<經 id="n1988">VÂN MÔN KHUÔNG CHÂN THIỀN SƯ QUÃNG LỤC (QUYỂN THƯỢNG - TRUNG ＆ HẠ) HỘI VĂN HÓA GIÁO DỤC LINH SƠN ĐÀI BẮC XUẤT BẢN VÂN MÔN KHUÔNG CHÂN THIỀN SƯ QUẢNG LỤC <卷>QUYỂN THƯỢNG VÀ TỰA Đèn Tổ nối nhau khoảng mấy trăm năm, vượt ngoài Sự luận bàn của thế gian, siêu cổ vượt kim, thần thông vi diệu, đạo thịnh hành ở thiên hạ chỉ vài người thôi. Đại Tông Sư Vân môn rất đặc biệt tự do tung hoành biến hóa, khai phóng sông biển, cá rồng được nơi bơi lội, đoạn diệt càn khôn, quó thần không có lối đi, cỏ cây cũng phải cúi đầu, đất đá cũng vì thế mà phát sáng. Sự truyền thừa này ở thế gian, đối cỏ, thất lục thùy đại khám biện. Nhưng đời thì phải việc ghi chép lâu năm có sai. Nay tham khảo chỉnh Sửa bản mới để truyền bá lưu hành lâu dài. Càng khiến cho bổn phận của kiềm dùi tiếng vàng, và ngọc đảnh động. Thế giới chênh vênh, ngói vỡ nước vơi, nếu như bày phái phân tông không tránh khỏi đem sai lầm này đến sai lầm khác. Luận công ghi đức đã là mai một đi công của các bậc tiền hiền, còn phỏng theo khuôn cũ chỉ đủ cho kẻ hậu học mơ hồ. Nếu trên đảnh có mắt thì cùng Vân môn gặp nhau. Ngày 25 tháng 3 Bính Thìn niên hiệu Hy Ninh. ------------------------------ MÔN NHÂN MINH THỨC ĐẠI SƯ TỨ TỬ THỦ KIÊN BIÊN TẬP Sư thượng đường hồi lâu nói: Xét cơ nói đạo, cố nhiên khó phân tích, nếu là một lời khế hợp nhau còn là nhiều đường, huống gì lo đau đáu có lợi ích gì. Nhưng trong giáo thừa mỗi thứ có phân khác nhau. Luật là Giới học, Kinh là Định học, Luận là Tuệ học, ba tạng năm thừa, năm thời tám giáo mỗi loại đều có chỗ quy về của chúng. Nhưng một thừa viên đốn cũng khó rõ, và rõ được thì trời đất cùng nạp tăng khác nhau. Nếu hướng đến môn hạ của nạp Tăng, trong câu trình cơ, thì lao nhọc suy nghó nhiều, môn đình gõ đánh ngàn sai vạn khác, nghó muốn tiến bước quá khứ hiện tại trước, tìm đầu lưỡi ông ta mà phơi ra. Việc xưa nay hợp làm thế nào? Trong lúc đó nói viên, nói đốn được không? Bên này, bên kia được không? Chớ hiểu lầm, chớ thấy cùng không nói, hãy hướng đến chỗ không viên, không đốn, dùng lẽ thường tình của thế tục để hiểu rõ, ở trong đó cần phải một người mới được. Chớ y vào lời Thầy đem những lời tương tợ mà suy lường lời nói, khắp nơi trình cơ cho là kiến giải của mình. Chớ hiểu lầm. Chỉ như nay có việc gì, thì đối trước chúng chọn lựa xem. Khi có Châu chủ Hà Công lễ bái hỏi: - Đệ tử xin thưa hỏi. Sư nói: Trước mắt không có cỏ lạ”. Lại hỏi: Phật pháp như trăng đáy nước, phải không? Sư đáp: Sóng lặng không thấu đường. Lại hỏi: Hòa thượng từ đâu mà được? Sư đáp: Lại hỏi tại sao đến? Lại hỏi: Đang cùng lúc đó thì thế nào? Sư đáp: Đường quan sơn trập trùng Có vị quan hỏi: Ngàn con vây quanh người nào là được? Sư đáp: Hóa xuống trụ trì đã phụng mệnh đến hỏi? Hỏi: Ngày nay khai pháp lấy gì chỉ giáo? lầm. Sư đáp: Cỏ phong đến rất phân biệt. Lại nói: Không như vậy là gì? Sư đáp: Lầm rồi. Hỏi: Cổ đức lấy tâm truyền tâm, nay xin làm sao chỉ bày? Sư đáp: Có hỏi có đáp. Lại nói: Như vậy thì không biện pháp rỗng. Sư đáp: Có hỏi có đáp. Hỏi: Phàm có câu nói thì đều sai lầm, như thế nào thì không sai Sư đáp: Đương phong khởi lên một câu từ đâu đến. Lại hỏi: Chẳng phải là như vậy không? Sư đáp: Chớ lầm. Hỏi: Thế nào là cơ của nhổ và khạc? Sư đáp: Tiếng vang. Lại hỏi: Còn đáp không. Sư đáp: Hãy chầm chậm lại. Hỏi: Thế nào là việc của học nhân? Sư đáp: Gom góp lại một câu hỏi. Hỏi: Như thế nào giáo ngoại biệt truyền? Sư nói: Đem những câu hỏi của ông đến đây. Sư nói: Chẳng phải đạo ngày nay các ngươi thích dối, dè nén bất đắc dó rồi, nhìn về phía trước các ngươi làm một bải ngổn ngang, sơ hở bị người sáng mắt thấy, liền trở thành một trò cười, giống như nay trốn chẳng được vậy. Lại hỏi: Mọi người các ông, xưa nay có việc gì? Thiếu cái gì? Đáp: Hướng đến đạo các ông không có việc gì cả, đã là tướng mai một, cần đến ruộng đất này mới được, cũng đừng nhân lúc tranh chấp mà hỏi, trong lòng mình đầy xấu xa, đại Sự sáng mai ngày sau còn, nếu ông suy nghó chậm lại, hãy hướng đến cổ nhân xây dựng môn đình, nhìn đông nhìn tây là đạo lý gì? Ông muốn được hiểu không? duyên chính là nhà của ông từ vô vô kiếp đến nay do vọng tưởng sâu dày, một khi nghe người nói, thì sinh tâm nghi ngờ, hỏi Phật, hỏi Pháp, hỏi trên, hỏi dưới, tìm cầu Sự hiểu biết, nếu như có tâm giao thiệp suy luận tức là sai, huống gì lại có lời chẳng phải tâm không suy nghó là sao?còn có việc gì. Trân trọng! Hỏi: Thế nào là một khác của Ngài Vân Môn. Sư đáp: Ngày 25 tháng 12. Lại hỏi: Hát là thế nào? Sư nói: Hãy thong thả. Hỏi: Thế nào là yếu chỉ của thiền Tông? Sư đáp: Trong mặt trời nhìn núi. Hỏi: Thế nào là gia phong của Hòa thượng? Sư đáp: Mưa lâu đã tạnh. Lại hỏi: Thế nào là mưa lâu không tạnh? Sư đáp: Phơi nắng. Hỏi: Thế nào là không dõi mắt theo? Sư đáp: Thiên Thai thỉnh khắp, Ngài Nam Nhạc dạo núi chơi. Hỏi: Thế nào là hướng đến một đường? Sư đáp: 9 lần 9, 8 1. Hỏi: Thế nào là chính học nhân. Sư đáp: Dạo núi chơi đùa giỡn với nước. Lại hỏi: Thế nào là chính Hòa thượng? Sư đáp: Lại gặp lúc vị Duy-na không còn. Hỏi: Thế nào là giáo chủ? Sư đáp: Không sánh lễ. Hỏi: Thế nào là thời giáo của một đời? Sư đáp: Đáp một lời. Hỏi: Thế nào là Chánh pháp nhãn tạng? Sư đáp: Khắp nơi. Hỏi: Thế nào là ngồi ngay thẳng nghó thật tướng? Sư đáp: Mất tiền ở trong nước tim trong nước. Hỏi: Thế nào là hạ Sa-môn? Sư nói: Lãnh hội không được. Lại hỏi: Tại sao lãnh hội không được? Sư đáp: Chỉ giữ lãnh hội không được. Hỏi: Thế nào dụng tầm thường? Sư đáp: Hãy xoắn suýt trong đó. Hỏi: Thế nào là yếu chỉ của giáo nghóa? Sư hỏi: Ông xem kinh gì? Tăng thưa: Xem kinh Bát-nhã. Sư hỏi: Trí nhất thiết Thanh tịnh, còn mộng thấy chưa? Tăng thưa: Trí nhất thiết Thanh tịnh hãy gác qua một bên. Như thế nào là yếu chỉ của giáo nghóa? Sư nói: Tâm không phụ người, mặt không sắc thẹn, đánh cho ông ba mươi gậy. Hỏi: Làm thế nào báo được bốn ân ba cõi? Sư đáp: Ôm đầu khóc trời xanh. Hỏi: Thế nào là Chánh pháp nhãn tạng? Sư đáp: Ngữi cơm cháo. Hỏi: Thế nào là Tam-muội? Sư đáp: Đến lảo Tăng một câu hỏi, còn ta một câu. Hỏi: Thế nào là nơi Chư Phật ra đời? Sư đáp: Đi trên núi phía Đông. Hỏi: Xin Sư chỉ lối vào. Sư nói: Ăn cháo ăn cơm. Sư nói: Việc của ta không được rồi, hướng đến đạo của các ông thẳng xuống không có việc gì, trước hết là tướng mai một, lại muốn cứ tìm cầu ngôn ngữ để hiểu biết thì ngàn sai vạn khác, bày rộng mà chất vấn, một tràng được thau, nói khoác, cách đạo dần xa,có lúc nào nghó ngơi, chỉ có việc này ở trong lời nói, Ba thừa, Mười hai giáo, há không có lời nói sao? Sao lại nói giáo ngoại biệt truyền. Nếu theo những bậc học rộng, chỉ như Thập địa Thánh nhân. Nói pháp như mây như mưa, còn bị quở trách thấy tánh như ngăn La-cốc, vì thế cho nên biết, tất cả trời đất có tâm khác nhau, tuy như vậy nếu là người đắc, nói lửa không thể thiêu đốt được miệng. Suốt ngày nói năng mà chưa từng động môi lưỡi, chưa từng nói một chữ. Mặc áo ăn cơm suốt ngày, mà chưa từng cắn bể một hạt gạo, mang một sợi tơ. Tuy như thế, còn là nói về môn đình, cần phải thật đắc cùng thông mới được. Nếu đứng về câu trình cơ ước của môn hạ nạp tăng, sẽ làm lao nhọc Sự suy nghó, dẫu cho đắc được một câu trực hạ thừa đương, cũng giống như kẻ mù loà. Bấy giờ có Tăng hỏi: Thế nào là một câu. Sư đáp: Nêu ra. Hỏi: Thế nào là khi nói im lặng? Sư đáp: Cơ đã rõ ràng nằm ở trong tay. Hỏi: Thế nào là lúc nói im lặng. Sư đáp: Hừ. Lại nói: Khi không im lặng không nói năng là thế nào? Sư lấy gậy đuổi Tăng. Hỏi: Thế nào là kiếm của Ngài Vân Môn? Sư đáp: Tổ. Hỏi: Thế nào là nơi Chư Phật ra đời? Sư đáp: Lại thỉnh một câu hỏi. Hỏi: Thế nào là trâu trắng sớ sờ? Sư đáp: Thấy cỏ không thay đổi đường đi. Lại hỏi: Buông chỗ nào? Sư nói: Đưa tay ra mà không vượt qua cõi trần. Hỏi: Thế nào là trần trần Tam-muội? Sư đáp: Nước trong thùng, cơm trong bát. Hỏi: Thế nào là huyền thế nhất như? Sư đáp: Thiếu câu hỏi của ông. Hỏi: Thế nào là thể trong huyền cơ. Sư đáp: Cúng tế. Lại hỏi: Thế nào là đúng? Sư đáp: Lui mau! Lui mau! cản lời hỏi của người khác. Hỏi: Thế nào là chỗ chẳng suy lường? Sư đáp: Chúng sinh khó lường tới. Hỏi: Lúc đục vách trộm thời gian là thế nào? Sư đáp: Đúng lúc. Hỏi: Khi một lời nói hết là thế nào? Sư đáp: Bày ra. Hỏi: Sao Hòa thượng lại ra tay kéo lấy? Sư đáp: Lấy cái sọt hốt phân và cái chổi đến đây. Hỏi: Tại sao cứ xướng liền được không phụ đối cơ? Sư bảo: Nói gì. Lại hỏi: Còn có thể suy nghó không? Sư đáp: Hãy chầm chậm. Sư nói: Ba thừa, Mười hai giáo nói ngang nói dọc, các Hòa thượng trong thiên hạ, nói chữ thập ngang dọc, thế ta đưa cái kim lên nói về đạo lý, đem đến xem, thế thì nói ngựa chết mà còn chạy chữa, tuy như thế, còn có bao nhiêu cái đến cảnh giới này, không dám trông mong vào lời nói của ông, cất kim trong câu có tiếng vang, trong chớp mắt ngàn sai, gió yên sóng lặng, chỉ cái còn ham uống ăn. Hỏi: Thế nào là câu thấu triệt pháp thân? Sư đáp: Dấu thân trong sao Bắc Đẩu. Hỏi: Thế nào là tôn chỉ xưa nay. Sư đáp: Không hỏi không đáp. Hỏi: Thế nào là Tam giới duy tâm, vạn pháp duy thức? Sư đáp: Ta ngày nay không lời đáp. Lại hỏi: Tại sao không một lời đáp? Sư đáp: Đến năm thừa lãnh hội được không? Hỏi: Thế nào là thổi kiếm lông? cấp? Sư đáp: Xương khô. Lại nói: Cục thịt thúi. Hỏi: Thế nào là ánh sáng trong ngoài? Sư bảo: Hỏi chỗ nào. Học nhân thừa: Thế nào là thấu hiểu một cách rõ ràng? Sư đáp: Bỗng nhiên có người hỏi, ông đáp thế nào. Lại hỏi: Sau khi thấu hiểu rõ ràng thì thế nào? Sư đáp: Rõ rồi hãy gác lại, còn ta đạt đến. Hỏi: Thế nào là một câu cấp thiết? Sư đáp: Ăn. Hỏi: Thế nào là tâm xưa nay? Sư đáp: Nêu lên rõ ràng. Hỏi: Thế nào là lỗ mũi của nạp tăng? Sư đáp: Phóng qua một cái. Lại nói: Thỉnh Sư nói. Sư đáp: Đàn gãy tai trâu. Hỏi: Thế nào là tu hạnh đại Thừa? Sư đáp: Cái bình nằm trong tay. Hỏi: Thế nào là nhất thiết trí Thanh tịnh. Sư đáp: Tăng đường vào điện Phật. Hỏi: Thế nào là một câu mồm mép lia lịa? Sư đáp: Hợp lấy cái miệng chó. Hỏi: Thế nào là Hải Ấn tam-muội? Sư đáp: Ông chỉ lễ bái. Hỏi: Đợi ta đi Đông đi Tây. Hỏi: Thế nào là chuyển động liền được mà không rơi vào giai Sư đáp: Bảy Nam Đẩu tám Bắc Đẩu. Thượng đường nói: Chư huynh đệ đều là chư vị tri thức tham tầm, quyết chọn sinh tử, khắp nơi há không phải là phương tiện thùy từ của lão túc, hay còn chỗ nào chưa thấu hiểu thì nêu ra xem, đợi lão già cùng luận bàn với mọi người, có gì, có gì? Khi ấy có vị Tăng suy nghó rồi hỏi. Sư bảo: Con đường Tây Thiên xa xôi vạn dặm, rồi xuống tòa. Hỏi: Thế nào là biện pháp nơi đây? Sư đáp: Nói thì không khó, chui ở đâu ra? Hỏi: Tại sao con mắt không ngủ? Sư đáp: Vì nó không tónh. Hỏi: Thế nào là bệnh không phạm. lễ. Sư đáp: Vị Tăng kia còn thấy không? Hỏi: Thế nào là tướng của đại nhân, Sư mới giơ nắm tay lên. Hỏi: Thế nào là chỗ cấp thiết của học nhân? Sư đáp: Ông sợ ta không biết. Hỏi: Thế nào là đại ý của Phật Pháp. Sư đáp: Một Phật, hai Bồ-tát. Hỏi: Thế nào là trâu đất róng trên đỉnh tuyết? Sư đáp: Đi khắp non sông. Lại hỏi: Thế nào là con ngực gỗ hí ở Vân Môn? Sư đáp: Trời đất u ám. Hỏi: Thế nào là huynh đệ thêm chữ mười. Sư đáp: Ta cùng ông nói dây dưa. Hỏi: Thế nào là một câu Hòa thượng cho người. Sư đáp: Tâm không phục người, mặt không sắc thẹn, lễ nhanh ba Hỏi: Thế nào là việc thiên nhân? Sư bảo: Đi về phía trước làm gì. Hỏi: Thế nào là yếu chỉ của giáo nghóa. Sư đáp: Đầu môi chót lưỡi lại đem câu hỏi đến đây. Hỏi: Thế nào là bảy dọc tám ngang. Sư đáp: Đánh cho ông một cái. Sư thượng đường nói: Đề ra một tắc nói - Dạy các ông ngay đó mà đảm đương, là đã tung phân trên đầu các ông, dẫu cho nhổ một sợi lông, thì hết thảy đại địa được cùng lúc rực sáng, cũng là khoét thịt thành thương tích, tuy như vậy, người cần phải thật Sự đến thửa ruộng ấy mới được. Nếu chưa thì không được nắm lấy hư rỗng, phải trở lui nhìn xuống gót chân của mình để suy tìm, đó là đạo lý gì? Thật không có một mảy tơ tóc cho các ông học hiểu, cho các ông nghi ngờ, hà huống gì mỗi một người các ông đều có một việc đại đại dụng hiền tiền, lại không một chút khí lực phiền não đến ông, thì cùng Tổ và Phật không khác, chính là tín căn của các ông cạn cợt, ác nghiệp sâu dày, đột nhiên khởi lên được giống như nhiều đầu và Sừng, vác túi bạt ngàn nơi vạn dặm chịu uất ức sao? Hơn nữa các ông có chỗ nào không đủ, kẻ trượng phu ai mà vô phần, chạm mắt đảm đang được, vẫn còn không tiện, huống là bị người lừa dối, phân Sự trừng phạt của người, vừa thấy Hòa thượng mở miệng liền ôm đá lấp miệng. Thế mà như bầy ruồi xanh giành nhau trên đống phân, ba người, năm người, tụ hợp lại bàn luận. Khổ thay! Huynh đệ! Các bậc cổ nhân một khi vì mọi người chẳng phải thế, cho nên phương tiện buông nửa câu, một lời là khai, không cho các ông thấy đường nào. Bao nhiêu việc bên này đều ném qua một bên, tự riêng đem hết khí lực chú mục vào há không có chút phần tương thân sao? Thích thay! Thích thay! thời gian không đợi người, hơi thở ra không đảm bảo hít vào. Thử hỏi thân tâm còn dùng vào chỗ rãnh rỗi nào khác… cần phải để ý. Trân trọng. Thượng đường hồi lâu Sư nói: Trông thấy không lãnh hội được đạo, chân bước đâu biết đường. Tăng hỏi: Như thế nào là nhìn thấy Bồ-tát? Nâng điện Phật. Sư đáp: Nâng điện Phật cho ta. Hỏi: Thế nào là một câu trước hết? Sư đáp: 9 lần 9 là 81 tăng lại lễ bái. Sư bảo: Đến gần trước, Tăng lại đến gần phía trước, Sư liền đánh. Hỏi: Thế nào là việc thất học. Sư đáp: Tin tức rất tốt. Lại hỏi: Cuối cùng là con nhà ai? Sư đáp: Ngày 25 tháng 12. Hỏi: Thừa giáo có lời nói, Nhất thiết trí Thanh tịnh thì thế nào? Sư liền nhổ vào mặt ông ta. Lại hỏi: Cổ nhân phương tiện như thế nào? Sư đáp: Đến đây cắt gót chân của ông ta, đổi lấy đầu lâu của ông dơ thìa và lổ mũi vào trong cái bát. Lại hỏi: Chỗ nào có nhiều thứ? Sư đáp: Là kẻ cướp lấy hư không, bèn đánh. Hỏi: Thế nào là thiền. Sư đáp: Là vậy. Hỏi: Thế nào là đạo. Sư đáp: Được. Hỏi: Thế nào là tất cả pháp đều là Phật pháp? Sư đáp: Bà già đầy đường trong ba thôn, hiểu chưa? Học nhân nói: Chưa hiểu. Sư nói: Chẳng phải mình không lãnh hội được mà có rất nhiều người không lãnh hội được. Hỏi: Những học nhân xúm xít bàn luận cái gì? Sư đáp: Đại chúng đứng lâu. Sư thượng Đường nói: Hết thảy càn khôn sẽ để trên lông mi của ông, các ông nghe nói thế, không dám trông vào những tánh tháo của ông, đánh lão Tăng một cái, hãy xem từ từ xem cho kỹ, là có hay không, đó là đạo lý gì? Dẫu ông trong điều này mà rõ được thì gặp được môn hạ của nạp Tăng sẽ làm cho toạc chân của ông. Nếu có người nghe nói chỗ nào có Lão túc ra đời, thì như nhổ vào mặt, làm dơ tai và dơ mắt của ta, nếu không phải tay chân của ông, mới nghe người đưa ra liền nhận được, thì rơi vào cơ thứ hai, ông không xem Hòa thượng Đức Sơn vừa thấy vị Tăng nhập môn, lấy gậy bèn đuổi, Hòa thượng Mục Châu thấy Tăng nhập môn nói: Trở thành công án, đánh cho ông ba mươi gậy. Từ các vị tiền bối khác, hợp làm thế nào? Nếu là kẻ nghịch ngợm bình thường, ăn máu mũ của người, tính ra một đống, một gánh, tung hoành khắp nơi môi lừa mỏ ngựa mà khoe khoang ta hiểu biết rồi hỏi về năm chuyển mười chuyển, dẫu cho ông sáng hỏi tối đáp, trải qua nhiều đêm, lại mong thấy không. chỗ nào là chỗ cùng Sức với người, như có người này lúc nạp Tăng thọ trai cũng nói ăn cơm, có chỗ nào cùng tiếng nói, vào một ngày khác Diêm La Vương đến trước mặt, không lấy được cái miệng giảng nói của ông. Chư huynh đệ, nếu là người đắc được, thuận theo số đông mà sai Sử ngày, nếu chưa đắc thật Sự chẳng phải cướp lấy hư không, không được thì thời gian dễ qua, cần phải thận trọng, cổ nhân có chỗ lằng nhằng qua lại, chỉ như Hòa thượng Tuyết phong nói” Hết thảy đại địa là vậy”. Hòa thượng Giáp Sơn nói: Trên trăm đầu cỏ lấy được Lão Tăng, ở trong phố chợ nhân biết được thiên tử. Hòa thượng Lạc Phổ nói: Một vi trần cấu vừa khởi lên thì thâu tóm cả đại đại, một sợi lông trên thân Sư tử đều là ông vậy, đem ra để suy nghó xem, ngày qua tháng lại tự nhiên sẽ có lối vào, việc này không có chỗ ông thay thế, đều là mỗi phần của đương nhân. Lão Hòa thượng ra đời chỉ vì chứng minh cho ông, nếu lối rẽ của ông có chút lý do gì, cũng chỉ vì ông mê mờ nên không biết được, Nếu thật chưa đắc phương tiện bày cho ông ra tức không thể, tất cả chư huynh đệ đều là giày cỏ đi chân đạp đất khắp nơi, bỏ cha mẹ Sư trưởng, chỉ cần tỏ rỏ một chút mới được. Nếu chưa có chỗ vào chuyển bản sắc, thì căn tay chân của heo và chó. Chẳng tiếc thân mạng, vào trong bùn nước, có thể sinh sống trong mi mắt, quảy túi bát đi mười đến hai mươi năm lấy làm nghiệp mắt ra mặt, đừng buồn làm không thành, chính là hiện đời làm chưa được thì đời sau cũng không mất thân người, hướng về trong môn này, cũng có Sức tónh ngộ, không luống uổng cô phụ xưa nay, cũng chẳng phụ lòng đàn-na tín thí, Thầy Tổ, cha mẹ, cần phải để tâm đến nó, chớ để thời gian trôi qua một cách vô ích, dạo chơi ở huyện Châu Lạp, vác ngang cây gậy đi một hai ngàn dặm, bên này trải qua Đông, bên kia qua Hạ, non xanh nước biếc, nhận nhiều Sự cúng dường của mọi người, ý bát để được, khó khăn chịu nhục, mưa cầu đầu gạo khác lại mất lương thực nửa năm, như nay đi chân có lợi ích gì, một lá rau, hạt gạo của tín tâm đàn việt làm sao tiêu được, cần phải xét lại mình không người thay thế, thời gian không đợi bất cứ người nào, chóng trôi qua mau, đằng trước sẽ tới nơi nào? Chẳng như con cua ở dưới nước tay chân lộn xộn, không phải chỗ nói lớn lời về ông, chớ có nhàn rỗi luống uổng thời gian trôi qua vô ích, một khi mất thân người thì muôn kiếp không có được, chẳng phải cho là việc nhỏ mà không bày ra trước mắt. Người đời còn nói: Sáng nghe đạo lý chiều chết cũng cam”, huống gì ta là Sa-môn phải nên vượt qua bất cứ việc gì, cần phải cố gắng rất nhiều, “Trân trọng”. Hỏi: Thế nào là nơi của Chư Phật xuất thân? Sư đáp: Trước Phật y áo chỉnh tề, sau Phật chắp tay. Hỏi: Trong mười hai thời như thế nào không bị các cảnh mê hoặc? Sư đáp: Đầu Tam môn chấp tay. Hỏi: Bốn bể dày đặc thế nào là Linh Thọ? Sư đáp: Gió thổi mưa dứt. Lại hỏi: Thế nào là Linh Thọ? Sư đáp: Phơi cỏ ỉu xìu. Hỏi: Thế nào là chạm mắt Bồ-tát? Sư đáp: Rút cột trụ ra. Học nhân nói: Cột trụ lộ ra đâu làm việc khác được. Sư nói: Năm thừa lãnh hội được không? Hỏi: Vị Đề hồ vì sao trở thành độc dược. Sư đáp: Tế lễ. Hỏi: Thế nào là sống. Sư đáp: Tâm không phụ người. Học nhân hỏi: Thế nào là chết? Sư đáp: Sau ba ngày không được xướng y. Học nhân hỏi: Không sống không chết thì như thế nào? Sư lấy gậy đuổi Tăng ra. Nói: Học nhân đến đây xin Sư thật lời. Sư nói: Biết. Hỏi: Tại sao Kim cang ngã xuống đất? Sư đáp: Không đủ Sức. Hỏi: Giết cha giết mẹ sám hối trước Phật, giết Phật giết Tổ sám hối chỗ nào? Sư đáp: Bày ra. Hỏi: Chẳng khởi một niệm còn có tội không? Sư đáp: Núi Tu-di. Hỏi: Thế nào là gia phong của Hòa thượng? Sư đáp: Có người đọc sách đến báo. Hỏi: Học nhân có nghi ngờ, xin Sư đừng trách, việc của Tông thừa xưa nay thế nào? Sư đáp: Ba lạy không hư luống. Hỏi: Sinh tử đến làm thế nào bài trừ nó? Sư đáp: Ở chỗ nào? Hỏi: Như Lai nói một không nói thế nào là Như Lai nói? Sư đáp: Cái kia sao Sư Tăng không hỏi? Hỏi: Trong tối tăm làm sao biện được chủ? Sư đáp: Làm việc vốn là người nào ngồi? Nói: Học nhân hỏi thật, xin Sư chỉ thật. Sư bảo: Chính đáng như thế thì thế nào? Sư đáp: Đích thực. Hỏi: Từ bậc cổ đức lấy gì làm đích? Sư đáp: Xem lấy thoại đầu. Sư thượng Đường nói: Chư Hòa thượng các ông chớ vọng tưởng, trời là trời, đất là đất, núi là núi, sông là sông, tăng là tăng, tục là tục. Im lặng giây lâu Sư nói: Nói về núi cho ta xem. Lại có vị Tăng hỏi: Học nhân thấy núi là núi, sông là sông là thế nào? Sư đáp: Tam môn vì sao qua đây? Lại hỏi: Như thế nào là không vọng tưởng? Sư đáp: Còn thoại đầu ta đến. Thượng đường hồi lâu nói: Lại có người nói được không? người nào nói được ra đây, trong chúng không ai nói Sư đưa gậy lên nói; vừa đến là hầm phân nhỏ nay là hầm phân lớn, Sư xuống tòa. Hỏi: Vạn pháp đều quy về một, một tức không, vạn pháp là thế nào? Sư đáp: Trong lời nói này của ông lằng nhằng dối gạt ta. Hỏi: Thánh và Tăng tại sao bị hổ vồ? Sư đáp: Là tấm gương cho người trong thiên hạ. Hỏi: Ở trong 12 thời dụng tâm như thế nào? liền đắc không phụ đối với bậc trên? Sư đáp: Đỡ tốn Sức. Lại hỏi: Việc đỡ tốn Sức như thế nào? Sư đáp: Bớt lấy lời nói trước. Hỏi: Văn cơ không lan tỏa làm sao mà biết có? Sư đáp: Thế cần được không? Lại hỏi: Việc hàng ngày như thế nào? Sư đáp: Một mũi tên bắn đến Tân La, nói day dưa ở nước Đại Hán. Hỏi: Học nhân trình bày một câu hỏi có cho không? Sư đáp: Phật không đạt lấy sở nguyện của chúng sinh. Hỏi: Thế nào cử xướng liền được không phụ đối cơ? Sư đáp: Thống lãnh một câu hỏi. Hỏi: Công đức ngàn Thánh tròn, như vậy mài dũa thế nào? Sư đáp: Người hiểu trong câu. Hỏi: Trong ba cõi vật gì thù thắng hơn đức Phật. Sư đáp: Thấu hiểu một câu hỏi của ông. Hỏi: Hái lá tìm cành thì không hỏi, như thế nào đoạn dứt cội nguồn. Sư đáp: Lễ nhanh ba lễ. Hỏi: Việc đã chưa rõ ràng làm sao đến chỉ bày? Sư đáp: Không tránh đối cơ làm được không? Hỏi: Tất cả đối cơ đến Sư có tiếp nhận không? Sư đáp: Hỏi một câu không lầm. Học nhân hỏi: Trình bày một câu hỏi Sư có tiếp không? Sư đáp: Xem kỹ lời trước. Hỏi: Tỳ lô hướng thượng trên thì không hỏi, hư không thỉnh Sư ở lại Tỳ lô. Sư đáp: Đem cổ họng ông ra đây, ông nói gì? Hỏi: Thế nào là chính bản thân của học nhân? Sư đáp: Một cây chóa, một tập sớ. Lại hỏi: Chẳng phải tiên lời phải không? Sư đáp: Tô-rô Tô-rô. Sư thượng đường nói: Ngày nay cùng các ông nêu ra một tắc, đại chúng lắng nghe, hồi lâu có vị Tăng ra lễ bái, định trình bày tiếp câu hỏi, Sư dơ gậy đuổi tăng ra nói: - Giống như diệt trừ chủng tộc người Hồ, Sư ở trên giường ăn cơm, kham cùng tiếng nói chỗ nào, đánh kẻ ngang tàn này, một lát lấy gậy đuổi Tăng xuống. Hỏi: Đại chúng tụ họp lại bàn luận việc gì? Sư đáp: Cứ suy nghó tính mãi cho qua ngày. Hỏi: Tiện lợi như thế mà bỏ thì thế nào? Sư đáp: Đoạ. Lại hỏi: Đoạ chỗ nào? Sư đáp: Ở mãi trên giường ăn cơm xong, luống không vọng ngữ. Hỏi: Một hội Linh Sơn đâu giống ngày nay. Sư thượng đường nói: Một lời nói mới nêu ra ngàn sai cùng khác, tất cả vi trần như là thuyết của hóa môn, như thế nạp tăng hợp cái gì? Nếu đem ý của Phật của Tổ bàn luận ở đây, Tào Khê bằng phẳng một đường, còn có người nào nói được không? ra nói thử xem. Lúc ấy có vị tăng thưa: Sư luận bàn siêu Phật việt Tổ là thế nào? Sư đáp: Bánh. Lại hỏi: Có gì can thiệp đến cái này? Sư đáp: Rõ ràng có gì giao thiệp. Sư bèn nói: Ông chẳng có thể làm xong, gặp người nói ý của Tổ Sư, liền hỏi về điều siêu Phật việt Tổ, ông hãy gọi thế nào Phật, thế nào là Tổ, liền nói về vấn đề bàn luận siêu Phật việt Tổ, lại nói ra khỏi ba cõi, ông đem ba cõi đến đây, có điều thấy nghe, biết gì làm trở ngại ông, có rất nhiều thanh, sắc pháp v.v…cho ông có thể hiểu, bậc cổ đức đâu ngại gì đối với ông thân ngang là vật, nói toàn thể đều chân vật gặp thể không thể được, ta hướng đến nghe các ông nói đặc biệt không có việc chính là tướng mai nột rồi, nếu ông thật không được chỗ vào, hãy ở trong đó, chỉ tự mình tham cho rõ ràng, trừ cơm ăn áo mặc, đại tiểu tiện còn có việc gì? Không có nguyên do gì khởi, không tưởng nhiều như thế, lại có một loại giống như tướng nhàn tụ đầu mà nêu được lời nói của cổ nhân, thức tình nắm giử vọng tưởng suy xét, nói rằng ta lãnh hội được Phật pháp, chỉ nói lằng nhằng thủ hình thức qua ngày, lại chê cười trách không xứng ý Tổ, tha phương vạn dặm, buông bỏ hết những gì cha mẹ và Thầy Tổ trao cho, đến đây làm những việc như vậy, đánh vào gã bợm bịp này, có chết gì đâu mà vội đi hành cước, lấy gậy đuổi Tăng xuống. Hỏi: Cha mẹ không cho phép thì không được xuất gia, thế nào mới được xuất gia? Sư đáp: Nông cạn. Lại hỏi: Học nhân chưa lãnh hội. Sư bảo: Sâu. Thưa: Theo việc đã nói trên, xin Sư đề cương. Sư bảo: Buổi sáng xem Đông Nam, chiều xem Tây Bắc. Lại hỏi: Thế thì lãnh hội thế nào? Sư đáp: Nhà phía Đông lên đèn, nhà phái Tây chịu tối. Thưa: Một câu ngày nay xin Sư chỉ bày. Sư bảo: Thêm cho ông một lời nói, còn đến ta một câu. Thưa: Không liên can đến chuyện nhỏ nhặt, xin Sư nói. Sư hỏi: Một là sợ ông không hỏi, hai là sợ ông không nêu ra, ba là đến lão Tăng ngạo ngược, bốn là ông lui ra, nói nhanh nói nhanh, Sư liền đánh. Hỏi: Vạn cơ mất hết thì thế nào? Sư bảo: Đem điện Phật đến cho ta, rồi bàn luận với ông. Lại nói: Há làm việc khác. Sư nói: Ôi chao! Kẻ bịp bợm này. Hỏi: Hết sạch việc trước mắt thì thế nào? Sư đáp: Phát sốt không? Vị Tăng kia lễ bái liền lui ra. Sư bảo: Đến đây, đến đây. Tăng đến gần, Sư lại dong gậy nói, kẻ bợm bịp này kinh ngạc ta. Hỏi: Thế nào là pháp vương chủ? Sư bảo: Chấp tay. Hỏi: Rùa mù gặp bọng cây nổi thì thế nào? Sư đáp: Lão tăng chấp tay. Sư thượng đường nói: Nên biết thời vận không may bị chiến tranh, mấy ngày gần đây Sư Tăng đi về phía Bắc để lễ Ngài Văn-thù về phía Nam dạo chơi núi Nam Nhạc, thế thì hành cước là danh tự của Tỳ-kheo, tiêu xài của tín thí, khổ thay, khổ thay! Hỏi: Đen giống như dầu hắc, chỉ giữ hình thức cho qua ngày. Giả Sử có hiểu hai người, ba người cũng luống học đa văn ghi nhớ. Đến nơi tìm chỉ những lời nói tương tự của các bậc lão tăng ấn khả, quên lững bậc thượng lưu, làm nghiệp bạc phước. Một khi Diêm La Vương theo dõi, bắt đóng đinh ông thì chớ bảo: “Không ai nói cho tôi nghe”. Nếu là kẻ sô tâm phải cần đem hết tinh thần, chớ ghi suông lời người rỗng nhiều, nói hư dối nhiều không bằng thật ít, sau này chỉ là tự gạt, có việc gì gần gũi. Hỏi: Học nhân đang ở đường mê muội, xin Sư tiếp nhận. Sư đáp: Nói gì? môn? dưa? Hỏi: Yếu chỉ của giáo nghóa là thế nào? Sư nói: Đáp còn chưa hiểu. Lại hỏi: Hòa thượng đáp chỗ nào? Sư đáp: Sẽ gọi ông lanh lợi. Hỏi: Thế nào là chánh pháp nhãn tạng của nạp tăng. Sư đáp: Sư Tăng kia đến gần đây. Vị Tăng đến gần, Sư quát: Đi. Hỏi: Thế nào lãnh hội được một của Hòa thượng? Sư đáp: Ngày 25 tháng 12. Hỏi: Trong ngôn giáo tức không hỏi, thế nào là việc trong Tông Sư bảo: Đã có người đến hỏi. Tăng lễ nhanh ba lễ. Hỏi: Nơi đã dứt hết tin tức thì làm thế nào noi theo? Sư đáp: Sau 30 năm. Lại hỏi: Chỉ ngày nay thế nào? Sư đáp: Chớ loạn. Hỏi: Nguồn tâm còn lời nói không? Sư đáp: Chớ hỏi. Hỏi: Lúc Phật bệnh, Tổ bệnh làm sao chữa trị? Sư đáp: Hiểu được thì hòa hợp. Lại hỏi: Sẽ chữa thế nào? Sư đáp: May mắn có Sức khỏe. Hỏi: Một trăm bước đi qua cây dương xin Sư chỉ đích? Sư bảo: Đáp lời này đi. Hỏi: Nói rõ ràng không chỗ nào bì kịp thể hội thế nào? Sư đáp: Trước không bàn luận. Lại hỏi: Há không tôn quý? Sư đáp: Không nhiều lắm. Lại hỏi: Là thế nào? Sư đáp: Là thế nào? Hỏi: Hể có ngân thuyết đều là day dưa thế nào là không day Sư đáp: Có nhiều người thấy ông hỏi. Hỏi: Hợp nhau vội vàng, xin Sư chỉ dạy? Sư đáp: Nói gì? Lại thưa: Chưa lãnh hội, xin Sư nói! Sư nói: Làm sao? Sư thượng đường nói: Đại chúng của các ông còn ngọc kim vân không? Nếu có đem đến xin thử, có gì có gì, đại chúng không trả lời, Sư nói nếu không giải tán thì cởi áo quần đi. Sư xuống tòa. Sư thượng đường: Đại chúng vân tập xong Sư bèn lấy gậy chỉ nói: Càn khôn đại địa vi trần Chư Phật đều ở trong đây, ngặt vì tìm cầu Sự thắng bại của Phật pháp, còn có người can gián được sao? Nếu không có người khuyên can thì xem lão Tăng cùng ông can gián. Sư bảo: Đây là Dã Hồ Tinh. Hỏi: Người trong hết thảy đại địa đến đây Sư tiếp nhận như thế nào? Sư đáp: Đề cương có đường. Lại hỏi: Chẳng phải lúc thuận tiện này mới chỉ bày phải không? Sư đáp: Lấy cái miệng chó. Hỏi: Trong thời gian chưa rõ ràng, như thế nào được không rơi vào duyên trần? Sư đáp: Đóng cửa khóc trời xanh. Hỏi: Trong mười hai thời làm thế nào lãnh hội hết? Sư đáp: Bàn luận không khó. Lại hỏi: Còn có chỗ học nhân vào không? Sư bảo: Xem kỹ lời nói trước. Hỏi: Một hội Linh Sơn Ca-diếp đích thân nghe chưa hiểu rõ nghe câu gì? Sư đáp: Không tránh mũi nhọn đến, nói nhanh, nói nhanh. Lại hỏi: Là câu gì? Sư đáp: Điện cơ chớp giật, uổng công suy nghó. Hỏi: Ngàn bậc Thánh không truyền đạt, cổ kim không trải qua, thế nào là một câu Hòa thượng tiếp nhận người? Sư đáp: Xúc phạm ngang ngược với bảo huynh được sao? Lại hỏi: Thế nào là một câu tiếp nhận người? Sư đáp: Là sao? Hỏi: Có đường nào khiến dứt tâm của học nhân? Sư đáp: Cho ông ăn ba mươi gậy. Hỏi: Thản nhiên trước mặt thì thế nào? Sư đáp: Nước biển trong đầu ông. Lại hỏi: Còn được không? Sư đáp: Ở đây bay lên hư không nói lời dối trá. Hỏi: Thí chủ thiết trai lấy gì báo đáp? Sư đáp: Tùy tát cống hiến. Lại nói: Chưa lãnh hội. Sư bảo: Chưa hiểu thì ăn cơm. Hỏi: Thế nào là việc cao cả? Sư đáp: Cắt ruột của ông, đổi lấy cái muỗng, bắt đem đến dây xem, Tăng không trả lời. Sư nói: Gã bợm này. Hỏi: Thế nào là chỗ quay mình của học nhân? Sư đáp: Bén. Hỏi: Một cái miệng nuốt hết tất cả thì thế nào? Sư đáp: Ta ở trong bụng ông. Lại hỏi Tại sao Hòa thượng lại ở trong bụng học nhân? Sư đáp: Còn đầu lưỡi của ta đến. Sư thượng đường hồi lâu nói: Chỉ cái này liên lụy đến việc giết người, liền xuống tòa. Thượng đường nói: Nói thì nói rõ, bấy giờ có vị Tăng đến lễ bái muốn trình bày câu hỏi. Sư lại đưa gậy lên lại đánh nói: Biết tốt xấu gì? Như đánh kẻ bợm thường ngày, đều giống vị Tăng này, làm sao có thể tiêu được của đàn- na thí chủ, nghiệp ác của chúng sinh đều ở đây, tìm gặp gì trong đống phân khô này? Lấy gậy một lát đuổi xuống. Hỏi: Ngưu Đầu chưa gặp bốn vị Tổ thì thế nào? Sư đáp: Nhà nhà Quán Thế Âm. Lại hỏi: Sau khi gặp thì thế nào? Sư đáp: Trong lưỡi con bò ngựa nuốt con cọp. Hỏi: Thế nào là Thiền? Sư đáp: Nhặt lấy, chữ được không? Hỏi: Lúc ven vùng phù Tùng vầng mặt trời chưa mọc thì thế nào? Sư đáp: Biết. Hỏi: Quay lưng nước Sở đến nhờ nước Ngô thì thế nào? Sư đáp: Xem sao Bắc Đẩu ở phía Nam. Hỏi: Sáu nước chưa yên ổn thì thế nào? Sư đáp: Ngàn dặm làm sao rõ. Lại nói: Sao không thể rõ. Sư đáp: Mới đến đã nói rồi. Hỏi: Thế nào là bổn nguyện. Sư đáp: Nhận Sự cúng dường gì? Hỏi: Thế nào là bà cắt đứt một đường? Sư đáp: Sau chủ núi. Lại nói: Cảm ơn Sư chỉ bày. Sư đáp: Lại lấy túi da. Hỏi: Tông chỉ của Tào Khê xin Sư thương xót chỉ bày? Sư đáp: Sau ba mươi năm. Hỏi: Phòng kín cung huyền thì thế nào? Sư đáp: Sụp đổ. Lại hỏi: Việc trong cung thế nào? Sư nói: Nặng. Hỏi: Vạn cơ thổ lộ không được thì thế nào? Sư đáp: Đại chúng không giấu. Lại nói: Còn là chỗ nghi của học nhân. Sư bảo: Nói mà che lấp đối cơ trước đi. Hỏi: Phải cần tương ứng, chỉ nói không hai thì thế nào? Sư đáp: Nêu ra trước đại chúng, đại chúng có thể không biết. Lại hỏi: Thế nào là đảm nhận? Sư đáp: Năm lừa. Hỏi: Suốt đời tích chứa điều ác không biết thiện, cả đời tích chứa những điều thiện không biết điều ác ý này thế nào? Sư đáp: 7 lần 9 là 6 3. Lại nói: Học nhân gần rời Hoàng Châu. Sư hét lên tiếng nói: Đôi giày cỏ của ông đã đứt. Tăng thưa: Trân trọng. Sư hét lên tiếng nữa: Tịnh xứ Tát-bà-đa. Hỏi: Thế nào là chính bản thân học nhân? Sư đáp: Một Phật hai Bồ-tát. Thượng đường nói: Các ông đều từ Hải Bắc Hà Nam đến đây, mỗi một người đều có duyên sinh, còn tự biết được không? Thử nêu ra xem, lão già này cùng ông chứng minh, có gì có gì. Nếu ông không biết lão già dối ông, ông muốn được biết không? Duyên sinh nếu ở phương Bắc thì hướng Bắc có Hòa thượng Triệu Châu, Ngũ Đài Sơn có Ngài Văn- thù đều ở đây. Nếu có duyên ở phương Nam thì hướng Nam có Ngài Ngọa Long Tuyết phong, Ngài Cổ Sơn Tây Viện đều ở đây, ông muốn được biết không? Ở đây biết thì lấy, nếu không thấy chẳng phải kẻ danh lợi không, thấy gì, thấy gì. Nếu không thấy hãy xem lão già này cởi điện Phật đi. Trân trọng! Hỏi: Lúc sáu nước chưa yên ổn thì thế nào? Sư đáp: Vác mây sắc mưa. Hỏi: Trên không nương tựa dưới không tự mình thì thế nào? Sư đáp: Một câu chôn thân là nói thế nào? Tăng: Bằng lễ bái. Sư nói: Phóng qua một cái đem một câu hỏi đến đây. Tăng không nói. Sư bảo: ách nhái này chết. Hỏi: Thế nào là sắc tức là không. Sư đáp: Gậy đánh vào mũi ông. Hỏi: Thế nào là một câu Hòa thượng không hợp thời vì người khác. Sư đáp: Sáng sớm kéo cày chiều kéo bừa. Hỏi: Ba thừa, Năm tánh tức không hỏi, thế nào là việc của môn hạ nạp tăng? Sư đáp: Mặt trời hơi về chiều, lễ nhanh lên. Hỏi: Lâu rồi tại sao không biết? Sư đáp: Suy lường. Hỏi: Thế nào là tâm. Sư đáp: Tâm. Sư nói: Chưa lãnh hội. Sư đáp: Chưa hội. Lại hỏi: Rốt ráo là thế nào? Sư quát nói: Chỗ Thanh tịnh đi Đông đi Tây. Hỏi: Tam giới duy tâm vạn pháp duy thức thì thế nào? Sư đáp: Ẩn thân trong cuống lưõi. Lại hỏi: Sau khi ẩn thân thì thế nào? Sư đáp: Tô rô tô rô. Hỏi: Thọ dụng giữa đường là thế nào? Sư đáp: 7 lần 9. 63. Lại hỏi: Thế nào là lưu truyền thế đế? Sư đáp: Giang Tây, Hồ Nam, Tân La, Bắc Hải. Hỏi: Phong kín không có gió là thế nào? Sư đáp: Gọi gió đến. Lại hỏi: Thế nào là người phong gió kín? Sư đáp: Trình bày lại khó biện. Hỏi: Mãi đến như thế thì thế nào? Sư đáp: Từ đâu chiếu đến. Lại hỏi: Không đi, không đến thì thế nào? Sư đáp: Lời trước nói gì? Hỏi: Tiến đến cửa không thì thế nào? Sư đáp: Ba ngàn tám trăm. Sư thượng đường nói: Cho ông nói ngang dọc, từ sáng đến tối không có người bịt miệng của ông, nếu ông không nói thì thế nào? Sư thượng đường đại chúng tập họp, hồi lâu Sư đưa gậy lên nói: - Xem thử, người Uất đàn việt thấy các ông bửa củi khó khăn, ở giữa sân họ dọn đồ cúng dường các ông. Lại vì các ông tụng kinh Bát-nhã, Nhất thiết trí Thanh tịnh không hai, không hai phân, không khác, không dứt. Tăng lại hỏi: Thế nào là Nhất thiết trí Thanh tịnh? Sư đáp: Tây Thiên chặt đầu chặt cánh tay, ở đây tự lãnh ra. Hỏi: Treo tích trượng vào lúc núi âm u thì thế nào? Sư đáp: Ở chỗ nào? Hỏi: Thế nào là cạn ở trong sâu. Sư đáp: Sơn hà đại địa. Lại hỏi: Thế nào là sâu trong cạn? Sư đáp: Đại địa sơn hà. Lại hỏi: Thế nào là sâu? Sư đáp: Sáng đến Tây thiên chiều về đất Đường. Hỏi: Khi Ngài Ca-diếp nhập định thì thế nào. Sư đáp: Giấu được không? Lại nói: Còn thấy mười phương không? Sư đáp: Người tài giỏi xuyên qua không. Hỏi: Chân như trạm tịch diệt tuyệt vô môn là thế nào? Sư đáp: Từ đối cơ hồi chiếu. Lại hỏi: Chỉ ở đây thế nào? Sư đáp: Chớ lầm. Hỏi: Ngàn phương tiện dụ dẫn quay về cội nguồn, chưa xét kỹ việc cội nguồn thế nào? Sư đáp: Có hỏi có đáp, nói nhanh, đem đến đây. Tăng thưa: Dạ. Sư nói: Xa xít. Hỏi: Thế nào là kiếm Vân Môn. Sư đáp: Giơ cao. Lại hỏi: Dùng nó thế nào. Sư đáp: Tô rô, tô rô. Hỏi: Thế nào là ý của Tổ Sư từ Tây sang? Sư đáp: Không là nói. Lại nói: Không hiểu. Trang hỏi một câu. Sư nói: Gió không vào. Hỏi: Khi năng thuyên biểu lý là thế nào? Sư nói: Sai lầm. Hỏi: Vạn cơ đều ngừng thì thế nào? Trên mộ phần mọc cỏ thơm. Quán thân không có mình, quán ngoài cũng vậy thì thế nào? Phát sốt là sao? Thế thì nước đổ bình rơi. Sư liền đánh. Long môn có ý, vào nước không có năng lực thì thế nào? Cơ đến thì dễ, nêu lại còn khó. Chình như thế thì như thế nào? Nhanh. Sư thượng đường nói: Ta thấy các ông trong hai, ba cơ còn không thể giảng được, rỗng không mặc nạp y đâu ích gì. Ông đã lãnh hội chưa? Ta vì ông phá vỡ, lâu sau đến khắp nơi, nếu thấy Lão Túc đưa một ngón tay, một phất trần nói là Thiền là đạo, kéo gậy đánh vỡ đầu liền đi. Nếu không như thế, tất cả đều rơi vào quyến thuộc của ma, hoại diệt tông chỉ của ta. Nếu ông không thật lãnh hội, hãy xem dây dưa trong thôn xã. Ta tầm thường nói với ông, ở trong quốc độ vi trần Chư Phật ba đời, hai mươi tám vị Tây Thiên, sáu vị Trung Quốc, hết thảy nói pháp đều ở trên đầu gậy này, thần thông biến hiện, âm thanh ứng khắp nơi, ông có lãnh hội không? Nếu chưa hội, chẳng phải gã lanh lợi, tuy nhiên như thế, phải rỏ ràng thực thấy chưa, mặc dầu đến đất ruộng này cũng chưa mộng thấy, Sa-di nạp tăng, trong ba thôn không gặp một người, Sư lấy gậy vạch một đường dưới đất nói. Tất cả đều ở đây, lại vạch một đường nói: Đều từ đây mà ra. Trân trọng! Hỏi: Người xưa quay mặt vào vách ý chỉ thế nào? Sư đáp: Bảy niệm gọi là định. Trăm người chưa lãnh hội thì Sự tiếp nhận thế nào? Rơi vào lời nói. Rơi lời nói chỗ nào? Bảy gậy đối mười ba. Người xưa có nói: Hiểu rõ tức là nghiệp chướng xưa nay rỗng không, chưa hiểu vẫn phải thưởng món nợ, xưa chưa xét rõ Nhị Tổ là hiểu chưa rõ. Chính xác. Theo cổ đức truyền trao việc gì? Lễ mau ba lễ. Thế nào là một đường của Vân Môn? Gần gũi. Thế nào là đúng? Nói điên đảo làm gì? Người xưa có nói: Tâm nghi ngờ tức là sai lầm, thế nào để được không sai lầm? Cơ đã rõ ràng nắm trong tay. Người sau hỏi lại thế nào? Gió chậm khó đổi thay. Trong ba ân, thân A-na thuyết pháp? Phải. Như thế nào là thân Thích-ca? Que cứt khô. Xin Sư đề cương Tông Môn. Phía nam có Tuyết Phong, phía Bắc có Triệu Châu. Người thấu hiểu thấy tất cả pháp là không chăng? Tô rô tô rô. Suốt ngày tha thiết mà không được lối vào? Xin Sư chỉ lối vào? Đương cơ có đường. Thế nào là lời siêu Phật Việt Tổ? Bồ châu Ma hoàng, Ích châu phụ tử. Thế nào là yếu chỉ củagiáo nghóa? Khêu lại lời nói như thế? Lại nói: Thỉnh Sư dạy bảo. Đàn gãy tai trâu. Huyền cơ một lối thể hội thế nào? Sau ba mươi năm. Chỉ bày đều sai sẽ biểu thị việc gì? Nói. Chưa xét rõ ý Sư thì thế nào? Giày chật quá. Không phải huyền cơ, cũng chẳng phải chính mắt trông thấy thì thế nào? Ngược lại một lời. Kiếp hỏa nổi lên thì thế nào? Lại mộng thấy gì. Thượng đường Sư nói: Bồ-tát Thiên Thân không do gì mà biến thành cây cau. Nói xong lấy gậy vạch một đường dưới đất nói: Hằng hà sa số Chư Phật nói lăng nhăng ở đây, liền xuống tòa. Thượng đường nói: Ta ông và ông ngang nhau, như thế lời của lão bà còn tự chưa lãnh hội, mỗi ngày ăn cơm xong đi lên, đi xuống kiếm bát gì? Bầy chồn hoang này làm gì trong đây, nói xong lấy gậy đuổi chúng tăng xuống. Hỏi: Cuối hạ đầu thu lộ trình phía trước chợt có người hỏi thì đáp thế nào? Sư đáp: Đại chúng lui ra. Lại hỏi: Đi qua chỗ nào? Sư đáp: Ta còn chín mươi ngày cơm tiền đến. Hỏi: Học nhân gần đến pháp tịnh nhưng chưa rõ việc của gia môn thế nào? Sư đáp: Không trải qua một câu hỏi thì làm sao trả lời? Trong mười phương cõi nước chỉ có nhất pháp thừa, như thế nào là nhất pháp thừa? Sao không hỏi cái khác. Lại hỏi: Cảm ơn Sư chỉ bày, Sư bèn hét. Hỏi: Người xưa có nói, một vi trần biến khắp tất cả trần, thế nào là một trần? Sư đáp: Nhai nuốt đầu lưỡi, lại đem một câu hỏi đến đây. Học nhân không hỏi, Sư còn đáp không? Đem miệng của ông treo trên vách không được. Tất cả bình thường thì thế nào? Tuy vậy mùi hôi xông lên ta ngột thở, nhưng ta hỏi ông ngày đi ba ngàn dặm tối đi tám trăm dặm, chỗ nào trong bát ông? Tăng không đáp. Sư bảo: Mặc tình vọng ngữ. Hỏi: Thế nào là nhãn Tạng của giáo pháp? Sư đáp: Đãnh lễ ba lễ. Người xưa có nói: Ngưu Đầu nói ngang nói dọc không biết hướng đến cốt lõi của nó, thế nào là hướng đến cốt lõi? Núi phía Đông, đỉnh phía Tây xanh. Thế nào là trâu trắng sờ sờ? Quy y Phật, quy y pháp, quy y Tăng. Trâu trắng ở đâu? Quát ông ta. Lúc cây tàn lá rụng thì thế nào? Thể lộ kim phong. Như thế nào trân châu ở trong túi vải? Nói được không? Thế nào là con của Tổ Tông? Trong lời có tiếng vọng. Thượng đường Sư nói: Hễ Bồ-tát học Bát-nhã phải biết đến bệnh của chúng sinh tức biết được bệnh Bồ-tát học Bát-nhã, còn có người can gián được không? Ra giữa chúng cản xem, đại chúng không ai trả lời. Sư lại nói: Nếu khuyên can không được thì ta chẳng ngại đi Đông đi Tây. Thượng đường Sư nói: Ta nay nói lãi nhãi cùng ông, cứt, tro, nước giải, than, bùn, ghẻ lở, chó không biết tốt hay xấu, kiếm sông trong hầm phân, cho nên nói: Hết thảy càn khôn, đại địa, ba thừa, mười hai giáo Chư Phật ba đời ngôn giáo của lão Sư trong thiên hạ. Tạm thời nhìn lên long mi của ông lãnh hội được thì lấy đi, dẫu ông có hướng đến đây một lúc hiểu được cũng là gã không tiện, không có duyên cớ gì nhảy vào hầm phân có trong đó môn hạ của nạp Tăng qua đánh, bẽ chân ông, bấy giờ có ba vị Tăng ra lễ bái cùng một lúc. Sư nói: Một trạng thái hiểu qua. Hỏi: Thế nào là được nhanh chóng vượt ra ba cõi? Sư nói:Thế nào được nhanh chóng thoát khỏi ba cõi? Lại nói: Đúng. Sư nói: Đúng thì thôi. Suốt ngày bận rộn như thế nào? Gặp cơ không phát ra tiếng. Thế nào? Nói không được. Một khi bày ra sạch sẽ thì thế nào? Lão tăng đâu có thể. Đây là phần trên của Hòa thượng. Kẻ ngang ngược này. Thế nào là đạo? Thấu suốt một chữ. Sau khi thấu suốt thì thế nào? Theo gió ngàn dặm. Cổ nhân nói biết việc có quy tắc, thế nào là việc có quy tắc. Có thể ở trong tay lão Tăng. Lại hỏi: Con hỏi quy tắc? Sư lại dộng gậy nói: Hồng, hồng. Phá trừ đúng lúc bèn nói hỏi thưa, khắp nơi như vậy, chỉ biết đem rối loạn đến. Ta hỏi bình thường ông ở mãi trên giường, bàn luận việc thiên hạ, siêu Phật việt Tổ, ông nói trâu còn có đạo lý siêu Phật việt Tổ không? Tăng nói: Vừa đến lại có người hỏi rồi. Sư bảo: Nếu có lại mang lông đội Sừng sao? Sư đáp: Ta chỉ biết ông học lưu loát về ngôn ngữ. Lại nói: Lại đây, lại đây ta lại hỏi các ông, vác ngang cây gậy nói, ta tu tập thiền định, lại tìm tòi đạo lý siêu Phật Việt Tổ, ta lại hỏi ông, trong mười hai thời tất cả đi, đứng, nằm, ngồi, đại tiểu tiện, cho đến con trùng ở trong hố phân, bàn thịt dê bán mua trên chợ, còn có đạo lý siêu Phật việt Tổ không? Nói ra đi, nếu không nói được ta chẳng ngại đi Đông đi Tây, bèn xuống tòa. Sư thấy vị Tăng vào đến lại nói, ngói rơi nước đổ. Tăng thưa: Học nhân có lỗi gì? Sư đáp: Bảy gậy đối mười ba. Hỏi: Thế nào là ý của Tổ su từ Tây sang? Nằm mãi trên giường có cháo có cơm. Người xưa có nói: Đạo không đi tắt đều là ngụy, như thế nào là đạo? Một câu hỏi A-xà-lê, lão Tăng nhảy vọt ba ngàn dặm. Lại nói: Đa tạ Sư chỉ bày. Sư nói: Ông đừng nói lão Tăng lời gì? Tăng không đáp. Sư nói: Ba mươi năm sau đến, cho ông ba mươi gậy. Hỏi: Đại chúng vân tập bàn luận việc gì? Sư đáp: Lão phu ở trong phòng ông. Một câu Tào Khê, che lấp việc thấy nghe trong nước chưa hiểu rõ một câu Vân Môn người nào được nghe. Xà-lê không nghe. Học nhân gần gũi được không? Cẩn thận chần chờ xem. Thượng đường nói: Lúc sao mai mọc thì Đức Như Lai thành đạo. Có vị Tăng thưa: Như thế nào khi sao mai mọc thì thành đạo? Sư bảo: Đến gần đây, đến gần đây, vị Tăng đến gần, Sư lấy gậy đuổi Tăng đi. Sư thượng đường có vị tăng ra lễ bái thưa: Xin Sư lời đáp. Sư tập vẫy gọi đại chúng ngưỡng đầu, Sư liền xuống tòa. Thượng đường hồi lâu có Tăng lễ bái. Sư nói: Sinh quá chậm. Tăng đáp: Dạ. Sư nói: Đây là thùng sơn. Thượng đường nói: Có người nào hỏi thì đến đây. Tăng ra lễ bái thưa: Xin Sư giám xét. Sư đáp: Thả cá, câu cá côn, cá voi nhưng lại câu được ếch nhái. Tăng thưa: Hòa thượng chớ lầm. Sư hỏi: Sáng đi ba ngàn dặm chiều tám trăm dặm là sao? Tăng không nói, Sư liền đánh. Thượng đường Tăng hỏi: Thế nào là bổn nguyện. Sư đưa gậy lên nói: Nếu là đưa lên tức là hướng lên trên. Tăng lại hỏi: Như thế nào là bổn nguyện? Sư đáp: Nam Thiệm bộ châu, Bắc Uất Đàn việt. Hỏi: Ngài Phổ Hiền cưỡi con voi, Ngài Văn-thù lại cưỡi Sư tử? Ta không cưỡi voi, cũng không cỡi Sư tử thì cưỡi điện Phật thoát khỏi ba cửa. Thế nào là ý chí của giáo nghóa. Sơn hà đại địa. Lại nói: Ngay lúc biện luận còn là lời nói quanh co về giáo nghóa nếu ước theo đề cương thì còn chưa rõ. Nhất thiết trí thông suốt không có chướng ngại thì thế nào? Quét đất tưới nước. Tướng công đến hỏi: Theo dòng nhân được tánh thì thế nào? Đông đường trăng sáng Tây đường tối. Thế nào là việc truyền sũng ngoài giáo lý ba Thừa? Nếu ông không hỏi ta cũng không đáp, nếu ông hỏi ta lập tức sáng đến Tây Thiên chiều đến đất Đường. Tăng thưa: Xin Sư chỉ giáo. Một chẳng thành hai không đúng. Thế nào là ý của Tổ Sư từ Tây sang? Ban ngày ban mặt nói lên là gì? Thế nào là đại ý của Phật pháp? Trong mặt trời Kỳ lân xem Bắc Đẩu. Học nhân đến đây tại sao nói không được? Chồn hoang ngồi trong hang. Không rơi vào xưa nay là khúc điệu gì? Sư kéo gậy liền xuống tòa. Thế nào là gia phong của Hòa thượng? Xà-lê thọ giới sớm quá. Thế nào là chủ trong khách? Gữi một câu hỏi. Lại hỏi: Thế nào là chủ trong chủ? Sư vòng tay. Lại hỏi: Chủ và khách cách bao xa? Sư đáp: Như trong mắt. Lại hỏi: Hội họp bàn việc gì? Sư đáp: 3 lần 9 là 2 7. Hỏi: Từ khi đến pháp tịch Hòa thượng nhưng không hiểu, xin Sư dạy bảo. Sư nói: Cắt đầu của ông được không? Hỏi: Xin Sư chỉ bảo, để cho học nhân sớm dứt hôn mê. Sư nói: Gạo ở Tương châu giá cả thế nào? Hỏi: Hai bậc tôn túc gặp nhau như thế nào? Sư đáp: Chẳng phải ngẫu nhiên. Thượng đường Sư nói: Trời Đế Thích và ông già Thích-ca ở đình tranh luận Phật pháp với nhau rất ồn ào, Sư liền hạ tòa. Hỏi: Thế nào là ý của Tào Khê? Sư nói: Lão Tăng thích sân giận không thích vui vẻ lại hỏi: Vì sao như vậy? Sư nói: Trên đường đi gặp kiếm khách phải trình kiếm, chẳng phải thi nhân không tặng thơ. Hỏi: Hai vị Tôn túc gặp nhau bàn luận việc gì? Sư đáp: Không quyết định tức là nói. Hỏi: Trời người giao tiếp ý đó thế nào? - Ở trước trình cơ. Thượng đường Sư nói: Hòa thượng còn phải biết rõ lấy lổ mũi của nạp tăng? Sư liền đọc: Ma ha Bát-nhã ba la mật, ngày nay khắp nơi thỉnh cầu, bèn xuống tòa. Hỏi: Thế nào là ý của Tổ Sư từ Tây sang? Sư đáp: Sơn hà đại địa. Hướng lên trên còn có việc gì không? Có. Như thế nào là việc hướng lên? Ông già Thích-ca ở Tây Thiên, còn Bồ-tát Văn-thù ở Trung Quốc. Cha mẹ đều mất thì thế nào? Cả hai đều mất thì hãy gác lại, đó là cha mẹ ông. Tăng thưa: Thật đau khổ vô cùng. Rõ ràng, rõ ràng. Thế nào là đại thí chủ? Đối cơ không biện. Người triệt để tối tăm đến đây Sư cứu giúp họ thế nào? Hai mặt công án như lãnh hội qua. Thuyết giáo phải vì người nào? Đến gần đây lớn tiếng hỏi, Tăng đến gần hỏi, Sư liền đánh. Hòa thượng bao nhiêu tuổi? 7 lần 9 là 6 8. Tại sao 7 lần là 68? Ta vì ông giảm đi năm tuổi. Sư thượng đường nói: Hòa thượng Tử! Dù ông có nói việc gì? Vẫn là trên thêm đầu, trên tuyết thêm Sương, trong quan tài trợn mắt, trên vết phỏng để bổi đốt, cái ấy một trường bừa bãi chẳng phải việc nhỏ. Các ông phải làm sao? Mỗi người tự tìm lấy chỗ thác sinh của mình. Tốt nhất chớ dạo suông châu huyện, nắm bắt những lời nói rỗng. Đợi lão Tăng mở miệng liền hỏi thiền, hỏi đạo, hướng thượng hướng hạ, làm thế nào, ghi chép thành quyển sách nhét trong đãy da để suy gẫm. Đến bên lò lửa, ba người năm người dụm đầu, miệng đọc lẩm nhẩm, lại nói: Cái ấy là lời công tài, cái ấy là lời từ đạo lý, cái ấy là lời đến trên việc nói, cái ấy là nói thể. Ông già bà già ăn xong, chỉ cần nói mộng, nói ta hiểu Phật pháp rồi. Như thế nên biết ông sẽ đi hành cước đến năm lừa mới được thôi dứt. Lại có một bọn vừa nghe người nói chỗ thôi dứt, liền nhằm trong ấm, giới, khép mắt lại ở trong hang chuột để tìm kế sống, dưới hắc sơn ngồi trong cõi quỷ, thế mà liền nói: Được con đường vào”. Mộng thấy chăng? Bọn như thế dù giết một muôn người, có tội lỗi gì? Bảo là hạ chủ công phu mà chẳng gặp bậc tác gia (minh Sư), đến rốt chỉ là kẻ ôm hư không. Các ông nếu thật có chỗ thấy, thử đem lại xem, sẽ cùng các ông thương lượng. Chớ rỗng, không biết tốt xấu, ngơ ngáo dụm đầu nói những câu suông. Chẳng khéo Lão tăng thấy được lôi ra khám phá, chẳng tương đương, sẽ bị đánh bể ống chân. Chớ bảo rằng chẳng nói: Trong da các ông có máu chăng? Khắp nơi tự mình muốn chịu khuất phục sao? Nay tiêu diệt chủng tộc người Hồ, tất cả là bầy chồn hoang luôn ở trong đây sao? Sư cầm gậy đồng loạt đuổi hết. Hỏi: Mười phương Chư Phật cùng đến cửa Niết-bàn? Sư đáp: Ta nói không được. Tại sao Hòa thượng nói không được. Lời ông nêu lên thì được. Thế nào là thuyết pháp? Đại chúng đứng lâu, lễ nhanh ba lễ. Thế nào là nói theo ý. Sáng có cháo trưa có cơm. Thế nào là tùy nghi nói? Ba đức, sáu vị cúng Phật và Tăng. Như thế là nói phương tiện? Chính là cái mũi của ông nặng ba cân rưỡi. Thế nào là nói đại bi? Quy y Phật, quy y Tăng, quy pháp. Nguồn gốc của sinh tử thì không hỏi, như thế nào là Mục tiền Tam-muội. Ăn cú lưỡi ba ngàn dặm. Lại nói: Ngày nay được gặp Hòa thượng. Sư nói: Đánh ông ba mươi gậy. Hỏi: Xin Thầy chỉ dạy. Sư nói: Thượng đại nhân gò Ất Tỳ. Lại thưa: Học nhân chưa hội. Sư nói: Hóa ra ba ngàn bảy mươi cõi. Hỏi: Chẳng lìa ba đức sáu vị, còn có Phật pháp không? Lại hỏi: Xin Sư nói. Thượng đường Sư nói: Lông mày nằm ngang đều mười phương, trên lông mi thấu suốt càn khôn dưới thấu suốt suối vàng, núi Tu-di lấp cổ họng của ông, còn có chỗ lãnh hội không? Nếu lãnh hội được, kéo lấy nước chiêm Ba và nước Tân La ra đánh nhau. Thượng đường Sư nói: Giang Tây thì nói cha con, quần thần, Hồ Nam thì nói chẳng khác sao, ta ở đây thì không như vậy. Im lặng hồi lâu Sư nói: Ông nào thấy bức tường không? Hỏi: Thế nào là ý của Tổ từ Tây sang? Sư nói: Một không được hỏi. Lại thưa: Dạ, Sư quát một tiếng, nói cũng không lãnh hội. Hỏi: Ngày nay cúng dường bậc A La Hán, La Hán có đến không? Sư đáp: Nếu ông không hỏi ta liền không đáp. Lại thưa: Xin Sư nói. Trước ba cửa chấp tay, trong điện Phật y phục tề chỉnh. Thế nào là việc chính của nạp Tăng? Phía Nam có Tuyết Phong phía Bắc có Triệu Châu. Lại nói: Xin Hòa thượng chớ khước lời. Sư bảo: Không được mất rồi hỏi. Học nhân thưa: Dạ, Sư liền đánh. Hỏi: Người xưa nói, lãnh hội việc thì cùng chung một nhà, chưa lãnh hội thì lộn xộn như thế nào là việc cùng chung một nhà? Sư đáp: Đi lung tung thì sao? Sư thượng đường nói: Xưa nay cái này là việc gì? Như ngày nay đè nén bất đắc dó, hay là hướng về các ông nói hết thảy đại địa có vật gì? làm đối làm duyên cho ông, nếu có mũi nhọn, thì bị ngăn bị ngại cho ông, đem đến đây cho ta, ông gọi cái gì là Phật là Tổ, gọi cái gì là sơn hà đại địa, mặt trời mặt trăng và sao, lấy cái gì làm bốn đại, năm uẩn, ta nói như thế gọi là lời nói của bà già trong ba thôn, bổng gặp bản sắc của kẻ hành cước, nghe nói như thế lấy chân dẫm lên kẻ dưới thì có tội lỗi gì? tuy như vậy, căn cứ vào đạo lý gì như thế, không được lắm miệng nói loạn nơi đây, phải là gã này mới được, bỗng tìm được dấu chân của ông già, chớ để cho ta bỏ xứ liền đánh gãy chân, thì có tội lỗi gì? đã như thế như nay còn hỏi lời trong Tông thừa không? đợi lão già đáp cho rõ ràng rồi đi Đông đi Tây. tòa. Có vị Tăng suy nghó hỏi: Sư lấy gậy đánh vào miệng, liền xuống Hỏi: Khi Sư Tử rống lên thì thế nào? Sư đáp: Việc rống lên tạm gác lại, thử gần xem. Tăng thưa: Dạ. Sư bảo: Đây là chuột kêu. Sư thượng đường nói: Ta có một câu nói, không dám trông mong ông lãnh hội, có người nào nêu được không? Hồi lâu thưa: Gọi là người Hồ râu đỏ, lại có râu đỏ của người Hồ, liền xuống tòa. Sư thượng đường nói: Bất đắc dó mới làm Thầy chữa trị ngựa chết, hướng đến ông nói, là thế nào? Là Đông, là Tây, là Nam, là Bắc, là có, là không, là nghe, là hướng trên, là hướng dưới,là như thế, là không như thế, gọi đây là lời nói của bà già trong ba thôn, đó chính là ông nói có mấy lần đến cảnh giới này, tương đương tức tương đương, chẳng tương đương tịnh xứ tát bà ha, liền xuống tòa. Sư thượng đường nói: Lão Hòa thượng khắp nơi nói, phải biết có một việc ngoài sắc, thanh, giống như lời nói này, để lừa dối tất cả nam nữ, trong pháp đường năm gian chỉ một mình vọng tưởng, chưa từng mộng thấy Tông chỉ của bổn Sư ta thì làm sao tiêu được tín thí đàn na, ngày 30 tháng 12, mỗi mỗi phải bồi thường cho họ mới được. Mặc cho ông ngang ngược bỏ đi, đó là một điều mỗi một người các ông phải tự cố gắng. “Trân trọng”. Hỏi: Trước mắt không có một pháp, có thoát sinh tử không? Sư đáp: Năm lừa ông chưa thoát được. Thế nào là đạo? Sư nói đi! Lại thưa: Học nhân chưa hiểu xin Sư nói. A-xà-lê kiểm nghiệm rõ ràng, phán lại ở đâu? Duy-ma im lặng là đồng với nói không? Tổng kết một câu hỏi. Lại nói: Như thế thì cùng nói. Vừa đến mà nói gì đâu. Như thế nào là pháp thân Thanh tịnh? Hoa dược lan. Lại như thế lãnh hội thì thế nào? Sư tử lông vàng. Sư thượng đường nói: Nhân nghe được tiếng chuông đổ Sư mới nói: Thế giới bao la như thế, vì sao nghe chuông đắp y bảy điều. Sư thượng đường nói: Không thể trên tuyết thêm Sương được. Trân trọng. Sư liền xuống tòa. Sư thượng đường nói: Lão ngốc trong thiên hạ, nô tỳ, gỗ cong, thiền sàng, đất, cầu danh, cầu lợi. Hỏi Phật đáp Phật, hỏi Tổ đáp Tổ, đại tiểu tiện, ba nhà trong thôn bà lão truyền miệng, khiến như nhau, biết cái gì xấu và tốt đều giống như thế, nước cũng khó tan. Sư thượng đường nói: Mỗi người đều có ánh sáng, lúc nhìn thì không thấy tối tăm, liền hạ tòa, Sư vào kinh thọ thực ở Xuân điện. Thánh thượng hỏi: Thế nào là thiên? Sư thưa: Hoàng đế có lệnh thần Tăng xin đáp, Sư ở điện Văn Đức phò trai, có người nuôi dưỡng thường chăm sóc hỏi. Quả Linh Thọ chín chưa? Sư đáp: Trong năm nào thì được sinh lòng tin với đạo. Sư thượng đường nói: Các ông vô cớ chạy đến đây tìm gì? Lão tăng chỉ biết ăn cơm và đại tiện, chẳng hiểu gì khác, các ông hành cước tham thiền hỏi đạo, ta thử hỏi: Cái việc các ông tham cứu được thế nào? Thử nêu ra xem. Lại nói được ông già trong nhà ông phải không? Đến sau lưng lão già tìm được một chút bọt bèo đem cho mình, bèn nói ta hiểu thiền, biết đạo, dẫu cho ông đọc được một đại Tạng giáo, suy nghó gì đi nữa, việc của cổ nhân bất đắc dó,thấy ông đi loạn, liền hướng về ông nói Bồ-đề Niết-bàn, là mai một ông, đánh thức ông. Lại thấy ông chưa lãnh hội, hướng về ông nói, chẳng phải Bồ-đề Niết-bàn, biết là việc thường, chính là không tiện. Lại tìm việc chú giải khác, tiêu diệt dòng tộc người Hồ như vậy. Xưa nay luôn giống như thế, sao ở đến nay. Lúc trước ta hành cước có người chú thích cho ta, người đó không có ác tâm, một hôm bị ta nhìn thấy trở thành một tràng cười, chính ví vậy ba đến năm năm ta không chết, như thế một cái búa đánh vào chân tiêu diệt chủng tộc họ Hồ, như ngày nay các vị phần lớn có Sư níu kéo của xuất thế. Sao ông không vào trong đó mà ở đây tìm kiếm ba thứ phân khô, Sư liền xuống đất, hồi lâu Sư lấy gậy đuổi đi. Hỏi: Thế nào là vạn pháp chắc chắn? Sư đáp: Chẳng phải giáo mất lại hỏi. Trong Sự chết được sống là thế nào? Sáng đi tám ngàn dặm tối đi tám trăm dặm. Đại chúng tụ họp bàn luận chuyện gì? Ngày nay buông hết mà đi, Tăng lễ bái, Sư liền đánh. Thế nào chính bản thân học nhân? Sợ ta không biết. Thế nào là thấu suốt câu pháp thân? Gió yên biển lặng. Đạo Sư hỏi: Thấy nghe không tiếng, không hình lão quân nói rõ rồi, một câu Vân Môn xin Sư chỉ bày. Sư đáp: Con đường đến Tây Thiên xa xôi như vậy, đạo só không nói, Sư suy nghó rồi xuống tòa. Đạo só nói: Lại thỉnh Thầy nêu rõ tông chỉ. Sư bảo: Ai nói ra được nói thử, đại chúng im lặng. Sư nói: Như thế thì cô phụ xin chủ đi, lần xuống tòa. Thượng đường nói: Đại chúng tập họp xong, Sư mới đưa gậy lên nói,; bất dắc dó hãy hướng đến hội này mà lấy, xem cột trụ ở tam môn, liền xuống tòa. <詞>BÀI CA MƯỜI HAI THỜI CA. Như nữa đêm giờ Tý ngu phu nói chuyện. Gà gáy giờ Sửu người só bung đầu rùa. Rạng Đông giờ Dần rõ người nào. Mặt trời mọc giờ Mão Hàn Tình gặm xương khô. Khi ăn giờ Thìn trải qua cơ sáng là lầm chân. Trong vùng giờ Tî qua lại Nam Bắc. Hướng Nam mặt trời giờ Ngọ nhân khổ giữa đường. Mặt trời xế bóng ha giờ Mùi nói khi lạnh. Buổi trưa giờ Tý bày ba dặm bốn hội nói chân. Trời tối giờ Dậu cơ sáng sao được giữ. Hoàng hôn giờ Tuất nhìn thấy thời gian ai chịu khuất. Người định giờ Hội đáng rõ ràng chìm bể khổ. <詞>KỆ TỤNG. Vân Môn chót vót khỏi lùm mây. Cá lội không ngừng nước chảy bay. Vào cửa đã rành trình kiến giải. Đâu phiền lại nói gạch trong lầy. Bệnh thuốc hợp nhau học lộ y. Nâng rào đỡ vách trẻ con đùa. Hang sâu không nói ai lường được. Da hiểu Thầy truyền ai không biết. Hình tròn khương thị vướng không rõ. Quó chôn sâu biết được nước lạnh. Long chim phụng rủ vượt, kẻ tráng trai. Tám mũi nhọn thấu suốt nương vào đâu. Cơ này đối này đối cơ mê. Mở cơ viễn, viễn cơ thôi dùng. Sáng tối trưa chiều ai có mang. Bởi có việc gì cách tình mê. Thái dương tròn mặt thật huyền vi. Ai người nói đạo tôi chống hái. Trong ái đều vang người đi đường. Mặt nhìn khó gặp đệ nhất cơ. Núi cỏ vẫn xưa nhân Sư hiếm. Gặp nhau bàn đạo dưới gốc tùng. Mũi nhọn một câu siêu điều ngự. Hỏi thế nào là lịch kiếp trái nhau. Đùa chơi tùng cổ mây cao không bằng. Chim Hồng nhạn mấy năm dừng lại. Mổ vỏ trứng đồng thời có lạ. Gã đánh ngựa coi trời đất thấp. Vạn tượng sum là quá tế vi. Nói chuyện với người lại nói sai. Gặp thấy mặt nhau ha hả cười. Đứng lặng nhìn cơ lại là ai. Nói hết việc giữa đường. Nói nhiều sao tỉnh cơ. Quý nhân nói là diệu. Thượng só thấy biết thiếu. Đại đạo đâu từng bàn. Vô cớ vào cỏ hoang. Cuốn đi rồi cuốn lại. Chợt biết rỗng sinh già. Trên không thấy trời dưới không thấy đất. Che lấp yết hầu làm sao hít thở. Người cười ta nhiều, cười ta ít. Chôn thời gian vào chốn rừng hoang. Tính ý người ngưng gầy yếu. Ngước không nhìn tức khác nhau. Suy nghó biết đến kiếp nào ngộ. Than ôi! Sức lực. Trên đường Thiền mằt nhắm im giấc. <卷>QUYỂN TRUNG Thất trung ngữ yếu. Sư dạy chúng: khắp mười phương thế giới càn khôn đại địa, dùng gậy vẽ trăm đường lộn xộn, ba thừa mười hai phần giáo Đạt-ma Tây lai, nếu không bỏ qua tức không được, không mất một tiếng hét. Sư dạy chúng: Hai mươi tám Tổ Ấn Độ, sáu vị Tổ Trung Hoa, lão Hòa thượng trong thiên hạ đều ở trên gậy này. Mặc dầu lãnh hội được phân minh lỗi lạc, chỉ ở giữa đường, nếu không bỏ qua. Hết thảy đều là dã hồ tinh. Một hôm, Sư nói: Lão tăng xưa nay đều có từ bi cho nên mới nói lời rơi trên cỏ, theo lời nói mà biết người. Nếu nói lời rơi trên cỏ, tức không như thế. Nếu thế thì lập lại lời nói để hiểu lời nói, không thấy Hòa thượng Ngưỡng Sơn hỏi tăng: Gần đây rời từ chỗ nào? Lô Sơn. Từng dạo Ngủ phong chưa? Chưa từng dạo. Xà-lê chưa từng dạo chơi ở núi. Sư nói: Lời này đều là từ bi nên nói lời rơi trên cỏ. Có lúc Sư nói: Nếu nói tức tâm tức Phật, tạm nhận nô tỳ làm chồng, sinh tử Niết-bàn giống như chặt đầu rồi còn sống. Nếu nói Phật nói Tổ giống như đem khúc cây đổi lại my mắt của ông. Công án cổ nhân nói: Nghe tiếng ngộ đạo thấy sắc minh tâm. Sư hỏi: Thế nào là nghe thấy tiếng ngộ đạo thấy sắc minh tâm? Bèn nói: Bồ-tát Quán Thế Âm đem tiền đến mua bánh, buông tay xuống nói, té ra chỉ là bánh bao. Có khi Sư nói: Lồng đèn chính là ông, lấy bát ăn cơm không phải là chính ông. Có vị tăng hỏi: Cơm là chính mình thời thế nào? Sư đáp: Dã hồ tinh quê mùa. Lại nói: Đến đây không? ông nói cơm là chính mình? Tăng đáp: Đúng vậy. Sư nói: Năm lừa mộng thấy gã quê mùa. Có khi Sư nói: Chân không không hoại có, chân không không khác sắc. Tăng bèn hỏi: Thế nào là chân không? Sư nói: Có nghe tiếng chuông không. Tăng đáp: Là tiếng chuông. Năm lừa mộng thấy không? Công áùn Hòa thượng Sơ Sơn hỏi tăng: Từ đâu đến? Lãnh trung đến. Từng đến Tuyết Phong chưa? Từng đến. Trước đây khi ta đến thì việc này không đủ, còn nay thì thế nào? Tăng thưa: Nay thì đủ vậy. Sơn nói: Cháo đủ cơm đủ. Tăng không đáp. Sư nói: Cháo đủ cơm đủ. Công Án thượng tọa Phù tham Tuyết Phong, Phong nghe bèn vân tập chúng, Phù đến pháp đường nhìn thấy Tuyết Phong, bèn xuống thăm tri Sự. Ngày hôm sau lại lễ bái nói: Hôm qua tôi xúc chạm ngang ngược với Hòa thượng. Tuyết Phong nói: Biết việc này liền thôi Lúc đó có một vị Tăng hỏi Sư: Làm như thế là xúc phạm ngang ngược với Hòa thượng. Sư liền đánh. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tư Phước: Người xưa giơ chùy dựng phất tử là có ý chỉ gì? Tư Phước đáp: Người xưa cho như thế. Tăng nói: Giơ chùy dựng phất tử còn là thế nào? Tư Phước liềm quát: Người xưa là con mắt đó Tăng hỏi: Hòa thượng làm như thế? Sư hỏi: Năm lừa có hiểu không? Tăng không đáp được. Sư gọi Tăng lại. Tăng đến gần, Sư dùng cây phất trần đánh. CÔNG ÁN: Tam Bình tụng: (Tức thử kiến văn phi kiến văn (Tức thấy nghe này chẳng thấy nghe) Sư: Gọi cái gì là thấy nghe? Vô dư thanh sắc khả trình quân (Không thừa thanh sắc đáng trình người) Sư nói: Có cái gì là thanh sắc ở đầu môi. Cá trung nhược liểu toàn vô Sự (Trong đây nếu hiểu toàn vô Sự) Sư nói: Có Sự gì? Thể dụng vô phương phân bất phân (Thể dụng ngại gì phân bất phân) Sư nói: Nói là thể, thể là nói. Sư lại đưa cây gậy lên nói: Cây gậy là thể, lồng đèn là dụng. Là “phân bất phân”. Không thấy đạo, trí Nhất thiết trí Thanh tịnh. CÔNG ÁN: Nhất Túc Giác nói: “Huyễn hóa không thân tức pháp thân”. Sư đưa gậy lên nói: Hết thảy đại địa không phải là pháp thân. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Triệu Châu: Con mới vào tòng lâm xin Sư chỉ bày. Triệu Châu hỏi: Ăn cháo chưa? Tăng đáp: Ăn cháo rồi. Triệu Châu nói: Rửa bát đi! Sư nói: Thử nói có chỉ bày hay không chỉ bày. Triệu Châu nói gì với ông tăng đó, nếu nói không chỉ bày thì làm sao ông tăng đó ngộ được. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tuyết Phong: Xin Sư chỉ dạy. Tuyết Phong nói: Là cái gì? Ông Tăng ngay lời nói có tónh. Sư nói: Tuyết Phong đến y có gì? Có khi Sư nói: Trên đất bằng người chết vô số. Qua được rừng gai là tay giỏi. Tăng nói: Cùng với Đệ nhất tòa trong tăng đường có chỗ lâu dài. Sư nói: Tô-rô, Tô-rô. CÔNG ÁN: Vô tình thuyết pháp. Chợt nghe tiếng chuông. Thích- ca Lão tử thuyết pháp. Thình lình Sư đưa cây gậy lên hỏi Tăng: Đây là cái gì? Tăng nói: Cây gậy. Sư nói: Năm lừa mộng thấy. Một hôm Sư nói: Bán bói toán quê mùa, Đông bói, Tây bói. Bỗng nhiên đang bói cũng bất định. Tăng liền hỏi: Bỗng nhiên khi đang bói thì thế nào? Sư nói: Cúi xin. Có lúc Sư nói: Đại dụng hiện tiền không giữ phép tắc. Tăng liền hỏi: Thế nào là đại dụng hiện tiền? Sư bèn đưa cây gậy cất giọng xướng lên: Thích-ca Lão tử đến. Có khi Sư dùng cây gậy đập vào hỏa lò một cái. Đại chúng mịt mờ không hiểu. Sư mới nói: Trước người vô trí đừng nói đập ông vỡ đầu trăm mảnh. Có khi Sư nói: Hãy nhìn pháp thân biến thành lồng đèn. Lỗi ngay dưới gót chân ông. Sư nói: Giở trò giết ta. Tăng nói: Với nó thì khác xa không còn ở trong đó. Sư nói: Mười vạn tám ngàn. CÔNG ÁN: Bàn Sơn nói: Quang cảnh đều mất. Là vật gì? Sư nói: Mặc dù nói thế còn ở giữa đường chưa thông suốt một con đường. Tăng bèn hỏi: Thế nào là một con đường? Hoa đảnh Thiên Thai, cầu đá Triệu Châu. Công Án Ngưỡng Sơn nói: Thiền Như Lai tức cho Sư huynh hiểu. Tăng bèn hỏi: Thế nào là Thiền Như Lai? - Thượng Đại nhân. Lại dơ quạt lên nói: Ta gọi là cái quạt. Còn ông gọi là gì? Tăng không nói. Sư nói:Thuyết pháp trên cái quạt, giấu thân trong lồng đèn, là thế nào? lỗi. Tăng lại hỏi: Thế nào là Thiền Hòa thượng? Sư quát: Té ra chỉ là ở đây? CÔNG ÁN: Tuyết Phong gọi Tăng đến gần. Phong nói: Đi đi. Sư nêu xong, hỏi Tăng: Ông nói được câu chấp tay là thế nào? Nếu ông nói được câu chấp tay tức thấy Tuyết Phong. CÔNG ÁN: Tam Tổ nói: Một niệm không sinh vạn pháp không Sư nói: Chỉ ngộ trong đây rồi, bèn đưa gậy lên nói: Càn khôn đại địa có lỗi gì? CÔNG ÁN: Nhất Túc Giác nói: Tất cả số câu chẳng phải số câu, Linh giác đâu giao thiệp với ta. Sư nói: Đi đứng nằm ngồi không phải Linh giác gọi là câu gì? CÔNG ÁN: Bàn Sơn nói: Ánh sáng cảnh vật đều quên là vật gì? Sư nói: Ẩn thân trong biển Đông, ngựa chạy trên núi Tu-di, lại lấy gậy gõ vào giường thiền một cái. Đại chúng mờ mịt không hiểu, Sư mới đưa gậy lên đuổi giải tán đi nói: Sẽ nói lanh lợi là thùng sơn. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Hòa thượng Càn Long: Chư Bạc-già-phạm mười phương cũng chỉ một đường Niết-bàn, không biết đầu đường ở đâu? Sư cầm gậy vạch một đường nói: Đây! Về sau có ông tăng đem chuyện này hỏi Ngài Vân Môn. Vân Môn cầm quạt giơ lên bảo: Quạt nhảy một cái lên tận tầng trời thứ ba mươi ba gõ lỗ mũi Đế Thích. Con Lý Ngư ngoài biển Đông đánh một hèo, trời mưa như trút. Có khi Sư nói: Chư vị khắp nới đưa chuỳ, dựng phất trần nói hiểu chưa? Chỉ nói: Áp chế lâu thành hèn hạ. Lại nói: Đúng đúng, Sư đợi y nghó ngợi liền đánh. CÔNG ÁN: Kinh giáo nói: Tâm sinh các pháp sinh, tâm diệt các pháp diệt, mới đưa gậy lên hỏi: Nặng bao nhiêu? Sư đáp: Nửa cân. Sư nói: Năm lừa mông thấy. CÔNG ÁN: Lời Giáp Sơn nói: Tiến cử lão Tăng trên đầu trăm ngọn cỏ Sư chấp tay nói: Chào Thầy! Chào Thầy! lại lấy gậy chỉ cột trụ nói: Giáp Sơn biến thành cột trụ, hãy xem! CÔNG ÁN: Ngưỡng Sơn hỏi Tăng: Từ đâu đến đây? Tăng đáp: Hướng Nam. Giáp Sơn đưa gậy lên nói trong đó nói gì? Tăng thưa: Không nói. Giáp Sơn: Triệu tập đại chúng vào tham đường. Vị tăng kia liền bỏ đi, Ngài Giáp Sơn gọi vị Tăng lại. Tăng đáp: Dạ. Sơn nói: Đến gần đây, Tăng đến gần, Giáp Sơn liền đánh. Sư nói: Ngưỡng Sơn nếu không nói lời nói sau thì đâu biết được người. CÔNG ÁN: Ngài Tuyết Phong gọi Tăng đến gần trước, Tăng đến trước. Ngài Tuyết Phong nói: Đi chỗ nào? Tăng thưa: Đi thỉnh khắp. Tuyết Phong nói: Đi đi. Sư đáp: Đây là theo lời nói mà biết người. CÔNG ÁN: Tham Đồng Khế nói: Quay lại với nhau hay không quay lại với nhau. Sư đáp: Sao không quay lại với nhau, Ngài mới chỉ tấm ván nói: Tấm ván đó có thế quay trở lại không? Sư nói: Gọi tấm ván là gì? CÔNG ÁN: Ra cái thấy, nghe, biết không có chướng ngại, thanh, hương, vị, xúc luôn là Tam-muội. Sư đáp: Khắp nơi chẳng phải Tam-muội, lúc đi không phải Tam- muội. Có nơi nói: Thanh, hương, vị, xúc ở một bên, thể, thanh, hương, vị xúc ở một bên, kiến giải không đều. CÔNG ÁN: Giáp Sơn có lần đang ngồi, Động Sơn đến nói: Là gì? Giáp Sơn đáp: Chỉ như thế. Sư thay Động Sơn nói: Chẳng bỏ qua lại như thế nào?”. Sư thay Giáp Sơn liền hét lên một tiếng, bắt Giáp Sơn nói: Chỉ như thế, vốn chỉ ở trong hang ếch nhái”. Lại nói: Chỉ như thế, cũng khó được. CÔNG ÁN: Kệ của Tổ Sư nói: Pháp pháp xưa nay là pháp. Sư đáp: Đi, đứng, nằm, ngồi chẳng phải pháp xưa nay, tất cả chỗ chẳng pháp là pháp xưa nay. Chỉ như sơn hà đại địa và ông ngày đêm mặc áo ăn cơm là lỗi gì? Lại nói: Pháp vốn pháp không pháp. Sư đưa gậy lên nói: Chẳng phải vốn không pháp. CÔNG ÁN: Tụng của Phó Đại só rằng: Tay không kéo đầu bừa, đi bộ cưỡi trâu. Sư nói: Là ông từ phương Bắc cưỡi một con trâu đến đây, Sư liền đưa gậy lên nói: Chẳng thấy đạo, ngàn đầu vạn đầu đến đây chỉ biết lấy một đầu. CÔNG ÁN: Bảo Công nói: Như thân ta không, các pháp cũng không, mười phẩm vạn loại đều giống nhau. Sư đáp: Ông đứng không thấy đứng, đi không thấy đi, bốn đại năm uẩn không thể được, nói nào thấy có sơn hà, đại, địa, là một ngày ông mang bát đến lấy cơm gọi là cơm gì? nơi nào lại có hạt gạo đến. CÔNG ÁN: Tất cả tiếng là tiếng của Phật, tất cả sắc là của Phật, Sư đaư phất trần lên nói: Là cái gì? Nếu nói là phất trần thì bà già trong ba thôn thiền cũng chưa hội. CÔNG ÁN: Thiền khách phương Nam hỏi quốc Sư: Phật pháp ở đây như thế nào? Quốc Sư đáp: Thân tâm nhất như, ngoài thân không khác gì. Sư nói: Sơn hà đại địa nơi nào có. Có lúc Sư nói: Cần biết Tổ Sư không? Lấy gậy chỉ nói rằng: Tổ Sư nhảy trên đầu ông, cần biết mắt Tổ Sư không? ở dưới gót chân của ông. Lại nói: Đây là trà cơm cúng tế quó thần, tuy như vậy, quó thần cũng không nhàm chán. Có khi Sư nói: Nếu nói Bồ-đề Niết-bàn chân như giải thoát là đốt cây hương phong cúng dường ông. Nếu nói Phật nói Tổ là đốt hương Hoàng Thục cúng dường ông. Nếu nói lời siêu Phật việt Tổ là đốt hương vòng cúng dường ông, quy y Phật, pháp, tăng đi. Một hôm Sư đưa gậy lên nêu giáo nói: Phàm phu thật gọi là có Nhị thừa tách ra gọi là không, duyên giác gọi là huyễn, có Bồ-tát đương thể tức là không mới nói” Nạp tăng thấy gậy chỉ gọi là gậy, đi chỉ đi, ngồi chỉ ngồi đều không được động. Nêu Giáp Sơn nói: Trên trăm đầu ngọn cỏ tiến cử lão tăng, ở trong phố chợ náo nhiệt mà nhận ra thiên tử. Lại nói: Một trần khởi lên thâu tóm hết đại địa. CÔNG ÁN: Tuyết Phong nói: Chư Phật ba đời hướng đến ngọn lửa mà chuyển bánh xe pháp. Sư đáp: Ngọn lửa vì Chư Phật Phật ba đời thuyết pháp thì Chư Phật ba đời lập tức nghe. Uống trà xong, đưa chén lên nói: Chư Phật ba đời nghe pháp rồi, hết thảy đều ở cái chén này, thấy gì thấy gì, nếu không lãnh hội, hãy chờ đến nhiều năm, ngày tháng lãnh hội lấy. CÔNG ÁN: Bàn Sơn nói: Ánh sáng chẳng chiếu cảnh vật, cảnh vật cũng chẳng còn, ánh sáng, cảnh vật đều quên, lại là vật gì? Sư đáp: Hết thảy đại địa là ánh sáng, gọi là cái gì là chính mình? Nếu ông biết được ánh sáng đi, cảnh cũng không thể được, phân gì có ánh sáng cảnh vật, ánh sáng cảnh vật là không thể được, lại là vật gì? Lại nói: Đây là lòng từ của cổ nhân cho nên lại nói sẽ nói, trong đây phân minh lỗi lạc, bỏ qua tức không thể, nếu chẳng bỏ qua. Sư lại đưa tay nói: Tô rô, Tô rô! CÔNG ÁN: Phó Đại só nói: Sông thiền theo sóng tịnh, nước định theo sóng lặng. Sư đưa gậy chỉ lồng đèn nói: Còn thấy không? Nếu nói thấy là phá phàm phu, nếu không thấy, có hai mắt, ông hiểu thế nào, hồi lâu lại lấy gậy nói, hết thảy đại địa chẳng phải sóng. Có khi Sư gõ gậy xuống giường thiền nói: Tất cả tiếng là tiếng Phật, tất cả sắc là sắc Phật, lúc ông đem bát lấy cơm thì thấy có cái bát, khi đi thì thấy đi, ngồi thì thấy có ngồi, việc làm này chính là như thế, dùng hay bỏ”. Nói xong, Sư lấy gậy đuổi chúng tăng giải tán. Cókhi Sư thì đưa gậy phất trần nói: Nơi đây được vào chỗ quái dị. Nước Nhật Bản nói thiền, có người ở cõi trời ba mươi ba ra nói: Hồng hồng, hình dạng vác giá đi qua. CÔNG ÁN: Cổ nhân nói: Một chỗ không không hai chỗ mất công, hai chỗ không thì chạm đường ngưng động. Sư đưa gậy lên nói: Sơn hà đại địa Chư Phật ba đời đều ở trên đầu gậy này, có gì làm ngăn ngại như hôm nay cũng tối, hướng đến chỗ nào đi, chỉ là sáng lại là tối, tất cả chúng sinh dẫu bị sắc không sáng tối ngăn ngại, lại thấy có pháp sinh diệt. CÔNG ÁN: Nhất Túc Giác nói: Lục ban thần dụng không bất không, Nhất lão viên quan sắc bất sắc. (Sáu ban thần dụng không chẳng không. Một điểm viên quang sắc chẳng sắc). Sư đưa phất trần lên nói, đó là viên quang, là sắc chẳng phải sắc, gọi gì là sắc, đem lại đây cho ta xem. CÔNG ÁN: Giáp Sơn nói: Cử lấy lão Tăng trên trăm đầu ngọn cỏ, nơi phố chợ nhận ra thiên tử. Sư nói: Ếch nhái vào trong lỗ tai ông, độc xà luồn trong mắt ông, hãy đến chỗ lăng nhăng lãnh hội lấy. CÔNG ÁN: Mười phương Chư Phật một lối vào Niết-bàn. Sư nói: Nếu ông không nhận ra, người ở trong nước ĐạiThục, mua hương thuốc ở trong lông mày ông. CÔNG ÁN: Kinh Bát-nhã nói: Không hai không phân hai, vì không khác không đoạn. Sư chỉ cột trụ nói: Thế Kinh Bát-nhã cách nhau bao nhiêu. CÔNG ÁN: Kinh nói: Tất cả văn tự ngữ ngôn trong kinh, sách, chú thuật, đều không trái với thật tướng”. Sư đưa gậy lên hỏi: Đây là cái gì? CÔNG ÁN: Nói gậy thì vào địa ngục, chẳng phải gậy là cái gì? Một hôm, Sư lấy phất trần vạch xuống đất nói: Mặt trời, mặt trăng và sao rơi xuống đất, thấy không?” Hồi lâu Sư đứng dậy nói: Về sau chọc thủng con mắt của ông. CÔNG ÁN: Mười phương Chư Phật cùng vào Niết-bàn. Sư đáp: Cái này là nhà, đầu là trời, trong tay là gậy, thế nào là cửa Niết-bàn? Có khi Sư nói: Khảy móng tay, đằng hắng, nhướng mày, trừng mắt lấy chùi, dựng phất trần, hoặc là vẽ vòng tròn, đều là móc câu thêm dây nhợ, từng nói hai chữ Phật pháp, nói tức là bới phân, bới nước tiểu ra. CÔNG ÁN: Ngõa Quan tham Đức Sơn: Ngõa Quan là thị giả, cùng vào núi đốn gỗ. Đức Sơn đưa chén nước cho Ngõa Quan Ngõ. Quan nhận nươc liền uống. Sơn hỏi: Hiểu không? Ngõa Quan thưa: Không hiểu. Đức Sơn đưa chén nước mời Ngõa Quan, Ngõa Quan nhận nước lại uống. Sơn hỏi: Hiểu chưa? Quan đáp: Chưa hiểu. Sơn nói: Sao không thành mất cả, lấy đó chưa hiểu? Quan đáp: Chưa hiểu, lại thành mất cái gì? Sơn nói: Tử Đại giống như cây sắt. Ngõa Quan ở sau viện, Ngài Tuyết Phong uống trà nói chuyện. Tuyết Phong nói: Bây giờ ở trong hội Đức Sơn, nhân duyên gữi là thế nào? Ngõa Quan thưa: Trước đây tiên Sư không đồng ý tôi. Tuyết Phong nói: Hòa thượng lìa tôn Sư sớm quá. Lúc đó trước mặt có một chén nướcTuyết phong bảo: Đem nước đó đến đây. Ngõa Quan liền đưa qua cho Ngài Tuyết Phong. Ngài nhận được chén nước liền hất đi. Sư thay nói: Kiềm chế lâu là hèn hạ. Nhân thọ trai Sư cầm bánh vừa cắn vừa nói: Cắn lỗ mũi của Đế Thích, Đế Thích tai hại hết Sức. Lại lấy gậy chỉ nói: Dưới chân các ông biến thành lão già Thích- ca, thấy chưa, thấy chưa? Diêm La Vương nghe nói, cười ha hả nói: Sư Tăng đó tương đương thì đi, không phải ông sao, nếu không tương đương đều ở trong tay ta. Có khi Sư lấy gậy đánh vào thiền sàng một cái nói: Nếu ông là kẻ này, thình lình trong đó nghe tiếng ngộ, tất cả sơn hà, đại địa, mặt trời, mặt trăng và sao đều có lỗi gì? CÔNG ÁN: Lạc Phổ nói: Một vi trần khởi lên thâu tóm cả đại địa. Sư đáp: Tổ chim làm bằng lông vải, liền có người ngộ đạo đi. Nhân uống trà, nêu Nhất Túc Giác nói: Trong ba thân, bốn trí tròn đầy tám giải thoát, sáu thần thông tâm địa ấn khả. Sư nói: Lúc uống trà chẳng phải tâm địa ấn khả. Sư đưa gậy nói: Hãy hướng trong đây mà hiểu. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tuyết Phong: Như thế nào là chạm mắt Bồ- tát? Tuyết Phong nói: Giống như cột trụ. Có chỗ hỏi: Còn thấy cột trụ không? Sư đưa gậy lên nói: Trên thể có lãnh hội Sự, thấy cột trụ chỉ gọi là cột trụ. Có chỗ nói: Không thấy có cột trụ, kiến giải thiên lệch, thấy cột trụ chỉ gọi là cột trụ, thấy gậy chỉ nói gậy, thì có tội gì? CÔNG ÁN: Tăng hỏi Linh Vân: Lúc Phật chưa ra đời thì thế nào? Linh Vân dựng phất trần lên Tăng hỏi: Sau khi ra đời thì thế nào? Linh Vân cũng dựng cây phất trần. Sư nói: Phía trước là thật, sau đánh không được. Lại nói: Không nói xuất hay chẳng xuất, chỗ nào có một câu hỏi thời tiết chỉ như Ngài Tuyết Phong, cuối mùa hạ ngồi ở trước Tăng đường, đại chúng mới vân tập. Tuyết Phong đưa gậy lên nói: Cái này là người trung căn hạ căn. Có tăng hỏi: Bỗng gặp người thượng thượng căn đến thì thế nào? Ngài Tuyết Phong đưa gậy lên. Sư nói: Ta không giống Ngài Tuyết Phong đánh phá lung tung. Tăng lại thưa: Chưa rỏ Hòa thượng như thế nào? Sư liền đánh. Nêu Tăng hỏi Huyền Sa: Như thế nào chính là bản thân học nhân? Ngài Huyền Sa đáp: Đó chính là tự ông. Sư nói: Đại nhân không suy xét bị xung quanh trong lời nói. Có Tăng hỏi: Thế nào là chính học nhân. Sư đáp: Bỗng nhiên trên đường có người mời nạp tăng thọ trai, ông cũng theo đó mà được ăn cơm. Sư nhân lúc thọ trai phạn, đưa bánh lên nói: Ta chỉ cúng dường người Giang Tây, Lưỡng Chiết, không cúng dường người phương bắc. Tăng thưa: Tại sao cúng dường người Giang Tây, Lưõng Chiết mà không cúng dường người phương Bắc? Sư đáp: Vì ở đó trời rét ngày ngắn, nên hai người cùng một chén. CÔNG ÁN: Quốc Sư nói: Phật pháp ở phương Nam nửa sinh, nửa diệt, nơi này thân tâm nhất như, ngoài thân không khác. Sư hỏi: Gọi cái gì thân tâm nhất như? Lại nói: Các ông phải biết. Quốc Sư thay nói: Không thể phụ lòng quốc Sư được. CÔNG ÁN: Túc Tông Đế mời quốc Sư xem hát. Quốc Sư nói: Có thân tâm gì mà xem hát. Đế thưa lại, quốc Sư nói: May mắn tự mình thích hát. Sư đáp: Đầu rồng đuôi rắn. CÔNG ÁN: Ba quốc Sư gọi thị giả, thị giả ba lần đáp. Quốc Sư nói: Ông nói ta cô phụ ông, nhưng chính ông đã cô phụ ta. Sư hỏi: Thế nào là ta cô phụ ông. Nếu ông lãnh hội được cũng là vô cớ. Lại hỏi: Thế nào là chỗ thị giả cô phụ quốc Sư? Sư đáp: Tan xương nát thịt cũng chưa báo đáp được. CÔNG ÁN: Dược Sơn hỏi Tăng: Ông từ đâu đến đây? Tăng thưa: Từ Hồ Nam đến. Dược Sơn hỏi: Hồ Động Đình nước đầy chưa? Tăng thưa: Chưa đầy. Sư hỏi: Mưa nhiều vì sao nước chưa đầy? Vân Nham thay nói: Đất sâu dày. Động Sơn thay nói: Trong kiếp nào từng thiếu thốn? Sư đáp: Chỉ kiếp này. CÔNG ÁN: Tuyết Phong nói: Người đói ngồi chết bên thùng cơm, kẻ khác chết gần bên sông. Ngài Huyền Sa nói: Kẻ ngồi đói chết đói trong nồi cơm, kẻ chùm đầu chết khát trong nước. Sư nói: Toàn thân là cơm, toàn thân là nước. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tư Phước: Cổ nhân nắm chùy dựng phất trần ý chỉ thế nào? Sư nói: Tuyết còn thêm Sương. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tư Phước: Thế nào là một trần vào chánh thọ. Tư Phước: Làm thế nhập định. Tăng nói: Thế nào là các vi trần Tam-muội khởi? Tư Phước đáp: Ông hỏi ai. Sư nói: Ông Thầy dốt này rơi vào lời nói cũng không biết. Lại nói: Đầu trước sớm là cát đằng. Lại nói: Ông hỏi ai? CÔNG ÁN: Thù Du thượng đường nói: Các ông chớ đâm thọc trong hư không. Lúc đó có thượng tòa Linh Hư ra chúng thưa: Hư không là cái cọc. Thù du bèn đánh. Linh Hư nói: Hòa thượng chớ đánh nhầm tôi. Du bèn về lại phương trượng. Sư nói: Mũi tên thêm nhọn. Tăng thưa: Hòa thượng mới đến nói gì? Sư nói: Dù chuông lên tiếng cảm ơn, được một con ếch nhảy ra. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Đầu Tử: Mật nham ý chỉ thế nào? - Phải là người như thế mới được. Triệu Châu nói: Sao không dở ngón sở trường cho ông ta. Sư hỏi tăng: Thế nào ngón sở trường? Tăng suy nghó. Sư liền đánh. CÔNG ÁN: Người xưa nói: Tịch tịch không hình bóng, Sư xoè hai tay nói. Sơn hà đại địa được chỗ nào? Lại nói Nhất thiết trí thông suốt vô ngại. Sư nói: Gậy đi đến Tây Thiên trở về nước Tân La bèn gõ vào thiền sàng nói: Cái này là lỗ mũi của ông. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Giáp Sơn: Thế nào là đạo? Thái dương đầy mắt, vạn dặm không treo một áng mây. Sư nói: Không gọi là một câu, không gọi là pháp thân là gì? Tăng hỏi: Thế nào là chính bản thân học nhân. - Lão tăng dùng phương tiện giáo hóa. Tăng nói: Con xương tan thịt nát rời. Sư hét: Nước ở trong biển lớn ở trên đầu ông, nói mau, nói mau! Tăng không nói. Sư thay nói: Cũng biết ta sợ Hòa thượng không thật. Có khi Sư nói: Trời đất thế giới đều không lầm lẫn mảy may cũng là chuyển cú, chẳng thấy một vật mới là bán đề, còn phải biết có toàn đề nữa. Có khi Sư nói: Bọt huyển đồng vô ngại, tất cả chỗ không phải huyển, tất cả chỗ không vô ngại. Có khi Sư nói: Nói ngang nói dọc Bồ-đề, Niết-bàn, chân như, Phật tánh đều hướng xuống bàn luận, phải thời giơ chùy dựng phất trần. Cũng là nói ngang nói dọc, đối đầu trước còn khá hơn một chút. Tăng hỏi: Thỉnh Sư nói hướng thượng. Đại chúng đứng lâu mau lễ ba lễ. CÔNG ÁN: Sùng Thọ hỏi tăng: Còn thấy lồng đèn không? Tăng không nói. Sư thay nói: Xô ngã lồng đèn. Triều Châu hỏi tăng: Đi chỗ nào? Châm trà đi. Sư nói: Ngậm miệng. CÔNG ÁN: Pháp thân thuyết pháp: Trúc biết xanh xanh đều là pháp thân, chưa phải là đề cương đưa ra đúng thời. CÔNG ÁN: Hữu vi không ba đời, Vô vi có ba đời, hữu vi là pháp đoạn diệt chỗ nào được ba đời? Vô vi có ba đời không phải là pháp thủ tịch xứ. CÔNG ÁN: Thật học là ngôn cú cát đằng, thời tiết giơ chùy dựng phất trần đối với thật học còn là ở nửa đường. CÔNG ÁN: Ba loại người: Một người nhân nói được ngộ, một người nhân gọi được ngộ, người thứ ba nêu bèn quay đi, ông nói bèn quay dó ý làm gì? Lại nói: Cũng đáng cho ba mươi gậy. CÔNG ÁN: Pháp thân ăn cơm. Khoét thịt bị thương sẽ gọi là có lời nói nào? CÔNG ÁN: Tăng hỏi Vân Cư: Sáng suốt thời là thế nào? Không trôi chảy. Không trôi chảy sao gọi là sáng xuốt? Lại nói: Đây là lời cắt sắt. CÔNG ÁN: Thuốc bệnh trị qua lại: Hết đại địa là thuốc, ở đâu chính là ông? Sư nói: Gặp hèn tức là sang. Tăng nói: Xin Thầy chỉ bảo. Sư vỗ tay rồi dơ gậy lên nói: Nhận lấy cây gậy Tăng nhận được bẽ làm hai. Sư nói: Mặc dù thế cũng đáng cho ba mươi gậy. CÔNG ÁN: Cuối hạ Túy Nham thượng đường nói: Ta một hạ đã đến cùng nói chuyện với Sư tăng, xem lông mày Túy Nham ở đâu. Bảo Phúc nói: Người làm giặc tâm sổng sang. Trường Thánh nói: Sống vậy. Sư nói: Đóng. Sư có khi nói: Không dám trông ông có sóng nghịch nước lại không có ý thuận dòng cũng khó được. CÔNG ÁN: Lương Toại ban đầu tham với Ma Cốc, Cốc thấy liền đi cắt cỏ. Lương Toại đến chỗ cắt cỏ, Cốc không hỏi han, liền về phương trượng đóng cửa lại. Lương Toại gõ cửa ba ngày liền, đến ngày thứ ba mới mở cửa. Ma Cốc hỏi: Ai? Hòa thượng chớ dối Lương Toại, nếu không đến lễ bái Hòa thượng thì Kinh Luận dối qua một đời. Sư nói: Bèn có sóng nghịch nước như nay được vào là ý thuận nước cũng gọi là bỏ qua thời tiết. Lại nói: Ma Cốc hỏi: Ai”. Lương Toại nói: Chớ dối Lương Toại không phải biết thời tiết gặp nhau phá Ma Cốc. Nếu không đến lễ bái Hòa thượng thì bị Kinh Luận qua một đời cũng biết chỗ chớ dối người. Từ đó về sau Toại về kinh đô từ biệt Hoàng Đế và Tả Hữu Nhai, Đại Sư, Đại đức hai ba lần giữ lại uống trà. Lương Toại nói: Chỗ các ông biết Lương Toại biết hết. Chỗ Lương Toại biết mọi người không biết. Sư nói: Thế nào là chỗ Lương Toại biết? CÔNG ÁN: Tâm nói: Không có mắt, tai, mũi, lưỡi, thân ý. Sư nói: Vì ông có mắt để thấy nên không thể nói không có. Như nay thấy thì không thể nói là không. Tuy như thế thấy tất cả có lỗi gì? Tất cả không thể được, hương vị, xúc, pháp? CÔNG ÁN: Quang minh tịch chiếu biến hà sa. Hỏi Tăng: Há không phải lời về của Trương Chuyết ở Tú tài? Tăng thưa: Đúng vậy. Sư nói: Rơi vào lời nói. CÔNG ÁN: Tăng từ biệt Thạch Sương. Sương hỏi: Đi thuyền hay đi bộ. - Gặp thuyền thì đi thuyền, gặp bộ thì đi bộ. Ta nói nữa đường khó. Tăng không nói. Sư thay nói: Ba mươi năm sau lời này rất thịnh hành. Lại nói: Một câu lúc đi muôn kiếp không quên. CÔNG ÁN: Pháp Sư Sinh nói: Gõ hư không làm tiếng vang, gõ vào cây không nghe tiếng, Sư lấy gậy gõ trên không nói: A da! lại gõ vào bảng nói: Là tiếng gì? Tăng thưa: Có tiếng. Sư nói: Đồ thế tục. Lại gõ vào bảng hỏi: Gọi là tiếng gì? CÔNG ÁN: Do Tăng hỏi Thạch Sương, trong ngôn giáo còn có ý Tổ Sư không? Có. Thế nào là ý Tổ Sư trong ngôn giáo? Chớ tìm cầu ở trong sách. Sư thay nói: Không được cô phụ lão tăng, lại đến ngồi trong hầm làm gì? Thạch Sương nói: Phải biệt một câu giác ngoại biệt huuyền. CÔNG ÁN: Tăng hỏi: Thế nào là một câu giáo ngoại biệt truyền. - Chẳng phải câu. Sư nói: Chẳng phải câu mới là câu. CÔNG ÁN: Động Sơn nói: Cần biết có việc Phật hướng thượng. Tăng hỏi: Thế nào là việc Phật hướng thượng? Động Sơn nói: Chẳng phải Phật. Sư nói: Tên gọi không được, hình trạng không được cho nên nói câu chẳng phải. CÔNG ÁN: Động Sơn nói: Trần không nhiễm kẻ trượng phu. Sư nói: Gậy chỉ gọi là gậy, tất cả chỉ gọi là tất cả. CÔNG ÁN: Pháp thân Thanh tịnh. Tất cả thanh sắc đều là lời nói có chút dính mắc. Lại không can thiệp đến một chút dính mắc như thế là Thanh tịnh. Lại nói: Thế nào là pháp thân? - Sư nói sáu không thâu. Lại nói: Hai mươi tám vì sao trên cõi trời ba mươi ba. CÔNG ÁN: Cổ đức nói: Nếu thân ta không thì các pháp rỗng không ngàn phẩm vạn loại đều đồng. Sư nói: Thân không thể được, tất cả các pháp làm sao có! Cho nên cổ nhân nói: Vô tình có Phật tánh”. Lại nói: Vô tình không gọi là pháp thân thuyết pháp. Sư có khi nói: Sáng không thấu có hai bệnh: Tất cả chỗ không rõ trước mặt có vật. Lại thấu được tất cả pháp không, ẩn ẩn như có vật tương tợ cũng là sáng không thấu. Lại pháp thân cũng có hai bệnh: Đạt được pháp thân là pháp chấp không quên, mình còn thấy ngồi ở pháp thân. Dù thấu được pháp thân, bỏ qua tức không được, kiểm điểm rõ ràng xem, có hơi thở gì cũng là bệnh. CÔNG ÁN: Tăng hỏi quốc Sư: Thế nào là bản thân Lô-xá-na. - Cho Lão tăng tịnh bình. Tăng lấy tịnh bình đến. Quốc Sư nói: Để lại chỗ cũ. Tăng đặt bình lại chỗ cũ, hỏi: Thế nào là bản thân Lô-xá-na. Cổ Phật quá khứ lâu rồi. Sư nói: Không viết tích. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Quán Khê: Đã lâu hướng về Quán Khê đi đến chỉ thấy ao ngâm gai. Khê nói: Ông chỉ thấy ao ngâm gai! Lại không biết Quán Khê? - Thế nào là Quán Khê. Bắn tên nhanh. Sư nói: Sao không cho cơ thứ nhất chỉ đối. CÔNG ÁN: Vi Giám Quân gặp Trương Tử vẽ con bò đến gốc cây, hỏi Tăng: Bò đến hay cây cây đến bò? Không đáp. Sư thay lời: Quy y Phật Pháp Tăng. CÔNG ÁN: Lão Túc hỏi Tăng: Nghe nói Tuyết Phong có nói quả cầu phải không? Không thấy nói. Nghe nói có. Chỉ là Sư Tăng nêu loạn. Việc không nêu loạn là thế nào? Không đáp. Sư thay lời: Ta mới đến chưa từng tham đường. Nêu Phật hỏi ngoại đạo: Ông lấy nghóa gì làm Tông? Sư đáp thay: Lão Hòa thượng ta biết được ông. Ngoại đạo nói: Lấy một không nhận Tông. Thay Phật nói: Bỏ qua một cái. Phật nói: Ông lấy tất cả không thọ nhận làm Tông ư? Thay ngoại đạo nói: Cù-đàm chớ dạy mất lại hỏi. có. CÔNG ÁN: Tuyết Phong nói: Hết đại địa là ông, chớ nói riêng Sư nói: Không thấy Kinh Lăng Nghiêm nói: Chúng sinh điên đảo mê theo vật, nếu chuyển được vật tức đồng Như Lai. CÔNG ÁN: Giáo rằng: Tướng các pháp tịch diệt, không thể lấy lời để giảng. Sư nói: Thấy Định như nay nói lời, chỗ nào có nói không nói, không thấy đạo khi mà không đến khứ, lai mà không lai. CÔNG ÁN: Tất cả chân như hàm tất cả. Sư nói: Gọi sơn hà đại địa là gì? Lại nói: Các pháp không tướng, không sinh không diệt, không tăng không giảm, không cấu không tịnh. Sư hoặc giơ gậy dạy chúng: “Gậy hóa làm rồng, nuốt càn khôn, sơn hà đại địa đến chỗ nào?” Sư vẽ một vòng tròn nói: Còn có người nào ra được không. Nêu Giáo nói: Thị pháp trụ pháp vị, thế gian tướng thường trụ. Sư nói ông già Thích-ca đi chỗ nào. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Đầu Tử: Thế nào là Kinh này? - Duy Ma, Pháp Hoa. Lại hỏi: Trong cõi trần không nhiễm trượng phu là thế nào? Tử nói: Không đắm trước. Sư nói: Không gọi là pháp thân, không gọi là Đệ nhất nghóa cũng là nói pháp thân, cũng là nói chân không. Sư nhân thọ trai đưa muỗng lên nói: Ta không cúng dường Tăng hướng Nam, ta chỉ cúng dường Tăng hướng Bắc. Khi có Tăng hỏi: Vì sao không cúng dường Tăng hướng Nam? Sư nói: Một mũi nhọn hai cái gò. Tăng giơ gậy lên hỏi: Chỉ như ý trước là thế nào? Sư nói: Tức đồng vinh. Sư có khi lấy gậy đánh vào cột trụ nói: Ba thừa mười hai phần giáo nói được không? Tự nói: Nói không được. Lại nói: Ôi đồ Dã hồ tinh. Tăng hỏi: Chỉ như ý Sư là thế nào? Sư đáp: Trương Công uống rượu Lý Công say. CÔNG ÁN: Cổ Nhân nói: Câu người siêu việt”. Tăng hỏi: Thế nào là câu người siêu việt. Sư nói: Tiếng vang. CÔNG ÁN: Quốc Sư nói: Nói luân cũng trái lại hợp với đạo, luận về đốn cũng không lưu dấu vết. Sư nói: Lúc giơ gậy dựng phất trần gẫy móng tay đều kiểm điểm, cũng là không dấu vết. Có khi Sư giơ gậy lên nói: Càn khôn đại địa, sống chết đều ở trong đây. Tăng bèn hỏi: Thế nào là chết. Bảy điên tám đảo. Thế nào là sống. Cần ăn đầu cơm. Tăng thưa: Không sống không chết thì thế nào? Sư đứng dậy nói: Ma-ha-bát-nhã-ba-la-mật. Sư có khi nói: Gặp người hiền giữa đường thọ dụng bèn giơ gậy nói: Gậy không phải đường, lời nói không phải đường. CÔNG ÁN: Pháp thân ăn cơm: “Huyễn hóa không thân tức pháp thân”. Sư nói càn khôn đại địa chỗ nào có, vật vật không thể được lấy không dùng không. nếu ước để kiểm điểm sẽ gọi có lời nói gì? CÔNG ÁN: Ứng Hóa chẳng phải Phật thật, cũng chẳng người nói pháp. Sư nói: Nói thân Ứng Hóa tức nói pháp thân, cũng gọi là nhìn thể toàn chân, lấy pháp thân gọi là pháp thân. Lại nói: Cơm không phải pháp thân, gậy không phải pháp thân. Sư có khi nói: Tông môn bảy dọc tám ngang, sống chết đến lúc. Tăng liền hỏi:Thế nào là giết. Sư đáp: Đông đi Xuân lại. Tăng hỏi: Đông đi Xuân lại thì thế nào? Sư đáp: Vác gậy đi Đông, Tây tùy ý đánh đồng nội. Dạy chúng rằng: Mặc ông nói ngang nói dọc, chưa phải là nòi giống Tông môn. Nếu nương vào nòi giống Tông môn, thật là bát nóng kêu, ba thừa mười hai phần giáo nói mộng. Đạt Ma từ phương Tây đến nói mộng. Nếu lão tăng khai đường thuyết pháp cho người như đem dao bén giết đi ngàn vạn người, có lỗi gì? Lại nói: Sẽ gọi là đạo lý hợp có nói thế. Một hôm, Sư nói: Giơ chùy, dựng đứng phất, khảy móng tay, nhướng mày một hỏi một đáp, đều không phải Tông thừa hướng thượng. Tăng bèn hỏi: Thế nào là Tông thừa hướng thượng? Sư đáp: Diêm Phù dưới đất mọi người luôn nói đước, chỉ như sáng ngồi trong chợ ồn náo, con sâu trong hố rau lữu, thịt heo bày trên bàn, còn nói vượt Phật siêu Tổ không? Tăng đáp: Không chịu có. Sư hỏi: Không chịu có, không thể bàn luận thì có không luận bàn thì không, nếu đứng vào lời nói này, trên thể hiểu việc nói thẳng chưa đến, kiến giải khô khan. Sư có khi nói: Đạo ta tầm thường, tất cả thanh là Phật thanh, tất cả sắc là Phật sắc, cả đại địa là pháp thân, uổng phí làm cái thấy trong Phật pháp, như nay thấy gậy chỉ gọi là gậy, thấy nhà chỉ gọi là nhà. Sư có khi nói: Làm mà không làm, dụng mà không dụng, rồi đưa gậy lên nói: Không phải dụng mà không dụng, gọi cái gì là gậy. CÔNG ÁN: Ngài Đan Hà nói: Trăm xương khô đều vò nát, một vật đè linh hồn. Sư nói: Gậy không thể không có linh, gọi cái gì là trăm xương khô? chỗ nào được. CÔNG ÁN: Tất cả Hiền Thánh đều lấy pháp vô vi mà có sai biệt. vi. Sư nói: Gậy không phải là pháp vô vi, tất cả không phải pháp vô CÔNG ÁN: Chí Công nói: Gà kêu năm Sửu, một viên quang tròn sáng đã lâu. Sư nói: Sau não tức không hỏi ông, ba ngàn dặm ngoại đạo đem một câu xem. CÔNG ÁN: Mục Châu gọi Tăng: Triệu Châu uống trà nghóa vào nước, Tuyết Phong đánh cầu, Quy Tông kéo đá, lấy chữ qua đầu, quốc Sư chén nước. La Hán viết chữ. Chỗ Chư Phật xuất thân, đi trên nước Đông, là thời tiết hướng thượng. Sư dạy chúng nói: Mãi được chạm mắt không ngừng trệ, đạt được danh thân, cú thân tất cả pháp không. Sông núi đại địa là danh, danh cũng không thể được, gọi là Tánh Nhải Tam-muội đều đủ, vẫn là không sóng gió cuốn, biết quên biết nơi giác, giác tức là Phật tánh gọi là vô nhân Sự, lại cần biết hướng thượng một chút. Có khi Sư nói: Tất cả là chỗ đều thuyết pháp, khi đánh chuông đánh trống thì không thể không phải. Nếu thế thì tất cả chỗ cũng không phải là có, tất cả chỗ cũng không phải là không. Lại nói: Khi không thể nói tức có. Khi không nói tức không. Nếu ước đề xướng tức chưa, vì người trong cửa tức được. CÔNG ÁN: Sinh tử Niết-bàn hợp thành một khởi nói xong Sư đưa quạt lên nói: Thế nào là không hợp thành một khối, được thế thì không linh lợi. Dẫu thế cũng là việc trong hang quỷ. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Nam Tuyền: Khi Ngưu Đầu chưa thấy Tứ Tổ, vì sao trăm chim ngậm hoa dâng. Tuyền nói: Từng bước lên bệ Phật. Tăng hỏi: Sau khi thấy Tứ Tổ vì sao trăm chim không ngậm hoa dâng. Tuyền nói: Mặc dù không đến, còn tính với vương lão Sư một tuyến đường. Sư nói: Nam Tuyền chỉ hiểu từng bước lên cao, không hiểu từ trên không rơi xuống. Tăng hỏi: Thế nào là từng bước lên cao? Thế giới Hương Tích. Hỏi: Thế nào là từ trên cao rơi xuống? Lấp ngòi lấp hang. Có khi Sư nói: Như hỏi hai chữ Phật pháp, Đông Tây nam bắc bảy dọc tám ngang, sáng đến Tây Thiên chiều về đất Đường, tuy vậy, sau này không được nêu lầm. CÔNG ÁN: Kệ Tổ Sư nói: Tâm theo vạn cảnh chuyển. Chỗ chuyển thật tối tăm. Tăng hỏi: Thế nào là chỗ chuyển tối tăm? Nuốt đầu lưỡi. Lão tăng chạy vội ba ngàn dặm. Lại hỏi: Thế nào là theo dòng biết được tánh? Bánh bao, cái chùy. Ma ha Bát-nhã ba la mật. CÔNG ÁN: Huyền Sa và Vi Giám Quân uống trà nói chuuyện. Quân nói: Người nước Chiêm Ba nói chuyện khó hiểu, huống gì ngôn ngữ Ngũ Thiên Phạm, còn có người nói hiểu được không? Huyền Sa đưa khay lên nói: Biết được cái này tức biện được. Sư nói: Vừa đến nói gì? Lại nói: Có gì khó. CÔNG ÁN: Cổ nhân nói: Lấy danh không vời sắc không. Sư nói: Gậy không phải là danh không, vời được không phải là sắc không. Sao gọi là cây gậy không phải là danh không. Nhân Nam Tuyền dạy chúng nói: Từ nhỏ nuôi con trâu, thả đến phía đông khe suối, không tránh khỏi ăn cỏ, uống nước quốc vương khác, thả phía tây khe suối không tránh khỏi uống nước quốc vương khác, chi bằng tùy chỗ nhận một chút ông ta luôn không thấy. Lại có Tăng nêu giống Sư. Sư nói: Con trâu của Nam Tuyền tùy chỗ nhận chút chút. Ông nói nhận trong con trâu hay ngoài con trâu. Dù ông ở đây nói được chỗ nhận rõ ràng, tôi cũng vẫn hỏi ông tìm trâu. Sau đó Trường Khánh nói: Ông nói cổ nhân đầu trước vì người, đầu sau vì người. Nêu Vương Đại Vương nói với Tuyết Phong. Nghó che một điện Phật bỏ thế nào? Tuyết Phong nói: Đại Vương sao không che lấy một điện Vương trống. Đại Vương nói: Thỉnh cách của Sư. Phong mở hai tay. Sư nói: Một lần đưa lên là bốn chín. CÔNG ÁN: Kệ Bác Từ khen Long Nhã. - Mặt trời ra đầu núi, trăng soi vào cửa sổ, không phải là không thân không muốn lộ khắp. Có Tăng hỏi: Thỉnh Thầy lộ hết. Long Nha dẹp đi giăng màn. Hỏi: Lại thấy không? Tăng đáp: Không thấy. Nhã nói: Đem mắt đến đây. Sau đó Bác Từ nghe nêu rằng: Long Nha chỉ nói được một nửa. Sư bảo tăng nêu: Ta và ông nói. Tăng ấy liền nêu. Sư nói: Ta không ngại nên nói với ông. Sư có lúc nói: Chư vị thoát ra từ trong mực thước, ta trong đó không như vậy. Tăng hỏi: Chưa rõ Hòa thượng thế nào? Sư nói: Giày cỏ ba mươi đồng. CÔNG ÁN: Quấy chân thành đúng, sắc tướng như cũ, tất cả pháp không đổi dời. Tăng hỏi: Thế nào là không đổi dời? Có thấy lồng đèn không? Đáp: Thấy. Sư nói: Tịnh Xứ Tát-bà-ha. Dạy chúng nói: Các ông mỗi ngày xuống lên, hỏi thăm tức không thể không? CÔNG ÁN: Khi qua nước thì qua thế nào? Có Tăng đứng lâu nói: Bước. - Sư rất hoan hỷ. CÔNG ÁN: Tăng từ giã Đại Tùy. Tùy hỏi: Đi chỗ nào? Tăng đáp: Đi lễ bái núi Nga My nơi ấy có Phổ Hiền. Tùy đưa phất trần nói: Văn-thù, Phổ Hiền thường ở trong đó. Tăng vẽ một vòng tròn ném ra sau lưng, rồi ngã hai tay ra. Đại Tùy nói: Thị giả châm trà thêm cho Tăng. Sư nêu xong nói: Ta thì không như thế. Có Tăng hỏi: Hòa thượng lại thế nào? Tây Thiên chém đầu, chặt tay, trong đó tự nhiên ra. CÔNG ÁN: Hoàng Bá một ngày đưa tay lên mà thể nhặt lấy nói: Lão Hòa thượng trong thiên hạ nghe ở trong đây. Ta nếu phóng một tuyến đường thì theo ông bảy dọc tám ngang, nêu không bỏ qua thì mất một thế nắm. Tăng hỏi: Bỏ một đường thời thế nào? Bảy dọc tám ngang. Lại hỏi: Bỏ không qua không mất một nắm thời thế nào? Khắp. Lại có tăng hỏi Sư: Thế nào là bảy dọc tám ngang. Nghó lão Tăng tuổi già. Tăng hỏi: Thế nào là khắp cả? Sắc trời chiếu khắp. Tăng hỏi: Thế nào là khắp trời chiếu khắp? Xương khô ít người biết. Sư có khi nói: Một viên quang đã lâu, còn có người hỏi không? Tăng bèn hỏi: Thế nào là một viên quang đã lâu? Tây Thiên chém đầu chặt tay. Lại nói: Trừ núi Tu-di, lấy nóc Phật điện. Một ngày Sư khoác áo cà sa nói: Ta phấn chấn pháp thân. Thảy đều không đáp. Sư nói: Ông hỏi ta. Tăng bèn hỏi: Hòa thượng phấn chấn pháp thân ý chỉ thế nào? Ta cũng biết ông thân cận. CÔNG ÁN: Huyền Sa dạy chúng: Những bậc lão túc trên con đường tiếp vật lợi sinh, bổng gặp ba loại người bệnh đến làm sao mà tiếp? thấy. Người bệnh mù khi đưa chùy, dựng phất trần, họ lại không Người bệnh điếc thì ngôn ngữ Tam-muội, họ lại không nghe. Người bệnh câm dạy họ nói, lại nói không được, phải làm sao mà tiếp. Nhưng nếu không tiếp được những người này thì Phật pháp không linh nghiệm. Có Tăng thưa thỉnh Vân Môn. Sư nói: Ông lễ bái đi. Tăng lễ bái xong đứng dậy, Sư lấy gậy chận, Tăng thối lui. Vân Môn nói: Ông không phải bệnh mù. Lại bảo: Đến gần đây. Tăng đến gần. Sư nói: Ông không phải bệnh điếc. Sư dựng gậy lên hỏi: Hiểu chăng? Tăng thưa: Không hiểu. Sư nói: Ông không phải bệnh câm. Vị Tăng này nhân đây có tỉnh. CÔNG ÁN: Người xưa nói: Một lời mới phát ra đại địa tóm thâu. Sư nói: Hãy nói: Là nói gì? Rồi tự nói: Mùa xuân chim kêu trên đảnh núi Tây liền sai Tăng: Ông hỏi ta đi. Tăng bèn hỏi: Nói cái gì. CÔNG ÁN: Mã Đại Sư nói: Tất cả ngôn ngữ là Tông Đề-bà, lấy đây làm chủ. Sư nói: Nói thay chỉ là không có người hỏi. Tăng bèn hỏi: Thế nào là Tông Đề-bà. Tây Thiên chín mươi sáu loại ông là loại sau hết. CÔNG ÁN: Pháp Sư Triệu Châu nói: Chư pháp không sai khác, nối chim cưu, cắt chim nhạn, san núi, lấp hang, sau đó là không khác! Sư nói: Dài là tự nhiên dài, ngắn là tự thiên nhiên ngắn. Lại nói: Là pháp trụ pháp vị, tướng thế gian thường trụ. Rồi đưa gậy lên nói: Cây gậy không phải là pháp thường trụ. CÔNG ÁN: Người xưa nói, một niệm tóm thâu nhất tất cả. Sư đưa gậy lên nói: Càn khôn đại đại tóm thâu trên đầu gậy. Nếu thông suốt được thì gậy này cũng không thấy có. Dù cho không có cũng không tiện. CÔNG ÁN: Tu Bồ-đề thuyết pháp, Đế Thích rưới mưa hoa. Tôn giả hỏi: Hoa này từ trời được ư? Chẳng phải. Từ đất được chăng? Chẳng phải? Từ người được chăng? Chẳng phải. Từ đâu được? Đế Thích đưa tay. Tôn giả nói: Đúng vậy, đúng vậy. Sư nói: Chỗ Đế Thích đưa tay là thế nào? Lão Thích-ca với ngũ uẩn tứ đại của ông đồng khác biệt. CÔNG ÁN: Thế Tôn mới sinh ra, một tay chỉ trời, một tay chỉ đất, bước đi bảy bước, mắt nhìn bốn phương nói: Trên trời dưới trời chỉ có ta là tôn quý”. Sư nói: Ta lúc ấy nếu thấy, đánh cho một gậy chết cho chó ăn, để làm cho thiên hạ thái bình. CÔNG ÁN: Hòa Sơn dạy chúng nói: Có tác gia chiến tướng nào ra. Khi ấy có Tăng ra nói: Chưa biết được trong đó có không. Sư nói: Khách. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Tuyết Phong: Khi Phật chưa xuất thhế thì thế nào? Tuyết Phong để gậy lên bàn rồi nói: Thường. CÔNG ÁN: Đức Sơn hỏi Duy-Na: Có mấy người mới đến. Tám người. Gọi điển tọa (tri Sự) đến. Một khi sống tiếp nhận lỗi. Sư hỏi: Lại nói gì tiếp nhận lỗi. CÔNG ÁN: Tuyết Phong hỏi Tăng: Đi chỗ nào? Biết được tức biết chỗ đi. Ông là người rõ việc, đi lung tung làm gì? Chớ làm bẩn người tốt. Ta liền làm bẩn ông. Người xưa thổi lông vải như thế? Hãy nói cho ta xem. Thiếu ăn đã có người ăn rồi. Sư lời trước nói: Xây bèn làm khí hôi, đời sau, sẽ gọi là chim Toản thiên diêu té ra chỉ là tôm cua chết trong nước. CÔNG ÁN: Thiều Sơn hỏi Tăng: Có phải là Nhân, nhiều lời, đầu bạc khổng. Nhân nói: Không dám. Sơn nói: Có bao nhiêu miệng. Nhân nói: Khắp cả thân. Sơn hỏi: Hai việc đại tiện chỗâ nào? Nhân nói: Iả trong miệng Thiều Sơn. Sơn nói: Có miệng Thiều Sơn, ngay liền ỉa vào miệng Thiều Sơn, không có miệng Thiều Sơn thì ỉa chỗ nào? - Nhân không nói. Sơn bèn đánh. Sư thay nói: Lời nói này của ông là Thầy tốt, đánh cho ông ba mươi gậy. Lại thay nói: Sẽ gọi là con Sư tử. Lại nói Thiều Sơn ngày nay bình bể nước đổ. CÔNG ÁN: Tăng đến Tào Khê có giữ y bát của Thượng tòa, đề khởi y nói: Đây là đỉnh đầu Tào Khê đây đưa không lên. Tăng hỏi: Vì sao ở trên tay Thượng Tọa. Thượng Tọa không nói. Sư nói: Tất cả không hiểu. Sư thay nói: Hướng đến xa chi bằng đích thân đến. Lại nói: Sẽ gọi là con Sư tử. CÔNG ÁN: Mục Châu hỏi Tăng: Chẳng tiện là Thanh Hoa Ng- hiêm không? Không dám. Mộng thấy Hoa Nghiêm không? Tăng không nói. Sư nói: Trước cửa sinh lộn lạo. Nêu Thùy ngữ của Báo từ ở Hồ Nam: Ta có một câu, trùm khắp cả đại địa. Tăng bèn hỏi: Thế nào là câu khắp cả đại đại? Từ đáp: Không thiếu. Sư nói: Nói thế không hợp. Phật nói: Sao không hỏi ngoài am. CÔNG ÁN: Nam Tuyền dạy chúng nói: Canh ba hôm qua, Văn- thù, Phổ Hiền đánh nhau, mỗi người cho ba mươi gậy, đến hai núi Thiết Vi. Triệu Châu ra chúng thưa: Gậy Hòa thượng dạy ai ăn. Tuyền nói: Vương lão Sư có lời gì? Châu bèn lễ bái. Sư thay nói: Hòa thượng thật từ bi, con về lại y bát, được an lạc. CÔNG ÁN: Sùng Thọ gặp Tăng làm bánh. Cách song cửa hỏi: Ông còn thấy tôi không? Tăng đáp: Không thấy. Thọ hỏi: Còn tiền bánh tôi? Không nói. Sư thay nói: Hòa thượng lễ bái lò bánh thì tốt. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Triệu Châu: Thế nào là đỉnh Diệu Phong? Châu đáp: Không đáp lời của ông. Tăng hỏi: Sao không đáp lời. Nếu ta đáp thì rơi vào đất bằng. Sư thay nói: Đều là da Hòa thượng. CÔNG ÁN: Trường Khánh thấy Tăng đến nói: Đâu được vô lễ. Sư thay nói: Gặp tội lỗi. Lại nói: Giáp Thìn, Ất Tî. CÔNG ÁN: Trường Khánh hỏi Tú Tài: “Phật dạy chúng sinh dùng hằng ngày mà không biết”. Sách nho cũng nói: “Dùng hằng ngày mà không biết”, không biết cái Gì. Tú Tài nói: Không biết đại đạo. Sư nói: Rõ ràng nhưng không biết. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Mục Châu: Linh Sơn còn có rắn không? - Có giun. Sư thay nói: Xương trắng liền núi. CÔNG ÁN: Trường Khánh đưa gậy nói: Biết được cái này, việc một đời tham học đã xong. Sư nói: Biết được cái này vì sao không trụ. Nêu Vân Nham quét sân. Đạo Ngô nói đâu được sinh phân biệt. Nham thưa: Cần biết có hay không phân biệt. Ngô nói: Thế thì tháng thứ hai. Nham dựng chỗi quét nói: Cái nào là tháng thư mấy? Ngô vẫy tay áo ra đi. Sư nói: Nô thấy Tỳ ân cần. CÔNG ÁN: Ngưỡng Sơn hỏi Tục Quan: Quan ở địa vị gì? - Sùng quan. Sơn bèn dụng phất trần lên nói: Còn suy được cái này không? Quan không nói. Sư thay nói: Hòa thượng nhìn lâu. CÔNG ÁN: Tăng đến Thúy Nham gặp Nham nhưng không có, bèn xuống thăm chư Sự. Chư Sự hỏi: Tham kiến Hòa thượng chưa? Chưa. Chư Sự chỉ con chó nói: Muốn gặp Hòa thượng thì lễ bái con chó đi. Tăng không nói. Sau khi Thúy Nham trở về nghe nói vậy bèn nói: Nói gì tránh được không lời như thế. Sư thay nói: Muốn xem Thầy trước phải nhìn đệ tử. CÔNG ÁN: Tọa chủ đến Hoa Nghiêm giảng, thỉnh Thúy Nham thọ trai. Nham nói: Sơn Tăng có điều hỏi. Tọa chủ nếu nói được thì được thọ trai. Nham bèn dơ bánh lên hỏi: Trang nghiêm đủ pháp thân không? Tọa chủ thưa: Đầy đủ pháp thân. - Thế thì ăn pháp thân. Tọa chủ không nói. Vốn Tọa chủ giảng thay nói: Có lỗi gì? Nham không chịu. Đông Sử nói: Dạ dạ. Sư thay nói: Đặc biệt cám ơn Hòa thượng long trọng chiếu không. Tuyết Phong dạy chúng: Thế giới rông một trượng, gương xưa rộng một trượng, Thế giới rộng một thước, gương xưa rộng một thước. Huyền Sa chỉ lò lửa nói: Lò lửa lớn bao nhiêu? Phong đáp: Rộng bằng gương xưa. Sa nói: Gã này gót chân chưa dính đất. Sau đó Đông Sử lấy câu đó hỏi Tăng: Hay là gương xưa dẫn đến lò lửa như thế. Lò lửa dẫn đến gương lớn như thế. Tây Viện nói: Thế thì hỏi người chưa thể được. Sư nói: Nuôi bằng cơm bùn, tòa lò. CÔNG ÁN: Tăng hỏi Vân Cư: Sơn hà đại địa từ đâu có? - Từ vọng tưởng sinh. Tăng hỏi: Thế thì tôi nghó ra một thoi vàng được không? Cư bèn thôi. Tăng không chịu. Sư nghe được nói, đã là day dưa không thể tách ra hợp lại được. Đợi y nghó ra một thoi vàng được không; Sư đưa gậy lên đánh. CÔNG ÁN: Mân Trung Vi Giám Quân tầm thường gặp tăng nói: Tôi đợi quan mãn việc, đặt một câu hỏi Giang Tây, Hồ Nam. Hỏi: Giết lão túc Giang Tây, Hồ Nam. Tăng hỏi: Giám Quân hỏi như thế nào? Quân nói: Không nhọc tay chân. Tăng không nói. Sư thay nói: Rơi vào lời nói. Lại nói: Nép xuống hưởng thụ. CÔNG ÁN: Vương Thái Truyền hỏi Bắc Vân. Cổ nhân nói: Phổ Hiền sắc thân. Biến thành Tam-muội, Phật pháp vì sao không đến Bắc Câu Lô Châu? Chỉ là biến hành cho nên không đến. Sư nói: Đặt một câu hỏi như pháp. CÔNG ÁN: Vương Thái Úy vào điện Phật chỉ bát hỏi Tăng: Đây là bát gì? Bát Dược Sư. Chỉ nghe có bát Hàng Long. Tăng nói: Đợi có long thì hàng. Úy hỏi: Thình lình mây sóng đến thì làm sao? Tăng đáp: Ông ta cũng không quay nhìn. Úy nói: Rơi vào lời nói. Huyền Sa nói: Dùng hết thần lực của ông đi chỗ nào? Bảo Phước nói: Quy y Phật Pháp Tăng. Bách Trượng làm thế úp bát. Sư nói: Ông người thế nào? Sư nói: Ngày khác sinh thiên chớ phụ lão Tăng. CÔNG ÁN: Địa Tạng hỏi Sùng Thọ: Sau này ông sẽ cứu giúp người thế nào? Thọ đáp: Tất cả đều lợi ích. Tạng nói: Không một pháp nào được lợi ích. Sư nói: Dẫu thế cũng như ăn gậy. Lại nói: Bấy giờ chỉ gọi đến gần, sau đó chỉ y không chỗ mỗ. CÔNG ÁN: Tuyền Cháu Vương Thái Truyền hỏi Tăng: Thượng Tọa ở đâu? Núi nữa tháng. Truyền hỏi: Bỗng gặp đầu tháng cuối tháng là thế nào? Tăng không trả lời. Sư thay nói sẽ gọi bèn có thế. CÔNG ÁN: Long Nha Tầm Thường nói: Sư huynh Vân Cư đắc đệ nhị cú ta được đệ nhất cú. Tây Viện nói: Chỉ như Vân Nhã nói thế còn giúp được không? Sư nói: Phải lễ bái Vân Cư mới được. Tây Viện nói: Kẻ bàng quan móm cười. CÔNG ÁN: Sùng Thọ hỏi Tăng có thấy đèn không? Thấy. Hai cái. Sư thay nói: Ba đầu, hai mặt. Lại nói bảy cái tám cái. <詞>THÙY THỊ ĐẠI NGỮ (TUYẾT PHÁP-ĐÁP THAY) Sư nhân bất an nói: Đánh giày cỏ hành cước. Không đáp. Sư nói: Ông hỏi ta nói cho. Tăng bèn hỏi: Hòa thượng đi chỗ nào? - Bốn phía trên dưới cơ đối cơ thiết giáo. Sư thay nói: Hòa thượng nên ăn gừng đi! <詞>PHỤ DƯƠNG (THÊM NƯỚC NÓNG) Thượng đường nói: Mưa lâu không tạnh. Thay nói: Một mũi nhọn hai cái gò. Hoặc nói: Gặp nhau tức nghèo, gặp sáng tức tối. Thay nói: Một đứng, một té nhào. Một hôm Sư nói: Một câu cắn răng là thế nào? Thay nói: Hợp. Hoặc nói: Đầu thu cuối hạ trách tình ba mươi gậy. Thay nói: Ta như thế. Hỏi Tăng: Nước Tân La và Đại Đường giống hay khác? Thay nói: Tam Môn: Tăng đường, điện Phật, trù khố. Sư thượng đường nói: Ý chỉ giáo nghóa đề khởi không được, lỗi chỗ nào? Thay nói: Vì ông ếch nhái sống. Sư thượng đường nói: Ông nói cổ Phật và cột trụ tương giao là cơ thứ mấy? Tăng không đáp. Sư nói: Ông hỏi ta nói cho. Tăng bèn hỏi: Một câu ba mươi trượng. Trước thay nói: Nam Sơn nổi mây, Bắc Sơn mưa đổ. Tăng lại hỏi: Thế nào là một cây ba mưoi trượng? Sư nói: Đánh cho ông một gậy. Một hôm Sư nói: Bàn luận biết nêu cái gì? Thay nói: Muối quý gạo xem thường. Hoặc nói: Lấy hai chữ Phật Pháp thành được cái gì? Thay nói: Ếch nhái chết. Hoặc nói: Phật Pháp không cần học, lồng đèn trụ cột dối ông như thế nào không dối ông? Thay nói: Triệu Châu, Nam Thạch, Kiều Bắc. Một hôm Sư nói: Người xưa đóng cửa xây mặt vào vách, có thấu được cái gì trong đó không? Thay nói: Trong có cứt khô gì. Lại nói: Một. Hoặc nói: Bổ củi đi! Trong tứ oai nghi: Đi đứng nằm ngồi có ra được lỗ mũi Thích-ca lão tử không? Thay nói: Hòa thượng là lượng mới bổ chức. Sư đưa tay nói: Cỗ Phật vì sao không đến đây? Thay nói: Không thể hạ tôn xuống ty. Nhân Tăng thiết trai cúng dường Hòa thượng Báo Từ. Sư hỏi Tăng: Ông nói Hòa thượng Báo Từ có mấy thân? Thay lời: Ngày nay trai phạn như pháp. Hỏi Tăng: Bổ củi đi! Bồ-tát Phổ Hiền chỗ nào? Thay nói: Bổ củi sớm là khổ. Thượng đường đại chúng vân tập nói: Là đại hoạn kiểm điểm kỹ càng. Thay nói: Không cần người khác. Hỏi Tăng: Trên thế gian người nào tội nặng nhất? Thay lời nói: Ngang nhau. Ngày nọ nói: Cổ nhân nói: Một câu hợp lời nói, vạn kiếp ràng buộc trụ cột lừa làm sao rõ được tránh lời này. Thay lời nói: Triệu Châu, Thạch Kiều, Gia Châu, Đại Tượng. Hoặc nói: Hư không có ngắn dài không? Thay nói: Sư Tăng này mập thế, Sư Tăng kia ốm vậy. Một hôm Sư nói: Cái thấy của kẻ thường ở chỗ nào? Thay nói: Lãnh hội trong đó. Thượng đường, đại chúng vân tập nói: Có lý không đưa ra, chết mà không điếu, có lý có thể đưa ra, ít gặp người kỳ lạ. Hãy đưa một câu hỏi xem! Thay lời: Cho qua. Có khi Sư hỏi tăng: Thế nào? Thay lời: Ăn ít. Hoặc nói: Các ông hành cước khắp thiên hạ, không biết ý Tổ Sư, cột trụ liền biết ý Tổ Sư. Như thế nào ông biết được cột trụ biết ý Tổ Sư? lần? Thay lời trước nói: Chín lần chín là tám mươi mốt. Dạy chúng nói: Nêu một lần không nói lại, thế nào là nêu một Lại nói: Ông nêu không tương đương hãy tìm vào đầu đường. Chư Phật nhiều như vi trần đều ở đầu lưỡi của ông, ba Tạng Thánh giáo ở dưới chân ông, chi bằng ngộ thì tốt. Có người nào ngộ được thử nói ra xem? Thay nói: Duyên nuôi con. Trước thay lời nói: Trường An tuy vui. Thượng đường, đại chúng vân tập Sư nói: Gió không đến, cây không lay. Nói xong Sư xuống tòa. Thay nói: Cây gãy thuyền chìm. Hoặc nói: Nói đệ nhất cú là thế nào? Nếu nói không được làm sao tim ngừng đập. Thay nói: Hòa thượng chẳng cần giày cỏ và gậy phải không? Ngày khác nói: Từ trước làm sao người xưa biện được người? Thay nói: Đất thành nhờ ông đặt. Sư nhân hái trà nói: Hái trà khổ sở, hãy đưa câu hỏi xem! Không đáp. Lại nói: Nếu ông nói không được hãy nghó Thượng Đại Nhân. Không tương đương hãy thuận theo. Thay nói: Công ông không lãng thí. Thay lời trước nói: Nhọc nhằn mà không có công lao. Hoặc nói: Hôm nay là ngày 2 7. Đưa ra hướng nào? Thay nói: Treo lên vách. Hỏi Tăng: Ba thừa, mười hai phần giáo. Người nào đảm nhiệm được? Thay nói: Sa-di đồng hành. Một hôm Sư nói: Ông làm sao biện được pháp vô ngại? gì? Thay nói: Nhà nhàn đầy đủ. Hoặc nói: Có đâu chôn cất ở trong thân không? Thay nói: Lãnh hội. Ngày khác nói: Kinh đô Hoa có rường cột không? Thay nói: Nhà nhà Quán Thế Âm. Hoặc nói: Không tương đương, hãy thuận biết lấy thì tốt. Thay nói: Vì học nhân bày tỏ được. Dạy chúng này: Đáp tức khó, bảy lần chín là sáu mươi ba là nói Thay nói: Không thể tính được người đi. Lại nói: Kịp hợp hướng đường sau. Sư nói: Tính được người lai vãng trong ngày. Bỗng nhiên nửa đêm dạy lấy vật đến. Chưa từng đến được chỗ này làm sao lấy. Thay nói: Bao nhiêu người mù lòa. Dạy chúng nói: Hãy vào Tăng đường trong điện Phật đó. Thay nói: La Phù đánh trống Thiều Châu múa. Sư thượng đường, đưa gậy lên nói: Hãy xem! Ba ngàn đại thiên thế giới tạm thời dao động. Nói xong Sư xuống tòa. Thay nói: Kéo. Một hôm Sư nói: Thế nào là một cầu người sáng suốt. Thay nói: Một mũi nhọn hai cái gò. Hoặc nói thế nào là câu người không mù lòa? Sư thay lời nói: Chớ nói cái này là người mù. Ngày nọ nói: Bùn nước không phân lỗi chỗ nào? Sư thay nói: Hôm qua chẳng biểu người thiết trai. Hoặc nói: Trong ngày qua lại thường biết ông. Thế nào là một câu bóng theo hình? Sư thay nói: Ta cũng thấy mặt trời mọc phía Đông. Một hôm Sư nói: Hết Sức nói gì? Sư thay nói: Năm cái bánh và chén trà. Hoặc nói: Thế nào là một câu hỏi bình hình cho ra lẻ. Sư nói bèn đánh Tăng đứng bên. Ngày nọ nói: Trên không không sắc khác là nói gì? Sư thay nói: Đầu vườn rất cần. Hoặc nói: Thế nào là câu bóng không chìm. Sư thay nói còn hiện. Thượng đường đại chúng vân tập hồi lâu Sư nói: Mưa lâu không tạnh. Sư thay nói: Một cái chùy hai cái dù che. Một hôm nói: Trong giáo nghóa có nói phỉ báng kinh này nên tội như thế, lấy răng cửa đem qua đây. Sư thay nói: Không thể không ngăn kéo. Hoặc nói: Ông nhiều nằm ở Tòng Lâm, bèn đưa tay buông xuống nói: Sau này không được thế. Sư thay nói: Nếu thế bèn thành cô phụ Hòa thượng. Một hôm nói: Hôm qua có một câu nói: Không đánh hông ông lãnh hội, còn có người nào lãnh hội được. Sư thay nói: Siêu việt. Lại nói: Đi giết bao nhiêu người? Thượng đường đại chúng vân tập nói: Cả hết lên trên mỗi người tự động đi đông đi tây. Nói xong rồi xuống tòa. Sư thay nói: Không ít. Hoặc nói: Cổ nhân một lời ngộ đạo chạm duyên thấy tánh lấy gì thương lượng. Thay nói: Trống Vân Cư chuộng Thượng Lam. Một hôm nói: Trong ngày qua lại lên lên xuống xuống. Một hỏi một đáp ông sẽ gánh vác, làm sai một câu hỏi đến làm sao gánh vác? Thay nói: Cho nói gần sáng, bèn có người đi đêm. Lại nói: Một đứng một ngã. Lại nói: Sinh ở Ký Châu. Thượng đường nói: Càn khôn ngã nghiêng, ngày tháng trời trăng sao đều đen tối là nói gì? Sư thay lời nói: Việc tốt chi bằng không. Sư nhân nói việc rồi đứng lên, lấy gậy đánh vào sáng nói: Mới đến như bìm sắn nhiều khắp nơi đi chỗ nào? Người lanh lợi liền thấy, không lanh lợi như mù. Sư thay nói: Tuyết thêm Sương. Dạy chúng nói: Trời trăng chiếu ba thiên hạ, chiếu chính giữa bốn thiên hạ ta và ông phá rối một câu đem đến. Sư thay lời nói: Đông chẳng ở đại Tây Cà Da Nê. Hoặc nói: Phật pháp không cần nói, thế gian vật gì quý nhất. Sư thay nói: Chớ nói cái này là tiện. Lại nói: Cứt khô. Một hôm Sư nói: Hôm nay là 15 nhập hạ. Hàn Sơn ông làm gì? Sư thay nói: Hòa thượng hỏi Hàn Sơn, học nhân đáp khớp được. Hoặc nói: Nhà bên cạnh các ông đi hành cước có biết 28 Tổ Tây Thiên không? Sư thay nói: Ngồi để ngồi, nằm để nằm. Lại nói: Ăn thiếu nhân trai, Sư chỉ đồ Sứ trắng nói: Ở đây biết có nói lời siêu Phật vượt Tổ. Sư thay nói: Năm lần chín là bốn mươi lăm. Một hôm Sư nói: Nhà bên cạnh các ông đi hành cước, thế nào là câu rơi vào chủ khách nói tương lai. Sư thay nói: Tiện ra đi. Hoặc nói: Là Thầy ông ở Giang Tây, Hồ Nam qua hạ, y bát phân phó cho ai. Sư thay lời nói: Không phải lừa dối người đến. Lại nói: Ông không làm tướng đại nhân. Một hôm Sư nói: Chẳng sang hèn, căn cứ vào cái gì? Sư thay nói: Tôm nhảy không ra khỏi đấu. Dạy chúng nói: Xem thử, giết rồi, liền làm thế ngã nhào nói: Hiểu không? Nếu không hiểu được thì hãy hiểu lấy ngay trên đầu gậy. Sư thay nói: Đầu rồng đuôi rắn, đuôi rắn đầu rồng, lại thay thế ngã nhào. Một hôm Sư nói: Từ sáng đến tối ta cùng ông bìm sắn không đến được. Như nay ở đây đặt câu hỏi xem? Thay nói: Chỉ sợ Hòa thượng không đáp. Hoặc nói: Thế nào là một câu dưới gót chân? Thay nói: Có không? Sư hỏi Tăng: Ông vì sao lụy đến ta? Thay lời: Ta mang lụy Hòa thượng. Hoặc nói: Làm sao ra khỏi chỗ đây? Thay nói: Sáng chơi La Phù chiều về Đàn Đặc. Một hôm Sư nói: Người hiểu mình, còn thấy có mình không? Thay nói: Đem đến đây. Thay nói: Mở hai tay ra. Hoặc hỏi: Thế nào là một câu que ở đầu lưỡi. Thay nói: Hòa thượng chỉ để ta nói. Một hôm nói: Sư Tăng ông hành cước khắp thiên hạ, thấy lão Hòa thượng mở miệng bèn nghe đông nghe tây, sao không đến chỗ rửa bát hỏi một câu? Thay nói: Cũng biết duyên cớ Hòa thượng vì vật, nhân thấy Hỏa đầu, ông khổ ta thưởng ông, gậy này nuốt Tổ Sư. Không đáp. Thay nói: Công không uổng của thí. Lại nói: Họa không đi một mình. Sư nhân mặc nạp y nói: Cổ nhân nói: Khoác y che càn khôn, bèn đưa y phấn chấn nói: Bắc Đẩu một khi tối đen thời thế nào? Thay nói: Cũng biết Hòa thượng xuất thân sớm. Lại nói: Không nói cùng không đi. Hoặc nói: Phật pháp còn có biến đổi không? Thay lời: Có bát, giày, gậy, ống kim. Một hôm Sư nói: Phật pháp đưa ta thì ta không hỏi ông. Có biết pháp thế đế không? Ta nói có thì bị Hòa thượng lãnh lỗi. Thay lời: Ma Cước hiển chánh. Lỗi ở chỗ nào? Thay nói: Có lỗi gì? Dạy chúng nói: Đại chúng che khắp mắt càn khôn, không can thiệp duyên xuân, làm sao đảm nhận. Thay nói: Một mũi nhọn phá ba cửa. Hoặc Sư nói: Nam đến Bắc đi, chim bay thú chạy vì sao lại có khác? Thay nói: Tính bao nhiêu người? Hoặc nói: Các ông quảy túi bát hành cước, không biết có Phật pháp, miệng ngây ngô trên điện, lại biết có Phật pháp. Thay nói: Điện Phật chưng hương hoa, ngoài Tam môn chắp tay. Hoặc Sư dùng gậy vẽ nói: Tất cả vi trần, Chư Phật ở trong đây có biện được hết không? Thay nói: Mặt trời mọc phương Đông, đêm lại lặn ở phương Tây. Một hôm Sư nói: Thế nào là câu gõ cửa? Thay lời: Đánh. Hoặc nói: Người mê gốc chạm đường đều ngưng trệ, người ngộ gốc sao thấy có tứ đại? Thay nói: Con phủ Ích Châu xây Châu Khương. Hoặc Sư nói: Các ông khắp nơi thích đáp lời còn có câu không thấu phải không? Thay nói: Đến. Hoặc nói: Đạt-ma Tây-lai vì sao khó được con cháu? Thay nói: Buông ra. Nhân chuyện này Sư nói: Các ông bỗng nhiên đêm này ngộ đi! Sớm đem dao cắt đầu tôi. Nói rồi bèn dơ nạp y lên phấn chấn hỏi: Là gì? Thay nói: Học nhân không được cô phụ Hòa thượng. Hoặc nói: Miệng chỉ nói chịu ăn cơm. Ông nói cổ nhân đưa chùy, dựng phất trần, giương mày, trừng mắt là nói gì? Thay nói: Cái lồng bàn Quy sơn khác Giang Tây. Lại nói: Đầu rồng đuôi rắn. Hoặc nói: Trong Phật pháp, Bồ-đề Bát-nhã chân như, giải thoát đều là nói thêm, ông hãy nói về thế đế lấy gì nói thêm? Thay nói: Trong chợ ồn ào một người, hai người. Lại nói: Bồ-đề Niết-bàn. Hoặc Sư nói: Cổ nhân nói: Lọt vào mắt là đạo đưa ra tức hủ tương A-na-cá là đạo. - Không đáp. Sư nói: Trời xanh trời xanh. Thay lời trước: Là tâm hạnh gì? Hoặc nói: Thấy tức không thể xem kỹ càng. Thay nói: Trường An vui. Dạy chúng nói: Trước ngày 15 không hỏi ông, 15 trở đi đem câu đến đây. Thay nói: Ngày nào cũng ngày tốt cả. Thượng đường, hồi lâu Sư nói: Mau giết người. Sư liền xuống tòa. Thay nói: Không siêng. Vì xem tụng của Chí Công hỏi Tăng: Nửa đêm Tử tâm ở vô sinh tức sinh tử ý cổ nhân là gì? Thay nói: Không thể đều làm kiến giải Dã Hồ tinh. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Người người đều có ánh sáng lúc xem không thấy tối mờ là ánh sáng gì? Thay nói: Tam môn nhà trù. Lại nói: Việc tốt chi bằng không. Ngày khác nói: Phật pháp có đại sát chỉ là đầu lưỡi ngăn. Thay nói: Dài. Lại nói: Rìu lớn chặt, rồi tay xoa bóp. Lại Sư hỏi Tăng: Từ trước Tòng Lâm học lấy ngôn ngữ. Ông nói tôi ăn cơm thấm mùi vị gì? Thay nói: Trong răng ít muối dấm. Hoặc nói: Mọi người các ông hành cước, phải biết cách thân, thế nào là câu cách thân? Thaynói: Đầu ba mươi mốt. Hoặc nói: Đại trì chẳng sáng, chân không tuyệt dấu vết, có người nào được rõ đạo lý này không? nếu có người tỏ rỏ ra nói thử xem. Thay nói: Nắm lấy. Kẻ thường tình tội ở đâu? Ông và ta đem ra xem. Thay nói: Không thể đất bằng sinh gò cao. Lại nói: Phật pháp, thân tâm, Hòa thượng ở đâu? Hoặc nói: Một lời vừa nêu lên ngăn sai cùng vết là nói gì? Thay nói: Như vậy ta nghe. Lại nói: Muốn nói có gì khó, nhân thấy con chó bèn đánh nói: Ông vì sao cắn cây trụ này, nói xong lấy chân hất ngược con chó rồi đi. Nêu kinh Hoa Nghiêm nói: Sắc vàng mây sáng rỏ, sắc xanh mây sáng rỏ, ông nói ta tầm thường còn có thời tiết này không? Thay nói: Cũng không được chịu khuất Hòa thượng. Nhân khai pháp, khai môn nói: Thế nào là một câu nhập môn? Có Tăng thưa: Dạ. Sư nói: Đồ thùng sơn. Tăng: Không đáp. Thay nói: Úp mặt đi ra. Sau đó thay nói: Nói. Nhày nọ chúng vân tập Sư nói: Chớ nhận lần một, rồi xuống tòa. Thay nói: Cảm ơn sắn bìm qua lại của Hòa thượng. Hoặc nói: Mọi người các ông hành cước cần phải biết có đường vào, người nào nói được, hãy nói xem! Thay nói: Không được cô phụ Hòa thượng. Dạy chúng nói: Có một vật báu bí mật như hình sơn (thân hình), cầm đèn trong điện Phật, đem Tam-muội để trong lồng đèn là thế nào? Thay nói: Theo vật ý dời. Lại nói: Sấm nổ mây giăng. Một hôm Sư nói: Tông môn cử lệnh gì? Thay nói: Hồng. Hoặc Sư nói: A da da đánh sắt nước Tân La, sao hỏa thiêu đốt đầu ngón tay tôi. Thay nói: Chẳng những đầu tay. Hoặc nói: Từ Tổ Sư, Chư Phật ba đời thuyết pháp, sơn hà đại địa cỏ cây. Vì sao không tỉnh ngộ? Thay nói: Việc hành nhân mới đến. Lại nói: Trong kinh đô Hòa thượng ăn nhiều búa. Sư hoặc nói: Vạn pháp lộn xộn, Chư Phật ba đời, lão Hòa thượng trong thiên hạ tạm thời xuất hiện lỗi chỗ nào? Thay nói: Dính vào lý do nào. Một hôm Sư nói: Bỗng nhiên có một lão túc đem cung dao, án kiếm, vào địa ngục nhanh như tên bắn, có người nào hiểu được thời tiết này không? Thay nói: Chìa khóa trong tay Hòa thượng. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Khó được không nhầm câu người kỳ lạ. - Thế nào là câu không nhầm người kỳ lạ? Thay nói: Sao lấp được miệng người. Một hôm Sư nói: My mắt nằm ngang mười phương. Trên mi mắt thấu suốt càn khôn, suối vàng, Tu-di lấp yết hầu ông. Có người nào hiểu được, nếu có người hiểu thì kéo lấy Chiêm Ba cùng nước Tân La đối đầu. Thay nói: Sai. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Thanh hương vị xúc thường là Tam-muội ta với ông sắn bìm, Sư đưa gậy lên nói: Cây gậy này là Tam-muội, nếu ông biết được gậy này, tức biết được lão túc trong thiên hạ. Lại nói: Nếu ông biết được cây gậy thì chưa mộng thấy một sợi lông dưới chân lão túc trong thiên hạ. Thay nói: Hòa thượng không sai người khác. Một hôm Sư nói: Một mũi tên hai cái gò là gì? Thay nói: Trường An vui. Hoặc nói: Ngày từ tạ cây không bóng, đây là điện Phật. Bên kia là vô hình. Thay nói: Đến phân Nam bắc. Một hôm Sư nói: Làm sao nói được không rơi vào lời hỏi thứ hai? Thay nói: Giày dép Hông Châu. Một hôm Sư đưa cây gậy nói: Giải thoát nhảy vọt khỏi hầm sâu. Hoặc nói: Một lời được rõ ràng không cần phân bên ngoài. Thay nói: Sẽ gọi là thiên địa. Hoặc Sư nói: Vi trần không tự tánh, quấy chân thành lập. Thế nào là việc thành lập? Thay nói: Năm thước gậy ba thước trúc. Một hôm Sư nói: Nói tức trời đất sai khác, không nói thì dấu thân trong mi mắt, trên lông mày nhảy vọt. Thay nói: Ba ba. lời? Hoặc nói: Cổ nhân nói: Một lời không hai lời. Thế nào là một Thay nói: Trước ăn cháo sau uống trà. Sư đưa gậy nói: Các ông làm sao biện Vân Môn, Vân Môn làm sao biện các ông? Thay nói: Bằng nhau. Hỏi Tăng: Phật pháp có xanh vàng đỏ trắng không? Thay nói: Phương đông Aát mộc giáp phương Tây canh Tân (Kim). Một hôm Sư nói: Thế nào là vi trần trong biện chủ? Thay nói: Nói Châu đi ngang Hoa không xa. Sư nói: Có một người hỏi miệng tợ gốc cây, có một người hỏi miệng rộng như sông, ông nói hai người lỗi chỗ nào? Thay nói: Có lỗi liền lấy ra. Dạy chúng nói Tòng Lâm nói chuyện tức không thiết yếu, Thế nào là tông môn của mình? Thay nói: Xoè hai tay. Hoặc nói: Một câu mê thân là nói gì? Thay nói: Chỗ nào có. Hoặc nói trước mắt không chìm là nói gì? Thay nói: Dưới không cử trên. Dạy chúng nói: Giang Tây tức nói quân thần phụ tử, Hồ Nam tức nói ông ta không thê. Tôi ở đây đều không như vậy ông có biết bức vách không? Thay nói: Lạ gì. Ngày nọ nói: Thế nào là không tiếp tục hỏi lại? Thay nói: Gió thu qua đi gió xuân đến. Nhân giờ cơm nghe trống đánh Sư nói: Ông gì Thích-ca gọi. Lúc ấy có Tăng hỏi: Chưa rõ được lão Thích-ca gọi là thế nào? Sư nói: Thế thì năm lừa ông mộng thấy không? Thay nói: Ngày nay ăn cơm thật là chậm trễ. Hoặc nói: Ta nay tuổi già 78 làm việc rất khó khăn. Hồi lâu hỏi tăng: Ông nói tịnh bình bao nhiêu tuổi. Không đáp. Thay nói: Giáp Tý lãnh hội. Một hôm Sư nói: Người lanh lợi khó được. Thế nào là người lanh lợi? Thay nói: Không ngăn ngại. đến? Hoặc nói: Hai hỏi một đáp mười, hỏi mười đáp trăm, từ chỗ nào Thay nói:Tây Kinh đến. Ngày nọ nói: Người lãnh hội Phật pháp cùng người nào nói chuyện? Thay nói: Hành giả. Hỏi Tăng: Ba tạng Thánh giáo ngôn ngữ của Hòa thượng trong thiên hạ đều lấy trong miệng tôm, đem một câu đến đây. Thay nói: Hôm qua sấm mới nổi lên. Sư nêu người xưa nói: Đọc kinh ngàn lần, thấy kinh trên giấy, không biết bỗng nhiên quốc Sư hỏi ông như thế nào? Thay nói trước: úm sau đó Đại nói: Sáng xem Hoa Nghiêm chiều đọc Bát-nhã. Hoặc nói: Phàm có thỉnh hỏi không được lìa chỉ đối. Nói như thế nào? Thay nói: Đi đường gặp khách kiếm thì trình kiếm. Một hôm Sư nói: Thế nào là một câu thấu suốt. Thay nói: Tuy là thiện, nhưng chiêu lấy quả ác. Hoặc nói: Đi đứng nằm ngồi ăn cơm, uống nước là pháp thân, kia là bốn đại của ông. Thay nói: Hòa thượng năm nay cao tuổi. Một hôm Sư nói: Nếu ông biện tôi tôi biện ông là tầm thường, có một điều là biện gì? Thay nói: Biết. Hoặc nói: Nói tiết Sừng, cần phải là người này mới được, thế nào là nói tiết Sừng? Thay nói: Ma-tư-tra rơi xuống nước. Một hôm Sư nói: Người hành cước khắp thiên hạ biện người ông nói đủ mắt gì? Thay nói: Nghe nước. Thượng đường nói: Gặp người tức lỗ mũi trời xa, rồi xuống tòa. Thay nói: Biết tốt xấu. Sư hoặc nói: Trong chợ ồn ào, hãy nói một câu xem! Thay xướng: Mọi người chớ thắp đèn. Thượng đường nói: Vì chúng hết Sức vẽ ra câu hỏi riêng, các tai họa đã trừ. Hoặc nói: Một câu chiếu khắp là nói gì? Thay nói: Ta không muốn mở miệng ểnh ương. Sư đang ăn bánh uống trà, không nói với ông tội lỗi. - Không đáp. Lại nói: Thứ nhất phải kî lửa. Bèn đứng dậy đi. Thay nói: Đại chúng không được cô phụ Hòa thượng. Sư hoặc nói: Phật pháp có đại sát chỉ là đốt vết thương đau. Thay nói: Đốt vết thương đau thì được. Một hôm Sư nói: Đến hầm không Tổn người. Thay nói: Cũng thế. Lại nói: Ta biết tốt xấu. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Nêu tức làm dễ”. Thay nói: Lấy dung mạo chọn người. Một hôm Sư nói: Đột nhiên là lúc nào? Thay thưa: Không thể nói Tôm sò. Hoặc nói: Không phải vân môn tội lỗi rồi đứng dậy đi. Thay nói: Đi việc không cô khởi. Sư hoặc nói: Việc mình nếu rõ mới liệu mất cúng dường khác thế nào là việc ông rõ? Lại nói: Nêu một rõ ba vạn dặm Nham Châu. Thay nói: Tất cả do Hòa thượng. Thay nói trước: No. Sư dơ gậy lên hỏi Tăng: Cái này ông không được nói, thế nào là lỗ mũi cùa nạp tăng. Không đáp. Lại nói: Ông nếu nói không được thì hướng đến trong lỗ mũi nói một câu. Lại nói: Lửa thiết Tân La, vàng Vân Châu. Lại nói:đi lên không đủ, nhân Tăng đến tham Sư đưa cà sa lên nói: Ông nếu nói được thì rơi vào trong áo chằng chịt của ta. Nếu ông nói không được thì ở trong hang quỷ là thế nào? Thay nói: Ta không có khí lực. Hoặc nói: Người không rõ mình lỗi chỗ nào. Thay nói: Đại nhân không hợp như thế. Một hôm Sư nói: Buông một câu đều hết. Thay nói: Duyên nuôi con. Hoặc nói: Không cần chỉ đông về tây, thế nào là người hiểu được Phật pháp. Thay nói: Ông bà già quê mùa. Một hôm Sư nói: Ông nếu y bát hạ tòa ràng buộc giết ông, ông nếu chạy lên thì nó chạy giết ông, thế nào là câu không đình chỉ? Thay nói: Nhanh. Hoặc nói: Nước Tân La bèn đem một câu hỏi đến. Thay nói: Liền thỉnh. Một hôm Sư nói: Vạn pháp từ đâuu khởi. Thay nói: Trên đống phân. Sư hoặc nói: Đệ nhất cú là nói gì? Nếu ông rõ được thì thiết ở Thiểm Phủ nuốt càn khôn. Thay nói: Cảm ơn Hòa thượng lăng nhăng qua lại. Một hôm Sư nói: Thế nào là trong câu hỏi có mắt? Thay nói: Mù. Dạy chúng nói: Nêu một không được nêu hai, cho ông nêu hai thì cho nêu ba. Thay nói: Mở. Sư nói: Thiên đường địa ngục vạc sôi lò lửa che đầu ông. Ba đời Chư Phật luôn ở dưới gót chân ông, sau ba mươi năm lỗ mũi tới trời. Thay nói: Không thể làm kiến giải Dã Hồ Tinh. Một ngày nọ nói: Năm âm sáu luật là có hay không. Thay nói: Không thể làm sản phẩm trong hang tôm cá. Sư hoặc nói: Một câu thông suốt hơn 50 ngàn bài.Tô Lô tát ha. Thay nói: Đầu Tam môn đánh trống, hành hương trong điện Phật. Sư nói: Như nay nửa hạ, chỗ gõ nói đem một câu đến. Sư lại nói: Mật đát ly có mật đát ly trí. Lại nói: Mật đát lý cô mật đát lý trí là thế nào? Thay nói: Bộ lâm. Lại nói: Gõ. Một hôm Sư nói: Sau ba mươi năm lãnh hội đi. Thay thưa: Một chút rơi vào thời tiết. Lại nói trên đầu sét đánh thình lình tức không hỏi dưới chân ông rồng bay qua, hãy hỏi một câu. Thay nói: Sáng mây kéo tối mưa xuống. Sư hỏi Tăng: Đức Sơn bèn đánh, ông nói học nhân còn có ưu điểm không? Thay nói: Không có duyên cớ gì. Trí nhất thiết trí Thanh tịnh, còn sinh diệt không? Thay nói: Dạ xoa nói nửa kệ. Hoặc nói: Nếu biết chớ đii, trong kiếp nào không có Phật Tổ? Thay nói: Phát ra. Dạy chúng nói: Thế nào là câu không lộ tiết tháo? Người thời nay phải rõ hướng đạo mới được. Sư có tụng: Bất lộ phùng cốt cú Vị ngữ tiên nhân thảo Tiến bộ khẩu nam nam Tư quân đại võng thố. Câu tiết tháo không lộ Chưa nói phân phó trước. Tiến bộ miệng rì rầm Biết anh không thi thố. Hoặc nói: Trong mười phương coi nước chỉ có pháp nhất thừa, ông hãy nói trong pháp nhất thừa của chính mình, ngoài pháp nhất thừa. Thay nói: Vào, lại nói đúng. Một hôm Sư nói: Nắm một nửa phá ba kim, trong lỗ mũi nói hãy hỏi một câu. Trong biển khiến núi nỗi gió lên thuyền. Hoặc nói: Bẽ nửa bày ba kim nói chỗ nào trong lỗ mũi mỗi mỗi đưa lên cho ta xem. Thay nói: Thượng, trung, hạ. Hoặc nói: Phân chia cương giới là nói thế nào? Thay nói: Văn-thù tự Văn-thù, giải thoát tự giải thoát. Hoặc Sư nói: Nạp tăng cần được lỗ mũi tức biết được người trong thiên hạ, thế nào là lỗ mũi của nạp tăng? Thay nói: Gậy Đức Sơn. Dạy chúng nói: Nghe cạn tức ngộ sâu, nghe nhiều tức không ngộ. Mê gặp Đạt Ma. Hoặc nói: Nạp Tăng cần biết mắt cổ nhân, thế nào là mắt cổ nhân? Con ểnh ương nhảy vọt lên trời. Một hôm Sư nói: Khắp nơi đem một câu đến. Thay nói: Thiên tử ở trong chợ ồn ào, Lão Tăng trên đầu trăm cỏ. Hoặc nói: Hãy nói một câu xem. Đại thưa: Dấu đầu lòi đuôi. Một hôm Sư nói: Tướng Nam làm Bắc, tướng Bắc làm Nam, là nói gì? Thay nói: Do ai? Hoặc nói: Khi chưa đánh tấm bảng vẽ về trước, Sư nói một câu xem. Thay nói: Do đâu đến. Một hôm Sư nói: Cho có là có làm sao tránh được? Thay nói: Tai họa. Sư nói: Hiểu họa chẳng phải họa, đã rõ được thế nào là mắt? Thay nói: Ban ngày thấy mặt trời, ban đêm thấy các vì sao. Một hôm Sư nói: Sáng tối vì sao không cai quản nhau. Thay nói: Khó làm cười lạ. Hoặc nói: Lỗi ở chỗ nào? Được thế thì khó. Thay thưa: Biện. Một hôm Sư nói: Mênh mông không phân là người làm sao phân chuyện lớn? Thay nói: Không nên làm kiến giải của hành giả Sa-di. Sư đưa gậy nói: Chớ nói lão Hòa thượng dối ông, quý và tiến chữ thập ngang dọc khi ở đây hiểu được, chớ cô phụ Lão Tăng. Thay thưa: Trăm chim vì con mà khuất phục. Lại nói: Ép cho thì cho. Sư nói: Thấy không? Tự nói: Thấy. Lại hỏi: Thấy gì? Thay nói: Hoa. Sư nêu cổ nhân nói: Chí đạo không khó, chỉ hiềm chọn lựa”. Cái này là Tăng đường, cái này là Điện Phật, cái kia là không chọn lựa. Thay nói: Đâu cần như thế. Sư nói: Nhổ hết, nhổ một nửa là nói gì? Lại nói: Thế nào là kéo một nửa? Thay nói: Nhảy ra chết ểnh ương. Lại hỏi: Thế nào là nhổ hết? Thay nói: Án Sơn sấm chỉ sơn. Sư nói: Ông tự dày vò, nhất là không được nêu sai. Thay nói: Việc không cô khởi. Ngày nọ nói: Biết được nói được ra nói xem, nói nguyên do chỗ nào? Thay thưa: Biết tội. Hoặc nói: Thế nào là câu không hỏi lại? Thay nói: Năm nay khí xuân sớm, đêm đến mặt trời lên, chim cất tiếng hót. Lại nói trong điện Phật trang nghiêm hương, chắp tay trước tam môn. Một hôm Sư nói: Nhập hạ đến 11 ngày. Có được vào đầu không? là nói gì? Thay nói: Đến ngày 12. Sư nhân uống trà đưa chén trà lên nói: Một miệng nuốt hết là gì? Thay nói: Uống trà đi. Dạy chúng nói: Hai mươi tám Tổ Tây Thiên, sáu vị Tổ Trung Quốc, các lão Hòa thượng trong thiên hạ, hãy xuất đầu. Qua ở chỗ nào? Lại nói: Ông ở đây ba đông, hai hạ, bổng nhiên ra ngoài. Có người hỏi Hòa thượng Vân Môn nói gì, ông trả lời thế nào? Thay nói: Mắng vào mặt nhổ nước bọt dã hồ tinh này. Thay nói trước: Ông không phải điên. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Từ cửa vào chẳng quý. Thế nào là cửa? Thay nói: Nói được cũng không có chỗ dùng. Nhân nghe tiếng trống nói: Tiếng trống cắn rách y bảy điều. Lại chỉ Tăng nói: Ôm con mèo đến. Thay nói: Không cần người khác. Sư hỏi Tăng: Việc hành cước tức không hỏi ông. Ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, hãy nói một câu xem. Có người nào nói được không? Thay nói: Đát-tát-a-kiệt hai ngàn năm. Hoặc nói: Không hỏi ông về ngôn giáo tòng lâm. Đây là trời, đây là đất. Sư chỉ thân mình nói: Đây là ta. Lại chỉ lộ trụ nói: Đây là cột trụ, kia là Phật pháp. Thay nói: Cũng rất khó. Sư uống trà trong tăng đường dơ khay trà nói: Nướng bánh mang đầu mặc tình ông ăn. Ông nói đây là cái gì? Thay nói: Cứt chó khô. Lại nói: Trà lại uống rồi. Sư hoặc nói: Ông có biết Đức Sơn không, chớ nói ta đè tốt thành hèn. Thay nói: Cũng biết Hòa thượng vì ta mà đặt ra. Sư nghe tiếng trống trong giờ thọ trai nói: Ông nói tiếng trống đặt ra làm gì. Thay nói: Tiếng trống gọi đi ăn cơm. Một hôm Sư nói: Cổ nhân nói: Khéo vụng đủ sống chết. Thế nào là sống chết? Thay nói: Đi lên không đủ chân, đi xuống không có thừa. Thượng đường, Đại chúng vân tập Sư nói: Đại chúng thọ trai đi. Lại hỏi Tăng: Ông nói tôi giết y, có tội không? Thay nói: Cũng không phải Hòa thượng đặc biệt như thế. Nói xong Sư đi lấy gậy đánh vào lộ trụ một cái nói: “Thiên tử Tân La nhảy vọt lên Phạm Thiên”. Thay nói: Không cớ gì. Hoặc Sư nói: Thế đế không cần nói, hãy nói một câu đi Phật pháp. Thay nói: Tình cha con. Ngày nọ nói: Người thông minh hãy cho vật gì? Thay nói: Chớ dạy tà vay cho người. Lại nói: Lão Thích-ca, núi Tu-di. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Sáng sáng ôm Phật ngũ, khi thức thì cùng Phật thức. Ông nói người kiến giải mông lung là thế nào? Thay nói: Chưa đến. Hỏi Tăng: Trong mắt không sắc thức, trong thức không sắc nhãn, sắc nhãn đều là không, đâu cần khiến thấy sắc, từ bỏ cổ nhân. Hãy nói một câu. Thay nói: Hãy đem bánh man đầu nướng. Lại nói: Trên mây tuyết thêm Sương. Lại nói: Có cái gì? Sư hoặc nói: Chống ngược đầu cờ. Là cơ thứ mấy. Thay nói: Đánh. Một hôm Sư nói: Người học Phật pháp như cát sông hằng, trên trăm đầu cỏ, hãy nói một câu đi. Thay nói: Đủ. Nhân Sư ra cửa nói: Cổ nhân nói: “Từ cửa vào chẳng quý”, ông nói từ cửa ra thì thế nào? Thay nói: Một. Có lần Sư vào trai đường chỉ Thánh Tăng cúng bát, hỏi tăng rằng: Nếu ông ăn hết, lại giải thoát trong hầm sâu. Nếu ông ăn không hết lại không rên ró là thế nào? Thay nói: Có lần đại chúng ăn cơm. Thượng đường nói: Cắt đứt tức không được. Nếu ông không lãnh hội sau ba mươi chớ nói không thấy lão Tăng. Thay nói: Hòa thượng sợ người mai một. Thay nói: Ngày nay thượng đường đại chúng trước tiên. Sư lấy gậy đánh vào lộ trụ một cái nói: Ông như thế nào không nói thiền. Lại nói: Mai một con cái nhà người. Không đáp. Tự nói: Hình dáng gánh giá đi qua. Tự nói trước: Đâu lạ khác người. Sư hoặc nói: Trong hồ cá biến thành rồng tức không hỏi ông thế nào là đâm mắt cá. Thay nói: Chấm. Sư nghe đánh tiếng chùy nói: Thế giới Diệu Hỷ trăm rối ren, đưa bát đến Hồ Nam ăn cơm. Một hôm Sư nói: Thế nào là trong lời nói không có thế đế? Thế nào là trong lời nói không có địa ngục? Thay nói: Trời quang đảng thì mặt trời xuất hiện, mưa xuống thì sấm chớp. Hoặc nói: Tâm bình thường là đạo, ông bình thường nói một câu đi! Thay nói: Ba cái bánh, năm cái bánh. Một hôm Sư nói: Một câu biện tà chánh, bổng có người hỏi, thế nào là câu biện tà chánh, ông nói thế nào? Thay nói: Tây Thiên và đất này khác nhau. Hoặc nói: Trước ngày nay không cần, sau ngày nay không cần. Ngay ngày nay hãy nói một câu đi! Thay nói: Tốt. Sư hoặc nói: Bệnh gặp nhân tức ôm, ông nói gặp nhân gì, nói được nói đi! Thay nói: Còn. Hoặc nói: Bát muỗng và cột trụ cách nhau bao nhiêu? Thay nói: Phân mở thì tốt. Lại nói: Tầm thường được thế thì tiện. Một hôm Sư nói: Một câu nhạy bén là nói gì? Thay nói: Lãnh hội. Hoặc nói: Thế nào là một câu biện từ phong? Thay nói: Biết giữ thì tốt. Một hôm Sư nói: Một câu mê thân là nói gì? Thay nói: Cua ngao sò chết, cũng không Sử dụng. Một hôm Sư nói: Thế nào gọi là Tông Đề Bà. Đại nói: Tây Thiên khiến đất này trang nghiêm hơn. Hoặc nói: Ông nói vật gì đủ bốn đức? Thay nói: Mèo chết. Lại nói: Đem cái không đủ đến. Một hôm Sư nói: Không chọn rừng gai để chạm trổ. Hãy nói một câu đi! Thay nói: Buông một bên. Hoặc nói: Có người thấy tất cả là người nào? Thay nói: Kẻ thu thuế ba thôn. Ngày khác nói: Không xem ruộng đất nói đem một câu đến. Thay nói: Đều thuộc Hòa thượng. Hoặc nói: Nói ngược đem một câu đến xem. Thay nói: Thưa ha tát. Ngày khác nói: Một câu dứt thời tiết là nói gì? Thay nói: Biết thì tốt. Hoặc Sư nói: Thiên hạ chạy loạn sẽ qua sông nào? Thay nói: Hãy rước lên. Sư có khi dơ gậy lên làm thế bắn nói, nhà quan biến khí giới. Xem thử? Thay nói: Hòa thượng không được phóng qua. Lại nói: Trước Tăng đường. Sư hoặc nói: Một đêm ngủ thẳng đến sáng, đem câu đến xem. Thay nói: Sao không dậy mau. Hoặc nói: Thế nào là một câu cũng vui. Thay nói: Cũng không duyên cớ. Ngày nọ nói: Cho có là có, người này lỗi chỗ nào? Thay nói: Khổ. Hoặc nói: Còn có người không biết Tổ Sư. Thay nói: Trong đạo nhân nghóa. Lại nói không lo. Ngày khác nói: Biết lỗi là không lỗi, không biết lỗi, lỗi cũng không biết. Thay nói: Nóng. Hoặc nói: Đường Tào Khê có người tục nói chuyện không? Thay nói: Hai việc một lúc. Ngày khác nói: Ngoài Phật pháp, hãy nói một câu đi! Thay nói: Một cái càng nhiều. Hoặc nói: Đã biết chỗ đến, trong kiếp nào không có Tổ Sư. Thay nói: Ta năm nay không tiện. Hoặc nói: Tất có không sống, không học thiền, không học đạo. Thay nói: Vì sao nhàn. Hoặc nói: Còn có nuốt không hết câu không? Thay nói: Rắn. Sư lấy gậy đánh vào cột trụ nói: Chỗ nào đến? Tự nói: Tây Thiên đến. Lại nói: Đến đây làm gì? Tự nói: Nói Phật pháp. Rồi quát một tiếng. Khi kẻ đường hở ra. Lại lấy gậy đánh một cái rồi đi lại đưa lên hỏi Tăng: Ông nói ý ta thế nào? Tăng bèn hỏi: Chỉ như ý Sư là thế nào? Thay nói: Không cần đi ở. Lại nói: Sư tử cắn người. Lại nói Tăng: Chỉ như đương cơ hợp xướng được lời gì? Thay nói: Phát. Lại nói: Trẻ già trăm năm ca múa. Một hôm Sư nói: Một câu vội vàng là thế nào? Thay nói: Nhân một việc nhất trí mãi. Hoặc nói: Đại Tạng giáo sẽ biện như thế nào? Thay nói: Một chấm. Ngày nọ nói: Phật điện vì sao không thấy tăng đường. Thay nói: Đau. Hoặc nói: Mũi nạp tăng tức không hỏi ông, rửa khối đất trong bàn, hãy nói một câu đi! Thay nói: Chỉ gãy tay. Lại nói: Lỗ mũi Nạp tăng lại nói thế nào? Thay nói: Ngao du sơn thủy. Hoặc Sư hỏi Tăng: Thế nào là câu không tịch? Không đáp. Sư nói: Ông hỏi ta nói cho ông nghe. Tăng bèn hỏi: Thế nào là câu không tịch? Sư đáp: Bộ. Thay nói trước: Không thể làm trong hầm quỷ. Lại hỏi: Thế nào là Bộ. Thay nói: Hội ý này. Lại nói: Năm chữ Văn-thù. Hoặc nói: Thế nào là câu Nhập gia tùy tục. Thay nói: Quân tử không vào. Ngày khác nói: Thế nào là một câu Đề cương? Thay nói: Nam Tuyết Phong, Bắc Triệu Châu. Ngày nọ nói: Linh miêu không động căn lỗi chỗ nào? Thay nói: Nhầm bao nhiêu người. Hoặc nói: Một hột tròn sáng đã lâu. Chẳng thể sắc thanh rõ được, là cơ thứ mấy? Thay nói: Không thể làm mồi cho hang dã hồ. Một hôm Sư nói: Màn vải lưới ngọc đánh rồng, lưới tơ vải đánh bắt ngao sò, ông nói ốc trai rơi vào chỗ nào? Thay nói: Đủ mắt. Sư nhân lúc cởi bảy điều nói với Tăng: Ông nói kiếp lai sinh đều lãnh hội Phật pháp phải không? Tăng không nói. Thay nói: Hòa thượng may là Đại nhân. Lại nói: Ta không dám nói. Lại nói: Vì sao không dám nói? Lại nói: Tự có Hòa thượng. Sư ban đêm hỏi Tăng: Ăn bánh là La Hán Dược thạch. Còn đem được tất la (món ăn thời xưa) chùy đến đây không? Không đáp. Thay nói: Ngày nay gió đông thổi. Sư hoặc nói: Ông nếu không tương đương hãy theo cổ nhân xây dựng hóa đạo trong tông môn, hãy nói đi, nếu nói không được thì đến chỗ khác mà nói. - Nói gì? Thay nói: Trước hết còn có thể. Ngày khác nói: Sáng tức chiều, gần tức sáng là nói gì? Thay nói: Vào nước mới thấy người dài. Lại nói: Lại không cần. Sư dơ gậy nói: Hãy hiểu ở chỗ này, cũng có lợi ích, cũng không lợi ích, đều không lãnh hội thì mê mờ Phật tánh, không biết gì là chân như. Thay nói: Đi lên không đủ chân, đi xuống không có thừa. Ngày nọ nói: Vạn pháp từ đâu khởi? Thay nói: Không thể đến Hòa thượng nói trong miệng ểnh ương. Nhân giờ trai nghe tiếng trống đánh nói: Cổ nhân nói: Tất cả tiếng là tiếng Phật. Gọi là tiếng Phật hay gọi là tiếng trống. Thay nói: Hòa thượng nói rồi. Lại nói: Hòa thượng không nên ăn miến. Nhân thấy Tăng đến tham Sư đánh vào lộ trụ một cái, nói: Đến đây lừa ta. Thay nói: Chỉ đánh lộ trụ. Sư đánh một cái nói: Vì người tự an. Một hôm Sư nói: Chỉ đạo không khó, chỉ hiềm lựa chọn, thế nào là không lựa chọn? Lại nói: Sắc thân Như Lai đẹp như cây la la lý. Thay nói: Không ra. Thay nói trước: Cổ nhân nói rồi. Nhân giờ trưa đánh vào tấm trướng tòa một cái nói: Ăn cái này. Lại đánh vào bàn cơm một cái nói: Không ăn cái này. Thay nói: Một chùy hai đúng. Nhân gánh gạo Sư hỏi Tăng: Người gánh gạo hay gạo gánh người? Thay nói: Đều được. Lại nói: Gánh gạo khổ còn có thể được. Lại hỏi Tăng: Cầu lớn có bao nhiêu gạo? Tăng đáp: Bảy mươi thạc. Sư đưa gậy lên nói: Bảy mươi thạc gạo một lúc trên đầu gậy gánh đem đến thì được, nếu gánh không được thì ông chết đói. Thay nói: Không thể là nho nhỏ. Một hôm Sư nói: Có chỗ nói chồn hoang kêu, không nói Sư tử rống. Thế thì ta làm chồn hoang kêu. Thế nào là Sư tử hống? Thay nói: Chín lần chín tám mươi mốt. Sư hoặc nói: Hai chữ mai một không cần nói. Thay nói: Lãnh hội sâu về lòng từ bi của Hòa thượng. Lại nói: Nên ta sắp xếp. Sư hoặc nói: Thiện Tài vào cửa cũng nói làm sao ra được. Thay nói: Sáng dạo La Phù. Hoặc nói: Bánh ông cắn ngang cắn dọc, không lìa ở đây, hãy nói một câu đi! Thay nói: Ngày nay bún miến mới. Hoặc nói: Có thưởng có phạt, hãy nói một câu đi! Thay nói: Gặp tiện tức quý, trời tạnh mặt trời mọc. Hoặc nói: Rồng ẩn Sư chìm khởi từ đâu? - Thế nào là câu không sống? Thay nói: Có gì khó biện. Một hôm Sư nói: Một câu gỏ là nói gì? Thay nói: Lừa sinh ngựa, ngựa sinh la. Hoặc nói: Thế nào nói được dứt được bàn luận? Thay nói: Năm sau lại có chuyện mới, làm loạn gió xuân mãi chưa thôi. Một hôm Sư nói: Biện được thân sơ, vì sao thân sơ lại sai Sử? Thay nói: Ai xếp đặt được. Hoặc nói: Cổ nhân nói: Hiểu tức giữa đường thọ dụng, không hiểu tức rãi khắp thế đế, tròn đầy. Hãy nói một câu đi! Một tiền hai tiền, hai tiền ba tiền. Một hôm Sư nói: Hãy nói một câu đi! Thay nói: Đi lên không đủ. Nên cuối hạ hỏi Tăng: Đầu thu cuối hạ bình thường không xúc chạm, hãy nói một câu đi! Thay nói: Đầu ba một giữa chín cuối bảy. Sư hỏi Tăng: Toàn thân là nước thì ai ăn? Đến làm cười cho Hòa thượng. Một hôm Sư nói: Ba ngày không gặp nhau, không được xem là cựu thời là thế nào? Mười.  <卷>QUYỂN HẠ MÔN NHÂN MINH THỨC ĐẠI SƯ TỨ TỬ THỦ KIÊN BIÊN TẬP Sư thấy Tân Đáo nói: Hòa thượng Tuyết Phong nói mở đường Đạt ma đến. Ta hỏi ông là thế nào? Tăng thưa: Xây dựng lỗ mũi của Hòa thượng. Sư nói: Thần đất phát ghét, đem núi Tu-di đánh lên Phạm Thiên bể lỗ mũi Đế Thích, vì sao ông chôn thân trong nước Nhật Bản? Tăng thưa: Hòa thượng chớ dối người. Sư nói: Dựng đứng lỗ mũi của Lão tăng là thế nào? Không đáp được. Sư nói: Sẽ biết ông chỉ là dòng học ngôn ngữ. Sư thay nói: Hòa thượng chỉ sợ con không thật. Lại nói: La-la-ly. Hỏi Tân Đáo: Ông là người chỗ nào? Tăng đáp: Người Tân La. Đi qua biển nào? Thảo tặc đại bại. Vì sao ông ở trong tay ta? Đúng vậy. Nhảy lên. Tăng không đáp được. Thay nói: Thường được tiện lọt này. Lại nói: Tùy ý tự do. Hỏi Tân Đáo: Ông ở núi Nam Nhạc mượn ta hai trăm đồng sao không trả. Không đáp. Sư đáp thay: Ngày nay ra ít gặp nhiều. Lại nói: Ngày nay không tiện hỏi Tăng: Tâm pháp đều quên là tòa thứ mấy. Tòa thứ hai. Thế nào là tòa thứ nhất? Không dám liếc nhìn Hòa thượng. Sư không chịu. Thay nói: Thiều Châu bán gạo. Chỗ nào đến? Châm trà đi. Sư nói: Người châm trà hay trà châm người? Không đáp. Thay nói: Hòa thượng nói rồi, con không thể nói lại. Sư hỏi Tăng: Ông là người Sửa sang. Đúng vậy. Sư nói: Hết thảy càn khôn là nhà, thế nào là chủ nhà? Không đáp. Sư nói: Ông hỏi ta nói cho ông nghe. Tăng hỏi. Sư nói: Chết. Thay nói: Dối bao nhiêu người đến. Sư hỏi Tăng: Ông là người xuất gia Hồ Nam? Đúng vậy. Sư nói: Biết Kim Cang dưới Tam môn không? Tăng thưa: Không thể biết. Sư nói: Xuất đầu trong hang chồn hoang. Không đáp. Thay nói: Nếu không xuất đầu. Thay nói: Chỉ là người đất. Lại nói: Biết được người đất có chỗ dùng gì? Lại nói: Nghó ta mới nhận chúng. Sư hỏi Tăng: Chỗ nào đến? Lễ tháp đến. Tổ Sư nói gì? Hòa thượng nói gì? Sư nói: Gọi là kẻ lanh lợi. Không đáp. Thay nói: Chỉ vì trong đạo nhân nghóa. Sư hỏi Tăng: Chỗ nào đến? (Đề Khởi) Đưa nạp y lên. Sư nói: Ta hỏi ông từ đâu đến? Hòa thượng vì sao không lãnh hội lời nói. Sư liền đánh. Thay nói: Thích thú. Thay lời trước nói: Hòa thượng nghó được chưa? Tăng tạ từ Sư. Sư nói: Ông bỏ đi đâu? Đúng vậy. Sư nói: Trước đầu sông khó qua. Tăng: Đi. Tất cả đến cùng lúc. Sư nói: Tô-lô-tát-ha. Thay lời trước nói: Bước đi không thể không lễ. Thay lời sau nói: Tâm rất thô. Lại nói: Mấy ngày nay thế giới không yên. Sư hỏi Tăng: Qua hạ chỗ nào? Hòa thượng hợp biết. Sư nói: Tôi liền biết. Hãy nói con qua hạ ở chỗ nào? Xuất đầu trong lỗ mũi của chuột cống. Không đáp. Thay nói: Nói đi. Thay lời trước nói: Đi ra. Tăng từ biệt Sư. Sư nói: Chớ dạy lầm lỗi. Tăng thưa: Hòa thượng có việc gì chỉ hỏi. Sư hỏi: Giặc cỏ đại bại. Không đáp. Thay nói: Bại. Thay lời trước nói: Không ít. Nhân lúc phổ thỉnh gạo rồi ngồi nói: Mấy ngày gần đây không rên rỉ chỉ gánh được một đấu gạo. Không biết thoát nhanh. Tăng nói: Hòa thượng vui chỗ nào? Ha. Tăng suy nghó hỏi lại. Bám sát. Thay nói: Rõ ràng. Thay lời trước nói: Ngày nay gạo khó khăn. Lại nói: Có gần. Sư hỏi Tăng: Có lồng đèn không? - Không thể thấy. Sư nói: Khỉ buộc vào cây cột. Thay nói: Lãnh hội Phật pháp và tâm sâu xa của Hòa thượng. Thay lời trước nói: Việc tốt chỉ bằng không? Hỏi Tăng: Gần rời chỗ nào? Qua sông. Đi rách bao nhiêu đôi giày cỏ. Không đáp. Thay nói: Đáng tiếc giày cỏ. Lại nói: Có đi rách giày cỏ không? Sư thấy Phạn đầu nói: Ông là Phạn đầu phải không? Phải. Sư hỏi: Trong hột có bao nhiêu gạo, trong gạo có bao nhiêu hột? Không đáp. Thay nói: Ta nhìn sao ngắm trăng. Lại nói: Cửa phước lợi không được không làm. Nhân giờ thọ trai Sư hỏi Tăng: Ông người chỗ nào? Người Hoài Nam. Lại hỏi Tăng thứ hai: Ông là người chỗ nào? Người Kinh Triệu. Sư đưa cái bánh nướng lên nói: Tôi không thể đến người Hoài Nam như ông, cũng không thể đến người Kinh Triệu như ông. Hai ông Tăng không đáp. Sư cầm cái bánh tách ra nói: Tôi tiếc ông thế nào? Không đáp. Thay nói: Không phải Hòa thượng tiếc. Thay câu nói trước: Phổ đồng cúng dường. Lại nói: Hãy ở lại cúng dường Hòa thượng. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Đã có người hỏi rồi. Sư nói: Vì sao ông ở dưới gót chân ta? Tăng thưa: Hợp lý. Sư nói: Chỉ lo uống ăn. pháp. Nói thay: Trời xanh trời xanh. Lại nói: Sẽ gọi Thiều Châu không? Hỏi Tăng: Xem kinh gì? - Bát-nhã Đăng-luận. Sư nói: Trên tòa Kim cang, Tây Thiên, có nhiều người nói Phật Tăng: Hòa thượng hợp biết. Sư: Ông mộng thấy gì? Tăng: Không nói. Đáp thay: Ta không siêng. Thay nói: Xuất một cái ểnh ương chết. Lại nói: Sẽ gọi là Tây Thiên không? Lại nói: Đọa. Nhân giờ trai Sư hỏi Tăng: Ăn được mấy cái bánh? Tăng… Ăn được bốn cái. Sư: Sao trong mũi ông chỉ có một sợi lông? Tăng không đáp. Sư: Vui không vọng ngữ. Thay nói: Trước phải cẩn thận, sau cần giúp đở. Nhân giờ trai Sư hỏi Tăng: Được canh trong bánh, được bánh trong cơm, lỗi chỗ nào? Nói được riêng có luận bàn. Không đáp. Thay nói: Cơm, canh đều ngon. Lại nói: Không được nói Hòa thượng trong hang ểnh ương. Nhân lúc Tăng từ biệt, Sư xuống Tòa nắm tay Tăng nói: Bao nhiêu tiền. Tăng không đáp được. Sư nói: Ông hỏi ta? Tăng bèn hỏi: Sư nói: Đều không đáng nửa xu. Thay nói: Có tín vật nào đưa đường tương lai không? Lại nói: Lên đường. Nhân thấy chữ Long Tạng mà Sư hỏi Tăng: Long Tạng ra được cái gì? Tăng không đáp được. Sư nói: Ông hỏi ta đi! Tăng liền hỏi:. Sư nói: Xuất một cái ểnh ương chết. Đại nói: Hơi phân hôi. Lại nói: Hấp bánh bột. Nhân có lần gánh gạo, Sư lấy gậy đánh Tăng. Nói: Ông Tăng này không đi gánh gạo phải không? Tăng thưa: Gánh gạo vào kho rồi. Sư nói: Gánh gạo vào kho rồi hãy đặt xuống, ai ăn cơm? Tăng bèn đi ra. Sư nói: Kẻ thích vọng ngữ rỗng. Tăng nói: Vì sao đè kẻ hiền lương làm kẻ hèn? Lại nói: Nhân một việc dài một trí. Thay nói: Hòa thượng do đâu? Sư ở trước ở Tăng Đường hỏi Tăng: Chuông này làm bằng vật gì? Tăng không đáp được. Sư nói: Ông hỏi ta sẽ trả lời cho ông. Tăng bèn hỏi. Sư nói: Nạp tăng là Đại, rồi đánh chuông nói: Ma ha Bát-nhã ba- la-mật. Lại nói: Chúng trước Tăng đường, Sư hỏi tăng từ chỗ nào đến? Chặt củi trên núi đến. Còn chặt được gì? Hòa thượng bỏ qua thì con nói. Sư nói: Bỏ qua ông là nói gì? Tăng lễ bái. Sư bèn đánh. Thay nói: Ông ướt không? Lại nói: Đáng tiếc thành công không hủy. Lại nói: Chặt. Sư hỏi Tăng: Từ chỗ nào đến? - Gánh củi đến. Sư nói: Duy-na đánh trống không gánh củi là thế nào? Tăng không đáp được. Thay nói: Đáng tiếc công phu gánh gạo. Lại nói: Vị trí Hòa thượng nói: Tham học. Lại nói: Mới thí cho ít công lao. Sư hỏi Tăng: Từ chỗ nào đến? Dưới núi đến. Có mấy người. Bốn người. Sư dựng gậy lên nói: Đều ở trong đây. Tăng không đáp được. Thay nói: Ép mình mà thôi. Lại nói: Nhầm bao nhiêu người. Hỏi Tăng: Ăn được mấy cái bánh. - Ba cái. Sư đưa bánh lên nói: Cái này là cái thứ mấy. Tăng không đáp được. Sư nói: Ông hỏi ta đi. Tăng hỏi: Không ra. Thay nói: Khinh địch thì mất mạng. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Từ Hồ Nam đến. Sư nói: Hạ ở chỗ nào? Tăng: Hồ Nam. Sư nói: Chùa Khai Thông ở đâu? Không biết. Sư nói: Tham đường đi. Tăng không đáp được. Thay nói: Dạ. Thay nói: Hòa thượng hỏi xa học nhân đáp gần. Lại nói: Bắt đầu mới đến giờ trai. Sư hỏi Tăng: Ông nói có bao nhiêu cơm trong bát này. Tăng không đáp được. Thay nói: Quê mùa. Lại nói: No bèn thôi. Lại nói: Một cái hai cái. Sư thấy Tăng thọ trai hỏi: Bát chén muỗng thìa bỏ qua một bên đem bánh bao đến đây. Tăng không đáp được. Thay nói: Thích cơm, thích canh. Lại nói: Dừng. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Tăng đưa kinh lên. Sư nói: Xuất đầu trong hang quỷ. Tăng nói: Hòa thượng thấy cái gì? Sư nói: Thấy tang vật (đồ vật để làm tang chứng). Tăng không đáp được. Thay nói: Hỏi đạo nhân nghóa không hợp như thế. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Kinh Bát-nhã. Trong kinh nói: Trí nhất thiết trí Thanh tịnh là gì? Tăng nói: Đúng. Sư nói: Mắt ông có vì sao xuyên qua cây thạch lưu. Tăng thưa: Cổ nhân chỗ nào? Sư nói: Cổ nhân biết hay ông không biết? Không đáp. Thay nói: Phần nhiều có người khong biết thế. Sư hỏi Tăng: Từ đâu đến? Lãnh Trung đến. Hạ ở chỗ nào? Ở Chiêu Khánh. Chiêu Khánh có nói câu gì không? Tăng đến gần thưa: Dạ. Sư nói: Một không thành, hai không đúng. Tăng không đáp. Sư nói: Chỉ giữ là đúng. Nhân giờ cơm Sư đưa bánh thừa lên gọi Tăng nói: Định chia một nửa cho ông, lại không chia. Tăng nói: Vì sao không chia. - Vì ông đánh bịp bợm. Thay nói: Đem thức ăn cho người cũng không xấu. Lại nói: Cảm ơn Sự cúng dường của Hòa thượng. Lại nói: Hòa thượng có cớ gì mà làm thế. Sư nhân uống trà nói: Trà sao lại thấm mùi. Tăng thưa: Thỉnh Hòa thượng xét soi. Sư nói: Việc tầm thường trong bát, trên không mặt mũi cười chết người. Tăng không đáp được. Sư nói: Kẻ chạy theo ăn uống bừa bãi. Thay nói: Chỉ giữ là đúng. Lại rót trà nói: Hòa thượng hợp biết. Sư nói: Tôi biết ngay. Tăng nói: Hãy nói con qua hạ chỗ nào? Sư nói: Không mất một mũi tên. Thay nói: Lại không mất. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Sư Tăng đáp: Dạ. Nhân dạ mà lỗi. Tăng hỏi: Con lỗi chỗ nào? Tự hiểu. Thay nói: Cúng dường. Lại nói: Hòa thượng đại nhân không hợp tự làm. Hỏi Tăng: Góc bánh vòng tròn tức không phải ông, cắt một nửa đem đến đây. Tăng: Dạ. - Cái này là tròn đầy đem đến. Thay nói: Trai và không trai tương lại không ngại. Lại nói: Đàn việt thì tu phước. Sư hỏi Tân Đáo: Ở chỗ nào đến. Tăng thưa: Gia châu. Hạ ở chỗ nào? Kinh Nam chia vàng. Chia được bao nhiêu. Tăng xòe hai tay ra. Đây là gạch sỏi. Hòa thượng chẳng có gì khác. Cứt khô tùy ý xơi. Thay nói: Không nói vết ngọc đâu được ngọc chuyển. Hỏi tăng: Xem kinh gì? Du già Sư địa Luận. Rơi vào nghóa gì. Nghóa rơi vào chỗ nào? Tự hiểu. Thay nói: Hối hận không ra tay trước. Hỏi Tăng: Từng giảng Luận Bách Pháp phải không? Đúng vậy. Vì sao thoát vọng ngữ. Thay nói: Việc không xảy ra một mình. Lại nói: Đúng. Nhân vì Tăng Mật mà xướng y hỏi Tăng: Như nay xướng y Tăng mất (qua đời) còn hướng trên đây không? Thay nói: Lao nhọc phiền đại chúng, không thể đợi chờ lâu. Sư đánh vào chùy hỏi Tăng: Từ đâu đến. Gánh củi đến. Gánh được bao nhiêu, chuyển Nhất Túc Giác? Hai mươi chuyển. Ông vì sao đánh răng ngay cửa? Tăng không đáp được. Sư bèn đánh nói: Dòng học nói. Thay nói: Cũng biết Phật pháp, thân tâm của Hòa thượng. Thay nói: Gánh củi sớm thật là cực khổ. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Tăng chỉ vị Tăng bên cạnh nói: Hòa thượng hỏi sao không đáp? Sư nói: Cột lộ trụ vì sao ngã lui ba ngàn dặm. Tăng thưa: Há làm việc khác. Sư nói: Kịp hợp không biết thế. Thay nói: “Trân trọng” rồi đi ra. Lại nói: Trước chẳng phải một. Khi Sư ở Tây Kinh hỏi Tăng: Ông là người xứ nào? Người nước Vu Điền. Sư nói: Có đến Tây Thiên không? Đến. Sư giơ gậy nói: Cơ chế điện không hỏi ông, có đến đây không? Không hiểu. Sư cười ha ha. Thay nói: Lãnh hội sâu Hòa thượng từ cao đến thấp. Lại nói: Sẽ gọi đất này không? Lại nói: Cõng. Hỏi Tân Đáo: Từ đâu đến. - Từ Nam Nhạc đến? Quan Âm vì sao vào hồ Đổng Dinh. Con sơ tâm chưa lãnh hội được. Tham đi! Thay nói: Dạ. Lại nói: Mê hoặc bao nhiêu người đến. Lại nói: Hòa thượng hỏi Quan Âm, tôi đáp Di-lặc. Giờ thọ trai Sư hỏi Tăng: Nửa đêm bổ củi không hỏi ông. Giờ trai lấy gì ăn cơm? Tăng giơ bát lên. Sư lấy gậy đánh bát xuống. Tăng không nói được. Thay nói: Dãn. Lại nói: Hai miếng da. Lại nói: Thìa muỗng, chén bát khăn tay, khăn tay cái đơn. Nhân có lần uống trà Sư hỏi Tăng: Ông có phải là trà đầu không? Đúng vậy. Lại khuyên một ấm trà. Thay nói: Khổ quá nhận hết. Lại nói: Công không uổng của thí. Lại nói: Hòa thượng nghó tôi quá khổ. Hỏi Tăng: Ông có phải Viên đầu không? Đúng vậy. Củ cải vì sao không mọc rễ. Thay nói: Nước mưa nhiều. Lại nói: Không hiểu dự bị sai người. Hỏi Tăng: Ông làm gì? Tri khách. Khách đến còn đợi gì nữa? Tăng hỏi: Theo nhà phong thịnh tiết kiệm. Đây là cái bát, đủa tre, khách đến cần gì đợi. Cảm ơn Hòa thượng từ bi. Tôm nhảy không ra khỏi đấu. Tăng không đáp được. Ông hỏi tôi, tôi trả lời cho ông. Tăng bèn hỏi: Cần gì đợi. Sư bèn đánh. Thay lúc đầu hỏi chỗ. Bèn đánh. Lại nói một chén cơm, hai chén trà. Lại nói: Tham nhìn trăng trong thiên hạ. Sư hỏi Tăng: Ông Xuất gia nơi nào? Cháu Triệu Châu. Sư ông là người chỗ nào? Thay nói: Lão Hòa thượng ăn cơm. Sư nhân thấy Nước Ma-đề-lương nói: Vónh viễn không hư mục, sau đó tức phá hư. Sư hỏi Tăng: Đã là Vónh viễn không hư mục tại sao bị nước đẩy đi? Không đáp. Thay nói: Không vì một việc khó, nhất trí dài. Lại nói: Vua Nghiêu Thuấn còn cải nhau về biến hóa. Sư hỏi Tăng: Không rưới nước bùn là nói gì? Sư thay nói: Nam sơn đánh trống, Bắc sơn múa. Nhân thọ trai hỏi Tăng: Trong đây còn có nói về siêu Phật vượt Tổ không? Tăng: Có. Đi chỗ nào? Không đáp. Thay nói: Trong nước Tân La. Lại nói: Hòa thượng sợ con không thật. Thay trước nói: Khi ăn cơm không hợp thì nói. Sư hỏi Sài đầu: Vì sao ông làm gãy cái cưa, cái cầu lớn? Không. Không thì dừng lại. Thay nói: Cả hai bên. Lại nói: Đất bằng. Lại nói: Cũng biết Hòa thượng vì cái đầu mà khổ. Sư hỏi Tăng: Từ đâu đến? Nam Nhạc đến. Tôi ở đây không biết lăng nhăng với người, đến gần đây. Tăng đến gần. Sư nói: Đi. Thay nói: Nghó người học từ xa đến. Lại nói: Ngày nay không sáng sủa. Nhân Tăng đến trước Sư, Sư lấy gậy đánh, Tăng quay đầu lại. Sư xòe hai tay nói: Đem tiền đến. Không đáp. Thay nói: Nêu không chuyển việc trước thì sao biết việc sau. Lại nói: Chỉ nhổ vào mặt. Nhân vào nhà trù hỏi Trù đầu: Trong nồi có bao nhiêu cà? Không đáp. Sư nói: Ông hỏi tôi trả lời cho ông nghe. Tăng hỏi:. Sư nói: Tiêu mất không được. Thay nói: Thùng, sau đó lại nói: Đúng. Nhân Phổ thỉnh ở Tam Môn Sư hỏi Tăng: Vì mặt mất gì? Hòa thượng hợp biết. Sư nói: Tôi thì không biết. Tăng hỏi: Khốn khổ mặt mặt gì? Sư đưa gậy nói: Gặp dài tức dài, gặp ngắn tức ngắn. Tăng: Chưa rỏ được nói khó khăn như thế, Hòa thượng nói thế. Sư nói: Ta cũng biết ông gần gũi. Không đáp. Thay nói: Sao biết. Lại nói: Già, trẻ, trắng, vàng. Sư hỏi Phạn đầu: Phật là trăm ngàn ức hóa thân, ông mỗi ngày làm cơm một hay mấy ông già Thích-ca? Không đáp. Thay nói: Một Tăng một thăng gạo. Lại nói: Ngày nay trai phạn nên kỷ lưỡng, hỏi Tăng: Từ đâu đến? Đầu tháp Nam Hoa đến. Tổ Sư có nói lời gì không? Có. Không được nói bậy. Thỉnh Hòa thượng lãnh lời. Ta biết ông một không thành, hai không phải. Thay nói: Hòa thượng dạy bảo đai sát. Hỏi ma đầu: Ông đánh lưới hay lưới đánh ông. Không đáp. Thay nói: Gần đây ăn nhiều miến. Lại nói: Khách đến phải xem giặc đến nên đánh. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Tháp Nam Hoa đến. Có thấy Tổ Sư không? Cần gì thấy? Ông lại đến đó làm gì? Có lỗi gì? Đã đi thì không lỗi. Có thấy lỗi gì? Không đáp. Thay nói: Nếu không như thế đâu biết từ bi. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Phó trai đến. Đem tiền áo đến. Hòa thượng thiếu gì? Ông lại thiếu cái gì? gì? Không thiếu. Không thiếu. Lại phó trai là gì? Lại nói: Sấn khối. Hỏi Tăng: Ông là người hướng bắc? Đúng vậy. Sư lấy gậy đánh. Không đáp. Ông hỏi ta đi! Tăng lại hỏi: Hòa thượng người ở đâu? Sư lại lấy cây gậy đánh. Không đáp. Thay nói: Đánh chỗ nào? Thay nói: Trong đạo nên nghóa. Có ông Tăng sau khi ăn cơm xong yết kiến Sư. Sư hỏi: Ăn cơm xong chưa? Ăn rồi. Cắn cột trụ không? Cắn. Xem ông cứng vậy. Không đáp. Thay nói: Cũng biết Hòa thượng sợ người không thật. Lại nói: Ai cứng. Sư nhân mở cửa có Tăng vào, Sư thoi vào bụng nói: Có chuyện Sư lấy gậy đánh. Không đáp. Thay nói: Lui mình, tiến ở người là còn giữ lễ chủ khách. Sư thay cầm trụ xứ nói: Nhổ vào mặt dã hồ tinh này. Thay nói: Vì học nhân bày được. Sư chỉ cột trụ hỏi: Tăng Đông kinh: Quê ông còn ở đây không? Còn Gọi là gì? Gọi lộ trụ. Ông già nhà quê cũng hiểu và nói thế không? Không đáp. Thay nói: Bản sắc. Sư thấy Tăng đến bèn đưa nắm tay làm thế đánh. Tăng đến gần làm thế nhận. Sư đánh một cái. Tăng không đáp. Thay nói: Đi ra, lại nói, một thái hai che. Lại nói: Hành nhân chiêu họa. Lại nói: Cảm ơn trùng trùng tương vi. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Phổ Thỉnh gánh củi đến. Tiểu phổ thỉnh sao không đến? Không đáp. Thay nói: Theo trước lại là Đại phổ thỉnh. Lại nói khó nhận hết. Hỏi Tân Đáo: Từ đâu đến? Không dám. Cho ông ba mươi gậy. Không đáp. Thay nói: Ông cũng thấm ướt không. Lại nói: Đáng tiếc cho bảy gian pháp đường. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Nam Kinh đến. Hạ ở đâu? Chia vàng. Có Sự tướng mượn được không? Tăng bèn thỉnh. Chim cắt qua Tân La. Sư cùng Tăng uống trà hỏi: Uống trà. Tăng: Sắp xếp chỗ nào? Tăng chỉ đầu cái phân nói: Ở đây. Sư nói: Ông phải lập một nhà trà mới được. Không đáp. Thay nói: Mấy ngày gần đây tiền khó được. Lại nói: Ít trà khó đi, nhiều tài không đến. Lại nói: Đầu gian trên dưới phản. Hỏi Tăng: Từ đâu đến. Từ Lâm Châu đến. Hạ ở đâu? Tây Thiền. Nói pháp gì? Tăng xòe hai tay thòng xuống hai bên. Sư bèn đánh. Con nói. Sư xòe hai tay. Tăng không đáp được. Sư đánh đuổi ra. Thay nói: Thả ra. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Lễ tháp ở Nam Hoa đến. Chớ rỗng không. Thật đi. Ngũ giới không giữ. Không đáp. Thay nói: Cả hai không ra. Nhân thọ trai Sư hỏi Tăng: Trong chén có mấy cái bánh, trong bát có mấy cái chén. Tăng giơ bánh lên. Sư nói: Hỏi lão bà này. Không đáp. Thay nói: Không mất. Lại hỏi: Đại chúng uống trà, Sư nhận phổ thỉnh vào nhà củi nói: Già rồi không cần đi, còn có lão không? Tăng thưa: Có. Ở đâu. Tăng bèn đẩy một vị Tăng ra. Đây còn là hậu sinh. Không đáp. Thay nói: Nếu thế phổ thỉnh đi mới được. Sư nhân uống trà nói: Người nào tiếp chén. Có Tăng tiếp. Sư nói: Ông già nhà quê đến. Không đáp. Thay nói: Chỉ vì nhân nghóa mà chiêu họa vào thân. Có tăng đến tham. Sư hỏi: Từng đến nghe giảng không? Có. Nghe nói có luận Duy Thức phải không? Đúng. Cõi trời Phi phi tưởng là nói gì? Không lãnh hội. Hãy nghó Văn-thù. Thay nói: Thiền Sư yêu ghét Tọa chủ. Lại nói: Hồng pha? Lại nói: Đầu Duy-na đuôi Pháp Hoa. Có Tăng từ biệt Sư. Sư nói đi đâu? Đi Hồ Nam. Đầu bến trước khó qua. Con có tùy thân nghiệm. Cái này là nghó thượng đại nhân. Tăng không đáp được. Thay nói: Thôn vườn nho nhỏ không đủ có thể nói. Lại nói: Hòa thượng đại sát. Thay nói: “Trân trọng” rồi ra đi. Sư hỏi Tân Đáo: Đem công nghiệp đến. Có người hỏi rồi. Do nghó là Thượng Đại Nhân. Chớ nhầm. Giặc cỏ đại bại. Tăng không đáp được. Thay nói trước: Hãy còn nhân nghóa. Thay nói: Thật giống đầu thôn trấn. Lại nói: Vang lâu. Hỏi Tăng: Tất cả âm thanh là Phật thanh, tất cả sắc là Phật sắc, lấy rồi nói cho ta. Tăng: Lấy rồi. Thế thì năm Lừa cũng không lãnh hội? Không đáp. Thay nói: Quân tử một lời. Thay nói: Dối, lại nói không còn cho ít Phật pháp, thân tam. Hỏi tăng: Từ đâu tới? Gánh trái đến. Gánh được mấy Đạt-ma? Thay nói: Trà mới nên uống ít. Lại nói: Nhân gánh trà xuân không phí công Sức. Nhân Tăng từ biệt Sư. Sư hỏi: Đi đâu? Đi Kiền Thượng. Sư nói: Đánh kẻ bịp bợm. Thay nói: Trân trọng. Lại nói: Bước tới. Nhân phơi bột hỏi Tăng: Phơi rồi chưa? - Rồi. Hấp lạnh theo ông cắn ngang cắn dọc, không lìa đây. Hãy nói một câu đi! Thay nói: Bột mới ăn ít. Lại nói: Ba việc: nấu, làm bánh, làm đường. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Hiển Dương Thánh Giáo Luận. Vừa đến hỏi vì sao chiếu không được. Chiếu chỗ nào không được? Mộng thấy Hiển Dương Giáo Luận không? Thay nói: Nếu không như thế sao thấy đương nhân. Lại nói: Chiếu không được. Sư hỏi: Xem kinh Biểu Thư là chữ gì? Tăng giơ kinh lên. Sư nói: Ta cũng có. Hòa thượng đã có vì sao lại hỏi. Sao có thể như thế. Có lỗi gì? Ở trong đống phân không thấy hôi. Thay nói: Ngày nay mới biết. Lại nói gậy Đức Sơn, con chó. Lại nói Hòa thượng hỏi đại sát sinh lợi này. Cổ sơn có tiểu Sư ở lâu nên sùng thọ, lại trở về Lãnh Trung đến chỗ Bảo Phước thăm. Phúc biết ông ta đến nên vào trong màn, lấy nạp y che đầu ngồi. Tăng hỏi: Hòa thượng toát mồ hôi ở đâu? Không đáp. Có Tăng nêu giống Sư. Sư nói: Thấy thành công án không thể tách hợp. Thay nói: Nhút nhát bày giết người. Lại nói: Giặc cỏ đại bại. Sư hỏi Tăng: Xem kinh gì? Chú. Thế thì lời nói chưa có chủ. Hòa thượng chớ có nhầm. Tự hiểu đi. Thay nói: Thì ra. Hỏi Tăng: Ta có câu không lộ ra tiết tháo, có gì? Trưởng lão nói Thâu. Sư nói: Thế thì nói được một nữa. Thay nói: Hiểu sâu lòng từ bi của Hòa thượng. Lại nói: Câu nhỉ. Lại nói: Lập không biệt xứ, nhân Tu Tạng hỏi Tăng: Thế nào là Tạng. Dạ. Cái này là chân Tạng; còn Tạng ta. Không đáp. Thay nói: Đâu được không tu Tạng. Lại nói: Ngọc. Hỏi Tân Đáo: Qua hạ ở chỗ nào? Ở Vân Cái. Bao nhiêu người. Bảy mươi người. Ông vì sao không ở luôn? Thay nói: Tân Đáo phần trên chưa nhân thế. Lại nói: Sợ ở lâu nổi sân. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Lâm Châu. Ông vì sao sẩy chân? Thay nói: Môn hạ Lỗ Ban làm búa lớn. Lại nói: Khách là tướng chủ nhân. Sư hỏi Tăng: Từ đâu đến? Từ Tra Độ. Ông vì sao che không được. Hòa thượng chớ hồ đồ con. Ểnh ương nhảy không ra khỏi đấu. Thay nói: Tân Đáo lại nhờ Hòa thượng trang Sức nhiều thứ. Lại nói: Thấy mặt. Hỏi Tăng: Cổ nhân nói: Vô biên cõi nước cảnh giới tự tha không cách mảy lông, Tân La, Nhật Bổn và ở đây thế nào? Không khác. Vào địa ngục. Thay nói: Không thể làm kiến giải địa ngục. Lại nói: Đâu được ngọc mà trở về. Hỏi Tăng: Ông không được bày ra nhút nhắt. Tăng: Hòa thượng vì sao đến đất này? Ta chọc quê được, ông chọc quê ta lại chết. Thay nói: Việc không sinh khởi riêng. Lại nói: Hòa thượng cũng không cớ gì. Lại nói: Con không xuống ngựa chỗ nào? Hỏi Tăng: Các ông hành cước nói ta biết có, đưa ba ngàn đại thiên thế giới cho ta, đến rất gần. Tăng: Dạ. - Tiền đường vì sao cách quốc sơn ba ngàn dặm. Tăng: Đâu ca hệ việc khác. Kẻ nắm lấy hư không. Thay nói: Hòa thượng cậy thế mà khinh người. Lại nói: Thường được tiện lợi này. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Từ Tháp Nam Hoa đến. Xa thấy Tổ Sư không? Cầu Nam Hoa gãy. Cầu Đá Nam Nhạc thế nào? Tăng không đáp được. Dòng học nói. Thay nói: Thì ra. Lại nói: Lên. Hỏi Tăng: Từ đâu đến? Trong đường Bát-nhã đến. Hỏi: Ta. Tăng mất có ăn cơm không? Tăng đáp: Không ăn được. Hỏi: Người sống ăn được không? Tăng không đáp. Thay nói: Một cái hai cái. Lại nói: Thiếu một cái bánh cũng không được. Lại nói: Cũng có thể đáp. Lại hỏi Tăng: Giảng luật đến phải không? - Phải. Trong luật nói: Không phân biệt đại thừa tiểu thừa. Thế nào là không phân biệt? Tăng không đáp được. Sư thay nói: Linh thọ đem một câu đến. Sư hỏi Tăng: Pháp thân có ăn cơm không? - Chư vị lão túc không chịu, pháp thân vô hình vô tướng làm sao ăn như thế. Sư nói: Thế thì nói mộng thấy pháp thân không? Tăng thưa: Có mà không chịu chỗ như thế. Sư nói: Tự không biết. Bèn nói: Pháp thân ăn cơm. Lại thay nói: Đó gọi là lỗ mũi Nạp tăng, giống là đổ phẩn tiểu. Lại nói: Rõ ràng trăm ngàn người chưa có một người đến cảnh giới này. Tự nói: Hòa thượng thế nào? Thay nói: Hừ, gã có đầu không đuôi này. Sư hỏi Tăng: Ba Tạng Thánh giáo lão Hòa thượng xưa nay nương chỗ nào. Tăng thưa: Cao cũng được, thấp cũng được. Sư nói: Thế thì ông không được. Thay nói: Được thì sinh ra lộn xộn. Nhân đúc chuông, về núi thọ trai xong thỉnh Sư đánh chuông. Sư đánh rồi, đại chúng đánh, Sư hỏi Tăng: Đánh chuông tỉnh thế nào? Tăng thưa: Gọi Hòa thượng ăn cơm. Sư không chịu. Thay nói: Thí như nhàn rỗi. Lại nói: Dứt đắng dùng đắng. Sư vào Kinh triều xem, trở về đến Đại Kiều, sơn môn nấu trà đem đến Sư. Sư uống trà xong, Tăng đứng một bên. Sư nói hai Tham tùy Tăng. Trong kinh ông không thể ăn, bèn giơ một quả trái cây cho một Tăng,Tăng nhận rồi liền đi. Lại nói: Một Tăng đi, tôi không cho ông. Tăng không đáp. Sư nói: Đâu cũng có. Tăng lại không đáp. Có ông Tăng khác ra: Con ngày nay cũng theo Hòa thượng mà đến xin một phần được không? - Hạ. trái. Con có tội ngang ngược với Hòa thượng. Ta cũng không thể mắng được ông. Không đáp. Sư thay lời trước nói: Cũng biết trái cây thiếu, hai người cùng một Lại nói: Chưa đến núi tiện nhờ Hòa thượng lo cho. Thay lời sau nói: Con cũng đúng. Sư về núi được đại chúng Tham rồi bèn nói: Ta rời núi được sáu, bảy ngày. Hỏi các ông việc sáu bảy ngày là thế nào? Chúng không đáp. Thay nói: Hòa thượng từ kinh về không có vật làm tin. Lại nói: Hòa thượng ăn bột trong kinh nhiều. Nhân có số Tăng đến tham, Sư hỏi: Đến làm gì? Gánh củi đến. Về hướng bắc đi, không được cô phụ lão tăng. Không đáp. Lại nói: Đến đây, ba ngu cọng thành một trí là thế nào? Thay nói: Một mẫu đất. Thay trước nói: Không nhân một việc không dài một trí. Nhân thọ trai Sư hỏi: Ngày nay ăn cơm không được chết đi, sắp xếp xướng y. Không đáp. Lại: Các ông hỏi ta đi! Tăng hỏi: Sẽ xướng thế nào? - Năm Lừa tìm được không? Lại nói: Ta và các ông day dưa quê mùa. Lại hỏi: Tăng lại hỏi. Sư giơ cái chén lên nói: Đây là cái chén Đạt Châu một xướng ba mươi trướng. Thay trước nói: Tiền là chân đạo. Nhân thọ trai Sư hỏi Tăng: Các ông nói người ăn cơm hay cơm ăn người? Không đáp. - Ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi. Sư nói: Cảm ơn lời ông đáp lời. Thay trước nói: Không nhận ăn cơm khó được lời này. Nhân Tăng theo Sư ra Tam môn Sư hỏi: Cổ nhân nói: Đại dụng hiện tiền không có quy tắc. Thế nào là không còn quy tắc? Không đáp. Lại nói: Ông hỏi ta đi! Tăng hỏi. Sư dẫn tiếng nói lão Thích-ca đến. Tăng lại không đáp. Sư bèn đi mấy bước lấy gậy đánh cây tùng nói: Ha ha, lãnh hội không? Không lãnh hội. Thế thì đến năm Lừa hiểu không? Thay nói trước: Cây nhiều hoa diễu không cột một nữa. Sau nói: Do vậy. Sư thấy Tăng đong gạo hỏi: Trong hủ gạo có bao nhiêu Đạt Ma? Không đáp. Ông hỏi ta đi! Tăng hỏi. Sư nói: Đấu lường không hết. Thay nói: Nhân một việc dài một trí. Thay nói: Nhảy nhót gạo bèn văng ra. Vân Đầu thỉnh Sư uống trà. Sư nói: Nếu ông như nấu trà thì ta có chờ báo đáp ông. Không đáp. Ông hỏi ta đi!. Xin Sư báo đáp. Nhiều nước một ít gạo. Thay nói: Nhận của người một trâu, trả người một ngựa. Lại nói: Trà Kim tự sáu trăm đồng một cân. Nhân Sư thọ trai: Đưa ấm lên nói: Cái này ta chỉ cúng dường người hướng Bắc. Các ông đều không được, lúc đó có Tăng hỏi: Vì sao con không được. Nhút nhát bày giết người. Thay nói: Con còn có thể. Thay trước nói: Hai sáng một tối. Hỏi Tăng cổ nhân nói: Cần một câu thì ngộ là thế nào? Cần một câu thì ngộ. Vì sao trong mũi ông chỉ trả lời ta? Chỗ nào là trong mũi con trả lời. Mộng thấy. Thay nói: Ban đầu con cẩn thận, sau Hòa thượng giúp. Lại nói: Nam Kha, lại nói ăn ít, lại nói giới văn tất cả đều không phạm. Sư hỏi thị giả: Khách đến tiếp thế nào? Không đáp. Thay nói: Hòa thượng cầm gậy liền nói. Năm tới ở trong giảng đường điểm trà, hỏi Tăng: Thiết trai cúng La Hán được sinh phước trời, ông được ăn cơm. Không đáp. Ông hỏi ta nói cho. Tăng bèn hỏi: Vì sao nói thế? Đến trước không tiện. Như nay đổ phân. Thay trước nói: Chẳng chỉ thí chủ con cũng nhờ. Nhân nghe tiếng trống hỏi Tăng: Vì sao người đánh trống? Không nói. Ông hỏi ta nói cho. Tăng bèn hỏi. Đánh trống ba quân không vì ông. Thay nói: Củi không biện. Sư ngồi có Tăng đến phi thời. Sư nói: Thế nào? Thỉnh hỏi. Ông nghi chỗ nào? Con từng hỏi Hòa thượng, một đêm thức gánh củi, củi gánh một đêm thức. Sư bèn gỏ vào giường ba cái nói: Ông lãnh hội gì? Tất cả đến thời. Sắn tay nói: Ta cùng ông đánh nhau một trận được không? Không đáp. Ngày kế Tăng lại lên chỗ Sư rửa tay, Sư lấy chén nước qua cho Tăng nói: Đem xuống bếp. Tăng đem đi lại đến, Sư thấy đến bèn từ cửa sau ra Tăng nói: Đến thưa hỏi lại được một miệng chén. Hỏi Tăng: Thế nào là một câu đánh cho tủi? Ai dám xuất đầu. Ông hỏi ta đi! Tăng liền hỏi. Sư lấy gậy vẽ dưới đất một cái. Tăng hỏi: Làm sao chuyển Đại Tạng giáo? Chớ vượt qua ở đây. Lấy bồ ề đổi lại Niết-bàn là thế nào? Nay ngày tám tháng bảy. Vẫn ít giống Phật lỗ mãng như Tăng. Nhân Tăng mời trà Sư hỏi: Thế nào? Không đáp. Ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi. Sư lấy giọt nước nói một giọt rơi xuống đất vạn thần đều say, hiểu không? Không hiểu. Không hiểu thì lễ bái. Nhân thấy Tăng bàn luận Sư gõ vào giường thiền một cái. Tăng im lặng. Sư nói: Thế nào là một câu đánh cho tỉnh. Xuất đầu thì sụp bẫy. Sau ba mươi năm không được nói bậy. Nhân cúng dường La Hán Sư hỏi Tăng: Đêm nay cúng dường La Hán, ông nói La Hán còn trở lại không? Không đáp. Ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi. Sư nói: Đỗ nước thêm hương. Thế thì tức đến. Có chỗ nào hấp bánh? Mau xuống đây. Sư đưa gậy hỏi Tăng: Đây là cái gì? Cây gậy. Vào địa ngục. Sư thấy Tăng bèn gọi đến, Tăng liền đến. Sư nói: Trời xanh trời xanh. Tăng không nói. Trời xanh trời xanh vốn là ông khóc. Vì sao ta lại khóc. Nhân vào vườn rau thấy tấm thẻ bài trên đống cứt. Hỏi Tăng: Nói gì? Tăng không đáp. Sư nói ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi. Sư nói: Sợ người không tin. Hỏi: Chủ am: Điện Phật hư rồi, thình lình thí chủ đến làm sao chiêm bái lễ kính. Chủ Am chắp tay. Nô tỳ thấy siêng năng. Nhân nghe muỗi kêu Sư hỏi Tăng: Con muỗi nuốt Tổ Sư. - Chẳng phải muỗi nuốt Tổ Sư, Tổ Sư nuốt muỗi. Sư không chịu bèn nói: Ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi. Sư nói: Đâu là gì! Hương Lâm nói vì rạch có phân. Sư hỏi Tăng: Từ đâu đến? Tra Độ. Hạ ở đâu? Báo ân ở Hồ Nam. Lúc nào rời chỗ đó. Tháng tám năm sau. Cho ông ba gậy. Nhân Tăng đến Sư hỏi: Hôm qua nhờ Hòa thượng cho ba gậy không biết lỗi chỗ nào? Túi gạo, Giang Tây Hồ Nam có thấm không? Tăng nhân lời nói mà đại ngộ, liền thưa: Con từ nay về sau hướng đến chỗ không người cất thảo am, không chứa một hạt gạo, không trồng một cọng rau tiếp đãi tri thức thập phương lui tới, cùng họ coi ngó, lo liệu, cởi mũ ra thì toàn mập phì, cởi áo ra bày khối thịt gây y làm nạp tăng một cách say Sưa, há không tuấn tú? Sư nói: Túi cơm thân ông như trái dừa mở miệng lớn như thế. Hỏi Tăng: Phật pháp có dài ngắn không? Rèm này dài năm thước. Cái này là cái rèm, cái kia là Phật Pháp. Gọi cái rèm là cái gì? Kẻ vọng ngữ nói không. Một hôm ăn cơm tối, Tăng đứng nhìn nhà trù. Sư thấy đánh cho một gậy. Tăng quay đầu lại. Văn-thù, Phổ Hiền đến thế giới Hương tích. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Kinh Bát-nhã. Thế nào là Thanh tịnh. Bàn với Hòa thượng rồi. Năm lừa mộng thấy. Lại nói: Đến lại càng cùng ông day dưa, ẩn thân trong cái mùng, cá vàng trong biển vọt lên trời ba mươi ba là thế nào? Hòa thượng nói thế thì được. Kẻ đầu rỗng này. Hỏi Tăng: Xem kinh gì? Kinh Bát-nhã. Thế nào là Thanh tịnh. Không chỗ nào Thanh tịnh. Võng móc vào cây Tỳ bà thấy không? Hòa thượng chớ dối người. Dối người hãy bỏ qua. Ông nói ta thế nào? Không đáp. Kẻ bịp bợm. Sư thấy Tăng đứng trong góc chánh điện bèn tát một bạt tai nói: Cột trụ Điện Phật đi vào nhà bếp đi. Tăng quay đầu xem. Sư nói: Thấy ông không lãnh hội. Lại đến điện Phật nhân Tăng đứng hầu. Sư nói: Không hỏi có nói không hỏi không nói, ông nói gì? Tăng không nói. Ông hỏi ta nói cho. Tăng bèn hỏi. Sư gọi Tiểu Sư. Tiểu Sư đáp dạ. Sư nói: Ông lại được Sư độ này. Sư hỏi Tăng: Ngày nay bửa củi phải không? - Phải. Cổ nhân nói: Không thấy một pháp là mắt của ông, bèn đến chỗ bửa củi, ném một cây củi nói: Một Đại Tạng giáo chỉ nói ở đây. Sư ở nơi phổ thỉnh bảo chúng: Đến tối trời có lời giải, hãy nói một câu đi! Nêu không hỏi đến sau lỗ mũi tối trời chớ nói ta dối ông. Sư hỏi Tăng: Chuyển kinh Kim Cang hả. Đúng. Tất cả pháp tức chẳng phải tất cả pháp ấy gọi là tất cả pháp, rồi giơ quạt lên nói: Gọi là cái quạt ấy gọi là miên ở chỗ nào từ sáng đến tối tới vọng tưởng đảo điên là gì? Nhân uống trà hỏi Tăng: Sắc hương vị xúc đủ bốn trần, ông nói trà đủ mấy trần? Không nói. Không được cô phụ ta. Sư thấy Tăng xem kinh nói: Ông xem kinh phải xem mắt kinh. Lồng đèn cột trụ một Đại Tạng giáo không thiếu; Sư giơ gậy lên nói: Một Đại Tạng giáo điều ở trên đầu gậy này. Chỗ nào có thấy một chút đến triển khai đi. Như thế ta nghe mười phương quốc độ hằng hà sa cõi. Sư hỏi Tăng: Từ giống biện đất nhân nói biết người là thế nào? Không nhầm. Không dám. Nhân Tăng thiết trai Sư nói: A Sư thiết trai. Nhân Sư uống trà hỏi Tăng: Đường lên Tào Khê còn có nói tục không? Mời Hòa thượng uống trà. Tịnh xứ Tát bà ha. Sư hỏi Tăng: Bánh là người nào làm? Tăng đưa bánh lên. Sư nói: Cái này hãy bỏ qua một bên. Nằm mãi trên giường học được, bánh là người nào làm? Hòa thượng chớ dối con. Sư nói: Kẻ rỗng này. Sư đi một Tăng đi theo sau. Sư đưa nắm tay lên nói như cho hạt dẻ lớn ăn được mấy cái? Tăng nói: Hòa thượng chớ nhầm. Là ông nhầm. Chớ ghét tốt làm tiện. Tịnh xứ tát bà ha. Sư hỏi: Ngay hôm nay đến làm gì? Tuế nói: Cắt cỏ đến. Cắt được mấy Tổ Sư? Ba trăm Tổ Sư. Sáng đi ba ngàn tối, đi tám trăm, nhà đông cán giáo dài, nhà Tây cán giáo ngắn là thế nào? Tuế không nói được. Sư lấy gậy đánh đuổi ông ta. Nhân Tăng thọ trai về. Sư hỏi trai chủ có cúng dường gì? Tăng đưa nắm tay lên. Sư nói: Ta ở đây hỏi ông tức là gì? Trước Tăng đường có người hỏi ông, là nói gì? Tăng thưa: Tất cả đến thời. Dòng học nói. Sư hỏi Tăng: Ông làm gì? Đầu Niết-bàn. Còn có người không bệnh chăng. Không lãnh hội. Sao không lãnh hội? Không làm sao không lãnh hội. Tăng không nói. Sư nói ông hỏi ta đi! Tăng bèn hỏi: Thế nào là người không bệnh. Sư chỉ Tăng bên cạnh, có Tăng Nam Hùng, có vải trắng một khúc ở trên. Sư nói: Ông nói ta đến chỗ nào? Tăng không nói. Sư thay nói: Trên đầu gậy. Sư lại hỏi Tăng bên cạnh. Khi ông ở Nam Hùng có biết Tăng này không. - Biết. Gọi vào quán trà uống trà. Sư hỏi Tăng: Câu không xem ruộng đất là thế nào? Tăng không lãnh hội. Không lãnh hội hãy làm khách Chiêu châu. Sư hỏi Tăng: Ăn được mấy cái bánh? Tăng thưa: Quên rồi. Ăn rồi lại quên hay chưa ăn lại quên? Quên rồi nói gì ăn rồi hay chưa ăn. Sư nói: Ông quên được chỗ nào đến? Sư hỏi Tăng: Ông từ hướng bắc đến có biết Du Đài không? Biết. Quan Tây Hồ Nam còn thấy chim mỏ dài nói thiền không? Không thấy. Sư đưa gậy lên lấy miếng thổi với thế dẫn tiếng nói: Thiền thiền. Sư hỏi Tăng: Qua hạ chỗ nào? Hòa thượng thật hỏi thì con nói. Sư nói: Người làm giặc tâm rỗng tếch. Nêu Ba cú ngữ Lâm Tế hỏi chủ tháp: Chỉ như Hòa thượng trong tháp được cú thứ mấy? Chủ không nói. Ông hỏi ta nói cho. Chủ liền hỏi. Sư nói: Không nhanh tức nói. Chủ hỏi: Thế nào là không nhanh tức nói? Sư nói: Một không thành, hai không đúng. Ngày nọ, Sư từ phương trượng đi ra, có Tăng qua đưa gậy cho Sư, Sư nhận rồi đưa cho Tăng. Tăng không nói. Sư nói: Ta nay tiện lợi. Tăng thưa: Hòa thượng vì sao tiện lợi? Ta nhặt được cái miệng ăn cơm. Sư hỏi Tăng: Từ đâu đến? Sùng Thọ đến. Sùng Thọ có câu nói gì? Sùng Thọ chỉ quả cam bảo chúng: Biết được quả cam khắp đều có. Ta thì không như thế. Hòa thượng lại thế nào? Biết được quả cam trời đất khác. Sư hỏi Chủ Tọa trong Tăng đường: Ông nói càn khôn đại địa cùng với ông khác hay giống? Giống. Tất cả vật như sâu kiến cùng với ông khác hay giống? Giống. Sư nói: Ông vì sao đánh nhau, đợi nhau? Nhân ở trong quán rượu chỉ nói. Bình rượu này đầy, bình kia cạn. Tăng nói: Người tham trí ngắn, ngựa ốm đuôi dài. Sư cưỡi đi ra, hỏi Tọa chủ: Giảng kinh gì? Kinh Niết-bàn. Niết-bàn có bốn đức phải không? Đúng vậy. Sư đưa bát lên nói: Cái này có mấy đức. Một đức cũng không có. Cổ nhân nói như thế. Cổ nhân nói như thế là sao? Sư gõ vào chén nói lãnh hội không? Chủ thưa: Không lãnh hội. Hãy giảng kinh đi. Nhân thọ trai hỏi thị giả. Ông no chưa? Tăng không nói. Sư đưa gậy lên nói: Gậy lại no. <詞>DU PHƯƠNG DI LỤC. Sư ban đầu tham học với Thiền Sư Mục Châu Tôn Túc. Châu mới thấy Sư đến liền đóng cửa lại, Sư gõ cửa. Châu hỏi:Ai đó? Con. Làm gì? Có việc chưa tỏ xin Sư chỉ bảo. Mục Châu mở cửa vừa thấy Sư thì đóng cửa lại. Cứ vậy ba ngày liên tiếp. Đến ngày thứ ba Châu mới mở cửa, Sư liền chen vào. Châu nắm đứng lại bảo: Nói! Nói! Sư suy nghó. Châu liền xô ra nói: Thời Tần loạn lạc”. Sư ngay đó mà tỉnh ngộ. Sư đến trang sở của Tuyết Phong gặp một vị Tăng, Sư hỏi: Hôm nay, Thượng Tọa lên núi chăng? Đúng vậy. Sư nói: Có một nhân duyên nhờ hỏi Hòa thượng đường đầu. Mà không được nói với ai, được chăng? Tăng nói: Được. Sư nói: Thượng tọa đến núi thấy Hòa thượng thượng đường, chúng tăng vừa nhóm liền đi ra nắm cổ nói: Ông già! Trên cổ mang gông sao chẳng cởi đi! Vị Tăng ấy làm đúng lời Sư dặn. Tuyết Phong bước xuống tòa thộp ngực ông ta bảo: Nói mau! Nói mau! Tăng không nói được. Tuyết Phong buông ra nói: Không phải lời của ông. Tăng thưa: Lời của con. Tuyết Phong nói: Thị giả đem dây gậy đến đây. Vị Tăng nói: Không phải con nói mà là lời của Thượng tọa ở Chiết Trung Trang. Sở dạy con nói như thế. Tuyết Phong nói: Đại chúng hãy đến Trang Sở đón rước vị thiện tri thức của năm trăm người lên. Hôm sau, Sư lên núi, Tuyết Phong thấy liền hỏi: Do gì mà được đến chỗ ấy: Sư bèn cúi đầu. Từ đấy khới hợp ôn nghiên tích luỹ. Tuyết Phong thầm trao tông ấn cho Sư. Khi Sư ở Tuyết Phong, có Tăng hỏi Tuyết Phong: Thế nào là chạm mắt không hiểu đạo? Dỡ chân đâu biết đường. Phong nói: Trời xanh! Trời xanh! Tăng không hiểu bèn hỏi Sư: Trời xanh! Trời xanh, ý chỉ thế nào? Sư đáp: Ba cân gai một xấp vải. Khi Sư hành cước thấy một tòa chủ nêu: Khi chùa Quốc Thanh ờ Thiên Thai cúng trai Tuyết Phong đưa bát lên hỏi ta, nói được thì cho bát. Ta nói: Việc một bèn Phật hóa. Phong nói: Ông làm chủ tọa nói cũng chưa được. Ta nói: Không lãnh hội. Phong nói: Ông hỏi ta nói cho. Ta mới lễ bái. Phong bèn dậm chân. Ta được bảy năm mới thấy. Sư nói: Chính ông được bảy năm mới thấy. Chủ nói: Đúng. Sư nói: Hãy cho bảy năm mới được. Sư ở trong hội của Hòa thượng Vân Chiết Trung. Một ngày nọ nhân uống trà công án: Hòa thượng Vân nói: Thấy nghe tri giáo là pháp, pháp là thấy nghe tri giáo là thế nào? Có Tăng đứng bên nói: Thấy định như nay trước mắt tất cả thấy nghe tri giáo là pháp, pháp cũng không thể được. Sư vỗ tay một cái. Vẫn ngưỡng đầu. Sư nói: Còn thiếu một cái. Vẫn nói: Ta đến đây lại không lãnh hội. Sư đến Cộng Tướng, Cộng Tướng hỏi từ đâu đến. Sư nói: Từ Tuyết Lãnh đến. Tướng nói: Mau mau ngôn cú, nêu một tắc xem. Sư nói: Ngày trước Điển tòa đến, Hòa thượng sao không hỏi ta. Tướng nói: Điển tòa gác một bên. Sư nói: Mũi tên qua Tân La. Khi Sư ở Lãnh Trung hỏi Hòa thượng Ngọa Long: Người rõ mình thấy có mình không? Không thấy có mình mới rõ được mình. Lại hỏi: Nằm dài trên giường học được là cơ thứ mấy? Cơ thứ hai. Sư hỏi: Thế nào là cơ thứ nhất? Buộc đôi giày cỏ nhọn. Khi Sư ở Lãnh Trung có Tăng hỏi: Thế nào là việc pháp thân hướng thượng. - Nói hướng thượng cho ông thì không khó, ông gọi thế nào là pháp thân? Tăng nói: Xin Hòa thượng khai mở. Sư nói: Khai mở hãy để qua, làm sao nói pháp thân? Tăng nói: Thế thì thế thì. Sư nói: Đây là nằm dài trên giường học được ta sẽ hỏi ông, pháp thân biết ăn cơm không? Tăng không nói. Sau có Tăng nêu giống chủ am. Chủ nói: Vân Môn dùng phương tiện giáo hóa. Tư Phúc nói: Thiếu một hột cũng không được, thừa một hột cũng không được. Sư ở Tuyết Phong bàn luận với Tây Viện, Trường Khánh. Tuyết Phong thượng đường nói: Hết đại địa tụ họp đến to như hạt lúa, vứt ở trước mặt, thùng sơn không biết. Đánh trống phổ thỉnh xem, Tây Viện hỏi Sư: Tuyết Phong nói gì? có chỗ nào không được xuất đầu? Sư nói: Không thể làm kiến giải dã hồ tinh. Lại nói: Ngỗn ngang không nhiều. Lại nói: Bảy ngày trời sáng. Lại nói: Nam Diêm Phù Đề, Bắc Uất Đơn Việt. Ngày nọ Sư với Trường Khánh nêu: Triệu Châu không nói khách chủ. Tuyết Phong lúc đó cho một đạp là thế nào? Sư nói: Ta không như thế. Khánh nói: Ông nói gì? Sư nói: Thạch Kiều ở hướng bắc. Sư và Trường Khánh nêu Thạch cũng tiếp ba lời bình. Sư nói: Nói thế nào để tránh được Thạch cũng gọi là binh Thánh nhân này? Khánh nói: Nếu không còn giá trị sao biện chân ngụy. Sư nói: Vào nước thấy người dài. Sư đến Động Nham, Nham hỏi: Đến làm gì? Thân cận mới đến. Thế nào lại chạy loạn? Tạm thời không ở. Biết qua tức được. Hòa thượng sao chạy loạn. Sư đến Sơ Sơn, Sơ Sơn hỏi:chỗ đắc lực đem một câu đến đây. Sư nói: Xin Hòa thượng lớn tiếng hỏi. Sơn bèn to tiếng hỏi. Sư hỏi: Hòa thượng sáng sớm ăn cháo chưa? Sơn đáp: Làm sao mà không ăn cháo! Sư nói: Kêu loạn gọi thế nào? Lại nhân Sơ Sơn dạy chúng nói: Lão túc đều thông năm năm trước, hiểu được việc bên pháp thân, sai đều thông năm, hội được việc hướng thượng Pháp thân. Sư hỏi: Thừa nghe việc Hòa thượng đều thông năm trước, hội được pháp thân một bên, sao thông năm năm trước hiểu được việc pháp thân hướng thượng. Sơn nói: Cây khô. Sư nói: Thế nào là việc pháp thân hướng thượng? Chẳng phải cây khô. Sư hỏi: Còn cho học nhân nói đạo lý không? Cho ông nói. Cây khô há không phải rõ việc bên pháp thân? Chẳng phải cây khô há không phải rõ chuyện pháp thân hướng thượng? Sơn đáp: Đúng vậy. Sư nói: Pháp thân còn đáng tất cả không? Sơn nói: Thế nào là không đáng? Sư chỉ tịnh bình nói Pháp thân còn phải vậy không? Xà-lê chẳng lãnh hội bên tịnh bình. Sư bèn lễ bái. Sư đến Tào Sơn. Sơn dạy chúng nói: Chư vị đem cách thức đến sao không nói chuyển ngữ cho ông ta, dạy y chớ nghi. Sư bèn hỏi: Chỗ kín đáo vì sao không biết có. Sơn nói: Chỉ vì kín đáo cho nên không biết có. Người làm sao gần gũi? Không hướng đến chỗ kín đáo. Không hướng đến chỗ kín đáo còn được gần gũi không? Mới được gần gũi. Sư đáp: Dạ dạ. Sư hỏi Tào Sơn: Thế nào là hạnh Sa-môn. Sơn nói: Ăn giống lúa của thường trụ. Sư nói: Thế thì bỏ là thế nào? Ông còn giữ được không. Học nhân không giữ được. Ông giữ thế nào? Mặc áo ăn cơm có gì khó. Sao không nói mang lông đội Sừng. Sư bèn lễ bái. Nhân trưởng lão Dao nêu trong tay Bồ-tát cầm cờ triệu hỏi Sư. Hỏi Sư: Là thế nào? Sư đáp: Ông là gã vô lễ? Ngoại đạo như ông nô tỳ cũng không được. Sư đến Thiên Đồng. Đồng nói: Ông có định được không? Sư nói: Hòa thượng nói gì? Không lãnh hội tức trong bao trước mắt. Hiểu tức trong bao trước mắt. Nhân Tín Châu Nga Hồ thượng đường nói: Chớ nói người chưa hiểu trên mãi bức bách, giả Sử được hiểu rõ được biết có chỗ đi vẫn còn nỗi trôi bức bách đất. Sư xuống nêu lời nói hỏi Thủ Tòa: Hòa thượng vừa đến dạy chúng: Người chưa hiểu nổi bức bách, người hiểu được cũng bức bách ý là gì? Thư Tòa thưa: Bức bách. Sư nói: Chủ Tòa ở đây lâu đầu bạc răng long làm lời nói này. Chưa xét rõ. Thượng tòa lại thế nào? Sư nói: Cần nói tức được thấy tức bèn thấy, nếu không thấy chớ nói loạn. Chủ tòa thưa: Chỉ như đường đầu nói nỗi bức bách đất lại thế nào? Sư nói: Gông trên đầu xiềng dưới chân. Tòa nói: Thế thì không Phật pháp. Đây là cảnh giới bậc Đại nhân: Văn-thù Phổ Hiền. Khi Sư hành cước có quan nhân hỏi: Còn có câu định càn khôn không? Tô rô tô rô tất rị tát ha. Sư đến Giang Châu có Trần Thượng Thư mời Sư thọ trai gặp nhau bèn hỏi. Trong sách nho tức không hỏi, ba thừa mười hai phần giáo, tự có tòa chủ. Thế nào là việc nạp tăng hành cước? Sư đáp: Tăng hỏi mấy người đến? Tức nay đồng Thượng Tọa. Nay bỏ qua bên, thế nào là ý của giáo nghóa. Quyển vàng gáy đỏ. Sư nói: Cái này là văn tự ngôn ngữ, thế nào là ý chỉ giáo nghóa. Miệng muốn nói mà từ mất là đối có còn. Tâm muốn duyên mà suy nghó quên là đối vọng tưởng, thế nào là ý chỉ của giáo nghóa? Thượng Thủ không nói. Nghe nói Thượng thử xem kinh Pháp Hoa phải không? Đúng vậy. Trong kinh nói: Tất cả Trị sinh sân nghiệp đều trái với thật tướng. Hảy nói: Phi phi tưởng Thiên có mấy người thối vị. Không nói. Thượng Thủ chớ quấy phá. Mười Kinh năm Luận Sư Tăng. Ném đi lại gữi vào Tòng Lâm, mười năm hai mươi năm còn không làm sao được. Thượng thư sao hội được. Thượng thư lễ bái nói: Con tội lỗi. Sư đến Quy Tông, Tăng hỏi: Đại chúng vân tập làm chuyện gì? Tông nói: Hai, hai, ba, ba. Tăng nói: Không lãnh hội. Tông hỏi: Hai hai, ba ba. Sư lại hỏi Tăng kia. Ý chỉ Quy Tông thế nào? Tăng đáp: Toàn thể đến thế. Sư nói: Thượng Tọa biết Đàm Châu Long Nhã không? Tăng thưa: Biết Sư nói: Đánh gã bịp bợm này. Sư nhân Càn Phong thượng đường nói: Pháp thân có hai loại bệnh, hai loại sáng, phải thấu cho được, lại phải biết chiếu dụng cùng thời một đường hướng thượng. Phong im lặng hồi lâu. Sư bèn ra hỏi: Người trong am vì sao không thấy việc ngoài am? Phong cười ha ha. Sư nói: Vẫn là chỗ học nhân nghi. Phong nói: Ông là tâm hạnh gì? Cũng cần Hòa thượng ủy cho. Cần phải thế mới biết được ngồi đất ổn. Sư đáp: Dạ dạ. Càn Phong dạy chúng rằng: Hôm qua có người từ Thiên Thai đến, lại đến bằng đường núi tắt. Phong nói: Ngày Điển Tọa đến không được phổ thỉnh bèn xuống tòa. Sư hỏi Càn Phong thỉnh Sư đáp lời. Phong đáp: Đến lão túc cũng chưa. Sư nói: Thế thì học nhân chậm vậy. Phong nói: Thế này thế kia. Sư nói: Sẽ gọi là vượn trắng bèn có vượn đen. Sư đến Quán Khê lúc ấy có Tăng nói về Quán Khê rằng: Mười phương không vách đổ, bốn mặt cũng không cửa, sạch sẽ trần trụi cũng khoát vẩy, chết có thể kéo. Hỏi Sư: Là thế nào? Sư nói: Nói thế thì dễ, cũng khó nói ra. Tăng nói: Thượng tòa không chịu, Hòa thượng nói thế nào? Sư nói: Ông vừa đến nếu thế? Tăng thưa: Phải. Sư nói: Năm lừa ông mộng thấy Quán Khê không? Tăng nói: Lời của mỗ giáp. Ta hỏi ông mười phương không vách đổ, bốn mặt cũng không cửa sạch sẽ trần trụi cũng vẩy khoát chết có thể kéo. Ông nói: Đại Phạm Thiên Vương và Đế Thích bàn chuyện gì? Đâu làm việc khác. Sư hét nói: Gã chạy theo ăn cơm. Trần Thượng Thư hỏi Vân Cư cao đệ tử thấp. Chủ không đáp. Thượng Thư hỏi Sư. Sư đáp Thượng Thư chớ dạy rơi vào lời nói. Khi Sư ở Lãnh Trung hỏi một lão túc trong tất cả thời làm thế nào là biện rõ? Lạo Túc đáp: Làm sao gọi là trong tất cả thời. Sư đáp: Lão Thích-ca nói rồi, Di-lặc tự không biết. Lại thấy một lão túc Thượng đường nói: Nếu là bàn luận để biết giống như kiếm bén hôm nay, một câu thốt ra phải có sống chết mới được. Sư ra chúng thưa: Hòa thượng thượng đường nhiều thời, đại chúng về giảng đường. Lão túc nói: Nói gì? Sư nói: Ngày tháng dễ qua. Sư ở Lãnh Trung thuận theo Duy Na. Khi khác hỏi: Cổ nhân dựng phất trần buông phất trần ý chỉ thế nào? Duy Na đáp: Trước phất thấy, sau phất thấy. Sư nói: Đúng thế! Đúng thế! Lại nói: Là dạ y hay không phải dạ y. Lại nói: Có thể biết lễ. Sư nghe Lạc Phổ Kham Tăng nói: Từ chỗ nào đến? Tăng thưa Kinh Nam. Phổ nói: Có một người đi như thế, có gặp không? Tăng thưa: Không gặp. Phổ nói: Vì sao không gặp? Nếu gặp đầu vỡ nát. Xà-lê ba tắc sâu lán: Sau đó Sư ở Giang Tây gặp Tăng này bèn hỏi: Còn có lời này không? - Có. Lặc Phổ lộn lui ba ngàn dặm. Sư ở trong hội Linh Thọ, Tri Thánh Đại Sư làm Thủ Tòa. Khi ấy Tăng hỏi Tri Thánh thế nào là yếu chỉ Thiền Tông? Thánh đáp: Lão túc không nói? Lại hỏi Tăng: Bỗng nhiên trên bia hợp được chỗ nào? Khi ấy có một số Tăng nói không khế hợp. Thánh nói: Ông đi thỉnh Thủ tòa đến. Lúc Sư đến Thánh bèn nêu lời nói trước đây hỏi Sư. Sư nói: Cũng không khó. Thánh nói: Được lời gì? Có người hỏi: Thế nào là yếu chỉ Thiền Tông? Nhưng nói Sư Trí Thánh rất chịu. <詞>DI BIỂN CỦA ĐẠI SƯ. Cúi nghe sắc thân hữu hạn, đâu ai tránh được than thở về Sự tươi tốt. Thật tướng vô hình, ai hẹn được Sự biến đổi. Đã là ngọn đèn đuốc trước gió thì khó giữ được lâu bền. Trăng đáy nước, hoa đóm hư không làm sao nắm bắt được. Đâu tránh phạm lỗi mẫu mực phép tắc. Thần đem lời trình bày của thân xác tự nhiên được giao phó. Thần sống trong cảnh hàn vi, xuất thân từ kẻ quê mùa. Tuổi nhỏ đã hâm mộ cửa không, tha thiết duợ tha duyên. Với chí nguyện sắc bén, thần chỉ biết tìm tòi nơi nội điển. Có khi quên cả ăn uống, đứng trong tuyết để cầu học. Trải qua mười bảy năm, Sương gió khốn khổ. Khi đến Nam bắc ngoài ngàn dặm, Thần mới thấy được tâm viên ý đã dừng nghỉ. Thân ở góc ây Chiêu Thạch, đầu biến thành tuyết trắng như núi Sở. Cho đến khi gặp cảnh vận vinh quang, vài lần tắm sóng trời, hỏi đạo đàm không, thệ nguyện đáp đền ân đức của trời đất, khơi mở tối tăm trì trệ của bọn sao băng mây nước. Nhờ lợi ích hoằng dương, thần quay lại tắm gội Thánh minh của bản thân. Lại thêm chịu ân rất nhiều của triều đình nên vâng chiếu đọc tụng giảng nói. Sự ban thưởng chồng chất, an ủi vỗ về khi buồn bã. Mất mạng làm sao báo đáp được. Không có nghóa thần là con ngựa già gầy yếu khó thắng được sáng suốt sâu sắc. Cứ quanh quẩn nơi mỏi mệt bệnh tật, chỉ chờ đợi tinh hán xa xôi hết sáng rồi đến tối. Xa xôi mới nhìn thấy Bắc cực, sóng gió qua nhanh trong nháy mắt mà thôi, rồi theo dòng đông. Phụng nguyện: Phụng lịch mùa Xuân, quạt ngọn gió lớn quét đá của Kiếp Thạch. Long Đồ bền vững bằng với già nua của thành Giới tử. Thần giới hạn cảnh khác, không có một chút đích thân cảm tạ. Không được tìm từ để Sửa chữa lỗ chúc khác xa, thần không ngưỡng trời luyến Thánh, bàn bạc thẳng với lòng sợ hải, Cẩn phụng biểu để tâu. <詞>DI GIỚI Phàm bậc tiên thuận việc giáo hóa, chưa có ai không để lại lời rắn. Đến như Thế Tôn đem Kinh Bát-nhã Niết-bàn, cũng để lời dạy bảo. Ta tuy không có đức của Thánh Nhân trước, đã thêm dạy chúng một phương gần hết, không thể im lặng và không chỉ bảo, ta tự Linh Thọ đi bộ đến Đương Sơn. Phàm hơn ba mươi năm mỗi đêm lấy lời Tổ dạy để tự răn khuyên. Các ông hoặc có ngôn cú bày ra nơi tài mắt, người có mắt thì biết, tất cả cần phải giữ gìn. Ta nay đã già suy, tuổi tác sắp tuyệt, sát na biến đổi, trong khoảng hơi thở thì hết, rồi trầm luân sinh tử, biết bao lần như thế, chẳng phải riêng hôm nay. Ta từ khi trụ trì đến nay, thật phiền lòng các ông, về việc phụ giúp, chỉ biết hổ thẹn. Sau khi ta diệt độ, đặt ta vào trong phương trượng, vua hoặc ban cho hiệu tháp, chỉ treo ở phương trượng, chớ làm nhiều lao nhọc, không được khóc lóc, phục tang, tế tự v.v… ấy là hợp ý ta. Bởi người xuất gia việc làm siêu việt, không được đồng thế tục, những việc như trụ trì đều phải thông suốt như củ, tiếp đãi người đến không mất quy cách. Các đồ đệ theo văn huấn dạy, hễ quan đến sơn môn chuông vườn, mọi thứ đều phụ vào chi dùng của bổn viện, chớ dời qua lại chùa khác, ý chỉ giáo nghóa có rõ, những đồ vật lớn, không nên lấy dùng qua lại. Các ông nên biết hoặc có thể tuân theo lời ta dạy thì Phật pháp mới lưu thông, thiên thần mới nhiếp hộ, không phụ bốn ơn, có ích cho đời. Nếu trái điều này chẳng phải quyến thuộc của ta. Hãy cố gắng, cố gắng. Thời gian cận kề, kịp lúc đi Sư tóm tắt dạy di giới, nổ lực nổ lực, thích trụ, có lãnh hội không, nếu không lãnh hội, Phật có dạy rõ nên y theo đó mà thi hành. <詞>VÂN MÔN SƠN QUANG THÁI THIỀN VIỆN KHUÔNG CHÂN ĐẠI SƯ HÀNH LỤC Sư húy Văn Uyển, họ Trương. Người Gia Hưng Cô Tô, là cháu mười ba đời của Thật Tấn Quýnh Đông Tào Tham Quân Hàn, Sư với tâm nguyện gánh vác sinh linh, vì vật mà ứng thế, nên mới còn nhỏ mà đã chán thế tục nương Luật Sư Chí Trừng, Chùa Không Vương xuất gia, với tư chất thông mẫn của Ngài mà phát sinh trí tuệ biện tài khắp thiên hạ. Phàm đọc các kinh điển không phiền đọc nhiều lần. Ngài Chí Trừng thấy chí khí cao cả của Ngài mới xuống tóc cho thọ giới cụ túc ở Đàn Tỳ Lăng. Sau khi thọ giới trở lại hầu hạ Thầy vài năm, nghiên cứu về yếu chỉ của Luật Tứ Phần đã thâm ngộ được về Tỳ ni. Sau đó từ tạ Luật Sư Trừng đến yết kiến Thiền Sư Tôn Túc ở Mục Châu, là dòng dõi của Tung Hoàng Nghiệt, các Ngài này biết không bằng. Thế, bèn từ dẫn dắt mình đến ở ẩn ngôi già lam củ, tuy nhún nhường nhưng được người hâm mộ. Phàm tiếp người đến, biện cơ sâu xa, không cần suy nghó. Lúc đầu đến tham vấn ba lần gõ cửa Tôn Túc không mở cửa Sư bước vào mới bày chuyện rằng: “Thời Tần hỗn loạn. Rồi đóng sầm cửa lại, kẹt nát bàn chân Sư. Cái đau thấu xương ấy khiến Sư tỏ ngộ Thế rồi qua vài tham yết, thâm nhập được sâu xa vi diệu Tôn Túc biết Ngài có thần khí lớn hiểu biết cao xa có thể đảm nhận được. Nhân đó nói Ngài rằng: Ta chẳng phải Thầy của ông, nay có Thiền Sư Tuyết Phong Tồn Nghóa hãy đến đó yết kiến, không nên ở đây. Sư vâng lời đến núi Tuyết Phong. Do nghiên cứu lâu ngày nên đao khế hợp với Nghóa Tồn, Nghóa Tồn bí mất lấy Tông ấn phó cho. Do đó, bẩm thụ với Nghóa Tồn. Sư tham xong ra núi yết kiến các bậc tôn túc khắp nơi, với Sư nghiêm xét cùng tột nên biện luận rất thấu đấu, do đó tiếng tăm càng vang lừng. Sau đó, đến đạo tràng Thiền Sư Tri Thánh ở Linh Thọ, Tri Thánh đã nhớ lại biết được Sư đến, bỗng đổ trống gọi chúng mới đi tiếp Thủ Tòa. Lúc ấy, quả nhiên Sư đến. Trước đây, Tri Thánh ở Linh Thọ được mấy mươi năm, Đường Hư Thủ tịch nhiều lần thỉnh cầu Thượng Tọa mà Tri Thánh không cho phép. Sư từng nói: Thủ tòa mới du phượng. Sư bèn đến, mới cho Ngài làm thủ chúng, Tri Thánh sắp thị diệt, muốn Sư nối gót, bèn viết một thư hàm dung ẩn mật, gọi các đệ tử nói: Sau khi ta diệt độ, vua có ngờ hạnh này xin lấy là thư di chúc này. Quả nhiên vua ngự giá Hạnh Sơn. Tri Thánh biết trước vua đến bèn lên tòa ngồi kiết già mà thị tịch. Lúc vua đến thì Sư đã thị tịch rồi. Môn nhân mở thư ra. Hãy nói: Con mắt của nhân thiên là thủ tòa trong chùa này”. Vua hiểu ý chỉ của Linh Thọ bèn dừng binh và thỉnh Sư trụ trì Linh Thọ. Ra lệnh thứ Sử Hà Huy Phạm, làm pháp hội tang lễ theo lời Sư. Do đó vua rất khâm phục phẩm chất cao cả của Sư. Nhiều lần vời đến làm cố vấn, đối đáp hướng ứng, vua càng khâm phục bèn ban cho tên Tử Bào Sư. Sau đó đồ chúng ở Vân Môn, Sửa sang lại chùa hư hỏng, Sư đứng ra lo liệu cả hai năm rưỡi, phong lưu tứ biểu đại hoằng hóa giáo pháp. Thiền đồ hội họp, những đệ tử nhập thất của Chí Trừng. Không ai có thể hơn Ngài. Núi Bạch Vân Thật Tánh Đại Sư chính là giáp ấy. Ngày mười, tháng tư năm Kỷ Dậu, niên hiệu Càn Hòa Sư thị tịch, bày tỏ đầy đủ với quốc Sư để từ giã Đế Sư. Và thuật Di giới, sau đó ngồi kiết già thị tịch, Đế Sư ban cho hiệu tháp, theo lời di chúc của Sư chôn cất trong phương trượng, chớ có xây cất. Môn nhân theo lời dạy chôn cất Sư trong thất gọi là tháp. Sư trước phó pháp cho đệ tử Thật Tánh, Ty Thiệu Giác Trường, Liễm Nghóa. Thật Tánh đã truyền đạo dạy độ chúng. Bèn cách mạng ở hội môn nhân pháp cầu để kế tục Sư. Than ôi! Đời dẫn dắt gọi là diệt. Chọn bậc hành giả sáng suốt nơi nào cũng đi theo. Nhạc Hành tham mục việc giáo hóa của Ngài biết sơ lược về việc làm của Sư, không dám viết sách, để bày ra mới đến. Bấy giờ là ngày hai lăm tháng Mãn hạ, năm Kỷ Dậu. Thỉnh Sớ. Đệ tử Chiêu Châu phòng ngự Sử, kiêm phòng át chỉ Huy Sử, Quyền Tri Quản Châu Sự, Ngân Thanh Quan Lục Đại Phu, Kiểm Hiệu Binh Bộ Thượng Thư, Ngự Sử Đại Phu Thượng Tru Quốc Hà Hy Phạm, Kịp Hạp Quận Quan Liêu v.v… thỉnh Hòa thượng đệ nhất yển thiền viện Linh Thọ cung kính vi Hoàng Đế khai đường thuyết pháp. Trên nương nhờ Thánh Thọ. Trộm cho rằng. Đức Phật từ Tây đến hưng khởi giáo pháp đại thừa, Đạt ma từ đông đến bèn truyển Tông tâm ấn, nhưng pháp là ngọn đuốc soi đêm tối, vận thuyền từ mà cứu kẻ chìm đắm. Thiết nghó Hòa thượng Tuệ Châu sáng rõ gương tâm phát sáng, tánh hải thâm trầm, không thể dùng thức để biết dùng lời sâu xa huyền áo không nào lấy trí biết được, có thể tạo cửa nhất tướng, vượt ra khỏi cảnh sáu trần. Thiên Viện Linh Thọ là hạ cố Linh Trung, thù thắng hơn hết, tự biết Thánh Đại Sư Thuận Thế mật trao từ phó chúc. Hoàng Đế tuân thủ, làm cho sáng rực, đủ có thể cho là Kỳ Viên trụ sở Phạn Uyển Thê Hàng, môn đồ thành tâm quy y só thứ tình thành mà tín ngưỡng. Hy phạm thừa quyền Sứ mạng, trị lầm danh thơm, nhờ gặp gió pháp trượng, xin ở thất của phương trượng nguyện lấy tế độ rộng khắp làm lợi ích,không khởi lòng tự lợi, những kẻ ngang ngược ít tuân theo cũng tụ tập nhiều như mây, cúi đầu theo Sự thỉnh tức tấu đầy đủ. Sau khi Sư quy tịch mười bảy năm, cảm mọâng cho Hùng Vũ Quân Tiết Độ Thôi Quan Viện Thiệu Trang. Thiệu Trang mọâng thấy Sư lấy phất trần vẫy bảo: Gởi lời nói đóa hoa đến Quan Sử Đặc Tiến Lý Thác cho ta, tâu xin mở tháp, nay muốn tạm ra. Lúc ấy Thác Phụng Sứ bảo Dương Giám, xây Sữa các chùa..nhân được lời nói của Thiệu Trang bàn cho những điều mộng nghe trên, Tầm Phụng sắc lệnh bảo Châu Thứ Sử Lương Diên Ngọc cùng với Thác xin mở tháp của Vân Môn, khi mở tháp thấy nhục thân Sư vẫn nguyên vẹn, giống như còn sống. Lại sắc lệnh Thác nghinh nhục thân Sư về nội đình cúng dường hơn một tháng, mới nghinh về nhập tháp, đổi tên chùa là Đại Giác, Thụy hiệu là Đại Từ Vân Khuông Chân Hoằng Minh Thiền Sư. Tụng: Vân Môn Tam Cú Ngữ. Vân môn ở Đức Sơn Viên Minh, Đại Sư Duyên Mật thuật. “Hàm cái càn khôn”. Càn khôn và vạn tượng, địa ngục và thiên đường, vạn vật đều hiện chân, đầu đầu đều không thương. Cắt đứt các dòng. Khối núi do nhiều đồi, mỗi mỗi tận trần ai, lại suy nghó huyền diệu, bình vỡ nước chảy đầy. Theo cơn sóng. Miệng bàn lưỡi hỏi, cao thấp đều không thiếu, như thuốc cho đúng bệnh, chẫn đoán rất kịp thời. Ngoài ba câu chớ bày một câu hỏi. Đương nhân như cử xướng, ba câu há không nên, có hỏi việc thế nào Nam Nhạc cùng Thiên Thai. Câu Bao Biếm. Mắt trúng mặt vàng nhặm, áo châu pháp thượng trần, hồn mình còn không trọng, Phật Tổ là người nào. Biện Thân Sơ. Đậu đen trước chưa sinh, bàn bạc đã thành điên, lại tìm ngôn ngữ hội đặc biệt cách Tây Thiên. Biện Chánh Tà. Không giống đàm chân chỉ, đều duyên chưa biện rõ gữi hang quỷ núi kia không khỏi là tinh tinh. Thông Khách Chủ. Từ xa theo gió hỏi, phân minh hướng đạo thôi, hai ba lần không hiểu, mất được chẳng xa nay. Đài Tiến Thương Lượng. Gặp nhau không dương mày, anh đông tôi cũng tây, sáng hồng xuyên biển xanh, sáng rõ quanh Tu-di. Đề Cương Thương Lượng. Nếu muốn đề cương chính, phải cần đất hoang lớn, muốn xông ra tuyết đánh, không tránh khỏi mù vây. Cứ Thật Thương Lượng. Ngũ đến nhắm mắt, cơm đến ăn, ngủ dậy cần chớ hai điều. Đồng đạo biết hết nói không không, mười phương cõi nước xem trước mắt. Ủy khúc thương lượng. Được dụng là do thông khắp nơi, làm cỏ thì thiết nhận gia phong, dương mi nháy mắt đồng là mắt, dựng phất trần gõ sàng điếc tai. LINH SƠN PHÁP BẢO ĐẠI TẠNG KINH TẬP 173