tánh
thanh tịnh, tánh tịnh,
giải thoát, cho nên
xem thường giáo tướng
tri luật, toạ thiền, điều phục…

Không biết thảy đều nhờ đốn ngộ tư tánh
thanh tịnh, tánh
tịnh giải thoát, tiệm tu khiến đăng viên mãn thanh tịnh cứu cánh
giải thoát,
hoặc thân hoặc tâm,
không có sự ngăn trệ. Lại nói, không tông chỉ vì mê
nơi giá thuyên, chẳng phàm
chẳng Thánh, tất cả không thể đặng bằng, tánh hữu giá hữu biểu.
Người thời nay đều cho rằng giá ngôn là
sâu
mầu, biểu ngôn là thiển
cận, nên chỉ chú trọng nơi chuyện phi tâm phi
Phật. Bởi vì cho từ
giá, phi là vi diệu, không muốn thân chứng pháp thể
của mình nên mới như vậy.

Những điều đã kể trên, lời Tổ dạy rõ ràng, nên vì chẳng
phải để phá chấp kia
tướng lìa tánh mà sinh thường kiến, tánh lìa tướng mà
thành đoạn diệt. Hoặc có người tán thán, đấy chính vì họ hiểu tướng
tức là tánh, dụng không
lìa thể, tánh tức là thể của tướng. Như muốn khen ngợi tánh chính là tán
thán tướng, nếu muốn chê bai tướng chính là
chê tánh vậy. Cớ sao
vọng khởi tâm thủ xả mà sinh nhị kiến? Nếu vào
một cõi pháp môn thì khen chê đều ngừng.

Hỏi: Như ý trên hỏi chỉ căn cứ vào thời nay, đa phần thủ
chấp lý thông, ít người học
theo sư, điều gọi là huyền học, ly vật
siêu trần.
Quả Phật vẫn còn chê mà không chịu tu, một mảy thiện đâu chỉ tôn
sùng mà phải làm ? Chưa thẩm xét việc của bậc thượng cổ rốt cũng như vậy,
cầu xin quyết nghi thêm,
để tránh việc rơi vào lưới tà.
Đáp: Bậc
Thánh hiền thời xưa, chí lớn tâm thuần, tột cùng nơi
lý mà thời khắc không
quên, đi lên mà thần linh chuẩn đón trước, sớm
tối như vào sâu ra cạn,
khắc chứng như đốt châm cứu đầu, trọng điều
thật chứ không trọng
điều hư, quý nơi thực hành chứ không quý lời nói, đề cập đến có mà không tụ nơi có, hành không mà không chứng
không, từ việc thiện
nhỏ mà chứa công to lớn, nhờ nhân nhỏ mà đặt được
quả lớn. Đời nay thì
kiếp học thời ngoa, chí nhả mà căn độn, ngã mạng
cấu nặng, giải đãi
chướng sâu, một hạnh không thành, trăm lỗi thường tập, thừa giới đều mắt, lý
sự
cuồng vong, rơi vào hầm vô tư, ngồi trong
ngục hắc ám, không đạt ý tức
sự là lý, huống niệm lời phá chấp trừ
bệnh. Người trí thật bi
ai người ngu bắt chước, đã thành dấu vết, chống đoạt càng khó.
Đấy là trích dẫn thâm tâm của
Phật tổ, trình bày đủ đại ý
của kinh luận, mong chừa chấp cũ,
sữa đổi lỗi xưa, cùng nhau bước theo dấu chân xưa của bậc
hiền Thánh, đồng bẩm thọ lời khuyên của
như lai, không thiếu bổn
chí, khỏi phụ tứ âm cùng bước vào môn giải
thoát, cùng xiển dương con đường ly xanh, thành
sự nghiệp của chủ Phật,
mãn đại Bồ-đề. Đóng
đường tà mà mở nẻo chánh. Giữ chặt tín căn mà
nhổ sạch gai nghi, dự bị
thuyền trí Ba-la-mật, nương vào bè từ đại
Bát-nhã, vượt khỏi bến
khổ củatam hữu, vào biển nguyện của khổ huyền bước qua khỏi phiêu trần của
Pháp giới, dừng lại nơi đại thành của
Niết-bàn, qua lại cõi trần lao, dạo khắp nơi ngũ thú, không ngừng không
nghó, chẳng trước
chẳng sau, vị lai cùng mà
không cùng, hư không tận
mà không tận, ngưỡng
mong Phật nhãn, chứng lời thành thật này, khắp
vì quần sinh, kính cẩn
thuật lại bộ này. Hỏi:
Bậc thượng thượng căn đốn ngộ tự tâm có còn nương
vạn thiện để trợ đạo
huân tu không?
Đáp: Thiền
Sư Khuê Phong có 4 câu khoa giản:

Tiệm tu đốn ngộ, như chặt cây phải từng nhát rìu, một lúc
đổ ngã liền.

Đốn tu tiệm ngộ, như người học bắn, người lanh trí thì từng
mũi tên, chú ý ngắm thẳng ngay đích. Người chậm
lụt thì lâu lâu mới trúng.

Tiệm tu tiệm ngộ, như leo lên đài 9 tầng, từng bước lên
cao dần, thấy họ xa dần.

Đốn
ngộ đốn tu, như nhuộm một mảnh vải, thì muôn sợi đồng
thành màu. Bốn câu trên phần nhiều ước theo chứng
ngộ. Chỉ đốn ngộ
tiệm tu, đây là ước theo biểu ngộ, như mặt trời
vừa xuất hiện thì
sương mù dần tiêu tan.

Kinh Hoa nghiêm nói: “Lúc mới phát hiện, liền thành chánh
giác, rồi mới đăng địa,
thứ lớp tu chứng”

Nếu chưa ngộ
mà tu, chẳng phải chân tu vậy. Chỉ có sự đốn ngộ tiệm tu này, đã hợp với
Phật thừa, không trái viên chỉ. Như đốn ngộ
đốn tu, cũng nhiều đời
dần tu, đời nay liền thành thục, người đang ở đây,
tự nghiệm trong lúc này,
nếu lời nói đúng với việc làm, việc đã làm
xứng như lời đã nói, lượng cùng cõi pháp giới,
tâm hợp với lý hư không,
bát phong không động, ba
thứ cảm thọ tịch nhiên, chúng tử hiện hành
đều tiên, căn, tuỳ đều
sạch. Nếu ước theo tự lợi thì đây cần vạn thiện
huân tu? Không bịnh đâu
cần thuốc men ? nếu tính theo lợi tha cũng không thể phế bỏ, nếu không tự làm
sao khuyên
người khác. Cho nên
Kinh nói: “Nếu tự tri
giới, khuyên người khác thì theo, nếu mình ngồi
thiền khuyên người khác cũng ngồi”
Trí Luận nói: “Như ông lão trăm tuổi
ca múa là muốn dạy cho
đứa trẻ. Trước muốn dắt dẫn, sau khiến họ
vào tuệ Phật”
Nếu như hiện hành chưa đoạn phiền não, tập khí lại
sau dày, chạm mắt
sinh tình, chạm trần
thành ngại, tuy hiểu nghóa
vô sinh,
song đức ấy chưa đầy đủ, không thể chấp rằng tôi đã ngộ rồi. Phiền não tánh
không, nếu khỏi tâm tu,
lại bị điên đảo. Vậy thì tánh phiền não dẫu không có thể khiến
chịu nghiệp, nghiệp quả vô tánh, cũng làm nhân khổ, đau
khổ tuy không, tại sao khó
(nhẫn) chịu. Nếu gặp bịnh nặng, bịnh cũng
toàn không, đâu cần bác
só, chạy vạy thuốc thang? Cho nên biết ngôn
hành trái nhau, hư thật có
thể nghiệm, chỉ lường căn lực, không thể tự
(trễ nãi) lừa dối, xét
ý phòng lỗi, phải hết sức cẩn thận.

Hỏi: Lão tử cũng diễn nói hạnh môn, trọng ni rộng khuyến
khích làm thiện, cớ sao
chuyên tán thán Phật giáo mà khen ngợi duy mỹ ư ?

Đáp: Lão Tử
thì dứt Thánh bỏ trí, ôm giữ một lối mềm nhũn, lấy

thanh hư đạm
bạc làm chủ, ưa thiện ghét ác làm giáo, báo ứng ở
trong một đời, giữ gìn
chỉ một thân mạng đấy là nói gần trong cõi này, chẳng phải bàn xa về cảnh
tượng ngoài, nghóa trái với đạo kiêm tế, mà không có ân hụê, lợi ích vậy. Trọng ni thì hành trung lập hiếu, xiển
đức xướng nhân, chỉ phô trương thiện của thế gian, chưa thể quên lời thần giải. Nên chẳng phải là bậc đại giáo. Đó là trọng ni trả lời
Lý Lộ rằng: Sống và việc người ông
còn chưa biết, chết cùng với quỷ thần, đâu phải
việc tôi biết? Hai thuyết
trên, đều chưa thoát khỏi thoái đời, còn vướng
bận trong lưới trần, đâu
thể thông suốt được tông thâm sâu của pháp
giới, vận dụng hạnh vô
diệu vô biên ư ? Hỏi: Hạnh của
Phật vô thượng, các bậc hiền triết đã tôn trọng,
hai giáo nho Đạo đã hết
sức kính phục, cớ sao trong đời sau lại huỷ
báng không tin vậy ? Đáp: Nho Đạo
Tiên Tông đều là Bồ-tát, biểu thị
sự khen ngợi, đồng khen
Phật thừa. Lão Tử nói: “Thầy ta là Phật giác ngộ tất cả dân.”

Tây Thăng Kinh nói: “Thầy ta du hoá ở
Tây Trúc, khéo vào
Niết- bàn. Phu Tử nói:
Thầy của họ Lão gọi là Thích-ca Văn.”

Liệt Tử nói: Thương Thái Tể Hi hỏi khổng tử rằng: (Phụ
Tử là Thánh nhân ư ?). khổng
tử đáp: Khổng Khâu biết rộng nhớ nhiều
chứ chẳng phải Thánh đâu.”

Lại hỏi: Tam Vương là
Thánh nhân ư ? đáp: “Tam Vương
khéo dùng kẻ trí dũng,
chẳng phải Thánh nhân.” Lại hỏi: “Ngũ Đế là
Thánh nhân ư ?” Đáp:
Ngũ Đế khéo dùng nhân nghóa, cũng chẳng phải điều khâu biết.

Lại nữa: Tam
Hoàng là Thánh nhân ư? Đáp:
Tam Hoàng khéo tùy thời cơ, cũng chẳng phải
điều khâu biết.
Thái Tể Hy ngạc nhiên nói: Vậy thì ai là
Thánh nhân. Phu Tử hau mặt nói rằng: Khổng
khâu nghe nói ở Tây Phương cá bậc Thánh
không trị mà không loạn,
không nói mà tự tin, không hóa mà tự hành, bình
dị đối với dân không
thể gọi tên!

Ngô Thư nói: Ngộ chủ
Tôn Quyền hỏi
Thượng Thư lệnh
Hám Trạch rằng: Lão Tử Khổng
Khâu có thể so sánh
với Phật được không?

Hám Trạch nói: “Nếu đem hai nhà Khổng Lão so sánh với
Phật pháp ở phương xa,
thì xa vậy. Cho nên nói là Khổng Lão thiết lập giáo
pháp, theo pháp trời chế dụng, không dám trái trời;
chư Phật thiết
lập giáo pháp, chư thiên
phụng hành, không dám trái Phật. Từ đây mà nói, quả thật chẳng
so
sánh được!
Ngô Chủ hết
sức vui mừng (dùng) mời

Hám Trạch làm Thầy dạy cho Thái Tử.

Kinh Khởi Pháp giới nói: “Phật bảo ta
sai hai vị
Thánh sang trung hoa giáo hóa; một là
Lão Tử tức là
Bồ-tát Ca Diếp; hai là
Khổng Tử tức là Nho Đồng
Bồ-tát.” Biết rõ điều đó từ xưa đến nay,
những người
lợi ích nơi thế gian, đều
là Bồ-tát thầm giáo hóa. Chỉ bậc đại só mới
biết, chẳng phải kẻ phàm
tình có thể hướng được. Lại khiến cho kẻ bận
tiện nghe khởi tâm hủy báng chư khói, đều không
hiểu bổn tông, vọng
sinh ngu chấp. Người thờ
Lão Tử thì phi phù đồ ấn() luyện đa nung vàng, lập bày rượu thịt để tế lễ. Người vào cửa Khổng, chí trái với
sự thuận pháp, ý còn phù hoa, dong ruổi theo tài cuồng của oanh vũ, bắt chướt mọn tài của nhền nhện.
Những điều này đều trái ngược với tiên đức, tự mất
bổn tông. Người này
không chê bai đâu hiển lộ sự sâu xa của nó. Kẻ hạ
só không cười sao thành
đạo ấy? Thế nên pháp Phật như biển, không
thể bao quát; lý cùng
tột hư không, cửa nào không vào?

Các bậc tiên
triết ngầm lãnh hội, ngàn vị Thánh đều quy tụ, chân tục cùng hành từ, trí ngu cùng
chiếu soi. Khai mở cho tục đế thì
khuyên thần phải trung với
vua, khuyên con phải hiếu với cha mẹ, khuyên tổ quốc phải
thiệu long, khuyên gia đình phải hòa hợp, hoằng thiện để bày niềm vui của
Thiên đường. Nêu ra lỗi để thị hiện khổ ở địa ngục,
không chê khen ngợi một
chữ, đâu dừng lại ở ngũ hình mà làm giới cấm?
Phô bày chân đế thì phải trái đều bật dứt năng
sở đều không, thâu muôn đều lành nhứt chân, hỡi ba thứa quay về viên cực, chẳng phải chỗ nhị
đế sánh cùng thì há
bách gia có thể sánh kịp ư? Hỏi: Đạo thảy ở nơi đây, chân tánh chẳng rời, có
Phật không
Phật, tánh tướng thường
trụ, đây chính là nhứt thể Tam bảo thường trụ ở thế gian đâu cần gỗ vàng
khắp tượng, trúc bạch viết kinh, thế phát xuất
gia cho là Tam bảo?
Đáp: Bậc
thiện căn hiểu thâm sâu, đâu nhờ bày ra; bậc trung hạ độn cỏ, phải nương
sự phát, không thấy
chánh tướng, chỉ nhiễm tà
tông. Ví như ở đất
nước này khi tượng giáo chưa đến, chỉ có ngaọi
đạo thạnh hành. Chẳng biết chân ngụy, chẳng biện
được linh tung, Phục Tự
Hán Minh mộng hiện thân vàng, Ngô đế hiện tướng lành xá lợi, về
sau quốc vương trưởng giả mới biết cửa để quy kinh triết
só minh nhân chóng hiểu nơi an nghó. Thế mới biết nhờ tích mà hiển lộ bổn, tướng có
thể thông chân, nhờ môn được cá, lý
sự vô ngại. Đó chính là Mộc mẫu
biến sắc, tượng vàng
tỏa hào quang, đạo nhờ người hoằng, vật do tình
cảm. Có khả năng sinh
giống tịnh, kính trọng từ nơi tượng mà khai mở
tâm; không kết tín duyên
thì dù gặp chân nghi cũng không thấy. Đó chính là
do mê nó thì bổn mạc đều mất, hiểu ngộ nó thì chân giả đều thông.
Nếu nghiệm kỹ văn này, thì đâu
sinh tâm thủ xả? Hoặc cúng dường rộng rãi, hết
sức chí thành, ý nghiệp
công sâu, tu nhân
sức lớn, đó chính là cô gái nghèo dâng nước trái cây lọc mà quả vị lên đến
Bích Chi, Đồng
Tử vào Thổ xa mà phước thọ Luân Vương. Hỏi:
Nhân duyên
nghóa không, tự tha vô tánh
Niết-bàn sinh
tử, một thể không khác.
Tại sao hành từ, nhiếp hóa rộng khắp. Đáp: Tuy nhân pháp vốn không, ta người rỗng tịch, mà chúng
sinh mê như mộng, sở đắc
đều không biết gì, Bồ-tát khởi lòng thương
xót, mà thị hiện chân thật.

Kinh Đại Bát-nhã nói: Phật bảo
Thiện Hiện: Phải biết hữu
tình tuy tự tánh không,
xa lìa các tướng, mà có sự tạp nhiễm, thanh tịnh
có thể được.
Khởi Tín Luận nói: “Tuy niệm tự tánh của các pháp
không sinh, mà lại nghó
nhân duyên hòa hợp với nghiệp thiện ác, các bảo
khổ vui, không mất không
hoại. Tuy nghó đến nhân duyên thiện ác nghiệp báo, mà cũng niệm tánh không thể được. Đó là quán duyên khởi
mà không trụ Niết-bàn,
liễu tánh không mà không trụ sanh tử.”

Hỏi: 96 phái
ngoại đạo ở Tây Thiên, mỗi phái đều lập pháp môn để tu hành, hết
sức khổ luyện, việc nào cũng là
thiện nghiệp, cớ
sao
bái tận còn phải trở
lại luân hồi, không được giải thoát? Đáp: Chưa đạt được lý chính
vô sinh, tuy tu
sinh diệt hữu
sinh, khỏi tâm tham trước,
mang lòng hy vọng, lấy khổ bỏ khổ, từ mê nhóm mê, chìm nỗi
ngổn ngang, luân hồi chưa dứt, dụ như
chứng sa,
đủ để biết vậy. Hỏi: Đâu chỉ ngoại đạo tu thiện không được
giải thoát, nương
theo giáo lý nội điển tu
hành cũng có người không đắc đạo, tại sao vậy? Đáp: Tất cả cũng vì chấp ngã, nên không đoạn kết tập được, là cho rằng ta làm, theo cảnh mà ta trụ trước (dính mắc) vào nhân
quả. Nếu hiểu hai lý vô
ngã, chứng phải được nhất tâm bất động trần lao
thì ngay nơi đây được giải thoát.

Hỏi: Khi chánh
tác, sao nói liễu vô ngã?

Đáp: Khi sở
tác, theo duyên mà khởi, vì có thực hành, mà không có chư tổ, âm thanh đã phát ra gống như chuông reo trong gió, tùy
cơ chuyển động, chỉ giống như người gỗ. Chỉ làm theo
nghiệp lực, mà không có ngã tánh có thể được. Bốn đại hợp tan,
sinh diệt tự nhiên,
cho đến 6 nẻo thọ sinh
cũng giông như vậy, thật không có người có thể đến đi.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Như người mộc cơ quan, có thể phát ra các
tiếng, họ
không có ngã, nghiệp tánh cũng như vậy.

Luận nói: Vì nhân duyên
nên sinh thiên, vì nhân duyên nên
đọa địa ngục. Nếu nói là ta chứ chẳng phải nhân duyên thì làm ác tại
sao không sinh thiên mà
lại đọa địa ngục ư?

Tôi đâu yêu thích chịu khổ trong địa ngục kia? Tôi đã làm ác
mà không thọ vui, cho nên
biết thiện ác cảm báo chỉ là nhân duyên,
chẳng phải là ta vậy. Mà
chúng sinh ở trong vô ngã vô tác vọng nhầm ta làm, gượng cho là chỉ của mình, không biết là do thức tạo ra, quyết
định không có người
làm, ngoại đạo đều gọi chấp tác thảy là hữu thần
ngã. Nếu vô thần ngã
thì ai là người làm ?

Trí Luận phá rằng: Tam là
thức tướng, nên tự có thể khiến tâm không
nương thần, như tánh lửa có khả năng thiêu đốt vạn vật mà
không cần người.”

Duy Thức Luận nói: “Những sở chấp thật có ngã thể, là có
sự tư duy ? Hay không có
tư duy? Nếu có duy tư lẽ ra nó phải vô
thường, vì chẳng phải
bất cứ lúc nào cũng duy tư; còn không duy tư nó
như hư không, không thể làm việc được, cũng không thành quả báo, nên lý chấp ngã
không thành. Từ đây mà biết, nhất định không có thật ngã,
chỉ có các thức. Từ
vô thi đến nay, diệt trước sinh sau, nhân quả tương tục, do luân tập hư vọng, tợ ngã
tướng hiện. Người ngu ở trong vọng chấp
là ngã.” Lại nếu là
vô ngã tức là vô tánh, tánh chính là thể, thể là
nghóa chủ thể. Hễ có một pháp đều từ các duyên tạo thành, thật không
có bản thể, vì vô thể nên
không thật. Thế mà chúng
sinh ở trong tánh không chấp là thật có, trong thì bị ngã ràng buộc, ngoài thì bị trần lôi kéo,
cho nên người tu hành
không ra ngoài tâm cảnh, nhẫn đến đắc quả,
không lìa sở nhân, thăng
giáng tuy khác, vẫn luôn bị trói buộc trong các
cõi, cùng là cao thấp,
trước sau vẫn quẩn quanh trong luân hồi, sinh ra
các hoạn nạn, ngã là căn bản của nó. Hỏi: Vạn pháp đã vô thể xưa nay, vốn không cớ
sao lại có tạo
lập các pháp? Đáp: Chỉ là vô không thể tánh mà từ
duyên sinh. Nếu có tự thể, thì không nhờ
duyên sinh; đã không do duyên
sinh thì vạn pháp quyết
định có thể. Nếu lập tướng cố định thì thành lỗi
chấp thường, thiện ác
không thể sửa đổi,
nhân quả trở thành thác loạn. Làm ác phải sinh Thiên,
làm Thiên phải trầm
luân, vì không có nhân vậy. Làm thiện lẽ ra không có phước, làm ác lẽ ra không có tội,
vì không có quả báo. Thế nên vạn pháp không thể cũng không nhứt định, chỉ theo nhân duyên
mà hiện khởi. Vì nhân duyên nên vô tánh, các pháp đều vô thật. Vì vô tánh nên
nhân duyên
kiến lập các pháp. Cho nên kinh Hoa Nghiêm nói Bồ-tát ở trong vô tự tánh mà tạo dựng tất cả vô
Phật sự. Đó là nhờ không
màlập có, có không tự
danh. Từ có biện không, không hông tự thể.

Hỏi: Hiện thấy các pháp phát sinh, sao nói vô sinh. Đáp: Ngay lúc
sinh mà
không sinh, bởi nó vô tánh.
Nếu nói có sinh, lại là tự
sinh? Là tha
sinh? Là cọng
sinh? Hay là vô nhân
sinh? Nếu nói tự sinh, thí
như thân mình, nếu chẳng có cha mẹ làm sao
snah được? Cho nên nói
thân này là di thề của cha mẹ, lấy nghiệp quá
khứ làm nội nhân, nương
thể cha mẹ làm ngoại duyên, do nhân duyên
nội ngoại hòa hợp mà
có, thì chẳng phải tự sinh. Hoặc do ta tha sinh,
nếu không có túc nghiệp
làm tự nhân, thì không bao giờ gả thai, tất cả đều do nghiệp của mình mà có, thí như bên ngoài có đủ đất nước, mà không có hạt giống thì chắc chắn không thể
sinh được. Nếu là cọng
sinh thì nhân nhờ duyên mà thành, đâu có dụng của từ thể? Duyên từ nhân
khởi mà không có công
năng hổ trợ bên ngoàithì nhân duyên đều không thì hòa hợp làm
sao có? Như một hạt cát mà không có dầu, hòa các hạt ấy lại cũng thành không có; một người mù mà không thấy thì tụ
hợp các người mò lại
cũng đâu thấy gì? Nếu không có nhân mà sinh,
chính là gái đá sinh con,
lông rùa làm chổi, có nhân cũng như không,
không nhân thì làm sao có?

Hơn nữa, từ chỗ có nhân mà lập vô nhân, có nhân cũng
không thật, thì vô nhân
cũng tuyệt phần. Chỉ hiểu rõ hai câu tự tha vô sinh
thì bốn câu cũng phá.
Đã không có tự tha thì lấy ai làm hòa hợp? Cho đến không nhân có bốn câu tự nhiên tịch lặng. Thế nên biết
sinh của vô
sinh, tướng huyễn như
vậy; vô sinh của sinh, chân tánh vắng lặng. Cho
nên kinh Kim Cang Tam-muội
nói: “Nghóa nhân duyên sở sinh, nghóa
này diệt chẳng sinh. Diệt
các nghóa sinh diệt, nghóa này sinh chẳng diệt.” Hỏi: Tất cả các pháp đã không tánh
không sinh, cớ
sao chúng
sinh chấp trước cảnh
duyên làm chịu thật báo?

Đáp: Chỉ vì
không hiểu vô tánh, mê chấp là thật có, cho nên
chịu quả báo thật. Nếu
đạt được tánh không thì không sinh tham trước.
Đã không tắm trước
mặc ý mà làm, không trụ vào nhân ấy, không bao
giờ chịu quả. Cho nên
kinh nói: “Tâm sinh các pháp sinh.” Lại nói: Tất
cà do tâm tạo. Nếu tâm
không khởi, ngoại cảnh thườnghư, liễu ngộ tánh không của cảnh, tâm ấy tự lặng. Tâm vọng đã lặng,
sao
sinh
tướng huyễn? Tâm cảnh đều thầm ẩn, tự nhiên hợp đạo.
Kinh Hoa Nghiêm nói: “Nhãn, nhó, tỷ, thiệt, thân, tâm ý các tình căn, tất cả không vô
tánh, vọng tâm phân biệt
có.” Lại nữa, “Tất cả pháp ở đời, chỉ lấy tâm làm
chủ, tùy
giải thủ các tướng, điên đảo chẳng như thật”
Hỏi: Đã chịu thật báo, sao nói tất cả không?
Đáp: Rõ
ràng nói rằng chúng sinh tự vọng nhận là thật, chư tánh ấy
thường không, tuy thọ khổ vui, tình
sinh yêu ghét, nhân pháp
đều không, hoàn toàn
không có gì được, giống như mộng thấy tốt xấu, ôm tông ưa chán đến khi tỉnh giấc bổng nhiên chẳng có việc gì, tỉnh rồi
thấy chẳng có gì, trong
mộng thì có đủ, đã huân tập nhân điên đảo, thì
phải nhận quả hư vọng. Hỏi: Tâm vọng cảnh giả, từ xưa nó đã vốn không? Hay bắt
đầu hôm nay mới không?

Đáp: Tâm cảnh vốn không.

Hỏi: Đã là vốn không, tại sao chúng sinh không được giải thoát? Đáp: Xưa nay không trói buộc thì có gì gọi là giải thoát?
Chỉ vì không thông được bổn vô, nên vọng
sinh nay có.
Do sức huân tập
từ đời vô thỉ, không
nay không biết chuyển biến theo nghiệp, tuy đang
bị nghiệp dẫn dắt tánh
ấy hằng thanh tịnh.

Hỏi: Làm sao
được rốt ráo thanh tịnh?
Đáp: Ý này
có hai nghóa: một là hiểu được tánh bởi vô, đắc tự
tại thanh tịnh; hai là tịnh ấy
vọng nhiễm, đắc ly cấu
thanh tịnh.
Bởi tánh đã tịnh, vọng niệm
không sinh, hai là chướng đều tiêu tan luân
khuyếch triệt, khế hợp
với bổn nguyện chủng tử, hiện hành đều vắng lặng.

Hỏi: Đạo Phật hưng thịnh khắp nơi, phàm Thánh đồng bẩm
thọ, tại sao hưng suy không
nhất định, mà có người đọa lạc ư?
Đáp: Vạn
vật có sự đổi thay mà Tam bảo thường trụ, lặng lẽ
bất động, cảm thông mà
giáo hóa, chẳng phải vừa sinh ra trong cung
vua thì không chết mãi nơi
song thọ. Nếu chúng sinh phước mỏng, thì
thật sự bóng tiêu; nếu
quốc độ có duyên sâu thì phạm vương sát lợi tụ hội, người bây giờ tự
sinh tâm được mất không có phép tắc mà không
có hưng suy. Cho nên kinh Pháp
Hoa nói: “Chúng sinh thấy kiếp tận, lúc
bị lửa lớn thiêu đốt,
cõi này của ta được an ổn, trời người luôn đông đủ.”

Hỏi: Đã tán thán các điều thiện, báo ưng chẳng hư dối, tại sao
có người khổ nhọc tìm cầu, toàn không khắp chứng?
Đáp: Người
tu thiện, tự có hai thứ lợi ích ẩn hiển. Pháp Hoa
Huyền Nghóa: Tứ cu khoa giản.

Minh cơ minh ứng, như quá khứ tu ba nghiệp, hiện tại chưa vận
hành nơi thân khẩu, nương vào sức thiện thời quá
khứ, đạy gọi là minh
cơ. Tuy không thấy linh ứng, mà âm thầm được lợi
ích cho pháp thân,
không thấy không nghe, chẳng hay chẳng biết, đây gọi
là ngầm lợi ích.

Ứng thân
phải là hiển ứng, pháp thân phải là minh (ngầm) ứng.

Minh cơ hiển ích: Quá khứ gieo thiện mà minh cơ đã thành, lại được gặp
Phật nghe pháp, hiện tiền được lợi ích, đây gọi là hiển ích.
Nếu Phật vừa ra đời, là người đầu tiên được độ, hiện tại làm
sao biết
tu hành? Chư Phật soi tỏa căn cơ đời trước của
họ rồi đích thân đến độ họ.

Hiển cơ hiển ích: Hiện tại thân khầu tinh tấn không lười mõi, có
thể cảm hiện thiện, lễ sám nơi đạo tràng có thể
cảm được tiềm lành.

Hiển cơ minh ích: Như người tuy một đời siêng năng, hiện tại tích lũy nhiều
việc thiện, mà không hiển cảm ngầm có lợi ích. Nếu hiểu
được 4 câu tất cả những việc cúi đầu, chấp
tay phước không luống bỏ,
trọn ngày không cảm, trọn ngày không hối.

Hỏi: Có người cả đời làm thiện, hiện tại mắc ác báo; người
trọn ngày tạo ác, hiện
tại gặp điều tốt lành là sao? Đáp:
Nghiệp thông 3 đời,
sống chín không nhứt định; lại thông cả 3 báo, dày mỏng lẫn nhau.
Tổ Cưu Ma Ha Đa thứ 19 ở
Tây Thiên nói: “đời trước tu công đức, và đến quá nữa công phu vì có một
chút phá hoại bèn hồi
tâm tu các hạnh. Do tội nghiệp ít hơn công đức,
trước khi chết cũng lãnh
thọ phước đức. Đang lúc thọ phước an lạc đời
này, tâm dường được
an lạc, các suy não chợt giáng xuống, gia đình nhà
tôi dần bị phá sản, vì
kế thừa nghiệp ác đời trước kia, liên tục đến
bây giờ chẳng phải đời này tu phước, mà chuốt lấy ác báo này.

Lại nói: Đời trước làm việc ác, tội ấy hơn công phân nữa, bỗng gặp một người trí, dạy cho tu phước đức. Phước đức tuy tu rồi,
song thiện ấy chưa đến, công đức ít hơn tội, chết rồi
sinh vào nhà nghèo khó.
Tâm không tín kính Phật,
không cũng trọng Tam bảo, như vậy quá nữa
rồi, nhà ấy dần giàu
có, của cải nảy sinh nhiều vì thừa kế nghiệp lành
đời trước, liên tục
đền hôm nay chẳng phải đời này làm ác, mà chiêu
cảm thiện báo này. Luận
nói: Nay tôi bệnh khổ, đều do quá khứ; đời này tu phước báo ở
đời sau. Nếu thấy người ưa thích
sống lâu, thiết giúp đỡ kẻ bần cùng, có thể tin lời này, không
sinh tà kiến. Nếu không
hiểu đời này, ưu não
thất ký, chỉ luống công mất kế, thiện ác không hiện
ra ngoài. Như khi tu thiện,
một lòng không thối lui, không gián đoạn,
quả phước mãi tươi
sáng, chỉ sợ tự sanh chướng ngại. Những bậc hiền
só
và thông đạt, mới hiểu được ý này thôi. Hỏi: Ác có thể che thiện,
thì khi họa khỏi phước nghiêng đổ. Thiện có thể bài trừ ác, thì chướng tiêu và đạo hiện.
Cớ sao lại có
người từ khi sinh ra đã
chứa nhóm điều thiện lại mắc tai ương? Và khi Lương
Vũ Đế bị nỗi loạn, ông quy uy Tam bảo, mà cả triều đều bị khốn đốn, hoàn toàn không có
sự linh ứng là
sao vậy? Cả thế giới đều nghi,
xin Ngài quyết nghi cho. Đáp: Trước đã nói rõ nghiệp thông ba đời,
sự việc đã rõ ràng.
Nay quyết nghi lại trong ấy có ba nghóa:
1/ Là chư Phật Bồ-tát thị hiện báo độ và tùy thiện thế gian, hòa vào sự khổ vui của họ, thiên biến vạn hóa, nhọc nhằn dẫn dắt họ.

Có người đang sống yên ổn bỗng gặp tại nạn, bởi vật đi đến
chỗ tột cùng thì quay
lại, có người đang sống cuôc sống vinh hoa chợt
gặp chuyện hư xấu hiện
ra thịnh thời ắt có suy. Khiến người ta ưa đắm
vinh hoa ngộ được thế
gian vô thường, cảnh tỉnh người ủy quyền biết cuộc đời này có hạn dần dần tiêu trừ tham cấu, tẩy
sạch tình trần, hiện
chánh hiện tà, hoặc
nghịch hoặc thuận, đây là thuật bí mật của việc thần
hóa. Chẳng phải kẻ tiểu
phàm có thể biết đươc.

2/ Thiện ác không nhứt định, quả báo theo duyên; nghiệp lực khó lường,
sức không thể ngăn lại được. Cho nên
kinh Niết-bàn nói:
Nghiệp có 3 thứ báo:

Hiện báo, hiện đời làm thiện ác, hiện đời chịu khổ vui.

Sinh báo, đời này tạo nghiệp, đời sao thọ báo.

Hậu báo, đời này tạo nghiệp, trải qua trăm ngàn đời mới
lãnh thọ quả báo.

Kinh nói: Có nghiệp
hiện khổ có báo khổ, có nghiệp hiện khổ
có báo vui, có nghiệp
hiện vui có báo vui, có nghiệp hiện vui có báo khổ.
Hoặc dư phứơc chưa hết, điều ác không gia vào liền; hoặc túc ương vẫn còn mà duyên lành lại phát. Lại nữa nếu thiện nhiều ác ít,
thì trước thọ vui mà sau
này chịu khổ, thì phước hết họa sinh. Hoặc
thiện ít ác nhiều, thì
trước chịu khổ mà sau thọ vui, tai nạn tiêu trừ và hỷ
lạc vân tập. Những đều này hoàn toàn do nghiệp chín mùi của hậu báo,
đời này sức thiện khó
bài trừ. Đoạn tập chứng Thánh vẫn còn túc trái,
như Tỳ-kheo
Sư Tử, một vị thiền
sư mà còn như vậy huống chi phám phu
bộ ngjiệp lực ràng
buộc, đâu tránh khỏi họa hoạn này?

3/ Hoặc thiện căn sâu dày, sức tu kiên cố, quyết chí không nghi thệ hơn đá vàng, thì hiện tại thọ khinh báo, có thể đoạn được lỗi
lầm nhiều kiếp. Cho nên kinh nói: Đời này làm ác ít
thiện nhiều, thì tranh
đi bảo nặng ở địa ngục
và hiện đời được nhẹ nhàng, có người làm
thiện ít mà ác nhiều thỉ chẳng quả hiện tại nhẹ mà nặng về địa ngục.
Nhẫn đến người tu thiện hoàn toàn, thì hiện đời tạm thời chịu khổ nhưngdiệt được món khổ trong trăm vạn kiếp. Ở địa ngục. Thế nên
Bồ-tát phát hiện rằng.
Nguyện được thân này để đền trả, kông vào ác đạo chịu
khổ.” Người làm ác,
tuy hiện đời an lạc, song quả ấn trong ngục A tỳ, nhiều kiếp bị thiêu đốt, chịu khổ không gián đoạn.
Lại nữa, người tu
hành sắp ra khỏi luân hồi, khi lâm chung khỏi chịu khổ, là do ác nghiệp
từ vô thỉ, trở lại
một lát rồi dứt sạch. Như Đường Tam Tạng pháp sư, chín đời làm tăng, phước đức trí tuệ, thường xưng tụng là bậc nhất,
hoàng truyền Thánh giáo
rộng khắp, diễn dải Phật thừa, lợi ích vô biên,
công lao to lớn khó có
thể lường được. Cho đến khi sắp thác hóa, nằm
trong phòng bệnh, vị tăng nuôi bệnh là thiền
sư
Minh Tạng thấy có hai
người, mỗi vị cao một
trượng, cùng cầm bông sen trắng đến trước pháp
sư nói rằng: “Thầy từ xưa đến nay có một
số ác nghiệp làm tổn não
chúng sanh trong các cõi,
vì thế mà nay có chút bệnh, song đều được tiêu
trừ, hãy sinh lòng vui
vẽ.” Pháp sư ngoáy nhìn chắp tay, rồi quay nằm
sang hướng phải. Đệ tử
hỏi ngài:”Hòa thượng chắc chắn sinh vào nội viện
của Di-lặc không? Đáp: Được sinh, nói xong, hơi thở
yếu dần, an
nhiên ra đi. Nếu biết nghóa của ba ý trên mới là người biết nhân biết
quả. Hoặc giả mê mờ
lời nay thì trọn đời nghi ngờ hủy báng.

Hỏi: Tu thiện
lẽ ra đã thuần, cớ sao còn tạo ác? Ác đã tạo rồi
sao dùng thiện làm gì?
Nếu thiện ác đều làm, e rằng luống uổng công sức.

Đáp: Nếu Bồ
Tát suất gia không có các thứ chướng ngại, phải tu toàn
điều thiện, thẳng đến Bồ-đề.
Còn Bồ Tát tại gia bị ràng buộc
bởi sự nghiệp, chưa được
thuần tịnh, chỉ thực hành thiện đạo để đối trị.
Nghiệp khó đổi liền, ác chẳng đoạn hết, dần dần chứa nhóm công đức để
hướng vào Bồ-đề. Nếu lại chứa ác mà không chịu tu, thời ác không bao giờ hết, phải làm việc lành, để tẩy trừ nhân ác.

Kinh thí dụ nói: “Xưa kia có vị
quốc vương, ra ngoài
săn bắn rồi trở về, đi ngang qua chùa
nhiều tháp, làm lễ các
vị Sa-môn,
quần thần ai cũng cười
ông. Vua liền hiểu ra bảo chúng thần rằng “Có thỏi vàng
trong chảo, trong chảo tràn
nước sôi, nhúng tay vào lấy vàng
được không?

Đáp: Không được.

Vua nói: Lấy
nước thật lạnh đổ vào đó rồi lấy được
không? Quần thần tâu rằng: Lấy được.

Vua nói: Ta hành vương sự, những việc săn bắn như nước sôi,
đốt hương thắp đèn,
nhiều tháp như đem nước lạnh đổ vào nước sôi.”
Hễ làm Vua thì có những việc thiện ác, tại
sao chỉ có ác mà không
làm thiện ư ?

Hỏi: Bồ-tát tại gia cũng cho phép tu thuần thiện chăng?

Đáp: Nếu chí
gắng tâm vững, hoàn toàn quy mạng, như nai mắc lưới,
như lửa đốt dầu, chỉ tìm cửa để thoát khỏi,
không đoái hoài gì
đến việc đời, từ xưa
đến nay cũng nhiều việc như vâïy.

Kinh thí dụ nói: “Thuở xưa có vị quốc vương rất thích đạo đức,
cứ đi nhiều tháp cả
trăm vòng chưa ngừng, Vua nước láng giềng cất
binh sang đánh, muốn đoạt
nước của ông. Quần thần xung quanh hết sức sợ hãi, liền tâu vua rằng:
Ngưng việc nhiều tháp lại để chống thả giặc
cả.” Vua nói: Cứ để chúng đem binh đến, ta không dừng lại đâu.
“Tâm ý vua vẫn như cũ, nhiều tháp chưa xong mà binh chạy toán loạn hết.”
Hễ người có một tâm chí vững chãi, không việc gì
không xong.
Bởi vậy, sông núi không binh
mà chỉ cảm nơi lòng người, chỉ có lòng hướng
đến thì không chỗ nào
không đến. Cho dù vào ao lạng để bắt cá, vào
rừng cóng để măng, nên
chẳng phải là sức thần mà do chí khí làm việc vậy. Hỏi: Nếu rộng tu vạn thiện, cũng thực hành từ bi, chỉ bẩm
thọ chân thuyên, có hại
với thế đế, thì ở trong nước loạn để trị nước đó,
ở trong nhà hư thì sửa
trong nhà đó, tuy gọi là lợi người nhưng chưa toàn mỹ. Đáp:
Những điều thiện trong pháp Phật thấm nhuần tất cả,
sức giúp đỡ những kẻ còn người mất, đạo bao hàm cả chân tục. Ở
trong nước nào có nhiều
điều kiện thì nước ấy thành quốc bá, ở nhà nào
có làm thiện thì nhà ấy
được sung túc, lợi ích đã đạt được thật tu lớn.
Cho môn sách (thư) nói: Nhà chứa ác ắt phải có tai ương”, lại nói:
Làm thiện thì trăm ngàn điềm lành lúc đến, làm ác thí trăm thứ tai
ương giáng xuống.
Tống điển Văn Đế vào niên hiệu nguyên gia hỏi
Hà Thị Trung rằng: “Phạm Thái,
Tạ Linh Vận rằng: Lục kinh vốn là giùp đời, nếu tìm tánh linh chân yếu thì lấy kinh Phật làm kim chỉ nam.
Nếu cõi nước của ta đây được Phật pháp thuần hóa thì ta ngồi yên trên ngôi vậy.
“Thị trung nói rằng: Hễ ngôi làng có một trăm hộ, mười người trí ngủ giới
thì mười người hiền
lành chất phát. Ấp có 1000 hộ mà 100 người tu
thập thiện thì một trăm
người nhu hòa, thuần hậu.

Truyền những âm hưởng biến khắp vũ trụ, gộp ngàn vạn hội
vì người nhân từ có
cả trăm vạn. Thể lành được một việc thiện thì bỏ đi được một biệc ác; bỏ đi một điều ác thì dứt một hình phạt.
Một hình phạt giúp ở một gia đình, vạn hình phạt giúp ở một nước, bệ hạ gọi đó là
ngồi yên trên thái bình rộng.
Bởi vì pháp giới bao la, biến khắp hư không, một việc thiện
đã làm, không có việc
bất lợi kéo đến thì đó chính là phép tắc chính
yếu

của việc lập
thân, giác hóa, giúp nước giữ nhà. Nếu lấy đó để lập thân thì không thân nào không lập; lấy đây để giúp nước thì không nước
nào không giúp được.
Gần thì được phước nhân thiên, xa thì bước vào ngôi vị Phật.

Hỏi: Vạn thiện đã tu lấy gì làm căn bản?

Đáp: Tất cả
lý sự, lấy tâm làm gốc. Ước theo lý, kinh nói:
“Quán tất cả pháp tức tự tánh của tâm, thành
tựu tuệ thân, không ngộ từ
người khác.” Tâm như
người thợ vẽ, có thể vẽ được cảnh đời, 5 uẩn đều
sinh từ đây, không pháp nào không tạo.” Đây chính là lấy tâm thực quán
tâm duyên lự làm căn
bản. Tâm chân thật là thể, tâm duyên lự làm
dụng, dụng tức là tâm
sinh diệt môn, thể tức là tâm chân như môn. Thể
dụng chia làm 2 song chỉ là
một tâm dụng tức là thể, vì dụng không lià
thể, thể tức là dụng,
thể không lìa dụng. Đóng mở tuy khác, song chân
tánh bất động, tâm có
khả năng làm Phật, tâm có thể làm chúng sinh.
tâm làm thiên đường,
tâm tạo địa ngục, tâm sai muôn hình vạn tượng tranh nhau khỏi phát, tâm bình thì thế giới
bằng phẳng, tâm phàm thì tam
độc trói buộc, tâm Thánh thì tự tại trong lục đạo, tâm không thì một bề thanh tịnh tâm có thì vạn cành
tung hoành. Như trong hang dối tiếng, nói to
thì âm lớn, như gương
soi bóng, hình cong thì bóng tà.
Vì vạn hạnh từ nơi tâm, tất cả tại ngả, trong hư dối thì ngoài không bao giờ thật, trong nhỏ bé thì ngoài không bao giờ lớn, nhân lành thì rút cuộc găïp
chuyện lành, làm ác khó tránh cảnh ác. Lượn trên mây
mà uồng cam lồ, chẳng
phải người khác trao chọn, nằm trong khói lửa
mà ăn máu mủ, đèu do
mình làm chẳng phải do trời sinh đất sản, chỉ tại ở niệm đầu trên đến nỗi trầm luôn như vậy, muốn bên ngoài được an
hòa thì bên trong phải
định tónh, tâm lắng thì cảnh tịnh, niệm khởi thì
pháp sinh, nước đục thì
sóng ngầu, đầm trong thì trăng tỏ, điểm cốt yếu
của sự tu hành, chẳnh ngoài điều này, có thể gọi là cửa của
chúng diệu,
nhà của quần linh, cội
gốc của sự thăng trầm, nguồn của tội phước chỉ
làm ngay thẳng tâm mình,
sao nghi cảnh khác?

Kinh nói: Làm thiện thì phước theo làm ác thì họ kéo đến,
như vang ửng tiếng, thiện
ác như âm thanh, chẳng phải thiền long quỷ
thần trao cho. Chẳng phải
tổ tiên cháu chắc làm ra. Cái tạo ra nó chỉ là
tâm, cái tâm ra nó là
thân khẩu vị. Phật nói kệ rằng: Tâm là gốc của
pháp, tâm tôn tâm sử,
trong tâm nghó ác, rồi nói rồi làm, tội khổ tự theo,
như xe lăn theo bánh. Tâm
là gốc các pháp, tâm tôn tâm sử, trong tâm
nghó thiện bèn nói bèn
làm, phước lạc theo sau, như bóng theo hình.

Kinh Hoa Nghiêm
nói: “Bồ-tát Trí Thủ hỏi:Bồ-tát Văn-thù rằng:

Làm sao để khỏi mắc lỗi 3 nghiệp, nhẫn đến là đến là thương
là vô thượng, làm đẳng là vô đẳng v.v…
Văn-thù Sư Lợi đáp: Này Phật tử! Nếu Bồ-tát khéo
dụng tâm mình thì được tất cả công đức thù
thắng vi diệu.

Kinh Mật Nghiêm nói: “Như đất không phân biệt, mọi vật
nương đó để sinh, tăng
thức cũng như vậy, các cảnh nương thức ở. Như
người dùng tay mình trở
lại xoa thân mình, cũng như voi dùng vòi hút nước
tự tắm rữa, lại giống
như các bé con, ngậm tay vào miệng. Như vậy
trong tâm mình, hiện cảnh rồi tự duyên theo cảnh giới của tâm này biến
khắp 3 cõi. Người tu
quán hạnh lâu ngày có thể thông đạt các thế gian
trong ngoài, tất cả chỉ do
tâm hiện. Từ đây mà nói, đâu chỉ dừng lại gốc
của vạn thiện, cho đến hữu tình vô tình, cảnh giới phàm tánh, vạn
tượng trong hư không, đều
lấy tâm làm gốc. Cũng nói: Lấy vô chủ làm
gốc, gốc lập thì đạo
sinh, đó chính là điều này vậy.

Hỏi: Nguồn của vạn hạnh, lấy tâm làm gốc, trong môn thợ
đạo, pháp nào là thước tiên. Đáp: Lấy tâm ngay thẳng chân thật của mình làm gốc, từ bi nhiếp hóa làm đạo. Vì nó
ngay thẳng, nên quả không cong vậy
hạnh thuận chân như:
Vì tâm từ bi nên không rơi vào tử thừa, công bằng bậc đại giác.
Vì 2 môn này đầy đủ tự lợi, lợi tha.

Hỏi: Trước tiên biết rõ chánh tông biến hành trợ đạo, nay trong vạn hạnh môn, để tiêu trừ nghi trệ, chưa xét lũy thì lấy gì làm tông chỉ?
Đáp: Phật
pháp vốn không có ý nhứt định, chỉ thì căn cơ vào
chỗ thấy rõ tâm tánh, tạm gọi là Tông.

Hỏi: Dùng phương tiện gì để được ngộ nhập? Đáp: Có cửa
phương tiện, cần phả tự nhập.

Hỏi: Sao không chỉ bày?
Đáp: Thấy
tánh không nơi chốn, lấy gì chỉ thị? Quả là chẳng
phải cảnh giới thấy nghe hiểu biết.

Hỏi: Đã không thể chỉ thị thì lúc thấy rõ là thấy việc gì?
Đáp: Thấy vô vật.

Hỏi: Không có vật làm sao thấy được?
Đáp: Không
có vật thì không thấy, thấy không vật là thấy
đúng, thấy có tức là bị trần kéo.

Hỏi: Thế thì
như trong giáo pháp, tại sao Phật cũng nói thấy? Đáp: Phật tùy theo pháp thế gian, thấy ngay trong cái
không thấy,
chẳng giống hàng phàm phu chấp có thấy thật.
Nói chung, kiến
tánh chẳng thuộc có
không, trạm nhiên thường tịch.

Hỏi: Rốt cuộc như thế nào? Đáp: Phải đích thân xét nét. Hỏi: Ở trước nói ngoài tâm không có pháp tại
sao nói có thấy
liền bị trần kéo? Đáp: Tất cả cảnh
sắc đều là đệ bát thứ đạt được từ tướng
phần hiện lượng.
Thật không có pháp bên ngoài, khi mắt
thấy sắc, chưa
snah phân biệt, trong
sát na
chuyển nhập, hiêu rõ ý thức, phận biệt
hiện tượng, làm cái
hiểu bên ngoài, bèn chấp thành trần cảnh.

Hỏi: Cảng này làm sao biết nó đã hiện?
Đáp: Trần
hiện ra từ thức, nội thức biến khởi, thì hiện ra cảnh
tự trần, như trong gương
thấy mặt mũi mình, chẳng hiện bóng khác. Duy Thức
luận nói: “Nội thức chuyển tự ngoại cảnh, phân
biệt ngã pháp, vì sức huân tập, khi các
thức sinh, biến thành ngã phá của mình.
Tướng nãg pháp này tuy
ở (trong thức) thức bên trong, nhưng do phân biệt thì dường như cảnh bên
ngoài hiện. Các loài hữu tình từ xưa đến nay
do đây chấp làm thật
ngã, thật pháp như việc chuyển mộng, vì sức
chuyển mông tâm giống như mọi cảnh tướng bên
ngoài hiện, nội thức biến ra
tự ngã tự pháp, tuy có
mà không thật.”

Kinh nói: Do tâm mình
chấp trước, tâm dường như bị cảnh
ngoài chuyển, thấy nó
không có thật nên gọi là duy tâm.” Ý này do ước
theo sự mà luận, nói là
thức biến. Nếu hiểu sâu chân như, thời tất cả
pháp xưa nay không động,
chính tự tánh của tâm cũng không cần biến.

Hỏi: Trần và
thức này từ đâu mà lập?
Đáp: Nghóa
là từ danh ngôn huân tập chủng tử, mà được kiến lập. Thật không có thể, mà tự có nghóa, tướng mạo hiển hiện, như những
vật huyễn, từ tên mà
lập pháp, nhân pháp mà lập danh, trong danh
không có pháp, trong pháp không có danh, vô thể cường
hình thành, hữu
tưởng đồng vắng lặng.

Hỏi: Thức này đã không lập thì lấy thức nào làm tông? Đáp: Các thức rốt ráo cũng không có chỗ nương tựa, luận theo
cực quyền, chỉ một chân
tánh. Thức loạn này vì cảnh lôi kéo nên lập,
cnảh tiêu thức trừ,
năng sở đều mất, chỉ còn một chân thức tức là thật
tánh. Tam Võ Tánh Luân
nói: “Trước lấy loạn thức xưa đuỗi ngoại cảnh,
kê đến lấy A-ma-la thức
đuỗi loạn thức, rốt ráo chỉ còn một tịnh thức.” Hỏi:
Lý sự vô ngại, vạn
sự viên tu, giác nào để tôn, đế nào để nhiếp?
Đáp: Pháp
tánh dung thông, tùy duyên tự tại, tùy nêu mọât
pháp, thâu tịch vạn hạnh, tức là sở tông của Hoa
Nghiêm sở nhiếp của viên giáo. Như lục độ vạn hạnh, thành
Phật độ sinh, tuy chuyên khỏi
tịnh song đều nhiếp thâu
vào thế đế. Nếu phát sáng bổn tông, hiểu cùng
tột biển quả, thì lý trí
đều mất, ngôn tâm tuyệt nẻo.

Hỏi: Tập này
đã trình bày, gồm những danh mục nào?

Đáp: Nếu chỉ
giả danh thì số đến hằng sa. Nay nói tóm lược,
thì gọi chung là “Vạn
Thiện Đồng Quy”. mở rộng nghóa là:

1/ Lý sự vô ngại.
2/ Quyền thật song hành.
3/ Nhị đế đều trình bày.
4/ Tánh tướng dung tức.
5/ Thể dụng tự tại.

6/ Không có tương thành.
7/ Chánh thợ kiêm tu.
8/ Đồng chị một mé.
9/ Tu Thánh không hại. 1
0/ Nhân quả không khác. Hỏi: Danh do nghóa lập, nghóa giả, danh thật, giả danh đã lập
nghóa ấy làm sao trình bày?
Đáp: Thứ
nhất, lý sự vô ngại: Lý là vô vi, sự là hữu vi, trọn ngày làm mà chưa từng có làm, trọn ngày không làm mà chưa
từng không làm. Làm và không làm chẳng giống
chẳng khác, cùng nguồn pháp tánh, đồng cõi hư không. Nếu nói là một thì
sinh nhâm vương nói:
“Công đức hữu vi và vô vi
vủa chư Bồ-tát thảy đều thành tựu.” Nếu chỉ là một thì không nên nói có hai thứ công đức. Nếu nói là khác thì
kinh Bát-nhã nói: Không được
lìa hữu vi mà nói vô vi, không được lìa vô vi mà
nói hữu vi. Đó chính là lý
sự tương tức, chẳng đoạn
chẳng thường, khởi
diệt đồng thời, vô ngại cùng hiện.

Thứ hai, quyền thật
song hành: Thật là chân tế, quyền là hóa
môn. Từ chân tế mà
khỏi hóa độ, ngoài thật không có quuyền; nhân sự
tích mà được cội gốc,
ngoài quyền không có thật. Luân thần hợp với toàn
ý chỉ, vô ngại song hành
giá chiếu đồng thời, lý lương đều hiện.

Thứ ba, nhị đế cùng trình bày!
Chư Phật thương y theo nhị
đế thuyết pháp. Vì cớ
sao? Vì tục là chân thuyên, liễu ngộ tục là vô
tánh, tức là chân tánh,
cho nên nói: “Nếu không được tục đế, không
được đệ nhứt nghóa.” Cho nên chân không cần
lập mà thường hiện, tục không cần trừ mà nó tự không. Hai đế cùng tồn tại, giống như
sống nước hễ
nước cạn thì
sóng ngừng,
sóng nước đồng thời,
sóng tột nguồn
nứơc, động ẩm một bờ.

Thứ tư, tánh tương chung tức:

Kinh Vô Lượng
nghóa nói: “Vô Lượng nghóa là từ một pháp
sinh” pháp đã nói tức là chân tâm. Từ một chân tâm mà đủ hai nghóa tùy chuyên bất biến, bất biến là tánh, tùy chuyên là tướng. Tánh là thể
của tướng, tướng là
dụng của tánh, vì không hiểu nguồn cội, nên vọng
sinh tránh luận. Nếu nay hủy tướng là không hiểu dụng của tâm, hủy bỏ
tánh thì không biết thể
của tâm. Nếu có thể dung thông, thì thủ xả đều dứt. Thứ năm,
thể dụng tự tại: thể tức là lý của pháp tánh, dụng là
sự của trí ứng. Nêu toàn dụng của thể, dụng tức
không giống, nếu toàn
thể của dụng, thể tức
chẳng khác. Dụng của thể mà không ngại dụng,
là thể của dụng mà
không mất thể, cho nên một vị (song) hai phần, tự tại vô ngại.
Thứ sáu,
không có tướng thành: Hễ luận về tất cả vạn pháp, vốn không có tướng nhất định, cùng hoại, tương nhiếp tương trợ, nhân
không mà lập có, vì
chuyên sinh tánh không, giả có thành không, vì vô
tánh chuyên khởi.
Nhân nghóa hiển biệt, theo cái thấy mà thành
sai khác,
mê nó thì vạn rộng bất
đồng, ngộ nó thì tam thừa không khác. Vì sao?
Vì nếu giả sử có một
pháp thì hàng Tiểu thừa thấy thật sắc, hàng sơ
giáo thấy là huyễn có,
chung giáo thì thấy sắc, không vô ngại. Vì không
ấy không giữ tự tánh,
tùy chuyên mà thành các cõi. Đốn giáo thấy tất
cả sắc pháp đều là chân tánh, viên giáo thấy vô tận pháp giới này.
Nếu chung thông được nó thì liền thành chân không
diệu hữu, có, có thể
hiển bày vạn đức,
không, có thể thành tất cả.

Thứ bảy, kiêm tu chánh trợ: Chánh là chủ trợ là bạn. Nhờ bạn
mà chủ thành không có
trợ thì chánh không bao giờ trọn vẹn; từ chủ được bạn không có chánh thì trợ không do đâu lập. Đó chính là ý chủ
vạn tương thành, chánh trợ gồm đủ, cũng là chỉ quán
song vận, ẩn hiển
cùng chưng trong ngoài lại
giúp nhau, giới thừa đều cần.

Thứ tám, đồng trị một bờ: Đồng thì căn cứ theo lý bất biến, độ thì ước theo
sự tùy duyên. Vì bất biến nên mới có thể tùy duyên;
vì tùy duyên cho nên bất
biến. Chỉ vì sự không khác mà thành khác,
môn bất đồng mà lập
đồng. Nếu là khác thì hoại ở khác nên mất thể.
Nếu đồng thì không thành
đồng, vì không dùng cho nên giống không
giống mà khác. Khác
không khác mà giống, chấp mỗi thứ bèn rơi vào
đoạn thường, dung thông
cả hai thì thành Phật pháp. Cho nên kinh nói:
“Lạ thay Thế Tôn! Ở
trong pháp vô dị mà nói các pháp dị.

Thứ chín, tu tánh không hai: Cái vốn có gọi là tánh chẳng phải
do quán mà thành, nay hiển
lộ gọi là tu, nhờ trí mà hiện ra. Do tu mà hiển được tánh bổn hữu, nhờ tánh mà phát khởi
sự tu của ngày nay, toàn
tánh thành tu, toàn tu
thành tánh, tu, tánh không hai nhân duyên tự phân. Thứ mười,
nhân quả không khác: Nhân từ quả khởi, quả tròn thì mới
thành nhân, quả đuổi đi thì nhân
sinh ra. Nhân tròn thì có thể lập quả.
Sự phân
trước sau, lý thì cùng một lúc, cùng giúp đỡ lẫn nhau, nghiệp dụng không mất. Hỏi: Tập này đã trình bày, phải theo những căn cứ nào?
Được những lợi ích nào? Đáp: Gồm cả tự lợi, lợi tha, đốn trộn cùng thâu.
Tự lợi là viên môn của trợ đạo, huyền kinh của việc tu hành.
Lợi tha là mặt trời tỏ rạng của việc thệ chân, là lương y của nhị kiến. Đốn hành:
Không Thái với môn tánh khởi,
có thể thành hạnh pháp giới; tiệm trếm là khởi
phế bỏ lời dạy phương
tiện, trọn quay về thừa cứu cánh. Nếu người tin
điều ấy thì vâng lời
Phật dạy, nếu người chê bai nó thì huỷ bán ý Phật.
Tin hay nghe đều có quả báo, nhân quả rõ ràng. Trình bày tóm tắt một
trần của biển giáo phát,
thí khắp chúng sinh trong pháp giới, nguyện
hoằng chánh đạo, để báo ân Phật.
Tụng rằng:

Bồ-đề không phát mà phát Phật đạo không cầu mà cầu
Điệu
dụng không hành mà hành Chân trí không làm mà làm
Khởi từ ngộ được đồng thể Hành bi thâm nhập
vô chuyên Không có gì xả mà hành thí Không có gì
giữ mà đủ giới

Tu tiến hiểu không có gì khởi Họa nhẫn đạt không
có gì hại Trí tuệ ngộ cảnh vô
sinh
Thiền định biết tâm không thụ Thấy không thân mà đủ tướng

Chứng vô thuyết mà bàn thuyên.
Xây dựng đạo trăng trăng đáy nước, Trăng nghiêm
pháp giới tánh không Bày khắp đồ cúng huyễn hóa

Cúng dường như lai hình, bóng

Sám hối tôi tánh vốn không

Khuyên thỉnh pháp thông thường thụ Hồi hướng chọn vô
sở đắc

Phước tùy hỷ đồng với chân như Tán thán ta người
huyển giả, Phát nguyện năng sở bình đẳng Lễ bái
ảnh hiện pháp hộ

Hành đạo rão bước hư không Đốt hương khéo đạt vô
sinh Tụng kinh không sâu thật tướng. Rãi hoa hiển
các vô chấp
Đàn
chỉ để hiện bỏ trần

Thí là độ môn của hang tiếng Tụ tập không hoavạn hạnh

Thâm nhập biển tánh chuyên sinh Thường dạo pháp môn
huyễn hóa. Thể đoạn trần lao vô nhiễm, Nguyện sinh
trung tâm tịnh độ Thực hành thực tế lý địa

Ra vào quán môn vô đắc.

Hàng phục cảnh tượng ma quân Trong mộng rộng làm Phật
sự Độ khắp chúng sinh như huyễn Đồng chứng Bồ-đề tịch diệt.



LINH SƠN PHÁP BẢO ĐẠI TẠNG KINH TẬP 178