<經 id="n1804">TỨ PHẦN LUẬT SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO</經>









(QUYỂN THƯỢNG -TRUNG ＆ HẠ )

HỘI VĂN HÓA GIÁO DỤC LINH SƠN ĐÀI BẮC XUẤT BẢN



BÀI TỰA TỨ PHẦN LUẬT SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

Sa-môn Thích Đạo Tuyên trụ Chùa Sùng nghĩa,
ở
Kinh Triệu soạn Thuật.

Giới đức khó nghó hết được, nó vượt ngoài các pháp, là quỹ
đạo của năm thừa, là
thuyền bè của Tam bảo. Công đức y theo giáo
pháp kiến tu định tuệ,
công chẳng có gì bằng. Trụ trì Phật pháp các sách
từ đây mà khởi xướng.
Từ khi Đại sư truyền bá rộng sách này ở thế
gian. Cho đến tứ y để
lại phong thái không gì thay thế được. Đến thời
Tượng quý càng nhiều
ngoa ngụy, thật là miệng lưỡi sắc bén, đánh trống
luận bàn việc vô hình, cho nên làm rung chuyển truyền
giáo, chín đời
đều nghe. Vượt ngoài
loại tri thuật mà thôi. Muốn làm sáng tỏ hành nghi, để giúp nhiếp
tượng giáo, lưu truyền phép tắc này để dạy bảo người học đời mạt pháp. Buộc lại giềng mối nhiệm mầu đã dứt, dựng
day ngọn cờ cao đã ngã,
có thể hiểu rõ mà phê bình, đâu chẳng nhờ vào
sự đổi dời luống dối để thanh hình. Việc khuôn
phép để khó hiển bày
sự tinh khiết. Cho nên
trước tu phải nương vào Luật tạng, chỉ sự vạch
văn mà dùng, thì đối
với văn tin tưởng ghi chép thật. Và nhờ duyên lành
có sự ràng buộc nhiều
hơn lại nữa cái học chẳng phải tinh ròng rộng
lớn nói theo tuồng bụng
thí càng nhiều, mà chọn loại thì ít thảo luận.
Bình thường thì các chấp
khác lạ gom nhóm thành tập nầy này, cho đến làm cho bội phần tách bộ phận
khinh trọng, các giềng mối giữ gìn,
đồng khác phân biệt. Tự
chẳng phải sự hưng phế của ý thống giáo. Khảo
xét về sự hư thật của
các thuyết, ai có thể khai mở lớp nghi ngờ để
thông suốt
sự hệ lụy. Bao gồm di ký bộ chấp giải thích
hành tướng, thường hận
chỉ luận văn
sớ các
sự đời trước, phép tắc để lại, do phế lập hỏi
đáp yếu sao, cho đến bày rõ việc lưu hành ở đời để cậy nhờ.
Trăm quyển
không còn một.
Bấy giờ, có
Nhuệ Hoài Hành sự, mà văn thì ở nghĩa tập.
Hoặc lại bày nhiều từ ngữ hay mà hợp cơ chưa đủ. Hoặc đơn đề yết-ma
thành tướng mà chẳng tuyên bày. Y văn
sử dụng thì không bàn việc
trước, đồng thời nói
rõ, muôn sự muôn vật rối loạn, chưa thể chia sẽ xem
xét, cho nên người tìm
cầu không chứa nhóm sự học thì không biết.
Người lãnh hội chẳng tinh luyện thì không
thấu suốt, tôi nhân nghe những
điều hay, lúc rảnh rỗi
đọc các thiên sách, thấu suốt những điều chẳng
thuộc về ý, đều có tâm hơn kém. Rõ ràng có động cơ thẳng bút hoải mái.
Bao gồm dị bộ thành văn tổng quát gồm các
kinh tùy thuyết.
Và sự để
lại của bậc hiền Thánh
cõi Tây, phong văn của bậc tiên đức cõi này, tìm tòi bác bỏ đồng khác, đồng thời đều nghiên cứu tột cùng. Mãi thấy chắc chắn ghi chép để phụ vào
sự biết rộng. Nói rộng chắc chắn xét
dùng làm ý chung. Hoặc
văn rườm rà để nói lên sự dụng. Hoặc bày sơ lược để
so
sánh chỉ theo nhau, hoặc cắt văn để nghĩa liền lạc, hoặc tìm
từ vá mượn để hỏi.
Như thế từ đầu đến cuối soi sáng qua lại, ẩn
hiển lẫn nhau. Đồng thời thấy các việc đúng
sai về thực hành yết ma, đạo
tục chính nghi, xuất gia
tạp pháp, và name rõ là cái thấy của tông này,
phí công để cứu người
mới học. Nhưng đồng với ta thì đã kích đại tiết
này. Thuyết khác thì bác
bỏ văn rườm rà, văn rườm rà không ai thích, là
do sự không nắm được, vì
sao? Vì nếu lược bớt chọn lấy điều then chốt, dụng
sự hằng có không đủ, chắc chắn bình ngang lời nói không vội.
Đối với sao bèn thành
điều cấm kî. Nay suy tính về việc chọn lấy gồm
tỉnh ước, giúp đỡ
được đầy đủ tốt đẹp, ghi thành ba quyển.

Nếu suy nghó
không đủ về thời sự, cố nhiên có thiếu sót về
giải thích, thì lược nêu
ý chỉ để làm rộng ra ở sau.

Nhưng văn nghĩa toàn bộ chia làm ba quyển.

Quyển thượng gồm các việc thành dụng có khuôn phép

Quyển trung vâng theo giới thể trì phạm để lập sám

Quyển hạ tùy cơ yếu hành, nương vào sự mà khởi

Đồng thời
như văn theo đầy đủ, tưởng không rối ren, nhưng
cảnh sự thật nói nắm khó phán đoán. Nay lấy vật loại theo nhau để nêu
danh đứng đầu. Cho đến hợp lại giềng mối ấy,
sợ dòng nhánh chưa lớn
mạnh, lại dùng mười
môn bao gồm điều lệ mới hiển bày rõ ràng sâu xa.

Thiên thứ nhất Nêu tông bày đức Thiên thứ 2 Tập Tăng thông cục

Thiên thứ 3 Túc số chúng tướng (phụ pháp riêng chúng)

Thiên thứ 4 Thọ dục đúng sai Thiên thứ 5 Nói chung về yết-ma
Thiên thứ 6 Phương pháp kiết giới

Thiên thứ 7 Đại Cương về giềng mối của Tăng

Thiên thứ 8 thọ giới duyên tập (phụ pháp xả giới sáu niệm)
Thiên thứ 9 Thầy trò thuộc nhau

Thiên thứ 10
Thuyết giới chính nghi

Thiên thứ 11
An cư sách tiến tu hành (phụ pháp thọ nhật) Thiên
thứ 12 Tự tứ tông yếu (Phụ pháp y
ca-hy-na) Thiên thứ 13
Thiên tụ danh báo

Thiên thứ 14
Tùy giới thích tướng Thiên thứ 15 khuôn phép Trì
phạm Thiên thứ 16 Pháp sám sáu tụ Thiên thứ 17
Nhị y chung riêng

Thiên thứ 18
Bốn thứ thuốc Thọ tịnh
Thiên thứ 19 Bát khí chế thính (phụ pháp phòng xa ngũ hành
điều độ các dụng cụ)

Thiên thứ 20
Đối thí hưng trị Thiên thứ 21 Hành nghi đầu-đà
Thiên thứ 22 Tăng Tượng trí kính

Thiên thứ 23
Kế thỉnh lập bày khuôn phép Thiên thứ 24 Đạo Tục hóa phương

Thiên thứ 25
Chủ khách đối đãi nhau (phụ pháp bốn nghi) Thiên
thứ 26 Săn sóc bệnh, lo lắng mọi việc lúc qua đời

Thiên thứ 27
các hành tạp yếu (pháp tỳ kheo xuất thế chính
ng- hiệp nương tựa)

Thiên thứ 28
Sa-di biệt pháp Thiên thứ 29 Ni chúng biệt hành Thiên
thứ 30 Các bộ biệt hành

Thứ nhất là tựa, giáo hưng khởi ý, hễ là bậc chí nhân làm hưng thịnh thế gian, lợi ích muôn vật. Có nơi tùy cơ nói giáo, lý không truyền
trao suông. Y vào môn đại từ nói về Tỳ-ni, cho nên luật nói:
Vì Thế Tôn từ bi mà nói pháp.

Thứ hai: vì đối với ngoại đạo tự hiển bày Phật
pháp, người tôn trọng bậc cao đức. Cho nên chế giới này.
Xem trọng luật, hễ những điều
chế lại hoài bão dị thuật. Cho nên văn nói: Nếu
không soạn phép tắc,
kiết giới thì làm ngoại đạo lắm lời.

3: Vì đối
với dị tông, tông thì có nhiều sự khác nhau. Lại như Bộ-
Tát-bà-đa nói: Giới bổn rườm rà lược chỉ thể chứa viên dung. Y cứ
vào tục khải định ở
thời số, ngự pháp lệ thông đối cớ không chuẩn.
Nay bộ Đàm-vô-đức nhân
pháp có tựa, quỹ tắc được nhiều nơi dùng, đề
khởi thấu suốt chỉ tồn tại thiện sinh, lập giáo ý
để hiển bày điều ước.
Trên thế thông minh giáo hưng khởi. Nay y cứ vào tông đương thời để
giải thích.
Giáo không
sinh khởi, tự nhiên nhất định phải có người làm
nguyên nhân.
Nhân (người) đã không đồng thì giáo cũng chẳng phải một, cho nên nhiếp thâu hoằng thệ quỹ tắc
dùng nhiều,
quý ở chỗ được bổn
thuyên kia, thật khó suy xét đầu mối ấy. Cho nên y cứ vào khai để
chế nghiệm; chỉ hiển bày trì phạm cho người, ý rõ ràng
còn không lỗi. Nay hạn
chế một Luật tạng dùng năm lệ phân thì giáo
hưng khởi, ý có thể thấy.

Dùng già tính thường phần tính ác, thì chung ở hóa chế, già
giới do lỗi mà sinh khởi. Nhưng văn của tính giới
thong thả mà nghĩa
vội vàng, nghĩa là tùy các giới trọng mà có khai
văn. Văn tuy là khai,
khai thật kết phạm, dù cho thành trì.

Trì giữ thật
khó. Như dâm thì ba thời không vui, hủy báng thì đầu cuối từ cứu. Đã là căn bản
tham sân, làm
sao có thể cấm tâm
không buông lung. Cho nên
biết nghĩa còn cấp hộ. Giá giới thường chế chỉ có lợi ích mới khai. Khai nó lỗi phát khởi rồi lại chê. Há chẳng phải là
còn hóa tục,
sợ đọa khổ đau. Bậc Đại Từ lập giáo ý chỉ xét lỗi. Cho nên
luận Tỳ-ni Mẫu lập hai
nghi nhanh chậm để tìm nó, chung cho mong cầu.

Để
khai chế thường trưng cầu, Giác thì chung cho hai đời, cho
nên văn dưới nói: Thế Tôn là bậc Nhất Thiết
Trí, chế rồi lại khai, khai
rồi lại chế. Ở đây chung cho cả giáo đời vị lai.

Như luật
Ngũ Phần chép: Tuy những điều chế của ta đối
với phương khác chẳng
phải người thanh tịnh thì không ứng dụng.
Tuy chẳng phải điều ta chế ở phương khác thì nhất định người
nên thực hành, chẳng được không thực hành. Điều này là khi Như lai còn
tại thế. Nhưng hai giáo
dung nhau, bao gồm tất cả.

Vì ứng báo có mạnh có yếu. Giáo cũng trọng về nghe, thì chế là
phần phòng ngừa hạn chế. Y cứ vào hành thì núi đời khác nhau.

Lấy cơ ngộ làm đầu, giác môn khinh trọng dẫn đến cách xa,
năm bộ đi chấp há không vậy hay sao?

Vì sự pháp đối nhau. Pháp chỉ có cách thức, trái
yếu chỉ thì
sự
không thành. Sự thông, tình tính cho nên tùy cảnh
mà chế ra sự được mất ấy. Hoặc nhờ duyên của ba tính, hoặc tùy thời cơ mà
sinh khởi.
Lại lược dẫn các sự điều biết cạn mới đến. Tổng
nhiếp gồm nêu, không ai

chẳng tiếp
nhận, tâm người thường âm ấp câu nệ, do đó mà
hưng giáo. Cho nên văn chép:

Vì sao Đức
Thế Tôn lại chế thêm giới học?

Vì điều phục
ba độc. Sao gọi là Học? Vì cầu bốn quả.

Trong các môn ở dưới những điều thuật chế ý chỉ
tùy sự trước
làm cho người sau tiến tìm điều trị bổn.

Là Ý chế giáo khinh trọng, hai ý khinh trọng cắt đứt thật khó.
Vì sao? Vì vốn giáo kia có thể thi hành, người của giáo chủ cùng có.
Lại suy nghó những việc làm này, mọi người chỉ ứng với
bình thuốc.
Cho nên thuốc và bình khớp nhau, lợi nhuần thấm khắp
nơi. Há có thể tình
đoạn, đâu lại dùng lời luận bàn. Tuy nhiên, lại
suy xét về mục tiêu
sâu
xa ấy, thật được con cháu đời sau ở nơi văn tự
hiển bày, đâu nhờ chứng
thành. Nay đại lược này, tựa gồm có bảy loại:

Hưng yếm tiệm đốn

Kết chính nghiệp khoa

Quả báo khác nhau

Nhiếp các đường hơn kém

Khởi tình hư thật

Khai chế dựng lẫn nhau

Ước
hành chương dị

Như hai nghi
thức về nghị tónh, các trường hợp này, bổn hoài
của việc chế giáo y cứ
theo Tông thể để đoán.

Ý
nghĩa đối sự ước giáo phán xứ. Từ khi Phật
pháp truyền về
phía Đông sáu trăm năm, các sư xuyên tạc, cắt
xén đúng sai, đua nhau đầy
sự đồng khác, không thể xưng nói.
Do đó, người tìm thảo luận
không biết tông chỉ. Người hành sự mê mờ nơi
hướng đi. Cho nên phải
học sự nhất định, y cứ về hành thì xa, chấp giáo
nhất định khâm phục
văn chân chính, việc gì mà bị hủy báng, há lại
bị cười trách. Nay
san định trì phạm, lại y cứ vào thọ thể này. Thể đã bốn phần mà thọ, lại chỉ
bày phần ấy ngang bằng. nghĩa là đem sự học của
mình san định sự trì phạm của người. Thoát là diễn mất, điều này chỉ có kẻ ngu
si không
học, nay lập chung định cách cùng thành khá chuẩn,
vừa vạch ra điều
lãnh, thích nhiên đại quán.

Ý dùng văn của các bộ, đều nói rõ
Luật tạng. Bổn thật một văn. Nhưng vì cơ ngộ khác nhau dẫn đến làm cho các
sự tính toán được đứng
vững. Cho nên, tùy theo sự ưa thích mà thành lập
tông mình, đua nhau
chọn số đông, văn dụng tập điển của một nhà,
cho nên có thế khác về
khinh trọng. Trù phạm chia rõ, có sự phát xuất vô
cùng, phế hưng cùng

hiển. Nay lập
bốn phần làm gốc. Nếu khi hành sự nhất định phải
dùng các bộ, chẳng thể
không dùng. Cho nên luật
Thiện Kiến chép: Tỳ-ni có y pháp, các Đại đức
có thần thông sao để cho người biết.

Bổn nghĩa là tất cả Luật tạng

Tùy bổn

Pháp sư ngữ nghĩa là Phật trước nói bổn.

Năm trăm vị
A-la-hán phân biệt lưu thông rộng rãi, tức
là luận chủ, bốn ý dụng nghĩa là dùng ý phương tiện độ dụng và Ba tạng để
nói rộng khắp. Trước xem căn bản, kế là cú nghĩa,
sau quán lời
Pháp sư, dùng với câu văn.
Bất đẳng nghĩa là chẳng lấy. (pháp luật sư nói rộng trong quyển
6). chính văn như thế, nhưng việc hành tàng thật khó. Ng- hóa lấy bỏ chẳng dễ. Lại nói về
sự giải thích ấy để trình không mê
hoặc. nghĩa là văn nghĩa trong tông này đều viên dung y cứ vào
sự không thiếu, bộ đương thời tự đủ, đâu nhờ tìm bên ngoài.
Ngoài ra, còn có
văn của luật không hiểu,
Sư còn bỏ nghĩa trước thì không có văn, không
có văn thì có sự. Như
các lệ này chọn lấy tông bên ngoài để thành một bộ này. Lại điều dẫn bộ loại nhất định, chọn
sự tương quan về thế nghĩa
có thể dùng chứng
thành. Nhất định loại chậm nhanh, nặng nhẹ, đúng
sai điều y cứ theo luận không chọn lấy.

Cho nên văn bày ra bốn thuyết để so sánh. Thập Tụng mặc ấn nghĩa cũng đồng.
Như thể để làm rõ thì tâm cảnh
chiếu nhau. Đồng hợp
với quy cách, rườm rà, lược bỏ trong
sự chọn lựa, lý đâu tối tăm.
Nếu không xem rõ các bộ
thiên chấp một lãnh vực, liên quan đến Sự, sự thì không khắp.
So văn thì văn khó có y cứ.
Lòng sư cảm thấy mỗi người đua
nhau phải quấy, cũng chỉ vì mê, thật do không có giáo.
Nếu Tứ phần
san văn có hạn thì
sự không thể
thông hành. Lại dùng văn của bộ khác để
thành sự của bộ khác.
Hoặc văn nghĩa trong hai bộ luật đều rõ thì không do đâu mà lấy bỏ, bèn đều phát xuất ra
chính pháp. Tùy ý tìm dụng
nhưng hành dụng chính
giáo tự mình mở xem vì sợ truyền nghe lạm chân.

Lại trong thế
gian, trì luật lược có sáu:

Chỉ chấp một bộ Tứ phần, không cần tông ngoài

(Như trì y
thuyết dược, văn không chỉ bày nhưng tùy trì mà thôi)

Đương
bộ khuyết văn chọn bên ngoài để trích dẫn sử
dụng (Tức là loại dùng Thập Tụng trì y và thuốc)

Đương
tông có văn nghĩa không rõ. (nghĩa là loại cuồng điên,
đui điếc đủ số)

Bộ này văn nghĩa đều rõ mà bị dị tông bác bỏ

(như xả tịnh
địa, nói thẳng thuyết giới)

Gồm chọn năm tạng thông hội Luật tông

(như trong văn
trường hàng không lạnh mà thử ngoại đạo).

Rốt cuộc trở về Đại thừa cao tột

Như Lăng-già,
Niết-bàn, tăng phòng không lửa, cấm đoán
rượu thịt, năm thứ rau
cay, tám thứ bất tịnh tài.

Sáu loại này, mỗi người chấp vào chính ngôn không trái yếu
chỉ của bậc Thánh. Nhưng
do hai sự thấy biết thông cục cho nên có dùng tham giải khác nhau.
Những tông ý của
sao này còn trong quyển thứ ba và
thứ sáu. Ngoài ra cũng tìm hiểu mà chọn, được mất tùy cơ,
vì biết thời cơ.
5.Năm là y văn nghĩa quyết chung. Phàm lý bổn mất tên, cho nên đặt tên để nêu tông ấy. Danh tùy
sự hiển, cho nên đối với
sự mà
có văn này. Xong, xét Luật tạng này ngôn
sự đều khắp. Nhưng vì niên đại
quá xa, sắt thái chẳng
tìm, pháp vì thời chuyển, sự nhiều thiếu sót.

Hơn nữa, năm
Sư thu thập tình kiến khác nhau, lại do phiên dịch mất đi yếu chỉ, vọng
sinh tạo lập. Lại vì viết nhầm nên truyền thừa
nhau có lạm, cho đến việc
tra cứu rối ren rất nhiều. Nay tổng hội để
thông sự thấy biết lớn lao ấy. Nếu văn nghĩa bị thiếu, thì có thể nêu một để
ví nhiều. Hoặc lý có mà
thành thành sự trước, hoặc văn tuy đủ mà
nghĩa lại thiếu, nên dùng
nghĩa định nó, vì vậy luận nói: vì lấy lý làm
chính. Hoặc nghĩa tuy nhất định lập đương bộ không văn, thì đều đóng gấp các bộ lại để dứt
sự phỉ báng. Nhưng văn nghĩa quyết thông thật khó
phế lập. Tự chẳng phải
rõ sâu về luật tướng thông đạt khai giá. Không
như vậy thì lụy đến tự
tâm, cố nhiên không lợi ích đến cảnh khác.

Cho nên luật
nói: Văn nghĩa đều đồng, văn đồng nghĩa khác,
văn khác nghĩa đồng, văn
nghĩa đều dị, thoải mái tiến chỉ không nhọc
sắp xếp
giải thích.
Xong quyết bỏ đúng
sai nhất định đều thông yếu
chỉ Luật tạng, đồng thời biết văn tùy kính. Như điều thấy biết của
sáu
sư
trên mới nghiên cứu
được tông tích của giáo này.

Cho nên Luật Thập Tụng chép:

Tỳ-kheo có ba
việc quyết định biết tướng Tỳ-ni:

Bổn khởi

Kiết giới

Tùy kiết

Phải suy nghó
quán sát hai bộ giới luật và nghĩa giải Tỳ-ni Tăng Nhất, khai già
khinh trọng, như
sắc năm đại là ngăn bất tịnh, phi
sắc tịnh không ngăn. Như
thế đồng thọ lượng gốc ngọn đã dùng.

Luận Minh Liễu
cũng chép: Tỳ-kheo có thể biết năm tướng danh giải
Tỳ-ni, không xem mặt khác, văn lược đồng với
trên, rộng như kia nói.

Ý
giải thích về giáo, văn của thuyên giáo, rất là sáng rõ, toát
yếu đại thú ấy, chỉ rõ trì phạm. Nhưng cảnh trì
phạm, chung cho
trong ngoài.
Trong nghĩa là
sự kết nghiệp của hành tâm.
Ngoài nghĩa là
sự thuận nghịch của
tình sự. Nhưng làm cho giáo hành vâng theo, hoàn
toàn không phạm ấy là Trì. Nếu sinh ra không học,
đối với pháp
không nghe, tạo ra nghĩa thiện ác bao gồm phước tội. Nay muốn buộc tội,
nhưng làm cho tương ứng với giáo, bất luận sự
tình, hư thật đều gọi là
Phạm, ở đây gọi chung là trì phạm.

Nếu kết thiên chính tội, cùng các trị phạt thì nhất định
buộc phương tiện làm
thành nghiệp quả, làm cho suy lường y cứ suy xét
về thật tình, khinh trọng được về lý giáo, thì cắt đứt
sự
ngay thẳng.
Làm sao là lạm dụng, ở
đây tên khác là trì phạm.

Ý đạo tục bảy bộ giáo thông cục, hiển giáo về lý mới có nhiều
lối, mà có thể lấy tính cầu, chia ra hai loại:

1/ Hóa giáo: Đây thì chung cho đạo tục. Nhưng nói rộng về nhân quả, thấu suốt chính tà, phán đoán hành nghiệp sâu kín khó biết,
hiển bày lại báo rõ
suốt và dễ thuật.

2/ Hành giáo: chỉ hạn cục trong các định lấy bỏ lập ra cương yếu,
hiển rõ trì phạm, giải quyết về sự ngưng trệ, chỉ cho nghĩa cong, tuyên văn không lớp
lang. Kết tội đoán rõ về sự có tội xét lại. Như hai giáo tuần hoàn chẳng phải không lạm nhau. Nêu tông để phán lý tự rõ, nghĩa là nội tâm thuận nghịch lấy lý làm tông thì y theo
sự hóa giải.
Bên ngoài dùng thi hành nhất
định thân miệng liền y vào hành giáo. Nhưng
người phạm vào hóa
giáo chỉ thọ một báo nghiệp đạo.

Người trái với hành giáo lại tăng thêm tội về điều chế của
bậc Thánh. Cho nên kinh nói: Người thọ giới tội nặng, người không thọ
tội nhẹ. Văn rộng tự
rõ cho nên lại phân, sợ mê vào tông thể của hai giáo, vọng nói phải quấy về
nghiệp hành. Cho nên lập một môn mãi
dùng phân biệt rõ.

8: Ý hai bộ
tăng ni hành sự thông bít nhưng hai bộ đồng giới
thì sự pháp đồng nhau.
Hành dụng nghi thức xếp loại y cứ vào Pháp
Tăng, đủ ở các môn.
Tùy sự rõ dụng, nếu biện thành
tướng phạm, giới
bổn tự phân, điều ẩn mà khó biết đủ ở
tướng theo. Ngoài ra giới y cứ
vào vị trí. nghĩa là nặng
nhẹ khác nhau, có không cùng thiếu, phạm
đồng mà duyên khác. Bởi
vậy đương đời thạnh hành, chủng tướng khó biết

và biệt hành
các hạnh, pháp bình đẳng bày ra, ni có hành pháp
riêng. Ở đây chỉ phân
ra tông hiển. Còn chưa hiển bày giải thích, các ý có
sự khác nhau đầy đủ trong đại sớ.

Ý
dưới ba chúng, tùy hành dị đồng khác. Đại chúng
sa-di nếu y cứ vào giới thể đồng với đại tăng
không làm. Chọn bổn này chỉ hiển
ở mười, ngoài ra tùy hành, loại nhiều như cát
bụi. Kết tội ở thiên thứ 5,
tựu vị ở đầu các giới. Tự ngoài hành pháp
không đồng, lấy bỏ có khác. Mỗi mỗi phân biệt
thiên đều rõ. Thức-xoa-na-na sáu pháp là học tông ấy. Giới thể lại không phát lại. Ngoài ra tùy hành đối trị đồng các ba
chúng, nhất định có sự khác nhau, đủ như chỗ
hiển bày pháp riêng của Ni.

Nói rõ về sao, ý trích dẫn chính văn, bỏ đi sự truyền lạm
suy xét đúng.

Trước nói rõ trích dẫn
chính kinh, kế nói rõ
sự nói ngoa trong đời.

Sau cùng nói
rõ làm sao hưng khởi bổn ý.

Trước nói về chính bổn, luật Tăng-kỳ, là bộ căn bản, ngoài ra
là Năm bộ như bộ
Đàm-vô-đức, luật Tứ phần, v.v… Thế nào là sở
tông? Tát-bà-đa là luật
Thập tụng. Bộ Di-sa-tắc là luật
Ngũ phần. Bộ Ca- diếp-di là luật
Giải thoát, có giới bổn.
Bộ Bà-Lộc-Phú-La, luật
bổn chưa đến. Đây là y vào Đại tập,
Luận Tỳ-ni Mẫu, Luận Thiện Kiến, luận Ma-đắc-lặc-già.
Luận Tát-bà-đa đều truyền
Luật Tỳ-nại-da,
Luận Minh Liễu giải thích
chính Lượng Bộ. Và Tam Tạng Chân Đế, Ngã Bách vấn Pháp Xuất
yếu Luật nghi, Lương Vô Đế Chuẩn Luật Tập.
Ngoài ra các bộ khác văn rộng không trình bày.
Lại kinh Đại
Tiểu thừa và
Nhị Luận tương ứng với luật, tên tùy kinh luật, đồng thời đủ
vào chính lục. Như trong khai
Hoàng Tam bảo Lục mười lăm quyển
của Phí Trường Phòng.
Kế nói rõ dị chấp của các sư: Luật sư Pháp
Thông, Luật Sư Phục, trích trong
quyển sáu.
Luật Sư Quang hai lần trích
sớ, ba sư Lý, Ẩn, Lạc
mỗi vị trích trong sao. Tôn Thống Sư sớ quyển tám, Uyên
Luật Sư có sớ;
Ba sư Vân, Huy,
Nguyện mỗi vị tự trích
sớ sao;
Hai sư: Hồng, Thắng có sao.

Luật Sư Thủ có
sớ mười hai quyển,
Luật Sư Lệ có
sớ mười quyển.

Luật sư
Cơ có sớ.
Ngoài ra, các
sư như: Đàm Vận,
Tăng Hựu, Linh Dạ xuống
Giang Biểu, Quan Nội, Hà Nam, Thục được
lưu truyền.
Đồng thời bao gồm nghĩa sao nhất như.

Kế nói về kinh ngụy ở đời. Kinh Chư Phật Hạ Sinh, kinh Lục
Dật Tịnh Hạnh Ưu-bà-tắc
mười quyển,
Luận Độc giác,
Kinh Kim Quan.
Kinh Cứu Bịnh,
Kinh Tội Phước Quyết Nghi, luận Tỳ-ni quyết
chính, Luận Ưu-ba-ly luân
Phổ Quyết, A-nan thỉnh giới luật luận, luận
Ca- diếp vấn, luận Đại
oai nghi thỉnh vấn, kinh Ngũ Tân, Luận Bảo
Man. Duy Thức Phổ Quyết Luận, Kinh Sớ giáo,
Kinh Tội báo,
Kinh Nhật Luân
cúng dường,
Kinh Nhũ quan, kinh ứng cúng hạnh, kinh phước
điền báo ứng,
kinh Bảo ấn,
kinh Sa-di, Văn thù thỉnh vấn yếu hành
luận, kinh Đề vị. Như thế
những người soạn kinh luận gồm có hơn năm
trăm bốn mươi quyển, đời
này đời khác dần dần trích ra, văn nghĩa hạn
cục phần nhiêu phụ thuộc
vào tình thế, tùy triều đại lâu rồi đốt bỏ, ngu
si hợp lại dường như
lạm dụng. Lại thuật tương ưng với luật, như đã
trình bày ở trước.
Ngoài ra văn còn lược. Sau, nói rõ làm sao hưng
khởi bổn ý. Phàm bộ
sao cố nhiên phải toát yếu chính văn bao gồm các ý.
Trí tôi cạn hẹp, lượng
nông cạn đâu dám khinh chê mà nói, động thành
hý luận. Tuy nhiên, học
có chỗ thừa, thừa chắc chắn biết gốc, thường trích dẫn và chọn lấy. Đối với một
sự ý phế lập nhiều, các
Sư còn bị tình
kiến buộc ràng. Nay đồng thời
san lược chỉ còn văn chứng. Và giáo thông với luân lý khác khó biết nhau. Tự đủ như tập nghĩa
sao đã hiển
bày. Mà sao lược chứng
văn phần nhiều không đầy đủ, nhưng lấy văn
nghĩa để vào Tông. Văn
từ ngoài không cùng tận, ắt muốn tìm hiểu, biết
cho tường tận, chẳng
phải ý dựa trong sao. Cho nên văn nói: Các
Tỳ-kheo muốn không nói
đủ câu văn Phật dạy cho. Luận Tỳ-ni Mẫu nói:
Phật làm cho dẫn ra yếu ngôn từ hay bày thẳng về nghĩa ấy. Ngõ hầu để
cho người sơ cơ có dụng
không đợi hỏi người khác, ngay nơi sự là hành, há lại nghi ở tội phước, còn
sợ đời
sau thêm các việc bất cập tăng
thêm trong đó, làm cho Chân tông xen tạp uế hạnh, dẫn đến mê như
chim chuột, lại còn ở ngày nay.

Mười đều này tổng hết các môn, phân tách các lệ khóa. Nếu
thu thập bất tận từ
luận khác, thân nhà biển Phật, vị cơm dòng pháp, hình tăng lẫn lộn năm hạnh chỉ còn ba vị. Nên tôn trọng
chính giới,
hiểu sâu trì phạm, thì
trong quyển trùng thể tướng đủ rồi. Tự hành đã
thành đức bên ngoài
sáng dụng thì trong quyển thượng cương lãnh còn
vậy, mình ta hai đức thành nhiều đường, thì trong
quyển hạ mao mục hiển bày rồi.
Ba điều này nói rõ hành vô hành không thâu nhận ba quyển
nhiếp văn, không có văn
thì không được, nhưng sự loại lường khó suy lường. Nếu đường dài, giải thích tân mạn thì ít thảo luận. Ắt tùy
tương khúc phần, lỗi ở rườm rà. Nay tùy nghi uế lược, kết chung chỉ quy, để nên
đề cương, lông mày tự
chỉnh, vừa duỗi vừa xem, tùy việc tùy y cứ.

TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN THƯỢNG (PHẦN 1)</卷>


Thiên một: Nêu Tông bày đức Thiên hai: Tập Tăng thông cục Thiên ba: Túc số chúng tướng Thiên bốn: Thọ dục
đúng sai Thiên năm: Nói chung về yết-ma Thiên sáu:
Phương pháp kiết giới Thiên bảy: Tăng cương Đại
cương Thiên tám: Thọ giới duyên tập
Thiên chín:
Thầy trò nhiếp hóa lẫn nhau Thiên mười: Thuyết
giới chính nghi Thiên mười một: An cư sách tấn tu
hành Thiên thứ mười hai: Tự tứ Tông yếu
****



(Trước nêu
ra tông thỉ, sau dẫn văn thành đức).

Nói về biển luật, sâu xa thông suốt muôn tượng. Tuy biển cả bao la không bờ mé mà nó không dung chứa thây chết. Gò cao mây
sóng mà trào không quá hạn. Cho nên hễ người dự vào cửa huyền thì
phải tu giới cấm thanh
tịnh, không dung chứa điều sai trái, gởi tâm nơi
dòng nước đạo. Cung kính xuất yếu, không nhiễm thế
gian. Cho nên có
thể đức càng sáng tỏ
đối với thời gian, vượt ngoài cương yếu trần thế.
Bởi vậy, phi pháp không
thể dùng soi sáng nghi ấy, Phi đạo không thể
hiển bày đức ấy, mà
tưới vào dòng thức cạn biết thấp. Tuy danh tham mặc

áo tu mà học
kinh không đến nơi đến chốn, hành không y theo luật, có điều lành gì, tinh đã thô lỗ, làm
sao nghiên cứu chân yếu, ôm ấp
giữ gốc, chí dứt mong
cầu, tâm hạn cục nói không đến. Ý tuy luận đạo,
mà không khác thế tục,
cùng với dòng đời, sự trái hướng chân, nghiên
cứu học tập nhiều năm
mà còn mê tôi, huống gì luận đời. Ai có thể thể
hội điều đó. Bởi vậy
để đưa đến sự lạm dụng làm loạn pháp, tùy ý buông lung, chuyên làm điều tàn bạo, còn chẳng phải là điều thế tục cho
phép, có khó gì đâu
đạo nghi còn mất. Dẫn đến làm cho người mới học
lúng túng vụng về. Luật
yếu bặt dứt, nội sự kiềm chế.
Lúc đó chính pháp huyền cương đâu không che lấp, đọa lạc ư? Cho nên biết hưng khởi thay thế ở người. Người tôn
sùng hộ pháp thì
lo gì mặt trời Phật
không sáng soi, bánh xe pháp không xoay ư? Nay
lược chỉ tông thể hành
tường, giúp cho người sau tiến hưng, khởi lập có chỗ cậy nhờ.
Giới lấy tùy khí làm công, hạnh lấy lãnh cương làm hướng
đi, có thể khéo tịnh
thân tâm xứng duyên mà thọ, mới tương ứng với
đạo. Nếu tình không xa
lìa sai hướng đi mảy may trưng cầu, thì chính là bọn nhiễm dòng pháp,
sẽ lấy gì làm tịnh khí của đạo, nghĩa ruộng tốt
của đời vị lai đâu còn.

Bởi vậy, hễ muốn tịnh thân hành thì phải xa lìa nói mong đạt
kết quả viên dung. Không
nên vọng lập, phải chuyên tâm nhiếp ý làm
cho khế nhập không trì trệ.
Cho nên kinh chép: “Tuy không có hình
sắc mà có thể hộ
trì”, Văn này nói rõ
rồi. Vì sao? Nhưng giới tướng nhiều đường, chẳng phải chỉ một nẻo. Tâm có phần hạn, chấp trước khác nhau. Nếu theo cảnh
rõ danh mới có vô
lượng. Lại y cứ vào then chốt lược nêu có bốn loại:

Giới pháp

Giới thể

Giới hạnh

Giới tướng
Nói về giới pháp là nói pháp mà nói không hạn cục
phàm Thánh.
Nói rõ thẳng pháp này chắc chắn có thể vâng theo
hành đạo xuất ly.

Muốn làm cho người nhận tin biết là có, tuy là phàm
Thánh nhưng có chung pháp này,
nay những điều thọ nhận. Chính đã thành lời gọi là Thánh
Pháp (pháp của
bậc Thánh). Nhưng làm cho trái lại
sự
sinh
tử kia, đón nhận Tăng
đồ lẫn lộn. Lập chí phải mong kết quả, sao dính
líu bên ngoài. Nhất định
sẽ nuôi lớn tâm này, làm cho theo người mà
thành tựu, mới có thể
theo Thánh Pháp, hoài bão học Thánh hạnh (hạnh của
bậc Thánh),
để nuôi thân cho nên gọi là hạnh tùy pháp.

Nói rõ về giới thể:
Nếu y theo thông luận, nói rõ nghiệp thể về sự
phát sinh, nay có thể hiển bày thẳng ngay tâm tướng có thể lãnh hội.
nghĩa là hai đế pháp giới và trần sa đồng là
pháp lấy điều quan trọng của mình mong tạo
phương tiện, khéo tịnh tâm khí, nhất định không
làm ác, suy lường tuệ sáng suốt thì hội được
pháp. Đem sự quan trọng
này mong tâm tương ưng với pháp mầu kia. Đối với
pháp kia, có nghĩa
duyên khởi lãnh nạp tâm nên gọi là Giới thể.

Nói về Giới hạnh.
Đã thọ đắc giới này ở trong tâm, nhất định phải rộng tu
phương tiện,
suy xét việc làm về oai nghi của thể khẩu, giữ chí chuyên tôn
sùng kính mến bậc
Tiên Thánh, giữ tâm
sau đó khởi nghĩa thuận như trước gọi là giới hạnh. Cho nên kinh nói: tuy chẳng phải là độc đồi, khéo tu phương tiện mới được
thanh tịnh, văn
thành hiệu nghiệm.

Nói rõ về
giới tướng, hành oai
nghi thành, tùy điều mình làm
điều xứng với pháp, đức tốt sáng tỏ. Cho nên
nói là giới tướng.

Bốn điều này đều y vào gốc của xuất đạo, đông cực của
thành quả. Cho nên nêu ở
sau biểu thị để gởi tâm có chỗ, biết thân tâm mình hoài bão khâm phục pháp của bậc Thánh. Dưới là ruộng
phước sáu đường, trên là hạt giống nhân của ba thừa.
Ngoài ra, làm hạt giống
Phật hưng khởi là
pháp tràng. Công đức không thể nghì bàn, đâu chỉ luận
bàn mà hết được. Dẫn
thẳng lời Thánh thành chứng, làm cho bậc cao só
trì pháp rõ ràng tường
tận. Tóm lại có hai, ban đầu nói rõ sẽ thuận giới
thì Tam bảo trụ trì, làm việc Tỳ-kheo.

Nói rõ trái giới che diệt chính pháp, lật các nghiệp khổ.
Nhưng các kinh luận than giới văn nhiều, tùy bộ đều thoải mái, tướng cũng
khó hết. Nay gồm chung
quát nhất hóa, chính văn nói trong phần đầu
chia làm hai, trước y cứ vào hóa giáo,
sau thì chế môn, phần đầu lại
chia làm bốn.

Kinh Tiểu thừa:
Nhưng Kinh Bát Nê-hoàn nói Đức
Phật sắp
diệt độ, thế gian không có thầy, A-nan khải thỉnh.
Phật bảo: Nếu
Tỳ- kheo vâng theo giới luật ấy là thầy, nếu ta ở đời
cũng chẳng khác. Các kinh Di giáo đều đồng với
sự khai thị này.
Nhưng phát tâm hướng về muôn hạnh thì giới là
Tông chủ. Cho nên kinh nói muốn
sinh lên cõi trời thì nhất định phải giữ giới đầy đủ. Lại như mặt đất có khả năng
sinh thành muôn vật. Cho nên kinh nói: Nếu không giữ
tịnh giới thì các
công đức lành không thể sinh. Lại nói vì có giới
này mà có được định
tuệ. Lại kinh nói: giới là hành căn trụ trì, tức
là dụ như đất, có thể
sinh

thành trụ trì.

Luận Tiểu thừa: như luận Thành Thật nói: Lầu quán đạo phẩm
lấy giới làm cột trụ, thành tâm thiền định lấy
giới làm quách, vào nhân lành phải khâm phục giới.
Bởi vậy, trì phải tôn
trọng giới, trong luận
Giải Thoát Đạo phần nhiều khen ngợi, văn rườm rà không bỏ phải xem,
giới thì không ràng buộc. Tỳ-Ba-Sa chép: Giới Cụ
túc, giới gọi là
Thi- la, cũng gọi là hành, cũng gọi là
Thủ tín, cũng gọi là khí, Thi-la là hạnh
không phá giới, là nóng vi ba đường ác nóng.
Cũng gọi là thiện mộng. Vì trì nó thì được mộng đẹp. Cũng gọi là Tập, vì khéo học giới pháp,
cũng gọi là Định, nếu người trụ giới tâm dễ
được định. Cũng gọi là trì
(ao) vì là chỗ các bậc Thánh tắm. Cũng gọi là
Kinh, vì giới thanh tịnh. Vì không có bóng ta hiện. Lại gọi là
Uy thế, vì Như lai ở đời có oai lực,
ấy là năng lực của thi-la, ngoài ra như việc đuổi
rồng, năm trăm
A-la- hán không thể đuổi ra, có một vị la-hán, nhờ
năng lực giữ gìn giới nên đuổi ra được, lấy khinh trọng đẳng trì. Lại gọi là đầu tư, có thể thấy các
sắc của khổ đế, cho đến biết về sắc ấm của
pháp. Vì có thể khéo giữ
nên nói thư tín. Vì có thể đến thành Niết-bàn
nên nói là hành sở y của
công đức gọi là Khí. Tôn giả Cù-sa nói: nghĩa
không phá là nghĩa
Thi- la. Như người không què chân có thể đi đến mọi chỗ. Vì hành giả không
phá thi-la nên sẽ đến được Niết-bàn.

Kinh Đại Thừa Hoa Nghiêm chép: thọ trì uy nghi giới pháp đầy
đủ, hành sáu pháp kính, đại chúng đức độ, tâm
không lo buồn, lời dạy của Đức
Phật trong ba đời về chính
Pháp không trái lời dạy của
Chư Phật. Có thể làm cho Tam bảo không dứt mất, pháp được còn mãi.

Kinh Đại Tập
nói: Bồ-tát ở các thế giới mười phương thỉnh
Phật, vì chúng sinh ăn năm thứ rau cay nồng mà chế ra giới cấm.
Như cõi Phật khác vì pháp còn mãi nên về
sau
Phật cho pháp,
liền chế giới cấm.

Tát già Ni-kiền nói: Nếu không giữ giới thì dù cho ngàn thân
ghẻ lở còn không đước
huống chi được thân công đức. Kinh Nguyệt
Đăng Tam-muội chép: Dù
có sắc tộc và đa năng nhưng nếu không có giới
trí thì giống như cầm
thú, tuy ở chỗ thấp hèn ít thấy nghe mà tinh trì
giới thì gọi là cõi cao quý.

Kinh Niết-bàn
chép: Muốn thấy Phật tính, chứng đại Niết-bàn thì thân tâm phải tu trì tịnh giới.
Nếu trì kinh này mà hủy tịnh giới thì người đó là quyến thuộc của ma, chẳng phải là đệ tử ta, ta cũng không cho thọ trì kinh này.
Kinh Hoa Nghiêm chép: “Giới là gốc vô
thượng bồ-đề, nên phải trì tịnh giới đầy đủ. Nếu kiên trì tịnh giới, thì được Như lai khen
ngợi”, cho
nên lại dẫn ra để thâm nhập vào tâm.
1. Luận Đại thừa Trí Luận chép: “Nếu cầu lợi lớn thì phải giữ giới bền chắc, nguồn gốc của tất cả công đức,
là việc quan trọng của người xuất gia. Như người quý vật báu,
như giữ gìn thân mạng”. Bởi vậy, giới là trụ xứ của tất cả pháp lành. Lại như không có chân mà muốn đi, không có
cánh mà muốn bay, không
có thuyền mà muốn qua sông, điều đó không thể được. Nếu không có giới mà muốn được kết quả tốt cũng không
thể được. Nếu bỏ giới
này, thì tuy ở núi khổ hạnh, uống nước suối, mặc áo cỏ, mặc y
ca sa, thọ các khổ hạnh, cũng không thể đắc. Người tuy nghèo cùng mà trì giới luật, thì hương thơm bay khắp
mười phương, danh
tiếng bay xa, trời người
cung kính, muốn gì được nấy. Người trì giới khi
qua đời thì gió đao cắt
thân, gân mật dứt đoạn, tâm cũng không sợ hãi.

Kinh Địa Trì
chép: Muốn được năm việc lợi ích, phải thọ trì
luật này, năm việc đó là:

Dựng lập Phật pháp

Làm cho chính pháp còn mãi

Không ham muốn, có nghi tinh thì hỏi người khác

Tăng ni phạm tội làm chỗ nương cho họ.

Muốn đi giáo hóa các nơi không có trở ngại, đó là năm điều lợi
của người thiện nam dốc tin.

Giới phẩm vững chắc.

Khéo chiến thắng các kẻ thù

Ở
trong chúng quyết đoán không sợ

Người có nghi tình thì có khả năng khai giải

Khéo trì Tỳ-ni làm cho chính pháp còn mãi.

Lại được mười lợi ích, như được tăng nhiếp thủ, v.v…

Luật Thập tụng chép: Hỏi Phật pháp còn ở đời đến bao
giờ? Phật đáp: Tùy theo Tỳ-kheo thanh tịnh thuyết
giới pháp không hoại, gọi là pháp trụ thế. Cho đến chư Phật ba đời cũng vậy. Trong nhị y
Luật luận, luận Minh hiễu giải
thích: bổn âm Tỳ-nại-da, đây lược gọi là Tỳ-ni có năm nghĩa:

Có công năng sinh ra các thứ lợi ích thù thắng, nghĩa
là sinh ra
điều lành thế gian và xuất thế gian.

Có khả năng dạy hai
nghiệp thân, miệng thanh tịnh và
ngay thẳng.

Có thể diệt tội chướng

Có thể trích dẫn thắng nghĩa

Người tại gia dắt dẫn họ giúp cho họ xuất gia, cho đến dẫn họ
đến phạm trụ, thánh trụ, Niết-bàn vô dư.

Người làm năm điều thắng này gọi là người tối thắng, là
Phật, Độc giác và Thanh
Văn là người tối thắng đều đi trong đó. Nếu
phàm phu thực hành cũng
gọi là thắng nhân, mới có khả năng làm việc này.

Bồ-tát Bà-đa
nói: Tỳ-ni có bốn nghĩa: các kinh khác không có

Giới là Phật pháp bình địa, ruộng muôn điều thiện sinh trưởng.

Tất cả đệ tử Phật đều y vào giới mà trụ, tất cả chúng
sinh
do giới mà có.

Cửa đầu tiên hướng đến Niết-bàn.

Phật pháp anh lạc có thể trang nghiêm
Phật pháp, đủ bốn nghĩa
này, công mạnh ở kia.

Luật Thiện Kiến chép: Phật bảo A-nan: sau khi ta diệt độ có
năm pháp làm cho còn mãi.

Tỳ-ni là thầy của các thầy.

Dù chỉ có năm người trì luật ở đời.

Mười người ở Trung quốc (nơi trung tâm văn hóa) năm người ở
biên địa đúng như pháp thọ trì.

Dù chỉ có hai mươi người đúng như pháp xuất tội.

Vị luật
sư trì luật, cho nên Phật pháp trụ thế năm ngàn năm.
Bộ Ngũ Bách Vấn nói: Phật sắp Niết-bàn.
A-nan thương xót khóc than.
Phật hỏi vì sao khóc? Cho đến Phật nói: Sau chính ta diệt
độ, nửa tháng một
lần. Lại nói: Phật có hai thân, nhục thân tuy bỏ,
nhưng pháp thân còn ở
đời. Nếu người kính pháp, niệm pháp thì kính
Phật niệm Phật. Nếu giữ năm giới thì thấy pháp
thân. Nếu người hộ pháp chính là hộ Phật, như
uống nước có sát trùng. Lại như nửa tháng nói
giới tức là thấy ta.

Bộ Tát Bà-đa nói: Vì sao khi luật mới kết tập thì thù thắng,
thì bí mật? Vì bí mật như
các khế kinh, không chọn thời, xứ, người nói
thì được gọi là Kinh;
Luật thì không như vậy, chỉ có Phật tự nói cốt yếu
ở trong tăng cho nên thù thắng.
Lại như luận phân biệt công đức chép: vì thù thắng, bí mật,
vì người thế tục chẳng
thể thực hành, nên không cho thấy.

Luận Đại Trang Nghiêm chép: kẻ ngu si thấp hèn không chịu hộ trì giới này.

2.Nói rõ trái giới pháp diệt. Lại
y cứ vào hai giáo mà rõ lẫn lộn.
Luật Thập Tụng chép: Thời Tượng pháp có năm pháp diệt.

Tỳ-kheo hơi đắc tâm liền cho mình là bậc Thánh

Người tại gia sinh lên cõi trời, người xuất gia vào địa ngục

Có người bỏ nghiệp thế gian mà xuất gia phá giới

Người phá giới được nhiều người giúp đỡ

Dù cho bậc la-hán cũng bị đánh mắng

Lại có năm thứ sợ hãi:

Tự không tu thân giới, tâm tuệ lại độ người, làm cho không tu
thân giới pháp

Nuôi Sa-di
Y
chỉ người khác

Sa-di cũng ở với người thanh tịnh không biết ba tướng, nghĩa là
đào đất, chặt cây cỏ, tưới nước.

Tuy tụng Luật tạng, nhưng trước sau lẫn lộn

Trong Tứ Phần nói có năm loại làm cho chính pháp mau diệt:

Có Tỳ-kheo không biết mà nhận tụng luật, thích vọng y cứ lại
dạy người khác, văn đã không đủ, nghĩa ấn có thiếu.

Vì trong Tăng, Thượng tọa thắng nhân của một nước mà phần nhiều không trì giới, nhưng chỉ tu bất thiện. Đời
sau bắt chước
buông bỏ giới hạnh.

Có Tỳ-kheo trì pháp trì luật ma-di, không dạy đạo tục, thì khi
người ấy qua đời làm cho chính pháp dứt mất.

Lại có Tỳ-kheo khó dạy bảo, không nghe lời hay, còn
Tỳ-kheo thiện bô qua một bên.

Chửi bới lẫn nhau, tìm khuyết điểm của nhau, thì chính
pháp mau diệt.

Luật Thập Tụng nói: Các Tỳ-kheo phế học Tỳ-ni, mà đọc tụng
tu đa la, a-tỳ-đàm, Đức
Thế Tôn rất quở trách, cho đến nhờ có Tỳ-ni
thì Phật pháp mới trụ
thế. Phần đông có Tỳ-kheo Trưởng lão, Thượng tọa học luật.

Kinh Tạp A-hàm nói: Nếu Trưởng lão
Thượng tọa trung
niên, thiếu niên nhỏ
tuổi không thích giới không trọng giới, thấy người
khác thích giới, không
tùy thời khen ngợi, thì ta không khen ngợi, vì sao?
Vì sợ người khác thấy
vậy chịu khổ trong đêm dài.

Kinh Trung A-hàm nói: Phạm giới có năm thứ suy hao:

Cầu tài không toại ý, dẫu được cũng
suy hao, chúng không kính
ưa.

Tiếng xấu đồn vang, chết vào địa ngục.

Trong kinh Niết-bàn nói: Do các Tỳ-kheo không trì giới chứa tám

bất tịnh tài, nói là
Phật cho. Người này như vậy lưỡi
sao không cuốn
lại, rộng như kinh kia nói.

Kinh Ma-da chép: Thích y phục đẹp, buông lung vui chơi,
làm Tỳ-kheo nô, Tỳ-kheo-ni
tỳ, không thích quán bất tịnh, hủy báng
Tỳ-ni, ca-sa biến thành mầu trắng, không chịu nhuộm
hoại sắc, tham dùng
vật của Tam bảo, ấy là tướng pháp diệt.

Trí luận luận: Người phá giới không được người cung kính, chỗ
ở như gò mả, lại mất
đi các công đức. Thí như cây khô, ác tâm không
sợ thí như La-sát, người
không dám đến gần. Như người bệnh nặng, khó có thể ở chung, thí như rắn độc, tuy là cạo đầu xuất gia nhưng
so đo
tính toán thật chẳng phải Tỳ-kheo.

Như mặc pháp
y, ấy là lá sắt nóng, bình nước đồng. Phàm ăn
thì ăn sắt nóng, uống
thì uống nước đồng sôi, chính là người của địa
ngục. Lại thường lo sợ,
ta là giặc của Phật thường sợ chết đến. Các thứ tướng phá giới như thế không thể nói hết.
Người thực hành nên phải
nhất tâm trì giới.

Hỏi. Có người nói: Tôi không tội không được gọi là
giới, vì sao? Đáp: Chẳng phải gọi là tà kiến thô
tâm nói là không tội.

Nếu thâm nhập các pháp tướng, hành tam-muội không, dùng
tuệ nhãn quán cho nên
nói tội không thật có.

Nếu cái thấy
của nhục nhãn thì chẳng khác gì trâu dê.

Nay người tụng lời Đại thừa, tự lực đã yếu, không kham giới này, tự thẹn uế hạnh phần nhiều không học theo. Có dẫn đây làm y cứ
không hiểu bổn văn, cong
vạy sơ xuất, rộng như trong quyển thứ
1
5. Tứ Phần nói: Phá giới có năm lỗi: Tự hại,
(2) bị người trí quở trách,
(3) tiếng xấu đồn vang,
(4) lúc qua đời sinh hối hận,
(5) chết đọa địa ngục. Trong Thập Tụng có mười pháp:
(1) chính pháp mau diệt,
(2) có Tỳ-kheo vô dục độn căn, tuy
tụng cú nghĩa nhưng không
thể chính thọ,
(3) lại không hiểu rõ,
(4) không thể làm cho người thọ có oai nghi cung kính,
(5) cho đến không thích pháp a-luyện-nhã,
(6) lại không theo pháp dạy,
(7) không kính Thượng tọa.
(8) Người không oai nghi làm cho hàng hậu sinh không chịu học Tỳ-ni,
(9) dẫn đến
làm cho buông lung, mất các pháp lành.
(1
0) thích làm văn tụng, trang nghiêm chương cú, thích pháp thế gian. Cho nên chính pháp mau diệt
thật đáng sợ hãi.
****



Tăng lấy hòa
hợp làm nghĩa. Nếu không cùng tập tướng có trái
ly ngự pháp thì công
không quyết thành, bị việc nhất định y cứ vào vị
trí sai trái. Cho nên lập
đề trước, làm pháp tắc của tập tăng, sau đó nói
rõ thông cục của xứ.

Văn Tứ Phần nói: phải trải tòa, đánh kiền-chùy cùng nhóm họp một chỗ.

Ngũ Phần nói: Các Tỳ-kheo khi bố tát, nhóm không đúng lúc
ngăn ngại hành đạo.
Phật bảo: nên xướng lên chờ đến. Nếu đánh
kiền-chùy, như
đánh trồng, thổi ống loa thì để cho tịnh nhân
sa-di cận trụ
đánh, không được
đánh nhiều, nên đánh ba hồi, thổi ống loa cũng vậy.
Từ cây độc đen, cây đồng
sắt phàm đánh cho làm. Nếu xướng hai thời đến
cũng sai tịnh nhân, sa-di
xướng. Trụ xứ phần nhiều không được nghe
khắp. Nên ở chỗ xa mà xướng.
Còn nếu không biết nhóm họp thì nói với nhau biết, nếu không
có Sa-di thì Tỳ-kheo cũng được đánh.

Trong Thập Tụng: Cư Só thỉnh Tăng ở trong chùa đánh chùy
cho đến lúc bạn ngày
đến, người nữ đem thức ăn cũng tự đánh chùy.
Buổi trưa thí thực cũng vậy.

Kinh Tăng nhất
A-hàm chép: A-nan lên giảng đường đánh
Kiền- chùy đây là trống tin của Như lai.

Trong luật
Thập Tụng nói: bấy giờ, trong tăng phòng có
người biết thời hạn,
khi xướng cho đến đánh kiền-chùy. Lại không có
người rưới quét bàn
sửa sang chỗ ăn ở giảng đường, không có người tiếp
tục phụ giúp, và dạy
người rửa sạch trùng trong thức ăn, rau quả, lúc
uống ăn không có người
hành thủy, chúng nói loạn, bấy giờ không có người búng ngón tay. Phật bảo
lập duy-na, luân phiên làm thứ lớp, nghĩa
là thứ lớp làm Tri sự,
tương truyền nói là Duyệt chúng.
Nếu trong tập văn, bảy thứ tập pháp, nếu
lượng bóng, phá
trúc làm tiếng, làm khói
thổi, đánh trống, đánh kiền-chùy. Nếu xướng
các Đại đức bố tát
thuyết giới thời đến, cũng không nói Tỳ-kheo làm;
Xuất yếu luật nghi dẫn
Thành luận lật chùy. Đó gọi là cái khánh, cũng gọi
là chuông, Văn trình bày
đủ ở trên, nay cần nghĩa thiết lập. Phàm việc
thí pháp, trước so lượng
dùng tăng bao nhiêu, y vào sớ mà trải chiếu.
Sau đó, y theo văn mà hô
chuông, đây đủ như trong pháp nhóm tăng.
Tuy người đều làm vậy,
nhưng phần nhiều không có cách thức. Nếu y
theo Kinh Tam
Thiên Oai nghi, thì phần nhiều có cách về khoa yếu rất nhiều
tiết giải, nhưng thời đồng phế bỏ, tuy dễ mà khó. Nay thông lập
một pháp tổng thành đại
chuẩn. nghĩa là y cứ tăng nhiều ít thì việc
nhanh chậm lượng thời
mà dùng. Nếu tầm thường mà hành, bắt đầu sinh nhất định dần dần
phát tiếng, dần dần ít, dần dần lớn. Cho đến tiếng dứt mới đánh một tiếng, như thế đến ba hồi.
Khi Phật ở đời chỉ có ba hồi,
cho nên Ngũ phần nói:
Đánh ba hồi,
sau đó do người khác thỉnh mới có đánh dài.

Sinh khởi đánh dài lúc đầu cũng đồng ba hồi, trung gian bốn
tiếng, chùy dứt mới đánh. Như thế dần dần đánh dồn nhỏ dần cho đến hết,
mới lại sinh chùy đồng
ba hồi như trước.
Đây các vị
sư thời xưa dùng kinh luật tham cứu cùng
lập pháp này. Cũng có tịnh chúng vẽ
kiểu chuông. Nhưng lúc đầu muốn hô,
phải y vào kinh luận lập
tâm nêu làm tất yếu có sự đồng cảm, phải đến đổ chuông lễ
Tam bảo xong, đầy đủ oai nghi đứng niệm. Tôi hô chuông này là với chúng tăng
mười phương, có người được nghe, đều nhóm
họp cùng đồng hòa lợi.
Lại có các chúng sinh chịu khổ đường ác đều
được thoát khỏi. Cho nên trong truyện
Phó Pháp Tạng nói Kế nị tra
vương bị giết hại, sau khi
chết làm con cá ngàn đầu, bị vòng kiếm vây
quanh thân chặt ra từng
khúc rồi sống lại. Nếu nghe tiếng chuông vòng
kiếm đều buông. Nhân
duyên như thế làm cho tin hiểu, khiến đánh dài
làm cho ta dứt khổ.

Kinh Tăng Nhất
A-hàm nói: Nếu khi đánh chuông tất cả các khổ trong đường ác đều dứt trừ, đầy đều là tường nhân duyên vời, lý
tự nhiên không mất. Tôi
đích thân thừa sự, có người đều niệm bị quỷ
thần đựa nhập. Đời
có người lạm dụng tiếng chuông. Đây chẳng phải là
lời Thánh. Các Kinh luận chỉ nói:

Đánh kiền-chùy, bất lời nói tịnh không chung với thế tục, cho
đến tự làm, sớm phải phế bỏ.

Nói rõ chỗ đến thông cục, lúc
đầu nói rõ phần bằng xứ

Nói rõ thông cục về dụng, trong
phần đầu ý về giới. Khai chế
khác nhau như trong phần kiết giới nói. Nay nói về
hai thứ khác nhau
ấy, nếu làm giới pháp thì có ba thứ khác nhau:

Có bốn giới trường chỗ nhóm họp tăng, mỗi người đều được hành

sự.

Ở
giới trường

Ở chỗ trống

Ở đại giới

Ở ngoài giới

Nếu không có
giới trường, hai chỗ mỗi chỗ đều nhóm họp.
Nếu tiểu giới đã không lập tướng chỉ thẳng chỗ ngồi, không
ngoài có thể nhóm họp.
Nếu nói tự nhiên, tùy chỗ xa gần thì có bốn thứ
khác nhau. nghĩa là xóm làng lan-nhã nói giới hành
thủy, đều không là
vật tạo. Tùy chỗ ở
của người mà có phân cục, cho nên nói tự nhiên. Đương luật không văn,
các bộ dùng rõ. Lúc đầu trong xóm làng có hai, nếu người phân biệt được,
Thập Tụng nói: ở trong xóm làng không có
phòng tăng, lúc đầu làm
phòng tăng chưa kiết giới, tùy giới xóm làng, là giới Tăng phòng (Văn dưới đều đi đến chỗ, ở đây chế phạm vi.
Tứ phần nói: giới xóm làng
lấy tướng chùa viện). Trong đây không được riêng chúng.

Hỏi: Chỗ lan-nhã có tăng phòng, muốn kết giới thì nhóm tăng ở
đâu? Đáp:
Thập Tụng nói tùy xóm làng tức là giới
tăng phòng. Nay vòng khắp
tường viện, và tướng xóm làng không phân, không
cân phải năm dặm nhóm họp người. Cho nên văn dưới lan-nhã xóm làng
mới khởi tăng phòng
bèn nói là giới một câu-lô. Cho nên biết trước
có tăng phòng, tứ đồng với giới thôn xóm. Trong
luật bốn tướng thôn tăng, hai giới
không biệt, ất tướng viện không khắp mới có thể y vào lan-nhã
mà nhóm tăng. Nếu xóm
làng có tăng thì không thể biết. Trong luật Tăng- kỳ nói; nếu thành ấp xóm làng phạm vị không thể biết thì dùng loại
cây năm khuỷu tay, bảy
khuỷu tay bằng bảy cây cách nhau, làm cho chúng khác thấy nhau, không phạm lỗi
riêng chúng, mỗi pháp được thành tựu. Y theo tướng mà thông tín, bảy cây
sáu gian được
sáu mươi ba
bước. Không đồng giải
trước bảy gian bảy mươi ba bước rưỡi. Như nghĩa
sao phế lập. Hai là nói
rõ lan-nhã. Nói về lan-nhã thì có nhiều loại:
nghĩa là đầu-đà gởi y giới ăn trộm, giới Tăng, giới y, việc khó lại nói rõ
về tăng giới, còn ở dưới tùy nói rõ, một giới lan-nhã các bộ không định, phần nhiều nói giới tăng đều là
một câu-lô-xá. (Luận
Minh Liễu sớ
nói: khoảng một tiếng trống).

Trong Tạm Bảo Tạng nói là năm dặm.
Truyền nhau dùng đây
làm cố định, nếu có nạn.

Như Thiện Kiến nói: giới
A-lan-nhã là bảy bàn-đà hình tròn
vuông rất nhỏ, một bàn
đà là hai mươi tám khuỷu tay. Nếu người không đồng ý ở bên ngoài được làm
pháp sự, tính có một trăm chín mươi
sáu
khuỷu tay, một khuỷu tay
là thước tám tấc, tổng cộng có năm mươi bốn
bước bốn thước tám tấc.

Giới đạo hành: Bộ
Tát-bà-đa nói: Khi Tỳ-kheo du hành ở bất

cứ chỗ nào, dù giới rộng có
một câu-lô-xá.
Trong đó, không
được ăn riêng,
Bố-tất riêng, cũng không nói rõ lớn nhỏ, luận giải
Thập Tụng này. Văn luật nói:
sáu trăm bước là một câu-lô-xá.

Nói rõ thủy giới (giới
trên mặt sông)

Luật Ngũ Phần nói: Giới tự nhiên trên nước, nếu đi trên
nước, trong chúng người
có sức mạnh toé nước đến chỗ nào thì giới
đến chỗ đó.

Bộ Thiện Kiến nói: nếu tóe nước, hoặc vung cát, ngoài ra
Tỳ- kheo không ngại. Lấy
nước chỗ thường chảy, sâu cạn đều được làm tự nhiên, nước thủy triều
không được. Nếu bố tát
trên thuyền, phải hạ
neo, không được buộc
dính bờ và gốc cây trong nước, nghĩa là cho giới lục địa nối liền nhau. Nếu đá cây ở trong nước thì là giới trên mặt
sông, nghĩa là lìa lục địa. Nay lại luận thể chung của hai giới. Nếu ba loại
tác pháp, tùy chỗ hạn
cục, không y cứ gốc vuông. Nếu nói về tự nhiên
thì có bất định. Nếu
giới trong xóm làng thì có thể biết. Tùy phạm vi
cũng không vuông tròn, không thể phân biệt người hiểu khác nhau.

Hỏi: là bốn mặt của thân, mỗi mặt lấy sáu mươi ba bước, hay
là một mặt thân lấy ba
mươi mốt bước rưỡi? Đáp: Bốn mặt mỗi mặt lấy
sáu mươi ba bước, cho nên văn kia nói: giữa bảy cây chúng khác thấy nhau mà không phạm tội
riêng chúng,
hai chúng này nhìn nhau
không nói về giới tướng. Hỏi: Hai bên đều bỉnh yết ma, tự nhiên định lượng là rộng hay
hẹp? Đáp:
Các thuyết khác nhau. Nay giải tất cả hai chúng, mỗi mặt có

ba mươi mốt
bước rưỡi. Chung thì hai chúng có sáu mươi ba bước.
(Tự nhiên
này thường có, bất luận bỉnh pháp thì không bỉnh
pháp giới hằng tùy định). Cho nên trong luật Tăng-kỳ
nói chúng khác
nhìn thân hai Tỳ-kheo hai
chỗ. Nay nếu ngoại giới không có người thì mặt thân mỗi mặt ba mươi mốt bước rưỡi, là tùy phần tự nhiên.
Nếu có người, thì chỉ làm cho giới khác tự nhiên còn, ra ngoài giới tự
nhiên, qua không lầm, đồng
thời thành pháp sự. Nay nhà hành sư sợ có
riêng chúng, nhưng vì
phóng sâu, về các mặt thì mỗi mặt hơn một nửa.
Thật mà nói mỗi mặt
một nửa giảm là đúng. Cho nên Tát-bà-đa chép:
Tỳ- kheo tùy trụ xứ du
hành, có giới tự nhiên dù rộng.

Hỏi: Giới tự nhiên là vuông hay tròn?

Đáp: Xưa nói
nhất định vuông, nay giải không. Nếu giới
vuông bốn bề có khác,
thì không dạy cũng có thể chuẩn. Nay nói: Trong
giới tự nhiên không
nhất định vuông hay tròn.

Nêu bốn mặt bốn phía mỗi phía không có giới khác thì giới này nhất định tròn. Nếu có giới khác thì khéo nhọn
không định.
Cho nên luật Thập Tụng nói:
Vuông mỗi mặt một câu-lô-xá.

nghĩa phương
hướng đến thân mặt, chẳng gọi là giới hình
vuông. Văn nói: Đệ tử theo thầy, về mặt du hành
có thể cũng không được bốn phía.

Luật Ngũ Phần cũng nói: Cách thân một câu-lô-xá

Luật Thiện Kiến cũng nói:
“Giới vuông tròn
bảy bàn-đà”.
Văn tự rõ ràng. Cho đến
kết đại giới lấy ba do-tuần làm hạn lượng.

Luận Minh Liễu
chép: “Hợp lượng gốc lấy ba do-tuần”. Cho
nên rộng dẫn thành
chứng, nhất định vuông phải bỏ.
Hai nói rõ dụng
Tăng phạm vi, tông này có bốn thứ luận Tăng,
nói rộng về nghĩa Tăng.
Lại lấy bốn người trở lên có thể ngự chính
pháp, làm được việc
trước, nên gọi là Tăng.
Nếu người cuồng loạn ngủ nghỉ về việc làm chung cho tướng
năng sở có trái xa,
không vào tăng số. Thông mà biện tăng thì có bảy
loại. Bắt đầu từ một
người đến hai mươi người, mỗi người có thành bại
khác nhau, rộng ra nữa như
sớ sao khác. Trước nói rõ tăng bốn người tức
là sự dụng về thuyết giới, kiết giới.

Kế, Tăng năm
người là pháp thọ giới tự tứ ở biên địa.

Nếu theo Tăng-kỳ, xả đọa sám hối thuộc về tăng năm người.

nghĩa là thọ
sám hối chủ tác bạch và tăng, vì lượng khác
không thuộc về tăng số.
Nay vì đương tông không rõ, lấy Tăng-kỳ để định.

Tăng mười người: là thọ giới ở thành phố.

Tăng hai mươi người: là khi xuất tội Tăng tàn.

Bốn thứ tăng trước, nếu lấy danh nghĩa Tăng có thể bỉnh pháp.
Bốn người thực biện tất cả yết ma, nay theo
sự dụng cho nên phải ba điều biệt. Lại bốn người ở trước nếu y cứ tự làm vì thành tăng thể lại cần
thanh tịnh. Vì phạm tôi nhỏ không
cần yết-ma. Nếu nói về các pháp thì có hai điều khác. Nếu là
thuyết giới,
sám hối, diệt tội cần
phải thanh tịnh. Vì có
người phạm, không được nghe giới, không được
sám hối trước người phạm giới.
Người phạm không được nhận giải tội
cho người khác. Như trong môn
sinh khéo về thọ giới chỉ lấy tướng
thanh tịnh,
mới chịu đủ số. Người
trước kính ngưỡng liền thành pháp sự. Cho nên khai đình chỉ hành pháp
Tăng tàn. Hòa-thượng phạm giới, nhưng làm
cho không biết việc thọ
giới. Tát-bà-đa chép: không được dùng thiên
nhãn, thiên nhó để biết
pháp ác của người, chỉ dùng nhục nhãn, nhục nhó
để thấy nghe. Nói rộng
ra như trong pháp đủ số.



Trên đã nói rõ nhóm họp, mà dụng tăng phải biết ứng pháp,
nếu nhờ sự không trái.
Tuy chẳng phải tăng thể mà thành tăng dụng.
Nhất định đối với duyên khác nhau.
Không ngại thanh tịnh thuộc về
Phi Tăng, vì hai đường lối này, nên phân biệt làm cho hai
sự khác nhau, đúng
sai, lấy bỏ tự phân.

Tóm lại có bốn:

Trước nói rõ thể là ứng pháp, vì đối với
sự có trái, cho
nên không đủ số.

Thể cảnh đều trái, dù nhờ duyên cũng không đủ số.

Thể chẳng phải tăng dụng, đối với duyên thành đủ.

Y cứ theo duyên có ngăn ngại, không ngại
thành pháp,
chút phần không đủ.

Trước nói về tịnh tăng trái nhau, cho nên không đủ.
Tứ phần nói không đủ
số việc làm là
người yết-ma.
Có thần túc, ở trên hư không, ẩn mất, lìa chỗ thấy nghe, biệt trụ,
giới tường.
Sáu người trên, ngoài ra đều là nghĩa này.

Cho nên trong
xả giới, người điên cuồng, câm ngọng, người
chết, người ngu, tự nói với những người này thì không thành xả, nghĩa
là không đủ số. Nay lấy
bộ khác nói rõ văn chứng thành.

Trong luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo ngủ say, nếu nghe bạch rồi ngủ, thì được thành tẫn xuất, người chưa bạch ngủ trước thì
không thành số.

Người loạn ngữ, người rối loạn, người nhập định người câm,
người điếc, đủ hai
người, người cuồng, người loạn tâm, người tâm bệnh
hoạn, Tỳ-kheo ở trên
cây, mười hai loại người, người bệnh
ma-đắc-lặc-già, người
biên địa, người si đốn, v.v… đủ chúng tự tứ,
tất cả không
thành, ngoài ra đồng với Thập Tụng.

Trong Tăng-kỳ, người gởi dục, nếu
cách chướng, nếu nửa
che nửa lộ, trung gian
cách chướng. Hoặc nửa che nửa lộ duỗi tay không tới, chỗ trống duỗi tay không tới cho đến thực hành tác yết ma tọa
thì thành khác, đi đứng ngồi nằm đều làm. Nói rộng ra như trong phần biệt
chúng. Người say tự nói
không hiểu, điên đảo nói ở trước người, người
không luyện không hiểu
giải, là không đủ nhiếp. Tóm lại, ẩn tướng khó biết, tùy theo ban đầu giải phân tích. Trước nói việc làm yết ma,
vì người này là người xin pháp bị tăng lượng không xếp vào hạn tăng.
Nếu thông trong bốn người
sẽ nhập vào
số tăng không đủ bốn người khi xướng yết-

ma, cho nên
điệp nhân không vào Tăng dùng. Nếu bốn người thọ
nhật bốn tăng không
khác, cũng sẽ đắc thành.

Việc làm một
người đáp ba chẳng phải tăng. Cho nên không
thể bỉnh pháp văn không
bày ra sự đồng năm người đều là việc làm.
Cho nên tăng bốn người có thể bỉnh bạch.
Không đồng việc làm thuyết
giới, kiết giới thì
không phải tác pháp đúng, vì tăng làm.

Thần túc, ở trên hư không:
Tỳ-ni Mẫu nói: “vì trên hư
không chẳng có phạm vi,
khác với mặt đất, ẩn mất nghĩa là vào trong đất,
có tăng bay lên nhà là
riêng, chẳng đủ số”.
Lìa thấy nghe;
trong Tăng-kỳ nói nghĩa là chỗ đồng che, lìa thấy nghe.
Tướng ấy như nói ngủ
trong thất, đó gọi là lìa chỗ thấy nghe không

lấy sư thuyết
giới, người yết-ma thấy nghe.

Như nghĩa sao nói biệt trụ.
Xưa nói đồng một giới không nhóm đủ, nay gọi
là Tỳ-kheo,
ngoài giới lạm đem vào
số, chẳng gọi là mắt thấy ở ngoài giới.
Vì phần giới
không biết, tối tăm ở ngoài tác pháp không
thành, cho nên nói không đủ.

Về giới trường, do ngoại giới trước
không thành, nghĩa là nói
ở trong thì được. Hai
giới này đồng giới tự nhiên, không đồng một tướng. Là vì biệt giới,
ngủ say, nói mớ, rối loạn nhập định, v.v… do bổn vô
tâm đồng bỉnh pháp.

Trong Thập Tụng chép: Chứng người khác thọ giới, mỗi mỗi
nhập định, nói mớ, v.v…
không biết thì yết-mà có thành không? Phật dạy:
Đều không thành, y cứ theo đây số tăng nhất định
phải nhiều, cũng cho thành
tựu. Dù người ở trong phòng ngủ say, nói mớ
lý cũng khai cho thành.
Ngoài ra đồng như trong pháp yết-ma nói.

Người điếc, câm, v.v… ba người do căn không đủ nên
không thành chứng, Đại đức tăng nghe, vị nào không chấp nhận thì nói, đồng
thời đều thiếu hai cho nên không đủ.

Già Luận chép: Nếu nghe tiếng nói lớn thì được thành
pháp sự,
ba người như cuồng, v.v…
do tâm không nhớ cho nên không đủ.

Nếu y cứ vào luật nói người thường nhớ thường đến, không
nhớ không đến, hai người
này đã không đắc pháp. Người đầu thành
dụng, người
sau không đủ. Nếu nhớ lại quên đến không đến chưa được
yết-ma không được thọ riêng.

Nếu được yết-ma dù để cho người bệnh sai thì chung cho
không đủ. Người đau
đầu (não) tâm loan đều đồng với ba người cuồng, v.v…

pháp

Người bệnh nặng, do tâm hôn mê không thích vô tình duyên

Người biên địa nói cũng
không hiểu, người trung quốc cũng không
đủ biện.
Phải sau khi biết nói cả hai thông đủ số.

Người si độn không biết nói nghĩa chưa tỏ phải trái, thì
chẳng đoạn hoại, phải nói yết-ma cùng văn mà thôi. Cũng khai thành
đủ. Người gởi dục
tâm đồng thân trái. Nói cách che nghĩa là đồng che lấp mà cách riêng không thành
tướng đồng. Hoặc nói chỗ trống mà
cách một nửa, che ở
giữa ngăn. Nếu duỗi tay không đến gọi là một nửa
dưới nhà tăng, một
nửa dưới thêm tăng. Trung gian thí cách. Hoặc lại không ngăn, duỗi tay không đến, đây nói là hiển bày. Chỗ che không phải
chỗ trống, pháp phải tiếp nhau.

Sư thuyết giới yết-ma đều ở trong một tầm của Tăng, để
duỗi tay ra cho tới. Người làm việc tuy chẳng phải
hạn số, cũng phải ở trong hai nguyên do đầy đủ cả hai, chẳng phải nhờ duyên không đủ.
Các yết-ma, lấy đủ số
Tỳ-kheo-ni, thức-xoa ma-na, sa-di, sa-di-ni. Người mắc mười ba nạn bị người nêu ba lần, diệt tẫn người đáng diệt tẫn hai
mươi hai loại. Hỏi: Mười tám người phạm biên tội và bốn người trong ni là tự
nói cho nên không đủ
hay thể không đủ?
Đáp: Giải
ra có nhiều cách, ở đây đồng thể đã chẳng phải tăng.
Nếu tăng đồng biết cho nên không
đủ số.
Người không biết
thì thành đủ. Như trong
giới ‘dữ dục’ thì khác nhau.

Trong môn trước biết và không biết đều không đủ số.

Cho nên giữa
Hòa-thượng không trì giới bốn câu lược bỏ, ba
câu trước do không biết
cho nên được thành.

Câu thứ bốn do biết theo người này thọ giới không được cho nên không
đủ số, cho nên trong văn và
Thập Tụng đều nói. Người xưa vì thể không hợp cho nên không đủ, tức xếp
Hòa-thượng phá giới
nằm ngoài mười người,
đây chẳng phải chính giải, vì sao? Nếu không biết phạm thì không được bèn dùng bộ khác.
Vì Tứ Phần chê
tăng mười người. Nếu biết người kia phạm, yết-ma mà không được điệp, vì
thật biết chẳng phải Tỳ-kheo.

Trong Thập Tụng chép: Thêm một người tại gia, cũng không vào số. Trên nói rõ
tướng tăng, đồng thời hình đồng xuất gia, vì tướng
có lạm được cùng
pháp sự, ắt mặc y phục thế tục, hình tướng rõ biết
cũng không đồng nghĩa về pháp.

Trong Thập Tụng nói: Bạch y nghĩa là vốn thọ giới không được,

cũng có người thọ giới
sau đó nạn duyên phải mặc y phục thế tục,
cũng phải đồng pháp. Do
vốn là tăng liền biết khi tắc pháp.

Hỏi: Người thế tục đối với giới có người từng thọ giới cụ túc
mà không xả hay không?
Đáp: Không,
mới không biệt chúng.
Người ba lần nêu, nghĩa là
không thấy, không
sám ác tà không
xả, nói rộng như trong các chương.

Diệt Tẫn nghĩa là phạm trọng giới đã nêu đến trong tăng bạch tứ dứt bỏ. Người nên diệt tẫn cũng phạm trọng đã cử đi đến đi tăng có
nạn khởi chưa được
thêm pháp. Cho nên luật gọi là vào trong thuyết Ba-la- di, như tuy
phạm trọng, tăng chứa xét biết, mà trong người khác
biết, chưa bị cử. Hoặc
không tự nói tăng không biết một người trong
chúng phạm trọng biết thì
chẳng phải là số tăng, lại xếp vào trong đáng
diệt tẫn. Thứ ba thể tuy
chẳng phải tăng nhờ duyên thành dụng, tức
người trong môn trước.
Y cứ theo trước khi chưa tự nói, cùng tăng làm
pháp, sự, thảy đều
thành tựu. Như tuy nói xong khó có ngươi biết cũng
thành dụng tăng. Do đối
với tướng không trái thì được biện sư. Cho nên
trong luật nói Hòa-thượng phạm giới do không biết
được thành pháp sự,
cho đến biên tội đều
đâu phải như đã nói.

Nhục nhãn biết người khác trì hay phạm.

Người phạm trọng tội, trộm cướp trá làm Tỳ-kheo, vốn khi
người tại gia, người phá giới v.v… như trước nói có lỗi này thì làm yết
ma không thành. Nếu không
nói thì tất cả đều thành tựu.

Tát-bà-đa nói vì có người dùng thiên nhãn không nói xấu người cho đến như cho dùng thiên nhãn nhìn tăng tịnh hay uế. Người mà
không lỗi nhưng có lớn
hay nhỏ, không đến thì không thấy. Nếu khai nói thì ngại loạn
sự rất nhiều, vì thế không cho nói.
Tự nói: nghĩa là
nói với người rằng:
Tôi phạm
loại dâm, trộm, bốn thể tuy phạm pháp được thành tăng
sự.

Trong Tứ Phần nói quở trách, tẫn xuất y theo cấm ngăn không đến
nhà người tại gia cùng bốn người, phải yết-ma tất cả nhưng mà tăng
trị, cho nên không được quở trách.
Phú tàng bổn nhật trị
sáu đêm xuất tội đồng bốn người.
Trong Thập Tụng nói hành
phú tàng xong, bổn nhật xong, sáu đêm xong,
hợp bảy người không
đủ yết-ma về Tăng tàn, v.v… không ngại phải ngoài
pháp sự, kế nói rõ ba(ät chúng.
nghĩa là đồng một giới trong trụ tường có hoa khác với tăng
pháp.

Cho nên nói biệt chúng, có hai:

Trước nói rõ biệt tướng, sau nói rõ thành không

Trong phần đầu, Tứ Phần nói biệt chúng là người nên đến mà

không đến,
là thân miệng tâm đều không nhóm họp.

Nên gởi dục :
Không mang dục đến là thân tâm không tập

trung

Hiện tiền được quở trách người đáng quở trách,
nghĩa là tâm

miệng không nhóm tập. Trái với ba loại này thì thành hòa chúng,
nghĩa là người đầu ba
nghiệp đều nhóm họp, người kế tâm miệng đều nhóm họp,
người sau, thân miệng nhóm họp mà tâm không nhóm họp, im lặng ngồi không quở trách cũng gọi là hòa hợp. Cho nên văn nói:
người đáng quở trách
mà không quở trách. Lại nói: Xá- lợi-phất thấy
chúng tăng gia pháp
yết-ma mà tâm không đồng, nên mặc nhiên là đúng
như pháp. Lại nhóm
Tỳ-kheo sáu vị chỗ thuyết giới không ngồi, Phật
nói là Phi pháp.

Trong Ngũ Phần nói quay lưng thuyết giới yết ma ngồi nằm,
v.v… là biệt chúng.

Trong Tăng-kỳ
nói: Đi mà làm yết-ma ngồi thì biệt chúng.
Bốn nghi qua lại là mười hai
loại người, biệt chúng
nhiều tướng,
lý phải rõ ràng, nhưng
với trong không đủ số, giao thiệp qua lại. Lại
chia làm hai, nếu thân không đến trong tăng thì xếp vào
biệt chúng.
Tuy đến trong tăng nhưng không đủ
số người khác thì không
đủ số.
Nhưng người không đủ gọi
chung là hai người tịnh uế.
(Tịnh tăng
ngủ định thân, không đến tăng cũng không đủ).

Gọi là biệt chúng chỉ y cứ vào một sắc thanh tịnh, nghĩa bày
bốn câu chọn lựa như khác.
Nếu nói về học hối là không đủ hạn, ắt không hiểu pháp
cũng khai bỉnh. Biệt cũng
không lỗi, chính là người trung gian, kế giải thành không: Nếu riêng phạm bốn thiên dưới là xếp vào
biệt chúng.
Biệt phạm vào thiện đầu dù gọi là tịnh tưởng cũng thành
pháp sự, cuối
cùng là thể hoại hết sức đồng trụ.

Văn nói: Không có
Tỳ-kheo có tưởng, yết mà thành mà phạm tội.

Vì tâm khác nhau, xem biết có phạm, tùy ý mà riêng người mười
ba nạn, ni đồng với bốn người ba lần nêu, ba loại người cuồng
cúng điếc câm.
Hoặc chẳng phải Tăng, hoặc giữa đường bị phạt
hình sai, bệnh báo duyên ngại cho nên khai.
Phàm những người này chưa luận đủ biệt. Nếu
đối thủ tác pháp trước cảnh lạm chân, lệ lấy
trong tăng. Nay hành
sự phần nhiều có
tướng riêng, lại hiển rõ điều đó. Chúng lấy oai nghi
đồng nhau, không dùng tâm
thuận. Nói về oai nghi, như trong Tăng-kỳ nói: Đi làm
Pháp Sự, ngồi thì phi pháp.

Luật Ngũ Phần nói: Bệnh nhân quay lưng yết-ma, Phật nói biệt chúng.

Luật Tứ Phần nói: Nhóm Tỳ-kheo sáu vị
không ngồi,
Phật quở trách lý chẳng phải là tướng hòa.

Trong phần biệt chúng nói: Như khi hành ăn cơm, đứng thì phạm, túc
tướng đồng.
Tăng-kỳ nói: Hai tâm hư thật nhưng làm cho tướng
thu- ận tâm trái cũng
thánh chứng pháp. Văn nói:
Người hiện tiền đáng quở trách mà không quở
trách. Lại nói: Thấy đúng như Pháp yết-ma mà tâm khác nhau.

Những điều trình bày như trước, nếu khi tác pháp hỏi tăng
rằng: Nay Tăng hòa hợp để làm gì?

Đáp: Yết ma việc…

Lại đợi người đáp, ngồi xong mới bắt đầu tác bạch.

Rộng ra có phế lập như nghĩa trong sao. Đến trong tăng ngồi
thì cho đứng, trừ người bị trị. Cho nên người
làm yết-ma. Không đủ
số
tăng. Ngoài ra việc làm ngồi, xin đúng như Pháp. Văn nghĩa có nói rõ.
Người bỉnh yết-ma trong
đó trừ hai loại người.

Uy nghi
sự lập bỉnh đơn bạch, là bị tăng
sai không được ngồi
ngay.

Khai lập thuyết giới là làm cho
chúng nghe, ngoài ra tất cả đều

phải ngồi
bỉnh (nếu có duyên khác thì đi, nằm cũng được).
****



Việc xảy ra không như ý pháp xuất
sinh hằng tình, cho nên đối
với tình mà sinh tâm ấy.
Tâm thuận thì pháp không mất, nên gọi là Dục.

Nhưng tình và
sự trái nhau, cho nên lập pháp để chọn.Chọn thì
có sự sẽ rõ, nêu rõ
cho nên đối môn mà giải thích:

Trước nói về duyên, sau nói về pháp Dục. Trong phần duyên có ba thứ:

Chế ý thích danh rõ thể

Có khai già

Định duyên đúng sai.

Trong phần đầu
là chế ý, phàm tác pháp sự thì phải thân tâm đều nhóm mới thành hòa hợp. Nếu có duyên không khai tâm tập thì cơ
giáo chẳng khác nhau. Lấy
gì cứu tế, cho nên truyền bằng tâm miêng,
phải tăng tiền sự mới
biện đủ kia đây, duyên nay cho nên khai gởi dục.

Thích danh: Hễ
nói về dục thì phải lấy sự mong muốn làm nghĩa.

Dục nói rõ Tăng làm pháp sự ý quyết đồng nhóm họp.
Nhưng do duyên
sai không toại
tình nguyện, làm cho
tiếng tâm đạt, tăng biết
không trái. Cho nên
Ma-Đắc lặc già chép:
Sao gọi là Dục? Dục là làm việc vui tùy hỷ, cộng đồng đúng như pháp tăng
sự. Thập
Tụng chép: Dục gọi là phát tâm, việc Tăng đúng pháp gởi
dục, gọi là Dục pháp. Biện thể:
những điều về dục cần có hai:

Tự có Tăng riêng đồng cần, như thuyết giới, tự tứ.
Vì Phật chế
có thời hạn tất cả đồng vâng theo, nếu phân thì
có tội. Tự cần có tăng
riêng, như thọ giới, xả sám. Tăng cần ta hòa, ta không phải cần,
Phật không chính chế.

Nói rõ khai già

Trong luật nói: Chỉ trừ kiết giới, ngoài ra đều khai, tuy văn
chẳng rõ, cho nên chẳng chế.

Duyên thị phi: nếu có người phạm giới sự duyên phi
pháp mà gởi dục, do sự việc sai cho nên không
hợp, không thành.

Nếu y cứ theo trong văn, chỉ nói tháp Phật Pháp Tăng, chăm
sóc người bệnh, sáu
việc là duyên. Văn trình bày đủ đúng. Mà nhóm
Tỳ- kheo sáu vị may y
thuyết dục. Tuy chẳng phải chính chế, tăng
nhận thực hành, Tỳ-kheo
phần nhiều chê bai pháp không suy nghó đến ng- hiệp, vọng thực hành pháp của bậc Thánh. nghĩa là không bệnh
nói bệnh, bất tịnh nói
tịnh, không dục nói dục, làm cho người khác nói dối,
đối chúng mà truyền điều này. Nhưng nói tùy tăng bao nhiêu mỗi
người biên tội bà tội ba-dật-đề.

Người huyễn biết mà nói mỗi ba tội, nghiệp ác không nhẹ vì
sao tự lười biếng?

Ba nói rõ pháp dục, tựu trung chia làm ba:
Trước nói về gởi pháp, hai là nói về mất pháp, ba là nói
gặp duyên thành không.

Phần đầu phân làm hai Trước nói về giới pháp Hai là nói
về nói pháp

Trong phần đầu
văn của bộ Tứ Phần không đủ rõ

nghĩa Thiết nói: Đại đức nhất tâm niệm, Tỳ-kheo mỗ giáp đúng như pháp tăng
sự gởi dục
thanh tình, vừa nói bèn thôi. Theo bộ
Tăng-kỳ nói ba lần thì thành tựu
Nay y cứ vào văn của bộ
Tứ Phần chỉ nói liền thành văn,
đều không kết lược. Ba
lần nói thành pháp mới nói lần thứ hai, lần thứ
ba cũng nói như thế.
Y theo pháp như thuyết thanh tịnh bạch hai lần yết ma, y văn
trực thành, không cần
lấy ngoại bộ khác.

Hỏi: Trong từ
dục này không xưng việc Phật, pháp, tăng
Giải rằng:
Xưng là người nói, không xưng là chính bổn, hỏi
nói không xưng dục pháp
có thành không?
Đáp: Thành.

Vì trong Yết-ma
không nhắc lại, duyên thuyết dục này. Trong luật
nói, nếu không nhớ họ tên, thì phải nói tướng
mạo Nếu không nhớ thì phải nói tôi và nhiều
Tỳ-kheo thuyết dục. Hỏi: Dục và thanh tịnh là đồng
hay khác, vì sao?
Đáp: Dục
phải yết-ma, thanh tịnh phải thuyết giới
Nếu khi thuyết dục lại cần hai điệp, do văn chính chế,
không đồng với Tăng-kỳ
còn hành phế giáo.

Nói việc Tăng đúng như pháp. Đối với việc phi pháp không cần dục.
Nếu duyên phi pháp như trong các chương ở đây chỉ nói đúng

như pháp thì
làm cho các pháp sự của tăng đều thông, làm cho
không chướng, trên nói
về tự nói, nay nói gồm người khác.
nghĩa là thọ dục rồi chợt có
duyên ngại, dục chuyển gởi cho người
khác

Tỳ-ni mẫu chép: được ngang bảy lần.

Thuyết từ nói: Đại đức Nhất tâm niệm! Tôi Tỳ-kheo… nhận
dục thanh tịnh của Tỳ-kheo
mỗ giáp. Người kia và tôi việc tăng chúng
như pháp gởi dục và
thanh tịnh, nói xong.

Hỏi: Tưởng gởi dục thì có thành không?

Đáp: Trong Tứ
Phần nói: Chỉ có người bịnh nói pháp dục.
Nhưng Văn có đủ thức,
vì bệnh có nặng nhẹ.

Văn nói: Nếu nói tôi
thuyết dục, hoặc nói cho tôi
thuyết dục.
Nếu nói vì tôi mà
thuyết dục. Hoặc hiện thân tướng, nếu thuyết dục rộng
ra trong năm loại này, bốn
loại trước chỉ cho người bệnh nặng, thuyết
dục rộng ra thì người
bệnh, người mạnh đều dùng.

Phần đoán sự ở Ngũ Phần, trong văn thuyết dục đứng dậy đi
luật nói rộng như thế
tương tự, lại không lược văn.
Tất cả người
hành sự, hoặc người có duyên, hoặc dặn và nói
sa-di sai truyền đến
người khác. Hoặc có việc chẳng
phải duyên, nói thẳng
là tôi thuyết dục, lượng sợ không thành.

Cho nên trong
luật Tứ Phần nói về người bệnh, nếu miệng
không nói, không hiện
thân tướng đều không thành.

Nay người mạnh dùng pháp người bệnh thật không nhất định,
chỉ hỏi: Hiện tướng nếu
là y như Ngũ Phần, người bệnh không thể
miệng nói, cho nên tướng
gởi dục thanh tịnh.

Nếu đưa tay, đưa tay lắc đầu cho đến mắt ra hiệu được gọi là
Dục thanh tịnh. Văn luật như thế, mà người lấy dục phải biết tướng đồng
hay khác mới được
thành tựu. Nếu trái tâm không đồng mà hiện tướng,
tuy nhận không thành đều
thành biệt chúng.

Nói về đối tăng nói pháp, nên đến trước tăng, người yết-ma
nói người không đến thuyết dục.

Tức đầy đủ tu hai nghi nói rằng: Đại đức tăng nghe tôi
Tỳ-kheo… nhận dục thanh
tịnh của Tỳ-kheo kia, Tỳ-kheo kia việc tăng đúng
như pháp gởi dục thanh tịnh.

Nếu nhiều Tỳ-kheo thì người có thể nhớ cùng nói một lúc.
Nếu nhận dục của
người khác, thì có duyên
sự đối trước tăng mà nói. Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tôi Tỳ-kheo… nhân duyên bệnh hoạn,
Tỳ-kheo mỗ giáp có nhân
duyên Tăng sự, tôi nhận dục thanh tịnh của Tỳ-kheo ấy,
Tỳ-kheo ấy và tôi thân việc tăng đúng như pháp gởi dục thanh
tịnh, nói xong liền ra. Nếu
tự có duyên sự muốn nói giao Phó cho tăng, phải
tự đến trong tăng nói rằng: Đại đức tăng nghe!
Tôi Tỳ-kheo v.v…
việc Tăng đúng như pháp
gởi dục thanh tịnh. Trong Tứ Phần không có văn.
Luật Tăng-kỳ nói:
Tỳ-kheo bệnh gởi dục cho
Tỳ-kheo mà Tỳ- kheo không
nhận thì tự vào trong tăng, ở trước Thượng tọa nói:

Phật nói khéo làm đúng như Pháp, nhưng người không nhận dục bị tội.

Hỏi: Đến trong tăng thuyết dục, việc ấy thế nào?
Đáp: Hành
pháp khác nhau, hoặc một lúc đến trước tăng, lễ xong thưa, hoặc thẳng đến
trước tăng, mỗi việc nói. Hoặc ở trước
Thượng tọa một lúc nói, hoặc hạ tọa mỗi việc nói. Y cứ theo văn đều thành.
Nếu lấy ý nghĩa, trong
luật khai thành do có quên lầm, hoặc lại vì bị tội, có thành văn nếu không chính duyên thì không được
thông dụng. Y
cứ theo ngoại tông mỗi
việc nói là đúng.

Luật Ngũ Phần nói: Sai đến trong tăng đúng như pháp vì tôi
mà xưng danh tự nói và
cấm cái thẻ. Nếu không như thế thì mỗi việc đều không thành.

Luật Tăng-kỳ nói:
Không được hướng về người gởi dục và chịu
có thể trì dục vào trong
tăng nói, người nhận phải tự suy nghó mình có
thể truyền dục được không.

nghĩa Bình nói: Người nhận dục e có riêng chúng. Không
nhóm họp sai họ tống tâm
tăng biết không trái mới được gia pháp. Nay
một lúc đều nói, ngôn
từ náo loạn, đâu được ủy biết người không
đến nhóm họp. Văn nói rõ trong
Tăng-kỳ và
Ngũ Phần, sai ở trước thượng
tọa xưng danh tự nói: ý cũng không thấy.

Văn Tứ Phần nói: phải biết rõ có người đến, không đến. Lời
này hiển bày rộng.
Nói rõ
(mất) pháp, nghĩa là (nhận) dục rồi gặp duyên liền
mất, không thể có chỗ
của người bệnh ở trong tăng, nay nói rõ mất pháp.

Tứ Phần nói có hai mươi bảy loại, nhận dục của người khác
rồi tự nói, tôi là
người mười ba nạn, ba lần cử, hai lần diệt, mười
tám loại người. Do tự trình bày cho nên chẳng phải tăng dùng. Nếu không tự nói, trong tướng
đồng thuận. Như trong
túc số.
Luật Ngũ Phần nói: tự nói
tội người không gọi là
trì dục, trái với trên thì thành. Thập Tụng nói
người nhận dục thanh tịnh, thì mới nhận, nếu nhận
xong tự nói: Tại gia
sa-di, chẳng phải Tỳ-kheo,
cho đến mười ba nạn, đều gọi là dục thanh
tịnh, không thành không
đến chỗ tăng. Lại có bảy loại.

Nếu qua đời, hoặc đi chỗ khác, hoặc thôi tu, hoặc vào trong
chúng ngoại đạo, hoặc vào bộ
chúng khác, hoặc lên
giới trường, hoặc
mặt trời mọc.
Nói đi chỗ khác nghĩa là ra ngoài đại giới, đi
đường khác.
Xưa giải rằng: nhận dục xong, đi
trong chùa, phòng khác thì mất Dục. Đây chẳng
giải. Tự
tứ, văn nói rõ không đi chỗ khác, đổi thành:
nếu ra ngoài giới.

Mặt trời mọc nghĩa là sau đêm nhận dục yết-ma đến lúc mặt
trời mọc, cho nên mất dục. Hỏi:
Luật này, túc dục
không thành. Nếu minh tướng chưa
rõ, yết-ma đã xong, mà
thuyết giới tự tứ chưa xong, thì có được qua
sáng không?

Đáp: không thành.
Cho nên trong luật
Tăng-kỳ nói: nếu bảy vạn tám vạn người tự
tứ, sợ minh tướng xuất
(mặt trời mọc) phải giảm chúng tự tứ ngoài giới.

Trong Tứ Phần chép: Nếu minh tướng
sắp xuất hiện mà khai
lược thuyết giới. Nên
biết túc dục không được làm việc.
Tứ phần lại có ba loại: nghĩa là thần túc ở
trên không, ẩn mất,
lìa chỗ thấy nghe.

Hỏi: là đều lìa mất hay lẫn lìa nhau mất?
Đáp: Đều
lìa mất, vì xen lẫn thì không nhất định.

Trong văn nói
nếu các tiếng lớn, nhỏ không nghe thuyết giới.
Sai đứng trên tòa cao chuyển luân nói. Đây thì thấy mà
không nghe.
Lại như nhiều người nói giới làm
sao được thấy mặt người tác pháp. Đây
thì nghe mà không thấy.
Lìa hai người này thì gọi là mất dục, ắt lìa
nhau có mất. Y cứ vào duyên cách chướng trước nói lìa thấy nghe mất, thông vọng nhìn chỗ ngồi gần dần dần lìa. Như trong
Ngũ Phần giải
thích: nghĩa là đồng che
lấy lìa nhau, tuy nói không thành.

Luật Tăng-kỳ nói có năm loại, nghĩa là che lấp, v.v… như trong phần túc
số nói.
Trong Ngũ Phần nói. Khi đoán sự, nếu ở
trong thất, tùy cơ qua lại. Nếu ở chỗ trống cách tăng một tầm đều mất. Nếu phòng nhỏ không nhận tăng, cho ngồi ở trước
sau dưới nhà
trong đình, hễ
không nghe yết ma thì được thành.

Lại có bảy người, bốn người ni, ba người cuồng đều không thành
Dục.

Luật Tăng-kỳ
nói có nhiều loại:

Gởi dục ở ngoài giới.

Ra giới nhận dục.

Gởi dục rồi tự thân ra giới.

Gởi dục rồi tự đến trong Tăng im lặng rồi ra.

Nhận dục rồi đến Tăng, vì nạn
sợ hãi khởi lên, không một

người trụ
gọi là hoại chúng nên mất, có người trụ thì không mất.

Ngoài ra đồng với đương tông.

Luật Thập tụng chép: nói với người biệt trụ thì mất dục, tức ba

người che
lấp những điều bày ra ở trên đều không thành dục, nói
cũng không thành; biết
mà cố làm, lại tự nhận tội.

Văn nói: Đều
không thành gởi dục nên gởi dục cho người khác

Nói rõ về gặp duyên không nói thành:

Văn nói nếu người nhận dục mà ngủ, hoặc nhập định, hoặc
quên, nếu không cố làm
như thế thì thành. Nếu cố không nói thì mắc tội, mà chẳng biết
thành không, lẽ ra cũng nên thành, là khai duyên rõ.
Lại gọi là ở trong tăng nếu
giữa đường gọi là không đến. Tứ Phần chép:
Nếu người bệnh nặng nên đỡ đến
trong tăng, nếu
suy nghó thì thêm động, tăng nên đến chỗ người bệnh vây quanh tác pháp.
Nếu người bệnh nhiều, không thể nhóm họp thì tăng ra ngoài giới làm yết ma.
Vì vô phương thì được
biệt chúng. Nếu nhận dục rồi muốn đến trong
tăng, giữa đường gặp
các nạn, liền từ ngoài đến chỗ tăng gởi dục thanh
tịnh thì được thành.
Nhất định trong giới có nạn không đến chỗ tăng,
tăng lại không biết
yết-ma có thành hay không, văn nói: Có Tỳ-kheo không
muốn tác pháp thì không thành. Hỏi:
Gởi dục rồi, việc xong không đến, có phạm lỗi biệt
chúng hay không? Đáp:
Không phạm, vì tình hòa đến tăng mà không đem dục
duyên làm việc yết-ma.

Văn nói: Nếu
việc xong, đến hay không đến, đúng như pháp
trị tội, chẳng nói pháp không thành tựu.

Hỏi: Nếu thọ
nhật xuất giới mà việc thôi thì pháp tạ
được không? Đáp: Điệp
Sự trong
Văn thọ nhật. Cho nên duyên trước xong thì pháp tạ, pháp thọ dục này không có
điệp sự. Cho nên duyên
tạ sẽ thành.
****



Minh Liễu Luận
Sớ dịch là nghiệp, việc làm là nghiệp, cũng
dịch là sở tác. Bách
Luận nói là sự, nếu y cứ về nghĩa là cầu.
Phiên là
biện sự, nghĩa là pháp thực hành tạo tác,
sẽ có
thành công giúp đỡ.

Tăng là người bỉnh ngự. Điều thống nhiếp chỉ có yết-ma, mới có công năng bạt dứt nhiều hệ lụy của quần mê.
Gốc sầu ở phần xuất
giới, đức thật không
bờ mé, uy thế lớn lao. Nhưng Thế tôn nhập diệt đã
lâu, di huấn pháp cho đời,
có thể được mà nghe.

Nhưng vì hun
đúc phong tình nhiễm tục tệ bạc, lời nói thành vụn vặt vọng tham văn chân tịnh: Đi bụi trần thường
rỗng không,
thấm nhuần nhiều lần. Cho
đến làm cho giáo không có công biện sự. Đồng thời do nhân, pháp không có trục tông. Được mất hỗn đồng, đều quy
về đó. Cho nên luật
nói: Nếu làm yết-ma không đúng như bạch pháp,
tác pháp, không đúng như
yết-ma, tác pháp yết-ma. Như thế dần dần
làm cho giới hủy hoại
và diệt chính pháp.

Nên thuận theo văn cú chớ làm thêm bớt trái với Tỳ-ni.
Phải học như thế. Tuy lại tăng
thông chân ngụy, đối với duyên được thành
việc trước, yết-ma cũng
rơi vào đúng sai, mà trái với hiệu lệnh là phi
pháp. Nay muốn dẹp bỏ
lời nói suông, mở mang Thánh giác, thống biện
tiến hay không, đều biết chia khoa.
Sau có
sự đều y cứ văn chuẩn cách
thức. Tựu trung chia làm hai:
Trước nói rõ tác pháp đủ duyên.
Sau nói rõ lập pháp thông
cục Đồng thời giải
khúc chiết về yết-ma.

Trong phần đầu đều nói rõ về yết-ma phải có nguyên do.
Lại chia làm mười môn:

Pháp không cô khởi phải có lý do. nghĩa là xứng lượng việc
trước có ba loại, tức là người, pháp, sự.

Người nghĩa là thọ giới, sám hối, v.v… Pháp là thuyết giới,
tự tứ, v.v…
Sự là đất,
y, v.v… Hoặc đồ ngồi, hoặc đơn, chợt lìa chợt hợp.
Nhất định trình bày sớm
đúng sai phải nhất định.

Y
cứ về xứ để rõ. nghĩa là trong giới tự
nhiên chỉ có một pháp
kết giới, ngoài ra yết-ma đều là giới tác pháp.
Cho nên luật
Tăng-kỳ chép:
Phi yết-ma, đất không được
làm việc Tăng.

Phương pháp nhóm tăng: nghĩa là trải tòa làm tướng lượng tăng

nhiều ít xem chế độ thời.

Tăng nhóm họp khác nhau: Phải biết dùng tăng tiến chỉ
chọn đức hơn kém.

Tướng hòa hợp: Thượng tọa trong chúng lược và mọi người nói
với tăng rằng: Các Đại đức tăng chớ lấy
làm lạ đối với việc nhóm họp này. Nay có việc gì đó, cần tăng đồng bỉnh, mỗi người nguyện đồng tâm
cộng thành toại. Phải biết tướng im lặng quở
trách. Như nói ở trước.

Chọn Chúng. Nói: Người chưa thọ giới cụ túc ra liền tùy theo
thứ lớp mà ra, như trong biệt pháp của Sa-di,
ngoài ra có người ở phải
rõ tướng, đủ số hay không đủ số. Như nói ở trước.

Gởi dục phải hòa, phải xét kỹ về sự đúng sai của
duyên, tướng có thành không. Rộng ra như trước đã trình bày.

Bày chính bổn ý nghĩa là làm khất (xin) từ khước trong đó có
bốn:

Thuận tình là mình phải xin trước. Như thọ giới, xả sám.

Người trái tâm lập trị và vô tâm lãnh thọ thì không xin từ

khước, nên
tác cứ ức niệm pháp chứng biết chính.

Pháp tăng
sáng lập phải nhớ giới
sinh thì dựng nêu
xướng tướng.

Chỗ Tăng thường đi: là thuyết giới v.v… hành thẻ, cáo lệnh.

Hỏi về sự tông: Hỏi: nói Tăng nay hòa hợp để làm gì.
Đáp: làm yết-ma gì đó, nghĩa là pháp về điệp
sự báo cho tăng
biết, không được đơn đề, như nói bố tát, thuyết giới.

Mười môn trên đây đều phải được tất cả làm yết-ma.
Nếu từ sự rõ, hoặc đủ chín
duyên, như kiết giới, không gởi dục. Lại như thọ
nhất sai khiến, không có khất từ, ngược lại y theo mà biết. Rộng ra như
trong phần biệt pháp.

Nói về lập pháp thông cục, trong đó chia thành hai:
Trước nói rõ tướng nhiếp phạm vi: là nêu riêng
thành hoại.
Ở phần trước nói tất
cả yết-ma phải đủ bốn pháp.

Pháp tâm niệm

Pháp đối thú

Pháp chúng tăng

Lại bày ba vị, nói ba tên.

Pháp tâm niệm: Sự là nhỏ nhiệm, hoặc giới không người.
Tuy là chúng pháp và đối thủ cũng cho
bỉnh riêng,
sai tự làm không thành việc phạm giới. Phát tâm nghó về cảnh miêng tự
truyền tình, chẳng cho là
không nói mà làm việc trước.

Tỳ-ni Mẫu nói: Nhất định phải miệng nói. Nếu nói không rõ
thì tác pháp không thành:
Nói đối thủ nghĩa là chẳng phải duyên tâm niệm, và giới không
có tăng thì sai đối thủ.
Ở đây chung cho hai, ba người cho đến bốn
người như ở dưới
nói, nghĩa là mỗi người đối mặt đồng bỉnh pháp.
Nói về
chúng pháp, bốn người trở lên
bỉnh yết-ma, đây là
việc bỉnh của tăng cho
nên nói là chúng pháp. Trên nói lược về minh
tướng, nay phân tích kỹ thì có tám loại:

Trước hết tâm niệm có ba:

Chỉ pháp tâm niệm

Đối
thú tâm niệm

Chúng Pháp tâm niệm

Về Đãn tâm niệm: Chỉ được tự nói, có người cũng thành.

Thường bày ba loại: nghĩa là sám Cát-la nhẹ, Thượng tọa
thuyết giới phát lồ và sáu niệm.

Đối
thú tâm niệm: nghĩa là bổn là pháp đối thú, vì giới không
có người, nên Phật khai cho tâm niệm.

Lạy trình bày bảy loại:

Trong Tứ Phần
có an cư, Thập Tụng có thuyết tịnh, thọ được,
thọ bảy ngày. Ngũ Phần
có thọ trì ba y và xả ba y.

Thiện kiến có thọ trì bát.

Chúng pháp tâm niệm: nghĩa là vốn là tăng bỉnh nhưng giới
không có người cho nên khai tâm niệm.

Tứ Phần nói: Thuyết giới, tự tứ, ngoại bộ nhận tăng
được thí và y của người mất.

Trong pháp đối thủ có hai:

Đãn
pháp đối thú

Chúng pháp đối thú

Trong phần đầu bởi pháp riêng không khai giới cho tăng
dùng. Tuy thành chúng cũng
tự được thành. y cứ vào các bộ có hai mươi
chín loại thọ ba y và xả.
Thọ bát và xả. Thọ ni-sư-đàn và xả. Thọ bách
nhật cúng thân cụ và
xả. Xả thỉnh, xả giới, xả pháp y chỉ, y thuyết tịnh,
bát thuyết tịnh, thuốc
thuyết tịnh, thọ thuốc, thọ bảy ngày, an cư, gởi
dục, sám ba-dật-đề,
sám khinh-lan-già,
sám đề-xá-ni,
sám
trọng cát-la.
Phát lồ tội
trọng khác, và tự phát lồ
sáu nhóm.
Trong Tăng tàn bạch xả
hành pháp, tự thực
hành hành pháp, bạch các hành pháp Tăng tàn, bạch
vào xóm làng, ni bạch vào chùa tăng, ni thỉnh giáo thọ, tác pháp dư
thực. Lại nói lược như vậy.

Chúng Pháp đối thú:
Đồng trong chúng pháp tâm niệm, kế nói
rõ chúng pháp có ba loại:

Đơn bạch

Sự hoặc nhỏ nhẹ, hoặc chỗ thường đi, hoặc là nghiêm chế. Một
thuyết cáo tăng bèn thành pháp sự.

Bạch nhị: Về nghĩa phải thông hòa một bạch điệp sự
cáo biết, một yết-ma lượng xứ có thể không tiện làm
sự trước, thông bạch và yết-
ma, cho nên nói là Bạch nhị.

Bạch tứ: Thọ giới, sám trọng, trị cử quở trách, ngăn
sự thông đại tiểu tình dung, trái với mình chẳng phải là bạch nhất cáo biết ba pháp có
thể lượng, đâu thể biện được. Vì ba yết-ma
thông với đơn bạch ở trước cho nên nói là bạch tứ. Nếu y cứ vào duyên tướng đều hợp một trăm
ba mươi bốn yết-ma, nói lược như thế, nếu nói
rộng nữa, đơn bạch có
ba mươi chín, bạch nhị có năm mươi bảy, bạch tứ có ba mươi tám, nếu
thông hai đầu trước thì có một trăm tám mươi bốn pháp.

Hỏi: Tai nghe
một trăm lẻ một yết-ma, nay nêu khác nhau?
Đáp: Đây
là nêu chung, chẳng nhất định như số, cũng có thể trích dẫn
Thập Tụng. Kia thì định có một trăm lẻ
một yết-ma. Trên nói rõ phạm vi
nhiếp pháp, tức phải nói rõ phi tướng, nhưng ý trong
sao
là làm văn hiển rõ cho
người học dễ thấy, nên không có chương sự
nghĩa, mỗi phân đối tấn
không, nếu muốn rõ thông phải xem nghĩa sao.
Nay nói thẳng đúng sai.
nghĩa là ba pháp trên lìa thì có tám loại. Nói rõ
về tướng riêng. Nếu một
sự
sai không ứng tám điều lại vào trong phần
phi, không thành yết-ma.
Nếu muốn thông biết, tìm kỹ bao gồm trên
dưới môn này, ngõ hầu không khác nhau.

Hỏi: Pháp của biệt nhân sao gọi là Yết-ma?

Đáp: Trong Ba
ngữ của Tứ Phần và trong bạch y nói pháp gọi là yết-ma.

Trong Thập Tụng nói: Đối thủ tâm niệm, phân y, Phật gọi là yết- ma.

Nói rõ về sự. nghĩa
là sự bị yết-ma không còn nói lại, tức nói

về phi, trong phần bị
sự
thông tình, phi tình đồng thời làm cho
cảnh trước không lầm,
mảy may đều thành pháp sự. Nếu một duyên có
sai thì đều
không thành.
Vì sao? Vì như
trong Nhân, Pháp, người không
che giấu cho yết-ma, che
giấu bất thiện, phi pháp thì không thành. Đây gọi là pháp vô
sự hữu. Như trong chiêm bao, nên cho làm quở trách và
làm tẫn xuất. Đó gọi
là có thuốc có bệnh thí không tương đương, Phật
nói không thành, cho nên
người tri sự cần phải y cứ vào sự thật mới xưng
là Thánh
giáo. Lại y cứ vào một việc. Ngoài ra thì lệ theo
đó. Như thật phạm tội mà nói không phạm, thật
không phạm mà nói phạm, đều gọi là phi pháp. Nếu thật nói thật mới là
tương xứng, nhưng người kia tự
nói lại việc làm của
thần, như phiếm thần, ngoài ra tôi không phải tự nói.
Trong phi tình
sự hai phòng yết ma ngăn ngại khó
khăn không thành.
Lìa y, gậy, v.v… thì nhất định phải đủ cả hai, đây đều là văn
trong luật, gặp việc không quên mất.

Nói rõ đối nhân cũng có ba người.
Trước nói về tăng, trong tăng có bốn, như trước đã nói. Chỉ làm
yết ma; trong giới có
người, đều phải nhóm hết. Nếu người không đến
thì thành biệt chúng. Như
trong túc số, chỉ được ngự ở chúng pháp.
Ngoài ra, pháp đối thú
tâm niệm và sự quyết định không được. Trong hai, ba người, lập đủ hai pháp, nếu tác chúng pháp đối thủ hai giới không
có tăng đều nhóm họp mà làm.

Nếu số đủ
bốn thì không thành tựu, lại phải đổi pháp.

Nếu tác pháp
đối thú, hai người mỗi người làm không ngăn
ngại nhau. Nếu có người
bên cạnh có điều cần hỏi, nếu 30 xả sám cần hỏi người bên cạnh, 90 đơn đọa chỉ đối thì được, cũng có điều thông thì
phải hỏi. nghĩa là đồng
chỗ ngăn che, chỗ trống, tầm nội cho nên phải
hỏi. Ắt ở ngoài có
ngăn che cũng không ở chỗ hỏi chung. Nếu trì y
thuyết tịnh thì chẳng luận
chung riêng. Nếu là tâm niệm thì một bề không
phân tán, nếu có việc
ấy thì tùy duyên làm.

Một người tâm niệm riêng ở trong giới. Nếu làm chúng pháp tâm niệm, đối thú tâm niệm. Lại giới không người mới thành pháp này.
Nếu có một người thì gọi là phi pháp
biệt chúng, nếu y cứ vào điều bỉnh.
Như trong pháp ở trước,
nếu tác pháp tâm niệm bất luận là đồng hay khác.

1.Y cứ vào giới có bốn loại tự nhiên, trong pháp yết-ma chỉ làm một pháp yết-ma, là tăng chấp ngự. Ngoài ra hai pháp đối thú, tâm niệm và trong chúng
một, hai, ba người tạp pháp, bốn người tự tứ
đều được bỉnh, đều phải nhóm hết.

Giới tác pháp nhiếp tăng cũng chung cho hai
thứ Nhân, pháp,
chung cho ba loại, thì trong pháp giới chia làm năm vị trí.

Nạn sự thọ giới tiểu giới.

Nhân nạn sự tự tứ.

Số người thuyết giới.

Ba tiểu giới này do nạn mà khai, nhưng
sau khi tác pháp nhất
định sẽ không khai làm, cho nên trong văn kết liền giải.
Chẳng phải pháp trụ lâu.
Bốn là
giới trường: Vốn là thường tăng nhóm họp, cho nên kết
chỉ trừ thuyết giới, tự
tứ, khất bất, xả sám, người chết, y pháp thọ nhật
giải giới, kết y giới,
giải kết tịnh địa, thọ y công đức, v.v…
Năm là Đại giới, tựu trung đều có thông và
không thông, tùy
tương có thể biết. Hai
lần nêu riêng yết-ma nói rõ về sự thành hoại này
pháp không khởi riêng,
đều có thông và không thông, tùy theo tướng có thể biết. Hai lần nêu riêng yết-ma nói rõ về
sự thành hoại này, pháp
không khởi riêng, đều
phải có bốn duyên. Tùy nghĩa giải thích về sai quá bảy loại, trước chỉ pháp tâm niệm để giải bảy
loại sai. Cho đến bạch tứ,
bảy loại có thể hiểu,
trước nói về bảy loại sai:

Nhân sai, nghĩa là dùng pháp này đối với người mà làm

Pháp sai, miệng chẳng nói rõ pháp không xứng với giáo

Sự sai, cát-la nặng dùng tâm trách hối hận. Sự như
sáu niệm,
mỗi niệm đều phi pháp, vọng điệp mà tụng, không thành có tội.

Nhân pháp sai, không ngại sự đúng

Nhân sự sai, không ngại pháp đúng

Sự pháp sai, không ngại nhân đúng

Đủ
ba sự sai đều đồng ở trên, tùy sự mà theo nó.

Đối
thú tâm niệm cũng
đủ bảy loại sai, số đồng ở trên tùy
sự
đối pháp, mỗi pháp có tướng riêng. Lại nêu mốt
pháp an cư, ngoài
ra thì theo nó.

Nhân sai, rõ nghĩa là trong giới có người, biệt chúng
mà làm, tự không y vào người khác.

Pháp sai, miệng nói sai lầm thoát văn chẳng rõ ràng

Sự sai, thời chẳng phải mùa hạ, xứ có nạn duyên không y
theo Phật chế.

Loại dưới sai rồi trước có thể biết.

Về chúng pháp tâm niệm như
thuyết giới cũng có bảy loại sai:

Nhân sai, trong giới biệt chúng tự phạm sáu nhóm.

Pháp sai, không bảy rõ ba thuyết, hoặc có rơi mất.

Sự sai, chúng ta có thiếu thì phi chính pháp.

Sai rồi dưới như lệ trước.

4. Chỉ đối thú như pháp trì y Nhân sai, người đối phạm giới phi pháp, có người đáng quở
trách thì quở trách.

Pháp sai: Trình bày thọ nhận sai chính hoặc quở trách không
thôi.

Sự sai, năm y đại sắc và trở lên nhiễm tài là
riêng về bất tịnh.

Trái sai đến bảy như trước nêu riêng.

Chúng pháp đối thú, như tự tứ, v.v…

1. Nhân sai, bốn người bỉnh pháp, thứ năm thọ dục, hoặc phi
tịnh giới biết mà đồng pháp

Pháp sai: Không bày tướng, nói không rõ

Sự sai thì chẳng cuối hạ. Các nạn không có 4 Trở
xuống sai, cũng như trước nêu.

Đơn
Bạch: như pháp xả đọa, ngoài ra những trường hợp khác y
theo đó mà hiểu, mỗi pháp khác nhau.

Nhân sai: người biệt chúng trong giới chẳng thanh tịnh, v.v…

Pháp sai: nặng nhẹ đồng pháp, trì phạm không phân, vọng bày nói năng.

Sự sai, tài vật chẳng cần xả, có lỗi không bày, giới chẳng tác
pháp, y vật không nhóm, vọng nương gá người.

Nhân pháp sai, ở dưới có thể hiểu

Trong phần bạch nhị đúng như pháp kết giới

Nhân sai, không hết tiêu tướng mà nhóm họp.

Trong giới biệt chúng người đáng quở trách thì quở trách

Pháp sai, xướng tướng không rõ, tác pháp rất thầm kín, lại quở
trách không thôi.

Sự sai, tiêu tướng và thể ba loại phạm vị, lộn xộn

Loạn không phân biệt kia đây

Giới lầm liên quan đến trong kiết giao, xa xướng, loại kết xa
đều không thành tựu, các thứ sai khác có thể
lệ theo đây mà biết.

Bạch tứ, như thọ giới v.v…

Nhân sai, người thọ già nạn, không nhóm trong giới, số tăng có
thiếu. Người tuy năm trăm, hơn năm mươi người trong mỗi người, pháp
chọn lựa không trúng, đều chẳng phải số đúng.

Pháp sai, thọ tiến chỉ ở trước có tám loại điều lý, và luận chính
thọ chấp văn không sai.

Sự sai, giới tướng không rõ, y bát chẳng phải của mình, các thứ
sai còn lại lệ theo trước.

Còn chính pháp khác cho đến tâm niệm đương pháp tự
thành, không luyện
chung nhau.
Biệt chúng một pháp, nhiều hoặc thông
nhau. Nói rộng về tướng
sai như nghĩa sao.
Kế giải thích
chính Văn yết ma, làm cho biết cương yếu, biết
giải thông hoặc không
thông. Nếu không đầy đủ, thấy rõ thêm bớt một
chữ gọi là phi pháp.
Nhưng phi tướng ấy chỉ ở một chữ, xong phải biết chỗ
không được
đồng với lôi sấm.

Hoặc y theo văn ẩn tụng, không hề đổi phô bày có không,
hoặc thứ hai, thứ ba cũng tùy lược nói.
Hoặc không có văn xưng
với sự,
có văn không sự, đều
có đều không, chưa thể thêm bớt, cho đến sai
người bên cạnh đổi,
lại thêm lẫn lộn. Hoặc là ám tụng không vào tâm
khảm. Việc đến cho đến
có sai trái, liền ở trong đối chúng cầm văn xướng
to lên. Việc như thế lộ
trình bày ra lâu dần cũng nghe. Há không vị ngu
si không học tự nhân lời trách, cũng có chuyển mất tinh thần.
Quán sự mới đồng ở pháp. Mà hai duyên nhân
sự tối tăm hơn biển mộng.
Lượng thời lấy pháp toàn là
tâm sự. Y theo giáo, giáo gọi là không thành.

Kết tội tội sẽ phạt nặng, bởi vậy sự may mắn về đồng pháp
nên cực thành. Nếu người làm yết-ma phải là
Thượng tọa. Cho nên luật
nói: Người nên làm
yết-ma, nếu Thượng tọa, cho nên luật nói: Người
nên làm yết-ma, hoặc
Thượng tọa, hoặc thứ tòa.
Nếu Thượng tọa không thể nói ra lời nói thì người trì luật làm, ngoài ra không thì được.
Nay giải thích chính văn gọi là
thuyết giới, đơn bạch và thọ giới yết-ma đều
giải hai văn, ngoài ra thì
lệ theo đây màhiểu.

Trong Ngũ Phần, phần đơn bạch thuyết giới pháp chép:

Đại Đức tăng xin lắng nghe là nói chúng
sách tiến cho nghe làm
cho động pháp nhó thức, phải là tăng đồng pháp.

Nay ngày 15, tháng có trăng tăng bố tát
thuyết giới, chính là nói
về tình sự, bạch cho chúng biết.

Nếu Tăng đến đúng thời, tăng bằng lòng cho, chính rõ rằng nếu
tăng hòa tập tâm xét cho lượng có thể được hay không

nghĩa là tâm
hòa thân nhóm, sự thuận pháp
ứng. Bằng lòng cho khuyên
sai người khác và chớ trái việc.

Bố tát thuyết giới, trọng điệp, bạch ý căn bản lần thứ 2, quyết
pháp thành tựu, chấp nhận việc có thể làm.

Bạch như thế:
Sự đã hòa biện, bạch kết nói biết kể rõ trong
pháp yết-ma. Lại y cứ vào thọ giới bạch tứ ở trên đã nói rõ,
sợ người
mới học chưa ngộ nên lược nói lại, mỗi người đều có chí.

Trong bạch tứ còn có năm:

Đại
đức tăng nghe đồng ở trên, nêu tai khuyên nghe

Sa-di… theo Hòa-thượng… thọ giới, cho đến ba y, bát, tọa cụ.

Hòa-thượng… ở đây đồng với trên, điệp duyên này tốt, chính
nói về tình sự, sai chung lượng thì tiện.

Nếu tăng đúng thời mà đến, tăng bằng lòng cho, đồng với ở
trên, tâm và sự đã hòa mong tăng đồng bằng lòng.

Nay tăng thọ cụ giới… Hòa-thượng… chính là rõ
ràng bằng lòng có thể làm phán quyết căn bản.

Bạch như thế:
bên ngoài chúng làm cho biết.

Văn bạch này
nghĩa hơi giống với văn đơn bạch ở trước. Y
theo đây có thể hiểu.

Kế giải thích
về yết-ma Tóm lại chia làm hai:

Trước chính quyết căn bản

Tăng đã bằng lòng dưới kết thành văn trên Trong phần trước có ba.

Trước đại đức tăng xin lắng nghe: Bảo chúng lại nghe việc
đã không nhỏ, rõ rằng
duyên nghe về duyên quyết phán.
1.Vị… này cho đến trưởng lão nào bằng lòng: chính nói lại về duyên và căn bản. nghĩa là nay tăng với cho… thọ giới có
thể được không.

3. Nay tăng cho… thọ giới cụ túc. Cho đến ai không bằng lòng thì nói, đơn điệp, căn bản quyết pháp thành tựu,
lần thứ hai lần thứ ba cũng như vậy, một thì sự không thành biện, nhiều thì pháp có lạm sai,
phép tắc làm cho định hạn đến đây.
2.Kết khuyên nói tăng đã bằng lòng cho ai đó thọ cu, dưới đến như thế mà hành trì. Ở đây phó chúc thẳng kết quy về không thiếu
yết- ma chính thể. Tựu
trung thêm ba pháp phân biệt, một là tăng giải,
hai là thông không thông, ba là đúng sai.

Trong phần đầu
nếu việc nhỏ nhẹ không có duyên khởi không
có khất từ. Lại không có điệp
sự thì trong
sự bạch năm câu, trừ câu thứ
hai, nhưng bốn câu thành
bạch. Cho đến bạch nhị xếp vào lệ trừ. Ngoài
ra thì một chuẩn. Trong
phần hai nói về thông và không thông. Trong
văn đơn bạch văn nghĩa
thứ nhất. Thứ ba, thứ năm chung cho một trăm
ba mươi bốn pháp. Lại
không thêm bớt, câu thứ hai, câu thứ tư do mỗi
câu tùy sự cho nên xứng
duyên. Mà điệp văn tùy sự hiển cho nên hạn
cục. nghĩa còn nói chúng
quyết phán thành tựu cho nên thông với tất cả.
Đại đức
tăng xin lắng nghe, Trưởng lão nào bằng lòng hay không bằng lòng thì nói, tăng đã bằng lòng: nghĩa văn dưới đều chung
cho bạch nhị và bạch tứ.
Trung gian điệp duyên, điệp sự tùy cơ khác nhau. Văn hạn cục,
nghĩa thông, loại ấy có thể hiểu. Nếu rõ nghĩa này thì được duyên biện làm, không cần xem văn.
Không hiểu duyên
trước, văn tụng cũng mất.
Nói về
đúng sai, văn nghĩa trong bạch đều chung cho ba câu. Văn
nghĩa trong
phần yết ma chung đầu đuôi một lời, không thể lược thêm, chắc chắn phải
tụng chung, thiếu thừa thì
không thành. Ngoài ra văn
cú nghĩa khác chung, nhưng
làm cho thuận sự hợp nghi không trái.
Thêm thì rườm rà, bớt thì
đơn sơ, cổ huấn khác nhau. Mà văn nghĩa không
mất thì thành chính pháp.
Xếp loại y cứ vào các bộ, yết-ma khác nhau và luận nghĩa ý cũng không có ít. Cho đến như
phiên dịch, âm nghĩa
Phạm Hán hoàn toàn trái
nhau. Những điều xưa dạy huyền không thể
không hai được, cho nên lệ thành. Hỏi: Trong đời có bạch đọc yết-ma thì tác pháp có thành hay không?

Đáp: Không thành định này.

Tuy không rõ
quyết có thể lấy nghĩa cầu, nhưng yết ma giới
bổn tác pháp tương tự,
giới bổn là để tụng, yết-ma đâu được bạch đọc.
Cho nên Luật Tứ Phần, luật
Tăng-kỳ nói: nửa tháng không có người
tụng giới, nên sai hướng
đến chỗ khác tụng xong, lại trở về bổn xứ
thuyết, không được
thuyết lại. Cho đến một người thuyết xong, lại một người thuyết. Nếu người không thể tụng, chỉ nói pháp, tụng
kinh mà thôi, y theo đó mà nói. Nếu người đọc được thì được cầm văn, đầu nên như
thế thôi không đọc. Lại
cách chú thuật ở đời đọc văn mắc việc đều
không thành tựu. Chỉ vì
pháp quý ở chỗ chuyên sâu. Làm cho trái văn tụng trì tâm miệng chuyên chính thêm việc thì dễ. Nhất định lúc làm văn
số chữ mở miệng càng
tán loạn. Cho nên trong Phật pháp người chú thuật
tụng thêm vật liên thành. Chưa nghe đọc chú mà có thể làm việc,
yết- ma thánh giáo Phật chế tụng trì huống chi chú thuật tựa luật tự hiển. Nhất định không tụng trọn đời phụ người tôi đích thân hỏi: về
phiên dịch kinh ở kinh đô,
các sư Ba Tạng Trung quốc nói: “Từ khi Phật
diệt độ đến nay không có pháp này.

Hỏi tăng ni lại cùng được làm mấy pháp? Đáp:
Trong Luật Thập Tụng nói ni vì tăng, thực hành
không lễ bái, không
nói chuyện, không kính trọng thăm hỏi. Ba yết-ma
này không cần hiện tiền
tự nói, tăng vì ni, cũng được ba pháp nghĩa là
thọ giới ma-na đỏa xuất
tội, ngoài ra không thông nhau. Hỏi: Được đối với bốn chúng như ni, v.v… và người tại gia tác
pháp hay không?
Đáp: Không
được, luật bảo đưa đến chỗ không thấy không
nghe mới làm yết-ma.
Ngoài ra người làm yết-ma, trong Ma-Đắc-già,
Thập Tụng nói: Trước
bạch y thuyết giới thành, trừ là vua Bình-sa v.v…,
trừ dân tướng quyến
thuộc của vua, riêng vì vua nói, vì làm cho tâm thanh
tịnh.

Hỏi: Yết-ma được mấy người? Đáp: Khác nhau.
Như can ngăn hòa hợp được thêm
ít nhiều, trị, cử, khất, không

được bốn
người gọi là phi pháp.

Tứ Phần nói: chung cho các yết-ma không được hơn bốn.

Tỳ-ni Mẫu nói: Các Tỳ-kheo nhóm họp làm việc phi pháp, nếu
có ba, bốn, năm người
có thể ngăn, một người không cần ngăn. Vì sao?

Năng lực của đại chúng lớn, hoặc có thể tẫn xuất tự bị khổ não.

Cho nên im lặng không nói.
Mười lăm thứ im lặng trong
Tứ Phần đại khái đồng với ở đây.
Nói rộng như trong các chương.

Hỏi: khi yết-ma xong văn ấy ở đâu?
Đáp: Có
nhiều cách giải thích, nay một pháp để định nghĩa là nói lần thứ ba xong, nói tăng đã bằng lòng cho việc đó.
Lúc ấy, yết-ma xong, không đồng
với giải thích trước nói lần thứ ba xong gọi là xong, cho nên luật nói: Bằng lòng là im lặng, không bằng lòng là nói,
nay liền nói. Ý của không bằng lòng là thành quở trách phá, nhất định
bằng lòng, im lặng. Ba
lần nói xong ấy cũng thành, tùy ý được cả hai,
ngoài ra rộng như trong nghĩa sao.

Tứ Phần Luật san phồn bổ khuyết hành sự sao quyển thượng.



<詞>TỨ PHẦN LUẬT</詞>

SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN THƯỢNG (PHẦN 2)</卷>


THIÊN THỨ SÁU: PHƯƠNG PHÁP KIẾT GIỚI
Kiết giới nguyên thỉ vốn là muốn bỉnh pháp. Do tông cương yếu tăng yết-ma cầu
Phật pháp, giống như mặc cho trì công trở về ở đây. Lý hợp nghi mười phương đồng vâng theo không trái cách.
Nhưng cảnh châu Diêm-phù tuyên
đã xong. Mỗi kỳ nhóm tăng thật khó chế
phục. Hơn nữa, tốn công
bôn ba phê đạo bày sự.
Bậc Đại
Thánh thương xót
sự cực độn ấy, cho nên khai tùy chỗ
mà kiết, tác pháp phân
cách đồng giới tôn sùng, vâng theo công thành,
sự bèn tổng ý như thế.
Tựu trung phân làm bốn:

Bày số định lượng

Y
vị tác pháp

Pháp khởi có không

Phi pháp mất tướng

Ở
phần một (định lượng) nói về giới pháp tổng bày ba loại.

Giới nhiếp y, như trong phần nói về pháp y.

Giới nhiếp thực, như trong phần nói về thuốc.

Giới nhiếp tạng, điều rõ ràng như thế. Tóm lược chia làm hai

Giới tự nhiên. Chưa
chế tác pháp, gồm thông tự nhiên. Hoặc hư không có
sự khác nhau với
đường thủy, đường bộ.
Sau đó nhân nhóm
họp khó khăn liền khai nhiếp tùy cảnh. Mỗi nơi có phần hạn chế.
Chỗ người đến mặc cho giới khởi, nên gọi là tự
nhiên. Y cứ vào xứ có bốn
loại khác nhau. Định lượng chia làm sáu tướng sai
biệt, như trong
phần nhóm tăng.

Giới tác pháp: Do tự nhiên hạn cục ước chưa thể toại tâm.
Giả sử có văn giáo lớn nhỏ đã định dùng thì
không được. Xả thì trái với điều
chế. Hoặc làm đại pháp, đất yều không hơn. Cho nên Như lai
thuận theo vật tình cho tùy
chỗ mà kết làm cách thức nhất định. Mặc tình cải chuyển làm
thành yết-ma. Công lớn lao cứu giúp chẳng phải ở tác
pháp này, ngoài ra không
thể biện. Tóm lược chia làm ba:

Nói về đại giới. nghĩa là tăng thường hành pháp
thực. Nói rõ về lượng. Đồng và thuyết giới trong văn là giới xa.
Cho thuyết ngày 14, ngày 13 đến trước, không được thọ dục, y theo một trăm dặm.
Trong Tỳ-ni Mẫu nói giới đồng bố tát xa nhất cho một ngày về lại. Tùy có hai
văn chưa rõ dặm và số. Cho nên Tăng-kỳ, Ngũ
Phần. Thiện Kiến đều
nói: ba do-tuần là lượng.

Luận Minh Liễu nói: ba do-tuần hợp gốc mà lượng lấy.
Cũng không biết do-tuần
lớn hay nhỏ. Trí Luận nói: do tuần có ba loại khác nhau, loại lớn là tám mươi dặm, trung bình
sáu mươi dặm, nhỏ
bốn mươi dặm.
Đây gọi là
sông núi trung biên khác nhau, dẫn đến hành lý
khác nhau. Luật Tứ Phần
nói, trong mục pháp y, do-tuần chuẩn là tám mươi dặm, ở đây y cứ vào phẩm trên để nói. Chỗ thông dụng quy về y cứ
theo văn luật phải là
một trăm hai mươi dặm, lấy phẩm dưới để định.

Bộ Tát-bà-đa nói:
Ni kiết giới, chỉ được một
Câu-lô-xá Vuông, nếu có nạn duyên
có thể dùng, trong Tăng-kỳ là trong hai do-tuần, tùy ý kết lấy.

Nói rõ
giới trường.
Luật nói: vì
số trong tăng chúng có bốn người khởi cho đến chúng hai mươi người trở lên, làm cho tăng mỏi mệt.
Phật cho kết giới, không nói lớn nhỏ.

Luật Thiện Kiến nói: Giới trường nhỏ nhất chứa được hai
mươi mốt người, giảm
xuống thì không cho, ngoài ra như sau mà kết.

Nói rõ
Tiểu giới. Đây đều nhân việc nạn
sợ phế bỏ pháp
sự cho
nên Phật tùy duyên trước cho khai kết, đồng thời
không có lượng đúng,
tùy chỗ người ngồi tức là giới tướng? Một
là thọ giới khai kết tiểu giới. Trước đây y cứ
theo giới trường ngoài thân có giới trường. Nay y vào văn lấy nghĩa hoàn toàn không có
tướng ngoài, như trong mục chính gia.

Thọ giới khai kết tiểu giới, trước đây y cứ theo giới trường ngoài thân có
giới trường. Nay y vào văn lấy nghĩa hoàn toàn không có
tướng ngoài, như trong mục chính gia.

Việc thuyết giới ít nhất bốn người ngồi thẳng.

Việc tự tứ ít nhất năm người ngồi vòng tròn. Ba điều này không
ngoài lượng. Bởi nạn này khai tùy người nhiều
ít, nếu hạn ngoại lượng

đều chẳng phải già nạn.

Cho nên Văn nói: Nay có như vậy, cho Tỳ-kheo nhóm họp.
Chỉ lấy chỗ ngồi của Tăng hiện nhóm học có đất y vào đất mà kết giới.
Nếu sự làm rồi thì chế giải.
Không đồng với hai loại trước vì lâu cố tác
pháp theo chỗ y cứ của người.

Phần ba nói về y vì biệt giải: Vị thì có ba, như trên đã trình bày.
Nếu có giới trường thì trước phải kết. Nay lại
luận không có pháp kết
đại giới. Tựu trung chia làm hai:

Chọn lựa đúng sai.

Dựng nêu xướng tướng.

Tập tăng dục pháp

Trong phần đầu. Hỏi “Đại giới có xóm làng có được kết không? Đáp:
Luật Ngũ Phần nói: Các người tại gia mới làm phòng xá,
hoặc được
lợi tốt, hoặc bị phi nhân làm não hại, thỉnh tăng bố tát ở
đó. Tát-bà-đa nói: hễ
kết đại giới thì chỗ đi chung cả xóm làng. Vì oai lực của giới cho nên ác quỷ không có tiện hại, thiện thần đến ủng hộ.
Vì đàn việt cho nên kết chung xóm làng.

Trong văn luật
Tứ Phần cũng kết xóm làng. Hỏi: Trong giới có
nước được kết hay không?
Đáp: Trong
luật nói về sông, trừ thường có cầu, thuyền thì
được kết. Nếu chỗ
nước chảy, dòng chảy mạnh thì không được, phải có trụ cầu và nước cạn, không nạn, theo lý thì được. Cho nên trong luật
ni nói: Chỗ nước, một
mình không được qua, ở đây chung cho giới ngoài trong.

Hỏi: Một cái
nêu thành hai tướng được không? Đáp: Một khuỷu
tay trở lên thì được.

Trong Minh Liễu
Luận sớ nói như phía Đông Tây của một
ngọn núi lớn mỗi phương
kết một biệt trụ.

Lại nói: Hai dây biệt trụ, y cứ theo tường cao này đồng loại có
thể phân biệt, đều được làm.

Hỏi: Nay đem
cây đà làm tướng là lấy tướng trong hay ngoài? Đáp: Nếu tròn thì lấy ở giữa làm cho giới tưởng ngay và phần
nêu tương đương. Hoặc lấy bờ ngoài. Nếu vật nhọn thì lấy một phần
làm hạn. Ngoài ra vật
khác y cứ theo đây.
Nên trước phải bảo cho biết phạm vi thước tấc, chuẩn bị thuật
cho răng biết.
Không được thông chỉ một ngọn núi vọng lấy tướng bên
ngoài cho đến làm cho
việc tìm cầu phạm vi không thể biết được.

Hỏi: Nêu giới và tướng và thể.
Đáp: Nêu
gọi là vật của núi đá dùng để chỉ đích tướng là giới
bờ nêu bên ngoài của thể.

Thể nghĩa là
trong tướng chỗ tác pháp. Hoặc nêu tức là thể hoặc nêu là thể khác. Tướng là thể ngoài. Chỗ tạm thời chia làm ba chỗ
khác nhau, đồng thời dự ủy tất.

Hỏi: giới có được kết lại không?
Đáp: Luật
nói: Không được hai giới tướng tiếp liền nhau, phải
có trung gian. Nếu có
người nghi, thì giải rồi kết lại, cho nên không được khai lại.

Ở phần dựng
nêu xướng tướng, trước là nêu tướng.

Luật Tứ Phần chép: Giới tướng không nhất định đúng sai.
Trong văn nói nếu phương
Đông có núi thì xướng núi, có hào thì xướng hào.
Chỗ có
nước sâu, xóm làng bỏ đi, chỗ hư không rỗng đóng cọc, đất trống y cứ theo đây lập pháp thật không có tự thể.
Vì sao? Vì nói
về lập tướng, vì biết
duyên về hạn của giới, cố tác pháp nhóm chúng
phá hạ lìa y, hộ thực.
Nếu lấy đất trống làm chỗ, hư không thì có tướng
để chỉ. Ắt có việc này
tùy thời y cứ theo mà làm. Hoặc pháp một chỗ biết hư không ngại hai phần thì làm chỗ vững chắc. Y cứ vào bộ khác và
bổn Tông tất cả đều dùng chung.

Luật Thiện Kiến chép: Tướng có tám loại:

Tướng núi, dưới đến như tướng đại (to lớn)

Tướng đá, dưới đến ba mươi cây, nếu đá nhỏ thì không được
phải đặt đá khác.

Tướng rừng, cỏ trúc
không được, thể rỗng không
chẳng thật,
xuống đến bốn cây liền nhau.

Tướng cây, không được lấy cây khô làm tướng, xuống đến cao
tám tấc như kim lớn. Nếu không tự sống thì trồng cũng được.

Tướng đường. Xuống đến trải qua ba, bốn thôn.

Tướng sông, nếu bốn tháng không mưa mà
sông vẫn chảy
không ngừng.

Tướng núi đất gồ ghề, dưới đền tám tấc.

Tướng nước: Nước ao tự nhiên thì được.

Y cứ vào luật, các duyên như thành hào thành tướng có thể biết. Đã biết tướng kết là chỗ y cứ của giới nhà. Kết rồi liền phải nêu bày
rõ về chỗ làm cho người
đời sau, chủ khách đều rõ không có lạm nghi.

Kế nói rõ hình giới.

Luật Thiện kiến và Luận Minh Liễu chép: Tùy phương cong
hay thẳng, tùy chỗ biện
hình không nói ý chỉ nhất định. Nói rộng ra như đại

sớ lược
nói như trong nghĩa sớ.

Nói về xướng
tướng, cách kết thời nay không quá hai:
Hoặc ở lan-nhã nếu y vào núi, gần bên nước, cây bên
đường. Hoặc ở thành
ấp thì tùy bờ rào, hào hố, tường viện phần
nhiều là bốn phương. Bấy giờ mà có cong thì trước phải biết lỗi,
sau mới tránh
lỗi và xướng. nghĩa là trước học chưa đạt và
sau tiến đến các
sư như
xướng phương tướng mới
dễ trình bày, như từ ngoài viện xướng rằng: Từ
gốc Đông Nam cho đến góc
Tây Nam, rồi giáp vòng. Cửa chùa chính
Nam thì có lỗi biệt
chúng. Vì giới hạn từ ngoài tường thẳng qua, bên
ngoài hạn cửa thì thanh trong giới.
Nếu trong chùa thì làm các yết-ma bên ngoài hạn của tường
có tăng không nhóm họp
há chẳng biệt chúng. Cho nên biết xướng tướng phải cong xướng ra không làm cho hối hận
sau này.
Cũng chẳng thể thông đồng nói theo cong. Cong cũng chung cho
sâu cạn xa gần, đều thành không biết phạm vi. Nếu trong tự viện xướng tướng từ ngoài
thẳng qua thì bên trong
giới hạn. Là ngoài giới thì có lỗi biệt chúng, phá
hạ, lìa y, nếu tác pháp
trong chùa có người thuyết dục xong đến trong hạn cửa rồi lại đến, há chẳng phải xuất giới, nhập giới, là biệt chúng
hay sao?

Nếu phá hạ, có người y vào giới an cư, minh tướng chưa xuất
hiện đến lúc mặt trời
mọc rồi trở lại, há chẳng phá hạ hay sao?

Nói mất y, y vào giới kết giới nhiếp y, mình tướng chưa xuất hiện không trì y, đến minh tướng xuất hiện ra
ngoài giới, há chẳng mất
y? Cho nên dạy về lỗi.
Nhưng sau khi xướng tướng, trong lan-nhã cũng có lỗi
này, vọng chỉ núi hang, lạm chỉ cây cối. Cho đến
phạm vi đâu
liền được biết. Kết đều
không thành. Cho nên trong
Luận Minh Liễu kết sóng nước biệt
trụ. Một trượng năm thước thì lấy đá thứ lớp, giáp
vòng xong rồi tùy đá mà xướng.

Luận Thiện Kiến cũng nói đá nhỏ
không được, lại văn nói
rõ ràng, không dễ lạm
nói vùi lấp người, hoặc thọ giới không thành, làm cho
người khác, một đời
luống uổng. Tự thân chưa đến lại gặp giới
này. Cho nên kinh Đại Tập
chép: Sau khi ta diệt độ Tỳ-kheo ở
Dêm-phù-đề không thọ
giới, lời này rất hiệu nghiệm.
Kế nói rõ
xướng pháp.
Trong luật nói
sai người cựu trụ xướng.
Khi chưa xướng đích thân đến chỗ
sáng và chỗ bị che tối tụng. Chớ làm
cho đối chúng có sự ngượng nghịu.

Trước phải từ góc Đông Nam bắt đầu, giáp vòng chỉ thẳng tướng đó.

Luật nói: Phương Đông có núi, nếu y vào phương Đông mà
xướng, đến góc khúc
cong thì không phân phạm vi. Nay người hành sự y cứ dễ làm. Nếu ở chỗ đồng trống mà kết giới thì trước phải chỉ bốn (nêu) ở bốn góc,
sau đó
sai một người trong tăng
xuống tướng, người bị
sai
phải đứng dậy lễ tăng
rồi đứng xướng rằng: Đại Đức tăng xin lắng nghe,
tôi Tỳ-kheo v.v… vì tăng mà xướng tướng đại giới
bốn phương, từ góc đông nam cây táo thẳng đến phía Tây góc Tây nam cây dâu, từ phía
Bắc này đến cây liễu góc Tây bắc.
Từ phía Đông này ra đến cây du gốc Đông bắc. Từ phía
Nam này vòng lại đến cây
táo góc Đông nam. Đây là tướng ngoài của đại giới.

Một vòng xong
ba lần nói đều như vậy, nếu gặp việc biệt
tướng, y cứ theo sửa
đổi xướng nó, không dung cho sự lầm lẫn.
Nếu chùa trong thành ấp phần nhiều có tường viện thì từ
bên trong mà xướng,
duyên trước như trên. Sau nói:
Từ phía Tây tường bên góc trong góc Đông nam tường
viện ngoài chùa, xuống đến góc đất phía Bắc mé Đông cửa nam, tùy cong phía nam ra đến bờ cửa bên góc trong bờ cửa.
Phía Tây xuống đến góc
trong mé Tây. Từ phía
Bắc cong vào đến góc đất giáp Tây của cửa. Từ
phía Tây này xuống đến
góc Tây nam ngoại viện, từ phía Đông này
xuống đến góc Đông bắc
ngoài viện. Từ phía Nam hãy xuống đến góc Đông nam. Đây là tướng ngoài của đại giới. Giáp vòng xong nói ba lần
rồi nếu có ba cửa, năm
cửa và bờ rào tường hào góc nhọn, vuông cong
tùy chỗ mà xưng gọi, y theo cách thức trên.
Nếu có ngăn che, muốn xuyên tường thẳng qua, nên xướng
tên viện y cứ theo tường
vách của viện mà xướng tướng.

- Ở phần ba nói về pháp nhóm tăng gởi dục.
Trước nói nhóm tăng. Nhất định đều là trong giới tự nhiên.
Nếu là nêu rộng mà giới
hẹp thì đều phải tiêu tập.

Luật Tăng-kỳ
nói: Tránh nạn trong giới, trong ba do-tuần có
Tỳ- kheo đều gọi đến. Nếu ra giới rồi mà tác pháp kết: có
sự nói. Chỉ đều tự nhiên mà nhóm. Vì bên đất trong nêu chẳng phải giới tự nhiên, lại
chưa gia pháp, nếu Yết-ma
xong mới có biệt chúng.

Trong luật
Tăng-kỳ nói rõ: Kia là nạn duyên,
sợ thành
chướng ngại cho nên phải nhóm.
Theo lý thì
không đúng, đều nhóm học là cốt yếu, không có chính giáo để y cứ theo, nêu trong (nêu) có thôn, dù trong tự nhiên
cũng không muốn lấy
thôn, nên vây quanh thôn xướng tướng trong, sau
đó xướng tướng ngoài,
tác pháp kết thành. Tỳ-kheo trong thôn không cần
nhóm ở ngoài. Nếu tướng trong ngoài có giới ni và ni không ngại
kết pháp, thì cả hai
không nhiếp nhau. Nếu có giới tăng tác pháp, chỉ làm cho
Tỳ-kheo không ra khỏi giới mình.
Xướng tướng trong.
Sau đó
xướng tướng ngoài, tác
pháp kết thành. Tỳ-kheo trong thôn không cần
nhóm ở ngoài. Nếu tướng
trong, ngoài có giới ni và ni không ngại kết pháp, thì cả hai không
nhiếp nhau. Nếu có giới tăng tác pháp chỉ làm cho
Tỳ- kheo không ra khỏi giới mình, xướng tướng trong rồi thông kết lấy.
Như Luận Minh Liễu nói về
lệ của biệt trụ phần hai không được nhận
dục. Có ba nghĩa.

Kết giới là bổn lý của chúng đồng phải mau chế.

Giới tự nhiên yếu không
hơn yết-ma, đây là chính văn của luật Tăng-kỳ
Để
biết bờ giới, hộ hạ biệt chúng hộ thực hộ y. v.v…

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo làm yết ma chết, người khác
không biết chỗ giới.
Phật dạy hãy xả rồi kết lại, cho nên phải nhóm hết.
Nói về chính gia
chính Pháp, Thượng tọa nói: Nay tăng hòa
hợp để làm gì?

Đáp: Yết-ma
kết đại giới, nên bạch nhị mà kết.

Văn nói: Đại đức tăng xin lắng nghe, Tỳ-kheo ở trú xứ này
xướng tướng đại giới
bốn phương, nếu tăng phải thời mà đến, Tăng bằng lòng cho, nay tăng ở trong tướng bốn phương này kết làm đại giới, đồng
một trụ xứ, đồng một
thuyết giới, tác bạch như thế.
Đại đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo ở trụ xứ này xướng
giới tướng bốn phương,
nay tăng ở trong tướng bốn phương này kết làm
đại giới, đồng một
trú xứ, đồng một thuyết giới, Trưởng lão nào bằng
lòng cho, Tăng nay ở trong
tướng bốn phương này kết đại giới, đồng một trú xứ, đồng một
thuyết giới,
Trưởng lão nào bằng lòng cho. Tăng nay ở trong tướng bốn phương này kết đại giới, đồng một trú xứ, đồng
một thuyết giới thì im
lặng, vị nào không bằng lòng xin cứ nói lên. Tăng đã bằng lòng đối với tướng bốn
phương này, đồng một trú xứ, đồng
một thuyết giới, kết đại giới rồi, tăng bằng lòng vì im lặng, việc này
nên hành trì như thế.

- Phần hai nói
về pháp đại giới của giới trường.

Trước dựng ba loại tướng nêu, trong cùng là một lớp nêu
trong giới tự nhiên,
tướng ngoài của giới trường.
Ở giữa một
lớp tướng nêu trong đại giới của giới tự nhiên, ngoài cùng là một lớp tướng nêu ngoài của đại giới.
Tức phải giáp vòng, trước phải xướng nêu bên trong một lớp rồi tác pháp kết. Nhưng vì ba kết khó

rõ, sợ pháp
không luyện, lược chủ dẫn biểu đồ. Sau này y vào biểu
đồ để xướng tướng,
làm cho người mới học hiểu lầm. Nay hành sự mù mịt rơi vào trong văn mà thôi, không hề ủy luyện, làm cho y cứ vào văn
đọc thì sinh phiền muộn,
nhất định biết phụ sự tác pháp không thành,
phải cẩn thận mới toại sự.
Khắp vòng tròn này là giới tướng tự nhiên. Nếu trước ở trong
giới đàn nhóm tăng,
cũng nhóm họp bốn mặt, đã trình bày trong bản đồ. Y cứ vào khi kết đại giới, tự nhóm họp tăng, tăng ngoài viên vòng tròn phía Bấy đến chỗ tăng ở giữa kết giới cách nhau
sáu mươi ba
bước. Tăng ở trong đó
cách tăng ngoài giới châu viên cũng vậy. Tăng
Nam, Bắc cách nhau một
trăm hai mươi sáu bước, mỗi mỗi đắc thành
pháp, ở trong không
thành. Cho đến phương khác đều y cứ theo đây. Nếu
tác pháp kết rồi tùy
tướng nêu xa gần. Lại y cứ xóm làng không thể
phân biệt làm lời nói.
Nếu xóm làng có thể phân biệt cho đến giới đi
đường có năm tướng
xa gần nghĩa loại khác nhau, lại như chỗ sai trong
phần nhóm tăng ở trước.
Biểu đồ giới này gọi là giới tự nhiên rộng đối với tác pháp tròn khắp ngoài nêu lấy giới, ắt có giới riêng cũng tùy cong nhọn.
Chu vi trong đó là giới
trường. Giáp vòng ở giữa gọi là giới tự nhiên. Hai
bên Đông Bắc tức dùng
trên dướng tường nhỏ là thể của giới tự nhiên.
Hai bên Nam Tây trong tướng của đại giới thì không có
tướng riêng, nên đóng cọc dựng dây nêu liền nhau phân ở góc Đông nam của giới
tường, cách tường đại giới tám mét đất, bên tường nhỏ đóng một cọc, lại ở
góc Tây nam cong nhọn cách
tường lên hai mét cho hạ một cọc. Lại ở
góc Tây bắc đến tường
nhỏ bên này tường nhỏ hạ một cọc.

Phía chính Tây
cách tường lớn tám tấc. Đóng ba cọc rồi, vẫn
lấy dây liên tiếp ba
nêu, chính là giới tự nhiên. Hai bên nam Tây nêu tác
2 pháp xong. Nếu hai giới mỗi giới có
pháp sự, trong đây có người không ngại hai chỗ thì tướng hai bên Đông và Bắc tướng ngoài của giới
trường chính là lấy nội
viện tường nhỏ làm tướng hai mặt. Hai bờ Tây và
Nam thì dùng dây nêu bên trong làm tướng là tướng trong của đại giới ấy.
Hai mặt Đông và Bắc lấy ngoại viên tường nhỏ làm tướng. Hai mặt
Nam và Tây lấy tướng trong
đại viện làm tướng. Nếu nói rõ về tướng ngoài thì ở ngoại
viện xướng. Nếu ở trong
tướng xướng, đến góc Tây nam bên giới tự nhiên ngoài giới tướng thì với nội tướng đều hợp, không có
sự khác nhau giữa đây
kia. Lại không được vào tướng của đại viện
xướng. Vì không thấy
tướng ấy. Trên lại nhờ một duyên, lấy làm tướng mạo. Khi tác pháp thưa hẳn như biểu đồ, nếu không y theo đây mà
giải thích,

ngoài ra xứ
cũng y cứ không được, nay nói rõ cách kết, chia làm ba:

Trước lần lượt duyên. Luật Ngũ Phần chép: Trước phải kết
giới trường, sau kết
đại giới. Nếu trước Kết đại giới, thì phải xả rồi kết
lại, sau đó xướng tướng kết đại giới.
Tỳ-ni Mẫu và luật
Thiện Kiến cũng đồng với
thuyết này. Nay còn có người trước kết đại giới, đây là
do không đọc thánh giáo, chỉ nói ý lời.

Hỏi: Trước kết đại giới, thì giới trường có thành không?
Đáp: Ngũ
Phần nói phải xả rồi mới kết, cho nên biết thành,
nếu không thành pháp sau,
cho nên phải giải.

Ngũ Bách Vấn
nói rằng: Sau khi kết giới trường thọ giới trong đó e rằng
không được. Lại nói không biết đồng với chưa chế nhờ có đường này thì
thông suốt. Thời nay kết phần nhiều có phi pháp hoặc đem
năm, sáu người đi tắt đến trong
giới trường.
Trong giới không nhóm họp, xướng chung ba tướng, đã đủ lại thêm hai
loại yết-ma. Hoặc có giới
nội thông xướng ba tướng
đã tùy giới thêm pháp, hoặc ở trong đại giới kết xa.

Hoặc trước kết giới trường mà chỉ xướng tướng ngoài đại
giới, không xướng tướng nội giới mà gia pháp.
Những điều này, đều lạm
kiết không thành, cho nên phải biết giới mỗi xướng mỗi kết mới
được thành tựu.

Phần hai nói
rõ xướng tướng, trước nhóm tăng trong giới tự
nhiên rồi, một Tỳ-kheo sửa sang oai nghi xướng rằng:
Đại đức tăng nghe
tôi Tỳ-kheo… vì tăng
xướng tướng bốn phương của tiểu giới trường từ
bên trong nêu góc Đông
Nam chỗ này, phía Tây sợi dây dưới đến nêu
góc Tây Nam. Từ phía Bắc
trong sợi dây bên này xuống đến nêu góc
Tây bắc, tức là bên
phía Đông trong tường nhỏ. Xuống đến góc trong
Đông bắc tường nhỏ.
Từ bên nam trong tường này xuống đến nêu góc Đông nam. Đây là tướng ngoài của
giới trường, một vòng xong ba lần nói
rồi. Người yết-ma hỏi để làm gì?

Đáp: Yết-ma kết giới trường.
Đại đức
tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo ở trụ xứ này nêu tướng
tiểu giới bốn phương.
Nếu tăng phải thời đến, tăng bằng lòng cho, tăng nay ở
trong tướng tiểu giới
bốn phương này kiết làm giới trường, tác bạch như
thế. Đại Đức tăng xin
lắng nghe Tỳ-kheo ở trụ xứ này nêu tướng tiểu
giới bốn phương, Tăng
nay ở trong tướng tiểu giới bốn phương nay kết
giới trường. Trưởng
lão nào bằng lòng cho Tăng nay ở trong tướng tiểu giới bốn phương này kết giới trường thì im lặng, vị nào không bằng lòng
thì cứ nói
lên. Tăng đã bằng lòng trong tướng bốn phương này kết
giới trường rồi, Tăng
bằng lòng vì im lặng, việc này cứ hành trì như thế.

Kết rồi, tăng khác lại ngồi, phải lấy bốn, năm người biết pháp tướng vào trong đại giới an tọa, ổn định rồi nhóm giới không
người mới là đắc pháp.
Kế là cách
Kết đại giới: Trước nói rõ xướng tướng có hai loại khác nhau.

Nói biệt xướng: trước xướng nôi tướng ba vòng xong, kế xướng
tướng ngoài,
ba vòng sau đó tổng kết hợp.

Hai là tướng
nhất khắp trong ngoài Tổng điệp, đã tùy khắp hợp.
Văn nói rõ
pháp chung, phải
sai một người có oai nghi
xướng rằng: Đại đức
tăng nghe, tôi là Tỳ-kheo v.v… vì tăng xướng tướng
trong ngoài của bốn phương đại giới.
Trước xướng nôi tướng, từ phía trong
góc Đông nam tướng nhỏ
xuyên qua phía Tây tường nhỏ. Bên trong tường lớn đến góc trong góc
Tây nam. Từ bên dưới phía Bắc tường xuyên
qua đầu phía Tây tường
nhỏ, qua đến góc ngoài góc Tây bắc tường nhỏ.
Từ bên dưới góc Đông
tường nhỏ này đến góc ngoài góc Đông bắc tường nhỏ. Từ phía Nam này ra lại đến góc ngoài Đông nam. Đây là một
vòng tướng trong của đại giới.

Kế xướng tướng ngoài: Từ góc ngoài góc đông nam tường
ngoài chùa viện, thẳng
đến phía Tây góc đất ngoài mé đông cửa Nam.
Tùy góc cong phía Bắc vào
đến trong hạn cửa Tây, xuống đến đầu hạn
mé Tây, tùy hạn phía Nam
cong ra đến góc đất ngoài mé Tây của cửa.
Từ phía Tây này xuống đến phía ngoài góc
Tây nam. Từ phía
Tây này xuống đến phía ngoài góc
Tây bắc. Từ hướng Đông này xuống đến phía ngoài góc Đông bắc.
Từ hướng Nam này xuống vòng đến phía ngoài góc Đông nam. Đây là một vòng tướng ngoài của đại giới.
Kia là tướng trong, đây là
tướng ngoài. Đó là một vòng trong ngoài tướng
của đại giới.

Ba lần như thế rồi nói với tăng rằng:
Đã xướng tướng trong ngoài của đại giới xong, chúng
tăng làm yết-ma.
Người xướng lên tòa đã lên tòa, như thường y vào
trước đây mà làm.

Yết-ma đại khái đồng với trước, không có giới trường mà kết,
chỉ đủ một chữ của trong.

Nói: nay Tăng
ở trong tướng trong ngoài bốn phương này kết
làm đại giới. Nếu y cứ
vào văn trong luật cũng không thêm chữ.

Chỉ nói: Ở tướng trong bốn phương này kết đại giới, về lý cũng
được tùy
ý, còn đường lớn không ngại, kết giới này rồi.

Như trên yết thị hiển rõ chỗ.
Pháp ba tiểu giới ba môn phân rõ. Trước nói về nhóm tăng xa
gần. Đây do giữ lại
nạn mà khởi. Không đồng với đại giới nhóm tăng.
Cho nên Phật tùy phương
tiện khai mở giới này. Như trong luật Thiện
Kiến nói lượng bảy
bàn-đà nhóm tăng nên được.

Cho nên trong
văn kia không đồng ý, đối với Tứ Phần này
không khác, đồng thời
cho là trong a-lan-nhã, ắt ở trong xóm làng trong
văn không khai.
Do lan-nhã đường xa đến nạn dễ thấy. Phần hai
không dựng tướng vuông.
nghĩa của giới trường đại giới bền lâu, tăng
thường ở nghỉ, lý phải rõ ràng, ba tiểu giới này đều do
sự mà khởi có nạn
thì ngăn làm. Phật khai
tạm kết, lại không có tướng, tùy người nhiều ít
mà làm giới thể. Nay
người hành sự nếu kết tiểu giới thọ giới, phần nhiều lập hạn của viện, thuyết giới
ngồi thẳng, tự tứ ngồi vòng tròn.
Hai cách này không có
tướng ngoài. Điều này chưa thông báo; y cứ theo văn trong luật vì ngăn
Tỳ-kheo ác nay còn ngồi ngoài có giới,
đều không khỏi ngăn.

Ba tướng của
tiểu giới này đồng một pháp, đều chỉ chỗ ngồi
của tăng nhóm họp làm
tướng trong của giới.
Cho nên trước nói tăng nhóm một chỗ, giữa nói cho
Tỳ-kheo nhóm. Sau nói chỗ
ngồi của các Tỳ-kheo đã đủ, phân chỗ ngồi của
Tỳ- kheo ngồi như thế kết tiểu giới, văn chỉ ở đây. Lại không có tướng
trong ngoài, nếu theo Luật
Tăng-kỳ văn kia nói: Người muốn xả y ra
ngoài giới. Không có
giới trường kết tiểu giới, văn nói: Phần ngoài chỗ ngồi tăng trong một tầm thường tác yết-ma trong đó. Đây là nói rõ văn
có khai, nhưng đồng với
pháp của giới trường, chẳng đồng với tiểu giới.

Luật Tứ Phần nói: Trong pháp giới trường cũng nói tiểu giới,
có thể chính là lập
tướng tiểu giới. Nếu tác pháp thọ giới, thì y theo ngoài giới của luật mà vấn nạn. Nếu khi đến xin thọ, mười người hợp lại
ngồi kết trước, đủ
khai phần một người, thân giới ngoài cũng y cứ theo văn Thập Tụng và
Thiện Kiến đủ thành
số tăng. Đây là
định nghĩa, ắt y
xưa dùng kết giới không
thành, tác pháp chẳng đúng thì một đời thọ uổng, tâm nghi
thường khởi, gọi là không có giới trọn đời, lời này rất đúng. Nói rộng ra có phế lập như trong
nghĩa sao. Nếu nói về
thuyết giới,
theo đồng sự bạn tốt,
hạ đạo đồng thời ngồi làm cho gần nhau, y vào
pháp mà kết. Nếu nói
về tự tứ, năm vị trở lên ngồi vòng tròn bốn
mặt, có đủ năm đức, bốn mặt tự tứ người
này dụng thêm, chưa hẳn như thế,
cũng tùy duyên sửa đổi.

Kế nói rõ pháp kết, vì sự ít văn còn lược ngoài ra có ba
loại giới khác nhau.

Thuyết giới riêng lợi
dưỡng riêng, muốn đồng
thuyết giới,
đồng lợi dưỡng.

Thuyết giới riêng, lợi dưỡng riêng, muốn đồng thuyết giới, lợi
dưỡng riêng

Thuyết giới riêng, lợi
dưỡng riêng, muốn đồng lợi dưỡng, thuyết
giới riêng, vì thủ hộ trụ xứ. Tăng vật bốn
phương này xướng hòa pháp. Cho nên Phật lập khai kết. Trong đời
sau pháp này e hết tận, ắt như hợp chùa có duyên cứu giúp
sự
thiếu thốn, đều phải bạch nhi cùng tăng đưa đi.
Không được thẳng vậy mà cho người vì tăng vật không được ra khỏi giới.

Kế là nói rõ pháp giải giới. Trước giải chỗ không có giới trường.
Tăng nhóm rồi hỏi dục, lấy hòa rồi giải rằng: Đại Đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo ở trú xứ này đồng một trú xứ, đồng một thuyết
giới. Nếu tăng phải
thời đến tăng bằng lòng cho giải giới, tác bạch như thế.
Đại Đức
tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo ở trú xứ này đồng một
trú xứ, đồng một
thuyết giới, để giải giới. Trưởng lão nào bằng lòng
Tăng một trú xứ, đồng một
thuyết giới, giải giới thì im lặng, vị nào
không bằng lòng thì cứ
nói lên. Tăng đã bằng lòng cho tăng đồng một trú
xứ đồng một thuyết
giới, giải giới xong, tăng bằng lòng thì im lặng,
việc này xin hành trì như vậy.

Nếu có giới trường trước giải đại giới, rồi giải giới
trường. Đây
là thường chuẩn. Thượng
tọa hỏi đáp mỗi việc phải có đơn điệp. Không đồng thọ giới một đáp được làm
nhiều pháp, người kia do đồng
giới nên được. Trong đó không khai vì giới tự nhiên, mỗi giới tác pháp
riêng nên không thông.

Nếu tác pháp
đồng như trước mà giải.

Kế giải giới
trường, nên ở trong tướng, không được ở đại giới
mà giải xa, đối với luật không đúng chính pháp trong yết-ma cũ dùng pháp đại giới để giải, chỉ xưng tiểu đại là khác. Nay y cứ theo giới về nạn
sự, nhưng lại kết làm
giải, lý thông văn thuận.

Văn nói: Đại
đức tăng xin lắng nghe: nay tăng ở trú xứ này
giải giới trường. Nếu
tăng phải thời mà đến bằng lòng cho giải giới
trường, tác bạch như
thế. Đại đức tăng xin lắng nghe; Tăng ở chỗ này
giải giới trường, Trưởng lão nào bằng lòng tăng
nhóm ở đây giải giới trường
thì im lặng, vị nào không
bằng lòng thì cứ nói lên. Tăng đã bằng lòng giải giới trường xong rồi, Tăng bằng lòng vì im lặng, việc này cứ hành trì như thế.

Luật Thiện Kiến nói: Trên giới trường không được lập phòng,
dẫu vua sai lập cũng có
sự hổ thẹn. Tỳ-kheo gỡ bỏ gỗ cỏ đưa đến
Tỳ-kheo ở chùa, chỉ để
ở điện Phật và cây:

Giới trường nước ngoài phần nhiều ở chỗ đất trồng, như chỗ
đàn tế cúng ở thế
gian, cho nên trong luật hoặc gọi là giới đàn.

Trong Ngũ Bách
Vấn chép: Thọ giới gặp trời mưa, nếu dời
giới trường dưới nhà,
trước phải giải đại giới, kết lại giới trường và kết
đại giới mới được.
Giải ba tiểu giới đồng với cách giải trước.

Phần ba nói rõ pháp khởi có không. Pháp khởi do làm pháp
lành mà pháp lành không
làm, thuộc về hành ấm thiện.
Pháp lành này và xứ tương ưng khắp tướng nêu, đều có pháp
khởi, chẳng gọi là pháp
lành và đất vô ký, chẳng phải là không bằng.

Luật Thiện Kiến nói: Y vào tướng kết rồi,
sau mất giới tướng
nếu người đào đất,
đến chỗ gần nước cũng không mất giới. Cho đến ở trên khởi ba lớp nhà đều đồng một giới. Nếu có núi đá, trên rộng dưới hẹp,
ở trên đó mà kết
giới. Núi cao dưới tăng không ngại thường pháp
và giới là sắc pháp tùy chỗ rộng hẹp dưới vào đất.

Cho nên văn nói: Nếu kết xong nước rơi thanh hầm, tùy có
nước chảy, dựng nhà
trong đó ở trên tác pháp đều được.

Y cứ theo nhiều văn này, pháp khởi đâu có nghi ngờ. Xưa
nói: không có pháp khởi.

Văn nói: Vì sao giới hiện tiền làm yết-ma xướng chế hạn cục.
Như thế gọi là chỗ thêm pháp, bất luận pháp khởi có không.

Tát-bà-đa nói: Vì oai lực của giới nên được thiện thần che
chở, như trong Ngũ Phần có nói rõ.

Kinh Tiểu Pháp
Diệt Tận chép: Khi Kiếp hỏa khởi, chỗ từng làm
già-lam không bị lửa đốt. Cho đến giới kim cương
là đất. Bốn là nói
về tướng kết xứ phi
pháp có mất hay không.

Trong phần trước nói rõ và thuật đủ, sợ có quên mất.
nghĩa là trong hai giới tiếp nhau không có tự nhiên, cùng liên quan đến
sai lầm. Cách nước không cầu, hoặc không xả giới góc mà
kết chồng lên. Và giới
không nhóm kết, yết-ma không thành, tướng
vuông không luyện, đều
chẳng phải pháp kết.

Luật Ngũ Phần nói: Không xướng tướng vuông thì không thành kết giới.

Nói mất hay không, một là quyết ý xả bỏ.
Trí luận nói:
Một đêm xả bỏ thì không có giới

Hỏi trong Thiện Kiến trước đều nói không mất
Đáp: Kia
không làm mãi xả tâm cho nên không mất.
Đây nói: Mất là ý không trở về, có tâm xả giới cho nên mất.

Trong văn đều nói vì xả bỏ.

Trong Tứ Phần
nói Sự cũ cho nên Già-lam không mất tịnh địa. Lại nói: Nếu nghi thì nên giải rồi kết lại, cho nên biết chỗ giới.

Nếu tác pháp
xả y, thực giới có ba loại đều xả.

Phần hai nói
rõ không mất lược thuật có năm loại.

Tâm ác phi pháp mà giải thì không mất lệ chuẩn. Luật
nói: tâm ác giải tịnh địa không thành.
Tăng, ni kết với nhau.
Thiện kiến nói: Tỳ-kheo ở trong giới của
ni mà kết giới thì không mất, ni đồng được thành.

Bên trong không có tướng giải nói cũng kết chồng.

Mất giới tướng như trong luật Thiện Kiến.

Bổn xứ
rỗng không.
Ngũ Bách Vấn nói Đại Tăng và Ni kết
chung được, không được tréo nhau.

****



Một phương hành hóa lập pháp cần phải thông, chỗ chúng
đoán lượng phải nhờ
luật giáo, để cho nơi xa nước lạ có chỗ phát tâm, người đi trong giới an thần
tiến nghiệp. Nếu lấy đây chế ngự chúng thì việc
gì không hành, đã hành
chính pháp, thì người nào không vâng theo, đâu chỉ tăng đoàn thanh tịnh dứt tục về chân mới có thể làm tỏ cây
đạo, bừng sáng mặt
trời trí tuệ. Nếu pháp phát ra lời nói thường tình
không có căn cứ, khoa
phạt đồng với bỉ tục, thì cương giáo chỉ có sự việc
thô trọng, có thể thi
hành những điều sai trái, nên bị nhiều tình loạn.
Bởi vậy luật nói:
Chẳng phải chế mà chế, thì điều chế ấy
liền đoạn dứt, như thế
có thể làm cho chính pháp mau diệt. Đời không gặp Phật đọa vào địa ngục nhanh như tên bắn.
Tam Thiên oai nghi
chép: trong chúng không có người biết pháp, trăm người ngàn người
không được đồng ở,
cho nên biết đồng ở phải vâng theo Thánh pháp.

Nay muốn bỏ phần rườm rà thêm phần thiếu sót làm cho chế
và giáo tương ưng, nghĩa
cùng thời mà hợp.

Cho nên luật, điều không đáng chế thì không chế, chế ấy liền
thực hành. Như vậy dần
dần làm cho chính pháp trụ mãi.

Nếu phát sinh
bệnh hoạn, nói rõ tổn giảm, rõ như giới dưới
đây. Tựu trung phân năm loại:

Ước
hóa chế giáo, minh tướng khác nhau.

Y
cứ các thức ăn tăng chế để nói về thông bít.

Y
cứ pháp y cứ thời đối người để làm rõ.

Y
cứ vào xứ thì dùng để rõ.

Tướng của nhiều chủ giáo thọ.

Trong phần hóa chế chia làm hai: Lại nói rõ về hóa giáo,
giáo chung cả đạo tục.
Đại Tập
nói: Nếu trong đời mạt thế có đệ tử của ta
nhiều tài của, nhiều năng lực, vua không trị được, thì dứt mất giống
Tam bảo, đoạt mất chúng sinh. Tuy
vô lượng đời tu giới làm phước cũng diệt mất.
Nói rộng ra như trong Phẩm
Hộ pháp quyển 29 nói.

Lại nói: Nếu Tỳ-kheo phạm lỗi cần phải trị họ một tháng hai tháng chịu khổ, hoặc không cho nói
chuyện chung, hoặc không
cho ngồi chung, không cho ở
chung, hoặc tẫn xuất, hoặc ra khỏi một nước, cho đến bốn nước, chỗ có
Phật pháp. Trị Tỳ-kheo ác như thế rồi, thì
các Tỳ-kheo thiện mới an vui thọ pháp. Như vậy mới làm cho Phật pháp
trụ mãi không diệt.

Kinh Thập Luận nói: Nếu có chúng
sinh độn căn, vì muốn phát khởi nhân duyên gốc lành mà biếng nhác thiếu trí quên mất
chính niệm, tham đắm trụ
xứ, y phục, ẩm thực, bốn việc cúng dường, xa lìa tất cả các thiện tri thức.
Chúng sinh như thế dạy
họ sai, khuyến hóa
liệu lý việc Tăng và
Phật pháp, Hòa-thượng Xà-lê, ấy là chỗ phước trí
cả việc. Nếu đệ tử
Thanh văn tâm không cung kính, không giữ chắc giới, vì pháp tồn tại lâu dài mà điều phục họ. Nếu khởi tâm niệm dạy
làm cho tâm hối hận, lại
phải dùng lời mà trách phạt họ, đuổi họ, làm
cho họ hạ ý, cũng không
nói chuyện với họ, cũng ở trong tăng khiển
trách sai lễ bái, quát mắng hiềm trách không đồng lợi của tăng. Hoặc ở trước bốn vị tăng dập đầu tự quy phục tội, hoặc thời đuổi ra không được
ở chung, ta biết chúng
sinh tâm sở hướng lên, vì lợi họ, cho nên nói rộng cái khổ ở các địa ngục. Vì muốn điều phục chúng
sinh phá giới.
Nếu các Tỳ-kheo giữ gìn giới
pháp thì được trời người cúng dường, không
nên trách phạt. Trừ
người học rộng và giữ giới. Nếu có người phá giới
mà xuất gia, có thể chỉ
dạy tám bộ trời rồng, châu báu phục tạng, nên làm mười loại thì hơn.
Nghó Phật nghó tâm thí. Nếu có phá giới làm
oai nghi xấu, nên dùng lời mềm mỏng, cho đến lễ dưới chân, thì đời
sau
giàu có, được nhập
Niết-bàn. Bởi vậy y vào ta ma xuất gia, giữ giới hay
phá giới không cho Luân
vương, Tể tướng trách phạt. Huống chi phạm
nhẹ khác. Tỳ-kheo phá
giới tuy là người chết, năng lực của giới này dụ
như ngưu hoàng, xạ hương,
nhã dược. Thiêu hương, v.v… Tỳ-kheo phá
giới vì không tin nên tự
thiêu đốt đọa vào đường ác, có thể làm cho
chúng sinh thêm lớn gốc lành. Vì nhân duyên này, tất cả người tại gia đều
phải thủ hộ, không cho
trách phạt. Chúng tăng bốn phương bố tát, tự tứ,
ba đời vật tăng uống
ăn, trải tọa cụ đều không dự phần.
Ưu-bà-tắc bạch Phật: Bạch Đức
Thế tôn, nếu vật phi pháp
làm sao trừ bỏ?

Phật bảo: Ta không cho người tục
mắng trách,
Tỳ-kheo được
làm.

Lại có một loại phi pháp liền mắc đại tội.

Nếu tăng không hòa, ở trước quốc vương, trước quyến thuộc của
vua, trước đại thần mà quở trách. Tăng ở trong người tại gia, phụ
nữ, tiểu nhị, trước tịnh nhân, ở trong
Tỳ-kheo-ni oán hiềm, trước
những người như thế
giả sử được cử ít tội cũng không nên nhận.

Xuống đủ pháp xuất cử, như trong luật pháp, trong Niết-bàn
các thứ khai thị tướng
rồi nói: với người hủy pháp cho bảy yết-ma, vì muốn mở bày cho người làm các điều ác, có quả báo nên biết Như lai thi hành

các chúng
sinh ác không
sợ hãi vì hiện tại trị tội dứt, tương lai
rất sợ hãi.

Nếu Tỳ-kheo hiền Thiện bỏ qua không quở trách, nên biết
người này là kẻ thù
trong Phật pháp. Nếu có thể đuổi khỏi chỗ trị phạt, ấy
là Thanh Văn chân chính đệ tử của ta.
Kế nói về chuyển giác để rõ, tăng
sai
sám hối
sửa đổi dấu
vết liền dừng.
Người thượng phẩm thấy hình y nơi đường, loại hạ lưu
chống nghịch mạng tăng không chịu vâng theo, không hổ
không thẹn, phá
giới phạm pháp, tiếp
tục làm không thôi. Tự chẳng trị tội, do đâu mà dừng được. Giống như ngựa chạy chậm phải đánh cho đau, thì có bảy
loại điều phục, ngựa
ác trị mặc tẫn không cùng nói. Gần đây Phật pháp lưu hành ở Đông độ phần nhiều không thực hành như thế. Nếu nghe nói đúng lại
sinh
khinh cười. Lạm dùng Phật pháp tự uế tâm tịnh. Bọn có lỗi thật đáng phạt, lại dùng pháp tục phi lý
chiết phục, tướng tuy đều
thuận mà tâm chưa sửa
bỏ, từ đó làm cho cương giáo ngày càng suy yếu. Văn nói.
Điều không đáng chế mà chế thì mau diệt chính
pháp, lời này rất thật.
Nay lời vi tế kia làm sáng lại tượng vận, có sức trụ
trì các chủ chuẩn mà làm nó.

Trong Tứ Phần
chép: Phàm muốn trị phạt cử người thì mình
phải đủ hai loại năm
đức. Như Pháp tự tứ. Lại phải ba căn đầy đủ,
đồ chúng trên dưới đồng tâm cộng bỉnh, người
phạm có thể cho, sau đó mới cử. Đầy đủ như trong pháp ngăn của bổn luật nói. Nếu trái pháp trên, cử không biết thời, lại
sinh ra đấu tranh, cho nên văn nói: Các thầy chớ thường cử tội
người khác.
Vì sợ hoại
chính pháp, phải đủ pháp
trên. Dẫu cho không trị
cũng diệt chính pháp. Nay nói rõ về pháp trị có
bảy loại, chín loại.

Nói bảy pháp là:

Quở trách

Tẫn xuất

Y chỉ

Ngăn không cho đến nhà người tại gia

Không thấy tội

Không sám hối

Nói dục không chướng đạo.

Thêm hai pháp
ác mạ và mặc tẫn thì thành chín

Nói về quở trách: Trước phải nói tội họ sau mới nói rõ chính
để trị. Nói lỗi có nhiều loại.

Tổng xứ trong luật như Tứ Phần có nói rõ.

Nếu đối trước Tỳ-kheo lại nói bốn việc:

Phá giới, phá ba tụ trước

Phá kiến là sáu mươi hai kiến chấp

Phá oai nghi là bốn tụ dưới

Phá chính mạng, nghĩa là phi pháp khất cầu, tà ý để nuôi mạng
sống thì có năm loại bốn loại.

Nói năm tà gồm:

Cầu lợi dưỡng sửa đổi oai nghi thường trá hiện tướng khác lạ.

Nói về công đức của mình.

Lớn tiếng hiện oai thế.

Nói sở đắc của mình để tìm lợi lưỡng, kích động sai lầm.

Vì cầu lợi cho nên cưỡng bói lành dữ cho người.
Nói về bốn tà gồm:

Phương tà: thông khắp bốn phương vì cầu cơm áo

Ngưỡng tà: Trên xem tướng tinh tượng bất thường

Hạ tà: Tức là cày ruộng trồng trọt các thứ nghề
nghiệp thấp

Khẩu thực bốn phương. Học chút ít chú thuật để làm
lợi nuôi thân mạng.

Đây đều là
Trí Luận giải thích.

Trong Luật nói: Phi pháp nói là pháp, pháp nói là phi pháp, tuy có ba căn lỗi trước, nói rõ xác thực, hỏi đáp có
sai thì không
được cử người khác.

Văn nói: Nếu
không căn, phá giới, phá kiến, phá oai nghi,
chính mạng và tác pháp
quở trách. Đây gọi là yết-ma phi pháp.

Trái lại như
pháp ở trên. Nhưng cách trị này không hẳn là tội lớn. Nhưng làm cho điều chế của bậc Thánh kẻ học ngu ám tự ràng
buộc đều bị phạt thêm.

Văn nói: Nếu
không biết không thấy năm phạm tụ, nghĩa là
Ba- la-di, cho đến
Đột-cát-la và tác pháp quở trách.

Ngũ Phần nói có chín loại:

Tự đấu tranh

Đấu loạn người

Trước sau chẳng phải một đấu tranh

Gần gũi bạn ác

Làm bạn với người ác

Thích tự làm ác

Phá giới

Phá kiến

Gần gũi người tại gia

Trong luật Tăng-kỳ nói có năm loại:

Thân miệng quen ở gần

Thân quen ở:
ngồi cùng giường, cùng ngủ, cùng ăn cơm, mặc
đồ chung, cùng ra cùng
vào với huỳnh môn, nam tử, đồng tử, đệ tử.

Miệng quen gần: Tâm nhiễm qua lại nói chuyện chung.

Thân miệng cả hai đều gần: Hai nghiệp đều làm, lại cùng với ni, người nữ duỗi tay ngồi ở trong, lấy hương hoa, quả
sau đưa nhau làm
để đi sứ, ngoài ra như trước nói.

Thường phạm giới của năm chúng.

Vào xóm làng rất sớm, mà đi về tối, làm bạn với người ác, và những người ăn trộm, gặc cướp, người đánh bạc. Đến ở chỗ quả phụ, trẻ
nam, dâm nữ, huỳnh môn xấu ác, Tỳ-kheo-ni, Sa-di-ni.

Thích tranh tụng nói nhau. Có năm loại:

Tự cao

tính thô bạo

Nói vô nghĩa

Nói phi thời

Không gần người Hiền

Cung kính các
Tỳ-kheo trẻ tuổi, độ đệ tử trẻ tuổi, lo lắng như đệ
tử lo cho thầy. Như năm loại trên, mỗi Tỳ-kheo ở
chỗ ngăn che phải ba
lần cản ngăn, không chỉ tăng bạch tứ quở trách để chiết phục.

Luận Minh Liễu chép: Tỳ-kheo tâm công cao không cung kính mưu tính
người khác, khinh mạn đại chúng, làm yết-ma bố úy.
Như còn là tên khác về quở trách, trên nói rõ về lỗi. Đới trước
Tỳ-kheo tăng
đều quở trách trị phạt.

Phần hai gia
pháp có bốn loại:

Nói về lập trị

Nói về đoạt hạnh

Nói về thuận theo

Tăng giải thích cho nghe.

Ở phần lập
trị. Pháp này và yết-ma có khác Trước nói rõ:
Duyên khởi có mười loại

Như trên đầy
đủ bảy pháp rồi.
8/ Trong phần trình bày ý tâm này trái, cầu tăng chứng minh, chính tội này được phục mới cho. Nên gọi vào chúng phải nêu trước.
nghĩa là trong
tăng người có đức cử nói Tăng: Nói Tỳ-kheo gì
đó phạm tội, nghĩa là
ở chỗ nào đó, lúc nào, người nào làm tội gì, làm cho

họ cúi phục tự trình bày.
Nên cho tội:
nghĩa là ông phạm việc gì, quở trách trị.

Thượng tọa nên y cứ theo pháp ngăn hơi đầy đủ có thể cử
đồ chúng thượng hạ và
người lự cử. Đã cho phép cử. Như trên làm rồi,
tất cả muốn hỏi và
tiện làm yết-ma văn trong luật nêu việc đấu tranh.
Và luận đương thời, chưa hẳn như văn.
Tỳ-kheo có phần, y cứ
theo phải biết dùng.

Nên nói: Đại
đức tăng xin lắng nghe! Tôi và Tỳ-kheo v.v… thích đấu tranh cầu hơn thua
(ưu Khuyết), làm cho tăng chưa có việc tranh cãi thì xảy ra việc tranh cãi, đã có việc tranh cãi mà không trừ diệt.
Nếu Tăng phải thời mà
đến, Tăng bằng lòng cho, Tăng vì Tôi và
Tỳ-kheo v.v… làm yết-ma quở trách, nếu
sau này đấu tranh lại mắng chửi
lẫn nhau, thì chúng tăng
nên tăng thêm tội để trị (nghĩa là làm yết-ma
tri đuổi ra khỏi chúng)
tác bạch như thế. Đại đức Tăng xin lắng nghe.
Tôi và Tỳ-kheo… đấu
tranh nhau tìm ưu khuyết, làm cho tăng chưa có
việc tranh đấu mà nay có
việc tranh đấu, đã có việc tranh đấu thì không dứt trừ. Nay tăng vì tôi và
Tỳ-kheo v.v… yết-ma quở trách.
Nếu sau này
còn đấu tranh, thì tăng lại thêm tội. Vị nào bằng lòng thì im lặng, vị
nào không bằng lòng thì cứ nói lên.
Đây là yết
ma lần đầu (Nói ba lần)
Tăng đã bằng lòng vì tôi và
Tỳ-kheo… làm yết ma quở trách
xong. Vì Tăng bằng lòng
nên im lặng, việc này nên thực hành như vậy.
Nếu nói rõ thì không thành, luật nói:

Nếu không cử, không làm ức niệm, không cúi đầu nhận tội,
hoặc không phạm mà nói
phạm thì không nên sám tội.

Nếu đã phạm tội, sám hối xong, mà không hiện tiền, thì nhận
và pháp cả hai đều sai,
đều tác pháp không thành đác tội.

Nói rõ về đoạt hạnh: Cho tác pháp rồi nói rằng, vì ông tác
pháp quở trách rồi, nay
nhận ba mươi lăm việc trọn đời không được làm,
ắt có thể thuận theo
không trái nghịch. Tăng phải lượng xứ, ba mươi lăm việc gồm.

Có bảy loại khác nhau, năm loại trước đoạt quyến thuộc mình.

Không nên trao đại giới cho người

Không được nhận người làm y chỉ

Không được nuôi Sa-di

Không được nhận lời tăng sai làm giáo thọ Tỳ-kheo-ni

Nếu Tăng sai cũng không được đi Năm loại kế đoạt
tài năng trí thức

Không được thuyết giới

Nếu trong tăng hỏi đáp nghĩa Tỳ-ni, thì không được đáp

Nếu tăng sai làm yết ma, cũng không được làm

Nếu trong Tăng chọn tập người có trí tuệ, cùng bình luận việc
chúng, không được xếp vào trong đó

Nếu tăng sai làm tín mạng thì không nên làm. Năm loại
sau đoạt về thuận theo

Không được sáng sớm vào thôn xóm

Không được trời tối mới về

Gần gũi Tỳ-kheo

Không được gần người tại gia, ngoại đạo

Nên vâng lời các Tỳ-kheo dạy, không được nói lời
khác. Năm thứ nữa đoạt tương tục sau mới phạm.

Không được phạm lại tội này, ngoài ra cũng không nên phạm,
nghĩa là Tăng tàn tác quở trách, chỉ thiên dưới là còn.

Hoặc tương tự, hoặc theo đời này (Tương tự nghĩa là đồng một thiên tội,
sống theo đây nghĩa là phạm ba-dật-đề bị trị
sau lại
phạm Tăng tàn.

Không được chê bai yết-ma.

Không được quở trách người yết-ma. Năm đoạt nữa
là cung cấp

Nếu được Tỳ-kheo hiền thiện trải tọa cụ cúng dường
thì không được nhận.

Không được nhận người khác rửa chân cho

Không được nhận người khác bày đồ rửa chân

Không được nhận người khác lau chùi dép da

Không được nhận người khác chà thân. Năm loại kế
nữa là chế về cung kính

1.Không được nhận Tỳ-kheo hiền Thiện lễ bái, chắp tay, hỏi han, đón nhận y bát, v.v…

Năm loại chót là đoạt chứng chính việc người.

Không được cử Tỳ-kheo hiền thiện làm pháp ức niệm, pháp tự
ngôn.

Không được làm chứng việc người

Không được ngăn bố tát

Không được ngăn tự tứ

Không được tranh luận với Tỳ-kheo hiền thiện.

Nói rõ về sự thuận theo nên phải đối với ba mươi lăm việc
trên

phải vâng
thuận theo không được trái.

Lúc tăng tiểu thực, phải ăn sau, nếu khi nói pháp hoặc khi bố tát nên phải
sửa
sang y phục và cởi giày dép, một chân đứng, một
chân quỳ bạch rằng:
Đại Đức Tăng nhận
sự
sám hối của con, từ này về
sau tự trách
tâm mình rồi, không phạm lại nữa.

Tăng nên lượng xét, sau đó nhận lời.

Nói rõ về cách giải: Luật nói: nên đến trong tăng vén y bày vai phải, cởi dép lễ dưới chân tăng, chân trái quỳ xuống đất chắp
tay xin rằng:
Đại Đức
tăng xin lắng nghe, tôi là Tỳ-kheo v.v… Tăng vì tôi mà làm yết-ma quở trách. Nay tôi thuận theo chúng tăng không
có trái nghịch, theo tăng xin giải yết-ma quở trách, mong tăng vì tôi mà
giải yết-ma quở trách,
vì lòng từ bi thương xót.

Xin ba lần rồi. (hai Tỳ-kheo kia cũng vậy) Thượng tọa như trên
muốn hòa giải nói:
Đại đức tăng xin lắng nghe.
Tỳ-kheo v.v… Tăng vì họ làm
yết-ma quở trách. Tỳ-kheo
kia thuận theo chúng tăng không trái nghịch.
Nay theo tăng xin giải
yết-ma quở trách. Trưởng lão nào bằng lòng,
Tăng vì… giải yết-mà quở trách thì im lặng, vị nào không bằng lòng thì cứ
nói lên (nói 3 lần rồi).
Tăng đã bằng lòng cho… giải yết-ma quở trách rồi,
Tăng bằng lòng vì im lặng,
việc này nên thực hành như thế. Trong hành pháp
ấy oai nghi, chỗ ngồi chưa
rõ chỗ, y theo trong Tăng tàn, xuống đi ngồi.

Nếu có một người, ba người, tùy theo danh điệp mà dùng,
không được đến bốn
người. Như trên rõ rồi, cho đến thời lượng.
Về phần
Tẫn Xuất: nghĩa là đối với người tục mà nói bốn việc rộng ra như trong văn luật. Lại như trong tùy giới làm hạnh xấu
nhỏ nhà người, đảo
loạn Phật pháp, làm nhiễm ô tâm tịnh thiện của
người tục khác, lấy
trái làm phải, cho nên phải đuổi ra bổn xứ, chiết phục
trị, sai thế tục biết
chẳng đạt chính, không còn nghi ngờ. Lỗi này tội
nhân thường có, đặc
biệt phải cấm đoán. Nếu nói về pháp trị thuận theo
và giải trừ, lược
đồng pháp trên. Nhưng trong phần tẫn xuất đến lỗi kia
đã khó, trú xứ này
là khác, luật bổn có đầy đủ. Nếu thuận theo xin giải
thì không được đến
ngay, nên ở ngoài giới sai người đem thư đến mời.

Luật Tăng-kỳ
nói: Không được bàn luận với các Tỳ-kheo. Nếu
có thưa thỉnh chỉ thuộc bổn sư, ba lần nói y chỉ.

Nếu ngồi lộn
xộn với Tỳ-kheo và người tại gia, lại nói bốn việc
làm hoặc
loạn chính pháp, hoặc ở trong đạo tuy lâu mà ngu si
không biết gì, tùy duyên hoại hạnh, không thể tự lập, thường
sám hối
nhiều tội, cần tăng trị
phạt. Y vào vị đức sáng suốt kia hỏi pháp huấn, vì
sai làm xong lợi ích cho mình.
Pháp trị hơi giống ở trên, và y chỉ đã gần gũi người biết pháp
luật, học biết tỳ-ni, rõ
thấu trì phạm, nên giảng kinh Niết-bàn cho họ
nghe, bày yết ma, an trí
chỗ có đức, ngoài ra như trong pháp thầy trò.
Phần nói về cấm được không đến nhà người tại gia, nghĩa là
trước người tục có tín tâm lại nói bốn việc, phi pháp náo loạn tổn hoại tâm người thế tục, mắng chửi người tại gia rời bỏ đi, cần tăng tác pháp
ngăn đoán không để cho
xa lìa, vì sai cám ơn người tại gia.

Luật Tăng-kỳ chép:
Tỳ-kheo ngày mai nhận người khác nhất
định thỉnh, đến lúc
không đủ làm não loạn tín chủ thì phải thêm pháp này. Nếu được pháp phụ vào rồi, nên bạch nhị
sai một vị
Tỳ-kheo đủ tám pháp:

Học rộng

Nói khéo

Nói rồi tự hiểu

Có thể hiểu ý người

Nhận lời người

Có khả năng nhớ

Không có thiếu mất

Hiểu những lời thiện ác

Đem người bị
trị đến nhà thế tục nói rằng:

Sám hối đàn việt, Tăng đã vì
Tỳ-kheo… làm trách phạt xong.
Nếu cùng sám hối thì tốt.
Không chịu đều có tiến tới không? Rộng như
trong luật nói. Nếu người tục vui mừng thì liền giải. Lại nói Tổng quát
ba yết-ma đồng khác, bốn
pháp trước người chỉ hoại hạnh mình, tâm còn có
tin. Luật nói đủ tăng số, phải làm yết-ma. Nhưng
người bị trị
không thể trách cử.
Ba yết ma
sau gọi là tam cử, tín hạnh đều hoại, bỏ ra ngoài
chúng. Không tính đủ
số tăng, lời càng nặng, không thể nhiếp cứu.
Cho nên chế cực pháp. Luật
giản sắc này đồng với phạm trọng, cho đến khi qua
đời tất cả của cải nhập đồng cử tăng, vì có thể thưởng công.

Kinh Niết-bàn chép: Người hủy báng pháp, làm
yết-ma hàng phục, lại dạy các hạnh ác có quả báo. Nay học Đại thừa lòng người
chưa thấm đạo, hạnh trái
Tiểu thừa, Đại thừa. Miệng nói không
tội không sám, dâm dục ác đạo. Thân cũng làm ác, thuận mình là đúng, trái mình

là sai, đều
trị bằng cách này.
Năm điều kế nói về không thấy mà cử. Lại nói bốn việc, pháp nói phi pháp, phạm nói
không phạm, không tin
nhân thiện, ác,
chiêu cảm quả khổ vui.
Tà kiến đảng ngoài nghi che lấp làm chướng
đường tu học. Hoặc do
không thấu giáo, hoặc biết mà cố phạm. Tăng hỏi:
Có thấy phạm không?

Đáp: không thấy.

Tăng liền ngăn cử và tác cử trị không thấy. Vì muốn chiết
phục theo đạo, laÿi bỏ
ngoài chúng không đồng việc tăng.
Về mắt ấy là cử làm chính pháp này trị không thấy người tội.
Cho nên nói không thấy cử.

Tứ Phần chép: Đây ba lần cử người, làm cho ở có chỗ
Tỳ-kheo là nói nếu ở chỗ
không có Tỳ-kheo thì không được vì họ mà giải.

Phần không sám cử, nhưng tội không có tính nhất định, từ
duyên mà sinh, lý phải
sám hối dứt bỏ, ứng bổn
thanh tịnh, mà nay phá
giới có bốn pháp:

Phạm không
chịu sám, vọng bày lạm nói. Nói không
sám hối, cấu chướng
càng sâu, tiến đạo khó thành. Cho nên phải cử, bỏ phục
mới giải. Kinh gọi là diệt yết-ma.

Trị phạt trước người làm cho diệt tội.

Luật Tăng-kỳ nói: Bị cử ba lần, tâm ý người mềm mỏng,
bạch Tăng rằng: Tâm tôi
điều nhu, mong tăng vì tôi xả pháp.
Bạch xong lại đi lui, chúng
Tỳ-kheo lượng bàn có thể được
hay không, sau đó xin giải.

Phần ác kiến
không xả cử, muốn chướng đạo thật mà nói không
chướng, tâm tà quyết triệt, gọi là kiến. Thấy
tâm trái lý mắt ấy là ác. Cũng đối với giới thấy bốn pháp, lại nói không tin, tăng cử bỏ
mãi không bổ nhiệm,
thuận theo không trái mới giải.
Bảy pháp trị này thật là thuốc hay, giữ gìn
chính pháp, trách
phạt người ác. Phật pháp lại
hưng thịnh, truyền bá mãi ở đời, cho nên
luật nói: Như lai ra đời
vì một nghĩa, chế yết ma quở trách, cho đến người tâm ác không xả cử, gọi là được
Tăng nhiếp thủ, làm cho
Tăng vui mừng, cho đến chính
pháp tồn tại lâu dài.

Kinh Niết-bàn
luận đủ bảy pháp yết-ma.

Sau đó nói rõ ra tướng hộ pháp rằng:
Có Tỳ-kheo trì giới thấy người hoại pháp, đuổi quở trách họ, y pháp mà khiển trị. Nên biết
người này phước vô lượng.

Lại nói: Nay phó chúc chính pháp vô thượng cho các vua, đại thần, tể tướng, cho đến bốn dân, phải khuyên các người học nên
học chính pháp. Nếu
người biếng nhác, phá giới, hủy chính pháp, bốn
bộ đại thần phải nên xử trị.

Kinh Đại Tập nói: Nếu đời vị lai, tin các vua như bốn họ.
Vì hộ pháp có thể bỏ thân mạng, thà hộ một
Tỳ-kheo đúng như pháp
chứ không hộ vô lượng Tỳ-kheo tội ác.
Vị vua này xả thân
sống ở tịnh độ, nếu theo lời
Tỳ-kheo tội ác
thì vua này có lỗi, vô
lượng kiếp không được làm thân người, lại hỏi:
Kinh Thập Luân nói không
cho trị người thế tục, kinh Niết-bàn, Đại Tập
sai trị người ác?
Đáp: Thập
Luân không cho trị, Tỳ-kheo bên trong ác, bên
ngoài có tướng thiện.
Biết nghe xong, sinh tâm rất tin, cho nên không sai
trị. Nhất định kẻ ngu ám
tự ràng buộc, đúng sai không rõ, mãi ở ba
đường ác, đạo tục,
lý phải trị. Như hai kinh sau. Lại Kinh Niết-bàn chép:
Quả cùng tột ấy giáo bổn quyết liễu
chính nghĩa. Dù trước không cho, y
theo sau làm nhất định. Cả
hai còn cũng được, bỏ trước lại là đúng.

Nói trị ngựa
dữ. Luật nói: Nếu Tỳ-kheo phạm tội, bất luận nặng nhẹ, chống cự lại nói
không thấy, thì tăng nên vứt bỏ, chớ hỏi, nói
rằng trụ xứ ông cũng
phải cử làm tự ngôn, không cho ông bố tát, tự tứ.
Như người điều phục
ngựa, ngựa dữ khó điều phục, thì phải cột vào cọc
vứt bỏ. Tỳ-kheo các
thầy không tự thấy tội cũng giống như vậy, tất cả
vứt bỏ. Người như thế
không nên theo cầu mà cho, nên đúng như pháp mà đuổi ra.

Nói mặc tẫn:
Luật Ngũ Phần chép: Pháp phạm đàn, tất cả
bảy chúng không qua lại
nói chuyện với nhau.
Trí luận nói:
Nếu tâm bị bức ngặt, như cách phạm khéo trị, dùng lời cõi dục cũng chung
cõi Sắc, không nói là phiền não, cho nên
trái tình, vì vậy không
nói trị. Pháp này rất quan trọng cũng có trong
kinh thêm yết-ma. Tìm bổn
chưa được, kinh Tạp A-hàm nói: Ba cách
điều phục gọi là mềm
mỏng, cứng rắn. Còn người không điều phục thì
giết, nghĩa là không cho
nói giáo thọ, giáo giới.

Nói diệt tẫn: nghĩa là
Tỳ-kheo phạm tội trọng tâm không hổ
thẹn, không chịu học, sám
hối, vọng đi vào đại chúng thanh tịnh, lạm ở
trong giới hạn của Tăng.
Phải là người ba căn, năm đức cử đi đến tăng, nhớ nghó tội để cho tự nói và bạch tứ.
Văn Ngũ Phần chép: Đại đức tăng
xin lắng nghe: nay Tăng cho
Tỳ-kheo… tội
Ba-la-di… yết ma diệt tẫn, không được ở chung, không được làm
việc chung, bạch như vầy:
Bạch Đại Đức tăng xin lắng
nghe! Tỳ-kheo… phạm tội Ba-la-di… Nay Tăng cho

Tỳ-kheo… tội
Ba-la-di yết-ma diệt tẫn, không được ở chung, không
được làm việc chung, vị
nào bằng lòng Tăng cho Tỳ-kheo… mắc tội
Ba-la-di yết-ma diệt tẫn.
Không được ở chung, không được làm việc chung thì
im lặng. Ai không bằng
lòng thì cứ nói lên, là lần đầu yết ma (nói ba
lần) Tăng đã bằng lòng,
cho Tỳ-kheo… Tội Ba-la-di yết-ma diệt tẫn, không được ở chung, làm việc
chung xong, vì tăng bằng lòng nên im lặng,
việc này nên thực hành như thế.

Tát-bà-đa nói: Chỉ thật tội trọng, đại chúng có biết không cần
tự nói và hiện tiền, ắt phải tự nói.

Như bị Mục-liên quở trách đúng, mà người đời phần nhiều có
đại chúng dung tha, mình
và người đồng uế.

- Phần hai Nói
về chúng thực Tăng chế.

Trước nói rõ thế gian lập phi pháp. Sau dẫn chính chế để chứng thành.
Trong phần đầu chùa biệt lập, chế phần nhiều không
y theo giáo, uống rượu
say loạn, khinh khi trên dưới. Phạt tiền và gạo,
hoặc hàng hóa khác, đương
thời đồng hòa. Sau lại chống trái không chịu
vận chuyển đưa đi, do đây
mà phạm trọng hoặc dùng gậy phạt, gông
cùm xiềng xích, hoặc đoạt
tài của để cúng cho chúng, hoặc khổ sai đắp đất,
chặt cỏ cây, gieo lúa thu hoạch. Hoặc quanh năm làm việc nặng nhọc. Hoặc nhân gặp mất đoạt liền
sai
bồi thường, hoặc tác chế phá giới, mùa khác lần lượt gieo lúa gặt lúa. Nếu chia thức ăn cho tăng và
vật của tăng, bày đầy
rượu thịt. Tịnh nhân gà con, mua bán tôi tớ và
sinh sản các thứ khác.
Hoặc tạo ra quy chế thuận theo thế tục, phạm
trọng tù cấm, gặp tha
được miễn. Hoặc từ hàng hóa phương tiện được
thoát. Hoặc giặc đoạt
cướp vặt, nhân lợi cầu lợi, hoặc chế ra phi pháp
có tội lỗi, đứng ra phát lồ ở
trong tăng.
Sát đất thổi tro, đối tăng đánh
phạt. Những điều như thế đều chẳng phải yếu chỉ của bậc Thánh, là do giềng mối
không thôi, cương pháp đồng hòa mà làm. Nghiệp ác buộc
sâu không thể nào sửa
đổi, hối hận, chúng chủ có lực, phi pháp bạn
nhiều. Tỳ-kheo đúng như
pháp thời Tượng pháp, Mạt pháp lại ít. Dù có
năm, ba bạn, thể cũng
không thể làm. Cho nên Phật biết trước là có,
không khiến đồng pháp, như sau có dẫn.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu Tác chế phi pháp nên quở trách cho dứt.

Nếu không thì
nên nói đúng pháp, muốn đứng dậy đi.
Nếu trong chúng người có năng lực
không nghe, nên nói với
người bên cạnh. Đây là chế phi pháp, chỉ được ba người, không được hướng
về như vậy mà làm, nên
làm ở bên người hiểu biết. Nếu không được,
thì nói thấy không muốn
tương ưng với tâm hộ, rằng người kia tự có hành

nghiệp, đâu
giới hạn việc tôi, như mất lửa thiêu nhà thoát
thân thì thôi.

Kinh Tỳ-ni Mẫu nói: thấy các việc phi pháp, một mình không
cản ngăn, nên im lặng, như trên nói. Hỏi: Trong chế phi pháp, phạt lấy tài vật, có phạm tội
trọng không?
Đáp: Không
phạm tội trọng, vì lúc ấy tăng chúng cùng hòa cùng làm,
sau đó y vào chế mà phạt thì
không phạm.
Chẳng phải
không phạm, tác chế phi pháp là tốt.

Kế nói rõ tăng chế đúng như pháp.

Luật Tứ Phần nói: Tăng đúng như pháp thì phải thuận theo.
Lại nói: Điều nên chế thì chế, theo chế ấy mà thực hành.

Trong Luật Ngũ Phần chép: tuy điều ta chế phương khác đều không thực hành, không được làm, nghĩa là vua vì tăng mà lập chế, không y vào
Kinh này chẳng phải điều ta chế, phương pháp là
người thanh tịnh chẳng được không thi hành. (Y vào pháp vua mà dùng,
không được không theo).

Tát-bà-đa nói: Trái với chế của vua nên phạm cát-la.

Luận Minh Liễu
nói: Nếu tăng hòa hợp lập chế, Tỳ-kheo
không được vào thành
thị, là việc làm này nhất định phải làm.
Hoặc khế cần lập chế này, mỗi tháng một kỳ hoặc là dứt hẳn.
Nếu theo kinh Đại Tập,
khổ sai không được qua hai tháng, trong Thập
Luân chế rõ như trước.
Hoặc sai liệu lý
việc Phật, Pháp,
sư tăng.
Hoặc không cho nói, khiến trách
sai lễ bái, hoặc không cho nói, khiến trách sai lễ bái, hoặc lại đuổi ra, bày rộng ra như trước.
Trong luật
Tăng-kỳ nói: Phạt Xá-lợi-phất
trong ngày phải lập ra.

Trong các luật
chế rất nhiều, nhưng dùng bảy pháp như nói rõ
ở trên, hoặc là đoạn
thực, đoạt y khiến lập nên.

Trong phần trị
sa-di, phạt sai nhổ cỏ lo liệu việc tăng, đều
chẳng phải duyên cớ phá giới.

Thập Tụng nói: Nếu trong chùa tăng có chế hạn, nếu biết có não hại mình và người, người có khả năng diệt tẫn, thì bạch tăng diệt tẫn
họ, không thì cho đi chỗ khác.

Nếu chế như pháp thì nên thọ.

Luật Tứ Phần nói: Tỳ-kheo khách mới đến,
Tỳ-kheo chủ
trước phải nói cách thức tăng chế.

- Phần hai nói
về thức ăn. Trước nói rõ ý thông hoặc bít. Sau
dẫn lời của bậc Thánh,
nhưng thức ăn vì người bệnh ai mà không cần.
Đức Thế tôn một đời
giáo hóa phần nhiều trước phải nói điều này. Cho nên
hỏi: khất
thực có thể được không bình đẳng. Nay biệt trụ thấy hạn
cục phần nhiều che lấp
thức ăn của tăng, chướng ngại đại pháp. Hiện tại
là nhân đói khổ, vị lai chiụ khổ dữ dội.

Cho nên các Sư xưa có pháp dạy chúng rằng: Chùa là pháp
nhiếp mười phương tất
cả cảnh giới chúng tăng tu đạo. Vì chùa là nơi chiêu đãi tất cả tăng từng du hóa qua lại thọ cúng.
Không mình, không
ta, không chủ,
không khác. Lý của tăng bình đẳng đồng hộ
Phật pháp. Cho nên trong đó ăn uống
các thứ đều là cúng phàm Thánh mười
phương, đều có đánh
chuông, tác pháp nhóm tất cả tăng chúng, đồng thời
cùng thọ, là ruộng sinh
phước cho đàn việt, đúng lúc đúng pháp, đều
không ngăn ngại. Nhưng
pháp có thông và bít chúng tăng mười phương tự có phần cơm áo, đúng vào thời mà đến, không cần vời gọi, người tại gia
có thể thọ cũng được,
trích trong luật Ngũ Phần. Đây gọi là thông.
Không thể thọ trai phi
thời, người dân không kịp với pháp gọi là bít.
Chỉ có người đồng hộ pháp mặc đi đường, không tổn việc
của đàn việt, vốn chẳng phải nhân tình, lý chẳng có
hướng sai. (không
được nhân tình miệng
gọi đến ăn và tiếc cất giữ đến tháng sau. Cho đến
tâm nghó thân sơ, nên cho
thì đóng, không nên cho thì mở). Nêu đây để
rõ thì chẳng tự hiển.
Người chân thành xuất gia sợ khổ nhiều về bốn
oán, chán vô thường
trong ba cõi, từ bỏ ân ái sáu thân,
bỏ cả đem mê năm dục, là do tục luống dối đáng bỏ,
đạo chân thật nên theo về, là nên hợp ý khai rộng ra,
trừ bỏ các tâm niệm xấu, không tiếc thân mạng, tiền
của hộ trì chính pháp,
huống chi thức ăn của tăng mười phương đồng
khắp. Người kia lấy phần
mình, lý phải tùy hỷ. Nhưng tình người ganh ghét hẹp hòi dụng tâm
không bằng. Hoặc có người đóng cửa hạn cục
ngại khách Tăng, không
phải cũng là ngây ngô hay sao?
Bổn ý hô chuông há như vậy ư?
Người xuất gia xả bỏ càng không nên như vậy, mà vì thân ốm gầy không thể ủng hộ
chính pháp, thân
bọt bèo không chịu xa lìa
thức ăn của tăng, trái với lời dạy của Chư
Phật, tổn phước của đàn việt, thương chúng hữu tình nhất thời, tắc
nghẽn đường tăng mười
phương, truyền sai cho đàn hậu sinh, thì thật bại nặng nề.
Sửa đổi lối mê trước mà quy về Đạo, không phải cũng là tốt
hay sao? Tham thức ăn là
nghiệp của ngạ quỷ, ấy gọi là đại mê.

Hoặc hỏi: Việc Tăng có hạn, khác bên ngoài không cùng lấy thức ăn có hạn cúng dường cho tăng không cùng ấy,
sự ắt không lập
phải chăng? Đáp: Đây chính là lượng hẹp hòi của thế tục, ôm ấp tim xấu
trong lòng người, há gọi là cái thấy cao cả của bậc thông đạt về trụ
thanh tịnh.

Phàm sự
cúng dường của bốn người, ruộng phước Tam bảo, giống
như sư thọ dụng của biển
núi, sự sinh trưởng của trời đất, đâu thể nào hết.

Cho nên Tạng
Kinh Phật nói: Phải nhất tâm hành đạo thuận
theo pháp hạnh, chớ nghó
những điều cần dùng như, cơm áo trong tướng
sợi lông trắng của Như
lai, một phần cho tất cả đệ tử xuất gia cũng
không thể hết. Do đây mà nói khuyên tu giới hạnh cho đến chân thành
hộ pháp, do đạo mà được
lợi, vì đạo thông dụng. Chùa chùa mở cửa,
nơi nơi đồng ăn, ắt
phải cúng đủ, chia xẻ không thiếu, lại không đoán kho lẫm trong chùa đầy ắp. Chủ nhân tâm thoáng mà bố thí rộng khắp,
hoặc chùa nghèo mà vì
khách, do chí hẹp nên thấy nhỏ.

Nếu người hai lời này, gọi là Tăng dùng, không cung cấp có,
há là trí lực của con
người được biên sự hay sao? Nếu sức người có
phần, không thể cúng
dường vô hạn, những hoài bão đã hạn cục điều
này rõ ràng. Đây chính là đàn việt vì đạo mà phụng cấp do năng lực
người đưa đến. Nếu nói về chẳng phải trí lực thì công do đạo, nhưng
sự do đạo
cảm lại cúng dường đạo
chúng, còn nếu che lấp tướng xưng, thì đâu có
hết. (Nay trong thế tục có nghĩa thức ăn, phòng nhà,
còn cúng đủ tất cả, từ
sáng đến tối hành nhân đi lại, ăn uống no đủ, chưa nghe nói thiếu. Đây cũng chẳng phải
sức người. Do nghĩa người kia hành thí rộng
khắp, cũng vì nghĩa sau đó
chấp trước, chấp trước và lý thông, cho nên
chẳng cạn hết. Ưu-bà-tắc
này vì biết nhân quả cầu phước tương lai, còn biết nghĩa như thế, thực hành không hết, nghiệp trước mắt huống gì
đạo chúng xuất gia như
pháp, thông thực mà phải không cứu giúp hay sao? Lại, lễ giáo của thế tục lo đạo chứ không lo nghèo. Huống chi
người xuất gia vượt
ngoài thế tục không lo hộ pháp, không lo uống ăn.
Điều này mất đi rất
lớn. Điều lo về tình người bỉ lậu, tham lúa gạo của tăng nát rửa ra mà không bố thí. Thế tục rất hổ thẹn, phí lúa của tăng
mà không thông, chẳng
phải đệ tử Phật).
Tôi chỉ thấy chứa việc mà không tồn đạo, chưa thấy đạo thông
mà sự tắc nghẽn. Trong
Phật pháp không có sang hèn, thân sơ, chỉ vì
pháp bình đẳng đồng
giúp đỡ. Người đến xin cơm một pháp cũng không
cho, nếu theo tình thí cho
tức là hoại pháp, người thế tục vốn chẳng nên trai thực, nhưng phải nhờ hỏi có thể bày trai phạn cho ăn. Người có thể
bày trai phạn nói nhân
quả để cho họ tin tội phước. Biết chẳng phải
tham, lần lần khuyên họ bỏ.
(Trong đây
chẳng phải là chỗ tốt của người sống, chẳng phải chỗ xấu của
người sống, không được một bề
sân
giận người, một bề mặc
tình người. Không bày
trai mà ăn thì phải bỏ tình còn đạo, khéo biết lượng xứ).
Bởi vậy, cẩn thận giữ gìn pháp Phật, cẩn thận gửi gìn pháp tăng, ấy là người từ bi bậc nhất. Tất cả chúng
sinh hiện tại vì lai lìa khổ được
vui. Nếu không giữ gìn
giáo pháp của Phật, thì theo tình hoại pháp.

nghĩa là cho
người thể tục không bày trai phạn mà ăn. Có người đến xin thỉnh tùy tình liền cho một, làm cho chúng
sinh không biết phân rõ đạo tục, và phá hoại pháp tăng, hủy tổn ba quy y. Đã không có ba quy y (quy y Tam bảo) xa lìa Tam bảo làm cho các chúng
sinh
chìm trong biển tội, chảy
vào biển khổ, mất đi lợi lạc, đều do hoại pháp; bởi vì không giữ gìn giáo pháp của Phật, không giữ gìn
Luật tạng, thiếu chỉ dạy chúng sinh,
tự hôn mê vào thời cuộc, gọi là người không có
từ bi bậc nhất. Nếu
tiếp đãi bọn ác chẳng phải lý ngu phu thuyết dẫn
dắt, không thể nhận sự
giác ngộ. nghĩa phải y theo giáo mà suy nghó,
đầy đủ như trong tùy tướng.
-
Dẫn ngôn lượng của bậc thánh.

Trong Tát-bà-đa chép:
Luật Tăng-kỳ nói khi ăn phải làm
bốn tướng (nghĩa là
tướng đánh kiền-chùy) làm cho trong giới nghe biết.
Nhưng bốn tướng này nhất định có
thường hạn, không được lẫn lộn.

Nếu không có
hạn định thì không thành pháp của Tăng, đó gọi là ăn trộm.

Luật Tăng-kỳ
nói là không thanh tịnh.
Lại bất luận
Tỳ-kheo trong giới có không, hoặc nhiều hoặc ít,
làm bốn tướng xong, chỉ
sai không ngăn cản Tỳ-kheo, hoặc đến hay không cũng không lỗi. Tuy làm tướng mà ngăn cản cũng không phạm (nên biết nếu đổi
chuông khanh, nên hô chuông, nhóm tăng, nói cho
biết khắp rồi, sau đó
mới đổi, về sau đổi nữa cũng vậy.

Nếu trong đại
giới có hai, ba chỗ, mỗi chỗ có hoàn toàn bộ
Tăng- kỳ nói đồng một
bố tát, nếu khi ăn nên đánh Kiền-chùy, tất cả
không ai ngăn thì thanh tịnh.

Luật Thiện Kiến nói. Nếu đến chùa thấy cây trái, nên đánh
kiền- chùy, không có
kiền-chùy thì cho đến vỗ tay ba cái, sau đó, lấy ăn.

Nếu không ra
hiệu thì phạm tội ăn trộm, uống ăn cũng như vậy.
Nếu Tỳ-kheo khách đến,
Tỳ-kheo cựu trụ không chịu
đánh khánh,
khách tăng
tự đánh ăn thì không phạm.

Trong Tát-bà-đa chép: Cách ăn cơm của
Tăng-kỳ tùy chỗ có người nhiều ít, nên có
thường hạn, tính tăng liệu cơm,
một ngày bao nhiêu được trọng một mùa.
Nếu một ngày một đấu thì được hết mùa. Nên lấy một đấu làm hạn,
hoặc dưới một đấu gọi là ăn trộm.
Vật Tăng- kỳ nên được, vì mất cơm này. Tăng xuất ra một đấu cũng là trộm
Tăng- kỳ, tức làm cho
Tăng-kỳ bị cắt đứt không tiếp. Đã có thường hạn.
Tùy theo nhiều ít, tất cả
không ngăn. Tùy tăng nhiều ít đều cùng ăn.
Nếu người ít ngoài ra
có trưởng giả, giữ lại đến ngày mai lần lượt đi
trước. Pháp như thế tất cả
không ngăn. (phải là tiết kiệm thời cho nên
pháp làm cho nhất định).

Nếu lấy bánh
của tăng, lầm được một lần không trả lại tăng, thì phạm tội.

Luật Tăng-kỳ nói: nếu khi hành thực, gạt cho
Thượng tọa, Thượng tọa nên
suy lường, được khắp nên lấy.
Không được nghiêng lệch
về Thượng tọa.
Nếu sa-di, tịnh nhân nghiêng lệch cho
Bổn sư đại
đức, người tri sự nói
rằng: bình đẳng cho tăng, thức ăn không có cao thấp.

Ngũ Bách Vấn
nói: Thường tọa tâm tham nghiêng lệch thức
ăn tăng ăn phạm theo,
người không bệnh nói là bệnh để cầu thức ăn ngon thì phạm tội trọng.
Ngoài ra, tăng ăn khó tiêu.
Như Tăng hộ trì, v.v…
có nói, nghĩa đã nói
khách khác thì mắc tội. Điều quan trọng là người
trì giới không cho phạm
tội, người phá giới không phạm. Luật nói:
Tỳ-kheo tội ác đến không nên cho.

Luật Thập Tụng, Tát-bà-đa nói: Nếu ngoại đạo đến, chúng
tăng cho ăn thì không
phạm chỉ không được tự tay cho vì ngoại đạo
thường dò xét khuyết
điểm của Tỳ-kheo cho nên khai.
Năn trong chùa tăng có
sai tăng lần lượt thỉnh mà chọn khác.
Tăng này thứ lớp lần lượt gọi là vượt thứ lớp.
Tức sai khách tăng nên được
mà không được, chủ
nhân phạm tội trọng.

Tùy người đồng tình nhiều ít thông là ăn trộm.

Lại, trú xứ này không có danh tăng, cho nên chọn bặt khách
chủ, chẳng đồng nghĩa hòa tăng.

Kinh Đại Tập nói: nếu một chùa, một thôn, một rừng có
năm Pháp sư ở, đánh
chuông nhóm họp tăng bốn phương. Khách tăng nhóm
họp rồi, thứ lớp cấp cho, không có tham tiếc. Đầu
hôm, gần sáng
đọc tụng giảng luận,
chán ghét sinh tử, không khen ngợi khuyết điểm
của người, ít muốn vắng
lặng tu niệm định, thương xót chúng sinh. Hộ giới,
hổ thẹn, gọi là chúng Tăng như pháp trụ trong biển công đức lớn.
Nếu không suy lường
Tăng phá giới, chỉ làm cho năm người
thanh tịnh, đúng như pháp hộ trì
Phật pháp. Thương các
chúng sinh, phước không
thể lường. Như trong
quyển 31, ngoài ra còn có chiêu đãi vua chúa, quan lớn, làm người ác, người tục ác tặc, người
thanh tịnh. Việc đã lạm
nhiều, bao gồm phạm tội
trộm. Rộng ra như trong phần tùy tướng.

Y cứ vào pháp.

Luật Ngũ Phần chép: Muốn làm
yết-ma riêng,
Tăng không thể hòa, phải làm trước khi
thuyết giới. Bởi pháp chế chúng tăng
không dám tán loạn.

Luật Tứ Phần chép: Nếu có người nêu tội, không được liền tin lời người nêu tội, liền gọi người nói đến chỗ tăng đối đáp.
Trước hỏi ba việc thấy nghe,
nghi. Nếu nói thấy, là tự mình thấy hay người
khác thấy, thấy ở chỗ
nào, phạm thì phạm tội gì, là phạm giới ư? Phạm
giới nào? Phá kiếp ư?
Phá kiến gì? Phá oai nghi ư? Phá oai nghi gì, nếu
như thế, người tội mỗi
câu đều đáp được.

Người có trí mới theo điều mách bảo hỏi từ trên đến dưới
chúng và cả người phạm
tội, lấy tự ngôn ấy chứng chính nêu trị. Nếu
không đáp được mà có
người trí theo điều sai trái ấy, liền theo tội vu báng,
y theo pháp mà trị.

Cho nên văn nói: Nếu nêu không có y cứ, không có tội khác thì không
thành ngăn. Trị về tội vu báng ấy, văn cũng không hiển bày
thật hư của người thì
kết phạm. nghĩa phải suy xét. Nếu đến tới phàm làm việc tác pháp nhiều chỗ có phi pháp, lý phải y theo đó, đêm tối,
chỗ ngăn che lỗi phát
khởi sẽ nhiều. Hoặc có ngủ say, hoặc lại ồn náo, oai nghi đổi tiết, bèn thành
biệt chúng.
Hoặc không
đủ số, bỏ thiếu việc
lớn không thành pháp
của tăng. Là nhờ vào chỗ tối, chỗ ngăn che, không chỉ
phụng pháp.
Việc không làm được, ban đêm mới làm, may
biết không dễ, và đến
sáng mai làm phải quấy tự hiển. Mắt đối không
dám có tướng khinh.

Nói đối người: Hễ thi hành pháp
sự thì quý ở người thủ
lãnh. Thượng tọa chủ chúng, trước thấy phi pháp thì phải chỉnh đốn
khuôn phép, không được
ngồi im lặng, dẫn đến vời lấy tội lỗi. Trong
Tăng-kỳ nói có nhiều
loại Thượng tọa, mỗi người có một cách khai thị văn
nói rộng như kia.

Luật Tứ Phần nói: có ba loại cuồng si

Chúng tăng thuyết giới, đến hoặc không đến.

Một bề không nhớ không đến.

Có nhớ mà đến.

Loại người thứ nhất thì phải cho yết-ma, hai loại người sau không cần.

Luật Thập Tụng nói: Nếu chưa tác pháp, không được lìa người
này mà
thuyết giới, tác pháp rồi mới được lìa.

Luật Ngũ Phần nói: Nếu tìm không được thì làm yết-ma. Trong
Tứ Phần cho bạch nhị, nếu hết cuồng
si thì đến xin giải, bạch
nhị để giải, nếu phát lại thì y vào pháp đó. Nếu hết cuồng không đến
thì không phạm. Vì trước được pháp rồi.
Cũng không nên giả
điên cuồng,
mà thêm pháp không
thành. Yết-ma đúng như luật.

Đối
với xứ rõ dùng, việc oai nghi của đồ chúng là phải nghiêm chỉnh
thanh tịnh,
khuôn phép, có thể xem chính là thiện tâm đời này, trời rồng khen ngợi, ắt hình phục lạm ác, liền hủy nhục
Phật pháp. Trong Luật Thập Tụng chép: Y phục Tỳ-kheo bất tịnh bị phi nhân quở trách.

Kinh Hoa Nghiêm nói: Thọ trì oai nghi giáo pháp đầy đủ,
nên giúp cho Tăng bảo không dứt mất.

Ma-Đắc lặc già chép:
Thượng tọa già-lam phải đi trước ngồi trước, xem oai nghi của các
Tỳ-kheo trẻ, nói để
sửa đổi cho
trang nghiêm.
Và bình đẳng hành thực,
xướng Tăng-bạt, người tại gia đến nên cho ăn
và nói pháp. Trong văn
Thập Tụng nói Đại đồng. Trì luận nói: Đệ tử
Phật pháp đồng ở trong hòa hợp:

Hiền Thánh nói pháp.

Hiền Thánh im lặng.

Y cứ theo đây chúng chỉ thi hành hai việc, không được nói
chuyện xằng thế gian, nói
văn làm nhà người. Chúng quý ở thu nhiếp các
căn, không động loạn.
Tụng Kinh nói pháp biết thời.

Thành Luận nói: Dù là pháp ngữ, nhưng nói không phải lúc
thì gọi là ỷ ngữ.

Nói về hình oai nghi phải y cứ theo Thánh giáo.

Tát-bà-đa nói: Cạo tóc cắt móng tay là điều Phật chế.

Luật nói: Nửa tháng cạo tóc một lần: Đây là cách thức
thường hằng chẳng được không làm.

Kinh Niết-bàn nói:
Tỳ-kheo tội ác râu tóc, móng tay đều dài bị Phật quở trách.
Mặc ca-sa phải một bề đúng như pháp, không được
năm mầu đại chính nên
nhuộm lại, các bộ chính tông không cho mặc dùng. Nếu có rách thì tùy theo lỗ mà vá. Điều nhỏ phải y vào luật bổn, rộng
ra như trong pháp y. Những
điều sai trái trong chùa không mặc. Khi
nhập chúng hoặc lại mặc
mà vào, và mặc áo dưới, hoặc mang dép gỗ,
dép các luật đều không
cho, rộng ra như trong pháp bình bát.

Luật Tứ Phần nói: Nhập chúng khéo biết các pháp: ngồi,
đứng, dậy, v.v…

Luật Thập Tụng chép: Cách xuống giường, từ từ bỏ một
chân xuống. Kế bỏ chân
thứ hai từ từ mà dậy. Cách ngồi cũng vậy.

Cách vào Tăng đường, nên ở ngoài cửa đắp y bày vai phải, vén tay phải nhiếp tâm cung kính, y
suy nghó tăng trong
Tăng đường, lại nghó đồng với Phật,
nghó đồng Duyên giác, La-hán. Vì sao? Vì Ba thừa đồng
pháp ăn. Kế muốn vào tăng đường, nếu ngồi phía
Tây cánh cửa phải từ mé Tây
cửa bên ngoài cửa. Trước phải nhấc chân trái định
tâm mà vào.
Nếu ra cửa. Lại từ mé phía Tây trước nhấc chân trái mà ra.
Nếu ngồi phía Đông cánh
cửa, trái ở trên có thể biết, không được tréo
chân trong cửa. Nếu khi
muốn ngồi, lấy y che lại, chớ để lõa hình, nói
rộng như trong luật Tăng-kỳ.

Luật Tứ Phần chép: Không được mặc áo ngắn, khố của
người thế tục. Nay có mặc áo lông bào, áo lót tay dài, dày nhọn, dày lớn,
giầy dai, bát đồng, bát
ngói, v.v… và bình bằng gỗ đen, v.v… Phật chế
cấm, lý phải đốt bỏ.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu người học rộng biết luật thấy
Tỳ- kheo khác dùng không
đúng pháp, phải nên đập bể, không có tội,
chủ vật không được đòi đền bù.

Pháp sư
Chùa Linh Dụ nói: Chùa Tăng không được nuôi người
nữ, hoại phạm hạnh của
tăng, dù cho hiện tại không phạm, nhưng làm
cho không lìa được dục,
còn đắm mê nữ sắc.

Kinh Tự rõ chứng, cách vách
nghe tiếng, tâm nhiễm tịnh
giới, huống gì trọn đời
phụng cấp, sẽ thành phạm nặng.

Điều này xưa nay không được.

Trong luật
Tăng-kỳ nói chùa tăng được người nữ, không được
nhận.

Ni được nam tịnh nhân cũng vậy.
Xưa nay nhiều chỗ do lỗi này mà
Tỳ-kheo bị hoàn tục diệt tẫn, lại

do đời này không biết hộ pháp.
Tăng cương, trừ khử cảnh uế, lại giữ
uế bỏ tịnh. Sinh tử chưa
quá nửa, lại buôn bán tôi tớ xe ngựa trâu bò
súc sinh buộc ràng sự
đồng, không có lợi ích đôi bên, đều thành dòng
tục, chưa thấm phần đạo.
Chùa Tỳ-kheo-ni thì tăng có thể biết, hoặc
thuê người nam tạp làm,
ni gần gũi qua lại, phá hoại phạm hạnh, diệt pháp không lâu.

Chùa nhà khố chứa, nhà bếp phần nhiều không kết tịnh, đạo tục thông lạm tịnh uế lẫn lộn, lập chúng rất lâu, giềng mối không theo
giáo. Bỗng nghe lập tịnh,
mê hoặc tai tâm sợ hãi. Há chẳng phải là
Thượng tọa sự tăng
vọng trụ ở tịnh, dẫn dắt hậu sinh đồng mở đường ác.
Hoặc nuôi mèo cho, v.v… để
giết chuột, đánh trâu buộc ngựa
ở chuồng, những loại
như thế đều là luật nghi ác.

Luận Tạp Tâm
nói: Luật nghi ác chứa nhóm lâu ngày mà
thành, luận Thiện Sinh
Thành chép: Nếu thọ nhận luật nghi ác thì mất
thiện giới. Nay chùa nuôi
mèo chó, lại muốn trọn đời chẳng phải là luật
nghi ác hay sao?

Tất cả chúng
đồng nuôi một chúng không có giới.

Kinh Đại Tập có nói:
Người không giới, phá giới đầy
cả Diêm- phù-đề.

Hoặc Phật đường, tháp miếu không tôn trọng sửa sang.

Chỗ Tỳ-kheo ngỗ ngáo dẫm đạp phi pháp, lớn tiếng cười to, làm phi oai nghi. Tụ tập ở cửa chùa, theo thời không nhóm họp, tự
diệt chính pháp, sống
bên ngoài thế tục chê cười. Đều do ba sư Thượng tọa dẫn đến mà diệt pháp. Nếu tác pháp thuyết
giới thường, nửa tháng
hằng vâng theo, thường
đến thuyết buổi sáng làm cho tri sự điểm biết Tăng chúng, ai ở ai không, bệnh lành mấy người. Ai có thể đến giúp,
ai có thể gởi dục.

Biết như thế
rồi sai lau chùi tháp miếu, quét dọn chùa viện.
Như cách thuyết giới trước khi đánh chùy, chúng chủ
thường tọa, thân
từ từng phỏng theo đó mà làm.

Người bệnh phương tiện tiếp nhận nói: Chúng tăng thanh tịnh
bố tát, phàm thánh đồng
vâng theo. Người thực hành tuy đáng nằm bệnh, có thể được một lễ hầu không, nỗ lực tự gắng. Thân tâm này
không đáng tin hoặc do
đây mà không khỏi, thoát cái đời sau, tùy nghiệp thọ sinh, biết vào đường nào. Muốn lại nghe giới thì đâu được nghe, như
thế tùy thời tiếp dẫn,
tăng khác không đến, lại y cứ theo dụ này.

Năm Tạng Giáo thọ, kinh Tỳ-ni Mẫu nói: Người có thể cản
ngăn năm pháp không cần thọ.

Không hổ thẹn

Không học rộng

Thường bươi móc lỗi người

Thích đấu tranh

Muốn bỏ đạo.

Ắt trước phải đối với người có lỗi nhận ham muốn,
sau
đó cản ngăn. Các pháp như thế đều
cang cương, đại đức trụ trì một chùa có năng lực hộ pháp mới được làm. Nếu thấy trong chúng có lỗi,
không được quở trách
ngay, phải sai đến chỗ khuất mỗi mỗi dạy rằng.

Một phương trú xứ này cùng có đạo đức.
Trong thời mạt pháp, lấy oai nghi làm tăng, mới giúp
Phật hóa độ. Nếu trong chúng có người một hạnh một pháp
thắng diệu,
sai trú xứ khác học theo, đâu được có lỗi làm
cho người
nghe, làm cho đời sống bất thiện, mình, người đều lỗi.
Nay đại đức có việc gì đó, bất thiện, không y vào
Phật chế. Nguyện liền sửa đổi,
muốn cùng nhau thẳng tiến để dẫn dắt đàn hậu sinh.
Nhất định là đệ tử,
quyến thuộc, đồng bạn của mình đối chúng trách cử
cũng được. Không được
lập đến bốn người, và không được cử tăng,
phi pháp thì phạm tội, nếu có người trái với tăng chế. Nên dạy đầy đủ rằng:
Phật lấy giới pháp thanh
tịnh mầu nhiệm để cho bậc Thượng nhân hành
trì. Chúng tôi tu tập dần
dần nhiễm mà thôi. Nhưng vì thời đại khinh
bạc, giáo pháp không thi
hành, cho nên Phật sai lập tăng đúng pháp,
muốn khuyên đồng thuận theo.

Kinh Địa Trì
cũng chép: Nếu hộ Tăng chế mà không y theo,
thì trái giáo phạm tội.
Nay có việc gì trái với chế, nguyện tùy trách phạt phải đồng pháp tăng. Cũng làm cho tương lai có người phạm làm
gương nhân duyên về giới mà thuật.

Nếu thấy người tạo tội sáu nhóm, nên ở chỗ khuất chỉ dạy:
Nay cùng ở chung, đều là nhân duyên đời trước.
Nhưng kiếp cuối cùng
nhiều chướng ngại. Người
trì giới thì ít, thấy tạo việc gì thì nói là thật
không, người đáp là
thật. Y vào luật đúng như Pháp mà dạy.

Văn nói: Có hai loại người si:

Không thấy phạm.

Phạm mà không sám hối.

Có hai loại người trí: Trái với hai loại trên vừa nói.

Người theo lời Phật gọi là chân
cúng dường, nay không chịu
thuận theo, có thể muốn
theo quỷ ư? Tội không thể chứa nhóm, hoặc có
thể chuyển nặng. (dẫn
văn trong Kinh Niết-bàn dạy).
Kinh khác nói:
một niệm ác có thể mở ra năm cửa bất thiện

Điều
ác có thể thiêu đốt gốc lành của người

Theo ác lại khởi ác

Bị bậc Thánh quở trách

Lui mất đạo quả

Chết vào đường ác, các thứ dạy như vậy.

Nếu có người
sắp bị phạt, Tỳ-kheo chúng chỉ y vào luật nói
rằng: Chúng tăng
đáng sợ, biết đủ ba tạng, có thế lực lớn. Đạo tục kính
phục, còn không bỏ. Lại
nói: chúng kia đã có năng lực lớn, nếu có trái
phạm chính giáo, thì nhất
định nêu tội ông.

Lại không xả
bỏ nên nói: Chẳng những chỉ cử tội trị
Lại nhận ba mươi lăm việc. Lại không qua lại đón rước đồng
pháp sự tăng, cho đến
không đủ túc số, các loại như thế dạy rồi, không
chịu
cản ngăn nhóm chúng và nêu tội, nhưng chúng rất tôn trọng đại đức
cao tuổi đức hạnh, tự
lực dẫn dắt mới có thể tiến đạo. Nhất định không
tự biết vọng nhiếp
quyến thuộc. Kẻ ngu tự chấp lấy không tạo lợi ích,
thì gọi là tuổi nhỏ. Cho
nên trong luật dạy: A-nan đầu bạc mà Ca-diếp gọi là tuổi nhỏ, quở
trách rằng: Đại chúng các thầy
sắp mất, vị
Tỳ-kheo nhỏ tuổi, đều bất thiện đóng các căn, tham không biết đủ, đầu hôm,
gần sáng không thể gắng
tu, khắp đến các nhà, chỉ đi phá lúa gạo, các
thầy phải mất. Lấy văn
này làm chứng. A-nan khéo biết pháp tướng, là
Vô học mà còn bị chê
trách. Ngoài ra phàm tục bỉ lâu đâu thể tự khinh,
ắt muốn cương chúng đối
với thời trụ trì hộ pháp. Phải tự hành thanh
tịnh, tiết tháo, giữ vững lòng
trinh khiết, thông đạt luật tướng và rõ
Nhị thừa. Khi biết phải thông
đạt rốt ráo tính tinh, có thể y cứ theo một
phương bỉnh ngộ văn trên.



TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN THƯỢNG (PHẦN 3)</卷>


THIÊN THỨ TÁM: DUYÊN NHÓM HỌP THỌ GIỚI

Thọ giới là vượt lên dòng uế phàm bỉ, vào giai vị báu của
Thánh chúng. Tâm đã cung
kính bao la, cho nên duyên cũng nhiều. Vì duyên nhiều, nên pháp
sự rất khó. Vì khó biết nên lý phải rõ, mà tình thế trần nhiễm thường hôn mê giáo pháp, là
sư hay thợ, thật khó hay thật
dễ. Nhưng do tập tục sống
thường ngày, không suy nghó, theo cũ đổi
mới, buông lung không
biết, làm loạn chân giáo kia. Hoặc chỉ cầm văn kính
tụng. Chẳng tướng chẳng biết, hoặc trước chịu sự
ngăn cấm của pháp tăng rất mực. Hoặc kiết giới mịt mù rơi vào thành không lộn xộn.
Hoặc tăng số khinh ghét không thể
sinh lòng tin, hoặc y bát mượn tự là
phi pháp. Các sư như thế
bỉnh ngộ rất khó, luống uổng thọ nhận, phí công lao nhọc một đời. Đời
sau còn như vậy, mãi mãi không có ngày ra
khỏi, cho nên Kinh Đại
Tập chép: sau khi ta diệt độ người không có giới
đầy khắp thiên hạ. Lời
này rất đúng, cần phải tường tận luyện một thọ
đã khó không nên làm
lại. Cho nên hiển bày dạy.

Cho đến căn cơ y theo.
-
Trước nói rõ về đủ duyên thọ giới, sau đó thêm giáo pháp

Phần thọ giới cụ duyên, có năm duyên. Có thể thọ có năm:

Nhân đạo. Vì chỉ có loài người được thọ, còn đường khác thành
khó.

Luật Tăng-kỳ nói: Nếu dưới bảy mươi tuổi mà không thể làm
việc thì không được thọ, nếu quá bảy mươi tuổi khi xuất gia lỗi,
một bề không hợp.

Nói rộng như
trong pháp Sa-di

Các căn đầy đủ. nghĩa là thân đầy đủ các thứ ác, bệnh hoạn mù
điếc trăm thứ cản ngăn.

Trong luật bày
rộng ra một trăm bốn mươi bệnh đều không
ứng pháp, y cứ theo để
cầu, thì người điếc câm cuồng loạn định không
phát giới. Ngoài ra thông lạm có được mà không
được, như nghĩa trong sao.

Thân khí thanh tịnh, nghĩa là người tục đã đến cho đến
sắp thọ,
không có lỗi tạm như mười ba nạn.

Tướng xuất gia đủ như trong luật nói. Phải cạo tóc, đắp cà-sa,
bình đẳng với người xuất gia.

Được
chút phần pháp, nghĩa là từng thọ mười giới.

Luật nói: Không cho giới
Sa-di và người thọ cụ túc được giới, mắc

tội

Thứ hai là nói về sở đối, có sáu:

Kiết giới thành tựu. Vì yết-ma nhất định y vào pháp
giới, nếu

tác không
thành, đó là pháp không thành tựu.
Cho nên phải rõ về
giới tướng, khéo đạt thông
đúng sai, hỏi nguyên kết là ai, biết rõ không lạm, mới có thể y cứ theo, không như vậy thì xả và kết lại.
Trước đây, người hành
sự phần nhiều không vâng theo
dùng, liến kết tiểu
giới ngoài chùa, như thế là phi pháp. Như trên đã rõ,
phải có duyên này. Kết
đại giới không sáng sủa. Theo Tỳ-ni Mẫu nói:
Kết thẳng tiểu giới không lấy đại giới vây quanh, cũng không được thọ.
Các sư Trung quốc hành
sự thọ giới phần nhiều có tôn trọng. Cho nên
trong luật nói: Hễ có người thọ, thì phần nhiều
tác pháp trong sông thuyền.

Người hỏi duyên cớ đó là gì? Đáp: người kết giới như pháp ít,
sợ biệt chúng phi pháp
không thành thọ giới.
Việc khác dung tha có thể làm lại.

Không thành không nhiều lỗi mất.

Hễ muốn nối thạnh hạt giống Phật, làm ruộng phước cho đời thọ giới cụ túc, không nên
khinh thường. Cho nên trong chỗ tỉnh
sự
sẽ thành tựu.

Tăng được bỉnh pháp, vì yết-ma chẳng phải người khác bỉnh.

Số đủ đúng như pháp. Nếu thiếu một người thì phi
pháp Tỳ-ni,
nay nói thiếu, chẳng gọi là đầu số không đủ.
nghĩa là tác pháp đến lúc
duyên khởi biệt chúng phi pháp như đủ số rõ ràng.

Văn nói: Từ nay về sau mười vị tăng thọ giới cụ túc. Đây là y cứ cứ vào trung quốc để rõ, phương bên cạnh không có tăng, khai cho
năm vị trì luật được
thọ. Nếu sau này có tăng dùng bổn khai pháp được
giới bị tội. Đây đã
nói trong luật Thập Tụng.

Trong giới nhóm hết, hòa hợp.

Văn nói: Vì không phương tiện thì mắc tội riêng chúng

Có bạch tứ giáo pháp, thì trừ điên đảo lầm lẫn nói không rõ.

Duyên riêng đầy đủ: Trong văn nói không có y bát, và người
muộn không gọi là thọ cụ túc.

Thứ ba phát tâm xin thọ.

Trong văn nói:
Người không xin, người vô tâm thì không thành.

Thứ tư là tâm Cảnh tương ưng:
Văn nói:
Người cuồng ngủ say vô tâm mà thọ là tâm không
thích đáng cảnh. Lại vì
văn nói. Bạch bốn lần yết-ma không như bạch
pháp tác bạch, không như yết-ma tác pháp, và tăng trước phi pháp, không làm cho người thọ khởi tâm thì cảnh không gọi là Tâm.
Tát-bà-đa chép: Nếu đặt trọng tâm
thọ, thì có không giáo. Nếu Khinh Tâm thọ, chỉ
có giai ấy chẳng phải không giáo.

Thứ năm: Sự thành rốt ráo bắt đầu theo
thỉnh sư.
Cuối cùng đến bạch tứ, chín
pháp đến đi một mảy không trái. Các giới chẳng diệt chúng,
Tăng chẳng phải không đủ, yết-ma không phải
sai người thọ, tâm chí thành thì thành thọ. Nếu trái với trên thì thành phi pháp,
nay dẫn văn làm chứng.

Mẫu Luận nói: có năm duyên được thành:

Hòa-thượng đúng như pháp

Hai vị A-xà-lê đúng như pháp

Bảy vị tăng thanh tịnh

Yết-ma thành tựu

Chúng tăng hòa hợp gởi dục.

Đa luận nói: Nếu người thọ là tại gia chỉ thọ năm giới và tám giới, xuất gia thọ mười giới.
Tùy năm giới, phá một giới trọng thì thọ tám
giới không được, cho đến không được thọ giới cụ túc và làm
Hòa-thượng, tức trong mười bà nạn thuộc về nạn đầu. Ắt có người thọ trước y cứ
theo duyên trên, nhất định
không kham nhiệm.

Thánh giáo không cho

Trong phần hai
gia pháp chia làm hai:

Đầu
tiên là duyên khởi phương tiện, kế là nói về thể dụng.

Nếu phương pháp nhóm tăng yết-ma như trong thiên trước
cho nên nói rõ lại

Vì là chuyện
lớn, trong duyên có mười:
Một người thọ đắc pháp và không có bốn luật nói rõ cần phải mười giới lần lượt cho thọ giới cụ túc, trong văn nói không cho thọ mười
giới thì
chúng tăng phạm tội.
Đa Luận nói:
Sở dó chế ra mười giới vì để hun đúc quen với Phật pháp, không đồng với ngoại đạo thọ một cách mù mờ, Phật pháp
không phải như vậy, giống
như biển lớn sâu dần, vào dần.

Nói về pháp thỉnh sư:

Trước thỉnh Hòa-thượng, lấy đắc giới làm căn bản. Nếu không có người này thì thừa học không có lý do, thiếu dẫn dắt không
sinh
trưởng, thì cần phải thỉnh.

Luận Thiện Kiến nói: Vì không thỉnh cho nên tạo nhiều phi
pháp, các sư quở trách.

Trái lại nói: Cầu thỉnh Đại đức vì con làm
Hòa-thượng Phật do đây mà chế. Nếu
không thỉnh thì không được cho thọ, phạm tội.

Luật Tứ Phần nói: Thỉnh pháp không nói chỗ ngăn che, tăng tính toán lý chỗ khác dự thỉnh, đâu tổn lý lớn. Nay ở
trong chúng,
Thập Tụng nói: Lại người
thọ giới trước phải vào trong tăng, dạy họ lần lượt đầu mặt mỗi mỗi lễ bước chân tăng rồi,
sau đó thỉnh,
Tăng-kỳ nói:
Nay theo tôn cầu Hòa-thượng.

Luật Ngũ Phần nói: Khi thỉnh Hòa-thượng, hai tay phải nâng
chân, phải sửa sang y
phục như trên, rồi đến trước Hòa-thượng.
Người bên cạnh dạy rằng:
Sở dó
thỉnh Hòa-thượng, đây là căn
bản đắc giới, trở về xứ, nhiều loại tùy cơ tính xong, ông tự bày tỏ không
giải. Nên gọi là giáo.

Văn nói: Đại
đức tăng nhất tâm niệm, con là Tỳ-kheo… nay thỉnh Đại đức
làm Hòa-thượng, mong Đại đức vì con mà làm
Hòa-thượng, con nương
theo Đại đức mà được thọ giới cụ túc, xin từ
bi (nói3 lần).

Luật Tăng-kỳ chép:
Trong chúng ba lần thỉnh rồi,
Hòa-thượng nên nói làm
cho tâm người kia vui mừng.

Luật Tứ phần chép: Đáp lời có thể như vậy, dạy ông thanh
tịnh, chớ buông lung. Đệ
tử đáp: Kính vâng thọ trì.

Văn dưới lại có mười cách đáp. Hỏi:
Sa-di giới khi đã
thỉnh xong, kế đến là thọ mười giới, nay
Sa- di thọ giới cụ túc,
pháp thọ khác nhau. Hoặc có thể Hòa-thượng
không có đức, không thể
nhiếp nhau. Cho nên hai cặp thỉnh. Kế thỉnh hai
thầy, luật không có
chính văn. Y cứ vào A-tỳ-đàm cũng có cánh thỉnh, văn không có dối nên không
sao ra, y cứ theo lệ
Hòa-thượng thỉnh
chung phải đầy đủ oai
nghi đến trước sư, người bên cạnh dạy nói:

Giới sư
yết-ma a-xà-lê, thọ giới
chính duyên. Nếu không có người này bỉnh thành Pháp thì Pháp giới thiện pháp không từ đâu mà
sinh. Cho nên phải có tâm kính trọng tăng thượng đối với giới
sư
mới phát được vô
tác, các thuyết đã dạy.
Đại đức
nhất tâm niệm, con là Tỳ-kheo… nay thỉnh Đại đức
làm A-xà-lê yết-ma, mong
Đại đức vì con làm a-xà-lê yết-ma, con y theo Đại đức nên được thọ giới cụ túc, xin mở lòng từ bi (nói ba lần).
Kế thỉnh giáo thọ sư
cũng phải cung kính như trước, người bên cạnh
dạy: Vì người này, vì
ông làm giáo thọ dẫn dắt khai mở, sai đến trong tăng, phát phương tiện duyên khởi cụ giới do ông đều nhân
sư này, tâm
ân trọng thỉnh mới phát giới.
Văn như pháp thỉnh
yết-ma sư, nhưng cho a-xà-lê giáo thọ
là khác, kế nữa thỉnh
bảy sư chứng minh, nghĩa chuẩn thỉnh. Vì pháp yết- ma chẳng phải thỉnh một mình, phải lấy người này làm chứng
không được lầm lẫn.
Thập Tụng nói: Chính thì lý bày thỉnh, người thọ
sẽ
sinh thiện, tâm sư nặng,
cả hai đều hòa, há chẳng phải đồng pháp, đời
phần nhiều người không hành theo, nhưng tự diệt
pháp. Nếu luận phát công đức của giới, và đức
của ba Sư bằng nhau.

Vì sao không thỉnh ư? Có thể y cứ theo ba
sư bằng nhau.
Vì sao không thỉnh ư? Có thể y cứ theo ba
sư mà thỉnh thì đối với đại chúng phần nhiều tăng cũng chưa hạn thông, hạn cục. Lại nói rõ tướng
của mười giới có thành không.

Luật Tứ Phần nói: Đệ tử biết
Hòa-thượng phạm giới, biết
thì không nên thọ với
người như thế, nếu biết thì tuy thọ nhưng không đắc giới, biết rõ như thế thì không thành thọ. Trái lại với trên thì thành.
Còn chín sư luật không có chính văn. Y cứ theo có thể biết, nếu
Hòa-thượng phạm giới trọng mà
sư yết-ma biết cũng không thành thọ. Vì rõ biết với nhau về pháp phạm trọng cũng
không thành. Đồng thời biết rõ người phạm thì không được ở chung, biết thì điều gì không bao gồm. Nếu y cứ vào văn
trong luật, đệ tử biết
Hòa-thượng phá giới, chưa rõ
nặng hay nhẹ, y cứ theo nghĩa đề rõ. Cho đến phạm Đột-cát-la cũng
không thành thọ, vì phạm oai nghi không xứng với đức
của sư. Biết bất đắc
giới cưỡng thọ thì
không thành do vô tâm, đã biết thì phải thấy nghe
thanh tịnh, phải chọn lựa trước.

Văn nói: làm cho chọn lựa lấy.
Hòa-thượng có đức
sai không
đồng nhau, trong luật nêu
hơn một trăm ba mươi loại:

Một hạ một loại thì phải hạn định; còn tướng đức khác như
trong pháp thầy trò, cho
rằng Hòa-thượng chín hạ truyền giới thì phạm tội.

Hai vị Xà-lê
năm hạ trở lên, luật nói rõ hơn năm hạ, Sư khác
tùy hạ bao nhiêu, đều rõ về nghĩa sư.

May có lão túc thạc đức thì sinh thiện sau này.

Ngũ Bách Vấn chép: Tỳ-kheo năm lạp không đủ để độ đệ tử,
biết chẳng thể mà độ,
phạm xả đọa. Đệ tử không biết đúng sai thì đắc
giới, nếu biết thì không đắc giới.

Minh Liễu Luận
Sớ nói: Nếu đã được năm hạ, vì thọ đại giới
mà làm chứng nhân và
làm oai nghi sư, bảy hạ trở lên được làm xà-lê
yết- ma. Đã là địa vị
của sư, thì không được ngồi chung một giường.

Giáo pháp giới duyên:

Tát-bà-đa chép: hễ thọ giới pháp, thì trước phải nói pháp dẫn
dắt khai giải, làm cho đối với tất cả cảnh khởi tâm
thương xót, bèn được
tăng lên thêm giới, văn
như thế, nay vì sự mà cầu trước nói rõ cảnh
duyên, sau nói rõ tâm
lượng. Trong phần cảnh duyên có phát giới tương và
có vô lượng. Do khi chưa
thọ giới ác khắp pháp giới, nay muốn tiến
thọ, bỏ cánh ác trước,
lại khởi tâm lành. Cho nên giới pháp do đây lại
khắp pháp giới. Nếu nói theo cảnh thì đâu khác nên có hơn ba mươi
trang giấy. Tóm lại, không
quá tình và phi tình, không có văn tự giáo thánh Phật
Thuyết hai đế diệt
lý Niết-bàn, quyện tụ hình tướng tháp miếu,
đất, nước, lửa, gió,
không, thức, Pháp giới là tướng đều là giới thể.

Cho nên Kinh Thiện Sinh chép: Chúng sinh vô biên cho nên
giới cũng vô biên.

Tát-bà-đa chép: Về phi chúng sinh cũng được vô lượng như mặt đất ở
mười phương, dưới đến
không giới, nếu tổn thương như cát bụi
đều phạm tội, nay trái
lại là thiện giới.

Cho nên khắp
mặt đất chính là Kinh Thiện Sinh nói: mặt đất
vô biên, giới cũng vô
biên. Cỏ cây vô lượng, nước biển vô biên, hư
không vô bờ, giới cũng bình đẳng.

Tát-bà-đa chép: Người mới thọ giới đồng đức với giới của
Phật. Lấy đây mà suy ra.
Tăng ni xuất gia chính là nhóm tụ. Công đức pháp lành, địa vị tôn quý của
trời người.
Bởi như thế, bất luận là thọ và trì đều có công đức
vô số. Nếu người phá hủy thì tội vô biên. Cho nên
Thập Luận nói:
Tỳ-kheo phá giới tuy là người chết nhưng giới ấy có năng
lực có thể chỉ bày đạo
hạnh cho người trời, dụ như ngưu hoàng, xạ
hương thiêu hương. Phật do đây nói kệ:

Nhìn hoa cải tuy héo Hơn tất cả loài hoa Các Tỳ-kheo phá
giới Còn hơn các ngoại đạo

Bởi vậy, là hành giả phá giới công đức vô lượng, xa hơn có
thời
kỳ được ra, người không thọ giới theo dòng biển khổ mãi mãi
không giải thoát.
Trí luận nói:
Thà thọ giới mà phá, lúc đầu vào địa ngục, sau
đó được giải thoát.
Người không thọ giới trôi lăn trong ba cõi.

Kinh Niết-bàn
cũng nói: Tuy được thân Phạm thiển cho đến Phi tưởng. Khi chết còn vào trong ba đường ác, là do không có giới và
đi trái đường. Như thế
tùy cơ mà lược rộng giúp cho ngộ giải. Nếu
người không biết thì
tâm mê muội, thọ giới không được, khổ mình và người.

Tát-bà-đa nói: Nếu trọng tâm trong sạch thì phát ra vô giáo,
nhẹ thì không phát. Há
có thể hư lạm hay sao? Lý phải xem trọng, kế làm cho phát giới.
Nên nói: sẽ phát tâm
thượng phẩm, đắc giới thượng
phẩm. Nếu là tâm hạ
phẩm cho đến A-la-hán giới là hạ phẩm.

Luật Tỳ-Bạt chép: Nay ta phát tâm cầu đạo, phải dạy tất
cả chúng sinh, chúng
sinh đều tiếc thọ mạng, vì việc này mà thọ tâm mềm yếu
hạ phẩm. Tuy được giới
của Phật, nhưng chẳng phải thượng thắng,
ngoài hai đều này đều nói rõ nghĩa.
Thế nào là
Trung phẩm? Nếu nói nay ta chính tâm hướng về
đạo, giải nghi cho chúng
sinh, ta vì tất cả mà làm trụ cột, cũng có thể tự
lợi, lợi tha, người
thọ trì chính giới. Thế nào gọi là thượng phẩm?
Nếu nói nay ta phát tâm thọ
giới, vì thành ba nhóm giới, hướng đến ba cửa giải thoát, chính cầu quả Niết-bàn vô thượng. Lại dùng pháp này dẫn
dắt chúng sinh giúp chúng
sinh đến Niết-bàn, làm cho pháp trụ mãi.
Phát tâm như thế còn là
tư tưởng tà, huống chi không phát, định không tôn sùng.
Trí luận nói: Phàm phu mới học nói trong tâm tà, người chứng
quả Na-hàm nói, trong tâm
kiêu mạn, người chứng quả La-hán nói danh
tự. Như thế tự biết
phạm vi về tâm được tịnh giới, Phật cũng có phạm
vi, cho nên văn nói: Phật
tử cũng như thế, cần cầu Phạm giới bổn.

Hỏi: Giáo tông này là ở thừa nào mà phát chí Đại thừa?
Đáp: Đây là tông nghĩa Tứ Phần nên là Đại thừa.
Văn giới bổn nói: Nếu có người vì tự thân mình muốn cầu
Phật đạo, nên tôn trọng
chính giới, và hồi hướng cho chúng sinh cùng
thành Phật đạo.
Trong luật phần nhiều có thành lệ.
Quang sư cũng xếp vào luật hạn Đại thừa.
Cảnh duyên phát giới như thế và tâm có tăng
thượng. Hai con đường
này chắc chắn trước khi thọ người trí phải truyền trao, làm cho tâm tâm nối nhau, thấy cảnh rõ ràng
thanh tịnh, không được đến lúc tạm thời mới nói phát tâm. Nếu y cứ đến lúc
sư trao pháp tướng còn tự luống dối, đâu thể làm cho người nhận được thượng phẩm
ư? Hoặc hoàn toàn không
phát há chẳng phải là việc lớn hay sao?

Thứ tư, luật chép: Phật cho người thọ giới đến chỗ mắt thấy
tai không nghe. Nếu người thọ giới lìa chỗ thấy
nghe, nếu ở ngoài giới,
v.v… đều không gọi là thọ cụ túc. Vì sợ nghe
yết-ma nên đắm trước, lìa
chỗ nghe, còn sợ phi pháp nên làm cho tăng mắt
thấy. Trong Luật Ngũ Phần nói vì khởi tội nên cho
an lập ngoài giới trường chỗ mắt thấy.

Văn của Tứ Phần chép: Ngoài giới hỏi già nạn. Thời nay
người thọ phần ở
nhiều trong giới, lý cũng không tổn thương, thuận
theo văn luật trên.

Tăng-kỳ nói: Giáo thọ
sư phải đến chỗ không gần, không xa.
Nếu nhiều người cùng
thọ thì phải an trí hai chỗ.

Nhiều người đi đứng làm cho nhìn thấy, tăng khởi ý
kính trọng.

Sẽ hỏi nạn, lìa chỗ tăng và lìa
chỗ sa-di. Trong đó hỏi duyên thì cùng chỗ cũng được.
Sợ sau hỏi như trước tâm không tôn trọng, nên mỗi
người sai đắp y bảy điều và ôm y bát đứng ở chỗ kia.

Thứ năm Đơn bạch
sai
sư oai nghi.
Tứ Phần chép: ở ngoài giới cởi y xét, làm cho người thọ hổ thẹn, xét lại việc thọ giới.
Phật nói: Không được lõa hình xem, nên sai người hỏi việc
nạn. Trong luật
Ngũ Phần nói: sai Hòa-thượng nói: yết-ma Sư! Trưởng
lão nay làm yết-ma.
Lại nói sư oai nghi! Trưởng lão nay thọ yết-ma.

Tứ Phần chép: Giới sư kia nên hỏi: ai có thể vì giới tử làm
giáo thọ sư?

Đáp: Tôi ….… có thể.
Phải tìm muốn hỏi và lời đáp.
Sai giáo thọ
sư đơn bạch yết ma, bốn lần đáp như thế chỉ được làm một pháp. Nếu đáp chung nói
Thọ giới yết-ma,
sau không cần phải hòa nữa. Cho đến nhiều người lệ
thông hỏi đáp, không được qua
mình tướng.
Giới sư nên bạch: Đại đức
tăng xin lắng nghe, vị…
kia theo Hòa-thượng… cầu thọ giới cụ túc. Nếu
Tăng phải thời đến,
tăng bằng lòng… làm Giáo thọ sư, tác bạch như thế,
nên xuống tòa lễ tăng,
rồi đầy đủ oai nghi đến chỗ người thọ.

Nói rõ ra chúng hỏi duyên,
sở dó như vậy,
sợ ở chúng
sợ hãi
có mà không sai nhau. Chỗ khuất sợ ẩn đâu xem xét được sự thật. Tức phải y theo luật mà hỏi, chỉ trong già nạn có được hay
không được. Cho nên trước phân biệt rộng. Làm cho biết nhau. Làm cho người hỏi y pháp
mình đoán. Làm cho hỏi đáp tương ưng không có mê
lầm, nếu hỏi mà
không giải thì rốt cuộc là chẳng hỏi.

Cho nên bên trong không giải lời, Phật pháp không thành. Nếu
y cứ theo luật nói không
hỏi mười ba già nạn thì không được thành. Cho nên trước
phải giải rõ tất cả không mê lầm, hoặc do không giải
không thành, há không
lầm việc lớn của người hay sao?

Nên Sa-di dạy
làm cho bày danh hiển số biết nhau mà tụng, đây chẳng
phải yết-ma, không phạm giặc trụ. Nay nói nghĩa y cứ theo trước mà hỏi nạn. Lại hỏi thể của nạn cần chỉ
tướng giải, nay hỏi ông có
phạm biên tội hay không?
Tự chẳng rõ ràng ở trong luật, mới biết danh
biết tướng, từ ngoài
kinh luận tạp học ắt không hiểu rõ. Dưới mỗi mỗi
đầy đủ, không đồng
người cũ, tụng tập mông lung.

Nạn Biên tội. nghĩa là trước thọ giới cụ túc hủy phá trọng cấm,
xả giới hoàn tục lại muốn thọ giới lại. Người
này tội nặng, gọi là người
ngoài biển Phật, không được lại vào biển tịnh
giới. Cho đến y cứ theo luận: người tại gia năm giới, tám giới,
Sa-di mười giới phá trọng giới
đồng gọi là biên tội.

Tỳ-kheo-ni phạm giới, các luật như
Tứ Phần v.v… nói không
còn là ni, không rõ tịnh uế. Cho nên người hành
sự ở đời nói: Ông có ô phạm ni thanh tịnh hay
không? Đây y theo luật Tăng-kỳ mà hỏi.
Luật kia chép: Nếu cân hai
quả Tu-đà-hoàn,
Tư-đà-hàm và phàm phu trì
giới, ni bị người làm ô nhiễm, người trước
thọ vui, là hoại tịnh hạnh ni.
Người giữa và người sau phạm không gọi là nạn hoại ni.

Nếu Na-hàm, La-hán người đầu và người
sau đều gọi là nạn.
Cho nên biết rằng chỉ là
tịnh cảnh mối thành nhiếp nạn.

Luật Thập Tụng chép: Nếu dụng vào tám việc ô nhiễm ni,
nếu một người lấy tám
việc phạm ni làm cho trọng phạm, người tục không thành nạn.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu hoại ni hai chúng dưới không
ngăn ngại xuất gia. Nếu
hoại đại ni hành dâm ba chỗ gọi là nạn. Nếu lấy y phục của người tại gia cưỡng cho ni mặc và hành dâm thì thành nạn. Nếu ni tự thích mặc y phục của người tại gia thì việc dâm trên
không chướng ngại xuất
gia, ắt lấy nghĩa tìm cầu, nếu biết duyên sự thọ
giới cụ túc đam mê y
phục thế tục cũng thành nạn.

Nhưng hoại tịnh cảnh bất luận là biết tịnh hay bất tịnh, rộng ra
có phế lập như sớ nghĩa sao.

Hỏi: Sao không
nói hoại Tỳ-kheo? Đáp: Cũng thành nạn.

Trong lúc ni
thọ giới lại hỏi, chính là do sự kiếm.
Cho nên
Kinh Thiện Sinh nói: Người thọ năm giới, hỏi già
nạn người năm giới
rằng: Ông có ô phạm Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni không?

Nên biết đồng xếp vào nạn. Đều gọi là khi tục nhân phạm.
Nếu thọ giới
rồi phạm chỉ gọi là xếp vào biên tội.

Ba là người tâm giặc thọ giới, trong Luật nói: vì lợi dưỡng nên
tự xuất gia. Nếu người chưa xuất gia chưa thọ thì không nên thọ, đã
thọ đắc giới, từng thuyết giới yết mà rồi thọ nên diệt tẫn.
Luật Tứ Phần chép: nếu đến một
người, hai người, ba người, chúng tăng cùng
yết-ma thuyết giới đều diệt tẫn. “nghĩa rõ ràng cùng một người tác đới thú chúng pháp đều thành chướng ngại giới, như pháp
thuyết giới, tự tứ, v.v… Ắt cho chúng pháp tâm niệm cũng thành nhiếp nạn. Nếu đối
ba người khác trở xuống
pháp đối thủ, bốn người trở lên ngoài ra hòa
hợp pháp không bỉnh
yết-ma đều không thành nạn.

Luật Thiện Kiến chép: ba loại hình trộm:

Không có thầy tự xuất gia. Không y vào đại tăng hạ lạp, thứ lớp
không chịu lễ người khác, không vào việc Tăng
Pháp, tất cả lợi
dưỡng không thọ.

Trộm hòa hợp: Có thầy xuất gia đến nơi khác thọ mười giới.
Hoặc nói mười hạ lần lượt nhận lễ vào tăng
Bồ-tát, tất cả yết-ma,
thọ vật của tín thí.

Hai người đều trộm, có thể biết.
Nếu hình trộm, không làm
pháp sự, không thọ lễ thí.
Vì đói khát, nếu muốn xuất gia thọ giới thì được.

Ngũ Bách Vấn nói: Sa-di đâu gọi là bậc đại đạo, nhận một lễ
của Tỳ-kheo gọi là nạn
tặc trụ, trong Tứ Phần chỉ nói nạn tặc trụ, nghĩa là cùng yết-ma
thuyết giới, không thuyết cho nghe,
không nghe, và
các nhân duyên ngu si v.v…
Theo Tăng-kỳ, nếu Sa-di nghó rằng: Khi
thuyết giới, luận nói
những gì: liền trộm nghe. Nếu người thông minh nhớ
từ đầu đến cuối thì
không được cho thọ giới, nếu người ám độn hoặc
các duyên nghó, không nhớ từ đầu đến cuối thì được thọ giới cụ túc.
Nếu người phàm tự
xuất gia, đắp ca-sa chưa hề bố tát thì được thọ, trái lại
ở trên thì không được.

Ma-đắc lặc già chép: Không biết mình đủ hai mươi tuổi mà
thọ giới cụ túc, sau
này biết không đủ, nếu từng làm tăng yết ma bố tát
thì gọi là giặc trụ.

Tứ Phần nghi não giới chép: Nếu tuổi không đủ thì tác
pháp không thành thọ.
Người có trí nói làm cho biết,
sau này lại thọ giới, luật
Thập Tụng nói: Tỳ-kheo-ni xả
giới, đúng như pháp thọ lại thì không được, tức gọi là nạn giặc trụ bốn phá đạo
trong ngoại. nghĩa là vốn là ngoại đạo, đến xuất gia vào trong
Phật pháp, thọ cụ túc rồi lại về lại đạo mình. Nay lại
trở lại, thì hai đạo đều hoại, chí tính
không định.
Trong luật nói độ
xuất gia cho họ đối tăng
và giới sa-di thử thách bốn tháng, làm cho chí
tính hòa nhu tin sâu Phật
pháp, mới cho thọ giới cụ túc.

Hỏi Tín tà đến lâu, vì sao cho trước giới Sa-di?

Đáp: Tín này
vào quy y, nếu không lấy mười giới điều nhu, trái tướng không hiển rõ Phật pháp
sâu mầu, dần dần vào
Phật pháp, không đồng với ngoại
đạo một lần vào là không chọn.

Việc này đã ít, thuật nhiều vô ích, ắt có luật tự nói rộng.

5. Chẳng phải huỳnh môn: trong luật nói có năm:
1/ Sinh huỳnh môn
2/ Kiền tác,
3/ Nhân thấy người khác dâm mới có tâm đố kî, khởi dâm.
4/ Bỗng nhiên biến thành huỳnh môn,
5/ Nửa tháng là nam, nửa tháng là nữ. Trong đời có
nhiều người tự cắt, nếu y theo Tứ Phần thì nên diệt tẫn.

Văn nói: Nếu khỏe mạnh lại cắt đi, thời này hoặc cắt ít phần

tâm tính chưa
đổi gồm có người đại tháo đại chí, y theo Ngũ
Phần thì được.
Văn kia nói:
Nếu cắt đầu và một nửa thì phạm tội nhỏ, cắt
hết thì diệt tẫn.

Luật Tứ Phần chép: Nếu rơi vào oan gia, ác thú nghiệp báo
nên đồng pháp Tỳ-kheo,
nếu tự cắt thì diệt tẫn, không rõ phạm vi.

Luật Ngũ Phần nói: Bấy giờ, có
Tỳ-kheo bị lửa dục thiêu đốt không thể đè nén. Cho đến
Phật quở trách: Ông là người
ngu si, cái
nên cắt mà không cắt,
cái không nên cắt mà cắt, bảo các Tỳ-kheo: Nếu cắt hết thì diệt tẫn, nếu còn thừa thì y vào thiên mà
sám hối, y theo
đây để rõ thì chưa thọ
cụ túc mà cắt, rốt cuộc không rõ giáo. Ắt phải y
theo trước chọn lấy, y
vào bộ khác để thọ.

6/ Giết cha.
7/ giết mẹ.
8/ Giết A-la-hán, ba nạn này rất ít, cho nên lược biết tướng văn.
9/ Phá tăng tức Pháp luân tăng. Nếu phá yết-ma tăng thì chẳng phải nạn, 1
0/ là làm thân Phật chảy máu. Hai nạn này sau khi Phật diệt thì không có.

Tăng-kỳ luật
chú chép: Phật Niết-bàn đã lâu, y vào cựu văn mà hỏi.

1
1/ Nạn Phi nhân, nghĩa là tám bộ quỷ thần biến làm hình người mà đến thọ giới. Trong luật Ngũ Phần nói: Thiên tử, a-tu-la,
càn-thát-bà hóa thành người.

1
2/ Nạn súc sinh: Cũng biến thành hình người mà đến. Trong luật nói: rồng biến hình người đến thọ giới, Phật nói:
“Súc sinh ở trong pháp của ta không được lợi ích”. Đây là hai đường trên, nếu y vào hình cũ thì người này
thông biết,
sợ biến mà đến.
Cho nên phải hỏi.
Hoặc có người thông đạt thế tục đến thọ giới.
Lúc ấy nói: Ông chẳng phải
súc sinh, nếu không nghe lời này
sao kỳ quái vậy,
dùng phương tiện chuyển
hỏi như trình bày ở dưới.

1
3/ Người hai hình nghĩa là một thân có đủ hai căn nam nữ. Như trước thọ giới rồi sau biến hai hình còn mất giới, huống chi bắt đầu thọ, nên diệt tẫn. Ở trên lược thuật tướng nạn mà ngăn việc chẳng phải
một. Trong luật lược hỏi
16, ngoài ra pháp thọ có nói rộng. Đều nói không nên, cũng có
người được, người
không được. Nếu không tự xưng
tên họ, tự xưng tên
Hòa-thượng, số tuổi không đủ thì nhất định không được giới.

Luật Ngũ Phần nói: Các Tỳ-kheo độ người cắt tay chân, mũi tai, cắt đầu nam căn, moi mắt ra, người rất già không oai nghi,
người cực xấu, tất cả người hủy nhục tăng đều không được độ. Nếu đã độ đắc
giới, hoặc có tướng
hiềm trước, vì chút việc nhỏ làm trở ngại. Như mù,
què, lùn thấp, cha mẹ không cho, v.v… là trở ngại,
phạm cát-la.
Tăng-kỳ nói: Người mù nếu thấy chỉ trong lòng bàn tay, hoặc người chột mắt,
điếc lớn tiếng nghe được. Người què cầm guốc kéo lê xương chậu mà đi,
vết sẹo lồi lõm, như trị rồi mà da không lành được. Người in
sẹo phá thị
rồi dùng đồng xanh xâm
chữ, hình thú. Người tủn mủn hoặc trên dài
dưới ngắn, dưới dài
trên ngắn, tất cả đều ngăn không cho xuất gia. Nếu đã xuất gia thì không nên đuổi ra. Tăng phạm tội
việt Tỳ-ni, y theo các điều ngăn này đều nói không nên đắc tội. Văn dưới lại nói.
nghĩa là không có tên thọ cụ
túc, mỗi mỗi đều nói không nên đuổi ra. Trong đó, người thanh tịnh đúng như pháp có tên thọ cụ túc.
Người không tên đều kết vào tội thầy. Đâu ngại co được hay
không được. Như người câm, v.v… nếu có người khinh ngăn không chướng ngại giới, cho nên
nói thanh tịnh ở chung như pháp. Văn nói:
người câm? Không thể nói dùng tay làm tướng. Lại
nói sai việc thì dùng tay
làm tướng, không hiện tiền như thế không gọi
là thọ. Người câm
trước trong văn không nên đuổi ra, cho làm sa-di. Thập Tụng già luận chép: người câm, điếc không cho thọ cụ túc.
Nếu điếc mà nghe tiếng yết-mà thì được thọ. Người y bát không đủ,
Luật Tứ Phần nói: nếu không có
y bát thì không được gọi là thọ giới, nếu mượn y
bát ứng cho giá trị. Ngũ Phần nói:
Lai chủ bỏ đi cũng chẳng rõ có được hay không? Nay theo
Tát-bà- đa, Đắc giới
Luận hỏi rằng: như thế vì sao phải cần y bát?
Đáp một là
vì oai nghi, hai vì trước người sinh tín tâm cúng kính.
Như người thợ
săn mặc
ca-sa cho nay thấy, vì mặc y phục
khác tâm không sợ.
Ba là vì bên ngoài tướng lạ, bên trong đức cũng khác, dẫn kia làm chứng đây, văn không thể biết.
Luật Tứ Phần nói: không gọi là
thọ giới, đây và bộ
biệt khác nhau, phải tụng yết-ma Thập Tụng, y vào
kia khai thành, chuẩn gấp
không tồn. Người xưa y theo pháp
Hòa-thượng của
Tứ Phần, nếu biết người mượn y bát thọ giới thì
không được,
không đac giới, không
biết thì đắc. Đây chính là người pháp quyết. Đều
trái với văn trong luật,
phải kính lời Phật, thọ lại phải y vào pháp, cha
mẹ có cho không? Thiện
Kiến nói: nếu cõi nước khác, phương khác
không cần hỏi.
Tăng-kỳ nói cha con thường không cho, tự đến nhỏ bé nuôi
con chỗ khác được thọ.

Mắc nợ: Các bộ đều nói không nên nghĩa chuẩn lý được.

Tôi tớ: Tăng-kỳ chép: nếu nhà buôn bán được lấy được tất
cả không được. Người
kia và tôi tớ tự đến chỗ tôi tớ khác cho thọ.
Nay có người thả tôi tớ
xuất gia. Theo Kinh Công đức Xuất gia, nếu thả tôi
tớ nam nữ được phước
vô lượng. Trong luật nói không rõ thả.
Nhưng nói tự đến
Vào Phật pháp độ
là sai. Y theo tôi tớ và trẻ con, tất cả
thông thật.
Trong Ngũ Bách Vấn chép: Biết là tôi tớ của
Phật mà độ phạm tội trọng.

Nếu trước không biết sau biết thì không tội. Cũng hỏi lại:
Người này có phải là
người đại nhân hay không? Đáp:
không phải, Tăng nô y cứ theo đây. Lại địa vị là nô, quan nhân.

Luật Tăng-kỳ
nói có tên có ghi, có tên không ghi nước này nước

kia thì không
được độ. Có ghi không tên chỗ khác thì được độ.
Không tên có ghi tất cả đều cho. Y theo đây người tục đến xuất gia lý
phải cho thọ.

Kẻ trượng phu: là tâm mạnh mẽ, mến thanh tiết xa không
chịu khuất phục, rõ ràng
phong sương không đổi tiết tháo, vững chắc ưu lo chưa đạt tâm mình, chính là dáng
trượng phu. Cho nên luật nói: Hai mươi tuổi mới được thọ giới cụ túc: nghĩa là có khả năng chịu đựng
nóng lạnh, đói khát gió
mưa, muỗi mồng trùng độc, có thể chịu được lời
ác việc khổ, có thể
giữ giới, có thể ăn một bữa.

Luật Tăng-kỳ nói: nếu quá hai mươi, dưới mười bảy không có
sức chịu đựng thì không
nên cho thọ cụ túc.

Năm loại bệnh: bốn loại trên nên được, trong cuồng si có ba
loại, Nếu hoàn toàn
không biết thiện ác nên không được, còn hai bệnh khác thì được.

Luật Thiện Kiến nói: Ghẻ lở chớ hỏi đỏ trắng đen. Chỗ khuất
tăng trưởng không tăng
trưởng đều được, chỗ sáng trái với trên không
được. Nhưng bệnh ghẻ có hai:

Do nghiệp ác mà có

Bốn đại chống trái nên phát sinh

Cho nên
Kinh Dục Vương nói có
Tu-đà-hoàn ghẻ lờ,
A-la-hán ung nhọt.
Nếu xuất gia rồi mà bệnh ung nhọt, tất cả việc tăng cùng làm.

Nếu ăn chớ sai ở chúng. Đây là Tát Bà Đa bộ giải thích.
Kế nói về việc khác, lại nói rõ lý do.
Luật Ngũ Phần nói nếu
trước người không biết
nhau, không nên do lúc mây mù tối.

Trong Ngũ Bách Vấn chép: Trước phải đốt
đèn soi.
Nếu người trước từng thọ cụ túc,
Thập Tụng hỏi rằng: Có từng làm đại
Tỳ-kheo hay không?

Đáp: Có làm.

Hỏi: Có thanh
tịnh trì giới không ? Khi xả có nhất tâm đúng
như pháp hoàn giới hay không?

Trong Tứ Phần không có văn, ắt có cũng đồng biên tội, may y
vào mười ba nạn của
Thập Tụng, trước hỏi.

Đáp: Vì nếu
có trái thì thành biên tội.

Tứ Phần chép: nếu có duyên nạn, như trong thuyết giới, phải
hai người, ba người, cùng một lúc làm yết-ma,
không được đến bốn người.

Luật Tăng-kỳ chép:
một Hòa-thượng, một
giới sư, một chúng
được hai người, ba
người một lúc làm yết-ma không được đến bốn người.

Luật Tăng-kỳ chép:
một Hòa-thượng, một
giới sư, một chúng
được hai người, ba người đều thọ. Nếu hai
Hòa-thượng cùng một
giới sư,
hai, ba người, không được một chúng thọ.

Luật Thiện Kiến nói: hai người, ba người một lúc thọ giới,
mỗi mỗi đồng đẳng, hạ
lạp đồng thời không có tướng làm lễ. Trên lược
rõ tạp tướng, nay chính
ra chúng hỏi pháp giáo thọ sư đến chỗ người thọ,
trải đồ ngồi mà ngồi, đã nói
sai trải đồ ngồi
sửa bốn góc cho ngay,
tướng đối bằng nhau
trong một duỗi tay.

Luật Ngũ Phần chép: Nên an ủi nói: Ông chớ sợ, chốc lát
sẽ đặt ông chỗ cao.

Người kia phải lấy y bát bày ra, gởi đây cho là chắc chắn.
Trước cầm y ngũ điều
nói. Đây là y an-đà-hội, lại đắp vào. Đây là uất-đa-là

-ăng, cầm đại y rồi, đây là Tăng-già-lê.

Trong Tát-bà-đa
nói: Ba y này tất cả ngoại đạo không bằng kịp. Nay dạy ông về
danh tướng, nếu y vào cả bộ, chỗ này chính là thọ
y bát. Hoặc ở trong các
giới sư mà thọ. Tứ Phần không có văn; hoặc thọ rồi mới trì, cũng tùy cả hai còn. Lại cầm bát rồi nói: bình này gọi
là bát-đa-la, y bát này
là của ông phải không? Người kia nói: Đúng,
liền bọc lại, hoặc pháp
thọ thêm như trước. Nên nói: Người thiện nam
lắng nghe, nay là lúc chí
thành, nay tôi hỏi ông, ông theo lời hỏi của tôi mà đáp. Nếu không thật nên nói
không thật, nếu thật thì nói thật.
Vì sao như thế? Vì từ vô
thỉ đến nay khinh cuồng Thánh Hiền, chìm trong sinh tử, nay vì muốn xả bỏ luống dối, chứng pháp chân thật, làm cho
ông đáp thật. Nay hỏi
ông già nạn. Nếu không đáp thật thì thọ luống
uổng. Luật nói: Người
Phạm già nạn dù bảy Đức Phật nhất thời cho thọ
cũng không đắc giới,

- Thứ nhất ông có phạm biên tội hay không? Đáp: không.

Nói: Ông nên
không biết tội này. nghĩa là từng thọ giới của
Phật mà phạm dâm, đạo, sát, vọng, người tạo bốn tội này thì không được
thọ. Nay ông phạm không?

Đáp: không có.

Lại nói: nếu
ông không biết không hiểu không được vọng đáp.

Thứ hai: Khi ông còn tại gia có làm ô nhiễm tịnh giới
Tỳ-kheo-ni không?

Đáp: không.

Thứ ba: khi ông còn
tại gia, sa-di, có trá làm
Tỳ-kheo trộm nghe
người khác thuyết giới, yết-ma hay không?

Đáp: không.

Thứ tư: Ông có từng làm ngoại đạo đến xuất gia thọ giới,
sau đó
trở lại làm ngoại đạo, nay đến lại hay không?

Đáp: không.

Thứ năm: Ông có phải năm loại huỳnh môn hay không? Đáp: không.

Thứ sáu: Ông có giết cha mẹ không?

Thứ bảy: Ông có giết mẹ không?

Thứ tám: Ông có giết A-la-hán không?

Thứ chín: Ông có phá tăng không?

Thứ mười: Ông có tâm làm thân Phật chảy máu không?
Mỗi mỗi đều đáp không.

Thứ mười một: Ông có phải là con của trời, con a-tu-la, gọi là
phi nhân biến hóa hình
người mà đến thọ giới hay không?
Đáp: không.

Thứ mười hai: Ông có phải loài
súc
sinh loài rồng có thể biến
hóa, biến thành thân trời mà đến thọ giới không?

Đáp: không.

Thứ mười ba: Nay thân ông có hai hình không? Đáp: không

Nên khen rằng:
“Này thiện nam đã hỏi mười ba việc nạn rồi,
đã không có thì sẽ
được thọ”. Lại hỏi mười già nạn: nay ông tên gì?
Đáp: Tên…,
ai làm Hòa-thượng? Đáp: Hòa-thượng hiệu là…
Đủ hai mươi tuổi không? Đáp đủ. Y bát có đủ
không? Đáp: đủ

Cha mẹ có cho
không? (Nếu có thì nói có, không thì nói không)
Ông có mắc nợ không? Đáp: không.

Ông phải là
tiện nhân khác, Phật không cho độ, chẳng phải tôi
tớ hay không?
Đáp: không

Ông có phải
người làm quan không? Đáp: không. Ông có phải là
trượng phu không? Đáp: là trượng phu.

Có những bệnh như ung nhọt, bạch lại, gầy ốm, điên cuồng.
Ông có các thứ bệnh
này không? Đáp không. Nên lại nói rằng: Ông không có già nạn, nhất định được thọ.
Như nay tôi hỏi ông, trong tăng cũng hỏi như thế, như ông trả lời cho tôi, trong tăng cũng phải trả lời như
thế, như ông trả lời
cho tôi, trong tăng cũng trả lời như thế. Nên dạy đứng dậy đắp y bảy điều ngay ngắn,
sửa oai nghi
nghiêm trang, mang dép xếp tọa cụ. Y bát ở trên vai bọc túi để trong tay. Nói khiến ông
đứng chỗ này. Tôi đến trong tăng vì ông
thông thỉnh.
Nếu Tăng cho phép, tôi đưa tay gọi ông, ông hãy đến bên.
Luật Ngũ Phần chép: Khi dạy đắp
y, phải thầm xem có bị
bệnh nặng hay không? Nhiều thứ tùy duyên
rộng như kia nói.

Ngoài ra trong
luật ở đây thọ y bát.

Đơn bạch
nhập chúng.
Luật nói: Giáo thọ
sư kia lại đến, đến

trong tăng, oai nghi
như thường, cách nhau duỗi tay và đến chỗ đứng
(ở đây theo giới đàn
chỗ trống ở Trung quốc, cho nên trong một duỗi tay ắt ở chỗ khuất, bất kỳ lúc nào nên phải tác bạch: Đại Đức tăng
xin lắng nghe: mỗ giáp kia theo
Hòa-thượng… cầu thọ giới cụ túc. Nếu tăng
phải thời đến, tăng
bằng lòng cho, tôi đã hỏi rồi xin cho đem đến, tác
bạch như thế, bạch rồi chớ ra
trong tăng. Nếu trong
tăng đường, đến
trong hạn cửa, đưa tay hô nói: mỗ giáp đến đây (Nếu ở chỗ trống không được lìa
Tăng ngoài một duỗi tay. Người kia đến rồi, cầm y bát
sai đến
trong tăng, dạy lễ dưới
chân tăng rồi, đến trước giới sư, gối phải quỳ
sát đất chắp tay.

Nói rõ khất giới: Giáo thọ sư kia giao y bát cho giới sư rồi,
sửa
sang y phục an ủi tâm người, tha thiết chí thành, nhờ vào
Tăng thanh tịnh, thương xót cầu khất giới nói: giới pháp này chỉ có Phật xuất thế lập nên,
vì bí mật, vì thù thắng, vì không để cho người thế tục nghe.
Trong sáu đường, chỉ có người mới được thọ.
Còn như bao gồm già nạn
thì không được thọ giới cụ túc. Nay ông đã
không có, thật là chiếc bình
thanh tịnh, phải thâm tâm xin giới.
Trong chốc lát vào trong
số
Tam bảo, nếu tâm lơ đễnh thì giới không thể đắc.
Như thế tùy thời làm.

Luật luận nói rộng, nhưng xin giới do tự tâm ông, nhưng chưa hiểu các thức dần dần
không sao. Cho nên Phật dạy ta vì ông giảng nói, nên y theo lời ta: Đại Đức tăng xin lắng nghe, tôi mỗ giáp
theo Hòa- thượng…, cầu thọ giới cụ túc. Tôi… theo
Hòa-thượng… xin thọ giới cụ túc. Mỗ giáp
là Hòa-thượng, xin tăng cứu giúp tôi, xin thương xót tôi (nói
ba lần, dạy xong lại ngồi).

Giới sư bạch hòa pháp, người kia nên bạch rằng: Đại Đức tăng
nghe mỗ giáp này theo Hòa-thượng… cầu thọ giới
cụ túc. Mỗ giáp này
theo chúng tăng xin thọ giới cụ túc, mỗ giáp là
Hòa-thượng, nếu tăng
phải thời đến, xin tăng bằng lòng cho tôi hỏi các
vấn nạn, tác bạch như thế.

Hỏi: Giới sư
tác bạch hòa tăng, giáo thọ đáp không, yết-ma đối tăng vấn nạn.
Trước không
sai cho nên
sau phải hòa, giáo thọ đã bị
tăng sai phụng mệnh
sai hỏi, đâu cần hòa lại. Lại ở chỗ khuất không
đối chúng hỏi. Hỏi giới
sư
không sai, giáo thọ đáp một
mình sai, giáo thọ
sư ra chúng hỏi nạn không
sai không có, sao liền hỏi yết-ma trong
chúng mà hỏi. Cho nên
chẳng phai sai, lại có chọn lựa như nghĩa sao nói.

Nói về đối vấn: Luật hỏi thẳng mười ba việc nạn, không có
duyên trước, thời nay tương truyền trước hỏi y bát. Lại như giáo thọ dạy
bốn tên khác xong, nên nói: người thiện nam hãy
lắng nghe, nay là lúc

chân thành,
lúc nói thật, nay theo lời tôi hỏi ông phải đáp thật.

Tăng-kỳ nói: “nếu ông không đáp thật thì khinh xuống các vị
trời, hủy phạm Sa-môn,
bà-la-môn, Chư thiên người đời, cũng khinh cuống Như lai và
chúng tăng”. Tự mắc tội lớn. Nay hỏi ông mười ba việc nạn, đồng lời hỏi của giáo thọ
sư ở trước.
Nhưng chúng tăng
sợ chỗ khuất
có xem xét. Cho nên đối đại chúng mỗi mỗi hỏi ông, ông lại y vào
lời đáp kia, mỗi mỗi đáp lời tôi. Ông có phạm biên tội không? Ông có
phạm Tỳ-kheo-ni tịnh hạnh
không? Ông có tâm giặc thọ giới không? Ông
có phá nội ngoại đạo
không? Ông có phải huỳnh môn không? Ông có
giết cha không? Ông có
giết mẹ không? Ông có giết A-la-hán không? Ông có phá tăng không?
Ông có làm thân Phật chảy máu không? Ông có phải là phi nhân không? Ông có phải là
súc
sinh không? Ông có phải
hai hình không? Tất cả
đều đáp “không”. Ông tên gì? Hòa-thượng hiệu
gì? Đủ hai mươi tuổi
chưa? Ba y và bát có đủ không? Cha mẹ có cho xuất gia không? Có mắc nợ không? Có phải tôi tớ không? Ông có phải
là người làm quan không?
Ông có phải là trượng phu không? Trượng
phu có các bệnh như: ung
nhọt, bạch lại, gầy ốm điên cuồng, v.v… Nay
ông có những chứng
bệnh như thế hay không? (trên đều tùy theo có
không mà đáp đủ) Đoạn
lớn thứ hai chính nói về thọ thể.
Nếu đến lúc này phải bày rộng tôn trọng phát giới chính
tông, không được chỉ nói khởi tâm
thượng phẩm, thì người thọ biết gì
là thượng phẩm. Như tự
cột trụ hỏi. Nay coi rẻ tướng mạo, gặp việc chưa hẳn tụng văn nên nói:
Người thiện nam! Các già nạn ông đều không
có, tăng chúng đồng vui
sẽ cho ông giới. Như giới sâu xa rộng khắp
pháp giới, nên phát
thượng tâm sẽ được thượng pháp, như trong duyên
trước. Nay thọ giới
này, là vì hướng về quả Niết-bàn, hướng đến ba cửa
giải thoát, thành tựu ba
nhóm giới, làm cho chính pháp tồn tại lâu dài.
Đây là tâm thượng phẩm. Kế là khai rộng hoài
bão của ông, pháp giới
trần sa rót vào thân ông, hoàn toàn không lấy gì báo được thân tâm mà
được dung thọ. Nên phát tâm làm khí lượng hư không, thân mới được thọ pháp lành trong pháp giới. Cho nên luận nói: Nếu giới pháp này có
hình sắc sẽ vào thân
ông làm tiếng vang, trời lở đất rung. Vì chẳng
phải sắc pháp cho nên làm cho ông bất giác. Ông
hãy phát tâm ân trọng
thượng phẩm. Nay làm
yết-ma Thánh pháp cho ông. Đây là do Như lai chế
ra, phát được pháp lành
pháp giới trần sa, rót vào thân tâm ông, ông
phải biết. Nên nói với tăng rằng:
Đại chúng từ bi bố thí giới ấy, đồng tâm cùng bỉnh, mong
chớ duyên khác làm cho
người khác không được, nên bốn lần nhìn không

làm cho, chẳng
có tướng khác có thì gọi là như pháp. Nói rằng: chúng tăng cho
làm yết-ma. Đại đức tăng xin lắng nghe, nay mỗ giáp
theo Hòa-thượng… cầu thọ giới cụ túc. Mỗ giáp này nay theo chúng
tăng xin thọ giới cụ
túc, mỗ giáp là Hòa-thượng, mỗ giáp tự nói thanh
tịnh, không có các nạn
sự, đủ hai mươi tuổi, ba y bình bát đủ. Nếu tăng
phải thời đến, tăng bằng lòng truyền trao cho mỗ giáp giới cụ túc, mỗ
giáp là Hòa-thượng, tác bạch như thế, tác bạch rồi hỏi tăng có thành tựu
không. Trong yết-ma lần
thứ nhất, thứ hai, thứ 3 cũng hỏi như vậy.

Văn trong luật
Tăng-kỳ nói: y cứ trong tăng đây biết pháp đáp là thành tựu.

Luật Thập Tụng nói: vì người khác thọ giới, hoặc ngủ, nhập định, ồn ào náo loạn, v.v… Phật nói không thành thọ giới.
Khi yết-ma phải nhất tâm lắng nghe. Chớ có
suy nghó và biết điều gì khác.
Nên kính trọng pháp, phải suy
nghó, tâm tâm tương tục nhớ nghó, nên phân
biệt nói: đây là yết-ma
lần thứ nhất cho đến lần thứ 3, không nói thì phạm tội. Lại nên nói với người thọ rằng: đã tác bạch rồi, răng đều tùy
hỷ, nay làm yết-ma, động
giới pháp kia chớ để cho tâm trầm cử, nên dùng tâm thừa đón. Lại bạch tăng rằng:
Phải cho yết-ma. Đại đức tăng
xin lắng nghe, mỗ giáp này
theo Hòa-thượng mỗ giáp cầu thọ giới cụ túc. Mỗ giáp này nay theo chúng tăng xin thọ giới cụ túc, mỗ giáp
làm Hòa- thượng, mỗ giáp tự nói
thanh tịnh, không có các việc nạn, tuổi đủ
hai mươi, ba ý bình bát
đầy đủ, nay tăng trao giới cụ túc cho mỗ giáp,
mỗ giáp làm Hòa-thượng,
chúng tăng bằng lòng nên im lặng, vị nào
không bằng lòng thì nói,
đây là yết ma lần đầu, hỏi tăng: có thành tựu không? Nói với người thọ rằng đã làm yết-ma lần đầu, tăng đều im lặng có thể. Nay pháp lành trong pháp giới mười phương đều
rung chuyển, nên khởi tâm vui mừng, chớ có y
buông lung,
biếng nhác. Kế yết-ma lần hai,
như trên hỏi rồi nói
với người thọ rằng: đã làm yết-ma lần hai rồi, tăng
đều hòa hợp, nay pháp lành pháp giới trong
mười phương, đều nhóm họp trong hư không, cho đến khi yết-ma lần thứ ba xong phải đem công đức pháp giới vào thân tâm ông. Còn một
lần yết-ma, ông phải phát tâm tận hư
không giới. Tâm duyên cứu nhiếp ba cõi
chúng sinh, đồng thời muốn hộ trì Phật pháp ba đời.
Sửa y ngay thẳng nói như thế, không
đồng ở trên bày rộng.
Vẫn bạch tăng rằng:
Nguyện tăng đồng thời từ bi cứu giúp
đời trước, đồng chắp
tay giúp nêu yết-ma, liền tác bạch cho đến việc như thế mà làm.
Nếu nhiều người, một người thì phải theo xong,
ghi nhớ thời tiết.

Luật Tứ Phần chép: Có người mới thọ giới không đến hậu an
cư, lấy số làm năm. Phật dạy:
không có, phải là Hòa-thượng, xà-lê giáo thọ thời
tiết mà nói. Nếu mùa
Đông, hoặc mùa Xuân, mùa Hạ, ngày tháng ấy,
nếu trước khi ăn, sau khi
ăn, cho đến lượng bóng, phải đem cây một
thước dự trước, đến ngày thọ xong dựng lên, nhớ đầu bóng đó, nằm
lượng tính là thước
tấc, cho là pháp thường. Luật Thiện Kiến chép: Thọ
giới rồi đứng lấy
chân theo thân lượng bóng, chỉ báo mùa Xuân mùa
Đông, chúng số bao nhiêu.
Sau đó nói bốn y, bốn trọng. Nếu người thọ
nhiều nhưng thọ xong ở
nơi hạ tọa tăng cho đến tất cả làm rồi, mới nhóm
hết trước Thượng tọa,
đồng thời vì nói tùy tướng, không hẳn giới sư. Hỏi: Người mới thọ giới này tương đồng với người ngoài giới
đến, sao không hòa lại.
Đáp: Chẳng
phải ngoài đến, phải là chỗ mới dậy.

Kế nói về thuyết tướng, y cứ theo lý tùy thầy học đủ, đâu chỉ
bốn điều này, vì duyên khởi có lỗi, lại chế bốn căn bản, nếu hủy
chẳng phải dụng.
Thiên khác nhánh tể
sám lại
tăng số, nhớ ở đây.
Nên nói rằng: người thiện nam, ông thọ giới rồi phải vâng giữ. Nếu có người
chỉ thọ giới mà không
giữ, thì thọ giới không đắc, nguyện rỗng không
vô ích, thà khổ hạnh dụng, không cần nguyện cầu,
kinh luận nói như thế. Nhưng gặp
Phật rất khó, chính pháp khó nghe, thân người khó
được, người vâng giữ
giới lại khó hơn. Cho nên bậc cao đạt thượng phẩn
có thể thọ, có thể trì,
tu đạo hội yếu chỉ bậc thánh. Kẻ tiểu nhân hạ phẩm có thể thọ có thể phá, tâm không hổ thẹn, hiện đời tiếng xấu, không
mất lợi dưỡng, chết đọa đường ác, người trung phẩn thiện không tự
phát, hướng lên mà
học, có thể y theo hạ lưu hay sao?
Nếu tâm bỉ lậu hủy phá giới Phật, chi bằng không thọ, phải y
theo chính giáo của Phật,
thuận theo thọ học, năm hạ rồi chuyên về luật bộ
nếu thông đạt trì phạm, làm việc Tỳ-kheo, tu định
học tuệ, sẽ có
ngày thành công. Ngoài
ra, tạp học nói ô nhiễm tịnh giới, thì định tuệ không từ
đâu sinh.
Phật không cho phép, vì thế luật nói. Nếu thiếu giáo thọ
sư nên học chỗ khác, vì
để tăng trưởng quả Sa-môn. Sau đó y theo văn
để nói tướng, kế là
thọ y bát, đồ ngồi. Nếu khi sa-di thuyết tịnh y bát
lâu dài, lại thỉnh thí
chủ đều đem thuyết tịnh. Nếu lúc sa-di không thuyết thì đã phạm rồi, nên
sai đem bỏ làm
sám cát-la.
Sau đó thuyết
tịnh. Đồng thời
Hòa-thượng ủy dạy, kế truyền trao sáu niệm (trích
trong văn Tăng-kỳ).
Niệm thứ nhất biết
ngày tháng, nên nói
sáng nay ngày mồng 1
tháng
trời sáng, đến ngày 15, để thuần đại cố không nói lớn
nhỏ (đủ thiếu). Nếu tháng trời tối có (lớn nhỏ) đủ thiếu, cho nên chia
ra hai phần.

Sáng nay ngày
mồng 1 đến mồng 5 tháng trời tối. Hoặc nói nay mồng 1 đến 14 thiếu trời tối. Đây nghĩa là biết đi xa gần để bố tát.
Cách thức ngày tháng
xuất gia như thế. Nếu y cứ theo văn trong luật nói
vì người đời hỏi nên
phải biết. Nếu vào xóm làng, thì trước phải biết mấy cách về
ngày tháng, y theo cõi này bất luận
tối sáng. Nếu đáp cho người đời chỉ được tướng chung nói: nay là tháng giêng thiếu là ngày
mấy, đây thì đạo tục đều thông biết.
2/ Niệm biết chỗ ăn. Trong đó có ba loại, nếu hoàn toàn không thọ thỉnh người nói: nay tôi ăn thức ăn rồi, cố nói ăn thức ăn thường của tăng, có người nói tôi thường xin thức ăn.
Nếu người thọ thỉnh nói nay tôi tự ăn không có chỗ thỉnh. Lại nói. Nay tôi ăn thức ăn của tăng không có chỗ thỉnh.
Lại nói, nay tôi xin thức ăn không có chỗ thỉnh.
Nếu có người thỉnh có trái
hay không trái nên nói nay có chỗ thỉnh nghó tự
đi. Nếu trái (nghĩa khác
là tháng ca-đề bệnh và thí y đồng duyên. Nay
có duyên gì được trái
thỉnh (nếu không có duyên một ngày có nhiều
người thỉnh nên đối
với người nói: Ngày nay có nhiều người thỉnh tự
thọ một thỉnh. Ngoài ra thí cho trưởng Lão ở chỗ nào nên tìm năm chúng xả,
nếu không có người thì
tâm niệm xả. Tôi tên… sáng nay đàn việt thí
chính thực cho tôi, đem
về cho Tỳ-kheo… đàn viết đối với tôi không cho.
Tôi được thức ăn tự tứ. (nói ba lần, cách niệm này gọi là một mình
ở lan- nhã, đi xa
bệnh nhiều, y vào quê nhà,
người thân, trụ có năm
loại Thập Tụng khai).
Thứ ba là biết hạ lạp khi
thọ giới, nói: Tôi vào ngày đó
tháng đó năm đó cây
một thước, bóng cao bao nhiêu thọ giới cụ túc, nay
tôi không có hạ. Sau đó
nếu có, tùy theo hạ mà nói.

4/ Biết y bát có thọ tịnh hay không, nên nói: tôi ba y bình bát đầy đủ, có dự đã thuyết tịnh
(sau này tùy có không,
y bát, thuốc, v.v… tùy
có mà thuyết tịnh).
5/ Niệm thức ăn đồng khác nói: nay tôi nhờ các thức ăn (ắt có biệt chúng chín duyên tùy khai) nói: nay tôi có duyên gì đó, phải biệt
chúng ăn, sáu niệm mạnh
yếu. Nói: Tôi không bị bệnh có thể hành đạo.

Luật Tăng-kỳ
chép: Thọ giới rồi phải giữ đãy lọc nước, ứng
dụng cách rửa bình như
trong phần Tùy Tướng.

Ngũ phần chép: Người mới thọ giới phải tụng giới, người
sợ tâm thối thì chưa thể cũng được.
Luật Thiện Kiến chép: Phật độ
Tỳ-kheo đã có ba y,
bình bát, đồ ngồi, đãy lọc nước, kim, chỉ, dao
cạo, tám việc theo thân.

Luật Tứ Phần chép: Vì Tỳ-kheo và ngoại đạo lạm nhau. Phật
sai hỏi lúc nào tháng
nào, Hòa-thượng, xà-lê nào, liền biết Phật pháp
và ngoại đạo, người
tục có khác. Suy lường hỏi biết chẳng phải giặc trụ.

Thời có ba thời, từ ngày 16 tháng 12 đến ngày 15 tháng 4 là mùa Xuân.

Từ ngày 16 tháng 4 đến ngày 15 tháng 8 là mùa Hạ.

Từ ngày 16 tháng 8 đến ngày 15 tháng 12 là mùa Đông.
Tháng có
sáng tối, thiếu đủ khác nhau. Thọ giới rồi lấy ra cho,
hai là nói về xả giới.
Tứ Phần chép: nếu người không thích phạm hạnh
thì cho xả giới về nhà.
Sau đó lại muốn tu hạnh thanh tịnh trong Phật
pháp lại cho xuất gia thọ
đại giới. Tăng Nhất A-hàm cho bảy lần xả giới
quá thì phi pháp. Thập
Tụng già Luận chép: Ni không xả giới lại được thọ cụ túc.

Hỏi: Nếu không xuất gia lại, vì sao khai xá?

Vì không thành Ba-la-di.

Vì đến đi không chướng ngại. Tỳ-kheo kiến lập nghĩa cưỡng,
cho nên khai cho bảy lần, ni có một nghĩa, làm cho
người đời không có lỗi, không sinh chê bai, rộng
như bộ kia (y cứ theo nghĩa nên được làm
hai chúng dưới.)

****



Phật, pháp,
tăng lợi ích rộng lớn là do thầy trò nhiếp giúp
nhau, đôn đốc lẫn nhau,
tài pháp đều giúp nhau. Ngày ngày chưa nhóm
ng- hiệp, hành sâu đức
lâu cố nhiên đều nhờ vào đây. Gần đây huyền
giáo chậm lụt, gió tuệ che lấp, thế tục ôm ấp hối mạn, đạo phát xuất
phi pháp. Lại do thầy
không có tâm dạy bảo, tư chất thiếu vâng hành.

Hai tướng kia
bỏ nhau, vọng chạy theo cảnh xấu, muốn làm cho đạo
sáng tỏ đâu thể nào được. Cho nên vội cứu đảo huyền, trao cho phương pháp an nguy may thay cung kính mà hành trì pháp
còn mãi không diệt. Tóm lại,
trước nói rõ đệ tử y chỉ, sau đó nói về hai sư nhiếp thọ.

Trong phần đệ
tử y chỉ lại chia làm hai, trước nói rõ danh
tướng thầy trò, sau nói về pháp y chỉ.

Hỏi: Thế nào
gọi là Hòa-thượng A-xà-lê sư?
Đáp: Đây
không phải dịch đúng. Luật Thiện kiến ghi: Không
tội thấy tội, quở
trách, gọi là thầy ta, cùng đối với pháp lành dạy bảo
làm cho biết, ấy là xà-lê của ta.

Luận truyện nói:
Hòa-thượng là tiếng
nước ngoài, Hán dịch
là biết có tội, biết
không tội, gọi là Hòa-thượng.

Trong luật Tứ
Phần, đệ tử quở trách Hòa-thượng cũng đồng.

Luận Minh Liễu, chính bổn
là ưu-bà-đà-ha, dịch là y học, vì
y vào người này học
giới định tuệ, tức là Hòa-thượng. Địa phương quốc độ âm khác.
Tương truyền rằng:
Hòa-thượng là
Lực sinh (đạo lực
do đây mà thành).

Xà-lê chính hạnh (làm khuôn phép chính cho đệ tử thực
hành theo), chưa thấy kinh luận. Trong Tạp A-hàm ngoại đạo cũng gọi thầy là Hòa-thượng, đệ tử là người học
sau ta, gọi là đệ, hiểu cũng từ
ta sinh, gọi là tử.
Kế là nhiếp
chung nhau.
Kinh Thi-ca-la-việt
Lục Phương Lễ chép: đệ tử thờ thầy có năm việc.

Phải nhớ sự khó khăn của thầy

Phải nhớ ân thầy

Tất cả ngôn giáo đều theo

Ân
nghó không chán

Trước sau khen ngợi

Thầy dạy đệ tử có năm việc

Phải làm cho mau biết

Làm cho đệ tử hơn người

Làm cho biết mình không quên

Có nghi thì phải giải

Muốn làm cho trí tuệ hơn thầy.

Trong luật
Tăng-kỳ nói: Thầy độ đệ tử không được vì cung
cấp cho bản thân mình, độ
người xuất gia thì phạm tội. Phải làm cho
người kia nhân việc mình
độ cho nên tu các pháp lành đắc thành đạo quả.

Luật Tứ Phần chép: Hòa-thượng phải xem đệ tử như con, đệ
tử xem Hòa-thượng như
cha, y theo cách nghó con này phải đủ bốn tâm.

Thành thật dạy bảo

Có lòng từ

Yêu thương

Lo lắng áo cơm

Nghó như cha, cũng có bốn tâm:

Gần gũi yêu thương

Kính thuận

Sợ khó

Tôn trọng

Cung kính tiếp
đãi như bề tôi thờ vua, cho nên luật nói: như
thế dần dần cung kính tôn
trọng chăm sóc nhau có thể làm cho chính
pháp được trụ lâu,
lợi ích thêm rộng lớn.

Nói về pháp y chỉ, trước nói về ứng pháp, kế nói về
chính hạnh.
Trong phần đầu nói được hay không được y chỉ có tám người, luật

Tứ Phần nói có sáu loại:

Thích yên tónh

Giữ gìn chỗ ở

Bị bệnh

Săn sóc bệnh

Đủ
năm hạ trở lên, hạnh đức thành tựu

Tự có trí đi đến chỗ ở không hơn mình

Đời
đói khát không có thức ăn.

Luật Thập Tụng nói: Nếu sợ chết đói thì phải nhìn thấy chỗ ở
của Hòa-thượng hằng
ngày, sợ không được, thì năm ngày, mười lăm ngày, hoặc hai tuần rưỡi, hoặc đến lúc tự tứ, mỗi trường hợp tùy duyên
như trên đến gặp Hòa-thượng.

Hành đạo xứng ý

Luật Ngũ Phần nói: Các Tỳ-kheo mỗi vị đều siêng tu đạo không có người nào cho y chỉ, nên ở trong chúng
Thượng tọa Đại đức tâm
sinh

y chỉ kính như Pháp sư mà ở.

Kế nói phải y chỉ người, có tám loại, luật Tứ Phần chép:

Hòa-thượng qua đời.

Hòa-thượng thôi tu.

Hòa-thượng quyết y xả giới.

Hòa-thượng bỏ nuôi chúng.

Đệ
tử có duyên nạn nơi khác.

Đệ
tử không thích chỗ ở, lại tìm duyên tốt.

Chưa đủ năm hạ.

Không hiểu rõ cương.

Văn nói: nếu
người ngu si vô trí thì trọn đời y chỉ, ở đây y cứ
vào hạnh giáo mà rõ.

Luật Thập Tụng chép: Thọ giới nhiều năm không biết năm
pháp thì trọn đời y chỉ.

Chẳng biết phạm

Chẳng biết không phạm

Chẳng biết nhẹ

Chẳng biết nặng

Chẳng tụng giới làu làu.

Tỳ-ni Mẫu chép: Nếu người trăm hạ lạp mà không biết pháp,
thì nên y chỉ người mười hạ lạp.

Trong Tăng-kỳ
nói có bốn pháp: Không khéo biết Tỳ-ni,
không thể tự lập, không
thể lập người, và trọn đời y chỉ.

Hoặc ngu hoặc trí. Ngu nghĩa là tính hay khóc, si mạn thường phạm nhiều tội. Trí nghĩa là phạm rồi liền biết y theo pháp
sám hối.
Chí chẳng trình chính y chỉ người.

Không tụng giới bổn,
Tỳ-ni Mẫu chép: “Người không tụng giới, hoặc cố
không tụng, trước tụng
sau quên, người căn độn tụng
không được. Ba người này không được lìa y chỉ,
bảy người trước chưa đủ năm hạ, cho nên phải y chỉ. Nếu đủ thì không cần. Ba người
sau hơn năm hạ, nếu đức hạnh đầy đủ mới thôi y chỉ người. Nhưng năm năm mất
y chỉ, nói theo giáo tướng, thì y cứ hạnh mình, đều
cần phải thầy dạy,
luật nói thành lặp năm phần pháp thân mới lìa y
chỉ, lại thông hiểu các
giáo, Phật cũng có thầy, ấy gọi là Pháp”. Nói rộng như thế.

Nói rõ y chỉ chính hạnh chia làm hai:

Bảy loại pháp cộng hành, hai mươi ba loại pháp biệt hành.

Bảy pháp cộng hành: một chúng tăng và
sứ làm trị phạt, đệ
tử trong đó phải lo liệu
đúng như pháp. Làm cho Hòa-thượng thuận theo tăng. Giải xứ làm cho đúng như pháp, không trái nghịch cầu trừ tội,
làm cho tăng nay giải tội cho.

Nếu Hòa-thượng phạm
Tăng tàn, đệ tử phải đúng như pháp khuyến hóa làm cho
Hòa-thượng phát lồ, mình vì nhóm tăng mà làm
pháp xuất tội che giấu sám hối.

Hòa-thượng bệnh, đệ tử phải
chăm sóc, hoặc
sai người khác
chăm sóc, cho đến khi hết bệnh, hoặc qua đời.

Hòa-thượng không thích chỗ ở, đệ tử nên tự dời, hoặc bảo người dời.
Tăng-kỳ chép: có thể nói xuất gia tu phạm hạnh quả
Sa-môn vô
thượng. Tuy không có y, thực, trọn đời không nên lìa Hòa-thượng. Nếu muốn du phương,
Hòa-thượng nên cho đi. Nếu già bệnh nên dặn người, phải dạy rằng: Ông hãy du phương, có nhiều công đức, lễ các tháp miếu, thấy đồ
chúng giỏi, thấy nghe
nhiều điều. Tôi không già thì
cũng muốn đi.

Hòa-thượng có việc nghi đệ tử, nên dùng pháp, luật đúng như
pháp, để giải trừ.

Nếu đệ tử
sinh ác kiến, dạy làm cho bỏ ác kiến, trụ chính
kiến.

Đệ tử nên lấy hai việc để hộ, về Pháp hộ nên dạy tăng giới,
tăng tâm,
tăng tuệ, học vấn, tụng kinh.

Về hộ y thực: nên cho cơm áo thuốc men, tùy khả năng làm cho
xong.

Bảy pháp này các bộ phần nhiều giống nhau.

Luật Tăng-kỳ nói: Hòa-thượng, xà-lê có việc phi pháp, đệ tử

không được có lời thô, phải nói lời
thành thật. Nên dùng lời ôn hòa
ngăn thầy, điều gì nên
làm, điều gì không nên làm. Nếu Hòa-thượng không nghe lời thì nên bỏ và đi xa. Nếu là y chỉ
sư thì phải trì y bát ra khỏi
giới, ngủ một đêm rồi
về lại. Nếu Hòa-thượng dứt bỏ ba độc: tham, sân,
si thì đó gọi là đề
hồ tối thượng, tối thắng, không được rời
thầy, ngoài
ra rộng như sau: Trong luật
Ngũ Phần nói: Nếu thầy phạm Tăng tàn,
cầu tăng xin yết-ma, đệ
tử nên rưới nước quét nhà, trải tòa nhóm tăng
cầu người yết-ma.

Nói rõ pháp biệt hành: Có ba loại:

Bạch sự lìa lỗi.
Luật nói: Phàm người làm việc phải có oai nghi chắp tay bạch
sư thủ tiến. Nếu muốn đi ra ngoài, thì thầy dùng tám việc
lượng nghi, đó là đồng bạn là người tốt, đi
đến chỗ không lỗi, việc làm chẳng phải ác, mới
sai đi.
Ngũ Phần chép: Muốn đi trước phải bạch thầy
trước hai, ba ngày cho thầy biết. Chỉ trừ đại
tiểu tiện, dùng dương chi

thì không bạch.
Theo luật
Thập Tụng! Tất cả việc làm đều phải bạch thầy,
chỉ trừ lễ Phật, pháp
Tăng, ngoài ra đồng với Ngũ Phần. Nếu đệ rời thầy đi phải nói đến thành ấp nào, xóm làng nào, nhà nào, trong lúc bạch phi thời cũng vậy.
Phải so lượng hạn biết pháp
sự hội tòa bố tát
yết-ma, như thế thì được đi, không chấp nhận mà liền đi, khi mặt trời
mọc thì kết tội.

Luật Tăng-kỳ nói:
Không bạch thầy được lấy nửa
sợi chỉ,
một nửa thức ăn, nếu
là một sợi chỉ không bạch thì phạm tội, có thầy
xuất gia đến. Hòa-thượng
không còn nên bạch Trưởng lão Tỳ-kheo. Sau
khi sư đến lại nói duyên
trước, ngoài ra việc y cứ theo đây. Nếu đệ tử
đại thí, sự lượng đệ
tử trì giới, tụng tập hành đạo nên nói: ba y bát này
và đãy lượt nước
người xuất gia phải có, không được bỏ. Nếu có
dư thì nói rằng: Ở đây thực hành pháp chẳng bền chắc. Ông y chỉ là được
giúp thân hành đạo,
không nên bỏ. Nếu nói tôi tự có chỗ được thì cho.
Nếu muốn đi xa, không được
sắp
sửa đi mới bạch. Nên bạch trước một
tháng hoặc nửa tháng để
thầy lo liệu. Nếu không thể mỗi mỗi bạch thầy
thì nên bạch chung, muốn
làm việc nhuộm y cũng được.

Luật Thiện Kiến nói: Đệ tử theo thầy đi, không được lìa thầy
bảy thước, không nên
đạp bóng thầy, lìa thì nên bạch để biết.

Luật Tứ Phần nói có nhiều loại. Hoặc xuất giới, hoặc cho
người khác vật, hoặc nhận vật
người khác, cho đến giúp các việc,
đều phải bạch thầy.

Thọ pháp: luật
Tứ Phần nói: Người kia thanh tịnh
sáng vào
phòng, trừ bình tiểu khi bạch đến, phải trong sáng
khác ban ngày
sáng tối ba thời hỏi han
Hòa-thượng chấp tác hai việc lao khổ không được từ
chối. Rộng ra như trong văn khác, cần phải sao riêng để nương dùng.

Một là tự điều phục
sự ngạo mạn của mình, hai là báo ân
cúng dường, ba là hộ
pháp, trụ trì chính pháp tồn tại lâu dài.

Luật Tăng-kỳ
chép: Đệ tử sáng thức dậy, trước phải vào
phòng Hòa-thượng, đầu
mặt lễ dưới chân hỏi thầy ngủ được không?
Ngoài ra đồng với luật Tứ Phần.

Luật Thập Tụng chép: Nếu tắm cho Hòa-thượng, trước rửa chân, kế đến đùi cho đến ngực lưng. Nếu bệnh trước dùng vật của
Hòa-thượng, nếu không
thì tự dụng. Nếu theo người khác cầu, thời gian ba ngày dạy đệ tử rằng: chớ có gần người ác, người ác làm bạn. Nếu đệ tử nếu bệnh, tuy có người lo nhưng phải ngày ba lần đến nhắc nhở
săn
sóc bệnh,
chớ mệt mỏi, việc này
Phật rất khen ngợi.

Kinh Tạp A-hàm
nói: Nếu Tỳ-kheo không nịnh hót, không ngoa ngụy, không
khinh cuồng, tín tâm, hổ thẹn,
siêng năng
chính niệm, tâm xa lìa thế tục, cung kính giới luật, trong
hạnh Sa-môn, chí tôn
sùng
niết- bàn, vì pháp mà xuất gia.

Tỳ-kheo như thế đáng kính đáng
truyền thọ, do tu hành
phạm hạnh có thể tự kiến lập.

Đại môn thứ
hai nói rõ pháp, hai sự nhiếp thọ. Hòa-thượng
nhiếp hành và y chỉ đại
đồng, phải hiểu rõ. Pháp y chỉ có bảy môn:

Ý
y chỉ, người mới thọ giới, mới vào trong Phật pháp, mọi việc
không biết, động liền trái với giáo. Nếu không nhờ thầy chỉ dạy tiến
thấu tâm thần. Pháp thân tuệ mạng sẽ nhờ vào
đâu. Cho nên trong luật
chế: người chưa đủ năm năm, và đủ năm hạ mà
ngu si thì bảo y chỉ với
người có đức, để hỏi han nương pháp, dạy dỗ
thành lợi ích cho mình.

Được
thời tiết vô sự. Trong luật khai: rửa chân, uống nước rồi
nói y chỉ. Luật Thập Tụng chép: Thầy không tốt thì
cho đi y chỉ năm,
sáu đêm. Nếu có thầy tốt cho đến một đêm cũng
không được đi y chỉ, phạm tội.

Ma-đắc lặc già nói: Đến nơi khác mà không am tường, cho hai,
ba ngày chọn lựa, luật
này cũng vậy. Ngũ Bách vấn chép:

“Nếu không y chỉ mà uống nước, ăn cơm, ngồi nằm giường chiếu thì mỗi ngày đều phạm tội trộm”. Nếu người đã mười hạ mà không
tụng giới thì tội đồng với không y chỉ.

Chọn thầy có đức nhân rõ các sư khác nhau:

Tứ phần nói có năm loại:

Nương xà lê xuất gia mà xuất gia

Xà-lê thọ giới: Người khi thọ giới làm yết-ma

Xà-lê giáo thọ: là người dạy trao oai nghi

Xà-lê thọ Kinh, là thọ nhận kinh như
thuyết nghĩa, cho đến
bốn câu kệ.

Xà-lê y chỉ cho đến y chỉ ở một đêm

Hòa-thượng là người theo thọ được giới.
Hòa-thượng phải
hơn mình mười tuổi hạ.
A-xà-lê hơn mình năm tuổi hạ, trừ y chỉ, nếu y cứ theo văn này.

Xà-lê phải hơn mình năm tuổi hạ mới gọi là xà-lê. Còn người
chưa đủ tuy theo thọ tụng, chưa thấm thắng danh, nếu y cứ theo
Hòa- thượng, chín năm đắc giới thì đắc tội. Đây tuy
chưa đủ, được danh đâu
tổn. Bốn loại Xà-lê trên không được nhiếp
người mà thay thế chỗ y chỉ
Hòa-thượng. Do một đêm tác pháp chẳng phải thông
từ đầu đến cuối.

Nếu làm thầy phải cần
cách thỉnh, trong luật đức hạnh hai
sư
có ba loại:

Chọn mười năm trở lên

Phải có trí tuệ

Có khả năng
siêng dạy truyền trao đệ tử, có bảy loại pháp cộng hành. Lại phải nhiếp nhau
nuôi dưỡng, như trong
pháp Hòa-thượng.
Mà-đắc-lặc-già chép: Hễ muốn y chỉ người phải
suy lường cho kỹ. Có thể nuôi lớn pháp lành, và hỏi
người khác:
Tỳ-kheo này giới đức thế
nào, có thể dạy bảo không? Quyến thuộc thế nào?
Có tranh cãi không?
Nếu đều không thì mới y chỉ.

Luật Tăng-kỳ nói: không được hướng đến như vậy mà y chỉ,
thành tựu năm pháp.

Ưa nghó

Cung kính

Biết hổ

Biết thẹn

Thích ở

Luật Tứ Phần chép: Các Tỳ-kheo liền như vậy y chỉ, không thể nuôi lớn đạo
hạnh sa-môn, Phật bảo chọn lựa để y chỉ, nếu thầy có
phá giới, phá kiến, phá
oai nghi đều không được làm y chỉ.

Nhân có Tỳ-kheo hai tuổi hạ dẫn đệ tử một tuổi hạ đến
chỗ Đức Phật. Phật quở trách nói: “thầy ông chưa
dứt sữa, mà nhận người dạy
dỗ làm sao mà dạy
người?” Nếu thầy có phi pháp, cho người khác dẫn
đệ tử đi. Ngũ Bách
Vấn chép: Sư ấy chẳng điều gì không phi pháp mà dụ dẫn
sa-di đi thì phạm tội trong, nhân nói nhân duyên
Tỳ-kheo già
bệnh. Luật Thiện Kiến
chép: nếu không hiểu luật, chỉ hiểu kinh luận không được độ
sa-di và cho y chỉ.
Tăng-kỳ nói thành tựu bốn pháp gọi
là trì luật. nghĩa là biết có tội, biết không tội, biết khinh biết trọng
xuống đến biết hai bộ
luật, và nhiếp thọ oai nghi cộng hành. Phần bốn nói rõ pháp
thỉnh sư.
Trong luật nói do
Hòa-thượng qua đời không có
người giáo thọ, phần
nhiều phạm oai nghi nên Đức Phật cho y chỉ. Như
pháp Hòa-thượng trên,
làm cho pháp thêm lớn, được truyền bá. Luật
Tăng- kỳ cũng được gọi thầy là Tôn.

Văn thỉnh rằng: Đại đức nhất tâm niệm, con là
Tỳ-kheo… nay thỉnh Đại đức làm
A-xà-lê y chỉ, mong Đại đức vì con làm
A-xà-lê y chỉ,
con y chỉ đại đức nên
được trụ đúng như pháp. (nói ba lần, văn thiếu)
luật nói chữ ca-sa-lê).
Đại đức kia nói: cho ông y chỉ, ông chớ buông lung.

Luật Ngũ Phần chép: Tôi sẽ nhận sư dạy bảo tôn quý, nếu không
thì không
thành, trước đây không biết nhau nên hỏi danh tự của
Hòa- thượng xà-lê,
trước dây ở chỗ nào, tụng kinh gì. Nếu không đúng như pháp nên nói rằng: Ông không biết tôi, tôi không biết ông, ông hãy
đến chỗ mà ông biết
để thọ y chỉ. Nếu nghi nên nói ở ít. Sáu đêm xem
hợp ý thì thọ nhận,
nếu y chỉ sư không đáp cho phép thì không thành.

Luật Tứ Phần chép: Người kia
sai thọ nhận y chỉ,
sai cho y chỉ đều không thành năm phần
sư nhiếp thọ, phần lớn đồng với
pháp trước.
Luật Tăng-kỳ nói: mỗi ngày cách biệt ba thời giáo, ba tạng giáo pháp, không thể nói rộng, dưới đến lược biết giới
kinh nặng nhẹ, nhập nghĩa ấm giới. Nếu khi thọ kính cùng tụng, cùng ngồi thiền gọi là
Giáo thọ. Nếu không như vậy, dưới đến nói chớ
buông lung. Y cứ theo đây để rõ.
Nay cho người mới học giảng
thiền thọ trai, đồng thời sai y chỉ, mỗi ngày
giáo giới, lỗi thành kệ
trong. Không hành không tụng, đây có ích gì.
Phàm pháp thỉnh thầy
trước đã nói rõ. Nay lại nói về ý có bốn:

Tác thỉnh người kia nhiếp tội, tôi sẽ y chỉ người kia, niệm từ
bi cứu giúp.

Lấy đạo pháp vật chất, tinh thần xin làm cho giáo thọ thực
hành thành trí lập.

Tự bày ý mình, tôi sẽ y chỉ yêu kính như cha.

Có thể tôn phụng hai pháp tôn phụng cúng dường hổ thẹn trong tâm phải đủ bốn loại này mới có thể thỉnh
người khác, trái với điều
này thì vằng vặc luống phí mà không làm được.
Gần đây, có Đại đức được nhiều người
trọng vọng, mỗi năm cuối
Xuân người thọ giới rất
nhiều, vừa mới ngồi người đến đầu thỉnh làm
Hòa-thượng hoặc mười,
hai mươi, cho đến hạ tọa, riêng mình en nhiên. Đây
thì vốn không có
hai nhiếp. nghĩa thành sự lược đồng với dã mã,
thật mà nói thọ đồng với
dương diệm.
Kinh Tạp A-hàm nói: có năm duyên làm cho chính Pháp của Như lai hoại diệt.
Nếu Tỳ-kheo đối với Đại
sư phải cung kính, không tôn trọng, không hạ ý
cúng dường, y chỉ, trái đây thì pháp
luật không lui mất.

Luật Ngũ Phần nói: Hai thầy cũng không được vì việc nhỏ mà
để đệ tử ở lại. Nếu ở trước người tại
gia phát ra y thô lục, nên làm cho
hiểu biết. Nói rộng ra như trong quyển
2
3. Luật Thiện Kiến nói: Hòa-thượng có nhiều đệ tử, giữ lại một người cung cấp.
Ngoài ra tùy ý sai đọc tụng. Luật Tăng-kỳ chép: Đệ
tử bị nạn vua, sư phải
đi xem xét. Nếu bị giặc cướp lấy thì phải tìm ngay cứu chuộc lại, không như vậy thì phạm. Nay nói về pháp đệ tử già.
Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo lớn,
Tỳ-kheo nhỏ nhận y chỉ được tất cả cúng dường. Như việc nhỏ việc lớn, chỉ trừ lễ dưới chân, ngoài ra đều
nên làm. Luật Tăng-kỳ
nói: Tất cả cung cấp, trừ lễ chân xoa bóp. Nếu
khi bệnh cũng được xoa
bóp. Nên dạy hai bộ giới luật, ấm giới nhập
nghĩa mười hai nhân
duyên. Tuy là một trăm năm nên y chỉ Tỳ-kheo trì
luật mười năm, dưới
đến biết hai bộ luật, sáng thức dậy hỏi han, đem đổ
đồ đại tiểu tiện, như
trong pháp hầu thầy.

Nói về pháp trị phạt quở trách chia làm bốn:

Nói về pháp hợp quở trách

Y
theo pháp quở ngăn

Không nên để mất

Bỏ thầy ra đi.

Trong phần hợp trách,
Tứ Phần nói có mười lăm loại, nghĩa là: không hổ (làm ác không thẹn)
không thẹn, thấy thiện không
sửa), không thọ giáo, không như
thuyết kinh, làm phi oai nghi (phạm
bốn thiên dưới), không
cung kính, (ngã mạn cho mình hơn) khó nói
(Thành Luận nói: lại đến thầy để dạy), làm bạn với người ác, thích đến
nhà dâm nữ, nhà phụ
nữ, nhà gái lớn, nhà huỳnh môn, tinh xá
Tỳ-kheo-ni, tinh xá
Thức-xoa, sa-di-ni, thích đến xem rùa, ba ba.

Văn luật như
thế. Nay những điều phạm chưa hẳn như văn.

Nhưng người có lỗi thì phải y cứ để phạt, bỏ qua mà không
hỏi thầy thì phạm tội

Kinh Thiện Giới chép: không xua đuổi, trách phạt đệ tử, nặng
như người giết mổ,
chiên-đà-la, v.v… do người này không hoại chính
pháp, không nhất định
đọa ba đường ác, nuôi đệ tử ác, làm cho nhiều
chúng sinh gây ra các
nghiệp khổ, chắc chắn đọa đường ác, lại vì danh tiếng nên nuôi nhiều đồ chúng, ấy là người tà kiến. Gọi là đệ tử của ma.
Ngũ Bách Vấn chép: có
thầy không dạy đệ tử, do đó phá giới, cho nên
sau này đọa vào loài
rồng, lại suy nghó bổn duyên rồi trở lại hại thầy,
rộng ra như kia nói. Hỏi: Là đủ năm lỗi mới quở trách hay hễ phạm mỗi việc hiền quở trách?
Đáp: Hễ
phạm liền quở trách, mới có thể làm thành. Lại như
làm lỗi này, tuy phạm
tội nhỏ, tình không thẹn, lý phải quở trách. Nếu tâm thường
siêng nhiếp, nếu lầm mà phạm, tình lỗi có thể thông, lượng
thời mà dùng, không hẳn trách chỉ?
Kinh Tạp A-hàm chép: Tỳ-kheo trẻ
tuổi không quen pháp luật,
hễ những điều làm vì thọ nhận y thực, tham
mê buông lung, dần dần
hướng đến cái chết, hoặc đồng chết khổ. Xả
giới hoàn tục, tổn hại chính pháp luật. nghĩa là đồng chết khổ.
Phạm chính
pháp luật.
Không biết tội tướng, không biết trừ tội, nghĩa là đồng
chết khổ, cho nên Tỳ-kheo
phải siêng học pháp luật.
- Nói về pháp quở trách: Hễ muốn
trách người, trước phải
suy lường nội tâm mình
vui hay giận. Nếu có hiềm hận thì tự nén nhẫn, lửa từ trong phát trước tự đốt thân. Nếu khởi tâm từ bi cứu giúp lại lường
lỗi nặng nhẹ. Lại y vào lời quở trách trước
sự tiến lùi
sinh ra lỗi làm cho biết phi pháp y vào lỗi thuận quở trách tâm phục
thuận theo.
Nếu tội nhẹ mà quở trách
nặng, hoặc tội nặng mà trách nhẹ, hoặc tùy phẫn nộ mà buông lời thô bạo. Đây mới là tùy theo tâm mà dứt. Chưa y cứ theo ý chỉ của
Bậc Thánh, vốn chẳng phải lợi, thầy dạy
không thành, nên đình chỉ tâm thế tục thấp hèn. Y vào lỗi thanh tịnh của đạo xuất thế.
Nên trong chỗ khởi từ
bi dạy dỗ, ngoài hiện oai nghiêm, nhọc lời uốn
nắn, làm cho sửa đổi. Y
vào luật năm pháp lần lượt tội mà trách.

Luật Tứ Phần nói: Đệ tử không hầu hạ Hòa-thượng, Phật dạy
có năm việc quở trách.

Nay ta quở trách ông, ông đi đi (do lỗi quá nặng nên bảo đi

xa)

Chớ vào phòng tôi (được ở trong chùa, ở ngoài cung cấp)

Chớ làm sứ cho ta (dễ được tham thừa vào phòng)

Chớ đến chỗ ta. (ngoài những việc làm không được đến bên

cạnh thầy,
thầy y chỉ trách cãi nói ông chớ y chỉ ta).

Không nói chuyện với ông (Lỗi rất nhỏ nhẹ, tuy làm thị giả thờ
thầy, nhưng Chư Phật ba đời thường dạy các điều
trị phạt, chỉ có chiết phục quở trách, vốn không có cách của người
trượng phu. Gần đây thấy Đại đức chúng chủ trong không có đạo phần để hầu hạ, không
suy nghó, không có đức
nhiếp người, chuyên làm phải xét rõ, hoặc đối với đại
chúng, hoặc ở trong phòng, trói cột trên đầu,
chẳng phân trị đánh.
Bèn dẫn kinh Niết-bàn dụ về ba người con.

Đây chưa đạt
thánh giáo, nhưng người kia trải qua do ở một người con tâm từ bi. Cho nên tâm không
sai quấy, được hành phạt này,
tức kinh Niết-bàn nói:

Chớ giết, chớ dùng gậy đánh, lời này có yếu chỉ gì.
Không biết thông giải liền
vọng dẫn văn, dù dẫn nghiêm sư đây là dẫn dụ.
Không thiếu chính văn.
Như Nhiếp Luận chép: Bồ-tát được tinh tâm địa,
được trí phân biệt
phương tiện làm mười việc như sát sinh, v.v… không
có lỗi nhiễm đắm. Thời nay có người dùng cây
đánh đệ tử, rồi khởi sân
độc, giận dữ bốc lên,
trọng mình khinh người, cố làm cho người khổ, nếu y cứ vào Niết-bàn tha thứ mình là dụ thì kim chăm không thể nhẫn. Lại có

thầy ngu nghe
dẫn kinh tịnh độ phạt ba trăm phước. Đây là Kinh ngụy do người soạn.
Người trí cùng sai. Dẫu như kinh kia, không khởi ba độc được y vào mà
phạt phước. Nay thuận theo phiền não của mình,
đâu được mong nhờ.
Trong luật nói tâm sân quở trách còn tự phạm tội, cho đến
súc
sinh còn không được đánh, huống chi là
đánh người.
Trong luận Địa Trì nói trên
phạm tội phạt đuổi đi, giữa phạm thì chiết phục,
dưới phạm thì quở
trách cũng không đánh trị. Kinh Đại Tập chép: nếu
đánh chưỡi người phá
giới, không giới, ca-sa mặc thân cạo tóc tội đồng với tội làm thân muôn ức Đức
Phật chảy máu. Nếu làm bốn trọng không cho ở chùa, không đồng việc tăng nếu người trách phạt thối đạo rơi
vào A-tỳ. Vì sao? Vì người
này hẳn mau vào Niết-bàn, cho nên không
nên đánh chửi, nói theo
đây thì tự biết địa vị, sinh báo mịt mù, lạm tự khinh khi, thật là
đáng thương, rộng như kinh kia.
Tăng-kỳ nói: “Nếu thầy
quở trách, đệ tử
không nghe thì nên nói với người tri sự không cho thức
ăn. Nếu người hung ác
thấy tự đi xa, nếu đệ tử y chỉ thầy nên ra khỏi
giới ngủ một đêm rồi
về lại. Nếu đệ tử có lỗi, Hòa-thượng vì đệ
tử sám
hối xin lỗi người nói:
cho đến phàm phu ngu si đâu thể không lỗi, đứa trẻ này học muộn thật có tội này”. Nên dạy khuyên không làm như thế
mới vui được ý mọi người.

Ba là nói về
quở trách phi pháp:

Luật Tứ Phần chép: trọn đời quở trách, xong an cư quở trách, quở trách luật nhân, hoặc không gọi đến hiện tiền không chỉ ra lỗi ấy
mà quở trách, đều
thành phi pháp, nếu bị trị chưa sám hối xin lỗi mà
nhận cung cấp y chỉ, hoặc
bị trách nhẹ khác mà không vì Hòa-thượng
xà-lê và Tỳ-kheo khác
thì người làm việc nặng nhọc mắc tội. Luật Tăng-kỳ nói: Nếu cho đệ tử cùng đi, đệ tử y chỉ, có y rồi không được giáo giới
vì chiết phục, cho nên
đoạt lấy. Sau khi chiết phục rồi lại cho không tội. Nếu khi cho y nói: Ông ở chỗ này nếu hợp ý ta, ta vì người trao
kinh cho. Nếu muốn chiết phục mà lột y khỏa hình đáng hổ thẹn.
Phật bảo: không nên vì việc nhỏ
mà chiết phục sa-di, nếu chiết phục thì để lại một y.

Bốn là nói pháp từ tạ, luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo, Sa-di
được Hòa-thượng biết không thể nuôi lớn pháp
lành, nên bạch sư rằng,
dẫn tôi phó chúc cho
Tỳ-kheo…, thầy nên suy lường, Tỳ-kheo kia giáo hóa đệ tử đâu giống, chúng tăng cũng đâu giống, người tốt nên giao
phó. Biết không cụ túc
nên giáo phó cho thầy khác. Nếu Hòa-thượng
không tốt nên bỏ đi.
Hòa-thượng có bốn loại.
Cho pháp mà không cho cơm thì nên ở, cho cơm mà không cho pháp thì không nên ở, Pháp và cơm đều cho thì nên ở. Pháp và cơm đều

không cho thì
không nên ở, bấ luận ngày hoặc đêm đều nên bỏ đi.
A- xà-lê cũng vậy,
tăng-kỳ cùng giống. Có khổ vui trụ diệt. Nếu thấy
sai làm việc phi pháp, như
gọi ông đem rượu đến, thì nên nhẹ nhàng thưa: con nghe Đức
Phật dạy: “việc phi pháp như vậy không nên làm”.
Trong quyển 28 có nói
nhiều về hành pháp. Nếu cần thì xem. Ngũ Bách vấn chép: nếu đệ tử mà khi thầy
sai mua bán làm các việc phi pháp thì được bỏ đi xa.
Luật Tứ Phần nói: nếu đệ tử bị thầy quở trách,
sai các
Tỳ-kheo khác làm cho điều
thuận. Đối với Hòa-thượng xà-lê được điều hòa
để sớm được sám
hối. Nên biết chiết phục nhu hòa biết thời mà thọ.

Luật nói: nên hướng đến hai thầy
sửa oai nghi, chắp tay
thưa: Đại đức
Hòa-thượng nay con sám hối, không phạm lỗi nữa. (Ngoài
ra phải tự thuật việc ra
đúng thời). Nếu không cho phải mỗi ngày ba
thời sám hối. Như trên
mà thầy không cho, nên hạ ý thuận theo tìm
phương tiện để giải
thích điều mình phạm. Nếu hạ ý không có trái nghịch,
xin giải thích lỗi mình,
hai thầy nên nhận. Không nhận thì đúng như
pháp mà trị, nếu biết
không thêm lớn lợi ích, sai người khác dắt dẫn đem
đi. Nếu đệ tử thấy
Hòa-thượng có năm điều phi pháp. Nên sám ta mà đi, bạch
Hòa-thượng rằng: con đúng như pháp
Hòa-thượng không biết, con không đúng như
Pháp Hòa-thượng cũng
không biết, con phạm giới
Hòa- thượng không xả không dạy quở trách, nếu không phạm cũng
không biết, nếu phạm mà
sám cũng không biết.

Hỏi: Pháp cộng hành trước làm cho đệ tử nhiếp Hòa-thượng,
nay các luật nói sao lại bỏ đi.
Đáp: Ở
trên nói nhiếp, y cứ vào trước tuy đệ tử có lỗi cản ngăn, dụ có thể theo toại ý. Nay ngăn mà
không chịu, không đồng nghĩa
pháp cho nên phải đi.

Luật Tăng-kỳ
chép: Nếu thầy chịu can ngăn nói đệ tử, thì con
sẽ sớm nói với thầy,
thầy không biết điều gì, thì thừa dụng. Nếu thầy
nói. Con nếu can ngăn
thầy, thì thầy chính là con, con chính là thầy, y
vào hai thầy sư trước
phương tiện mà đi, bảy nói ra pháp mất thầy, một
loại Hòa-thượng không có nghĩa mất. Hoặc có thể không có đức lại y
chỉ người khác, vì y chỉ
nên đắc giới không thỉnh pháp lại việc y chỉ
xà-lê phải rõ ràng
chính đáng. Có ba loại khác nhau:

Cách thỉnh sư

Pháp tướng y trụ

Pháp thỉnh giáo thọ

Kế nói rõ mất là trái. Nếu thầy bị tăng trị phạt, không mất y
chỉ, nghĩa là không mất
thỉnh pháp tướng y trụ, mất pháp thỉnh giáo thọ, vì
thầy có lỗi hành pháp ở mình. Đệ tử không có nghĩa được thỉnh làm
cho thầy mắc tội, để
chịu ba mươi lăm việc không được nhận người y chỉ,
nghĩa là trao truyền người khác giáo giới.
Cũng là bị người trị không được làm y chỉ.
Nếu đệ tử bị tăng trị thì không mất, có ba
loại không mất.

Muốn làm cho
sư tăng giáo giới đệ tử thuận theo tăng, mau mau khai giải không thuận theo tội.
Trong luật nói hai thầy và đệ tử
cùng một người quyết ý
ra ngoài giới ngủ thì khi về mất y chỉ.
Mất có hai cách
sau đây: Không mất pháp
thỉnh sư, nếu trở lại không cần thỉnh
sư lại, chỉ
sinh pháp thỉnh y chỉ, bèn có pháp khởi.
Rộng ra có đúng sai như
đại sớ luật. Luật Tứ Phần nói có nhiều loại:



1. Chết;
2. Đi xa;

3. Thôi tu;
4. Phạm trọng;
5. Thầy bị quở trách; Vào trên giới trường;

7.Đủ năm hạ;
8.Thấy Hòa-thượng mình;
9.trở lại với Hòa-thượng, mắt nhìn xuống, nếu y cứ theo giáo thì mất y chỉ.


<篇></篇>

TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN THƯỢNG (PHẦN 4)</卷>


THIÊN THỨ MƯỜI: THUYẾT GIỚI chính NGHI (Bố tát, Trung quốc dịch là Tịnh trụ)
Xuất yếu luật nghi chép:
Nước Kiều-tát-la nói
sáu quyển,
Nê- hoàn nói là bố tát, có hai nghĩa
trưởng dưỡng.
1/ Trụ giới thanh tịnh. 2 Thêm lớn công đức. Kinh Tạp A-hàm nói Bố tát là Đà-bà.
Nếu âm chính bổn nói là ưu-bổ-đà-bà. Ưu là đoạn. Bổ-đà-bà là thêm lớn,
quốc ngữ khác nhau, cũng
gọi là nhóm họp, là biết, là nên, là đồng, là
cộng trụ, là chuyển, là
thường. Tam Thiên Oai Nghi nói Bố tát là Tịnh
trụ, nghĩa là nuôi lớn.
Lại nói hòa hợp. Luận Câu-xá gọi tám giới là
Bố tát hộ. Minh Liễu nói ở
tâm gọi là Hộ, ở thân miệng gọi là Giới. Luật nói:
Pháp bố tát một chỗ gọi là bố tát kiền-độ, tức là thuyết giới.

Thuyết giới nghi quỹ đại cương
Phật pháp, nhiếp trì
chính Tượng,
giữ gìn các pháp. Xong phàm tình dễ đủ, thấy không
sâu nặng, mong làm khâm phục,
sang nhiều hèn ít. Gần đây tuy thực hành pháp này, phần nhiều
sinh kiêu mạn
biếng nhác, là do hằng ngày nhiễm
nghe nhiều, lại tùy tâm
khinh mờ mịt. Lấy đây nói về tình, tình có thể biết. Xưa Tề văn
Tuyên Vương soạn nghi thức Bố tát tại gia,
Sa-môn Phổ chiếu Đạo ân khai só
soạn nghi thức Bố tát xuất gia. Chẳng được
thừa dụng, văn y cứ
chẳng nương. Nay tìm cầu ý kinh, tham cứu những điều nghe, thô nặng,
soạn thứ lớp đầy đủ như trình bày
ở sau.
Nhưng sống vào thời tượng
pháp, mạt pháp thì khinh bạc. Nếu không cùng đôn
đốc lẫn nhau thì không
thành, làm nó rất có ích. Cho nên trước dẫn
khuyên dạy, sau chứng trên văn.

Luật Thiện Kiến chép: Làm sao biết được chính pháp tồn tại lâu
dài ? Nếu
nói giới pháp không hoại là đúng.

Ma-đắc-lặc-già
chép: Bố tát là bỏ các điều ác, pháp bất thiện
và các phiền não, chứng
được pháp lành rốt ráo, phạm hạnh cao siêu
nên gọi là Bố tát.

Lại nói: Mỗi
nửa tháng tự xem lại mình, từ nửa tháng trước
đến nửa tháng này có
phạm giới không? Nếu có phạm thì đồng ý cho sám hối.
hai:

Tỳ-ni Mẫu nói: Thanh tịnh là
nghĩa Bồ-tát. Tựu trung chia làm

Trước tăng sau biệt, trong phần tăng lại chia làm bốn loại:

Thời tiết khác nhau

Tạp pháp chúng cụ

chính nói nghi quỹ

Lượt nói tạp pháp

- Trong phần
đầu (thời tiết) lại có năm loại 1 Ngày
1
4.1
5.16 khác nhau. 2 Trước khi ăn, sau khi ăn. 3 Hoặc ngày, hoặc đêm

4 Hoặc thêm
hoặc bớt 5 Thời và phi thời

Ba loại trước
trích trong văn Luật Thập Tụng, trong luật Tứ Phần

nói ba ngày
thuyết giới như trình bày ở trên. Lại nói: ngày
bố tát nên thuyết,
Ngũ Phần chép: ngày mồng 8, ngày 14 nói pháp, ngày 15 bố tát.

Luật Tăng-kỳ
chép: Ăn trước cũng được, nhưng không được
sáng dậy bố tát mắc tội. Sau này vì Tỳ-kheo không
nghe, Tứ Phần chép:
Vì Tỳ-kheo đấu tranh
ngoài giới, Phật bảo tăng giảm
thuyết giới.
Nếu biết ngày 14 đến, thuyết trước ngày 13, nếu ngày 15 đến thuyết ngày
14, nếu đã vào giới
phải sai vào tắm rửa. Tỳ-kheo trong giới ra ngoài
giới mà thuyết. Nếu không được thì bạch tăng rằng: Nay không được
thuyết. Sau ngày 15 phải
thuyết. Lại người không đi lại tăng đến ngày 15,
nếu không đi cưỡng,
hòa hợp thuyết. Nhưng sáng hai lần không nói ba lần, đến ba lần phải
đồng thuyết, cũng không ba lần, không thuyết văn
pháp diệt, ngụy truyền đã rất lâu. Luật nói:
Nước Câu-diệm-di sáu năm không thuyết. Phật còn trụ thế ngại gì một nước đấu tranh, không được an vui, không được lên
quả thánh gọi là Pháp
diệt. Trong luật nói A-nan nghi Tỳ-kheo Cao
Thắng phạm tội ăn trộm,
trải qua sáu lần bố tát, không cho đồng pháp. Tăng-

kỳ nói: Hiềm
nhau hai mươi năm không thuyết giới. Tứ Phần nói:
Đấu tranh đến lâu không
được thuyết giới. Nay tạm hòa hợp. Tùy ngày
nào tranh diệt tức ngày
đó hòa hiệp thuyết, vì Tăng đủ sáu nghĩa hòa hiệp. Giới, kiến, lợi, thân, miệng, ý, nay khác nhau.
Kiến giới, thì không
phải nghĩa tăng, không thành pháp tăng thanh tịnh hòa hợp. Kế hai nói
về Tạp pháp chúng cụ.
Ngũ Phần chép: khi bố tát nhóm họp không
phải lúc ngăn hành đạo.
Phật sai làm thời tiết. Như trong phần nhóm tăng
ở trước. Luật Thập
Tụng chép: người hành trì vì đàn việt hỏi tăng
không biết số, Phật bảo
hành trụ không biết số Sa-di, số hành thẻ. Nếu người cúng dường vật bố tát,
sa-di cũng được phần. Tuy không ở chỗ bố
tát yết-ma vì thọ thẻ.
Tứ Phần chép: vì thọ cúng hành thẻ chung với
sa-di. Nếu chưa thọ mười giới cũng được thọ thẻ, vì đồng thọ cùng.
Như trong kinh Niết-bàn nói tuy chưa thọ mười giới đã vào
số tăng.
Nếu thỉnh Tăng thứ tự lý không khác.

Luật Ngũ Phần Luật chép: “Thẻ ngắn nhất là năm ngón tay,
dài nhất là một khuỷu
tay, thô nhất không quá ngón tay út, nhỏ nhất không được giảm bằng mút đũa. Có khách đến
không biết, hành thẻ thu
lấy số, một người đi
một người thu. Cho đến thu xong số, biết số rồi xướng rằng,
Tỳ-kheo bao nhiêu
sa di bao nhiêu người xuất gia hòa hợp
bao nhiêu người.
Tứ Phần nói: Cho hành xá-la,
Trung Quốc dịch là thẻ.
Luật Ngũ Phần chép: Nếu người tại gia rải hoa lên mình
Tỳ-kheo trên
tòa cao, Phật khai cho, nhưng
Tỳ-kheo không được rải. Nếu người tại gia rải hoa lên y, trên
thân Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo phải phủi, rơi trên tòa cao
thì không lỗi.
Tỳ-kheo muốn trang nghiêm chỗ
thuyết giới, trao lụa rải
hoa, Phật đều cho

Luật Tăng-kỳ chép: Nếu khi muốn tụng, trước phải rửa ray
rồi mới cầm thẻ, nếu
có nước thơm rửa cũng được. Người khác muốn cầm thẻ cũng giống như thế. Khi tụng
Tỳ-ni số câu văn lộn xộn
khó giữ, cho làm thẻ đếm.

Có năm trăm.

Bảy trăm, vì thông giới bổn tăng ni. Nếu ngày bố tát phải quét
tháp viện của tăng, sai người sửa sang, rưới
nước thơm trên đất, rải hoa
thơm, đốt đèn sáng, ai cũng phải chú nguyện tụng
giới hành thẻ, để dự làm.
Luật Tứ Phần nói: Tỳ-kheo trẻ tuổi phải lo đủ
bình nước, đèn, v.v…
Thượng tọa nên phân xử.

Luật Tăng-kỳ
chép: Nếu khi tụng giới, nên tụng hai bộ luật,
nếu không thì tụng một
bộ. Nếu Thượng tọa, thứ tọa nên tụng, nếu
không cho đến người có
khả năng tụng thì tụng. Vì người chưa thọ giới cụ túc
mà thuyết
năm thiên thì phạm tội.

Y cứ theo Tứ
Phần được nói tất cả phạm tội Đột-cát-la. Nếu khi thuyết không được che đầu che vai, nên cởi giày dép vén y bày vai
phải hành thẻ, người nhận thẻ ấy cũng như vậy. Trước đi nhận thẻ đủ
người, sau hành
trù sa-di,
Pháp xướng như trong
Ngũ Phần, Ngũ Phần chép: Thượng tọa nên
thuyết giới trì luật làm yết-ma. Thượng tọa thuyết giới ngủ
say lại vắt y trên lưng, mang dép da, hoặc nằm, hoặc dựa
không cung kính. Đều phạm tội nhỏ.
Nếu Thượng tọa thuyết giới mà
quên ứng trao, chẳng những quên trao lại còn quên
sai người tiếp tục thứ lớp
tụng, nếu quên thì không
được tụng lại. Nếu có các duyên sự, nói rõ ngày
bố tát, các pháp yết-ma
đều làm trước thuyết giới. Vì là pháp nhiếp tăng, nên nói
giới thẳng, không được ca vịnh. Đến ngày mồng 8, 14 nói
pháp, người tại gia nghe
pháp vui mừng bố-thí, khí nhận vật của người tại
gia sai duy-na chú nguyện.
Vào ngày 15 bố tát, ni đến thỉnh giáo giới,
cho đến Thượng tọa nói:
Chớ buông lung, như nói ở sau.

Tứ Phần khai
ca vịnh tụng giới. Đây là Ngũ Phần phế giáo.
Lu- ật Thập Tụng chép:
phải nên cúng dường người biết pháp bố tát, nếu không thì phạm tội. Vì thời không có
Phật người này
sẽ bổ xứ,
người thuyết giới trước phải tụng thầm làm cho có lợi, chớ ở trong tăng
khi thuyết giới sai lầm.

chính nói về thuyết nghi, môn này bố trí y cứ vào luật không
đủ. Nay người làm việc thông lấy các bộ cộng
thành một pháp, mà các nhà
sắp xếp có
sự khác nhau. Nay lấy bổn của hai
sư
Phổ Chiếu và Đạo
An, ngoài ra dẫn luật thành văn san bổ có mười loại:

1/ Trước cần có chỗ nói: Trung quốc bố tát có nhà thuyết giới, đến giờ liền đi. Đây không có chỗ khác, phần nhiều ở trong hai nhà
ăn và nhà giảng. Lý
phải y cứ, tiếp thông đều là ngồi ở chiếu. Trung quốc có dùng võng, thường trải cỏ dưới đất, cho nên
có ni-sư-đàn, đều
trải trên cỏ. Người xưa
lúc này có giường, bậc đại phu trở lên lại
trải trên giường. Dưới đại phu thì trải chiếu dưới đất.
Sau thời Đông
Tấn việc dùng giường mới
thạnh. Thời nay, chùa viện phần nhiều dùng
giường ghế, cũng được
dùng cả hai, nhưng khi hành bổn sư phần nhiều
không tiện, tùy chỗ lượng pháp.

2/ Chúng cụ: Trong luật nói nhà, võng, đèn, bình nước, đồ ngồi, v.v… Tỳ-kheo trẻ phải có. Hoa hương trang nghiêm y cứ theo trước
mà làm, ba ngày thuyết
giới. Thượng tọa bạch tăng để cho biết. Thời
nay duy-na đả tỉnh, cáo
bạch rằng: Đại đức tăng xin lắng nghe! Nay
ngày 14 tháng trời tối,
chúng tăng hòa hợp, giờ nào, chỗ nào, thuyết giới bố

tát. Ngoài ra
như trong chúng võng.
Đánh chuông nhóm chúng không hạn
cục sa-di, đều vào
tăng đường. Nếu sa-di
có duyên, y pháp gởi dục, sau đó phải đếm thẻ,
nếu có tướng nghe, nghi
thì cả giới thường tìm gọi. Nếu không có tướng,
thì y pháp mà làm. Sa-di
hai chỗ đại tăng đều thuyết giới. Khi hô
chuông, mỗi người tập
hợp hai chỗ, nên nói nghe kệ chuông. Tăng Nhất A-hàm nói: “Hàng phục ma lực oán, dứt kiết
sử không còn, chỗ trống
đánh kiền-chùy, Tỳ-kheo nghe nên nhóm.

Người muốn nghe pháp qua biển
sinh tử, nghe âm hưởng mầu nhiệm này phải nhóm họp lại. Kế khi vào tăng đường phải chắp
tay cung kính đảnh lễ nói
kệ rằng: Trì giới thanh tịnh như trăng tròn, thân miệng trong
sạch không vết nhơ, đại chúng hòa hợp không
sai trái.
Mới gọi là được đồng bố tát. Nói xong mỗi người theo vị trí của mình thứ
lớp mà ngồi. Như ở luật
Ngũ Phần, cung kính đủ oai nghi, đây là lời dạy
căn bổn để nhiếp tăng,
không giống các pháp sự tầm thường khác.
5/ Nói về vật cúng: Nếu có sa-di, tịnh nhân thì sai lấy hoa hương, nước, bát, trữ năm bình, ba bình và mâm hoa bày trong
tăng đường.
Nếu mùa Đông hoặc tháng
không có hoa, phải đủ hoa bằng lụa vải, trải
vật dưới đất.
Trong tăng thì bày hương, thẻ bàn, tòa cao đủ thứ, cho
thật trang nghiêm.

6/ Nói rõ Duy
na hành sự: Tỳ-kheo trẻ nên năm, ba vị giúp
làm những điều cần,
mỗi vị phải sửa sang oai nghi. Duy-na lấy nước thơm và nước nóng lần lượt rửa tay, bưng nước ấm đến trước
Thượng tọa, quỳ xuống rửa tay cho
Thượng tọa, xong lấy thẻ rửa. Mỗi việc đều nói kệ.

La-hán Thánh
tăng nhóm, chúng phàm phu hòa hợp, nước
thơm rửa thẻ sạch,
Bồ-tát độ chúng sinh.

Nếu Thượng tọa tuổi già, hoặc không hiểu thời việc. Duy-na
từ rửa thẻ xong ngoài
ra có nước thơm, tùy nhiều ít mỗi thứ đều lấy
làm. Sai Tỳ-kheo trẻ một
hạ lấy đi, mỗi việc đều nói kệ.
“Nước tám công đức rửa cát bụi, rửa tay trừ nhơ tâm vô
nhiễm, chấp trì cấm giới
không thiếu phạm, tất cả chúng sinh cũng như thế”.
Theo cách xưa của Đạo An tay trái cầm khăn lên, tay phải
đưa xuống, Duy na cầm thẻ
xướng bạch, sai người khác làm và nước thơm, khăn
sạch cũng như vậy, lại
sai một người bưng nước thơm, mỗi
việc đều nói kệ, nước
thơm rửa xạch nhơ bẩn, pháp thân đầy đủ năm
phần, Bát-nhã tròn chiếu viên mãn
giải thoát.
Chúng sinh đồng dung hội
pháp giới. Hai bài kệ
này đều đến trước tòa nói, không được cùng lúc.

Lại, hai thứ
nước thơm, nước ấm chỉ được rửa tay, vốn không
có
việc
súc miệng, thường có tự phát xuất lão ngu. Duy na rửa thẻ xong đến trước
Thượng tọa đánh tónh, xứ lập. Tay trái cầm thẻ, tay phải
đánh chùy. Cây chùy
cũng phải rửa nước thơm rồi đánh pháp tónh như
trong Tạp Phẩm. Nên đưa tay đánh một hồi, rồi nói rằng: Đại đức tăng
xin lắng nghe, trong chúng ai
nhỏ, người nhỏ thâu hộ (nói ba lần rồi
thâu), nghĩa là thu nhiếp
các dụng cụ, hộ nghĩa là săn sóc Pháp sư. Có người nói đồng thời cúng dường thâu thẻ, (y cứ văn trên đã đủ). Lại đánh một hồi
xướng rằng: Đại đức tăng xin lắng nghe, ngoài có đại
Sa-môn thanh tịnh, vào ba lần nói.
Có chỗ giải thích rằng Đại Sa-môn là
Tân-đầu-lô, theo luật thì
sợ người không nhóm họp lại lấy, cho nên tác pháp
sai. Không hạn cục
Thánh Hiền, có chỗ nói:
Trước thêm một bạch
người chưa thọ giới cụ túc ra.

Luật Tứ Phần chép: Thuyết giới không được vọng đuổi
sa-di
ra, lấy giới bổn người
thuyết giới tự xướng bảo ra. Nếu y theo ba bộ luật như
Tăng-kỳ v.v… thì Duy-na ở trước xướng ra, cho nên giới bổn kia nói: Người thuyết giới nói người chưa thọ giới cụ túc đã ra. Nếu tòa cao
tụng giới bổn của ngoại
tông, Duy Na y vào trước xướng ra, không cần
nói đến người không
thanh tịnh ra. Vì trong lời nói dặn việc ở trong tựa
tòa cao, hoặc tự phát
lồ rồi nên thuyết giới. Xướng như thế xong, lại
đánh tónh rằng: Đại đức
tăng xin lắng nghe, chúng nhỏ này đã thu hộ người chưa thọ giới cụ túc đã ra. (tụng giới bổn
Tứ Phần không cần
nói câu này).

Bên ngoài đại Sa-môn thanh tịnh đã vào, trong ngoài vắng
lặng không có các việc
nạn, kham có thể hành trì rộng làm bố tát. Tôi
Tỳ- kheo… vì tăng hành trì làm việc bố tát, Tăng phải nhất tâm niệm làm
bố tát. Nguyện thượng,
trung, hạ tọa mỗi người thứ lớp đúng như pháp
mà nhận thẻ. Nói ba lần rồi. Đồng thời thọ dặn
đưa cho người thẻ, lại đến trước
Thượng tọa đưa thẻ,
Thượng tọa vén y bày vai phải quỳ chắp
tay, chư tăng cùng lúc
theo nghi thức Thượng tọa, Thượng tọa nói kệ:
Kim cương vô ngại
giải thoát, thẻ khó được khó gặp, như nay tôi quả
lãnh đội hoan hỷ nhận,
tất cả chúng sinh cũng như thế, nói xong hay tay
lấy đội lãnh, hoặc có
thể thọ rồi đội lên đầu, nói kệ:
Người kia
sau khi thu thẻ, đến trước
Thượng tọa cũng đồng
oai nghi, khi trả thẻ lại
nói kệ rằng: Bền chắc hỷ xả không thiếu phạm, tất cả chúng
sinh cũng như thế, liền trả thẻ cho
người khác, không được
trở lại tòa, đội cúng
dường xong như thế, dần dần cho đến đại tăng
xong. Người thu thẻ đi
đến chỗ Thượng tọa đưa. Thượng tọa lấy rồi mới
đếm biết. Duy na sau đó
đến đánh tónh một chùy nói: thứ lớp hành trì sa-di.
Nói ba lần xong, có
sa-di đi đến chỗ ngồi làm. Lại dặn
người nhân,
cho đến trong tăng một
lần thông các rằng: Thẻ sa-di, hoặc có đại tăng
sắp đến. Như vậy thu rồi, y như trước dặn rồi đến.

Lúc Duy-na lại đến chỗ
Thượng tọa quỳ lấy đếm,
Thượng tọa nói: Tăng có bao
nhiêu sa-di, bao nhiêu đều hợp, bao nhiêu
Duy-na, liền đứng dậy đánh tónh nói: Đại Đức tăng xin lắng nghe: một trú xứ này một bố tát, đại tăng bao nhiêu, bao
nhiêu sa-di, đều phải bao
nhiêu người, mỗi người
ở trong Phật pháp thanh tịnh, xuất gia hòa hợp bố tát. Trên thuận giáo lý của Phật, giữa báo đáp bốn ân, dưới vì hàm linh
mỗi người tụng kệ mầu
nhiệm thanh tịnh trong kinh luật. Luật Tăng-kỳ
nói: Thanh tịnh như trăng
sáng, thanh tịnh được bố tát, nghiệp thân
miệng thanh tịnh, ấy mới nên bố tát.

Nếu sa-di
thuyết giới chỗ khác, như biệt pháp ở sau:
7/ Nói về thỉnh sư thuyết giới: Phật bảo Thượng tọa
thuyết giới,
dẫu trước đã sai riêng
nhưng đều thuận thỉnh trước, nên đến trước
Thượng tọa oai nghi
trang nghiêm, chắp tay bạch rằng: xin Đại Đức tăng từ bi
vì tăng thuyết giới, nếu
người kham nói, việc thuyết giới này chính đáng ta phải làm,
liền xướng: Nếu người không kham thuyết giới này
nhờ mỗ giáp, nhưng vì già bệnh lời nói không rõ.
Sợ chúng phiền hà,
sai
thứ tọa thuyết. Liền đền
Thượng tọa nói: Thứ tọa cũng từ chối
không kham lãnh,
Thượng tọa chuẩn bị trước biết có người tụng lanh lợi, nên
nói Duy-na, đến chỗ mỗ
giáp nói: Tăng sai thuyết giới, người kia đến chỗ trước thuật đủ rồi, lại đến chỗ đánh tónh bày cáo: nếu Thứ tọa
không chịu, không cần
phải thứ lớp hỏi xuống, y theo Tăng-kỳ trên, chỉ
được Thứ tọa. Người
kia nên nói với tăng rằng: Đại đức tăng xin lắng
nghe, tăng sai Luật sư… vì
tăng mà tụng luật phạm âm, Luật sư… lên tòa cao. Người kia nên
sửa
sang oai nghi đến trong tăng bốn mặt lễ tăng rồi, quỳ xuống bạch rằng:
Tỳ-kheo mỗ giáp cúi đầu kính bạch
chúng tăng,
Tăng sai Luật sư sợ có
nhầm lẫn, mong người đồng tụng chỉ dạy, bạch
xong lễ một lễ lên tòa.
8/ Nói rõ pháp cúng dường
thuyết giới. Nếu có tòa cao là tốt nhất, nếu không có thì người ở trên tòa
Thánh tăng, kéo tòa tăng
xuống. Người thuyết giới kia ngồi rồi. Duy-na đã tónh người đem nước cúng dường
Phạm bái. Nếu y theo văn
trong luật, bái nghĩa là vâng theo
đúng như pháp, trích trong
luật nghi nói như thế, quốc ngữ là uất bính,
dịch là chỉ đoạn. Lại
nói chỉ là dừng, vì là duyên bên ngoài đã dứt, đã
đoạn, lúc ấy tịch tónh
mặc cho làm pháp sự. Năm ba vị Tỳ-kheo nhỏ kia
đem nước thơm đến trước
tăng, rưới nước hai bên. Chừa lại chỗ trống để đi,
nước thơm
và hoa cũng đồng pháp thủy. Rưới khắp rồi, còn ở giữa nên đem nước hoa hòa lại
như thường, đều từ một đầu lại đi rải đến hai bên, khi bình hết lại về chỗ cũ,
sai người trở lại tòa. Khi rải hoa mỗi
mỗi đều nói kệ rằng:

Kinh Hoa Nghiêm nói: Rải hoa trang nghiêm tịnh quang
minh, trang nghiêm hoa thật cho là tướng, rải các hoa báu khắp mười
phương, cúng dường tất cả các Như lai.

Người cúng dường kia đợi rải hoa xong.
Sau đó, lễ ba lễ, lấy
hương xong rồi lầy kinh,
hướng lên chỗ ngồi của Thượng tọa, quỳ xuống đốt hương trong lò.
Duy-na nói: làm hương nói kệ. Cách này
sư Đạo
An thường có người nhóm tăng cúng
dường riêng.
Sau này thấy rườm
rà nên sai một người
thay làm rộng ra như trong bổn văn.
Mỗi việc đều nói kệ rằng:
Kinh Hoa Nghiêm nói: giới hương,
định hương, giải thoát
hương, đài mây ánh sáng khắp pháp giới, cúng
dường vô lượng Phật
mười phương, nghe thấy xông khắp chứng vắng lặng.

Duy-na đã tónh
xong, người cúng dường về lại tòa. Duy-na vẫn ở vị trí của mình.
9/ Nói về cách hỏi đáp Người kia nên y cứ theo ở trên mà lên tụng, đến người chưa thọ giới cụ túc ra, các
sa di theo thứ lớp mà ra, nghi thức như trong
phần biệt pháp.
Người không đến thuyết dục như trong pháp dục ở trước.
Nếu không, duy-na phải quỳ
đáp rằng: Không có người thuyết dục. Lại hỏi: Ai
sai Tỳ-kheo-ni đến thỉnh giáo giới. Người kia nhận lời ni dặn
đứng dậy đến trong Tăng
lễ, rồi quỳ xuống chắp tay bạch, cách bạch giống như trong luật
Ngũ Phần nói: Đại Đức tăng xin lắng nghe ni
chúng chùa… hòa hợp tăng
sai
Tỳ-kheo-ni… cứ nửa tháng đảnh lễ dưới
chân Đại đức tăng cầu
thỉnh giáo giới cho ni.
Nói ba lần xong, đến trước tăng quỳ thẳng, cúi đầu chắp tay
bạch: Đại đức từ bi
có thể giáo thọ Tỳ-kheo-ni không?
Đáp: Tuổi
già không có đức, cho đến hai mươi hạ đến đều
phải thưa hỏi, không qua hạ tọa vì không có đức, đặc biệt có thể tỏ.
Nếu không lại đến trước
Thượng tọa nói: hỏi khắp năm và đức, đều từ
chối không có khả năng thọ.

Thượng tọa nói: Các Đại đức đâu chỉ kham nhiệm trì, vì tiếc
nghiệp mình nên từ chối
thỉnh. Nếu ngày mai ni đến thỉnh có được không?
Nên y theo luật
Ngũ Phần nói: ở đây không có người giáo giới
ni, lại không có người
nói pháp hay. Tuy nhiên, Thượng tọa có chỉ dạy ni chúng.

Luật Tăng-kỳ chép: nên
siêng nămg tinh tấn tu đạo đúng
như pháp, cẩn thận chớ
buông lung (trên lại trích một, hai văn luật, chỉ dạy thêm vào cho hợp, ngoài ra đều có y cứ rõ không nói ra đầy đủ,
đọc văn một bộ này
trên dưới mới luyện. Người kia nhận lời dặn lại về
tòa mình. Ni hôm sau đến,
y lời dạy mà truyền nói: vì nói pháp rộng,
thời gian ít, cho nên lược.

Người thuyết
giới nói: nay Tăng hòa hợp để làm gì?

Duy-na quỳ xuống đáp: yết-ma
thuyết giới, không được nói bố
tát thuyết giới, để
nói thông dụng nêu không rõ đây kia.
Duy na về tòa của mình rồi.
Sau đó, yết-ma tác bạch.
Không được chưa đến chỗ tòa đã tác bạch.
Vì ngồi, đứng khác nhau tức là biệt
chúng. Việc này thường có.
Thượng tọa không dạy dẫn đến tăng chúng
đều phi pháp. Nhưng xử chúng trước đúng
sai đều biết.
Không được cúi
đầu nhắm mắt ấy là
không biết cương pháp. Luật nghi một tông mãi
thành thường chuẩn. Cho
nên trong Tăng-kỳ nói: Thuyết giới, nói pháp
đều có phép của Thượng tọa.
1
0/ Nói rõ cách thuyết giới xong, nếu đến dạy lược rồi, phải
hô chuông sai sa-di nhóm
họp. Sau đó, người tụng rõ có thể hộ giới.
Nếu thuyết chung rồi, nời làm thần tiên năm thông kệ phạm,
sau đó làm
tán tụng khắp thế giới,
vì sai người thuyết, từ dung đủ oai nghi từ tốn,
khen trước tựa thuyết
cũng là tụng tựa luật cho là tán từ chối. Người
thuyết từ chối nói:

Tỳ-kheo… cung kính dưới chân
chúng tăng, kính tạ chúng tăng, tăng
sai tụng luật, ba nghiệp bất động, phần nhiều có quên mất,
nguyện tăng từ bi chỉ
dạy hoàn hỷ. Chúng tăng mỗi người nói kệ tự vui:
“Chư Phật ra đời vui bậc nhất, nghe pháp vâng hành an ủi vui, đại
chúng hòa hợp vắng lặng
vui, chúng sinh lìa khổ an lạc vui”, liền làm lễ
rồi giải tán, tựu trung
có tướng tạp. Nếu người ngoài giới đến thì đi tắt
đến chỗ thuyết. Nếu chưa
tụng tựa thanh tịnh rồi đến theo thứ lớp mà
ngồi, không báo
thanh tịnh. Nếu đã nói
thanh tịnh,
sau đó mới đến, giới
sư thấy đến thì phải
dừng trụ. Nếu người không trụ, quở trách sai (ở)
đợi ngồi. Một người quỳ xuống bạch:
Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo… bao nhiêu người đều
thanh tịnh, nếu có phạm
lỗi, y theo lỗi mà trình bày. Vì bức bách nên
thuyết giới, sau đó đúng
như pháp mà sám hối, rồi y theo thứ lớp mà
thuyết. Nếu
Tỳ-kheo ngoài giới hoặc nhiều hoặc đồng, dù thuyết giới
xong cũng đều bảo thuyết
lại, nếu không thì đúng như pháp mà trị.

Tỳ-ni Mẫu nói: Nếu phạm bảy nhóm, trước người bất tịnh nên
đình chỉ không
thuyết giới.
Văn luật nói:
Người phạm không
được nghe giới, không được thuyết cho
người phạm. Nếu ni ba chùa, năm chùa thỉnh giáo thọ, thì tùy ý nhận. Mỗi việc trước đều trình bày tên
chùa tên ni.
Sau đó tổng kết thỉnh ý. Nếu trong lúc tụng
sợ nhầm, thì nên nói
với người gần bên dạy
bảo. Không được đại chúng đồng dạy, làm cho
việc tăng lộn xộn. Tứ Phần chép: Nếu ngày thuyết
giới người không có
khả năng tụng, thì nên
đúng như pháp bố tát mà hành trù, tác bạch sai
một người nói pháp
tụng kinh, ngoài ra các giáo giới tụng kinh di giáo
cũng được. Nếu người
hoàn toàn không hiểu, luật nói: dưới đến một bài
kệ: các điều ác chớ
làm, nên làm các điều lành, tự thanh tịnh ý mình,
ấy là lời Phật dạy.

Giải thích văn kệ này đầy đủ như trong
kinh A-hàm: thực
hành như thế rồi chẳng
được không nói. Nếu người không hiểu nói cẩn
thận chớ buông lung. Rồi
giải tán, đều là lời chúc lụy của Đức Phật, rất
chí lý, giúp cho chính
pháp tồn tại lâu dài. Mà đời có người ở chùa
khinh thường giáo cương
này, cho nên trái không thuyết, nhiễm ô tịnh
thức, dần dần đối với
Đại pháp không có nhận biết. Như vậy xuất gia
không có lợi ích. Miệng
nói Phật là thầy ta, mà trái lời dạy của thầy, ấy là đệ tử của ngoại đạo. Nếu có phạm tội trọng, không được dự nghe giới,
nếu ở trong chùa biệt
chúng thì thôi, nếu trải qua sám hối thì không tùy
ý. Tăng tàn trở xuống
y giáo mà sám hối xong rồi được nghe. Như luật
có hiển rõ. Nếu ở tại chỗ nhớ được, thì bất luận là nghi biết, đối chúng
phát lộ. Sợ đại chúng
náo loạn nên chỉ tâm niệm miệng nói tự trình rằng:
Tôi tên… phạm tội…, vì bức bách
thuyết giới, đợi xong
sẽ
sám hối. Rồi được nghe giới, nếu đối với tôi có nghi, cũng y cứ theo
đây trình bày.
Bốn là nói rõ lược thuyết tạp pháp:
Luật Tứ Phần chép: nếu có tám nạn:
Vua, giặc,
nước, lửa, người bịnh, ác trùng, phi nhân.
Nạn người,
Luận Minh Liễu chép: Có người muốn trói buộc
Tỳ- kheo. Duyên khác là
nếu đại chúng nhóm họp mà giường ghế ít, hoặc chúng phần nhiều bị bệnh, hoặc trên tòa che lấp
không khắp.
Hoặc trời mưa, nếu bố tát nhiều đêm lâu xong (nghĩa là người
sám tội trải
qua rất lâu).
Hoặc việc đấu tranh, hoặc luận
tỳ-đàm Tỳ-ni, hoặc nói pháp
đêm đã lâu. Cho tất cả chúng chưa đứng dậy, minh tướng chưa xuất nên được lược
thuyết giới.
Luật Thập Tụng chép: Đi với bạn, hoặc
đứng lại nói rộng,
đứng lại một lát lược thuyết, không đứng thì nói ba lời. Ở

trước người
tại gia không được miệng nói. Tâm nghó rằng: hôm nay
bố tát thuyết giới. Cho
đến chỗ ngủ có sợ quỷ rồng, nạn mạng phạm, đều không được ra nghe. Tâm nghó miệng nói: “Hôm nay
thuyết giới”.
Luật Ngũ Phần chép: quý nhân, ác thú, đất có mọc cỏ, gai góc, hang
rắn. Đêm tối đất sình
bùn ngồi không được. Luật Tăng-kỳ nói nếu ép ngặt trời tối gió mưa, già bệnh không thể ngồi lâu, chỗ ở xa đều khai
cho lược thuyết. Luật Thập Tụng chép:

Cho thuyết trước các vua, làm cho tâm thanh tịnh. Trừ đại
thần, binh sứ sai đi. Khi
thuyết giới, giặc đến nên liên tục tụng kinh chớ để dứt. Nếu có chúng chủ một vùng dẫn dắt đồ chúng, thường đến
mùa Hạ, mùa Đông y cứ
theo trước lược thuyết. Lúc đến giờ tiểu thực nên bảo tăng rằng: Hôm nay
thuyết giới, mười phương
Hiền Thánh đều vâng theo. Đồng thời
nguyện chúng tăng cùng lúc nhóm hội. Phải biết mùa Đông nóng thì phải
lược thuyết, chớ theo duyên khác tự
sinh nhàm chán.

Luật-tăng-kỳ
quyển 34 rộng lập pháp Thượng tọa bố tát.

Luật Ngũ Phần chép: Không nên vì việc nhỏ dặn dò mà trao,
nên nói ở chỗ trống.

Thứ hai sẽ nói lược, pháp lược có hai loại:

Lược lấy: nghĩa là lấy các đầu đề tám thiên.

Lược bỏ: nghĩa là theo chủng loại của thiên.

Thầy thuyết giới phải lường việc chậm hay nhanh xem thời có
nên tiến hành hay không.

Không gấp thì
rộng ba mươi, chín mươi lược bỏ các thiên còn
lại. Vội thì thuyết tựa,
ngoài ra tùy lược bỏ. Trước khi thuyết phương tiện rộng như nói pháp, đến lời tựa xong, hỏi thanh tịnh rồi nên nói.
Các Đại đức ! Bốn pháp
Ba-la-di tăng
thường nghe, cho đến các Đại đức
! Các pháp
chúng học tăng thường nghe, mỗi mỗi đều thông kết.
Bảy pháp diệt tránh dưới
đúng như pháp nói rộng đến văn cuối. Trong
văn Tứ Phần không rõ,
chỉ nói ngoài ra tăng thường nghe. Nay y theo
luận Tỳ-ni mẫu chép: Nếu
nạn duyên xong đến thuyết lời tựa thì nói: ngoài ra tăng
thường nghe, nếu không thuyết được tựa thì nói: nay ngày
15 bố tát, mỗi người
thân miệng ý thanh tịnh, chớ buông lung, xong rồi thì tùy ý đi.
Trước nói về duyên, thêm bớt y cứ theo một việc, trước có trái lại kết chính tội.
Gần đây, người hành
sự nói đã thuyết ba mươi pháp
tăng thường nghe, đã nói
rồi thuyết, thì đối trước chúng nói dối, đều có thể
y theo trước. Lại có
lược duyên dừng mà không thuyết đều thông trị tội.

Cho nên phải rõ.

Kế nói rõ một người trở lên biệt pháp. Luật nói: nếu ở một
mình đến tăng đường
thuyết giới, phải sửa sang chuẩn bị đợi Tỳ-kheo khách đến.
Nếu bốn người trở lên bạch
thuyết giới, nếu ba người thì
mỗi người sửa sang oai
nghi nói với nhau rằng: Hai đại đức nhất tâm niệm, nay ngày 15 tăng
thuyết giới.
Tôi… thanh tịnh (nói ba lần).
Nếu hai người hướng về đây
kia nói ba lần như trên. Nếu một người tâm
niệm miệng nói: nay ngày
15, tăng thuyết giới. Tôi… thanh tịnh (nói ba
lần). Nếu một mình đi
đến xóm làng, hoang dã núi rừng không người, cũng nói đồng pháp này, nếu người có tội không nên tịnh pháp.
Tội nhỏ trách tâm rồi liền nói: nếu có Đột-cát-la nặng trở lên có nghi có biết,
hoặc nói phát lồ, hoặc
đợi người. Luật không rõ về đoạn. Nay y cứ giải
thích chung rằng: phải phát lồ nói: Hôm nay chúng tăng
thuyết giới, tôi
phạm tội… không nên
thuyết giới bố tát (nói ba lần).

Ngũ Bách Vấn chép: một Tỳ-kheo, trú xứ có giới đến ngày bố tát, trước phải hướng về bốn phương tăng mà
sám hối, nói ba lần xong,
một mình ngồi tụng rộng giới bổn.
****



Ở chỗ yên tónh
suy nghó khuôn phép chân chính về đạo
mầu nhiệm, phải nhờ
ngày tìm công sách tấn tâm hạnh, tùy duyên gởi
chỗ, chí chỉ chuộng việc
lợi ích. Không cho sa đà, tán loạn đạo nghiệp.
Cho nên Luật chế chung ba thời, ý còn y cứ vào đạo, văn y cứ vào tháng
hạ, tình ở ba lỗi.

Không có việc du hành, ngăn cản xuất gia tu đạo

Tổn thương vật mạng, trái lòng từ rất lớn

Việc làm đã trái cho nên phỉ báng đời.
Vì lỗi này nên dạy hưng khởi ở đây.
Nhưng các nghĩa đều quy về một nơi, vì hộ mạng,
mỗi thước đất vuông trong hạ đều có trùng, tức kinh chính pháp niệm chép:
Trong hạ trừ đại tiểu tiện thì đều ngồi thiền.
Cho nên biết hộ mạng là
quan trọng,
Phật đã chế, ắt trái với lời của bậc Thánh, tội do không
thỉnh, tự ràng buộc nghiệp mãi mãi trôi lăn trong
biển khổ, sự thật như
thế, y văn mà cung kính. Trong phần một (không có việc mà du hành)
chia làm năm việc:

Duyên An cư.

Pháp chia phòng.

Tác pháp khác nhau.

Trong hạ gặp duyên thành không.

Năm lợi Ca-đề, giải giới đúng sai.

- Trong phần
duyên an cư chia làm ba loại.

Chỗ có phải quấy.

Khi kết khác nhau.

Hạ nhuần kéo dài.

Trong phần chỗ có phải quấy. Tứ Phần nói không được ở trên
cây, hoặc dưới cây, đứng dậy không ngại đầu,
lá cây chỉ che một chỗ ngồi. Như thế cho đến phòng nhỏ, ngồi trong hang núi, hướng về chỗ dễ
đầu gối, chân làm chướng ngại nước mưa. Nếu
nương theo người chăn trâu, người ép dầu, người chặt cây, nương vào xóm làng đều thành. nên
bỏ chỗ nên bỏ, trong văn không nói rõ.

Ngũ Phần chép: nương vào những người như trên, nghĩa là trước tác ý ở được y để an cư.
Giữa chừng bỗng bỏ đi, tùy tin ưa y thực đầy
đủ thì xử đi (không
nói mất hạ)
Nếu ở chỗ không có người hộ, giặc cướp, gò mả, chỗ quỷ thần, hang trùng độc đất trống. Nếu có hai
nạn mạng, phạm, đều không
thành an cư. Luận Minh Liễu
nói có năm thứ để thành an cư.

Chỗ có ngăn che

Đầu
ngày 16 hạ, nghĩa là vì thành ngày tiền hậu an cư.

Nếu mặt trời phương Đông đã lên đỏ, nghĩa là đêm ngày 15 hết
thì phương Đông mặt trời lên đỏ, là phạm vi ngày 16

Vì phá các nhà sớ Thập Tụng muốn sai ngày 15 đến giới ngủ.

Nếu biệt trụ khởi tâm an cư, sớ nói. Biệt trụ là giới bố tát, tâm
an cư có ba loại:
1/ Tự làm cho mình.
2/ Vì lợi người.
3/ Vì lo liệu cho Tam bảo, sửa sang phòng nhà, một chân đạp giới khởi tâm an cư thi thành.
Ở
chỗ không có năm lỗi:

1/ Rất xa xóm làng cầu phải bị nạn
2/ Rất gần thành phố, ngăn ngại việc tu đạo nghiệp
3/ Nhiều muỗi mồng hoặc căn người, người dẫm đạp làm
tổn thương mạng chúng

4/ Chẳng thể không nương vào người, người ấy phải đủ năm đức: nghĩa là những điều chưa nghe làm cho được nghe, đã nghe rồi
làm cho thanh tịnh, có thể giúp cho quyết nghi, có thể giúp cho
thông đạt, dứt tà
kiến, được chính kiến.

5/ Không có thì chỉ cúng dường cơm nước, thuốc thang. Không có năm lỗi này mới được an cư.
Luật Tứ Phần và bộ
Ma-đắc-lặc-già
giống với luận này.

Luật Thập Tụng chép: chỗ núi sâu không có người, chỗ đáng sợ không nên ở.

Luật Ngũ Phần chép: Nếu ở chỗ không người cứu, ắt biết
không ngăn ngại cũng
khai. Khi muốn an cư trước phải xét lường xem có
nạn hay không, nếu chỗ
không có nạn thì ở. Trong quyển thứ sáu của
Tỳ-ni Mẫu nói rất rõ
pháp dùng phương tiện an cư, văn không ghi chép, cho đến
Thượng tọa an cư đối với tất cả khi tăng nhóm họp, khi ăn cơm,
khi ăn cháo, khi uống nước trái cây ép, nên bạch rằng: Chừng ấy
thời đã qua, còn dư chừng ấy thời. Nếu người thực hành các pháp hạnh này
gọi là cha mẹ của tăng,
gọi là thầy của tăng, v.v…

Hai thời kết trước sau. Do trong hạ, tổn hại nghĩa hạnh, thường bị chế giễu. Cho nên văn nói: Từ nay về
sau cho an cư ba tháng hạ, mùa
xuân lỗi ít, ắt chẳng có việc không y theo, đồng
thì kết tội Đột-cát-la.

Hỏi: Vì sao
chỉ kết ba tháng?

Đáp: Vì sinh
tử thân hình phải nhờ vào thức ăn. Cho nên kết
ba tháng trước, khai ba
tháng sau, vì thành việc cúng dường y
phục cho thân.
Nếu bốn tháng kết hết thì ngày 16 tháng 4
được thành.
Nếu có sai thì không được
kết, giáo Pháp rất cấp dùng, khó có tiêu chuẩn nhất định.

Cho nên Như lai thuận theo chúng sinh, mới bắt đầu từ ngày
16 trước đến ngày 16
sau, trong một tháng ấy tiếp tục kết làm cho
thành. Trên phân biệt
chung về ba thời.

Nay chính hạ
cũng có ba thời trước ngày 16 tháng 4 là tiền an
cư, ngày 17 trở đi đến ngày 15 tháng 5 gọi là Trung
an cư. Ngày 16
tháng 5 gọi là Hậu an cư.
Cho nên trong luật có ba loại an cư. nghĩa là tiền, trung, hậu. Tiền an cư là trước ba tháng. Hậu an cư là
sau ba
tháng, tuy không nói giữa
ba tháng, nhưng trong văn nói rõ số ngày trước
sau. Trung gian không nói, lý tự rõ. Văn kết mỗi mỗi đều khác nhau,
như trong pháp. Vì nói
rộng về tiền hậu.
Một là thưởng phát trước
sau ngày 16 tháng 4 là trước, ngày 17
về sau kết đều không
được năm điều lợi, nên gọi là Phạt.

Hai là phạm tội trước sau, trước ngày 15 tháng 5 gọi là Tiền.
Vì có duyên đúng như pháp, không kết
không phạm, không
duyên mắc Đột-cát-la.
Ngày 16 duyên và không duyên đều kết một tội. Chỉ trừ việc nạn.

Ni đồng với tăng đều phạm. Chỉ có xả đọa là khác.

Ba việc nạn trước sau.

Ngũ Bách Vấn chép: Từ ngày đầu tháng hạ có việc nạn thì
không được kết, mà
không ra khỏi giới cũ, đến hạ sau đều gọi là tiền tọa.
Gọi là ngày 30 an cư, đồng đến ngày 15 tháng 7 nhận tuổi hạ nếu an
cư ngày 16 tháng 5 chỉ
được một ngày, kết nửa tháng 7, đã có nạn thì
tùy theo ngày không nạn
mà tự tứ. Ấy gọi là ngày mồng 1 an cư, ngày
30 thọ tuổi hạ.

Hạ nhuần kéo dài: Theo an cư nhuận không có chính văn.
So với bộ
Tát-bà-đa nói: Trong hạ có nhuận nhận áo tắm mưa được một
trăm hai mươi ngày, y kia khai pháp còn nương vào hạ
nhuần mà thọ.
Hạ là chế giáo, lý phải thông hộ. Lại giới bổn
kết an cư tâm ba tháng không được ra ngoài. Nay hạ chưa đủ, trong lúc nhuần ra giới tức chẳng phải tương tục mà đủ, ấy gọi là Phá. Nếu không y vào nhuần đủ
số chín
mươi ngày bèn tự tứ, bộ Ma-đắc-lặc-già chép:
an cư đủ thì tự tứ, đã thọ
y ca-hy-na, tức y này thành thọ hoặc không thành
thọ. nghĩa là y theo
nhuần và không y theo nhuần. Hai văn đều đủ, đến lúc tùy duyên. Đầu
hạ tâm phải giữ lấy nhuần không được y theo Già luận.

Nếu trái với trước thì chung cả hai luận hai văn. Vì an cư
sách tấn
tu hành, ở yên có lợi ích. Thọ nhật ra khỏi giới
loạn nghiệp, khai
chẳng phải tu chân chính,
hạn cuộc y vào một tháng, không được quá pháp.

Hỏi: năm việc thưởng lao được nhiếp, tháng 5 tháng 1 nhuần
hai tháng sáu phải không? Đáp:
Thập Tụng không khai. Do khai quá pháp, nay y cứ
vào tháng nhuần kết tiến
không quá ba lệ. Nếu nhuần tháng 5 tháng 6
định ở một trăm hai mươi
ngày, nếu nhuần tháng 4, từ ngày 16 tháng 4
đến mùng 1 tháng nhuần
kết, đều ở trong bốn tháng. Nếu sau ngày mùng
2 tháng nhuần kết, dần
dần chuyển ít vì vượt quá tháng nhuần lấy
ngày 1 tháng 5 thật hạ
thành chính kết. Nếu sau ngày 1 tháng 5 kết đều ở
3 tháng, vì đủ số chín
mươi ngày. Nếu nhuần tháng 7, từ ngày 16
tháng 4, sau đó ngày 1
tháng 5 kết đều ở 3 tháng. Do chưa đến nhuần, ngày
2 tháng 5 sau đó kết. Đều
ở bốn tháng. Do chín mươi ngày chưa đủ
vào tháng nhuần không
thành số. Ngoài ra như sớ sao.
Nói rõ pháp
chia phòng, đồ nằm.
Luật Tứ Phần chép: Vì khách tăng nhận được phòng không tốt nên chê bai. Phật bảo khách tăng
muốn an cư tự đến xem
phòng xá, đồ nằm rồi, sau đó phân chia, bạch nhị
sai một người đủ năm đức như không
yêu thương, v.v… biết năm đức có
thể chia hay không thể chia
rồi, Yết-ma nói: Đại đức tăng xin lắng nghe; nếu tăng phải thời đến tăng bằng lòng cho tăng
sai
Tỳ-kheo… chia
phòng xá, đồ nằm, vị
nào bằng lòng tăng sai Tỳ-kheo… chia phòng xá đồ
nằm thì im lặng, vị nào
không bằng lòng thì cứ nói lên. Tăng đã bằng
lòng sai
Tỳ-kheo… chia phòng xá, đồ nằm xong. Tăng bằng lòng nên im lặng, việc này nên thực hành như thế.
Tỳ-kheo kia đắc pháp rồi, đứng
dậy lễ dưới chân tăng,
bạch rằng: Tất cả tăng mỗi người đem y vật nhóm
ở tăng đường, không được để cho trú xứ có
vật dư. Tăng chúng cùng một lúc trong phòng mỗi
người sẽ nói đủ đến nhóm xong. Người tri sự
kia y theo luật đếm phòng
xá, đồ nằm. Cái nào xấu, cái nào tốt, người
nào chủ phòng kinh doanh. Trước hỏi người Kinh doanh
muốn ở phòng chỗ nào,
sau đó mới đếm biết
số tăng. Đến trước
Thượng tọa bạch rằng: Đại đức
Thượng tọa có phòng xá, đồ nằm như thế, tùy ý ưa thích mà
lấy. Trước cho Thượng
tọa đệ nhất, phòng kế cho đệ nhị, đệ tam. Cho đến hạ tòa nếu có dư thì chia lại, bắt đầu từ
Thượng tọa. Lại có dư nữa
cũng chia lại như trên.
Cho nên phần nhiều khai trụ xứ cho Tỳ-kheo khách. Nếu
Tỳ-kheo tội ác đến thì không nên cho.
Bấy giờ, có phòng hư
không nên nhận, Phật bảo
tùy khả năng sửa sang.

Hỏi: Thức ăn của tăng trên dưới bình đẳng, phòng xá không
phải như vậy, tùy Thượng
tọa chọn phải không? Đáp: Thức ăn có thể bình đẳng một vị, chung cả mười
phương. Việc phòng xá, đồ nằm có tốt xấu. Lại gồm tốt đẹp
không đồng, vì
ngày hạn chẳng gấp, mặc
tình ý Thượng tọa chọn.

Hỏi: Nếu vậy
thì các vật như lợi dưỡng, v.v… đâu chế ra để
người đến tham dự không thấy rồi bỏ thẻ đi?
Đáp: Đây
là phân hiện tiền, có chung một phần, cho nên chế
ra người đến tham dự
loạn nép thẻ khuyên họ lấy.

Luật Tăng-kỳ chép: không được cho
sa-di phòng. Nếu thầy
nói chỉ cho tự tôi vì lo
liệu thì được. Nếu phòng nhiều, một người cúng
và hai lời, đã không
được không nhận. Có câu: không vì thọ dụng mà cho, vì lo việc mà cho, nếu giao phòng vào mùa Xuân, mùa Đông đều chung cho cả hai, nếu
Thượng tọa đến theo thứ lớp mà ở, hoặc an cư
thôn phòng rồi, Thượng
tọa đến không nên cho ở, phải sai ở chỗ khác.
Luật Tứ Phần chép: An cư
xong khách đến không nên dời. Nếu chia phòng xá không được chia ở chỗ chúng nhóm họp. Nếu có nhà tốt phòng
riêng, phải trước hạ
viết để biết tên họ, Hạ xong thì xóa tên mà đi.

Ba là nói về tác pháp khác nhau, có hai:

Thuyết giáo đối duyên

Dùng phạm vi của pháp

Trong phần thiết giáo đối duyên phân bày bốn loại:

Trước là đối thú, ở đây chung cho các giới. Nay lại già-lam thêm pháp phải đối trước một
Tỳ-kheo đủ oai nghi nói: Đại đức nhất
tâm niệm! Tôi Tỳ-kheo…
nương Tăng già-lam… tiền tam ngoạt hạ an cư.
Vì phòng xá hư nên phải
sửa sang (nói ba lần).

Luật Ngũ Phần chép: người kia nói rằng: phải biết chớ buông
lung.

Đáp: thọ trì.

nghĩa y vào ai để trì luật, đáp y vào Luật sư…
Nói có nghi phải đi hỏi, nếu nương vào xóm làng thôn ấp… đối trú

xứ
già-lam trước, tùy danh điệp mà vào. Lo liệu
sửa sang, tùy việc
ó hoặc không. Không
đồng tụ lạc Hoàng đế Tích Ngu.

Hỏi: y vào chùa cho nên lo liệu đủ vật chất. Đáp:
sửa
sang phòng tăng dùng chung ba đời.
Người trước lo liệu, nay được thọ dụng. Nay lại
sửa
sang lo liệu để cho tương lai, nếu
thiếu, không sửa sang, ba
đời không nối tiếp.

Hỏi: trì luật có năm loại, định cần có gì?
Đáp: Tứ
Phần nói: mùa Xuân, mùa Đông chế y có bốn loại:

Tụng giới đến 30
Đến 29

Tụng giới bổn Tỳ-kheo

Hai bộ giới bổn

Trong hạ nhiều duyên nêu phải khéo thông bít.

Chế y vào đệ
ngũ nghĩa là tụng hai bộ luật. Cho nên cần.

Luật Ngũ Phần chép: Có Tỳ-kheo tự không biết luật lại không
y vào trì luật an cư. Trong
hạ sinh nghi mà không hiểu điều gì, cho
đến Phật bảo. Đến chỗ
sư trì luật an cư. Nếu phòng xá thiếu cho
gần luật sự. Bảy ngày được về lại chỗ, an cư trong đó. Tâm nghó xa y vào có nghi đi hỏi. Nếu đã kết trước hạ, gặp duyên rồi phá, thì tùy
ngàymà kết thành.

Luật Tứ Phần chép: Tỳ-kheo trong hạ không y vào
Luật sư
thứ năm phạm ba-dật-đề.
Mùa Xuân, Đông không y vào Đột-cát-la.

Trong pháp an
cư, luật có tên là Vô pháp. Trong đời thông dụng pháp hậu an cư, nhưng luật bày ra chia rõ ba thời, ba danh hiển
riêng (chuẩn như lượng
chế bát). nghĩa là ba pháp chẳng thể không, đã
nói rõ tiền, hậu, thì
trung gian y cứ theo đây (như về chế lượng bát
không nhất định,
Trung gian không hiển bày mà biết).
Nên nói: Tôi Tỳ-kheo… y chỗ nào đó trung ba tháng hạ an cư (nói 3 lần) là dùng cách cũ,
lý cũng nên thành.
Hậu an cư vào ngày 16 tháng 5, đồng pháp đối trước, chỉ đổi
trước đặt sau một chữ.
- Nói rõ tâm niệm:
Trong luật không có chỗ y vào người
bạch, Phật bảo tâm niệm
nên oai nghi trang nghiêm đến trước linh miếu
phát nguyện xin an ổn tu
đạo, tâm niệm miệng nói: Con tên… y vào
phòng tăng… tiền tam nguyệt hạ an cư,
sửa
sang lo liệu phòng xá hư
(nói ba lần).

Trú xứ có nhiều loại, y theo đối thú ở trước. Nếu trung, hoặc
hậu cũng tùy theo hai trường hợp.

Ba là nói rõ
vọng thành, nghĩa là trước mong muốn giới này, nay từ ngoài đến phải tương ưng với tâm cảnh. Tuy vọng
khai thành,
luật nói: vọng không có
tâm niệm nếu vì an cư mà đến thì thanh an cư.
Nên biết người ở
không xếp vào khai lệ. Vì vốn vô tâm nên nếu có cần,
thì lý phải thông hạn
cục. Ngoài đến vì việc, không vì tu an cư, tuy
vọng không khai, lấy trái
làm an cho nên đến.

Bốn là nói về đến giới và vườn, một chân vào trong, minh
tướng xuất hiện, Phật khai là an, đến thì thành, ngoài ra rộng như
trong sớ.
Nói rõ phạm vi của pháp, bốn pháp an cư trên y cứ theo thời thông cho ba vị,

y cứ theo sứ
thông cả hai giới, y cứ theo người thông cho năm chúng.

Luật Thập Tụng chép: Phật cùng năm chúng an cư, cho đến
sa-di- ni, Tứ Phần cũng vậy.
Y cứ theo pháp: Đối thủ tâm niệm đầu đuôi ba mươi mốt
ngày kết. Có nhuần thì
sáu mươi mốt ngày, vọng thành đến giới người nói: Tuy được hai ngày tiền hậu,
Trung gian hai mươi chín ngày, không
được dùng. Vì pháp
một, hai dễ dự mà làm.

Ngày đầu tháng kết, ngày 2 sau khai. Vì sợ mất tiền hậu cho nên hạn cục một ngày.
Ngày Trung gian đã không đến trước đâu
sợ mất
sau. Cho nên không khai.

Lại nói: Chỉ ở một ngày
sau hạ, vì Phật khai thành có ích.
Nếu không kết, thì một
hạ liền mất, ngoài ra tùy ý tác pháp. Vì thời dễ
dự, đều chẳng phải lời
bậc Thánh, lấy ý sử dùng.
Trong hạ gặp duyên có mất hay không, trước nói rõ có nạn dời
hạ, sau thọ nhật gặp nạn

Trong phần dời
hạ, Tứ Phần nói có hai nạn.

Người phạm hạnh bổn thời người đàn bà, con gái, dâm nữ huỳnh
môn phục tàng, đều do người đến dụ Tỳ-kheo, sợ
vì tịnh hạnh nên giữ nạn.

Quỷ thần, ác tặc, rắn độc, thú dữ không được như ý ăn uống
thuốc thang và tùy ý sai người. Tội nếu ở đây
thì mạng ta làm lưu nạn. Phật bảo cho đi, y cứ theo đây kết thành.
Trước ngày đi phải tìm chỗ an thân.
Nếu chưa được mà đến thì tuy qua đêm cũng không phá hạ. Vì chẳng phải tâm khinh?
Trái lại không tìm thì phá an cư.
Nếu được chỗ ở pháp hạ tùy thân cũng chẳng được không có duyên mà ra khỏi giới, tức là phá hạ. Kết thành
sau đó bỏ bổn giới không có nạn, cũng không được
đến lại. Vì đã kết hạ thành rồi. Phải có duyên và pháp.

Luật Ngũ Phần chép: Ăn không đủ cha mẹ thân thích khổ
vui v.v… Nếu ở sợ mất
ý đạo, cho phá an cư. Luật Thập Tụng, Luật
Thiện Kiến nói: nếu trong lúc an cư có duyên, dời đi chỗ khác thì không có
tội, không nói được
hạ. Tứ Phần cũng vậy. Luận Minh Liễu nói: Trong hạ có tám nạn mà bỏ đi thì
không phạm,
sớ nói: tám nạn là thân tình và
tri thức, v.v… dụ dỗ bỏ
đạo hoặc làm ác. Phạm hạnh là: Cho đến trụ xứ dễ đi lại,
sợ phạm tội trọng, không nói được hạ. Đều nói được đi.
Bộ Ma-di nói: dời hạ không
phá an cư. Trong phần pháp y của Luật Tứ Phần
nói hai chỗ an cư, hai chỗ
tùy một nửa thọ y. Luật Thập Tụng, Tăng-kỳ nói hai mạng phạm, nạn dời hạ hai chỗ an cư, cho đến chỗ tự tứ lấy y.
người phá an cư không
được phần y, y cứ theo đây không có hạ không thành
thọ y, có
thọ lẽ ra phải được hạ.

Hỏi: Gặp duyên ra ngòai giới, quên không thọ nhật, ngủ qua
đêm có phá hạ không? Đáp: Các bộ đều không có nói.
Ngũ Bách Vấn chép: Trong hạ quên không thọ bảy ngày ra khỏi giới mà đi, nhớ lại liền
sám
hối thì được.

Trong lúc ngồi
không được sám hối quá ba lần. Sám hối quá ba lần thì không
thành tuổi. (Hối nghĩa là nếu nhớ lại
sám hối, tâm vốn
đã quên liền trở lại giới). Hỏi: Do đó việc nên ra khỏi giới, lục địa đường trợ ngại,
v.v… không được trở
lại giới có mất tuổi không? Đáp:
Luật không có nói. Xưa các
Luật sư như
Cao Tề, Thập Thống đều cho phép, đều nói được hạ.

Hỏi: Ngủ ngoài giới mặt trời sắp mọc, có được hạ không?
Đáp: Y cứ
theo phần giới y trong luật Tăng-kỳ, nếu được thì
đầu tay chân, v.v… phải.
Ở trong giới. Nếu đừng ngoài thì không được.
Nếu nương vào đại giới
an cư, giới trường và tiểu giới trường khác, vào lúc mặt trời mọc thì phá hạ.
Nếu nương vào già-lam ngoài đại giới đi thông hai giới này kia thì không mất. (nghĩa là kiết hạ ở trước, kiết giới ở
sau, nếu y vào già-lam trong đại giới ra khỏi cửa liền phá hạ. Tiểu giới
cũng vậy. Nếu căn bản
nương chung đại giới, không biết hai giới khác nhau,
hễ chỗ nào mình đi thì không mất, đều gọi là
trái với bổn tâm. Bày
ra hai nghĩa mất, nếu chậm
y vào pháp giới, y vào chỗ phóng mà ki
vượt được phạm vi của
giới. Luật Tứ Phần nói: Nếu tiền hậu an cư thân
có hai nạn, nên nói đàn việt tìm chỗ dời đi. Nếu cho hay không cho đều phải tự đi,
phá tăng và luật tăng khai đi.
Việc dời đi nếu cho, hay không cho đều nên tự đi,
phá tăng và luật tăng thì khai đi. Vì việc ít
nên không ra.

Nói rõ có duyên đắc
Pháp không đến.
Luật Tứ Phần nói thọ bảy
ngày ra khỏi giới vì cha mẹ, anh em, chị em vốn cả hai tư thông, v.v…
đến ý giữ lại, qua ngày không tính tuổi. Nếu gặp
các nạn. Đường cản
trở, giặc có cọp sói, v.v… đồng như trước thì
được thành. y cứ theo nạn
này tỉnh liền trở về lại giới, do đó liền đình
chỉ phá hạ. Luật
Tăng-kỳ nói: trong hạ thọ nhật hòa tăng, đi đường không xa, thẳng đường mà đi.
Đến trong kia trước hòa xong, sau đó trở lại. Nếu
ở lại, theo pháp
tức là phá hạ.

5. Nói rõ pháp ca-đề-lợi, vì nói rõ pháp kiết giới, trong phần đầu nếu kiết ngày 16 tháng 4 đến đêm 15 tháng 7 thì tất cả xong gọi là hạ xong. Đến lúc mặt trời mọc,
sau ngày 16 đến ngày 15 tháng 8 gọi
là tháng Ca-đề. Luận
Minh Liễu nói: giới bổn nói ca-hy-na, vì lược nên chỉ nói Ca-đề, Hán dịch là công đức (vì Tọa hạ có công, năm
lợi thưởng đức), rộng ra như trong thấp hậu tự tứ. Kế nói rõ pháp giải
giới trong hạ.
Người giải có người nói phá hạ. (Vì Phật bảo hạ xong giải kiết.
Đây vọng dẫn lời bậc Thánh. Luật nói an cư xong nên giải giới, kiết
giới, vì các giới đồng
thọ y công đức. Mỗi mỗi xả thông, kết đồng thọ, cùng giải kết riêng. Văn rộng ra như trong
Luật Thập Tụng. Lại trong
sớ
cũng nói rõ vốn chẳng
phải là hạ có tiến được không? Người xưa nói:
An cư không xong giải giới
là phá hạ, cũng có thể an cư không xong tự tứ là phá hạ.
Văn gồm, hai cần cả hai
thông nhau. Nếu trong hạ giải giới, nay nói
không ngại. Nhưng kết hạ tình hạn khác nhau cho nên phải
phân biệt. Nếu vốn y vào
đại giới an cư, sau giải đại giới. Không nạn y
theo bổn xứ, có nạn y
theo Tăng-kỳ mà khai. Nếu bổn y vào tự nhiên,
sau kết tác pháp. Nếu chật thì y vào bổn, nếu rộng thì đồng hai duyên
trước. Hai là nói rõ
pháp thọ nhất. Trong hạ có duyên cớ cho thọ nhật phải y theo lời Thánh, y vào pháp thọ thêm, vọng tự cuồng tâm thọ mà phá hạ, làm hư tổn lòng tín thì thật
đáng thương, cho nên chỉ dạy.
Tựu trung chia làm ba loại:

Tâm niệm

Đối thú

Chúng pháp.

Tông chia làm ba loại sự khác nhau

Chọn lựa chung.

Duyên đúng sai.

Y
theo địa vị mà hiểu

Trong phần đầu có ba loại thọ nhật, có bốn loại khác nhau.

1/ Đối với người khác nhau: bảy ngày chẳng phải tăng, riêng thành người bên cạnh, nửa tháng, một tháng chẳng phải pháp phân riêng, chỉ có tăng được
thành, nếu đều không được, Luật Thập Tụng hỏi:

Thọ bảy ngày
chỗ nào? Đáp: Phật nói trong giới. Thọ với ai?

Thọ với năm chúng.
2/ Đối với giới: bảy ngày chung hai giới, Yết-ma hạn cục tác pháp có thể biết.
3/ Trước sau. Nếu dùng yết ma thọ sau lại thọ bảy ngày thì
được thành, tùy duyên
ngăn dài. Không đồng pháp xưa chỉ bảy ngày trước,

sau đó mới yết-ma.

Hỏi: Trước được yết ma sau tùy duyên bảy ngày. Vì sao
yết-ma nói thọ quá bảy ngày? Đáp:
Lời này sai.
Nói yết-ma là gia pháp nhà quá bảy ngày,
chẳng phải nói dùng bảy
ngày xong mà nói quá.

4/ Thuộc về Minh Tướng. Nếu thọ bảy ngày dùng xong, yết-ma thọ tùy được. Nếu bảy ngày chưa dùng, hoặc chưa hết, lại
có duyên khác, hoặc là duyên quá bảy ngày, lại thọ nửa tháng cách trước
liền tạ, vì pháp yết-ma
cưỡng nhiếp không được một thân hai pháp nối tiếp nhau. Luật nói:
không kịp bảy ngày trở lại cho thọ mười lăm
ngày. Nay pháp bảy ngày ở nơi mình, ắt có
duyên khác. Nên biết pháp trước
hoại. Nếu trước yết-ma
thọ nhật, thì phải dùng hết mới được thọ bảy
ngày. Gần đây phần
nhiều có vậy. nghĩa là thọ một tháng không đủ, lại
xin bảy ngày thêm đủ ba
mươi bảy ngày dùng, thật không thể được.
2) Đối với duyên có tiến không? Phàm duyên thọ nhật cốt yếu
là Tam bảo thỉnh kêu gọi
người sinh thiệt dứt ác cho đến, nếu thỉnh gọi là lợi
Tam bảo, phi pháp có nạn phá giới. Tuy thọ
không thành.
Vọng đến là hạ, tính là đủ
năm đủ đức. Xướng thọ lợi dưỡng, tùy theo có kết
tội. Luật Thiện Kiến nói:

Tự kéo dài hạ của mình để thọ trì thì phạm tội trọng Nếu vì
mình y bát, thuốc men như pháp sẽ thành
Nếu vì mưu
sinh tìm lợi, mua bán
sinh sống, nuôi trâu nuôi
bò, v.v… dù là Tam bảo
đều phá hạ mắc tội.

Ngũ Bách Vấn hỏi: mưu sinh, phá giới được tiền của, xây
dựng Phật có được
phước không?
Đáp: Địa
ngục còn không tránh khỏi, huống gì được phước.
Tát- bà-đa chép: Mưu sinh
tạo Phật không nên lễ bái. Rộng ra như văn
sau. Đủ duyên thì chia làm năm loại:

Duyên cảnh giới
Tam bảo. Trong Tăng-kỳ nói vì việc tháp, trong
Tứ Phần nói là việc
Phật pháp tăng,
Ngũ Phần cũng vậy. Y cứ theo đây, nếu là duyên các chỗ chùa lớn thì khai. Nếu minh nhận lời người khác thuê mà họa tạo tượng, viết kinh và tự buôn bán
tượng Phật, hoặc là người tục. Dù là nhà tăng việc Phật, xin cầu phi pháp, đều là tà
mạng, phá giới, không thành, phạm tội.

Đạo tục bệnh hoạn
sinh thiện diệt ác, vì lợi ích người mà không
vì lợi. Trong Tứ Phần cho thọ giới, bố tát sám hối, v.v…

Thập Tụng hỏi: Vì ai thọ 7 đêm?

Phật nói bảy
chúng tạo phước, thiết cúng sám hối, thọ giới
pháp hỏi, nghi thỉnh bị
bệnh gặp nạn. Đáp phải làm cho trước thấy, rồi
sinh thiện diệt ác nên đi.
Nếu sai hay không
sai đều được thọ.
Nếu giữa đường nghe tin
chết, trái với giới tám nạn sinh khởi không nên đi.

Cha mẹ, đại thần tin ưa hay không tin ưa đều cho.

Văn luật như
thế. Ngoài ra người phàm tục sinh phước tin ưa
cho đi, không tin không cho,
ắt có năng lực phát sinh niềm tin. nghĩa nên mở đi.

Vì cầu y bát cho đến thuốc men: Nếu mình bệnh nặng không có
khả năng thọ nhật thì cho đi thẳng, không cần thọ.
Như nói trong mạng nạn an cư trên. Thời nay có nhiều
người vì thuốc men mà vọng xin thọ nhật, y cứ theo lỗi biết đủ giới.
Phàm ba lần thọ ba lần kiết phạm xả đọa. Nay thì chưa tài vật nhiều ngày đầy đủ mà thiếu ba y, đây mới
là xả chế lấy cho. Chưa theo Phật hóa, chưa tài của
nhiều mà đồ ngồi
thiếu. Y cứ theo trong giới xin y, dù bên ngoài xin
vật như thuốc men
cũng gọi là tự tham trụ xứ và ngày quay lại chỗ
thì không cho. Nếu trái
với trên thì được làm, chẳng phải là duyên không thành.

Vì hòa tăng hộ pháp: trong luật
Tứ Phần nói có đồng giới an cư.
Vì ta đấu tranh ngoài giới, tăng ni đấu hành cần
có ta, hòa diệt cho đi
thẳng. Nhưng tướng hòa diệt khó biết, y cứ theo duyên mà thọ, không
tổn thương về lý. Vì luật không có chính đoạn.
Trong năm duyên trên, luật nói: không nên chuyên vì ăn uống, trừ nhân
duyên khác.
Y bát, thuốc men thì được. Nay trong hạ có nhiều người vì xin lúa gạo vọng
nói là y bát. Dù xin luật kết là chính tội, hoặc
do khúc mạng biệt tình,
sai người xin đều
không thành.
Trong luật nói các
điều thỉnh, đều là
sai người có niềm tin
thỉnh riêng. Nếu cha mẹ
người khác, đồng trong
Thập Tụng, vì chẳng phải lợi cho mình.

Đối
sự ly hợp chỉ làm cho
duyên trước, là ứng pháp, tùy bao nhiêu được hợp thọ nhất.
Như sám hối Tăng tàn nhiều tội đồng pháp, thì
trong văn nói đủ. Nên nói nay thỉnh pháp bảy ngày
ra ngoài giới vì đàn
việt thỉnh lại vì Phật sự, tăng sự, trở về lại an cư ở đây.

Huyền thọ. Nếu việc làm duyên hiện việc điệp thì làm, thọ ắt không
thật sự, hư cấu
thành duyên, nhờ vào lời xưa, giống như chưa thật liền xin pháp.
Không thành phạm tội. Do việc hư cấu, hạn cục lạm dụng
số ngày vọng bày pháp, vì không truyền trao nhau.

Dùng lẫn qua lại. nghĩa là vì Phật mà thọ bảy ngày, đã dùng ba ngày lại có
pháp sự, nên thông dùng cái khác thì
không được, chắc chắn
phải có bổn duyên, đâu có lỗi dùng chung.

Trong luật Thập Tụng, bạch còn lại ban đêm. nghĩa là đồng
một việc chưa rõ đêm
tàn bạch dùng, chẳng gọi là việc khác. Nếu vốn
dều nhân việc Tam bảo thì
nhận. Tùy theo việc dùng đều được. Vì đều
có pháp. Nếu việc Tam
bảo sau đó sinh không phải duyên trước, Tam bảo và tạp duyên khác
không khai. Vì vô tâm mà thọ, cho đến vì bày
vật để thí. Sau khi thọ
nhật, thọ thí xong, giữ người thọ giới lại cũng
không nên ở. Vì không có phép nếu một nhà
duyên chung, y theo tâm
cho nên được. Hỏi:
Tăng trong giới này vì
người bệnh, Tam bảo chỗ khác mà
thọ nhật được không?

Đáp: Vì sinh
thiện thì được

Hỏi: Tăng thứ lớp thỉnh được thọ nhật hay không? Đáp:
Luật chế hai lần thỉnh cũng được thọ chung.

Hỏi: Được thọ mà người khác xả thỉnh, có thọ nhật không? Đáp: Tăng thứ lớp nên được, thỉnh riêng
không được, vì
chẳng phải tâm ban đầu của thí chủ.

Thọ lại, xưa giải thích trong một hạ khai ba pháp,
sai đây
không thành.

Nay nói: Được
nhiều có trưng cầu, như sớ thuật, nhưng sự duyên đúng như pháp, bất luận bao nhiêu tất cả
thông khai, nhất định là
duyên phạm giới, một
lần thọ không được, cho nên luật bày ra hơn hai mươi duyên.

Chỉ nói Phật
chưa cho tôi bỏ việc như thế. Không nói không
được lại đi. Lại y cứ làm việc. Ưa thích cha mẹ thì có bốn trọng, huống gì
tạp thỉnh khác, liền bị hạn cục,
Ngũ Phần chép: Nếu có thỉnh hay
không thỉnh cũng phải ra
ngoài giới. Tất cả cho thọ bảy ngày.
Trong Thập Tụng nêu nhiều duyên bảy đêm.
Văn nói: Nếu vì thân mình, hoặc
vì thân người, hoặc không
sai sử, hoặc
sai
sử thì nên đi. Cho mười
bảy đêm, không cho hai
mươi bảy đêm, nghĩa là một lúc hai điệp, hai mươi
bảy ngày lần lượt trọng dùng. Nhưng kia có văn
không thỉnh rộng ở Tứ Phần thọ lại không khai,
văn không rõ, lý phải thông rõ.

Ngũ Bách Vấn
chép: Thọ sáu ngày đi không đủ, bảy ngày trở
về giới mình, sau đó
lại đi, không cần thọ lại, đủ bảy ngày rồi mới thọ lại.

Trong Luận Minh Liễu nói được thọ,
sớ giải nói. Trước xin
bảy ngày việc xong về
lại trong giới, ngày thứ tám lại xin bảy ngày ra khỏi giới mà ngủ. Luận này do
Tam Tạng Chân Đế dịch,
Trung quốc
đích thân thừa nhận
việc này. Thà được tự cầm một góc nhỏ, thấy thông
bít ba ngàn Phật hóa?
Tôi đích thân thấy nghe người
Trung quốc dịch ba tạng
kinh và người Trung quốc đến
nói: Phật diệt độ không có pháp trong một hạ ba lần thọ nhật, tùy việc như pháp đều khai. Ngoài ra rộng như
trong sớ sao.

Y cứ theo
sự ngắn dài. Dù làm việc trước chỉ một ngày hai ngày
đều phải cần pháp bảy ngày. Luật nói: không kịp
thì một ngày trở về
cho thọ bảy ngày rồi đi. Ở một ngày cuối hạ.
Cũng tác pháp bảy ngày, lập pháp định rõ, tác pháp nên như vậy. Nếu gần được trở về, do duyên
qua đêm cũng phải thọ nhật.

Tăng ni khác nhau, trong luật
Tứ Phần nói ni khai thọ bảy ngày
không nói nhiều. Tăng-kỳ nói ni không có pháp yết-ma thọ nhật.
Nếu việc tháp, việc tăng du hành thì thọ bảy ngày mà đi.

Gần đây, có người lạm đồng pháp tăng. Nhưng làm cho duyên
đến ba pháp thọ nhật.
Trong luật Tứ Phần không có văn, Tăng-kỳ đoán
rõ đủ là chỉ về, không
nhọc giải riêng. Cho nên khác nhau. Ni là người nữ yếu đuối không thể đi nhiều. Ngoại đạo thế tục hóa độ nghĩa
sinh
thiện rất ít. Nhưng khai
bảy ngày cũng giúp duyên khác.

Tám việc xong, không đến có
thành công. Do điệp duyên tạ, pháp cũng không thi hành thí mất pháp, tức phải trở lại giới. Không trở lại giới thì phá hạ.
Luận Minh Liễu chép: Xin bảy ngày ra khỏi giới,
rồi việc xong không trở
lại, phá an cư phạm tội nhỏ. Luật Thập Tụng
văn rõ không cho ở.
Ý của luật
Tăng-kỳ cũng đồng. chính gia pháp

Nói rõ pháp tâm niệm.

Luật Thập Tụng nói có năm loại người: là ở một mình tâm
niệm thọ nhật, nếu trong
giới có người chịu đến mà không đợi, thì tâm
niệm không thành. Nếu
đợi không được giới. Lại không có người đủ oai nghi thì tâm khởi miệng nói: tôi là
Tỳ-kheo… này thọ pháp bảy ngày ra ngoài giới vì việc này, cho nên trở lại đây an cư (nói ba lần). Đây gọi
là không có Tỳ-kheo khai
tâm niệm. Nếu có sa-di thì tác niệm nói
xong lấy duyên sự, nay xin
ra khỏi giới bảy ngày, nếu xong thì trở lại.
Ông biết điều đó.

Luật Thập Tụng chép: lại năm chúng thọ nhật, bên
năm chúng thọ. Y cứ theo đây phải là chúng cùng nhau làm, không thì nói
như trước, Sa-di ấy thọ
nhật như pháp riêng ở dưới.

Đối thú thọ pháp, oai nghi phải
nghiêm trang, đối một
Tỳ-kheo nói: Đại đức nhất tâm niệm, tôi
Tỳ-kheo… nay thọ pháp bảy ngày ra

ngoài giới,
vì việc…, trở về lại đây an cư (nói ba lần).
Nhưng hai pháp tâm niệm và đối
thủ các hộ có văn, chỉ khai thọ pháp. Tương truyền
y cứ theo văn bạch
yết-ma. Tuy chẳng phải nghĩa của lời Phật nói nhưng
y cứ không mất. Nếu thọ bảy ngày mà chưa dùng,
qua bảy ngày
dùng cũng được, vì bổn duyên còn. Nếu không có pháp tạ, không đồng
thuốc bảy ngày kia đã
hạn đủ, bệnh chuyển cho nên mất. Nếu bệnh ấy còn thì
pháp còn. Đáp: do
Phật chế định, như luận nói: uống bảy ngày
bệnh còn được tiêu.

Hỏi: Ở đây xin bảy ngày có được tính đêm không? Đáp:
Không được, vì văn nói đến ngày thứ bảy phải về, không đồng với
Thập Tụng. Vì trong văn kia thọ bảy đêm. Lại không
được sửa nói bảy
đêm, vì bộ khác nhau không đồng, cũng không được
bỉnh Tứ Phần yết-ma.
Dùng việc Tăng-kỳ xong. Đây đủ như trong pháp
biệt hành của các bộ.

Nói rõ các pháp: Duyên làm đồng với trước dùng chung, như làm xong việc là duyên nửa tháng, một tháng mới hợp
với yết-ma, không đồng với người còn đêm, do không đồng thọ thêm bảy ngày, duyên
sự quan trọng nhất định phải báo. Lý không đình chỉ bèn dẫn bảy ngày để kéo dài. Dùng một
tháng yết-ma. Đây tự làm nhiễm ô tâm,
giáo có trị phạt. Ngoài ra đồng với việc dịch
trước. Nay trong gia pháp
có bốn loại khác nhau.

Văn yết-ma hai nhà ít thấy. Thứ ba là việc
soạn yết ma của
Quang Sư tăng thêm phần
từ xin, cả thế gian đồng thực hành. Việc phải lược thuật. Nay học chính tông phải y vào luật bổn, e rằng bên trong khất
từ tăng thêm phần yết-ma.

Luật nói: Như bạch yết ma tác pháp. Nay đã
không giống,
nên biết chẳng phải
giáo. Lại các bộ đều không có văn xin, không được
y theo chấp trước, chỉ
nên theo cương thuận giáo mà tụng.

Hỏi: Dùng yết ma cũ thọ nhật có được hạ không? Đáp: Lẽ ra
thành tuổi, tuy tăng thêm khất từ mà yết-ma,
Thái Tông không có lỗi.
Thứ tư là người y luật làm ra văn nói: Đại đức
tăng xin lắng nghe, nếu
tăng phải thời đến, tăng bằng lo cho Tỳ-kheo…
thọ pháp quá bảy ngày,
mười lăm ngày ra ngoài giới, vì việc… xong trở lại đây an cư.

Trưởng lão nào bằng lòng chấp nhận Tỳ-kheo tên… thọ pháp
quá bảy ngày, mười lăm
ngày ra khỏi giới, vì việc…, xong trở lại đây an cư thì im lặng, ai không bằng lòng thì nói. Tăng đã bằng lòng cho
Tỳ-kheo tên… thọ pháp quá bảy ngày, mười lăm ngày ra khỏi giới, vì việc…, xong

sẽ trở lại đây an cư rồi, tăng bằng lòng vì im lặng, việc nên hành trì
như thế. Pháp ngày một
tháng y cứ theo trước, không được song tụng ngày
1
5. Các tướng lựa chọn: nếu trong hạ nóng mà nhiều người thọ nhật, người đồng duyên thọ hai, ba người nên yết-ma cùng một lúc.
Luật Thập Tụng khai cho. Nếu nương vào đại giới an cư, giới trường va trong tiểu giới khác thì không thành thọ nhật, vì chẳng phải là chỗ quan
trọng của tâm. Nếu trước không có đại giới y
vào già-lam kết, nếu
sau
kết hai giới, tùy theo giới thọ nhật đều thành,
vì chẳng phải là chỗ đất
quan trọng, dù vào giới trường không phá hạ mà
lìa y, nếu vốn kết đại giới, tiểu giới ở già-lam lại y vào già-lam mà ngồi.
Do Phật chế giới
của y, nếu có thì không thành, thọ nhật không
được. Chỉ được thâu lấy
giới tướng, ngoài ra rộng như trong sớ, trên đây là nghĩa quyết,
chẳng phải văn có.

****



Chín tuần tu học
(1 tuần 10 ngày)
siêng năng tu đạo, trau
dồi thân tâm.
Nhiều người mê muội không tự thấy lỗi mình. Lý phải nên nhờ vào chúng tăng thanh tịnh chỉ dạy. Dù mình có tội, lúc tự tứ tăng nêu lỗi,
bên trong rõ ràng không
ẩn riêng, bên ngoài hiển bày có dấu vết.

Thân miệng ý
nhờ vào người khác, nên gọi là Tự tứ. Bởi
vậy, bộ Ma-đắc-lặc-già nói: Vì sao làm tự tứ?

Vì làm cho các Tỳ-kheo không cô độc, mỗi người nhớ lỗi phát
lồ sám hối tội lỗi. Vì
hết lời điều phục làm cho thanh tịnh, vì tự ý mình ưa thích không có tội, cho nên chế ra ở cuối hạ. Nếu nói ở đầu hạ
sáng
chế nhóm họp, sẽ đồng
với khoản lập yếu chín tuần, đồng tu xuất ly.
Nếu nghịch tướng cử phát,
sợ thành oán thù
tranh chấp, lần lượt đua
nhau phế đạo loạn nghiệp,
cho nên chế ra hạ. Cuối hạ, vì ba tháng sách
tiến tu hành, đồng trụ
tiến nghiệp, nhưng nói mỗi nơi riêng biệt tùy
phương đến, ắt có
nghiệp ác tự không thể một mình tuyên, lỗi chướng
đạo sâu, nghĩa không che lấp. Cho nên phải thỉnh chỉ
dạy, vì có việc này.
Cho nên luật cho an cư xong tự tứ.
Tỳ-ni Mẫu chép: trong chín mươi
ngày kiên trì giới luật
và tu các điều lành đều không hủy mất hạnh trong
sa- ïch. Cho nên an cư xong tự tứ.
Đây là tự
nói tha hồ cho người khác nêu tội, chẳng phải cho tự
tứ là ác. Đây Tuy hiển
bày có người không biết lạm dùng, tựu trung chia làm ba.

Nói rõ tương ưng duyên nhóm họp.

Phương pháp tự tứ

Nói về các hạnh.

Trong phần duyên nhóm họp lại chia làm hai

Nói về thời tiết: nghĩa là có tháng nhuần, y vào
nhuần an cư,
ngày 15 tháng 7 tự tứ, không y theo tháng nhuần, theo
Ma-đắc-lặc-già đủ chín mươi ngày thì tự tứ. Nếu tháng bảy nhuần thì tự tứ tháng 7 trước, chẳng phải an cư hạ trước, qua nhuần rồi đủ
số chín mươi ngày thì tự tứ.

Nhân tranh luận thêm bớt tự tứ, như trong giới nói:

Tu đạo an vui kéo dài ngày tự tứ, được đến ngày 15 tháng
8. nhưng trong luật chỉ nói ngày 14, ngày 15 tự tứ. Cho đến trong phần y cấp thí phần thứ lớp thêm ngày 16 tự tứ. Trong phần thêm ba ngày trong ba tự tứ.

Luật nói: An
cư xong tự tứ thì ngày 16 tháng 7 là cố định.

Luật lại nói: Tăng tự tứ ngày 14, ni tự tứ ngày 15, đây gọi là
nương nhau hỏi tội. Cho
nên chế ra ngày khác, và luận tác pháp ngày 3
thông dụng, khắc định nhất kỳ, nhất định ngày
1
6. Nếu có nạn, như trong Ngũ Bách Vấn chép:
1/ Tháng tự tứ.
2/ Nói về ứng theo người đúng sai. Nếu người phá hạ không an cư,
tuy không được tuổi hạ, còn cử tội nghĩa thông với lý nhất định, nương theo
chúng tăng tự tứ, trị cử.

Luật Tứ Phần chép: Nếu người hậu an cư, theo người tiền an cư
tự tứ trụ trì đủ ngày.
2/ Về phương pháp tự tứ, chia làm ba, tức ba người đến năm người trở lên, chia làm bốn: Nói rõ duyên khởi tăng nhóm họp.

Tự tứ năm đức có tiến không

Ni đến thỉnh tội

Lược qua các việc

Trong phần duyên khởi tăng nhóm họp phải có từ năm vị
tăng trở lên được
bạch sai tự tứ. Phải hô chuông nhóm tăng. Mỗi người
trải chiếu ngồi dưới
đất, để cùng nhau cử tội. Vì ở trên giường tướng kiêu mạn không dứt.
Luật nói: Không được ở trên tòa, không được ngồi
dưới đất, phải lìa tòa tự tứ.

Luật Ngũ Phần chép: Đất bùn trải tòa cỏ mà tự tứ. Lại vén y
bày vai phải, gối phải
sát đất chắp tay.
Trước dùng nước thơm rửa thẻ
xướng số các lệnh đại
đồng thuyết giới. Chỉ sửa đổi từ thuyết giới
thành tự tứ. Cho đến sa-di cung phải nhóm họp ở
tăng đường để đồng nghĩa với
cử trị. Đợi xướng
xong rồi mới bắt đầu được đi.

Cách tự tứ chỗ khác như biệt pháp có nói:
3/ Nói về năm đức có tiến không, chia làm hai: Pháp sáu người trở lên

Pháp năm người

Trong phần pháp sáu người trở lên lại chia làm bốn:

Chọn người đúng sai

Sai pháp chính thức

Hành sự năm đức

Nghi thức đối tòa nói

Trong phần chọn người
đúng sai,
Luật Tứ Phần lấy đủ hai hoặc
năm người nghĩa là không có thương ghét, sợ si,
biết tự tứ, không tự tứ, đây gọi là năm đức tự tứ. Văn luật lai
sai biết thời, không vì phi thời. Như thật không vì luống dối, lợi ích không tổn giảm, nhu nhuyến không

thô bạo, từ tâm không tức giận. Đây gọi là năm đức cử tội.
Mục đích làm cho hòa hợp,
không tranh cãi có tội, không sai lầm.

Muốn làm cho
ở trước người sám hối thanh tịnh đức tốt bên
ngoài sáng sủa. Cho nên có thể khuyên dụ lìa phiền não. Vì muốn xin vật cho vui không muốn phi pháp. Cho nên
sai hai người. Văn trong
Tứ Phần không rõ. Trong luật
Thập Tụng, Tăng-kỳ đều sai hai người làm
pháp. Trong Ngũ Phần thì
hai người trở lên cho đến nhiều người.

Tam Thiên Oai Nghi nói: Phải sai hai người, vì tăng tự tứ xong,
tự mình hướng về xuất
tội, không đợi tìm cầu người khác tự tứ. Vì người khác tăng
không sai. Nay người hành
sự có chỗ
sai riêng. Đây chưa giống với các bộ.
Lại sai người trẻ tuổi
đánh kiền-chùy, phần
nhiều không sinh thiện.
Thập Tụng và Tăng-kỳ thì sai Thượng tọa có đức,
sai hạ tọa đến chỗ
Thượng tọa tự tứ.

Gia pháp
sai khiến:
Phải Thượng tọa
sai hai người
trong chúng,
cả hai người đủ năm đức, không cần phải gọi
đến đứng trước mà làm.
Đây là biệt chúng, thường thường như vậy, phải
ngồi thẳng trên giường
của mình. Người làm yết-ma cầu dục vấn hòa, cách ấy nói là:

Đại Đức tăng xin lắng nghe tôi là
Tỳ-kheo… nhận dục tự
tứ của người kia.

Người kia việc tăng đúng như Pháp gởi dục tự tứ. Luật này tự
tứ khai dục, không đồng
với các luật khác. Cho nên dạy: người làm phải biết.
Vấn hòa, đáp yết-ma tự tứ cũng có chung riêng như trên.
Nên nói: Đại Đức tăng xin
lắng nghe, nếu tăng phải thời mà đến, xin tăng
bằng lòng cho.
Tăng sai
Tỳ-kheo… làm người nhận tự tứ,
Trưởng lão nào bằng lòng cho tăng
sai
Tỳ-kheo… làm người nhân nhận tự tứ xong.
Tăng bằng lòng im lặng,
việc này cứ hành trì như thế.

Pháp năm đức
hành sự:
Sai rồi liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi,
oai nghi nghiêm chỉnh đến trước Thượng tọa, duỗi
tay xuống đất bạch rằng:

Đại đức
tăng xin lắng nghe, ngày nay chúng tăng tự tứ. Nếu
tăng phải thời mà đến,
Tăng bằng lòng cho hòa hợp tự tứ, tác bạch như thế. Không nên đứng làm chúng riêng thì
không thành. Nếu khi tăng
sai người tự tứ, đáp rằng
sai người nhận tự tứ, người yết-ma không được dùng chung
pháp sau. Cho đến người năm đức đơn bạch trước hòa. Đáp rằng đơn bạch hòa tăng tự tứ yết-ma. Nếu trước đáp thẳng thì
thông hòa hai pháp.
Kế nói rõ pháp làm tòa cỏ.
Luật Tứ Phần chỉ nói lìa tòa, không
nói tòa cỏ.
Luật Ngũ Phần nói trải cỏ mà ngồi. Văn rõ y đó mà dùng. Lúc tự tứ, trước phải tìm
cỏ khô, mềm, tùy theo được bao
nhiêu người, để
trước Thượng tọa, đến
chỗ người năm đức hòa rồi, sai người trẻ tuổi theo
thứ lớp làm. Người
kia đến trước Thượng tọa quỳ thẳng nhận rồi, cho
đến hạ tọa, đại chúng
đông người, vào ba người giúp làm. Mỗi người lấy rồi trải ở trước tòa. Nếu Đại đức chúng chủ trải cũng được. Người năm đức đến trước tòa quỳ
thẳng thừa: Tất cả tăng trải tòa cỏ, vén y bày vai
phải, quỳ gối chắp tay.
(Tăng đều y theo và xướng).

Pháp nói rõ đối tăng tự tứ,
Tăng Nhất A-hàm nói: Như lai đồng
với chúng tăng ngồi trên tòa cỏ, bảo các
Tỳ-kheo: các thầy mỗi vị đến
tòa cỏ, ta muốn thọ tuổi, rộng như trong kinh.

Tân Tuế: Kế đến là pháp chính đối tăng tự tứ.
Một người trong năm đức đến trước
Thượng tọa trải tọa
cụ quỳ xuống. Người thứ hai trong năm đức lần đến trước thứ tọa đứng. (Đây là văn của
luật Tăng-kỳ).
Luật Tứ Phần chép: Nếu Thượng tọa thấy người năm đức đến liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, quỳ xuống vén y bày
vai phải chắp tay, tất cả
chúng tăng theo cách của Thượng tọa.

Luật Thập Tụng chép: Năm đức nhất tâm niệm, ngày nay
chúng tăng tự tứ, con
là Tỳ-kheo… cũng tự tứ. Nếu thấy tội, nghe tội, nghi
tội, xin đại đức Trưởng
lão vì thương xót con mà nói. Nếu con thấy tội
sẽ đúng như pháp mà
sám hối (nói ba lần). Thượng tọa về chỗ của
mình. Người năm đức
đến trước Thượng tọa thứ ba đứng. Người thứ hai
trong năm đức ấy đứng
trước Thứ tọa, tác pháp đồng như trên. Như thế dần dần đến hạ tọa, tùy theo lời nói xong rồi trở về tòa của mình.
Luật khai người bệnh tùy theo
chỗ ở mà an trú. (Y cứ theo đây không bệnh
xong phải tự tứ). Nếu
hai người năm đức tự tứ. Tăng-kỳ nói người năm đức mỗi người đến chỗ mình ngồi nên tự tứ.
Không được đợi tăng xong,
sau đó tự tứ, tức
phá pháp của luật Thập Tụng. Nếu chúng tăng nói
xong, người năm đức đến trước
Thượng tọa nói: Tăng nhất tâm tự tứ xong, liền như thường lễ rồi lui (văn
Thập Tụng). Nếu người năm đức và tăng nêu tội
sáu nhóm, hoặc tự cúi đầu nói. Tăng nên xem xét kỹ càng.
Mỗi người y theo thiên
mà trị xong, sau đó tự tứ. Nêu người khác cử tội,
suy xét
đúng sai,
so lường
sự tình, chẳng có việc lạm
dụng không. Y
vào luật ngăn cản mà
trị. Nếu sự thật là phạm nêu cội gốc không rõ, lại trị báng tội (cũng như trong
chúng cương). Người năm đức nêu tội, bất
luận hư thật, do vì tăng
sai. Lại có tính buông lung, nêu thì thành hư.
- Gốc dễ
sai lầm, tuy hợp cũng bị ràng buộc. Tình ở nơi lìa ác.
Cho nên không vào hạn trị, không đồng
người khác.
Tăng không
sai
liền bày tội, sợ lạm
đến người thanh tịnh. Lại bên trong không có đức, phần

nhiều không
biết thời, lại sinh gốc đấu tranh, đâu thành chúng yên ổn. Cho nên hư thì kết báng. Nếu tăng đủ hai
mươi người, tùy theo phạm tội mà cử. Nếu năm người trở lên nêu việc được xuất tội, thì lại đình
chỉ bạch, y cứ theo không
giống như trong pháp bốn người nói.
Ba vị ni đến thỉnh pháp xuất tội, nếu không có ni chúng đến,
y theo thường tự tứ,
không cần đồng thuyết giới, hỏi ni có không.

Nếu ni đến, nên tự tứ, trước nói khiến đứng ở chỗ mắt thấy,
tai không nghe, chúng tăng tự tứ nếu đến năm, ba người thì lượng thời
sớm tối khiến ni được trở về.
Thượng tọa dặn người năm đức đồng với trụ
trì ni tự tứ. Phải bảo
đến trong tăng lễ dưới chân, rồi sai nói ba việc
thấy, nghe, nghi như trong
phần biệt pháp có nói rõ. Đại chúng im lặng hồi lâu,
Thượng tọa bảo ni rằng: Đại chúng thượng hạ mỗi người đều
im lặng, người không nói
thấy tội, là do ni trong không khuyết phạm,
bên ngoài được thanh
tịnh, mỗi người thanh tịnh, siêng năng hành đạo.
Cẩn thận đúng như pháp mà tự tứ, về chùa phải truyền lời dạy
này nói cho ni biết, ngoài
ra đồng với pháp ni. Đó gọi là pháp Bạch Nhật.
Thời nay phần nhiều ở đêm 14 hoặc đêm 15 tự tứ. Nếu ni ngày hôm
sau đến hô chuông nhóm tăng, người không đến đòi dục, đại
chúng nhóm họp rồi, ni
đến trong tăng oai nghi như thường, thỉnh cầu ba
việc. Ngoài ra, đồng như
việc chỉ dạy ở trước. Hỏi: Đây chẳng phải là phép của tăng,
sao phải nhóm họp hết
cầu đòi dục?

Đáp: Vì ni y
vào tăng sai kháp cử tội. Nếu một người không biết thì không thành tự tứ. Cho nên
Luật nói: Nếu tăng không đủ hoặc
không hòa hợp thì sai
hỏi lễ bái, không đắc pháp tự tứ. Chỗ đã có tăng,
thông phải cử trị không
lạm. Cho nên phải nhóm họp. Trong phần giáo giới ở
luật Tăng-kỳ, vốn không có
pháp yết-ma, cũng làm cho tùy
duyên thuyết dục xong,
sau đó giáo giới, ấy là pháp tăng, lý
không nghiêng lệch, cho nên nay tăng ni tự tứ đồng là pháp tăng, y theo
dùng không nghi.

Trong Bách Vấn
chép: Cuối hạ ni đến thọ tuổi. Nếu hai ni trở
lên thì được, còn một ni thì
không được, vì ni một mình ra khỏi giới
thì phạm tội trọng.

Nói rõ lược thuyết tạp hạnh, nói lược thuyết là: nếu có tám
nạn duyên khác, như trong
phần thuyết giới có nói. Phải lượng tăng nhiều ít, khó đến xa gần. Nếu tăng đông mà trời nóng vừa chật hẹp,
minh tướng sắp mọc, thì
phải sai người năm đức ở bên vài ba vị Thượng
tọa nói ba lần. Ngoài ra,
chúng tăng một lần nói liền thôi. Hoặc một người
thọ hai người tự tứ, quỳ xuống phải ở giữa, hai bên phải trái để
lấy. Đồng thời phải
một lần nói chỉ dạy làm cho đại chúng nghe biết. Luật nói:
Không được lén nói ự tứ. Nay hoặc hai người có năm đức cùng
một lúc mỗi người tự
tứ, đó là phi pháp. Trong luật nói một lúc tự tứ thì
náo loạn. Phật bảo mỗi
người thứ lớp từ Thượng tọa tự tứ. Luật
Thập Tụng nói. Phải theo Thượng
tọa tự tứ, không được nghịch làm thứ lớp và
làm người bố trí như
pháp ích thực, đồng thời siêu việt xướng chung, v.v…

Luật Tứ phần chép: Nếu là cấp nạn như giặc thì không thể nhàn chậm. Người năm đức đến trước
Thượng tọa quỳ bạch rằng:
Nay có việc nạn không được
nói một lần. Nên phải làm yết-ma mỗi người, nói ba lần.

Văn nói: Đại đức tăng xin lắng nghe, nếu tăng phải thời đến,
tăng bằng lòng cho tăng
nay mỗi người cùng ba lần nói tự tứ, tác bạch
như thế. Mỗi người liền
đối với người khác nói ba lần. Văn đồng với pháp trước. Việc nạn đến gần,
nếu muốn lại nói một lần cũng phải đơn bạch. Vì tự tứ này không đối với năm đức, tiến chẳng phải không có lý
do. Cho nên phải yết-ma
làm cho chúng đồng nghe. Chẳng phải loại
trước, lược không cần cáo bạch. Vì đích thân đến chỗ người năm đức, nhiều
ít lượng thời, vì được tự tại.
Luật Tứ Phần nói có
sáu loại được thuyết
nạn thứ sáu, sơ cấp
khai thẳng mà đi.

Hai là nói về tạp sự kết tiểu giới ngồi vòng tròn tự tứ.
Việc đã ít, nên
không xuất. Trên hết nói về pháp tăng
sáu người, thuật đủ như
trên. Kế nói về pháp
chúng năm người đòi dục thì không khai. Hỏi hòa
đáp xong liền bạch nhị
sai. Một người năm đức xong, lại sai người thứ
hai không được điệp hai
người một lúc đồng pháp. Cho nên vì ngời
không vào số tăng. Khi
lấy tự tứ một người năm đức đồng ngồi với tăng,
một người năm đức
chuyển dần lấy tự tứ. Nếu đến chỗ ngồi hai người
cùng nói. Ngoài ra đồng với pháp trước.
Bốn người trở xuống đến đối thú, phải họp hết cả giới
trường, không được
thọ dục, bốn người đối với một người nói riêng.

Các Đại đức nhất tâm niệm! Ngày nay chúng tăng tự tứ, tôi
Tỳ- kheo… thanh tịnh (nói
ba lần). Người khác cũng nói như trên. Nếu hai người đối thú, chỉ nói Đại đức nhất tâm niệm,
ngoài ra từ đồng với trước. Nếu phạm tội ba-dật-đề trở xuống, bất luật tự nói nêu ra
sám hối trước, rồi tự
tứ sau. Nếu bốn người trở lên phạm
pháp thâu-lan-giá, chỉ vào trong thuyết lan-già cho đến trong thuyết
Tăng tàn. Vì trao nghĩa
không trị phạt. Nếu y theo
Thập Tụng bạch xong đợi tăng đủ như pháp mà
trị, không nên phá tự
tứ. Trong phần thuyết giới của Luật Tứ Phần nói tự phạm tội,
nên báo cho tăng, sợ ngăn thuyết giới, bảo tâm niệm phát
lồ. Sau đó được nghe
giới. Đã đủ là tịnh hạnh, chúng pháp nhiếp trị
công bằng, y cứ theo dùng
không ngại, lý phải hợp với điều phạm, vì
chúng không đủ thì không được trị.
Người khác
thanh tịnh, trong đây
miệng nói. Nếu người
không thật kết phạm, tùy phạm ba lần ba-dật-đề.

Không đồng thuyết giới im lặng, vọng tùy tội kết cào.
Nếu pháp một người, luật nói: nên ở chỗ thuyết giới quét
rưới nhà rồi trải
ngồi. Dụng cụ như bình nước đầy, xà-la, v.v… đợi
Tỳ-kheo khách. Nếu không
đến nên đến trước tháp miếu oai nghi trang
nghiêm, tâm niệm miệng nói: Ngày nay chúng tăng tự tứ, tôi
Tỳ-kheo… thanh tịnh (nói ba lần),
phạm khinh Đột-cát-la, tâm nệm sám hối xong tự tứ. Nếu cố phạm Đột-cát-la trở lên, nghĩa không trị phạt và phát lồ
thì không hợp với nghĩa
tự tứ. Ngoài ra y như trước.

3 Nói về tạp tướng. Hỏi: Đối tăng tự tứ nói thấy tội
sám hối đối thú tâm niệm đều
nói thanh tịnh, vì sao? Đáp:
Trong tăng thông có nghĩa trị phạt, gia pháp để được đầy đủ.

Người khác tuy có cử trị, nhiếp trị chưa có khả năng được hết.

Nhưng chỉ nói
thanh tịnh cử tâm ứng tăng.

Hỏi: Tự tứ xong có được thuyết giới hay không?
Đáp: Theo
Luận Minh Liễu trước thuyết giới, sau tự tứ. Luật
Tứ Phần: Tự tứ tức là thuyết giới.

Hỏi: Tự tứ được tác bạch trước người chưa thọ giới cụ túc không? Đáp:
Trong Luật bảo đến chỗ không thấy không nghe làm
yết-ma tự tứ. Nếu không chịu tránh đi, tăng tự đến chỗ không thấy nghe
mà làm. Trong luật nói
nếu người khác. Và tăng tự tứ xong có khách
đến, nếu ít thì nói
thanh tịnh, nhiều thì nói là thuyết.

Nếu hai người
tác pháp rồi lại có ba người, pháp tăng tự tứ.
Hai người đến lại đồng
đối thú. Như trước trình bảy rõ.

Hỏi: Ngày 15
tự tứ rồi được ra giới không? Đáp:
Không được, phá hạ lìa y vì phần đêm chưa hết, thọ
nhật đủ đến ngày 15
tháng 7 cũng phải trở lại giới. Vì ban đêm không đắc pháp.

Văn nói: Đến
bảy ngày trở lại.

Hỏi: Giới này an cư, tự tứ chỗ khác được không? Đáp:
Tăng-kỳ nói không được sẽ kết phạm tội. Hỏi:
Người tiền an cư tự tứ xong hạ phân chia được vật, người
hậu an cư có được vật không?
Đáp: Luật
bảo nhận vật, ngày khác phải đủ. Nếu chia phòng
xá, đồ nằm cũng cho vì
chưa đến cố nhận.

Hỏi: Một lần
nói, hai lần nói tự tứ chẳng có nạn duyên có
thành không?
Đáp: Không
thành. Trong luật nói nhóm Tỳ-kheo, sáu vị một lần nói, hai lần nói, lén nói, nói nhanh, không ở chỗ tự tứ, đi mà không
ngồi, hoặc không nói
Phật quyết không nên. Luật Tứ Phần nói: Tỳ-kheo
trẻ không biết pháp tự
tứ. Hòa-thượng xà-lê vời đến dạy. Nếu lại quên,
thì nên nói từng câu.
Hỏi tuổi trẻ dạy bảo như thế, còn người già thì
sao?
Đáp: Cũng
đồng với cách của tuổi trẻ.
Cho nên trong luật nói
A-nan nhiếp chúng không có pháp,
Ca- diếp quở trách trẻ tuổi,
A-nan nói: nay tôi bạc đầu
sao gọi là thiếu
niên trẻ tuổi?
Đáp: Ông
không khéo quan sát việc, nên giống như trẻ tuổi.
Người già ngu pháp há không ví ư?

Hỏi: Trong giới tiền hậu an cư, tự tứ là thế nào? Đáp:
Tùng an cư nhiều người tự tứ.

Hỏi: An cư xong cần lìa chỗ cư của mình hay không? Đáp: Luật
nói an cư xong không đi thì phạm tội.

Tỳ-ni Mẫu nói: Tỳ-kheo an cư xong nên dời chỗ khác, nếu
có duyên không được đi thì không phạm.
Nếu người duyên không có ra khỏi giới một đêm, về
lại không phạm.

Ngũ Phần nói: An cư xong không đi dù một đêm cũng phạm
xả đọa. Nếu không tác
bạch thỉnh hạn, nếu không nhận chỗ thỉnh thì được ở.
Tăng Nhất chép: Bảo các
Tỳ-kheo hằng một chỗ, chỉ có năm
phi pháp, ý thích phòng
xá, vật chất. Lại đắm trước tài sản, sợ người
đoạt lấy, hoặc phần
nhiều họp tài vật tham đắm, thường cùng người tại
gia đi lại, trái với
điều này được năm công đức.

Pháp y ca-hy-na: Luận Minh Liễu dịch là kiên thật, có thể
hoặc nhiều y, y không bại
hoại. Lại gọi là nan hoạt, vì người nghèo lấy
sống vì nạn. Bỏ ít tài vào y công đức này hơn. Như lấy đại y Tu-di thì
cho. Hoặc nói kiên cố,
hoặc gọi là ứng phú, xưa dịch là y thưởng thiện phạt ác.
Thưởng người tiền an cư, hậu an cư
không được. Cũng gọi là y
công đức. Vì tăng chúng
cùng thọ y này lại được năm lợi công đức.

Tựu trung chia ra năm loại:

Thời tiết thọ y

Y
thể đúng sai

Chọn người khác nhau

Phương pháp thọ y

Xả y tiếng không, đồng thời nêu ra các tướng.

1) Nói rõ lúc thọ y: Luật Tứ Phần nói: An cư xong nên thọ y công đức, thì người trên an cư ngày 16 tháng 7 thọ, đến ngày 15 tháng 12 xả.
Cho nên văn nói: Đến tháng 4 mùa Đông xả. Như thế cho đến ngày 15 tháng 8, hằng ngày
cũng được thọ y, cho nên văn nói, tức ngày
đến không qua đêm. nghĩa
là ngày được y liền thọ, không được qua đêm. Cho nên luật
Thập Tụng nói: Nếu ngày đầu tháng (còn là ngày 16 tháng

được y, tức là ngày thọ.
Nếu hai ngày, ba ngày cho đến ngày 15 tháng 8 cũng vậy.
Ngũ Phần nói thọ có ngày 30, xả cũng là ngày
3
0.Người kia chỉ được lợi bốn tháng, không đồng với Tứ Phần có năm tháng lợi.
Tỳ-ni Mẫu nói: Ngày 16 tháng 7 nên thọ, nếu duyên
sự không
kịp, qua ngày 15 tháng 8 thì
không được. Trong lúc xả cũng giống đủ
năm tháng xong, yết-ma xả. Người thọ vào ngày 16 tháng 7 được lợi
một trăm năm mươi ngày.
Người thọ ngày 15 tháng 8 được lợi một trăm hai
mươi ngày, trung gian chuyển xuống có thể so sánh mà biết.

Thập Tụng hỏi: Thọ y công đức xong, quan làm tháng nhuần, tùy
số ngày an cư lấy đủ, thì không được xếp vào nhuần.

Nói rõ y thể. Luật Tứ Phần nói: nếu được y mới,
hoặc đàn việt cúng y, hoặc y phẩn tảo, sếp y mới
tác tịnh. Nếu đã giặt xong nhận tác
tịnh, tức ngày đến không qua đêm, không vì tà mệnh mà được.
Không vì dua nịnh mà được, không vì tướng mà được,
không vì kích phát mà được, không xả đọa.
Người tịnh ứng pháp một vòng có duyên, năm điều
là mười bức. Nếu quá số điều ấy, nên tự
giặt nhuộm, căng ra sửa
sang
cắt làm mười bức may sửa.
Lại nói:
Không được y nhuộm đại sắc, cho dùng mầu ca-sa.
(Đây nói là không chính sắc).

Luật Thập Tụng chép: Nếu không cắt, giảm lượng không xếp
bốn góc. Nếu cũ mục
nát, che đậy người chết, đến mồ mà lấy (Tứ
Phần nói là y phẩn tảo, chẳng
phải y người chết) và từng thọ làm y ca-hy-na
thì không thành, nếu xếp
lá y thì được thành.

Bộ Ma-đắc-lặc-già nói: thọ ba y của
Tỳ-kheo qua đời, thọ dụng ba y và y cũ thì
không thành. Nếu khi cấp thí y thì y thành thọ.
Luật Tăng- kỳ chép: chưa hề
thọ dụng ba y được làm. Luật Ngũ Phần nói nếu giặt nhuộm may không đúng pháp, hoặc nhỏ, hoặc lớn,
hoặc y gấm, hoặc chưa tự tứ xong mà thọ, hoặc tham lợi dưỡng cố xả, năm việc
đều không thành. Trái lại với trên thì thành thọ.
Luật Thiện Kiến nói: nếu y của

bảy chúng thì được thọ.

Hoặc trong ba y tùy thọ một, hai y thì được, luật
Tứ Phần nói: phải vần bên, thắt làm
móc thì được thành thọ.

Chọn người khác nhau. Trước nói về người thọ,
sau nói
về người trì.

Luật Tứ Phần chép: Không ở trước tăng mà thọ (nghĩa là
cho người thế tục) Hoặc
có nạn, hoặc không có Tăng-già-lê, hoặc tăng
thọ y như pháp. Mà người
kia ở ngoài giới, đều không thành.

Thiện Kiến nói: Người trên an cư được thọ. Nếu người hậu an cư phá an cư, tăng giới trường khác không được thọ lợi. Nếu chỗ này
Tăng ít không đủ năm
vị, thì được dự tăng ngoài thỉnh, tăng ngoài giới đủ
số thì thành thọ. Tăng
giới trường khác không được thọ lợi. Nếu trụ xứ
có bốn Tỳ-kheo, một
sa-di an cư gần xong, vì
sa-di thọ đại giới được
đủ số thành thọ. Người
mới thọ giới cũng được năm lợi. Một Tỳ-kheo
bốn sa-di cũng lại như vậy.
(Vì
sa-di hạ tọa có công) Nếu trụ xứ tuy có năm người không
giải mà thọ y được
thỉnh, người ở giới trường khác biết pháp tăng đến
làm yết-ma thọ y. Người
ở giới trường khác tự không được thọ.

Luật Thập Tụng chép: Chư Tăng ở giới trường khác muốn thọ
y, không thể được. Mỗi
người giải giới của mình đồng kết thọ xong.
Sau đó, kết riêng người
xả thành xả, người không xả y vào lợi, người
phạm Tăng tàn, người ở riêng học sám hối, người
tẫn sa-di, v.v… không thành thọ.
- Nói về người trì y: luật
Thập Tụng chép: Người giữ y đủ
năm đức như không
thương, v.v… nghĩa là biết được thọ hay không được
thọ, phân minh rõ ràng.
Luật Thiện Kiến nói: Nếu nhiều người đem đến
y công đức nên thọ một
y, ngoài ra đồng với vật rẽ nên phân. Vật
nặng thuộc bốn phương
tăng, nếu thì chủ nói trì ba y tác cho hết, người trì y tùy ý thì chủ.
Nếu yết-ma y ca-hy-na cho y hư. Nếu y hư phần nhiều
cho người già, trung niên
y hoại. Nếu người già phần nhiều cho người
lão trung nhiều hạ, không
được cho người keo kiệt.

Minh Liễu Luận
Sớ chép: Khi mới kiết hạ an cư, muốn thọ y
ca- hy-na thì phải bạch
tăng: Tôi muốn thọ y, Tăng xem người này
không tham cất tài vật,
có lòng từ bi, thích làm việc bố thí. Tăng có thể
cho, nếu không như vậy thì
không cần cho phép.

Phương pháp thọ y: Trước may pháp y, sau nói rõ cách thọ.
Luật Tứ Phần chép: Nếu được y chưa thành nên
ở trong Tăng
sai

Tỳ-kheo bảo may. Nếu được thì thành. Nên thọ đúng pháp.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu y chưa thành nên gọi tất cả
Tỳ-kheo cùng may thành, không được nói đạo đức làm giữ nạn. Chỉ trừ
người bệnh không được
may. Phải may lộn, cho nên phải siêng năng. Y
này Chư Phật đều khen.
Xưa, Phật Ca-diếp có một vạn sáu ngàn
Tỳ-kheo vây quanh cùng may.
Các bộ nói may y phải có pháp rõ ràng. Thời
nay có người nhiều là
đã thành. Có lược không xuất.

Nói về chính
thọ. Nên lấy lớp ngang hai thước một xuyết.
Năm xuyết như thế bỏ ở
trong rương ở trước Thượng tọa. Luật Tăng-kỳ
nói nên gấp lớp y bỏ
trong rương rồi rưới hoa lên.
Nói về hòa tăng thọ y: Nên hô chuông nhóm tăng, chọn
người phá hạ, người không an cư, người phạm
Tăng tàn. Những người này
bảo ngồi một chỗ. Vì
không đồng thọ y. Ngoài ra người hợp thọ cùng
ngồi một chỗ. Tuy ngồi riêng hai chỗ, phải đồng
chúng pháp, tức phải
đợi dục hỏi hòa đáp
nói yết-ma thọ y ca-hy-na. Thượng tọa bạch rằng.
Đại Đức Tăng xin lắng nghe:
Hôm nay, chúng tăng thọ y
công đức, nếu tăng
phải thời mà đến, tăng bằng lòng cho tăng nay hòa
hợp thọ y công đức,
tác bạch như thế. (bạch như thế xong cho hai
Tỳ-kheo nên hỏi rằng ai
giữ được y công đức) (Đáp: mỗ giáp giữ được.)
Nên làm
yết-ma rằng: Đại đức tăng xin lắng nghe !
Nếu tăng phải thời mà đến, tăng bằng lòng cho, tăng
sai
Tỳ-kheo… vì
Tăng mà giữ y công đức, tác bạch như thế. Đại đức tăng xin lắng nghe !
Tăng sai Tỳ-kheo… vì Tăng giữ
y công đức, Trưởng lão nào bằng lòng tăng
sai Tỳ-kheo… vì Tăng giữ
y công đức thì im lặng, vị nào không bằng
lòng thì nói. Tăng đã bằng lòng
sai
Tỳ-kheo… vì tăng giữ y công đức rồi, tăng bằng lòng vì im lặng, việc này nên thọ trì như thế. (Người kia đứng
khỏi dậy chỗ ngồi lễ
chân tăng, ở trước Thượng tọa quỳ chắp tay, phải
yết- ma giao y cho).
Đại Đức
Tăng xin lắng nghe ! Trụ xứ này tăng được chia y,
nên chia y cho hiện tiền
tăng. Nếu tăng phải thời mà đến, tăng bằng
lòng cho, Tăng giữ y cho
Tỳ-kheo… Tỳ-kheo này phải giữ y này, vì tăng
thọ làm y công đức, ở
trụ xứ này giữ, tác bạch như vậy. Đại Đức
Tăng xin lắng nghe. Tăng ở trụ
xứ này được chia y, nên chia cho hiện tiền
tăng, nay Tăng giữ y này
cho Tỳ-kheo… Tỳ-kheo này phải giữ y này vì tăng thọ làm y công đức, ở trụ xứ này giữ.
Trưởng lão nào bằng lòng cho
tăng giữ y này cho
Tỳ-kheo…, Tỳ-kheo này phải giữ y này vì Tăng thọ làm y công đức, giữ ở trụ xứ này thì im lặng. Ai không bằng lòng thì nói, Tăng đã bằng lòng giữ y này cho
Tỳ-kheo… Thọ làm y công đức
rồi, tăng bằng lòng vì
im lặng, việc này nên thọ trì như thế. Người kia nên
đứng dậy
cầm rương y đến trước Thượng tọa quỳ thẳng đội đầu rồi trao cho
Thượng tọa. Thượng tọa cũng đội đầu. Như thế ba lần, lại đặt
rương trước Thượng
tọa. Tay trái bỏ trừ hòa rồi, tay phải cầm y bỏ trong
tay trái hai thước cho
phép lại lấy một lớp. Như thế bốn lớp đều đặt trong tay trái đến trước
Thượng tọa. Thượng tọa thấy đến liền quỳ xuống
duỗi tay ra, tay phải người ấy lấy lớp vải trao cho
Thượng tọa. Lại đi thu xếp đưa cho
Thượng tọa thứ hai. Như thế lại đi hết đệ tử
Thượng tọa. Người kia giao phó y xong lại đến phía dưới
Thượng tõa thứ hai, tay cầm
y miệng nói: y này chúng
tăng sẽ thọ làm y công đức. Y này nay
chúng tăng thọ làm y
công đức. Y này chúng tăng đã thọ làm y công đức
(nói ba lần).
Các Tỳ-kheo kia nên nói rằng: Người thọ này đã kheo
nhận, trong đây tất cả
công đức, danh xưng thuộc về tôi. Mỗi người nói
như thế xong, đáp nói vậy.

Lúc đứng đây, đến trước
Thượng tọa đệ tử tay phải cầm y để
trong tay trái. Như thế bốn lần nhiếp lấy xong. Đến trước
Thượng tọa thứ
năm lại như cách của
Thượng tọa đệ nhất. Như thế cho đến hạ tọa xong,
trở về đến trước
Thượng tọa cầm y hướng về Tăng quỳ xuống bạch:
Nay tăng hòa hợp thọ y
công đức đã xong.

Nói về tạp tướng xả y, trong luật Tứ Phần chép: Cho bằng
tháng tư mùa Đông nên
ra. Có hai loại xả:

Tỳ-kheo giữ y công đức ra ngoài giới ngủ.

Chúng tăng hòa hợp ra.

Lại rộng rõ ra phải tầm mất pháp xả. Nay nói người hòa hợp
ra. Luật nói: Tăng nhóm họp hòa hợp, người chưa thọ giới đã ra,

người không
đến có thuyết dục, nay tăng hòa hợp để làm gì ?

Đáp: Yết-ma xuất Y công đức.
Đại Đức Tăng xin lắng nghe, hôm nay chúng tăng xuất y
công đức. Nếu Tăng
phải thời mà đến, tăng bằng lòng cho tăng nay hòa
hợp xuất y công đức, tác bạch như thế. Tăng-kỳ
nói có nhiều cách xả, đến ngày 15 tháng chạp không xả, đến ngày 16 tự nhiên xả. Các bộ khác
có tám loại, mười
loại. Mỗi bộ hễ trái với bổn tâm đều thành xả.
Kế nói về năm lợi thông bít.
Trong luật nói thọ y này nên cất
chứa của cải lâu dài
lìa y ngủ, trái thỉnh ăn biệt chúng.

Trước khi ăn, sau khi ăn, đến nhà người, mỗi người tùy tướng nói rõ.

Chứa y lâu, bắt đầu từ
sau ngày 16 tháng 7 thọ, đến ngày 15 tháng
12 một lúc
thuyết tịnh, ngoài ra có thời phi thời nhiếp nhau, cũng
như tùy tướng thuyết
Kinh Tư Ích chép: Bồ-tát có bốn pháp, không có điều
gì mà sợ,
oai nghi không thay đổi.

Mất lợi

Tiếng xấu

Hủy nhục

Khổ não

Được lợi tâm không cống cao, mất lợi tâm không lo mất,
trong tám pháp tâm ấy
bình đẳng, vì quyết định nói tội phước nghiệp không mất.

Tứ Phần Luật San Phồn bổ khuyết hành
sự
sao quyển thượng hết.

<篇></篇>

TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

Người trước thuật phần nhiều đặt tên nói lên chỗ khác nhau.

Sa-môn Thích Đạo Tuyên chùa Sùng nghĩa ở Kinh Triệu biên soạn.

<卷>QUYỂN TRUNG (PHẦN 1)</卷>


THIÊN THỨ MƯỜI BA: THIÊN TỤ DANH BÁO
Xuất tục năm chúng
sở dó là ruộng phước tốt của thế gian.
Thật vì do giới thể.

Cho nên Trí Luận chép: Thọ trì giới cấm làm tính, cạo tóc xuất gia là tướng, nay nếu tâm ấy mãi mãi
trong sạch, người tốt đẹp
thấm nhuần đức ấy mới
có thể sinh ra loại thiện, gọi là ruộng phước.
Không như vậy thì dù chống cự, tự để lại
sự lo lắng của y, liền chuộc tội
của sáu nhóm. Quả báo vào mười
sáu địa ngục, cho nên ngũ thiên
nói là phạm.
Trái với phạm trì hạnh tự thành bảy nhóm.
Rõ trì, thuận trì
các phạm mất sâu xa. Mà
người mới học phần nhiều là kẻ ngu, chưa
biết điều lệ. Thà biên hiến chương tùy giới, hôn mê mờ mịt, tội báo
lớn như biển.
Dẫn đến thuận dòng đi mãi, tham giọt mật mà quên đường về, trở thành
nghiệp nặng, đâu
siêu ngộ mà biết trở lại, cho nên luận
Tỳ-ni Mẫu chép: Tăng ni hủy giới cấm mà thọ lợi dưỡng, không có người
hiện tại thọ, vì hướng
về địa ngục. Nhưng nghiệp tùy tâm mà kết, quả
báo theo tâm mà thành,
chắc chắn trước phải phô trương nhân quả, làm
cho người con Phật trì
giới xem quả biết nhân.

Tựu trung trước nói hộ giới là tông trái mất, sau nói tướng
thiên tụ danh báo.

Trong phần nói về hộ giới,
sở dó người phạm giới quả báo
tội nghiệp rất lớn là
vì giới hộ sinh thiện, phải xây dựng công cương, đừng

làm cho trái
tổn, mà chiêu quả báo nặng. Luận Minh Liễu nói hộ
giới có nhiều loại. Lại
dẫn lược nói, nghĩa là ở tâm gọi là hộ, ở thân miệng gọi là giới. Có hộ không nhất định có giới, có giới hẳn là hộ.
Trong kinh Phật khen người được giới hộ có nhiều chương cú.
Lược thuật
có tám loại.

1/ Như vua sinh con được dân kính mến, người được giới hộ
sinh khởi hạt giống
thánh, sau này chắc chắn được làm Thánh, như nối ngôi vị vua.

2. Như trăng sáng dần dần tròn đầy, giới hộ cũng giống như
vậy. Các công đức bất
cứ lúc nào cũng thêm lớn, cho đến được giải thoát tri kiến.
3/ Như người được hạt ngọc như ý, theo lời nguyện có kết quả.
Người được giới hộ muốn sinh về điều lành cho đến bồ-đề, chắc ch8án sẽ được.

4/ Như con của vua thích nối ngôi, người được giới hộ, vì giới hộ nên chắc chắn được thành Thánh, lý phải ưa thích không được hủy tổn.
5/ Như người một mắt rất yêu quý mắt đó. Người này cũng vậy, do giới hộ
nên được lìa sinh tử, đạt được Niết-bàn.
6/ Như người nghèo ở đời thích tư lương, vì thích giới này nên được tuệ mạng.
7/ Như quốc vương ba việc đầy đủ nên yêu thích nước này.
1/ Đủ tài.
2/ Dục trần.
3/ chính pháp. Người được giới hộ cũng như vậy: trụ trong giới hộ, vô lượng công đức, tâm an không lo
phiền, chính pháp thêm bền chắc.
8/ Như người bệnh được uống thuốc hay, giới hộ cũng như vậy, không nên xả bỏ. Do đây lìa tất cả điều ác. Nhân duyên như vậy
công nghiệp rắt nặng,
không thể khinh phạm mà sinh ra tội lớn.

2) Bày danh
thích vị, chia ra hai loại khác nhau. Trước nói về
thiên tụ, sau đó nói về quả báo.

Trong phần thiên tụ có năm thiên bảy tụ, y cứ nghĩa có sáu phần.
Chính kết tội khoa chỉ thọ
sáu pháp. Ngày nay y vào
sáu tụ
để giải thích tên.

Ba-la-di

Tăng-già-bà-thi-sa

Thâu-lan-giá

Ba-dật-đề

Ba-la-đề đề-xá-ni

Đột-cát-la

Sáu tên gọi trên đây đều không dịch đúng, chỉ dùng nghĩa dịch,
lược biết đường lối.

Trước nói về Ba-la-di, Luật Tăng-kỳ nói nghĩa phải cực ác. Dịch ba ý:

Lui mất do phạm giới này, đạo quả không có phần.

Không được ở chung, chẳng phải mất đạo mà lui lại không được

vào hai loại số tăng.

Đọa
lạc, xả thân này rồi đọa địa ngục A-tỳ. Luật
Thập Tụng nói: “Đọa vào chỗ không vừa ý”.

Tát-bà-đa bộ giải thích: Do đấu tranh với quỷ, vì phạm giới
này nên đọa phụ xứ.

Luật Tứ Phần chép: Ba-la-di: Thí như người bị chặt đầu,
không thể mọc lại.

Nếu phạm pháp này thì không thành Tỳ-kheo, đây là theo
hành pháp chẳng phải dùng làm tên. Lại nói:
Ba-la-di nghĩa là không gì bằng. Đây là theo chúng
pháp không có phần làm
tên, cho nên kệ nói.
Người làm các điều ác, giống như thây chết kia, không ai
thèm nhận lấy, vì bởi phạm giới này.

Lại gọi là bất cộng trụ, vì không được thuyết giới yết ma ở
chung trong tăng.

Hỏi: Trên đã nói nếu phạm giới này gọi là đứt đầu, y cứ theo
đây mà nói là không
phạm trọng, giới cũng không có.
Đáp: Giới
có không ở đây đi vào tranh luận, trong tâm tạp
hiểu. Có giới chẳng phải không, nếu nói về phạm
trọng, luật có nói rõ,
tùy phạm
nhiều ít, mỗi một Ba-la-di, thiên này trước hết bốn giới
đầu tiên, mỗi giới
đều khác nhau. Tùy trọng phạm dâm, chúng phần nhiều là
trọng phạm.
Còn đạo, sát, vọng trọng phạm cũng như vậy. Đây gọi
là biệt giải thoát
giới. Do cảnh duyên riêng nên được giới khác nhau,
cho nên sau khi phạm lại tùy phạm riêng.

Như Tát-bà-đa nói: Thà có thể một lúc phát tất cả giới, chứ không thể một lúc phạm tất cả giới. Lại như giới dâm, trên thân người nữ
phát được hai mươi mốt
giới, trên thân người nam được mười bốn giới.
Còn trong pháp giới nam nữ cũng vậy. Nay hoặc tâm tham phạm một
nữ một đạo, chỉ gọi là nam nữ cũng vậy. Nay hoặc tâm tham phạm một nữ
một đạo, chỉ gọi là ô
nhiễm một giới, dâm thể sáng suốt trong sạch, không thực hành có thể trái, xứng bổn thọ thể.
Như sám hối thiên đầu còn
được thanh tịnh, không nói thọ lại. Do có bổn giới. Lại như luật nói: Tỳ-kheo

phạm trọng, hủy báng đều kết tội đọa. Nếu người không có giới
chỉ đồng với cát-la.

Hỏi: Phải đủ
số hay không mới gọi là đọan đầu? Đáp:
Sám hối vốn
thanh tịnh, lý phải
đủ số. Như được làm
yết-ma tự tứ, thuyết
giới, v.v… chỉ do tính lỗi sâu dầy, không đảm nhiệm
Tăng dùng. Cho nên nói:
Đến chỗ không vừa ý, dụ cho đọan đầu. Đây
mong mà không bước lên thêm quả Thánh. Hỏi: Giới dâm dù bị ô nhiễm, chỉ gọi là phạm giới, trích ở
văn nào? Đáp: trên đã
chỉ rõ, lại bày rộng tướng, như nói trong pháp sám
ở dưới, giới thể định
ở thường hằng thanh tịnh. Trong đời có người
phạm một giới dâm, ban
đầu sợ hãi, sau đó lại nghó cho là mất giới,
liền giận đồng theo lỗi đều phạm, há không phải
do ngu si đối với giáo cương
tự chôn vùi trong dòng
thế tục, đâu biết chỉ phạm một giới đâm, các
giới dâm đều không
phạm. Thiên sát đạo thường thanh tịnh nghiễm
nhiên. Năm tụ dưới
nghĩa đồng với lúc trước thọ, cho nên bọn đồng pháp, lý phải xét rõ.

Nếu trước trang nghiêm thanh tịnh, thức gá vào đời với năm trần dục nhiễm
không sinh, do phương
tiện trước. Nếu trước chẳng thu
nhiếp, đối với cảnh
chẳng thể không phạm. Đã phạm thì nghiệp thành, phải không ngăn che.
Sớm trở lại thành vốn
thanh tịnh, tiến vào các
tăng. Nếu mê lầm các
điều trên, hoặc tự ôm ấp không tham gia việc
chúng, tài pháp đều
mất, lại bụng ưa thọ dụng, mình người đều đọa, há
không buồn sao? Cũng không
lầm sao?

Hỏi: Luận Minh Liễu giải thích: bốn giới trọng này hễ hủy bất cứ một giới nào, thì các giới khác phân dùng không có lực. Như trong
thân người bốn chỗ đã
chết, hễ tổn một chỗ thân mạng chết ngay, do
năng lực của giới yếu
không phát sinh định tuệ.

Thập Luận chép: Nếu phạm bốn giới trong hủy pháp báng
Thánh, khi chết đọa vào
địa ngục A-tỳ. Người như thế đối với một thân không thể kết hết, chắc chắn đọa đường ác. Nếu có người ở trong pháp ta
xuất gia trì giới căn
bản thường siêng năng mạnh mẽ, tất cả sự cúng dường đều không luống thọ.
Vì sao? Vì chí cầu
giải thoát, cho đến xả
thân mạng đều không hủy
phạm. Vì sao? Vì bốn căn bản, ba thừa y theo mà trụ.
Trong Tứ Phần của Ni có tám
giới Ba-la-di, bốn giới trước đồng
với tăng, bốn giới sau
như có nói riêng.

Luật Thập Tụng chép: Trong phạm không đồng luật này
Tội đồng tên thì có
trọng phạm. Tội đồng loại thì không
trọng phạm. Đây là nói theo thiên đầu.

Văn nói: Sa-môn học hối phạm Tăng tàn làm cho thứ lớp
trong tăng hành phú tàng
sáu đêm mới xuất tội. Ngoài ra như trong bộ
khác như Luận Minh Liễu
nói: Trong luật nói tội có năm bộ.

Giải rằng: Ở
đây là thiên, nay y vào bổn nghĩa lập tên bộ. Có hai nghĩa.

nghĩa thành tự căn bản

nghĩa thuận theo căn bản

1. Thứ nhất Ba-la-di có mười sáu tội:
Giải rằng:
Mỗi giới đều có bốn bộ thành mười sáu tội.

Phương tiện xa: Như khi hành dâm, trước khởi tâm chưa
động thân miệng trách tâm liền diệt.

Thứ lớp
phương tiện, nghĩa là động thân thì miệng nói muốn
làm. Đây là đối trước người sám hối diệt
tên chung với cát-la.

Phương tiện gần. Đến bên người kia, hoặc muốn xoa chà đụng
chạm thân, chưa giao hợp trước là Thâu-lan-giá
không thành Tăng tàn, nay tối đối trước người mà sám hối.

Thân giao hợp là căn bản

Ba phương tiện
trước đều thành tựu nên gọi là tên bộ.
Nếu căn bản chưa thành ba điều trước có thể
sám hối.
Nếu đã thành tựu ba điều trước chạy theo căn bản đều không
thể sám. Đây chính là nghĩa
thuận theo. Còn ba điều lệ của bộ này, trong
Tứ Phần chỉ nói thành
là Ba-la-di, không thành
là thâu-lan-giá. Nếu y theo
Thập Tụng thì
thâu-lan-giá có chia ra nặng nhẹ.
Trong Luận Minh Liễu chép: chỉ kết
một phẩm. Xong,
thâu-lan-giá và Đột-cát-la thể là chung, tất
cả đều phải biết. Như
trong pháp sám có nói.

2.Tăng-già-bà-thi-sa tụ: Luật Thiện Kiến nói: Tăng-già là Tăng, bà là ban đầu. nghĩa là trước tăng cho yết ma Phú Tàng,
nói thi-sa ng- hóa là tàn, nghĩa là cuối cùng cho yết-ma xuất tội. Nếu phạm tội
này tăng làm pháp trừ
bỏ, theo cảnh mà lập tên.
Bà-sa nói:
Tăng-già nghĩa là Tăng, Bà-thi-sa là Tàn. Nếu
phạm tội này ô nhiêm
ràng buộc hành nhân, chẳng hoàn toàn thanh tịnh. Vì tội có tàn do tăng trừ diệt.
Trong Tứ Phần chỉ nói rõ Tăng tàn liền
thành giải thích trên. Lại nói:
Ngoài ra vì hành pháp không dứt gọi là Danh.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
nói: Tăng tàn là như người bị người khác
chém, cổ họng sắp bị
đứt cho nên gọi là Tàn, lý phải cứu sớm.

Cho nên giới
luật nói: Nếu phạm tội này phải cưỡng cho
ba-lợi- bà-sa. Vì gần
với tội trọng. Nếu y cứ về loại thì có mười ba loại. Tăng như tùy
tướng. Ni có mười bảy, sáu dị bảy đồng. Nói rộng như ở
phần biệt thuyết.

Luận Minh Liễu giải thích:
Tăng-già-bà-thi-sa thứ hai có năm mươi hai tội. Các bộ nói tội này khác nhau. Đây là
chính Lượng bộ
tên có ba nghĩa: Tát-bà-đa
xứng với Tăng-già-bà-thi-sa có một nghĩa đồng
với chính Lượng bộ.

Giải thích rằng: Do giới mà thấy mọi người hòa hợp, đây là
nghĩa Tăng-già. Do hai sự
không đồng không do định tuệ mà Phật lập giới.
Cho nên nói giới đồng, đồng một
chính kiến, cho nên nói kiến đông.

Bà-thi-sa nghĩa là Tàn. Nếu phạm tội này, trong tăng nhận phòng
xá, lợi
dưỡng, thượng trung hạ ở ngoài ấy nên gọi là Tàn.

Ma-na-thùy dịch
là Duyệt chúng ý, thuận theo tăng hay đều
khởi tâm vui mừng.
A-phù-ha-na dịch là Hô nhập chúng, chính lượng bộ
và Chi-thi-sa có ba nghĩa.

Như trước đã giải thích.

nghĩa cứu: nghĩa là do tăng cứu giúp nên thoát khỏi tội này.

nghĩa thắng: Khi hướng đến phạm tội thì thành người thấp
hèn. quý.

Do tăng cứu giúp lại được thanh tịnh, từ thấpp hèn trở thành cao

Nhóm Thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến nói: Do Thâu-lan dịch là Đại (to lớn), Già nghĩa

là ngăn
thiện đạo. Sau này đọa đường ác, thể là ô
uế. Từ thể bất
thiện để đặt tên. Vì
có thể thành tội của hai thiên một và hai, lại
dịch là tội lớn. Cũng dịch là thô ác.
Thanh Luận nói: chính âm
là Tát-thâu-la.
Lu- ận Minh Liễu giải
thích Thâu-lan là thô, già là tội lỗi. Thô có hai loại:

Là phương tiện

Có khả năng làm cho dứt mất gốc lành, nên gọi là lỗi, vì y theo giới do Đức Phật lập ra mà thực hành cho nên nói là lỗi, như trâu đạp bờ
rào phá ruộng vườn. Song lỗi trên cũng thông.
Tội này trước hết phạm
gọi là lỗi. Sau đó, từ ban đầu mà thọ tên.
Như trâu sau theo trâu trước
cũng được qua cõi.

Nhưng một tụ
Thâu-lan-giá, tội gồm có chính và tùng. Thể
gồm khinh trọng. Luật bày có bảy tụ,
sáu tụ đều bao
gồm thâu-lan-giá.
Hoặc ở trên dưới, ép
có lý do. Trong luật hoặc chấp là Tăng tàn. Sau đó, do giới phân nên thâu tội gọi là trọng. Như hai thiên đầu phương
tiện xa gần. Chính là loại độc đầu. chính tội phá tăng ăn trộm. Hoặc ở dưới
đề-xá-ni,
chính là oai nghi được nhiếp, tội gọi là Khinh. Như thiên
thứ hai phương tiện xa là
tội khinh, độc đầu nghĩa là ví dụ khỏa thân dùng tóc.
Nhưng giới và oai nghi chung riêng nêu qua lại.
Chung thì giới,
giới đều phi oai nghi, đều
gọi là phạm giới. Nếu y cứ riêng để luận, thì
ba thiên trên lỗi tương
thô, có thể trị nên gọi là giới, bốn lỗi dưới nhẹ,
có thể sửa và thực
hành nên gọi là oai nghi.

Nếu y cứ chia đều, thì bốn giới trước chẳng phải không có chính quả, hai giới dưới là tạp, chung cho cả khinh và nhân.
Nhưng nặng
trong tạp thâu-lan-giá nên xếp vào thứ năm.
4.Bốn tụ ba-dật-đề, nghĩa dịch là đọa,
Thập Tụng nói đọa
vào chỗ thiêu đốt địa
ngục tối tăm. Tứ phần nói tăng có một trăm hai mươi loại phân lấy ba mươi giới. Do tài của mà
sinh phạm, tâm tham lam kiêu mạn chế xả bi vào tăng nên gọi
là Ni-tát-kỳ, còn chín mươi đơn
hối người khác. Nếu y
cứ vào thể của tội thì đồng một phần sám, ni có
hai trăm lẻ tám giới.
Thiên thứ ba, ba mươi xả đọa, ngoài ra nhập vào
sám khác. Chủng tướng đồng khác như hiển bày riêng.

Xuất Yếu Luật Nghi nói: Ni-tát-kỳ, cựu dịch xả đọa. Thanh
Luận chép: Ni dịch là
tận, Tát-kỳ là xả, ba-dật-đề bổn gọi là ba dược.

Luận Minh Liễu
giải thích: Ba-dật-đề, Bộ Ni-kha nói có ba
trăm sáu mươi tội.
chính Lượng bộ dịch là ứng công dụng. Giải có
ba ng- hóa.

Tội nhiều sâu kín khó biết tốt xấu

tính tội và chế tội

Thích huỷ phạm. Phải làm công dụng đối trị chớ để thấm nhuần
khắp. Tát-bà-đa nói: Ba-la-da chất-chi-kha, dịch là ứng đối trị, thường phải
suy nghó, nếu phạm liền biết.
Thượng tọa
bộ nói: Ba-chất-chi-kha,
Hán dịch là năng thiêu nhiệt. Tội này đọa vào
địa ngục kiếu hoán (la lối) nhân lúc tâm có thể bị lửa nóng, quả thời có thể đớt cháy chúng
sinh. Chỉ có ba bộ có hai phương tiện, ba mươi. Chín
mươi nên có một
trăm hai mươi tội, không có thâu-lan-giá, có hai Đột-cát-la.

Nhóm Ba-la-đề-đề-xá-ni: dịch nghĩa là hướng về người kia
sám
hối, từ cảnh đối trị để đặt tên, luật Tăng-kỳ
chép: Tội này phải phát lộ.
Tức so với trong giới bổn luật nói đủ về bốn
hối quá. Tăng có bốn loại như trình bày ở dưới. Ni có tám loại, hoàn toàn khác với Tăng.
Luận Minh Liễu giải thích: ba-chi-đề-xá-ni bộ có mười
hai tội, dịch là có đối
ứng thuyết, nghĩa là những điều nói với người
đếu thành nghiệp.

Nhóm Đột-cát-la: Luật
Thiện Kiến chép: Đột là xấu ác, cát-la
là làm. Thanh Luận chính âm đột (dời chớ trái
lại) là túc cát túc đa.

Tứ Phần Luật giới bổn chép: Thức-xoa-ca-la-ni, dịch nghĩa
Ưng đương học, vị tăng
Ấn-độ nói là giữ giới, tội này vi tế, giữ rất khó.
Cho nên tùy theo học, tùy
theo giữ mà đặt tên.

Luật Thập Tụng nói: Dùng thiên nhãn thấy
Tỳ-kheo phạm tội
như mưa trút. Há chẳng chuyên quen nơi tâm. Nên gọi là giữ giới.
Luật này có một trăm chúng học, pháp ni đồng với đại tăng. Trong bảy nhóm phân một bộ này thành hai nhóm. Thân gọi là ác tác, khẩu gọi là
ác thuyết. Hoặc nói
Đột-cát-la ác thuyết, nhất định có giải và quyết
đoàn như sớ thuật.

Luận Minh Liễu
giải thích: Chẳng phải thuộc về bốn bộ, còn
các tội khác cùng học
đối, và luật Ba-tẩu-đẩu nói là tội. Tất cả đều
thuộc về bộ độc-đa-kha
thứ năm. Đây là tên chính Lượng bộ, vì chẳng
khác thân khẩu nghiệp, ý dịch là ác tác. Hai bộ
Tát-bà-đa nói: Đột là
sắt-kỷ lý-đa, thân khẩu
nghiệp dịch là ác tác, đồng dịch một tên mà nghĩa lại khác, chia về nặng nhẹ, nặng gọi
là độc-kha-dà, nhẹ gọi là học đối. Âm Phạm là
Thức Xoa-kha-la-ni, âm đời ở
Trung Quốc là
tức-khứ-kha- la-ni, đồng
dịch là Học đối. Nếu không động thân miện là khinh,
tâm mong cầu liền diệt.
Nếu động thân miệng là trọng, đối người mới diệt. Lúc này
không giải phân biệt
nặng nhẹ tên thông nên người học sai lầm.
Nếu chỉ tâm địa khởi, không có
phương tiện. Nếu động thân miệng có hai phương tiện xa và gần.
Nếu sám căn bản phương tiện theo đó diệt trong tội tâm
trách nặng. Tội khinh chỉ nói không nên khởi tâm như
thế. Ấy gọi là trách
tâm sám pháp, cũng dùng chung ở dưới.

Tứ Phần giới luật nói: Buộc chặt hai trăm năm mươi giới
làm cương yếu. Trên hết
y vào thiên tụ để trình bày đầy đủ. Dịch thô
danh mục còn không hết.

Hai Pháp bất
định ấy nhờ cảnh để nói thông sáu nhóm. Nếu
nói về thể của tội thì
sinh nghi không tin là Đột-cát-la. Văn rõ ràng ba
tội, hai tội, lược nêu
việc sinh nghi, rộng ra như sớ thuật. Trong bảy
pháp diệt tránh tội cũng
không có, chỉ cạnh đua với bốn tịnh, vì hai bên
chưa hòa chế thuốc bảy
ngày để dứt bỏ, văn nghĩa đã rộng, lý tướng lại
sâu xa. Nhọc nhằn tuyên
thích đều chưa cùng tận, cho nên lược mà
không thuật, nhưng tăng ni
đồng số cùng thành giới chung.

Hỏi: Năm thiên bảy tụ nghĩa gì li hợp? Nay chỉ nói rõ là
sáu tụ?

Nói lập năm thiên, trong luật Tăng-kỳ chép: phải rõ về Tông, chỉ nói năm loại phạm, năm loại chế, năm phạm tụ,
sáu tụ, bảy tụ tức là văn dưới của
Tứ Phần, nay lại chia năm, bảy loại khác nhau. Đầy đủ có

ba nghĩa thì vào trong năm.

Danh đều

Thể đều

Rốt ráo đều.

Không đủ ba nghĩa này thì xếp vào tụ,
mà sáu, bảy
sai phân cũng có ý nghĩa.
Trong sáu hợp Đột-cát-la vì đồng thể.
Trong phần bảy lìa
ác thuyết vì tội nhiều.

Hỏi: Tình hình
bảy sáu tụ gọi là thể, xin cho biết danh tướng
về năm thiện bảy tụ thế nào?

Đáp: nói năm thiên là:

Ba-la-di
Tăng tàn

Ba-dật-đề
Đề-xá-ni

Đột-cát-la

- Nói bảy tụ là:

Ba-la-di
Tăng tàn

Thâu-lan-giá

Ba-dật-đề
Đề-xá-ni

Ác tác

Ác thuyết

Lại bày rõ hai tên, rộng như trong giới bổn sớ nói

Hỏi: Trong luật tăng bày ra hai trăm năm mươi giới, giới bổn đầy
đủ.

Ni thì có năm trăm, lời này hư hay thật?

Đáp: Hai bộ
bày ra định số là nói theo chỉ, các bộ đều nói không

hẳn y vào
số. Nói về giới thể thì chỉ một đều không lạm, y cứ vào
cảnh minh tướng là
lượng trần sa. Lại chỉ hai trăm năm mươi giới, trì
phạm là lối tắt. Trong
Luật ni có ba trăm bốn mươi tám giới, có thể được
chỉ ở đây mà phòng
ngăn, nay theo Trí luận nói: Ni thọ giới pháp lược thì năm trăm giới, nói rộng có tám vạn, Tăng thì lược có hai trăm
năm mươi giới, rộng cũng đồng với luật nghi của ni, nói rõ điều phạm, quả báo
tựu trung chia làm hai:

1/ Liễu giản khởi nghiệp nặng nhẹ
2/ Dẫn văn chứng thành quả

Trong phần khởi nặng nhẹ phải nhờ ba
độc (tham, sân,
si) mà
sinh
khởi. Nhưng độc khởi lên ở tâm ta là gốc. nghĩa này rất rộng,
Hành nhân phải biết. Như trong pháp
sám nói rõ
tướng nghiệp. Nay lược thuật khởi tội chắc chắn y cứ vào ba tính mà
sinh ra. Thọ báo nhiều ít đều do ý nghiệp làm gốc. Cho nên
Luận Minh Liễu giải
thích rằng: phá giới mắc tội nặng nhẹ không nhất định. Có tâm trọng phá giới khinh thì
mắc tội trọng, không có tâm hổ thẹn làm điều gì cũng không
sợ nạn.
Hoặc do kiến khởi nghĩa cho rằng không có nhân quả. Hoặc do bất tín
sinh
khởi, cho là không phải
Phật chế giới này, hoặc không tin phá giới này
mắt quả baó này. Hoặc
do nghi sinh khởi, cho rằng điều Phật chế là
chẳng phải, là định được
quả báo hay không định được quả báo. Nếu do
tâm phá như thế thì mắc
tội càng nặng. Nếu không do tâm này, tình cờ phá giới, cho rằng như trong luật
Tăng-kỳ nói
Tỳ-kheo Tri sự mà mờ ám
về giới tướng, cùng
dùng vật của Tam bảo, hễ phạm điều gì đều là Ba-la- di. Hoặc thấy người
chán sống, cho họ dụng cụ để họ chết, thấy thế
tục sát sinh, xúi giục cho họ
chết sớm, chẳng
sinh khổ não. Đây đều là
lòng từ tạo tội, trái
với cảnh trước rất nặng, chẳng thể không biết liền
khai không phạm. Do đó
phải học đều kết căn bản, tức văn luật nói: ngu
si thành Ba-la-di, cho đến
Đột-cát-la cũng vậy.

Lại như Tát-bà-đa nói: Tỳ-kheo trẻ không biết giới tướng, cắt
cỏ trên tháp tội phước
đều có, nếu nói về quả báo chịu tội thì nhẹ, do
vốn khéo niệm nên không
tăng thêm khổ nữa. Không khỏi địa ngục, do trái với thọ thể. Nếu phạm tính giới thì thọ đủ hai tội. nghĩa là nghiệp
đạo. Cho đến trái với
quy chế. Nếu phạm giá giới như hoại cỏ cây, chỉ
mắc một tội. Vì trong sự
giáo hóa vốn không như chế, vô tình có thể
phiền não. Nếu sau đó
sám hối rồi rửa tội được thanh tịnh trở lại, không
đồng với tính phạm,
rộng ra như trong Trí luận nói.
2.Tâm bất thiện, nghĩa là hiểu biết về giới tướng, hoặc lại ám học khinh mạn lưới giáo.
Chê bai lời Phật. Như Luận Minh Liễu nói. Có bốn loại về lời thô ác phạm tội.
Tâm Tham, sân, si thô trược

Không tin nghiệp báo

Không thích thọ giới

Khê chê lời Phật.

Cố tâm gây ra thì bị quả báo nặng, lấy văn này làm chứng.
Do không hổ thẹn, ban đầu không hối hận tâm bất thiện này.
Cho nên Thành Luận nói có tâm hại giết con kiến tội nặng hơn có tâm
tứ giết con người.
Do nghiệp căn bản nặng, quyết định thọ báo, dù
sám hối cũng mắc tội,
nghiệp đạo không dứt, như Thập Tụng chép.
Đề-Bà-Đạt-Đa phá tăng
phạm thâu-lan-giá, Phật bảo sám hối trước tăng, thế mà
ng- hiệp đạo còn đọa
A-tỳ, cho nên Kinh Địa Ngục nói.

Nhất định tạo nghiệp

Nhất định thọ quả.

Oai thần của
Chư Phật không thể nào chuyển, rộng ra như
quyển cuối nói

Tâm không nhớ phạm, nghĩa là vốn chẳng nhiếp hộ, theo dòng
mặc tính, ý chẳng thiện ác, nổi trôi như vậy mà
gây ra. Như
Tỳ-kheo ngồi lớn tiếng, luận bàn
rỗng suông, phí thời gian tổn
đạo nghiệp, buông thả
thân miệng, hoặc chân tay làm tổn thương cỏ cây đất cát, cùng tăng cưới hỏi, vọng dùng vật của tăng. Chưa y quá hạn, phi thời đến nhà
người thế tục, tay đụng chạm bình của tăng, hoại
oai nghi thân miệng
khẩu, các ví dụ như thế đều phạm.

Chỉ trừ thường khởi tâm hộ trì nhầm lẫn mà gây ra. Điều
này chẳng phải tâm sai
sử không chiêu cảm nghiệp tương lai. Chẳng
phải như trên, trước
làm phương tiện. Về sau ngủ, cuồng say bèn thành
ng- hiệp quả, chung với
kết chính ở trước, lại như trong luận vô ký
chiêu cảm quả báo.

Hỏi: Vô ký chung có nghiệp sao có quả báo? Đáp: Giải thích có hai cách.

1/ Nói chiêu cảm quả báo: Trước có phương tiện, sau vào vô ký,
nghiệp thành ở trong tâm vô ký cho nên nói chiêu cảm quả báo, mà thật ra vô ký chẳng nhớ quả báo.
2/ Không cảm quả báo chung: chẳng thể không thọ riêng, như trong kinh nói Tỳ-kheo đầu-đà, bất giác sát sinh, sinh mạng người kia đọa vào loài heo
rừng, trên núi lăn đá, do núi lở lăn xuống lại
giết Tỳ- kheo.

Ngũ Bách Vấn chép: Tri sự đụng nhầm tịnh khí, chết làm loài
quỷ ăn phân

Như trong Thành
Luận nói: Ngủ nghỉ thành nghiệp là nghiệp vố
ký.
nào? Hỏi: Như trước nói vô ký, có người
không phạm, tướng
ấy thế Đáp: Trước đã lược rõ, nay lại chỉ rộng, cho là học biết giới tướng

khéo thông đạt trì phạm tâm thường cân nhắc.
Bỗng quên, mê mờ duyên do chẳng phải ý. Cho nên khai
không phạm.
Như chứa y, quá hạn,
quên không thuyết tịnh,
khéo nhiếp căn môn, bèn ngủ, ra chất bất tịnh, nâng

đỡ cây đá, lỡ tay làm
chết người, các duyên như thế đều chẳng kết
hạn. Trái với trên đều
kết chính phạm, thế nhưng nghiệp khổ chứa
nhóm, sinh báo chẳng cùng.
Dù thân miệng ô nhiễm trần cảnh, đã không
có ba điều lành có thể
phụ giúp, chỉ thêm ba nghiệp ác chuyển xoay khổ cực.

Do kinh nghiệm
này sống có thể than thở.

Hai là dẫn chứng thành quả báo, như kinh Mục-liên Vấn Tội Báo nói.
Nếu Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, không có tâm hổ thẹn, khinh
chê lời Phật,
phạm Đột-cát-la, tội giới chúng học, như
Tứ Thiên Vương thọ năm trăm tuổi, đọa
vào ngục nê-lê, bằng số ngày ở nhân gian là
chín trăm ngàn năm.

Tội Ba-la-đề đề-xá-ni: như tầng trời ba mươi ba thọ mạng
một ngàn năm, đối với
nhân gian là ba triệu sáu mươi ngàn năm, đọa vào địa ngục.

Tội Ba-dật-đề, như trời Dạ-ma thọ mạng hai ngàn năm, đối
với nhân gian là năm
mươi ức sáu mươi ngàn năm.

Tột Thâu-lan-giá, như trời
Đâu-suất thọ bốn ngàn tuổi, đối
với nhân gian là năm
mươi ức sáu mươi ngàn năm.

Tội Tăng-già-bà-thi-sa: Như trời
Bất Kiêu Lạc thọ tám ngàn năm.
Đối với
nhân gian là ba trăm ba mươi ức bốn mươi ngàn năm.

Phạm tội Ba-la-di, như trời
Tha Hóa Tự Tại thọ mười
sáu ngàn năm đọa vào địa
ngục nê-lê, đối với nhân gian là chín trăm hai mươi mốt ức
sáu mươi ngàn năm.
Trong kinh Niết-bàn nói phàm tội
Đột- cát-la như ngày tháng năm ở cõi trời Đao lợi, là tám mươi vạn năm, đọa trong địa ngục, không giống với văn kinh trên. Đây cho là
số
có lớn nhỏ, tức vạn
vạn là tượng của ức, tự dẫn văn kinh trên đều là dịch đúng
Phật Thuyết. Chẳng cho là mất tên
người dịch, nghi ngụy, chớ được buông tâm tội cảnh, từng không biết một điều phạm còn vào
trong chốn hình phạt, phạm
nhiều lý phải nhiều kiếp. Thời nay, người
không biết giáo, phần
nhiều tự hủy làm tổn thương nói: giới luật này
cấm chỉ, là pháp của Thanh Văn, ta là Đại thừa,
bỏ như đống phân. Giống
như lá cây vàng, trâu
ngựa gỗ, cuồng cấm chỉ trẻ con. Giới pháp này
cũng lại cuồng như thế,
ông là đệ tử Thinh Văn. Vốn là đại tiểu nhị thừa, lý không phân cách đối cơ.
Giả sử thuốc trừ bệnh là trước, trước tâm
ở vườn nai xướng gốc
là Thanh Văn, tám vạn vị trời liền phát đại đạo.
Ở hai cây sa la nói nhập
diệt, cuối cùng hiển bày Phật tính mà có
thính chúng đắc quả
thành La-hán. Từ đây
suy ra, ngộ hiểu có tâm không chỉ là giáo chỉ. Cho nên ở đời, thấu đạt căn cơ,
chúng sinh, những điều đáng
làm thì làm,
ắt ấy oai nghi làm chính, nhưng do thân miệng mà phát
ra việc, dùng giới đề
ngăn ngừa, ba độc khởi lên phải do tâm sai sử.
Nay trước phải dùng giới ngăn ngừa, kế lấy định ràng buộc.
Sau đó dùng
tuệ giết, lý là như
vậy. Nay có người hư hỏng, không biết địa vị của
mình vọng từ bày nói
là Đại thừa, khinh chê chân kinh, tự trọng giáo
mình, tức Kinh Thắng-man
nói Tỳ-ni chính là học Đại thừa.
Trí Luận nói:
Tám mươi bộ chính là Thi ba-la-mật: kinh luận như thế
không lọt vào tai, há không buồn sao?
Cho nên
Kinh Ma-da nói:
Nếu Tỳ-kheo trẻ tuổi ở trong chúng
hủy báng tỳ-ni, phải
biết đó là tướng pháp diệt.

Kinh Niết-bàn
nói: Nếu nói, Như lai nói phạm Đột-cát-la như
số tuởi ở trên nói
đọa vào địa ngục. Lại là Như lai phương tiện, rõ
người như thế, phải
biết chắc chắn là kinh luật của ma.

Chẳng phải lời
Phật nói. Lấy văn này làm chứng, Như lai đoán biết vị lai có việc đó. Cho nên trước nói dạy bảo để định tà
chính, không có
sự lạm dụng, mà có đồng quần đảng ở trước, có thể gọi là dân ma.
Lại kinh như
Di Giáo, v.v… đều cho Tỳ-ni là
Đại sư, nếu ta ở
đời cũng không khác,
thế nhưng cố trái nghịch thì tự chuộc ương họa,
cho nên kinh Bách Dụ nói:

Xưa, có một vị thầy nuôi hai người đệ tử,
mỗi đệ tử phải thường xoa bóp chân cho thầy. Đệ tử lớn ghét đệ tử nhỏ,
bèn bẻ gãy chân người kia đang bóp,
đệ tử nhỏ ghét lại bẻ gãy chân người kia đang bóp.
Ví dụ người mới học
Phương đẳng ngày nay chẳng phải là Tiểu thừa,
người học Tiểu thừa
lại chẳng phải phương Đẳng cho nên làm cho pháp điển đại thánh hai đường đều mất. Lấy đây làm chứng để biết, nay
tự mắt thấy.
Lại Bồ-tát lập giáo thông đạo cứu tục có duyên thì làm,
không nhiễm bụi trần.
Bậc Đại só sơ tâm, đồng với luật nghi Thinh Văn,
chê bai tính giới trọng
không khác, tức trong kinh Niết-bàn, La-sát xin
một chút phao nổi, Bồ-tát
cũng không cho, thí dụ cho hộ trì giới Đột-cát-la.

Lại Trì Luận
nói: Bồ-tát xuất gia thủ hộ giới cho nên không
cất chứa tài vật. Vì
công đức của giới hơn sự bố thí. Như ta không giết
mà bố thí mạng cho tất
cả chúng sinh. Lấy văn này làm chứng. Nay người lạm học Đại thừa, thực hành chẳng thể nói
sự thật, thẹn mình hủy
phạm nhầm lẫn, tự khen ngợi.
Ta có nói rằng: Giới là pháp nhỏ có thể xả bỏ, liền không
chịu có thể giữ gìn.
Lại không chịu há chẳng hợp với phiền não. Cuối
cùng khó ngăn dụ lại
đáng thương. Nay tăng ni đều thuận giáo, y theo
pháp thọ giới, lý phải hộ trì, đây thì thành thọ, nếu không hộ thì theo thọ vẫn
không thành.
Hình nghi có thể trụ trì Phật pháp.

Cho nên Tát-bà-đa nói: không có tâm ân trọng, không phát
khởi không làm, dù cho
thành thọ, hình nghi có thể trụ trì Phật pháp, lý
phải đồng hộ. Thời nay
thế phát xuất gia, bốn tăng yết-ma, già-lam lập bày dẫn dắt đạo tục, hễ làm những điều toàn là giới luật, nếu
sinh thiện thọ lợi cần phải thân bỉnh ngự, miệng nói ta
sẽ làm. Nếu ô nhiễm giới
khởi lên sai trái. Trái
phạm lưới giáo, liền nói ta là Đại thừa không quan hệ gì đến
Tiểu giáo. Cho nên Phật lập dụ
Tỳ-kheo chim chuột, lừa mặc
da sư tử, hủy báng chê
trách, đâu đợi trình bày hiển lộ. Sợ sau này người mới học
không biết, bị trần làm nhiễm cho nên dẫn ra bày tỏ, còn
sợ đồng nhiễm, buồn thay.



(Thiên này
dùng ý y theo luật điều. Nhưng vì chính bổn trì phạm
chưa đủ, lại trình bày ở dưới. Nay vì các thiên
chưa đủ, sinh riêng
một vị, làm cho các điều
lý tùy tướng chỉ cho quỹ cách nhất định.



Trí Luận nói:
Nếu chỉ nói danh tự thì có hai trăm năm mươi
giới, trong Tỳ-ni thì lược
nói có tám vạn bốn ngàn, nói rộng ra có vô
lượng vô biên. Cho nên người xuất gia có vô lượng vô biên luật nghi, người
tại gia không đủ thi
ba-la-mật. Người xuất gia thì đủ giới độ.

Y theo đây tu
hành, khéo biết chủng tướng, thì phát sinh định
tuệ, chế phục phiền não.
Nếu mờ tối duyên theo dòng nhiễm mê hoặc
thì đâu thể ngược dòng
sinh tử, mới bị trôi lăn trong đường khổ. Cho
nên y vào giác xuất
tướng hiển bày rõ trì phạm. Nhất định y theo đây thực hành. Ngõ hầu không có họa hại. Nay chỉ tùy theo giới chỉ riêng, bày
tỏ thẳng tiến, nếu thông
rõ tâm cảnh, đầy đủ trong khuôn phép trì
phạm. Nhưng giới là con thuyền ra khỏi
sinh tử, là tông yếu của người xuất gia. Người thọ lấy pháp giới làm lượng, người trì
sừng vảy
càng nhiều, là
do mê muội bổn thuyên,
tùy đắm nhiễm theo trần sa. Đây dù là được
Bậc Thánh Hiền đồng khâm phục, nhưng
sao được tránh né không luận
bàn. Cho nên thẳng bút
ghi, lược chia bốn thứ khác nhau:

Giới pháp, đây tức lá thể, đạo chung cho xuất ly.

Giới thể, tức là gốc sinh ra các hạnh.

Giới hạnh, nghĩa là phương tiện tu thành, thuận theo thể bổn
thọ.

Giới tướng, tức thiên này nói rõ, bày chung thiên tụ.
Trước là

pháp giới
thọ duyên đã rõ. Nay lược nêu hiển rõ biết
nguyên do lối
tắt. Lại chia ra bảy môn.

Nền tảng góc của
Thánh đạo. Như Thành Thật nói: giới như bắt giặc, định như trói giặc, tuệ như giết giặc, ba điều này thứ lớp bậc
Hiền thánh thực hành.
Tức kinh nói, nương vào giới này được
sinh
thiền định,
dứt được các khổ, phát sinh trí tuệ.

Lại luật nói: Vì điều phục ba độc hết nên chế tăng giới học.

Lại nói: giới là đầu mặt của hạnh căn, nhóm các pháp lành,
thành tựu tam-muội. Lại
Trí Luận nói: Nếu không có giới này, tuy hành
các khổ đều gọi tà
hạnh. Tức kinh nói, các công đức lành đều không
sinh được. Ngoài ra rộng
như trong giới bổn sớ nói.

Giới có đại dụng:
Chư Phật lập giáo đều có công năng cao quý, giải thích nghĩa mỗi mỗi đều khác, lý phải lược nêu. Phàm bậc
Tam Hiền sở dó được an, chín đạo sở dó thầy dạy,
các hành quy về y chỉ vào
Hiền Thánh, nhất định là tông và giới, cho nên luật nói:

Các Phật tử như thế, tu hành cấm giới bổn, đều không theo dòng tà, chìm trong biển
sinh tử. Lại giới kinh chép: Nếu có người tự
mình vì thân muốn cầu
Phật đạo, phải tôn trọng chính pháp. Đây là lời
Chư Phật dạy, cho nên khi
kết tập Ba tạng, lời dạy này được nói trước hết.

Luật Thiện Kiến nói: tạng Tỳ-ni, là mạng
sống của
Phật pháp. Tạng Tỳ-ni còn Phật pháp mới còn, cho nên trước hết kết nguyên
do như vậy. Còn kinh chỉ
nói rộng về sự giáo hóa hiển bày nhân quả.
Sự tùy theo lý mà thông, lời nói không có gởi nhờ. Ý thật
sâu xa, người hôn mê chưa thông đạt, tuy muốn tiến tu, ít được yếu chỉ, dính
mắc vào tướng, do mê giáo chỉ. Nay giới luật đại tạng trụ trì công đức,
những điều tạo ra đều thô hiện, vì người thì hình phục khác đời,
pháp thì khuôn phép dùng có oai nghi,
ở đã không giống tạp hạnh thế tục, rõ
ràng tự khác. Do đời theo hướng có pháp chạy theo
liền thành, bèn có thể cương yếu không đọa vào địa ngục. Lại vì pháp có thể làm tư lương cho
người, đích thân thành các hạnh, giúp cho người hoằng được pháp, cho nên
luật nói: vì chúng hòa
hợp nên Phật pháp được tồn tại lâu dài.

Lược giải danh nghĩa. Y theo bản phạm lập đủ ba tên gọi.

(Trước)
nói về Tỳ-ni (hoặc nói tỳ-nại-da, hoặc nói tỳ-na-da)

Hán dịch là luật, tức trong mười tám pháp của Tứ Phần, Tỳ-ni và luật hai tên không đi chung.
Lại Tăng Nhất nói có bảy thứ luật, nghĩa
là bảy Tỳ-ni, hoặc vì diệt mất, phiên từ công năng để gọi, chứ chẳng
phải chính dịch, cho nên
lấy luật dịch nói mới phải chính nghĩa.

Nói về Thi-la, Hán dịch là Giới, tức sáu độ đã nói làm chứng

tốt có thể biết.
3) Gọi là ba-la-đề-mộc-xoa, Hán dịch là Xứ xứ
giải thoát, hiển bày ba loại thứ lớp tức là một hòa đầu đuôi. Luật thì y cứ vào giáo,
giáo thì không cô khởi, nhất định nói rõ hành tướng giới thì do đó mà lập. Giới chẳng phải là nhân
rỗng không, ắt có quả rõ ràng. Cho nên
giải thoát dứt ràng buộc đặc ở cuối.

Nói rõ về nghĩa của nó

Trước nói luật là pháp, nghĩa là phạm hay không phạm các pháp
nặng nhẹ, và luật nói rõ tức là giáo thuyên.

Hỏi: Ngoài ra
hai tạng cũng nói về hành pháp, sao không nêu tên

gọi?
Đáp: Trí
luận nói: Ngoài Tạng nói ý cũng còn định tuệ.

Trong đây hiển bày giới hạnh làm nền tảng của muôn điều

lành, cho nên
trước lấy tên pháp phát sinh hai điều sau. Cho nên
trước nêu luật. Do năm chúng xuất gia, hình tướng y phục khác thế gian, hiển bày pháp bên trong cũng khác. Mà ngoại đạo thế tục lạm dụng đồng với Thánh tích không do đâu có
sự mầu nhiệm đặc biệt, vì pháp trừ cho
nên sáng lập tên gọi luật, dùng để hiển bày tri pháp, ngoài ra như
thường giải thích.

Giới nghĩa như tạp tâm nói, nghĩa là thông pháp giới, rộng ra
như Trí Luận nói giới, đời Tần dịch là tính thiện.

Lại Kinh Thiện sinh nói: giới là điều chế, chế pháp bất thiện. Hoặc nói:
tính hẹp hòi không dung ác, hoặc nói: mát mẻ,
ngăn lửa phiền não,
hoặc gọi là thượng (lên), có thể lên cõi trời, đến đạo
vô thượng. Đây chỉ từ
công năng mà rõ tên. Hoặc nói theo tâm, như
kinh nói học, học tâm điều phục v.v…
Hoặc thành tựu thể, hiểu được
giới làm, không làm.
Như Tạp Tâm nói: Biệt giải thoát điều phục, vì thể
là thiện, chẳng phải
ác, vô ký. Nhân Minh chính nghĩa nói giới là tính. Vì tính có cả thiện lẫn ác. Loại ác luật nghi cũng
chung khắp.
Cho nên nói: bất luật nghi. Nếu lập tên giới này phải cấm.
Pháp ác cấm pháp lành gọi là Luật.
Đời trước thích giết thực hành thuận theo pháp này, gọi là nghi.
Y cứ vào luật nghi trái với lời giải, đây là lấy giới
theo giáo mà đặt tên.

Lại luật nói: Mộc-xoa nghĩa là giới, nhân này từ quả mà được gọi tên.

nghĩa giải thoát. Gần thì rõ tên tùy phần quả, nghĩa là bảy điều

thân miệng chẳng phạm duyên chẳng phải một, mỗi việc ngăn ngừa theo tướng
giải thoát. Xa thì lấy giới đức, do giới mà
thánh thành. Mong
người kia
dứt lụy do vâng theo giới bổn. Cho nên luật nói: dứt trừ
Kiết sử không ngại ràng
buộc chấp trước. Do đây mà tiểu, ngoài ra như nói ở sau.

Cụ duyên khác nhau.

Nếu nói về thời mạt pháp. Chỉ nói về yết-ma một lần thọ,
chắc chắn nhờ vào nhân
duyên mới có thể đứng vững lâu dài. Tướng của
sự duyên thọ ấy như
môn trong quyển thượng, nhưng thọ là cội gốc
Phật pháp đại cương của
Tỳ-kheo. Lại lược nêu: Theo luận Tỳ-ni Mẫu
nói có năm duyên.

Hòa-thượng đúng pháp

Hai A-xà-lê đúng như pháp: nghĩa là việc mà đệ tử thấy nghe
không phá giới, chịu làm nghĩa sư, là được giới hạn.

Tăng thanh tịnh: nghĩa là người thọ ba căn
không nhiễm, thông vọng
thật sự. Tất cả trong
sự thấy, nghe, nghi không phi pháp. Mới được
thành thọ. Có ba căn cảnh không đủ số, tâm không
đủ pháp, biết rõ sai trái. Cho nên thọ không thành.

Yết-ma thành tựu.
Trong luận nói: Nếu ngôn ngữ không đủ
trước sau không thứ lớp, nói không rõ ràng đều không thành thọ.

Chúng tăng hòa hợp gởi dục. Nếu có tướng riêng chúng, như
trong pháp túc số có nói, thọ cũng không được.

Lại nói: Nếu người tại gia thọ năm giới, tám giới cho đến
mười giới, tùy theo hủy
phá một giới trọng, người như thế, sau này xuất gia không đắc giới, không được
làm Hòa-thượng. Tức là thuộc về nạn trước tiên trong mười ba nạn, còn mười hai nạn đồng.
Tát-bà-đa nói:
nếu người thọ năm giới
phá giới trọng, về sau xả năm giới lại thọ năm
giới, tám giới, mười
giới, giới cụ túc, thì tất cả giới vô lậu
thiền đều không được, cho đến phá giới trọng trong tám giới không được như trước.
Kinh Tỳ-ni Mẫu nói: Không
ra ngoài giới trường, lại không kết đại giới, kết thẳng tiểu giới thì không được thọ giới cụ túc.
Nay có người gặp nạn nhân duyên Kết tiểu giới thọ cũng là phi pháp. Đa
Luận lại nói:
Nếu tâm ân trọng, thì có làm và không làm. Người tâm khinh
chê không phát, không làm.
Lại như thọ,
sau đó trì đủ có thể là nguyện
hạnh tương ưng, nhờ luận đắc giới có thọ không trì, chỉ có nguyện rỗng
suông, không có hạnh để
phụ, thì không đắc giới.

Luật nói: đồng giới
với Tỳ-kheo, vì thọ trì đồng, có thể
có đắc giới, người phạm giới trái với trên thì không có giới, cũng
không có phạm.
Đa
Luận nói: Khi yết-ma xong là do tâm thiện đắc, hay do tâm bất
thiện đắc,
hay do tâm bất thiện và vô tâm mà đắc?

Đáp: Thông là đắc giới. Hỏi: Nếu vậy vì
sao
luật nói: Sân,
si
cuồng loạn, người như
thế không gọi là thọ cụ túc?

Đáp: Khi tác
bạch, đủ bốn tâm trên, không gọi là đắc giới, nghĩa là duyên rộng ngoài ra tâm thiện, vô tâm
duyên giới, lại không
xếp vào loại vô tâm.

Hơn kém: Do lập môn này mà biết, giới là cốt lõi duyên lành
để vào đạo, mới có thể giữ gìn không mất
tướng. Bà Luận nói:

Giới mộc-xoa, Phật tại thế có ít, nay nhiều hơn xưa, tất cả thiền
vô lậu giới thời có hai:

Mộc-xoa hữu lậu có cả hữu tình và vô tình, vì rộng cho nên nói
thắng, ngoài hai hạn cục về tình, vì hẹp nên không biết.

Mộc-xoa hữu lậu, vì từ lòng từ phát khởi công năng
cao siêu,
lấy Phật đạo làm nhân.

Bốn giới mộc-xoa. Đến bảy chúng, kế nối
Ba thừa, Tam bảo, Tam Đạo, trụ trì
công cương, ngoài điều hai không có công năng cho
nên thấp kém. Năm giới
mộc xoa chỉ đệ tử Phật mới có, còn thiền giới
thì ngoại đạo cũng có.
Luật Thiện Kiến nói: người cụ túc, mộc xoa
trong các ánh sáng, các
núi các sự học trong sự học của Tu-di, ánh sáng mặt trời, mộc-xoa là hơn hết, nên cho là
cao siêu. Nếu không có Phật ra
đời thì không có người
đứng lập pháp này.

Sáu thọ tại y: Y theo tông của Tát-bà-đa nói giới không phát trị cũng không thọ trị, tội cũng không phạm trị, y bổn
thường định.
Cho nên trong tâm A-la-hán
hạ phẩm như vậy. Vì sao giới có mạnh và
yếu phải không? Đáp: Đây đối với tùy hành vi, không luận thọ thể, cũng có thể
làm giới tại một niệm
tùy tâm một phẩm định, không làm vô tâm trọn
đời tùy hạnh có thêm bớt.

Thành Luận chép: Có người nói:
Ba-la-đề-mộc-xoa có phát trị không?
Đáp: Trong
một ngày thọ bảy thiện oai nghi, tùy chỗ đắc đạo
lại được luật nghi mà
vốn được không mất cao quý được tên.
Bảy thiện oai nghi: nghĩa là năm giới, tám giới, mười giới, cụ
giới, thiền giới, định
giới, đạo cộng giới.

Như Tát-bà-đa Sư Tư Truyện nói: Trọng thọ tăng là thượng
phẩm, vốn hạ không mất.

Tăng truyện nói: niên hiệu Nguyên Hy năm thứ mười đời Tống,

Tuệ Chiếu chùa Kỳ Hoàn, v.v… cho đến vị Tăng người
Thiên-trúc như Tăng-bạt-ma xem trọng
việc thọ đại giới. Hoặc hỏi lý do ấy. Đáp: Vì nghi thức thọ, hoặc trung hoặc hạ, vì cầu tăng
sự cao quý.

Nên phải trọng thọ, y vào bổn tháng chạp.
Bảy chính nham thọ duyên; tôi nghe có người nói: Đất này thọ giới trước không theo như vậy. Dù người nay thọ ít, trái với duyên đủ
lý được nghi gì?
Chỉ là tâm vâng giữ giới, phải chăng là hạn cục đắc giới.
Bỗng nghe lời này không học bùi ngùi, há là long trời lở đất người
điếc không nghe.

Trời sáng người mù
không thấy, đã đồng với
sự biết, đâu vọng điều để nói. Cho nên trích dẫn
Thánh giáo minh bạch rõ ràng. Đã
duyên thành thọ hay không đủ
không được. Đất này thọ giới cụ túc tăng
truyền hiển rõ dù duyên
cảnh có lạm, y theo pháp cũng có quyết rõ.

Như trong phần
thọ ở quyển trước, có người đời Hán nói
cảnh thọ duyên.
Từ lúc bắt đầu
Hán Minh nằm mộng,
Ca Trúc truyền pháp
đã đến, lúc sắp đến
Tào Ngụy, tăng đồ rất thạnh hành chưa có bẩm quy
y thọ giới. Chỉ vì lợi
lạc hơn thế tục. Thiết bày trái sám đồng miếu
thờ. Sau đó có vị tăng
người Trung Thiên-trúc là Đàm-ma-ca-la, Hán
dịch là Pháp thời, tụng
các bộ Tỳ-ni, đến niên hiệu Gia Bình đời Ngụy
đến lạc Dương, lập yết-ma thọ pháp. Giới luật bắt đầu
hình thành. Y
cứ theo dùng mười tăng
đại hạnh Phật pháp sửa đổi trước vọng học,
trích từ Tăng-kỳ giới
tâm. Lại có Sa-môn Đàm đế nước An-tức cũng
biết về luật trích ở Đàm-vô-đức Yết-ma. Chính
là bắt đầu đại tăng thọ
pháp, duyên đầu tiên
Tỳ-kheo-ni thọ giới cụ túc. Đến niên hiệu hiệu nguyên gia năm thứ 7 đời Tống, có
Sa-môn nước
Kế-tân tên
Cầu-na-bạt-ma đến
Dương Châu dịch các kinh như
Kinh Thiện giới, v.v…
Sau đó có tám người ni nước
Sư Tử đến nói: đất Tống chưa có kinh mà có ni, đâu
được hai chúng thọ giới.
Bạt-ma nói:
Ni không làm bổn pháp, Đắc giới đắc tội, tìm chế ý của Phật pháp xuất đại tăng. Chỉ làm cho tăng pháp thành tựu, tự
nhiên đắc giới. Cho nên bảo trước phải làm bổn pháp, chính là muốn phát
sinh niềm tin làm phương
tiện thọ giới. Đến khi đắc giới, khi đại tăng
yết- ma, các ni khổ cầu lại thọ.
Đáp: Lành
thay ! Tất cả giới định tuệ từ sự mầu nhiệm mà
đến. Nếu muốn thêm rõ
thì tùy hỷ. Lại bảo Ni phương Tây học nói, lại đến Trung quốc thỉnh ni đủ mười vị. Đến niên hiệu
Nguyên gia năm thứ
10 có
Tăng-già-bạt-ma, Hán dịch là Chúng Khải, giải thích Luận Tạp Tâm, vượt
sa mạc đến
Dương Châu, trước
Cầu-na hứa cho ni thọ lại, chưa đủ đã qua đời.
Không lâu, có ni nước
sư tử ba người
như Thiết-tác- la, v.v… đến
Kinh đủ mười vị
liền thỉnh.
Chúng khải làm thầy, ở trên
đàn vi ni truyền lại.
Trích ở cao Tăng, danh tăng, tăng sử, Tăng lục, và
Tạp lục đời Tấn, Tống, cho nên lược xuất duyên khởi để làm
khuôn phép mãi mãi.

- Giới thể, chia ra bốn môn:

Tướng trạng giới thể

Thọ tùy đồng khác

Duyên cảnh rộng hẹp

Phát giới số lượng

Trong phần tướng trạng giới thể có năm môn.

Biện thể nhiều ít

Lập hai nguyên do tức giải danh nghĩa

Nêu ra thể trạng

Trước sau sinh nhau

Không làm nhiều ít

Trong phần biện thể nhiều ít nguyên do biệt giải thoát giới, mọi người đều thọ, và luận biết rõ chỉ có thể năm, ba người đều do
trước không thông đạt,
không hỏi rộng ra. Dẫn đến chính thọ nhiều mà
mù mờ thể tướng, mù
trong mộng duyên thành mà thôi, luận được không
man mác đồng hà hán. Cho nên trước đến với tùy
tường. Các môn
chỉ rõ, y cứ biết mình
đắc giới thành không, sau đó trì phạm mới có
thể tu lìa.

Hỏi: Giới biệt giải thoát có mấy loại? Đáp: Nói về thể y cứ cảnh thật có vô lượng, giới vốn phòng ác.
Vì duyên ác nhiều, phát giới cũng nhiều.
Cho nên kinh Thiện
Sinh chép: Chúng sinh vô lượng, giới
cũng vô lượng. Nay lấy
nghĩa suy ra chỉ có hai loại: Tác và vô tác, hai
giới đều thu, không có cảnh, không cùng tận. Hai lập hai nguyên do
đều giải danh nghĩa.

Hỏi: Trong phần đầu sao không lập một và ba loại? Đáp: Nếu đơn lập tác, tác thể tạ thì không thể ngăn quấy, lại không thê
thường làm, cho nên phải vô tác, mãi ngăn quấy nếu đơn lập vô tác thì khởi không có
sự bắt đầu, không thể có khởi phải
nhờ làm mà sinh.

Hai pháp tướng
nhờ không được lập một sao không lập ba?

Chỉ do đạo lý thể tướng trái nhau 1 Tác khác với vô tác

2 Tâm và phi
tâm tính khác, không thể hợp chỉ được lập hai,
nếu sự phòng ngừa, tùy cảnh vô lượng, hai dẫn chứng:

Như Bộ Tát-bà-đa nói: Nếu thuần trọng tâm, thân miệng không
giáo.

Một niệm sắc đầu có thân khẩu giáo và vô giáo.

Trong niệm thứ hai chỉ có vô giáo, không có giáo ấy (giáo là tác

không thể
dạy người (khác).

- Kinh Niết-bàn nói: Giới có hai loại:

Giới tác

Giới Vô tác
Người này chỉ có tác, không có vô tác, nên gọi là giới, không
đầy đủ tức như trên
nói. Vì không tâm thuần trọng, không thể vâng
hành, ý có không phát giới.

Lại Kinh Thiện Sinh nói. Mười pháp ác này hoặc có
sắc tác, không có
sắc vô tác. Hoặc có
sắc tác và
sắc vô tác, dụ như người
tay cầm hương thần, vật
hôi, ngói, gỗ, v.v… Các văn trên có hai chẳng
phải rỗng suông. Kế là
giải thích danh nghĩa.

Hỏi: Đã biết hai giới, xin giải thích tên ấy.
Đáp: Nói
làm, như người thợ gốm luôn tay làm gọi là Tác.

Cho nên Tạp Tâm chép: Tác là thân động, thân phương tiện
nói không làm, một khát tiếp tục hiện trước
sau thường có. Bốn tâm ba
tính không nhờ duyên
biện. Cho nên Tạp Tâm nói: Thân động diệt rồi,
và thức khác đều là
pháp tùy sinh, nên gọi là Vô tác.

Phẩm Vô tác trong Thành Luận nói: Do tâm sinh tội phước,
ngủ nghỉ, chết giấc là
thời thường sinh, nên gọi là Vô tác.

Thế nào gọi là giới, giới ngăn pháp ác.

Kinh Niết-bàn
chép: Giới là ngăn tất cả pháp ác. Nếu không
làm ác thì gọi là trì giới.

Trong kinh Thiện
Sinh nói rõ năm nghĩa, như trước chế ra
cho người học cao giải.
Ba là nêu ra xuất thể trạng, hai luận khác nhau.

Nay y theo bổn
tông, y cứ vào Thành Luận để giải thích Trước
nói về tác giới thể, luận chép:

Dùng nghiệp thân miệng tư duy làm thể, nói về thân miệng
chính là dụng cụ tạo
thiện ác. Vì sao?

Như người vô tâm sát sinh không phạm tội sát, nên biết lấy
tâm làm thể.
Văn nói: ba loại nghiệp này đều chỉ là tâm. Lìa tâm không
suy

nghi thì không
có nghiệp thân miệng. Nếu chỉ sắc là thể của nghiệp
thì nghĩa này không đúng,
mười bốn loại sắc đều là vô ký chẳng phải
tính tội phước, lại có
Luận sư lấy hai nghiệp thân miệng tương tục thiện,
sắc thinh làm giới thể, lấy
sắc thanh tương tục nhập vào nhiếp
sở đắc ý
thức, đây là tính tội phước.

Nói giới vô tác, lấy phi sắc phi tâm làm thể.

Phi sắc nghĩa là chẳng phải trần mà thành, dùng năm nghĩa chứng

minh

Sắc có hình dáng, nơi chốn.

Sắc có mười bốn, hai mươi loại khác nhau. 3 Sắc có
thể não hoại

Sắc là chất ngại

Sắc là
sở đắc của năm thức, Vô tác đều không có nghĩa này,

nên biết là phi sắc.
Nói phi tâm:
Thể chẳng phải duyên lự, nên gọi là phi tâm,
cũng có năm loại để chứng minh.

Tâm là suy nghó biết

Tâm có sáng tối

Tâm chung ba tính

Tâm có rộng lược

Tâm là pháp báo. Vô tác cũng không đủ nguyên do
này Lấy tụ thứ ba phi sắc phi tâm làm thể. Văn nói.

Như trong kinh nói: người tinh tấn được tuổi thọ lâu dài, theo
tuổi thọ dài mà được
phước nhiều. Vì người này chẳng thường có tâm lành, lại ý không có giới luật nghi. Nếu người tâm bất thiện vô ký cũng gọi
là trì giới, cho nên
biết lúc ấy không có làm.

Kinh Niết-bàn
chép: giới tuy không có hình tướng mà có thể
giữ gìn, tùy chẳng phải
xúc đối, nhưng khéo tu phương tiện thì có thể
được giới cụ túc.

Thập Trụ Bà-Sa nói: giới có hai loại.
Tác là sắc,
vô tác là phi sắc, bởi vậy dùng học rộng chứng thành phi sắc.

- Nói rõ hai giới trước sau.

Trước giải thích rằng: Như trâu hai sừng sống thì đồng thời. Cho nên, Đa
Luận nói: một niệm đầu giới có đủ hai giáo.
Trong niệm
thứ hai chỉ có vô giáo.

Sau giải thích
rằng, vì trước sau mà khởi. Kinh Thiện Sinh chép: Pháp thế gian có nhân thì có quả. Nhân như cái kiếng khi
soi thì có mặt

hiện. Cho nên
biết giới tác sinh trước, giới vô tác khởi sau.
Luận nói: khi làm đủ tác vô
tác, đây là tác đủ vô tác, đều là nhân của giới.
Đến yết-ma lần thứ ba
xong nghiệp thì ấy đủ số.
Vì hai giới này tròn đầy, cho nên nói có tác, vô tác chẳng ngại, hình cụ vô tác chỉ là
đời sau, cũng là lúc một niệm xong, hai giới rồi
sau đó vô tác sinh.

5) Giải rộng nhiều ít, y như Đa Luận có tám loại vô tác. Tác chung với vô tác, như làm hai nghiệp thiện ác, và làm
phương tiện để sống.

Hình đều vô tác. Như thí vật
không hoại, Vô tác thướng tùy theo
các vật công đức thường sinh, trừ ba nhân duyên.

Việc trước hủy phá

Nếu người này chết

Nếu khởi tà kiến

Không có ba loại này, thì việc thường có, duyên ác đồng với nó.

Từ dụng vô tác, như mặc thí y, nhập các
thiền định, thì làm cho
thí chủ được phước vô lượng. Duyên ác như
năng lực của cây cung.
Ví dụ ở đây có thể biết.

Dị duyên vô tác, Như thân tạo khẩu nghiệp phát khẩu vô tác,
khẩu tạo thân nghiệp phát thân vô tác, v.v… Nếu
theo Thành Luận thì
thân miệng tạo lẫn nhau.

Trợ duyên vô tác. Như dạy người sát sinh, trộm cắp, tùy theo
mạng đoạn, lìa chỗ dạy phạm tội.

Mong mỏi vô tác, cũng gọi là vô tác, như người phát nguyện mở
hội, may y, v.v… để bố thí, vô tác thường sinh.

Tùy tâm vô tác: có tâm định tuệ, vô tác thường
sinh, cũng
gọi là tâm đi chung.

Thành Luận chép: Ra vào thường có thiện tâm vì chuyển dần
lên cao hơn. Ở đây nói tùy tâm, tùy tâm
sinh tử thường có vô tác.
Chẳng gọi là tùy định tuệ,
biệt giải thoát không phải như vậy, chỉ tuy theo thân.

Kinh Niết-bàn
chép: Sơ quả sinh nước ác, đạo đức không làm ác.

Trong tám loại
trên, bảy loại trước chung cho pháp thiện ác ràng buộc trong cõi Dục, một loại
sau là vô tác. Nếu là thiền thế gian
thì hạn cục hai cõi trên.
Nếu là pháp xuất đạo thì chẳng phải nghiệp của ba cõi.

Thọ tùy đồng khác: hai loại vô tác có năm nghĩa đồng:

Danh đồng: Thọ theo chung gọi là Vô tác. (Thọ là giới thể của
giới trường. Tùy nghĩa là thọ,
sau đó đối cảnh mà hộ.
Tâm của giới,

phương tiện
khéo thành, gọi là vốn thanh tịnh).

nghĩa đồng: Đồng ngăn bảy thứ phi pháp.

Thể đồng. Đồng lấy phi sắc tâm làm thể

Đối địch ngăn ngừa
sai trái.
Trong phần đồng thọ vô tác làm
thể, đối với việc ngăn ngừa, bằng với vô tác.

Đa phẩm đồng như
Thành luận, giới được phát lại hơn
kém không nhất định.

Khác có bốn loại:

Trong thọ phát chung, lấy tâm nguyện tình vô tình tất cả cảnh
đều được. Trong tùy vô tác phát riêng, hành
không đốn tu, thứ lớp dần thành.

Ngắn dài khác nhau. Trong thọ vô tác có hình tướng nhất
định. Trong phần tùy vô tác từ phương tiện có đủ
sắc tâm. Việc dừng liền
không, nên gọi là ngắn.

Rộng hẹp khác nhau. Trong thọ mặc cho ba tính hằng có, tùy
hạn cục tính thiện, cả hai đều không gọi là hẹp.

Căn điều cả hai khác nhau: Thọ làm căn bản, vì tùy y vào thọ
khởi nên gọi là chi điều, hai loại làm có năm thứ đồng.

(1) Tấn đồng.
(2) nghĩa đồng.
(3) Thể đồng.
(4) Ngắn đồng.
(5) hẹp đồng. Chỉ hạn cục tính thiện cho nên y theo để biết. Có bốn loại dị:

Trong thọ dứt chung, trong tùy dứt riêng.

Thọ vốn tùy điều.

Thọ là ngăn ngừa, trong tùy đối trị.

Thọ là một phẩm cuối cùng đến Vô học, tùy một phẩm định. Trong tùy làm giới
nhiều phẩm. Do cảnh có hơn kém, vì tâm có
sâu cạn.
Tâm chia ba phẩm không ngại. Vì vốn thọ là hạ phẩm.

Tạp Tâm chép: La-hán có giới hạ phẩm,
Tỳ-kheo trẻ có
giới thượng phẩn.

Nói về duyên phát giới, cảnh rộng hẹp.

Phần duyên thọ ở quyển thượng đã lược về phương pháp phát giới.

Nhưng vì tâm
khởi theo cảnh, nay nói rộng để biết được chỗ cao
rộng của giới đức. Cũng làm cho người trì có
sự cố gắng mạnh mẽ.
Tựu Trung có bốn loại:

Tâm năng duyên. Duyên trong tâm hiện tại nối nhau.

Cảnh sở duyên: cảnh chung cho ba đời, như cảnh kẻ thù, tuy

quá khứ đã khởi tâm ác chặt đứt thây chết kẻ thù, hiện tại kẻ thù có nghĩa đáng hoại, các cảnh vị lai có thể y cứ theo mà biết, cho nên
duyên ba đời mà phát giới.

Thành Luận hỏi: Chỉ vì ở hiện tại được luật nghi, theo chúng
sinh ba đời được ư? Đáp:
Chúng sinh ba đời được, như cúng dường bậc tôn túc quá
khứ cũng có phước,
luật nghi cũng như vậy.

Được
phát giới trong tâm hiện tại nối nhau.

Phòng phi: chỉ ngăn ngừa lỗi quá khứ, vị lai, hiện tại, không ai
có khả năng ngăn ngừa.

Lại giải thích rằng:

Chuyên tinh tấn không phạm giới, ngăn tội chưa khởi.

Phạm rồi có thể
sám hối, làm cho giới thanh tịnh trở lại, tức trừ lỗi đã khởi. Ngoài ra như trong giới bổn
sớ lược. Như thế thì duyên cảnh ba đời có tội ở hiện tại, hai cảnh quá khứ vị lai. Chỉ có thể khởi tâm, nói
ba đời phát. Nếu y cứ đắc giới, chỉ một niệm ở hiện tại.

Thành Luận chép: Từ bi bố thí có phước, giới cũng có như vậy,
vì chung ba đời, đều cùng thích ý.

Lại nói: công đức từ bi chúng
sinh đầy đủ, chỉ thông
hiện tại. Quá khứ, vị lai đã tạ. Giới thì không như vậy, điều cốt yếu tâm phải
cùng khắp. Nếu làm
nghiêng lệch hạn cục một bề thì không được, cho
nên Đa Luận chép: Vì tâm
ác tùy giới có thêm bớt.

Hỏi: Giới theo ba đời phát, chỉ ngăn lỗi hai đời?
Đáp: Nếu
nói về thọ thân một mình không thể ngừa, chỉ là
dụng cụ ngăn ngừa, phải
cần hành giả bỉnh trì.
Vì tùy theo vật chất thọ, mới thành ngừa tội, không phòng
hiện tại vì không thể
được. Nếu không giữ tâm thì thành tội nghiệp.
Nếu có chính niệm thì quá khứ
không sinh. Nhưng vì tùy theo vật chất thọ, làm cho tội vị lai phát khởi, vì không khởi nên ngừa lỗi vị lai. Nếu không
có sự thọ ấy, thì tùy
theo không có chỗ sinh. Đã khởi nghiệp ác gọi là
lỗi quá khứ. Vì hộ
thân không làm cho trần nhiễm, sám hối dứt trừ nghiệp xưa. Gọi là lỗi quá khứ. Nếu giới hẳn là ngăn ngừa
điều sai, thì điều
sai làm sao khởi?
Đáp: phải
có hành giả, ở trong tùy phương tiện bỉnh trì chế kháng mới gọi là ngăn quấy. Thí như thành ao để đánh giặc, ngoài ra như
trong giới bổn sớ giải.

Nói phát giới nhiều ít, lược nói như trên. Nay lại
nói, vì thế tục
phần nhiều mê mờ, cho nên thứ lớp cân nhắc.

Vì ý còn biết tướng, biết pháp, tự cứu giúp cả người.
Nhưng con số phát giới tùy
cảnh vô lượng. Tóm lại, chẳng qua tình và vô tình
hai đế có không nhiếp
tướng đều hết, mặc cảnh hiện rõ. Nói lược thì
giới: đất, nước, lửa,
gió, không thức, và năm trần sắc, thinh hương, vị,
xúc. Cho đến pháp như
thế pháp giới v.v… trong ba đời quá khứ, vị lai,
hiện tại. Và chúng sinh
sáu đường hướng ngoài bốn sinh trung ấm cũng phát được giới.

Câu-xá nói: giới từ tất cả chúng
sinh mà được định, phần nhân
bất định, vì sao? Vì không
được từ một loại chúng sinh mà được?

Phần bất định: Có người từ tất cả phân đắc giới, nghĩa
là thọ giới Tỳ-kheo, có người từ bốn phần được, nghĩa là thọ các giới khác,
tức năm giới, tám giới, mười giới.

Nhân bất định, có hai nghĩa.

Nếu lập vô tham, sân, si làm giới sinh nhân, từ tất cả mà được
vì không lìa nhau.

Nếu lập ý thượng trung hạ phẩm từ giới
sinh nhân, thì không từ
tất cả mà được. Nếu không từ tất cả chúng
sinh mà đắc giới thì không có, vì
sao? Vì khắp chúng
sinh khởi điều lành mới được. Khác ở đây thì
không được.
Vì sao ác ý như thế mà
không phạm, cho nên nếu người
không làm năm loại phân biệt thì được giới mộc-xoa.

Đối
với chúng sinh nào đó, tôi lìa sát sinh, v.v…

Đối
với phần nào đó tôi giữ gìn.

Đối
với chỗ nào đó giữ gìn.

Lúc nào đó tôi giữ gìn.

Duyên nào đó không giữ gìn, trừ sự chiến đấu. Người
thọ như thế được thiện mà không đắc giới. Đối
với cảnh không phải sở nămg làm sao đắc giới.

Do không hại
mạng tất cả chúng sinh nên mới đắc giới.
Nếu từ cảnh
sở năng mà đắc giới, thì đây có lỗi tổn giảm.
Vì năng chẳng phải năng
cùng chuyển sinh. Như thế thì lìa bỏ nhân duyên đắc xả, đắc giới, xả giới. nghĩa này tự thành. Dù lìa nhân duyên đắc
xả, ở đây có lỗi gì?
Vì tâm ác không chết cho nên không thành dùng khắp.

Luận Tỳ-Bà-Sa hỏi: Nếu như cỏ cây, v.v… chưa có, có khi
sinh diệt, há chẳng phải
thêm bớt, chúng sinh nhập Niết-bàn là chẳng
bớt, giải nghĩa thành bốn câu.

Tâm xong cảnh không xong, bậc Thánh không phiền não.
Vì cảnh bất tận, giới không mất.

Cảnh xong tâm không xong, nhập Niết-bàn cỏ chết giới không

mất, vì còn tâm tội lỗi.

Tâm cảnh đều không xong, có thể biết.

Tâm cảnh đều xong.

Khi căn chuyển
không đồng giới mất.

Tát-bà-đa chép: Trên chẳng phải chúng sinh cũng được vô lượng giới công đức lành.
Như Tam thiên thế giới, dưới đến mé đất, tồn
thương như bụi, đều phạm
tội. Đổi ác thành thiện, mỗi chỗ bụi đều được
thiện giới. Cho đến một
cọng cỏ, một lá cây, một cành hoa, trái lại tội
thuận theo phước, đều
vào cửa giới, nên kinh Thiện Sinh chép:
Đại địa vô
biên, giới cũng vô biên, cỏ cây vô lượng, giới
cũng vô lượng. Hư không biển lớn, giới đức cao
sâu cũng giống như vậy.
Lấy văn này để làm
chứng lý chung cả pháp giới, nghĩa phải tôn kính.

Đa Luận Lại
nói: Đối với Tam thiên đại thiên thế giới, dưới
đến A-tỳ, trên đến
tầng trời Phi tưởng, đối với tất cả chúng sinh đáng
giết, không đáng giết, cho đến
đáng khinh, không
đáng khinh. Mỗi loài
chúng sinh này cho đến Như
lai có mạng sống, vì ba nhân duyên mỗi duyên đều đắc giới. Lại dấy đây
suy ra, tăng ni xuất gia và ba chúng dưới
vâng giữ giới đức,
tôn trọng chính tín, địa vị cao như trời người đều đo
đây mà ra. Vì đích xác
tự giữ phước đức hằng trôi chảy.

Luận Minh Liễu
nói: bốn vạn hai ngàn sông phước thường
chảy, giải thích rằng:
nghĩa là bốn vạn hai ngàn chỗ học tất cả thường
chảy. Giống như nước
sông, gội trừ phiền não, phá giới.

Nói bốn vạn hai ngàn là: giới căn bản có bốn trăm hai mươi
giới, cho nên như vậy.

Như luật Bà-Tẩu-Đẩu chép: giới có hai trăm, phần nhiều
nói về giới khinh,
Ưu-Bà-Đề-Xá nói: Có một trăm hai mươi mốt giới, phần nhiều nói về
giới trọng,
Tỳ-kheo-ni biệt giới có chín mươi chín giới, hợp thành bốn trăm hai mươi giới. Mỗi giới này có nhiếp mười công đức
của tăng. Mỗi công đức
có công năng sinh ra mười thứ chính hạnh,
nghĩa là năm căn: tín,
tấn, niệm định, tuệ; Ba thiện căn: Vô tham, vô sân,
vô si. Và thân miệng.

Một giới tức là một trăm giới, hợp thành bốn trăm hai mươi giới, há chẳng phải là bốn vạn hai ngàn ư? Lại giải
thích rằng:
Người vô nguyện Tỳ-ni, nghĩa là khi yết-ma lần thứ ba xong, bốn vạn hai
ngàn chỗ học một lúc
cùng khởi. Không có một giới nào không sinh, nên
gọi là vô nguyện. Y cứ
vào đây để tìm giới đức thường trôi chảy. Hỏi: hai chúng tăng ni
số giới có khác nhau, vì
sao vô nguyện
Tỳ- ni nói thẳng có bốn
vạn hai ngàn? Giải: Ở đây nêu chung hai chúng để nói, lấy lý thật mỗi
chúng đều tùy theo bổn giới.

Lại giải thích: Lấy nghĩa chuyển căn làm chúng,
Tỳ-kheo phát khởi được ni giới
đều được bốn vạn hai ngàn.

Kế đối với bảy chúng phát giới nhiều ít.

Theo Tát-bà-đa
thì năm giới: đối với tất cả chúng sinh. Cho đến Như lai đều được bốn giới, vì không có ba độc. Gốc lành được
mười hai giới. Đồng
thời một thận hoàn toàn trong Tam thiên thế giới, tất
cả rượu vào cỗ họng
đều được ba giới. Vì khi thọ tất cả đều đoạn dứt,
dù cho rượu diệt tận,
La-hán nhập Niết-bàn, giới thường thành tựu. Y theo nghĩa này để
suy ra trên thân người nữ có ba chỗ dâm. Trên thân người nam có hai chỗ dâm, phát
sinh là do ba độc. Phối hợp riêng thì
người nữ được mười
tám giới, người nam mười lăm giới, loài vô tình một
giọt rượu cũng được ba giới.

Phát tám giới chúng sinh đồng với ở trên. Vô tình được năm
giới, mười giới của
ba chúng hữu tình và vô tình, đồng với Đại tăng phát.
Văn luật
Tứ Phần đều phát bảy chi giới. Văn giới dưới đều
kết tội cát-la.

Như vậy vì sao bày ra mười, đây chỉ dạy điều căn bản thích làm. Nói về tướng thì
biết sớm.
Ngoài ra, Hòa-thượng dạy kỹ, cho nên ba quy y yết-ma đều không có văn về
số giới.
Trong phần thuyết
tướng mới nêu mười
bốn, hai loại giải: Nếu y cứ vào tăng ni, y cứ theo
Luận Bà-Sa thì mỗi chúng
sinh thân và miệng có bảy chi. Vì tham
sân
si
khởi nên thành hai mươi mốt giới.
Nay nghĩa y theo ba độc
sinh khởi lẫn nhau, chia đều hai, ba phần lẽ ra có bảy môn. Người nữ có chín xứ, nam có tám xứ, bảy độc trải
qua như vậy, trên thân
người nữ có sáu mươi ba giới. Trên thân người nam có bảy trở lên não hại người, có năm mươi
sáu giới. Giới của vô tình mỗi loại được bảy giới, lấy đây mà chia ra làm bày.
Trong pháp giới
địa hữu tình và vô tình
mỗi loài được các giới vô lượng vô biên.

Cho nên trong
Kinh Thiện Sinh có năm loại làm lượng

Chúng sinh, đất đai, cỏ cây, biển lớn và xứ không dụ cho giới
đức lương như phân tuyết ở trước.

Hỏi: Bảy chi
nhiếp giới có hết không? Đáp: Hết,
nếu có nhiếp mà không hết vào trong bảy chi như
phối hợp loại giới để nói. Lại nói:
Nhiếp giới bất tận vì tính tội khác nhau. Như giết, đánh cả hai đều khác. Có thể phòng thể khác. Cho nên
Kinh Thiện Sinh nói:

Trừ giới thiện ác rồi lại có nghiệp giới, gọi là pháp thiện ác, nên

biết căn bản
bảy chi điều thu nhận. Chứng loại nghiệp giới được
nhiếp nên làm thành bốn câu.

Thiện mà chẳng phải giới, nghĩa là trong mười giới là ba giới
sau, luật không chế riêng tâm phạm.

Giới mà bất thiện, tức luật nghi ác.

Vừa thiện vừa ác, trong mười điều lành là bảy chi trước.
Vì không phải mong cầu. Do tu hành nên gọi là Thiện,
trái lại ở đây
sách
tấn khuyên răn nên gọi là giới.

Cả hai đều sai trái, thân miệng vô ký.

Hỏi: Giới và hành tướng của luật nghi khác nhau thế nào?
Đáp: thông
hành không bờ mé là luật nghi, đối cảnh cấm ngăn
là giới nghi. Như Tỳ-kheo đủ duyên, thọ rồi thấy
sống bất sát. Nhìn
một cảnh này gọi là giới trì sát.

Nhìn bốn cõi
khác gọi là giới trì sát. Mạng sống khác không giết thì không phạm luật nghi. Nếu thành tựu luật nghi ác thì giải.
Muốn giết một con dê gọi là
ác trì giới, mong các loài khác có sinh mạng đều
tội là trì luật nghi.

Giới hạnh: nghĩa là thọ tùy theo hai giới, y cứ bên ngoài chẳng phải phương tiện
thiện giới, nên gọi là giới hạnh. Cho nên thọ là
suy nghó mong cầu. Xứng theo lời nguyện mà tu hành, thí như xây dựng nhà cửa, cung điện,
trước phải lập tường viện khắp vòng tức là đàn tràng thọ thể.
Sau đó tùy chỗ mà xây dựng hết ở một đời. nghĩa là
sau khi thọ tùy
vào hạnh. Nếu chỉ thọ mà không có tùy, chính là
nguyện suông, không khỏi ngăn che
chỗ suông. Nếu chỉ có tùy mà không có thọ hạnh này, hoặc tùy
sinh tử, thì là hạn hẹp không cùng khắp. Thí dụ đống không có
viện nhà thì không khỏi giặc cướp đục khoét.
Phải cần thọ tùy tướng tự
chất mới có sự đưa đến.

Hỏi: Nay thọ
giới cụ túc vời lấy quả vui là Thọ hay Tùy? Đáp: Thọ là
duyên giúp, chưa có công hạnh, phải nhân tùy
đối cảnh phòng định, vì
tùy hạnh này đạt được quả Thánh không đích
thân thọ thể.
Cho nên biết, một khi thọ rồi thì
suốt đời về
sau phương tiện chính niệm giữ gìn gốc đã thọ. Chảy vào tâm hành ba thiện làm
thể, cho nên nói giới
hạnh tùy tướng để tu.
Nếu chỉ có thọ mà không có tùy hạnh thì lại là
khinh giới, trôi
vào biển khổ, chi bằng
không thọ, không có giới để trái. Bởi vậy hành
giả phải khéo biết
nghiệp tính rõ ràng, chẳng nên lạm thuật.

Nói về
giới tướng: nói về tướng, thì có cảnh đây là duyên, miên
mật hằng nhiếp, tâm cùng khắp. Nay y cứ vào giới
bổn thì mọi người đều tụng trì, tướng văn dễ rõ, trì phạm chẳng lạm.
Ngoài ra, muôn cảnh đâu được rơi rớt, nói y theo lệ tướng, thừa biết
cương lãnh. Giới dâm
thiên đầu trở xuống được chia làm ba:

Gọi là phạm cảnh

Thành tướng phạm

Khai pháp không phạm

Lược biết trì phạm, rộng ra như
thiên dưới. Ngoài ra nghĩa
đều như trong giới bổn sớ.

Trước nói về cảnh phạm, luật Tăng-kỳ chép: Thật đáng sợ
không gì hơn người nữ,
làm hư hoại chính đức đều do người nữ mà ra.
Người tâm nhiễm xem,
phạm tội việt Tỳ-ni, Thanh văn khởi nhiễm cũng vậy.

Trí Luận chép: Dâm dục tuy không não loạn tâm chúng sinh.
Vì tâm ràng buộc nên phạm tội lớn, vì vậy trong luật nói dâm
dục đứng đầu. Lại, pháp
Tỳ-kheo thời nay chấp
trước Niết-bàn, cho nên
trong luật Tứ Phần nói
phạm cảnh, nghĩa là, người chẳng phải người, (Thiên tử, quỷ thần)
súc
sinh ba cõi. Y cứ vào báo ứng thì nam nữ hai hình; y cứ vào xứ thì người nữ ba đường.
nghĩa là đường đại, đường tiểu và miệng, nam thì hai đường, đây là chỗ dâm.
Nếu thức, ngủ, hoặc chết chưa hoại, hoặc hoại phần ít, nhưng cho vào chỗ dâm một chút như đầu
sợi
lông đều phạm Ba-la-di, Luật nói:

Thuộc về trâu, ngựa, heo, chó, bất luận tâm khởi tưởng
nghi, nhưng chính đạo này
đều trọng. Ngoài ra, Ma-đắc-lặc-già nói rõ đủ
về phần phạm. Nhưng lỗi
dâm thô hiện, người đều biết sai, trong luận
hỏi phạm, phạm đều kết
chính. Y cứ vào tướng nói lỗi thì tai không
muốn nghe. Hoặc dẫn đến
khinh cười sinh nghi, sinh lạ. Cho nên, Luật Thiện Kiến
nói: Pháp sư nói lời bất tịnh này người nghe nói chớ kinh sợ,
sinh tâm hổ thẹn, dốc lòng đối với mới Phật.
Vì sao?
Vì Như lai từ bi thương xót chúng ta, Phật là vua của thế gian, lìa aí nhiễm, được thanh
tịnh. Vì thương xót chúng
ta nên nói lời ác này là kết giới. Cho nên lại
quán công đức của Như Lai không có tâm chê bai
ghét bỏ. Nếu Phật
không nói việc này, thì
chúng ta làm sao biết được tội Ba-la-di. Có người cười đuổi ra.

Kế, tướng thành phạm có hai duyên:

Tự có tâm dâm hướng về cảnh trước. Dù có nhưng bên trong ngăn cách nhau, chỉ vào chừng
sợi lông kết thành đại trọng, đủ bốn

duyên thì thành.

1/ Cảnh chính (nam thì hai đường, nữ thì ba chỗ)
2/ Khởi tâm nhiễm (nghĩa là chẳng phải lúc ngủ say, v.v…)
3/ Khởi phương tiện
4/ Hợp với cảnh liền phạm Nếu bị kẻ thù ép buộc hoặc đem đến
trước cảnh, hoặc đến chỗ thân Phật khai thân biết chế ngự làm cho
không nhiễm, cũng đủ bốn duyên.

1/ chính cảnh (bất luận mình, người)
2/ Bị kẻ thù ép buộc
3/ Hợp với cảnh
4/ Thọ lạc liền phạm Luật Thiện Kiến chép: Người dâm không thọ vui, như để nam
căn vào miệng rắn độc,
vào lửa, là tướng không nhiễm.

Hỏi: Giới dâm này kết phạm chung cho cả đùa cười, không phải như lấy nam căn của đứa bé giỡn để vào miệng, cố nhiên không có tâm dâm?

Đáp: Tâm dâm khó biết.
Theo luật nói:
Tâm ái nhiễm là ý dâm dục, đều phạm tội trọng.

Luật Ngũ Phần nói: Nếu người xúc chạm mà vui thích thì
phạm thâu-lan-giá.

Nếu không phải đùa giỡn thọ chạm vào cũng vậy.

Luật Thập Tụng nói: Trong miệng nếu quá răng là thành
phạm, còn hai đường thì không có khai.

Luật Tứ Phần chép: Nếu kẻ thù cưỡng cầu nam căn cho vào
ba phạm cảnh, trong ba thời
tâm không có vui thì đều không thành phạm, tùy theo mới vào, vào rồi, khi ra trong mỗi lúc có ý dâm
đều phạm nặng, nếu là kẻ thù cưỡng
nắm Tỳ-kheo, hai chỗ hành bất tịnh, mới vào biết ưa thích
phạm trọng, cho đến cách bên trong bốn câu cũng vậy. Hoặc có trong việc này, chỉ răng
trong miệng. Chỉ có cảm giác ngón
tay đau thì khỏi tội
trọng. Như trước nói trong lửa, trong miệng rắn độc. Luật nói:
Thây chết hoại một nửa, hoại phần nhiều, và bộ xương mà hành bất tịnh
phạm thâu-lan-giá. Giới dâm này kết phạm không
đợi xuất tinh. Chỉ khiến
hành trong xương thịt đều phạm thâu-lan-giá.
Nếu vốn ý làm xuất
tinh, tinh xuất phạm Tăng tàn.

Như giới bổn
sớ nói vốn chẳng phải ý Tăng tàn, mà chỉ là
đường thẳng đều phạm,
cho nên Luật Thiện Kiến chép:

Dù bị chặt đứt đầu và hành dâm trong cổ, trong miệng của người

chết cũng phạm trọng. Luật nói:
Nếu tăng ni dạy nhau, làm không làm đều phạm cát-la làm thì người dạy
phạm thâu-lan-giá, không làm
phạm cát-la, ba
chúng dưới dạy nhau làm
hay không làm điều phạm Đột-cát-la, làm thì diệt
tẫn, phạm cát-la là khác. (cho đến thiên dưới
đồng phạm cát-la).
3) Nói về không phạm: Nếu ngủ say không hay biết (nghĩa là khai cho kẻ thù đến ép
buộc thân phần) không thọ vui (nghĩa là khai cho kẻ thù
sẽ tạo cảnh khác) tất cả không có ý dâm (vì không có tâm ái
nhiễm ô) đều không phạm.

Giới thứ hai là ăn trộm, tính giới bao gồm nặng nhẹ.
Trong tính trọng vì ăn trộm khó che chở cho nên các bộ đều nói rõ.
Còn giới khác y cứ nói chung mà thôi. Nói về giới này đều thuật trong quyển 3 và quyển 5,
nhất định khéo thêm vào mới có thể khỏi hoạn. Có chỗ nêu
riêng: Giới trộm này
dùng vào sao riêng, đè nén cũng là ý khuyên răn.
Cuối cùng đều phải xem khắp, thứ lớp trình bày rõ ràng, trong cảnh
phạm trước. nghĩa là
sáu trần, sáu đại, vật có chủ. Người khác tiếc giữ phi
lý đưa đến tổn hoại,
pháp này thành phạm. Nếu vật không có chủ và
vật của mình, hoặc duyên
sai cảnh đoạt tâm lương nghi chuyển, tuy có
tâm trộm lấy mà trước
chẳng phải cảnh trộm, đều không kết phạm.

Chỉ có bổn tâm phương tiện. Hỏi: Thế nào gọi là vật vô chủ?
Đáp: Luật
Thiện Kiến nói: con cái làm việc ác, cha mẹ đuổi
đi, sau đó cha mẹ chết, vật ấy là vô chủ, dụng thì không tội.
Bộ Tát-Ba-Đa nói: Giữa hai
nước, hai bên đóng kín ranh giới, nơi ấy chỗ đất trống
có vật gọi là vô chủ.

Lại nói: nếu nước tan, vua bỏ chạy, vua
sau chưa
thống lãnh, trong đó có vật là vô chủ, tức như người thế tục làm cho núi
sông rừng rậm
rạp không ai giữ gìn,
nếu trước thêm công sức thì không được trộm cắp.

Trong phần thành tướng phạm, duyên chung có sáu thứ:

Vật cỏ chủ.

Nghó là chủ.

Có tâm ăn trộm.

Vật quý giá.

Làm mọi cách.

Nêu lìa chỗ cũ thì đủ thành phạm.

Nay y vào duyên phạm lần lượt giải thích.

Trong phần duyên đầu (vật có chủ) lại chia ra ba loại:

Ăn
cắp vật của Tam bảo

sự.

Ăn
cắp vật của người

Ăn
cắp vật không cất giữ

Trong phần vật của Tam bảo trước nói sự đúng sai của người
tri

Sau đó giải thích về trộm cắp khác nhau. Vì vậy, nếu không biết

tường tận về luật nghi, khéo thông dụng cho, đồng thời tâm thảy
xứ phân phần nhiều ăn
cắp tổn hại, tướng như ở sau sẽ nói. Cho nên
các kinh như
Bảo Lương Đại Tập, v.v… nói: Vật của
Tăng khó giữ,
Phật pháp vô chủ, tôi
cho rằng hai loại người giữ vật của Tam bảo:

A-la-hán
Tu-đà-hoàn.
Sở dó như vậy, vì các
Tỳ-kheo khác giới không đầy đủ, tâm không bình đẳng, không cho người này làm
Tri sự lại
có hai loại:

Có thể trì giới thanh tịnh, hiểu biết về nghiệp báo

Sợ tội đời sau, có tâm hổ thẹn và tâm hối hận.

Hai người này không có mụn nhọt bảo hộ ý người khác.
Việc này rất nói, đồng với
Thánh giáo như thế tức là lời khuyên răn lớn.

Nhân tức phạm, vì ngu si kiêu mạn, cho nên luật nói:

Ta nói người
này ngu si phạm Ba-la-di (đều không nương vào
lời dạy của Phật, lòng
sư mịt mù phạm đại tội)

Nay nói về vật của Tam bảo, chia ra bốn môn khác nhau: 1 Trộm dùng

2 Dùng chung
với nhau 3 Xuất ra cho vay

4 Đem vật Tam
bảo đãi đằng đạo tục

Trong phần một (trộm dùng), trộm vật của Phật, đứng nhìn
bên Phật không phạm tội
ăn trộm. Vì Phật đối với Phật không có tâm ngã sở, không có não hại. Cho nên chỉ
phạm thâu-lan-giá. Vì đồng
nhiếp với vật của phi nhân.

Thập Tụng nói: Trộm tượng thiên thần kết tội thâu-lan-giá.

Kinh Niết-bàn
lại nói: Xây dựng chùa Phật, dùng hoa báu cúng dường, không hỏi mà lấy, hoặc biết hay không biết đều phạm
thâu-lan- giá. Nếu có
chủ giữ gìn vật của Tam bảo đều kết tội trọng.
Không có chủ giữ gìn muốn
đoạn phước của thí chủ đều kết tội. Cho nên
Tỳ-nại- da nói: Nếu trộm cờ phướn lọng báu trong tháp Phật và tháp
Thanh văn đều mong đoạn phước
của thí chủ thì kết tội, cho nên trong Ngũ Bách Vấn nói:

Trên tháp quét rác cho sạch sẽ, không được ác dụng

Bộ Ma-đắc-lặc-già nói: Trộm vật trong miếu của phi nhân
có người giữ gìn phạm tội trọng.

Thập Tụng nói: Trộm vật trong tháp Phật, đồ cúng dường
trong tịnh xá, nếu có
người giữ gìn thì tính giá trị thành phạm.

Trong Kinh Thiện Sinh chép: Cũng từ người giữ tháp
mà phạm tội trọng.

Không nhìn bên
Phật mà kết, cho nên y cứ theo người giữ
vật mà kết, như phân
biệt trộm vật của người, nếu trộm để cúng dường thì không phạm.

Luận Tát-bà-đa chép: Trộm tượng Phật.

Thập Tụng chép: Trộm xá-lợi đều tịnh tâm cúng dường, tự nghó người kia cũng là thầy, ta cũng là thầy, ý nghó như vậy không
phạm. Trong bộ
Ma-đắc-lặc-già nói: Trộm tượng Phật, Xá-lợi không đủ
năm tiền phạm
thâu-lan-giá, đủ năm tiền phạm tội trọng.

Tát-bà-đa nói: Chuyển bán, là nếu trong tháp Phật có chim chết, và được vật khác, chỉ để tháp dùng, dùng các vật khác đều phạm
tội trộm, về trộm pháp
thì pháp là vô tình, không có tâm ngã sở.

Trong luật kết
tội trọng, y cứ vào người chủ giữ mà kết. Văn
nói: Bấy giờ, có Tỳ-kheo trộm quyển kinh của người.
Đức Phật
bảo tính giấy mực mà kết tội trọng, vì Phật nói vô giá.
Thập Tụng,
Ma-đắc-lặc-già, Tát-bà-đa đều y cứ vào người
chủ giữ vật mà kết phạm.

Luật Ngũ Phần nói: Trộm kinh, tính giấy mực, công việc, đủ
năm tiền phạm tội trọng.

Ma-đắc-lặc-già
nói: Trộm kinh đủ năm tiền phạm trọng, không đủ phạm khinh.

Trong Ngũ Bách
nói: Không được dùng miệng thổi bụi bặm
trên kinh, trên tượng
chuẩn theo đồng. Nếu đốt kinh cũ phạm tội trọng
như thiêu đốt cha mẹ,
người không biết có tội phạm khinh.

Thập Tụng chép: Mượn kinh mà chống cự không trả, khiến
chủ sinh nghi phạm
thâu-lan-giá, đó là do tâm chưa bỏ cho nên như vậy.

Kinh chính Pháp Niệm nói: Trộm phương pháp bí mật chép
tay phạm tội trọng. Hỏi: Như trong luận nói:
Trộm tượng Phật,
Xá-lợi cúng
dường không phạm, trộm
kinh cũng như vậy, một bề kiết tội trọng? Đáp: Phật được ở xa tâm lễ bái cung kính, pháp phải cầm
văn đọc tụng, cho nên
kinh Địa Trì nói: Không cúng dường hiện tiền gọi là đại đại
cúng dường. Nếu muốn cử lẫn nhau cũng kết phạm lẫn nhau.

Như người tạo tượng chuyên tâm vì mình, không vì người khác, có
thể không kết trọng, tạo
kinh vì người tùy theo khả năng thọ dụng, đâu thể kết tội.
Trộm vật của tăng, có chủ giữ gìn đồng với trên kết tội trọng.
Nếu chủ giữ gìn tự trộm cắp, theo
Luật Thiện Kiến thì trộm vật của
tăng phạm tội trọng,
nhưng tăng có bốn loại:

Thường trụ thường trụ: nghĩa là kho lẫm, chùa viện của tăng chúng có hoa quả, cây cối,
ruộng vườn, v.v… vì thể chung cả
mười phương, không thể phân dùng, nhìn chung chúng tăng như luận
đoán trọng.

Luật Tăng-kỳ chép: Dù tất cả
Tỳ-kheo nhóm họp cũng
không được chia, ở đây
một bề xếp vào tội trọng.

Thập Phương thường trụ: Như nhà tăng cúng dường thức ăn
mà tăng thường dùng, chung mười phương, chỉ hạn
cục bổn xứ. Nếu có
người giữ gìn y cứ theo chủ thì kết trọng, người
cùng trộm thì phạm tội khinh.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu đem thức ăn lâu dài ở nhà tăng về
phóng phạm thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu lấy vật của tăng như vật của mình để dùng cho người
phạm thâu-lan-giá. (y cứ theo cùng trộm thức
ăn của tăng). Nếu tâm trộm lấy tùy giá bao nhiêu mà kết, đó gọi là đại giặc
thứ năm (y cứ theo như có chủ).

Tỳ-ni Mẫu cũng
như vậy, Tát-bà-đa,
Thiện Kiến chép: Không đánh chuông, mà ăn thức ăn của tăng phạm
tội trộm. Lại, trong
chùa trống khách tăng,
thấy thức ăn trộm ăn, tùy giá bao nhiều mà kết
tội. (theo như trên đây thâu-lan-giá).

Hiện tiền Hiện tiền: nhất định ăn trộm vật này, xét theo bổn
chủ mà kết tội. Nếu nhiều người mà một người
giữ vật cũng y cứ vào
chủ mà kết trọng.

Thập Phương hiện tiền: Như vật khinh của năm chúng đã qua
đời.

Kinh Thiện Sinh
chép: Trộm vật của Tỳ-kheo qua đời, nếu chưa yết-ma, theo tăng mười phương phạm tội khinh (tính người không
đủ năm tiền, chỉ phạm
thâu-lan-giá). Nếu đã yết-ma, y cứ tăng hiện
tiền mắc tội trọng. (số
người có hạn, thì có thể đủ năm tiền).
Nếu khi qua đời tùy theo người chết di chúc trao vật, trộm vật
của người cho kết tội.

Luật Tứ Phần chép: Vật của
bốn phương, hoặc tăng, hoặc rất nhiều người, hoặc một người, không nên phân chia, không nên bán,
không nên đem về cho mình,
đều phạm thâu-lan-giá. Nhân có người nói:

Nếu trộm vật
của tăng nói không thành trộm, liền đoạt lấy.
Điều này chưa thấy văn
rõ ràng trong các bộ. Nếu đoạt lấy thì thành phạm trọng.

Luật Tứ phần chép: Tạm trở ngại Tăng dùng cho nên kết khinh.
Nếu nhập hẳn đồng với của mình, thì
Thiện Kiến cho
là tội trọng.

Luật Ngũ Phần chép: Tâm trộm, đổi vật tốt của tăng, giá năm
tiền phạm Ba-la-di, một
tiền trở lên phạm thâu-lan-giá.

Kinh Đại Tập
chép: Trộm vật của tăng tội đồng với năm tội ng- hịch.
Nhưng tôi trộm chung cả ba ngôi báu, vật của tăng rất quý, hễ hao

tổn một hào
thì y cứ vào phàm thánh mười phương mỗi mỗi mà kết
tội. Cho nên các bộ, như
trong Ngũ Phần chép: Có nhiều người cúng dường vật cho tăng.
Phật đều đáp: “Hãy cúng dường cho tăng, ta ở trong
số tăng,
cúng dường tăng được quả báo lớn”.

Lại, kinh Phương Đẳng chép: Năm tội nghịch, bốn tội trọng ta
có thể cứu. Trộm vật
của tăng ta không cứu được. Ngoài ra như trong
các kinh Nhật Tạng Phần,
Tăng Hộ truyện, v.v… có trình bày rộng.

Ngũ Bách Vấn
chép: Lấy vật của Phật, pháp, Tăng dù hoàn lại thì vẫn đọa vào địa ngục
A-tỳ nhưng được
ra sớm,. huống chi
không bồi hoàn, mãi mãi không có lúc mong ra. Nhân đó nói việc
Pháp sư
Tam Tạng hoàn nợ.
2) Nói rõ dùng chung, lại chia làm bốn:

Tam bảo dùng lẫn nhau.

Đương
phần dùng lẫn nhau.

Tượng cùng vật báu dùng lẫn nhau.

Mỗi vật dùng lẫn nhau.

Y cứ vào phần đầu, như
Tăng-kỳ nói: Chủ chùa là
Ma-ma-đế cùng dùng vật của
Phật pháp Tăng, cho rằng
không phạm. Phật nói
phạm Ba- la-di. nghĩa là người
Tri sự lấy
lương thực, dụng cụ của tăng và
trâu ngựa làm tượng
Phật, nhà kinh doanh việc sai sử đều chính trọng, đem vật
của Phật, pháp, tăng dùng cũng vậy. Văn rộng ra như trong luật
kia. Các kinh như Bảo Lương,
v.v… nói: hai vật của Phật, pháp không
được dùng qua lại. Vì
không có người, vì vật của Phật pháp mà làm chủ,
lại không thể thưa hỏi,
không đồng với vật của Tăng, cho nên thường
trụ tăng, chiêu-đề-tăng
cũng có những điều cần Tỳ-kheo coi về việc hòa
tăng, đòi
hành thủ, người hòa hợp được dùng. Nếu muốn
dùng vật của tăng,
sửa
sang tháp Phật, y theo pháp mà lấy. Tăng hòa hợp được
dùng. Người không hòa hợp, khuyên người tục tu bổ. Nếu pháp Phật có
vật cho đến một tiền, vì
thí chủ chú trọng tâm thì phạm xá-ni.

Các vị trời và người đối với vật này, sinh tưởng là Phật,
tưởng là tháp, cho đến gió thổi, mưa rửa ra, không được trao đổi vật báu
cúng dường. Vì vật trong
tháp của Như lai không có người làm giá cả.

Nếu y cứ theo đây ngăn tăng thọ dụng, đều là dùng qua lại
Nếu không ngăn tạm an trí, lý được không tổn. Văn nói:
Không được đặt Phật ở phòng dưới, mình ở
phòng trên. Hỏi: Chiêu-đề tăng, thường trụ tăng là gì?
Đáp: Trung
A-hàm chép: A-nan nhận phòng riêng để cúng
dường chiêu-đề tăng. Cô gái
Am-bà cúng vườn lên
Phật trước tiên và
chiêu-đề tăng, trong văn
không rõ. Y cứ theo phòng nhà này là vật của
chiêu-đề tăng. Hoa quả,
v.v… là vật tăng man.

Ngũ Bách Vấn nói: Vốn chẳng phải chùa viện mà thờ
tượng trong đó,
Tỳ-kheo cùng nằm ngủ làm
chướng ngại, ngăn cách thì không phạm, vì Phật tại thế cũng cho để tử ngủ
cùng phòng.

Luật Thập Tụng nói: Phật cho tăng phòng nuôi
sứ nhân, tượng Phật
sứ nhân.
Cho đến voi, ngựa, trâu, dê cũng vậy. Mỗi mỗi đều có
sở thuộc, không được dùng chung.

Tát-bà-đa chép: đất của Tăng bốn phương không hòa hợp
thì không được làm
tháp Phật, trồng các thứ hoa quả cho Phật. Nếu trong tăng phân hành được rồi thì cho tùy ý
cúng dường. Hoa nhiều vô hạn tùy ý dùng
cúng dường. Nếu qua
sự đói khát, mất mùa, ruộng vườn
của Tam bảo, không có phân biệt, không thể thưa hỏi, nếu tăng hòa hợp
tùy ý xử phân, hoặc
nước của tháp, dùng công sức của tháp mà được,
Tăng dùng phạm trọng. Nếu công
sức của Tăng, phải
so lường bao nhiêu
chớ sai làm quá hạn,
quá thì kết trọng.

Luật Thập Tụng chép: Cây hoa trong vườn của tăng, cho lấy
cúng dường tháp Phật,
nếu có trái cây sai người lấy ăn, cây lớn cúng
dường rường cột cho tăng, lá và vỏ cây tùy ý
Tỳ-kheo dùng, cũng được
nhờ tăng đục đẽo bình chậu để dùng.

Tỳ-ni Mẫu chép: đã phân chia phòng xá, đất trồng cây,
sau đó
lấy cây sửa sang phòng,
không cần bạch tăng.

Cây của tăng
để sửa tháp và tăng, được cây củi trong viện tăng, phải y cứ nhiều ít.
Cúng dường
nhà sưởi, nhà trù, nhà tắm, phòng
riêng. Không được lấy quá. Nếu không định hạn, tùy ý nhiều ít nên lấy cây
khô. Nếu
tăng cần cần cây để dùng, hoặc có cây đang ngăn đất mà thí chủ không cho chặt, liền
sai tịnh nhân trộn xương cá với tro, rưới lên
cho chết. Sau đó, nói cho
thí chủ biết, rồi mới chặt dùng.
Nếu ruộng nhà của tăng liên tiếp với ruộng, nhà của người
dữ, được nói đàn việt chuyển dời.

Trong Tứ Phần chép: Vua Bình-sa cúng dường vườn cho
Phật, Phật bảo cúng
dường cho tăng, biết Tam bảo không được dùng qua lại, liền khuyên cúng cho Tăng, Tăng cũng được cúng dường
Phật pháp. Nếu người vốn cúng dường chung cho Tam bảo thì tùy thiên lệch
mà dùng hết, không được chia vật này làm ba phần, vì trái với
tâm cúng dường.

Luật Thiện Kiến chép: Vật che đậy nếu là Tam bảo trai
giảng thiết hội thì được lấy không tội.
Trong luật trên, cho đến người khác được dùng củi cỏ của tăng. Đây phải cần cụ giới thanh tịnh đúng
với pháp của tăng. Như
luật đã xử đoán, tài pháp đều đồng. Nếu thực hành thiếu trái với đồ dùng của tăng phạm tội vô lượng. Rộng như
trong kinh trước. Lại như
truyện nói: do lấy lá, cây của
Tăng nhuộm làm tạp
dụng, tội bị đọa vào
trong hang đá, thân đều vào địa ngục chịu khổ. Đây
đều do giới chẳng đầy
đủ, không có tâm hổ thẹn. Người có tâm hạnh,
tự ẩn mà tham lấy.

Phải chia dùng với nhau: nghĩa là vốn tạo hình Thích-ca đổi
thành Di-đà, vốn làm Đại phẩm đổi làm Niết-bàn,
vốn làm phóng tăng đổi làm xe cưỡi, đều vọng nhìn
cảnh trước, lý nghĩa dễ thông.
Nhưng trái với tâm cúng dường, phạm tội dụng qua lại.

Luật nói: Cho
phép chỗ này cho chỗ kia, và hiện tiền trực đường đổi làm năm y đều phạm tội. Nếu vốn làm Phật lại
làm Bồ-tát, bổn
kinh chưa luận v.v… thì
tình lý đều trái gốc.

Soạn chính lục, tạp lục, giá kinh và tạo ngưới nhóm họp
kinh ngụy nhân quả hoàn
toàn trái, pháp quyết phạm trọng, phước không
có phước riêng. Vì tà chính xen lẫn, cho nên nếu đông tây hai nẻo, tài
vật Phật pháp có chủ
thì không được, không chủ thì dùng chung, nếu vốn thông các
sư và chúng
cúng dường, lý thông được làm, nhưng
không thông người phi
nghĩa, nuôi ngựa dê lẫn lộn.

Ngũ Bách Vấn
nói: Dùng mầu sắc của Phật làm hình chim thú
thì phạm tội, trừ ở
trước Phật vì cúng dường.

Luật Thiện Kiến nói: Nếu thí chủ định cúng dường
vườn cây, y phục,
thuốc thang, v.v… Người có tâm trộm cắp chia ăn, tùy theo tính
giá trị mà kết trọng.
Nếu định làm phóng xá tăng mà lại làm thức ăn cho
tăng phạm
thâu-lan-giá. Hoặc trụ xứ này thiếu lương thực, mọi
người muốn giải tán đi,
không có người giữ gìn, hòa tăng giảm dùng, các
vật trong như vườn cây
v.v… làm thức ăn. Chủ lãnh giữ gìn, cho đến phòng Tăng bốn phương cũng được. Nếu phòng bị phá hoại, bán những vật
thô để sửa sang, hoặc
thời giặc loạn cho giữ tùy thân. Khi giặc đi rồi bình yên về lại chỗ cũ. Muốn cúng dường tượng này, lại cho
tượng kia, phạm Đột-cát-la.
Trong quyển 8, 9, 10 nói về giới trộm rất vi tế kín đáo.
Thập Tụng và Lặc-già
nói; giữ vật của tăng bốn phương này, tâm trộm
cắp đưa cho chùa khác
phạm Đột-cát-la, nếu lấy trả lại cho tăng thì
không phạm trọng.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu ở chùa gần bên bị phá không có chỗ
nằm và đồ cúng dường, thông kết một giới hai bên cùng dùng.

Trong Ngũ Bách Vấn nói: người tại gia bạch tăng cho thức
ăn những người mà
Tỳ-kheo chưa độ, hoặc vì tăng mà bạch xin tăng
cho đem thức ăn của tăng
để giữa đường, hoặc tăng không cho, hoặc không bạch trả lại thì phải bồi hoàn. Nếu không thì
phạm trọng, nếu
cúng dường trai tăng,
tăng đi trai chủ cúng dường cho tăng sau, đánh
Kiền- chùy được ăn.
Nếu không dành mỗi người ăn no phạm trong. Y cứ
theo trên không được,
liền đem thức ăn của tăng ra khỏi giới mà ăn
không hoàn lại, người
có tâm thì phạm trọng.
Tuy là đánh chuông còn không khỏi tội, vì vật thể thuộc về xứ định.

Trong luật nói: Cùng lợi dưỡng thuyết giới riêng phải làm yết-ma

hòa tăng mới
được. Nếu được đầu cần đồng giới đồng pháp.

Nếu vì Tăng sai đi xa, trên đường đi không có chỗ khất thực,
hòa Tăng đem thức ăn
để giữa đường cũng không nhất định làm tướng.

Theo văn giữ
chùa của luật Thiện Kiến. Nếu chùa trang
nghiêm vững chắc không
cần hòa Tăng. Hai bên trụ xứ dùng chung, mỗi trụ
xứ hô kiền-chùy để
cùng ăn. Nếu đến chùa ngoài, có người riêng giữ
vật của Tăng, dùng thì
phạm trọng. Vì thí chủ định cúng tăng trú xứ này, không cúng loại riêng khác chẳng phải
ruộng phước, cho nên người
nhà tăng cất giữ phạm cát-la.

Tượng cúng báu qua lại: nghĩa là trụ trì Tam bảo và lý của báu
qua lại. Tát-bà-đa hỏi: Khi Phật tại thế, trong các
vật cúng dường
Tam bảo thường nhận phần của một người, vì sao sau
khi Phật diệt độ khắp
nơi lấy phần của một người?

Đáp: Phật
tại thế, sắc thân thọ dụng, nên lấy một phần của
một người, sau khi Phật
diệt độ cúng dường pháp thân công đức hơn Tăng
nên lấy một
phần báu. Lại khi Phật tại thế nói cúng dường
Phật thì sắc thân thọ dụng, nói cúng dường Phật bảo đặt trong tháp thờ móng tay,
tóc cúng dường pháp
thân. Vì pháp thân thường còn ở thế gian.
Nếu cúng dường Pháp chia làm hai phần, một phần cho
kinh pháp, một phần cho người
tụng kinh nói pháp. Nếu cúng dường pháp bảo thì treo
trong tháp. Nếu cúng dường Tăng bảo cũng để
trong tháp,
cúng dường tăng đệ
nhất nghĩa đế, hoặc cúng dường chúng tăng phàm thành đều lấy phần, vì nó
không đáng. Y cứ theo lúc thọ thí này, khéo
biết thông bít, chớ dùng
qua lại mà gây ra lỗi lầm.

Trong phần thứ tư vật tùy tướng, tự qua lại trước y cứ theo vật
của Phật, có bốn loại:

Vật Phật thọ dụng không được chuyển qua lại, nghĩa là các vật
như giảng đường, y phục, giường màn, v.v…

Vật Phật từng dùng, cúng dường để
trong tháp, không được đời qua lại như kinh Bảo Lương ở trước đã nói.
Ngũ Bách Vấn chép: Không được bán lụa
trên thân Phật cho Phật làm y, lại cột trụ chùa
viện bị hư hoại, thí chủ đổi xong, cột củ cúng dường cho tăng, tăng không
được dùng. Trong luật
Phật nói nếu giường tọa cụ của Phật, tất cả trời người cúng dường không được dùng, vì đều là tháp, cung kính như tượng
tăng, cho đến cung kính trong pháp.

Cúng dường vật thuộc của Phật, Ngũ Bách Vấn chép: vật của Phật được mua lấy
cúng dường, đầy đủ
cúng dường.
Luật Thập Tụng chép: lấy vật tháp Phật xuất lời, Phật nói cho.
Ngũ Bách Vấn chép: vật của
Phật không được dời đến chùa khác, vì phạm tội khí. Nếu chúng
tăng đều đi, bạch tăng tăng cho đem đi thì không tội.

Khách Tỳ-kheo làm
tượng Phật, viết kinh được vật thì không
được lấy, nếu được
nhà Phật nuôi trâu bò, cũng không được thường
sai
trâu bò của Phật vì phạm đại tội.

Cúng dường vật lên Phật. Luật Tăng-kỳ nói cúng dường hoa
cho Phật nhiều thì cho chuyển mua hương đèn cúng Phật.

Còn vật cũ nhiều chuyển bán để làm vô tận tài của Phật.

Ngũ Bách Vấn
chép: Cờ, phướn của Phật phần nhiều muốn làm Phật
sự khác, nếu thí chủ không đồng ý thì
không được, vì y cứ theo
đây đổi làm, không chuyển biến bản chất. Như Đại
Luận chép: như
họa làm tượng Phật.

Vì không tốt nên cố hoại thì được phước.

Vì ác tâm hoại thì phạm tội.

Vật hiến cúng Phật. Luật nói: Cúng dường tháp Phật, thức ăn

để sửa sang
tháp người được ăn. Luật Thiện Kiến nói: Trước
Phật dâng cơm, Tỳ-kheo hầu
Phật ăn. Nếu không có Tỳ-kheo, người tại gia hầu
Phật được ăn. Y cứ theo đây, bàn Phật của nhà thế tục vốn không
thuộc về Phật, không còn
nói chuộc kinh ngụy.

Kế nói vật của Pháp cũng có bốn thứ khác nhau:

Pháp thọ dụng, như thuộc về sương hộp, khăn, màn, v.v…
vốn là vật bày biện không thể sửa đổi lại,
còn ba điều không y cứ ở trên có thể biết.

Nói rõ vật của tăng. Nếu hai loại thường trụ hạn cục chỗ đã định không thể
chuyển dời, như trên có nói. Nếu giúp đỡ chung các
chùa khác, yết-ma hòa thì được.

Thường trụ thường trụ chỉ được thọ dụng, thập phương thường trụ hô kiền-chùy đồng thời liền dự phần ăn. Nếu ác giới kịp thời, có đức
phi thời, phi pháp mà
dùng đều kết tội thâu-lan-giá.

Hai loại cùng dùng qua lại thông hòa thì được, không y cứ ở
trên có thể biết, người thường trụ cất chứa
không được mua bán. Y cứ
theo kinh tội trọng, các luật không có văn. Cho nên trong luật
Tăng-kỳ nói cùng dường tôi tớ cho tăng đều không được nhận, ý có thể biết. Nếu nói hai loại tội hiện tiền qua lại như trên, thì hai vật khinh trọng cắt đứt
chẳng trái với văn, đều kết hai tội.

Vật Tam bảo xuất ra cho vay: Luật Tăng-kỳ nói: Tháp
Tăng hai vật cùng cho vay, khoán nhớ rõ ràng. Lúc nào vay lúc nào trả, nếu
tri sự thay thế phải ở trong tăng đọc sớ, xướng
rõ ràng rồi ghi phó chúc
cho người sau. Trái điều này kết phạm.

Thập Tụng,
Tăng-kỳ nói: Vật của tháp xuất cho vay lấy lời, hoàn lại đặt trong vật tháp vô tập tài. Vật của Phật xuất cho vay hoàn lại
cho vào vô tận tài của
Phật. Định cúng dường tháp, vật của tăng trong văn ví dụ đồng, không được liên can lẫn lộn.
Thập Tụng nói: Người khác được cho vay vật của tăng. Nếu chết thì bồi hoàn, tính theo giá cả để vào tháp tăng.
Luật Thiện kiến nói: Lại được vay mượn tài vật của
tăng làm phòng riêng.
Kinh Thiện Sinh chép: người bệnh vay vật của
Tam bảo hoàn lại gấp
mười, còn người không bệnh lý không cho vay,
không đồng với luật
nghi là hai chúng thế tục, văn giống như năm chúng xuất gia.

Ngũ Bách Vấn
chép: Vật của Phật người cho vay lấy lời tự
dùng, đồng với hoại pháp thân. Nếu có người
cúng dường trâu bò, tôi tớ cho Phật không được thọ dụng và bán đổi. Nếu cúng dường vũ khí
cũng không được nhận,
ngoài ra đều như giới thứ tư cất chứa của báu, pháp

chiêu đãi đạo tục.

Luật Tứ Phần nói Ưu-ba-ly đến một trụ xứ, không ai đón tiếp
liền trở về.
Phật bảo: Nếu người biết pháp, biết luật,
biết ma-di, hễ đến chỗ nào đều phải đón rước cúng cấp cơm nước.
Cũng không nói vật hiện tiền bốn
phương tăng. Theo việc cho y người
tri sự, thì vật mười
phương hiện tiền cho nên
biết chẳng phải vật của thường tứ phương.

Luật Thập Tụng nói: Vì người này thay vào chỗ ta cho nên phải cung cấp.

Luật Ngũ Phần nói: Nếu người tại gia vào chùa, tăng không cho thức ăn liền khởi tâm chê bai. Phật bảo nên cho, liền cầm bình xấu
đựng đầy thức ăn cho,
lại sinh tâm chê bai. Phật bảo lấy bình tốt đựng. Đây gọi là người tục
suy nghó thấy lỗi của tăng. Nếu hai chúng tại gia
và người thông đạt
thế tục phải nói phước, ăn khó tiêu, chẳng phải là
tiếc. Như trong pháp chúng võng có nói.

Luật Thập Tụng chép: cung cấp củi lửa, đèn đuốc cho quốc
vương, đại thần, cho dùng
mười chín tiền, không cần bạch tăng.

Nếu đòi lại, bạch tăng cho, ác tặc đến, bất cứ lúc nào
suy
nghó quyết định, không hạn lượng nhiều ít.
Luật Tăng-kỳ nói: Nếu ác tặc
đàn việt, thợ mộc cho
đến quốc vương, đại thần, v.v… người có công
năng làm tổn ích nên cho cơm nước.
Đa
Luận nói: Người có thể làm tổn hại thì cho họ, người có
ích không được thì làm
nhiễm ô nhà. Nếu hai bên biết pháp như luật
cũng được rộng, như hai thiên dưới nói.

Luật Thập Tụng nói: Về cách chiêu đãi tịnh nhân, niếu phân thứ lớp trên dưới, thì phải trên cho y thức ăn, dưới lần lượt
không được nhiều.
Sứ giả cung cấp y thức ăn.
Luật Thập Tụng nói: Khách làm người thuê được
toàn ngày, cuối cùng gặp nạn duyên, không được khế hợp. Phật bảo lượng công mà cho y theo pháp thế tục.
Từ sáng đến
trưa trước có việc nạn,
cho ăn một bữa. Không cho thì làm đúng giá, sau đó đi rồi có nạn
không sai, thì cung cấp làm công trọn ngày. Lại phải y theo lời Phật nói lượng theo công lao xem
siêng năng hay
lười biếng.
Tuy lại sai đi trai qua nửa ngày. Mà công y theo toàn phu cũng cho giá cũ,
nhất định người lười
biếng cũng bớt. Ngoài ra, như trong quyển thượng
cũng có về thông cục
thức ăn của tăng.
Đại môn thứ 2, trong vật người trộm cắp do nhất định có chủ, mong hai chủ kết, một tổn chủ chính, hai tổn chủ giữ gìn, thì vật
của chủ chính phải có ba câu.
1/ Có tâm ngã sở, có giữ gìn, như trong rương có các tài vật gấm lụa, v.v…
2/ Có tâm ngã sở, trong ruộng không có người giữ ngũ cốc.
3/ Không có tâm ngã sở, không giữ gìn các kho báu trong lòng đất.
Nếu trộm ba loại này đều tổn chính chủ, kết tội. Còn chủ
giữ gìn hai câu khác nhau.

Có tâm ngã sở, giữ gìn riêng, như tăng có thể
phân chia vật
sai

người giữ gìn.

Tâm vô ngã sở, giữ gìn riêng. Như cửa ải đoạt
được vật cấm,
kết nay tổng hai chủ chia làm bảy loại:

Giữ gìn chủ tổn mất. Luật Thiện Kiến chép: Tỳ-kheo giữ gìn tài vật cho người khác hoặc
Tam bảo, nếu cẩn thận để trong cửa kín mà giặc
Tỳ-kheo từ trong nhà, trong kẻ hở trộm lấy, hoặc áp bức, cưỡng lấy.
Chẳng phải chủ giữ gìn có thể cấm hạn, y theo bổn chủ mà kiết,
không được giữ vật của người (nếu trưng cầu
thì phạm trọng). Nếu chủ
thường lười biếng, không siêng lấy cất, bị giặc
trộm cắp, Tỳ-kheo giữ vật phải đền.
Không mong vào bổn chủ. Nếu không hoàn lại, giữ gìn
thì kết phạm. Gởi chủ bị tổn thất. Luật Thập
Tụng nói: Tỳ-kheo ở nơi
xa gởi vật mà bị tổn phá. Phật bảo nếu người
tâm tốt làm hư thì không bồi hoàn, người tâm ác phá thì phải
bồi thường.
Tỳ-kheo gởi vật cho cư
só, người không tốt xem cố làm mất, nên đòi
lại. Nếu gởi vật cho cư só, cư
só gởi vật
cho Tỳ-kheo, hai thuyết như trên; Nếu mượn vật của người
khác bất luận hai tâm tốt xấu, nếu tổn thất tất
cả phải bồi thường.
Nay có người rửa bình bát cho người khác và nhầm
làm bể, phần nhiếu đòi
thường lại, tùy theo đó mà kết trọng.

Chủ bị trộm vật: Thập Tụng chép: Nếu trong chúng có người
mất vật, chúng chủ không được lấy, mà lấy cất
tụng chú rồi lấy.
nghĩa trình bày hai loại.

Không hiện tiền chủ bị trộm vật giữ gìn tâm nghĩa yếu đuối.
Người lấy được tưởng quyết lấy, chủ tuy có tâm không xả bỏ.
Sau đó thấy vật này
không được đoạt lấy vì lìa đất thuộc thành nghĩa
giặc, nếu đoạt lấy
phạm trọng. Cho nên Luật nói: Bấy giờ, có Tỳ-kheo cướp đoạt lấy
phạm trọng. Vì thế luật nói:
Bấy giờ, có
Tỳ-kheo cướp
đoạt vật. Phật nói
phạm Ba-la-di, Tăng-kỳ nói: mặt không hiện tiền.

Bổn chủ không xả bỏ.

Người đoạt chưa làm.

Tưởng được
sau đó đoạt lấy được, trái với hai
duyên trên, đoạt
lấy phạm tội trọng. Dù
tâm mình không buông bỏ, trước người quyết định

lấy, chính là
thành trộm tổn thất, không được đoạt lấy, nếu
trước xả bỏ vì không có chủ, cũng không được
nhất lìa rồi sau đó lấy.

Đối
diện hiện tiền đoạt lấy, do nghĩa giữ gìn mạnh.

Đoạt còn do dự muốn được chưa nhất định. Vốn tâm của chủ
yếu, mà người chưa xả
bỏ cũng được đuổi theo đoạt lấy.

Luật Tăng-kỳ
nói: Giặc cướp đoạt vật rồi đi, Tỳ-kheo đuổi
theo cướp đoạt được
vật ấy thì không phạm. Lại trời tối đuổi theo giặc,
giặc cất vật rồi đi,
Tỳ-kheo liền lấy đem đi. Lại giặc lần lần đến gần
thôn xóm, Tỳ-kheo đuổi
theo giặc. Nếu hòa bảo rõ thì được, nếu sợ la
mắng thì không phạm. Biết
có việc chết không nên nói cho người biết.
Các câu như trên đều
là đối diện bị cướp. Nếu mình tưởng là mất, bất
luận là người cướp
lấy, quyết định hay không quyết định, sau đó lấy lại thì chính là giặc. Lại đoạt lấy vật của giặc, đều do quyết thuộc về giặc,
dù không có ý tưởng
mất, mà tâm giặc quyết lấy không sợ, cũng là
thuộc về giặc. Không
được đuổi theo đoạt lấy.

Tỳ-Nại-Da nói:
Nếu mất vật, các quan lấy lại được, trả lại
cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo được
lấy không phạm. Y theo mặt không hiện tiền cho đến trộm
cắp tượng, vàng, v.v… tuy biết chỗ cất giấu
cũng không được lấy.

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo bị giặc tranh giành, tự thân
trộm đồ của giặc không
phạm, nếu thầy đoạt đệ tử đem đến phạm tội trọng.

Giặc bố thí cho Tỳ-kheo vật có chủ

Luật Thập Tụng chép: Giặc trộm vật đem đến, hoặc cúng dường với lòng tốt, hoặc do người khác đuỗi theo
sợ hãi mà bố thí, được lấy
vật này, không được
theo giặc xin, tự cho thì được lấy. Lấy rồi nhuộm
hoại sắc mà mặc.
Có chủ biết, nếu đòi lại, hoặc giặc mua được y của
Tỳ- kheo, bổn chủ thấy y
không được đoạt thẳng, phải trả lại với giá cũ.
Nay hoặc có người trộm vật của Tam bảo và vàng bạc,
kinh tượng, v.v… rồi hủy
hoại đúc thành bình mà Tỳ-kheo xin, y theo văn trên
được nhận. Căn cứ
theo lý đã từng thọ dùng kinh Phật, chỉ có thể
lấy, y vào bổn xứ dùng.

Thâu tù trói giặc chủ.

Luật Tăng-kỳ
nói: Quan chưa nhận lấy, chưa viết tên vật mà gởi
cho Tỳ-kheo, thì được lấy, hiển lộ cầm ra không
được che giấu, nếu có người hỏi, thì nói là y
vật của Phật, của tăng, của ta. Nếu người
không cho thì trả lại.

Người cuồng thí vật chủ: Bộ Ma-đắc-lặc-già nói: Nếu người
cuồng tự lấy vật cúng dường, không biết cha mẹ, thân quyến, Tỳ-kheo được lấy.
Nếu cha mẹ biết, không tự tay cho thì không thể lấy.

Người giữ nhìn làm chủ:
Luật Thiện Kiến nói: Người trộm
không có tội, nghĩa là chủ nhân làm rơi, đưa gởi
cho cha mẹ. Nếu cha
mẹ qua đời, hoặc người mắc nợ đem đi thì không
tội. (y theo đây riêng
đưa thuế cho vua, người có phước không tội). Tôi
tớ ăn trộm phạm tội trọng.

Thập Tụng nói: có người cất giữ y cho Tỳ-kheo, nghi chẳng
biết có thành chủ không.
Phật bảo, chỉ theo sự cúng dường mà nhận,
không được theo xin. Luật
Tứ Phần chép: người khác giữ kỹ, người cho y
vật Tỳ-kheo, Phật bảo:
Đây nếu là chủ thì được nhận, cho nên không
được theo xin, vì vật là chủ khác, nếu nói nhận rời
cúng dường, liền dạy
người khác trộm lấy
vật. Luận Minh Liễu chép: nghĩa trộm cắp rất nhiều,
lại y cứ vào mắt, tai,
mũi, lưỡi, thân, tâm, buông bỏ sáu trần, hành không đúng như Pháp.
Hoặc phạm trọng, hoặc
phạm khinh. Nếu người ăn
thức ăn độc, hoặc bị rắn cắn, phạm tội như thế, nếu người trộm đất,
nước, lửa, gió, không
đại. Cũng phạm Ba-la-di đều từ giới trộm.

Giải thích rằng: Có các vị tiên, trong lòng thực hành thầy
thuốc rắn độc, vị tiên
viết chữ, người thấy đều lành bệnh.

Người muốn thấy phải thường giá tiền. Tỳ-kheo bị hại trộm
tính theo giá tiền phạm trọng, cho đến người khác
học được trộm xem cũng vậy. Nếu muốn học tụng
chú trị bệnh, cần giá cả, Tỳ-kheo thầm nghe tính theo giá
phạm trọng. Trộm nếm ngửi xúc chạm cũng giống như
thế, biết bí mật mới cần chú thuật.

Người bệnh tâm duyên theo liền hết bịnh, được nghe viết thẳng.

Tỳ-kheo thọ pháp y cứ vào tâm thầy duyên được hết bịnh
không cho giá cả.

Cho nên phạm trọng.
Kế là y cứ vào
sáu cõi ba điều trước có thể biết. Có thuốc chú thuật bôi lên,
Tỳ-kheo trộm quấy nhiễm không cho giá cả, nếu
khởi công lầu các đến
không giới khác ngăn ngại người khác khởi tạo,
gọi là trộm hư không.

Luận chép: Đồng là đồng với thức giới, trí tuệ thuộc về thức,
người có nghề khéo
chẳng phải rỗng không, đưa người khác phải cho giá cả.

Tỳ-kheo phương
tiện đến chỗ người kia học được không cho giá cả, tức là ăn trộm hiểu biết (nghĩa là trộm trí để dùng) từ các
duyên ngoài không được lấy hết.
Nhưng biết phi lý, tổn tài, biết trộm cắp là
vô nghĩa nên không nhận.
Rộng ra như trong giới bổn sớ nói.

Đại môn thứ
3 trộm vật phi súc: Trước nói vật của phi nhân, nếu
có người
giữ gìn, thì y cứ vào chủ mà kết.

Ngũ Phần nói: Lấy y trong miếu thần, cờ phướn lọng báu do
người khác cho để trên
mộ, người giữ vật tâm họ chưa xả bỏ, giá trị
năm tiền thì phạm tội trọng.

Luật Tăng-kỳ
nói: Trộm vật trong tháp của ngoại đạo, vật
trong nhà thờ tự phạm
tội trọng. Nếu không có người giữ gìn tùy trường hợp mà kết.

Cho nên luật
Thập Tụng chép: trộm cắp y, tượng của Thiên
Thần và tràng hoa, phạm thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến nói: lấy vật của các quỷ thần, và vật người buộc ở trên cây, không có người giữ gìn không phạm (nghĩa là phi nhân
cũng không gìn giữ).

Bộ Tát-bà-đa nói: Lấy vật của phi nhân giá năm tiền trở lên
phạm trọng thâu-lan-giá,
bốn tiền trở xuống phạm khinh thâu-lan-giá.
Nay có nhiều người lấy vật của các Thần y cứ vào lý phạm
không giống như ở trên.
Ắt không có giữ sợ thần hộ. Có thể bói biết xả bỏ
sự keo kiệt. Về trộm vật của
súc sinh,
Tứ Phần không có văn, có
người đoán đồng với đại trọng.
Cho nên luật nói: Con chuột ăn trộm đào của người Hồ gom
thành một đống to,
Tỳ-kheo trộm, Phật bảo phạm Ba-la-di.

Cho nên có giải thích: Chẳng phải y cứ vào súc sinh, mà y cứ
vào bổn chủ vì chuột
trộm cắp nghi do dự chưa quyết là trách người còn
là bôn chủ. Cho nên lại
chính là người kết phạm trọng. Ngoài ra như các bộ khác.

Luật Thập Tụng chép: lấy thức ăn dư của hổ
phạm cát-la, vì
không dứt trông mong,
thức ăn thừa của sư không phạm.

Tát Bà Đa chép: Tất cả thức ăn dư của chim thú, lấy phạm cát- la.

Nói rõ tướng có chủ. Nếu tưởng là không có chủ, từ đầu đến

cuối không
chuyển thì không phạm tội, trước sau chuyển qua lại,
phạm khinh trọng qua lại,
rộng như trong phần trì phạm.

Nói rõ tâm trộm cắp: Nhưng môn này người thật đức chưa tránh
khỏi. Nhưng ở đời trộm cắp do tâm kết, không y
cứ vào sự thị phi của
cảnh. Cho nên: luật Tăng-kỳ nói: chủ chùa tàm ưa
thích dùng vật của Tam bảo qua lại. Đây cũng là trộm,
phạm Ba-la-di. Lý đã khó biết.
Cho nên có chỉ đủ ở trong sao.

Luật Thập Tụng chép: có sáu thứ tâm trộm cắp, đó là: Lấy
một cách khổ cực, khinh
mạn mà lấy, mượn danh người khác, xung đột lấy
(giả mượn không trả) nhận gởi lấy, do đó lời mà lấy. Trừ một loại
có lời, ngoài ra đều kết trọng.

Ma đắc lặc già nói: có ba thứ tâm cướp.
1. Cưỡng đoạt lấy, dùng lời êm dịu lấy, cho rồi lấy lại (trong
kinh Thiện Sinh nói cũng
đồng với tội trộm)

Luật Ngũ Phần nói có bốn loại:

Dùng tâm nịnh hót

Tâm cong vạy

Tâm tức giận

Tâm sợ hãi mà lấy vật của người, tức là tâm
trộm. Luật Tứ phần nói có mười thứ tâm giặc:

Tâm đen tối: nghĩa là tâm si, người ngu dạy cũng học, tùy theo
mê muội mà kết tội trọng.

Luật Tăng-kỳ
nói: Chủ chùa chính là việc này

Tâm tà, nghĩa là tâm tham, miễn được lợi. Nói pháp tà mạng
bị tài vật che lấp.

Tâm cong vạy, tức
tâm sân. Cho ít thì chê giận, nhờ
sân mà
được của cải. Hoặc chỉ bảo dùng uy nộ một cách
rỗng tuếch, mục đích
vì tài lợi mà được vật, phạm trọng.

Tâm làm cho sợ hãi, hoặc lá hét ép buộc, hoặc nói
pháp sợ hãi
để lấy, hoặc tự khởi nghi ngờ sợ hãi mà lấy tài vật.

Thường có tâm trộm vật của người, hằng khởi tâm đoạt lấy.

Quyết định lấy, trong tâm do dự, phương tiện rồi thành ắt có kết
quả, động đến vật thành phạm.

Gởi vật rồi lấy: Hoặc hoàn toàn xung đột, hoặc lấy chút ít
rồi trả cho người.

Tâm sợ hãi: nghĩa là chỉ bảo tướng thân miệng, vì
sợ hãi
nên cho vật.

Thấy tiện liền lấy, thừa cơ khác sơ hở, do lợi mà cầu.

Cậy thế mà lấy: Hoặc cậy vào tiếng tăm oai đức,
hoặc dùng danh tự
phương tiện, hoặc cậy vào bạn thân mà cưỡng bức. nghĩa là nhờ oai thế của người khác mà lấy, hoặc dùng ngôn từ
biện thuyết, hoặc
nhờ vào sự suy xét đầu mối, phù hoa dẫn dắt,
làm cho khác trước đây,
mong lấy tài lợi, nói cuồng hoặc mà lấy, phi pháp
nói pháp, pháp nói
phi pháp, chỉ vì lợi mà mê hoặc bao người, cho nên
các văn dẫn chứng biết được nghiệp của tâm. Tướng ấy lược hiển bày đủ được phòng ngừa
vững chắc, vọng cảnh có bốn vật trọng. nghĩa là
năm tiền hoặc giá trị năm tiền, tức các vật lặt vặt khác.
Bộ Tát-bà-đa hỏi: Trộm năm tiền

thành trọng.
Tiền ấy phải thế nào?

Đáp: có ba cách giải thích:

Y
vào phép nước Vương-xá dùng tiền thế nào, y theo tiền
đó làm hạn.

Tùy theo chỗ có Phật pháp dùng tiền thế nào thì lấy đó làm giới
hạn.

Phật y theo nước Vương-xá trộm năm tiền phạm tội chết. Theo đó mà kết giới, nay tùy theo nơi có
Phật pháp, theo phép

nước trộm bao nhiêu vật thì phạm tội chết, lấy đó làm giới hạn.
Tuy có ba thứ giải thích,
luận sư sau này nghĩa thích ứng với điều này,
xong nghĩa về năm tiền
luật luận giải thích khác nhau, phán tội nên
thông, nhiếp hộ phải gấp.

Cho nên luật
nói: Dưới cho đến cây cỏ, hoa lá cũng không
được trộm cắp, nay các
sư thạnh hành phần nhiều y theo Thập Tụng.

Luật ấy nói: trộm năm tiền, là đồng tiền lớn
thời xưa, phạm trọng.

Nếu trộm ít tiền, tùy theo chỗ trộm hễ năm tiền thì phạm trọng.

Luật Tăng-kỳ nói: Phép vua không nhất định, nên xử tội
trộm không nhất định.

Phải lấy pháp xưa của vua Bình-sa bốn tiền ba giác thì kết
trọng. Luật
Tứ Phần nói: Chỉ nói năm tiền. Y cứ theo đây mà phế bỏ lu-
ật luận
trên, về sau là hơn. Dù bốn tiền ba giác, Thiện
Kiến giải thích, cũng đồng năm tiền.

Luật Thiện Kiến nói: Nếu trong tháp trộm lấy của báu trong tay,
lấy rồi ra rời miệng tháp phạm Ba-la-di.

Lại giải thích: Chỉ rời khỏi chỗ
phạm Ba-la-di, chưa ra
khỏi miệng tháp.
Pháp sư nói:
Trong giới luật theo
sự khẩn cấp. Lại quán năm
việc: Xứ thời, mới, cũ, v.v… gọi là
Luật sư, dùng văn này làm chứng năm
tiền làm tiêu chuẩn.

Vì nghĩa môn sáu câu khác nhau:

Thập Tụng già luận chép: Tiền có lúc đắt lúc rẻ không ngại.

Tiền đắt mà trộm một tiền cũng tội trọng, gặp lúc giá tiền rẻ
tới một trăm, một trăm chỉ phạm khinh.

Tứ Phần, Ngũ Phần, Thiện Kiến nói: trộm vật ở chỗ đắt bán lại
chỗ rẻ, y vào chỗ mình ăn trộm tính giá trị vật ấy bao nhiêu.

Luật Thiện Kiến nói: trộm vật ở chỗ đắt bán chỗ rẻ, nếu định
tội phải trả lại y cũ.

Ba câu trên trái nhau, đều phạm tội khinh.

Trong Ma-đắc-lặc-già nói: Lấy năm ngàn không phạm tội trọng; lấy bốn tiền thường làm đoạn tâm, hoặc không được vật cũng
phạm trọng như Tứ Phần nói: Thiêu đốt cho hoại
sắc, dạy người khác làm.

Không đủ năm tiền phạm trọng: Như luật Tứ Phần nói:
Nhiều người sai một người trộm năm tiền nhiều người cùng phân chia.
Hoặc nhiều người cùng trộm thông làm một phần. Chỉ
làm cho đủ năm tiền.
Tất cả đồng trộm kết trọng, hoặc trộm quá bốn
tiền kết tội khinh.
Như luật Thập Tụng nói: Nhiều người trộm cắp, chưa chia vật là vậy.
Tức như loại vật rẻ của người chết.

Trộm năm tiền, mỗi người một tiền kết phạm

Như luật
Tăng-kỳ nói: năm người trộm mỗi người lấy một tiền,
sai một người giữ. Nếu
trộm cứ mong vào người giữ gìn kết tội.

Luật Thiện Kiến nói: Muốn biết tướng trộm cắp, như thầy trò
bốn người dạy nhau cùng
ăn trộm, một người một tiền thí mỗi người
phạm một Ba-la-di và một
thâu-lan-giá, nghĩa này nên biết.
5) Lìa chỗ cũ, luật Tứ Phần nói: Nếu kéo chôn cất tùy theo làm một việc, phương tiện không thành đều kết thâu-lan-giá iá.

Luật Ngũ Phần chép: vật ở trong lòng đất mà khởi tâm trộm
cắp phạm cát-la, nếu đào
đất phạm đề-xá-ni, cầm vật thì phạm
Đột-cát-la, động đến
vật phạm thâu-lan-giá, lìa chỗ mới kết tội trọng.
nghĩa của lìa chỗ chia ra mười câu.

Văn viết thành: Nói về lìa chỗ như số của luật sư phán quyết lấy nhập tội trọng vào khinh. Phi pháp phán quyết dùng loại vật của
tăng. Thiện Kiến chép: vẽ trên đất làm chữ, một
đầu thì khinh, hai đầu thì trọng.

Lập ngôn giáo:
Luật Thiện Kiến chép: Nếu tâm trộm xướng
lên rằng: nhất định là đất của ta, nếu chủ đất
sinh nghi phạm
thâu-lan- giá. Nếu tâm quyết định mất phạm tội trọng. Nếu cùng nhau tranh chấp
ruộng vườn trái với lý phán quyết, và trái với
lý phán quyết mà được,
cho đến miệng xử đoán nhiều mối, trộm hạ xướng
lên được nhiều vật đều
phạm trọng. Tức như trong
Tứ Phần nói: nếu dùng ngôn từ biện
luận, nói cuồng mê hoặc người mà trộm đều phạm trọng.

Dời nêu: Thiện Kiến nói: dựng một cây nêu
phạm thâu-lan-giá, dựng hai cây nêu phạm tội trọng (lượng theo cảnh) cho đến bằng
sợi
tóc, hạt thóc đều phạm trọng. Đất sâu vô giá
chừng dây đàn cũng như vậy.

Đọa trù:
Tứ Phần nói: trộm cắp thầm nhớ mấy thẻ phân vật thẻ,

cho đến thiếu ít.

Sắc khác: Thập Tụng, Tát-bà-đa nói: Trên nệm chăn có hoa lá
cành cây. Nay từ trên lá cây trộm cắp kéo đến
trên hoa cây phạm tội trọng. nghĩa là vì bản
sắc khác lạ. Hoặc như mượn y bát người khác phi
lý dùng tổn giảm năm tiền của người khác cũng kết tội trọng.

Luật nói: Vì
làm cho hoại sắc.

Chuyển tuổi: Như Thập Tụng nói đánh bạc, đánh cờ, v.v…
Ngũ Phần nói: Chơi cờ bạc phạm Đột-cát-la.

Lìa chỗ nói không lìa chỗ.
Như Tăng-kỳ chép: trộm cắp trâu
ngựa của người nhưng nghó là không hề làm được,
tuy nhấc bốn chân
không thành cũng phạm trọng.

Không lìa chỗ nói lìa chỗ. Như Luật Thiện Kiến chép: chỗ
yên tónh trộm cắp chắc chắn được không nghi, như
ném gậy lên hư không
nhất định rơi xuống, cho nên động thì thành tội trọng.

Không lìa chỗ nói lìa chỗ. Như Luật Tứ Phần chép: trộm ruộng vườn nhà cửa của người, công kích phá thôn, đốt chôn hoại
sắc
đều phạm tội trọng.

Lẫn lộn nói lìa chỗ: Như trên hư không thổi vật trộm cắp chim bị tên bắn, ngăn dòng nước chảy, v.v… đều không nói hết, rộng như
trong bổn sớ. Nhưng tướng của giới trộm rất khó
phân rõ. Nếu nói về tướng bên ngoài đủ như trong
sách vở, cho đến vạch ra tìm hiểu
sẽ rườm
rà. Cho nên lược bày duyên phạm biết thô đại
khái mà thôi, ý vẫn còn
bỏ bớt việc. Người biết đủ tâm lo nghó về đạo,
duyên cảnh đã hạn cục, ít thì nên
trong sạch. Nếu người nhiều việc mà muốn thăng cao
sẽ bị
tâm trộm vây quanh không thể nào ra được. Vì sao
do tâm khởi thắng, riêng tưởng điên đảo
chưa khuynh.
Sơ quả vô học, mới có thể tính việc, người có tâm lo đïo, đọc kỹ phụ vô việc,
suy nghó
sâu mới biết. Cho nên luật
Thiện Kiến chép: Giới luật phải theo mà hộ, giới trọng thứ hai này
sự tướng khó hiểu, chẳng thể không lộn xộn khi
giải thích nghĩa lý ấy,
ông nên khéo suy nghó, luận văn như thế, vì y cứ
theo sự trình bày trên còn
sợ người không ra gì. Cho là rườm rà, tâm tôi thật chưa nói hết y cứ
như trước cho nên lại lược bỏ.

Trong phần ba nói về
không phạm.
Luật Tứ Phần chép: tưởng
cho, lấy rồi, tưởng phẩn
tảo, tưởng lấy tạm, ý thân thiết hậu đãi đều
không phạm. Trong luật nói
đủ bảy pháp gọi là thân hậu:

Khó làm mà làm được

Khó cho mà cho được

Khó nhẫn mà nhẫn được

Việc kín đáo nói với nhau

Cùng che giấu cho nhau

Gặp khổ không xả bỏ

Nghèo hèn không khinh

Bảy pháp như
thế, người thực hành được là bạn thân tốt, cứ
theo đây để lường.
-
Giới thứ ba: Giới giết người, có
năm duyên thành phạm:

Là người

Nghó là người

Khởi tâm giết

Làm mọi cách

Mạng sống bị cắt đứt.

Trong duyên thứ nhất
(là người).
Luật nói: Trước đây biết,
đến sau này biết mà
mạng sống bị cắt đứt. (Trước biết nghĩa là: trước
biết ở trong thai, còn tự
nghi là chỗ nương của thức. Cho đến một niệm
sau cùng lúc qua đời,
chưa xả bỏ giữ lấy, tùy theo điều hoại).

Tướng ấy dễ biết, cho nên nói lược. Tứ Phần chép: giết có hai loại:

Tự giết, nghĩa là thân hiện tướng, miệng khen ngợi chết, đào
huyệt đặt bẫy, hoặc đặt dụng cụ để giết, nhẫn
đến cho thuốc, v.v…

Xúi giục người giết: Tùy theo sự sai bảo trước, hoặc
dạy giết, khen giết, sai người giết, sai đi tới đi
lui, cứ sai lần lần. Sai người nam
dạy tìm người nam, viết thư, dạy viết thư đưa, đều
mặc phương tiện chỉ làm cho chết mới vừa ý muốn của mình.

Trong ba tính
có thể dạy thì phạm trọng. Ngoài ra như thiên sau.

Luật Thập Tụng chép: Không được làm tổn thương thân mình,
cho đến đứt ngón tay cũng phạm tội.

Già luận nói: Người bệnh không muốn ngồi dậy, không muốn dìu đỡ, nếu ngồi dậy
sẽ chết, người
săn
sóc bệnh cưỡng cho uống
thuốc, người bệnh chết
phạm thâu-lan-giá. Ung nhọt chưa muồi mà cưỡng
phá làm cho chết cũng vậy.
Không choặn,
không trị liệu, do đó mà chết cũng phạm thâu-lan- giá.
Tát-bà-đa nói:
Tỳ-kheo biết âm dương lành dữ, do
Tỳ-kheo nói, chính phục các nước khác, giết hại để được tài lợi, đều phạm hai
tội Ba-la-di là: trộm cắp
và sát sinh. Trong kinh Ưu-bà-tắc cũng đồng như vậy.

Luật Thập Tụng chép: Làm hầm hố bẫy người chết mà súc
sinh chết phạm
thâu-lan-giá. Vì súc sinh làm hầm hố, súc sinh chết thì như

luật, người
chết phạm Đột-cát-la, hoặc tâm vốn bao la tùy cảnh khinh trọng.

Bộ Tát-bà-đa
chép: Nếu khen một người chết, người này không hiểu, người bên cạnh hiểu dùng cách này mà chết thì
không phạm.
Nay có nhiều người tự
đốt thân mình, có nhiều người ngu, bảy chúng
tùng lâm, khen ngợi người
này làm cho sống lại vui thích, đều như luật
bổn Kết trọng. Lại như
Tỳ-kheo bị quan chém chặt, nhân đó mà theo
người, xin dậy, khăn để
làm dây thòng lọng thắt cổ.
Cũng có năm chúng
không biết, cho các dụng cụ để
tự sát,
nếu chết phạm tội trọng.

Luật Tăng-kỳ
chép: Cha mẹ bị phép vua, Tỳ-kheo nói giảm
hình phạt xin cho một nhát
dao, tìm cách nói cũng phạm trọng.

Ngũ Phần, Tứ
Phần nói: tự giết phạm thâu-lan-giá, nghĩa là
kết phương tiện ấy.

Về không phạm, luật nói: nếu ném dao gậy, ngói đá, cây gỗ
nhầm vào thân người
khác mà chết, và lo lắng nâng đỡ người bệnh mà chết, hoặc lấy
thuốc uống, và ra vào qua lại mà chết, tất cả không có tâm
hại thì không phạm. Cho
nên luật của thế tục nói: Lỗi giết người mà
dụng lý luận chuộc (nghĩa
là chỗ mắt không thấy, chỗ tâm không có ý
cùng nêu, vật nặng có
chứa sự nguy hiểm).

Thứ tư là giới nói dối, có chín duyên để thành.

Cảnh đối diện là người

Nghó là người

Cảnh hư dối

Tự biết cảnh hư dối

Có tâm dốingười khác

Thuyết pháp nói lỗi người

Tự nói mình đã chứng

Nói văn chương rõ ràng

Người đối diện hiểu
Tứ Phần,
Thập Tụng và Đa Luận nói: Bắt đầu quán bất tịnh trở lên đến bốn quả. Nếu nói tôi đắc đều
phạm trọng. Nếu hiện thân
tướng trước người,
không nghi đồng trọng tội, nghi thì thâu-lan-giá.

Luật Thập Tụng chép hỏi: Bất tịnh này là gần với pháp nhỏ,
vì sao phạm trọng? Đáp: Là cửa đầu tiên của cam lộ. Tất cả bậc Thánh từ đây
mà vào. Lại Tứ Phần
nói, cho rằng trời rồng quỷ thần đến cúng dường
ta, cũng đồng phạm trọng. Lại nói:
muốn nói với người này mà lại nói với người kia, tất
cả đều phạm trọng.

Bộ Ma-đắc lặc già chép: Tự xưng là Phật, thầy của trời
người, phạm thâu-lan-giá.
Ngoài ra như sớ bổn thuyết.

Về không phạm, như luật nói: Tự biết có được pháp quán bất tịnh nên nói với vị
đại Tỳ-kheo, hoặc đùa giỡn, hoặc nói nhanh, nói một mình ở chỗ khuất, nói nhầm, đều không phạm trọng mà phạm
Đột- cát-la. Vì chẳng
phải nghi thức quỹ tắc của lời nói. Tứ Phần luật
SAN PHỒN bổ khuyết hành
sự sao quyển trung hết.

<篇></篇>

TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN TRUNG (PHẦN 2)</卷>


TRONG THIÊN TĂNG TÀN
Giới thứ nhất cố làm xuất tinh, giới
này mọi người đều ưa phạm, cho nên đặt ở đầu.
Đa Luận nói:
có ba nghĩa cho nên Phật chế ra giới này:

Làm cho chính pháp tồn tại lâu dài.

Vì muốn dứt sự phỉ báng

Vì muốn làm cho trời rồng thiện thần tín tâm cung kính

Trong luật,
Phật quở trách rằng: Vì sao lại dùng tay bất tịnh
này nhận của người tín
thí, đủ ba duyên.

Nêu tâm làm ý rốt ráo

Phương tiện
động chuyển. (trong luật có
sáu thứ:

1.nội sắc, nghĩa là thọ sắc;

2. ngoại sắc, nghĩa là không thọ sắc;
3. nội ngoại sắc nghĩa là giữa hai sắc;
4. trong nước nghịch dòng,
thuận dòng;

5.trong gió cùng với cách trong dòng nước;
6.Hư không: từ hư không động thân cho đến cảnh khác. Thể phần đầy dòng liền phạm

Luật Ngũ Phần chép: Khi ngủ nếu xuất bất tịnh, nếu khi thức dậy khởi tâm động thân,
phạm thâu-lan-giá.
Thân không động mà tâm
động phạm Đột-cát-la.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu tay cầm nam căn, ngủ định cho
xuất tinh, trong khi ngủ say
nếu xuất tinh, phạm Tăng tàn.

Trong luật nói: Hết mộng mà xuất tinh thì không phạm. Nếu
loạn tâm ngủ say có năm lỗi.

Gặp ác mộng

Các vị trời không che chở

Tâm không nhập pháp

Không nghó tướng sáng.

Thích xuất tinh.

Ngũ Phần nói: nếu đủ cả năm phạm cát-la, vì mộng không phạm Tăng tàn.

Luật nói không phạm là nếu trong lúc ngủ xuất tinh, thức dậy
sợ dơ thân dơ y nên lấy vật che lại và dùng tay đè bỏ ra. Nếu dục
tưởng xuất tinh, hoặc thấy
sắc đẹp không xúc chạm mà xuất tinh.
Hoặc khi đi tự cọ vào hai đùi mà xuất tinh, hoặc xúc chạm vào y mà xuất tinh, hoặc khi tắm mà xuất tinh, hoặc lấy tay xoa mà xuất tinh, như thế tất
cả không có ý làm xuất
tinh mà xuất tinh thì không phạm.

Luật Thập Tụng chép: Gánh nặng đi xa, đi xe, đi thuyền, gân
cốt rã rời nên có các
thứ xuất tinh này.

Luật Thiện Kiến chép: Vì tinh ở khắp trong thân.

Trong Già luận
nói: cố làm xuất tinh người khác phạm
thâu-lan- giá, vì người
khác làm cảnh giới.

- Giới thứ hai: xúc chạm thân người nữ.

Đa luận nói có sáu nghĩa:

Người xuất gia, lang thang không nơi nương tựa, nay chế giới
này để làm bạn có nơi nương tựa.

Và dứt sự đấu tranh, vì đây là căn bản cạnh tranh.

Vì dứt sự chê bai, không chỉ là bắt ép mà thôi,
nghĩa là vì
làm việc đại ác.

Vì dứt nguồn gốc của đại ác, vì cấm
sự vi tế ngăn ngừa đắm trước.

Vì giữ
chính niệm, nếu xúc chạm vào thân người nữ
sẽ
mất chính niệm.

Tỳ-kheo xuất gia, lẽ ra phải vượt qua trần nhiễm, dứt tâm lụy
bên ngoài làm khuôn phép cho đời, nếu xúc chạm
thân người nữ thì
sẽ
mất tâm cung kính của người thế gian. Đủ năm
duyên thành phạm.

Người nữ

Nghó là người nữ

Có tâm nhiễm

Thân xúc chạm nhau

Đắm trước liền phạm.

Người nữ: Luật bổn nói có bốn loại người nữ, như trong giới
dâm, người có tâm dâm, tâm ác nhiễm ô.

Thân từ đầu đến chân. Nói xúc chạm nhau có ba loại:

Tỳ-kheo thường xúc chạm người không có y biết là người nữ.

Người ngủ say, mới chết hoại một phần ít.
Chỉ sai người đến xúc
chạm, bất luận thọ lạc
hay không thọ vui đều phạm Tăng tàn.

Người nữ đến xúc
chạm Tỳ-kheo, không nhất định là có tâm
dâm mà Tỳ-kheo lại động thân, thọ vui phạm Tăng
tàn. Văn luật này
không rõ. Nay y theo Thập Tụng nói phạm Tăng tàn.
Nếu không động thân mà, thọ vui, luật này nói
phạm Đột-cát-la. Nếu trước có tâm nhiễm với người nữ trước,
sau đó người nữ đến đụng
vào Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo không động mà thọ vui
phạm thâu-lan-giá, thân động thì phạm
Tăng tàn. Như trên đều nói cả hai không có mặc y, nếu một người đều có mặc y
phạm thâu-lan-giá, cả hai có mặc y
phạm Đột-cát-la. Nếu lấy hai hình
đụng chạm nhau phạm thâu-lan-giá. Luật văn này
không rõ, như luật
Thập Tụng, Già Luận chép: Ý ở người nữ phạm
Tăng tàn, ở người nam
phạm thâu-lan-giá. Trong luật nói: Nếu tâm dục, xúc chạm bình bát, y,
tọa, cụ, cho đến tự xúc chạm, tất cả phạm Đột-cát-la.

Thiện Kiến nói: Nếu xúc chạm tóc nhau, xúc chạm móng tay nhau đều
phạm thâu-lan-giá, vì không biết xúc chạm, biết cảnh bất
giáo làm bốn câu.

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo và người nữ thân căn đều
hoại xúc chạm nhau phạm
thâu-lan-giá. Nếu dùng móng tay, răng, lông,
bị bệnh không có xương
thịt xúc chạm thân người nữ phạm thâu-lan-giá.
Theo giới bổn của
Tứ Phần, nếu nắm tóc thì phạm
Tăng tàn, nghĩa và dùng biết xúc chạm không biết.

Trong Luật Tăng-kỳ chép: nếu xúc chạm loại súc sinh cái tất
cả phạm cát-la, nữ phi
nhân cũng vậy, cho là không có tâm dâm.

Luật Thập Tụng chép: Nếu xúc chạm vào người không thể là
thân nữ, nam đều phạm thâu-lan-giá.

Luật Tăng-kỳ
chép: Ý cho là người nam, huỳnh môn mà là người nữ xúc chạm phạm
Tăng tàn, vì trước có tâm
phương tiện,
sau
xứng với cảnh.

Luật Thiện Kiến chép: Tướng xúc chạm có năm tội là:
Ba-la-di, Tăng tàn, thâu-lan-giá, Đột-cát-la, xúc chạm ngón tay
phạm ba-dật- đề.

Vì không phạm, trong luật chép: nếu có chỗ lấy xúc chạm
với nhau, hoặc đùa giỡn,
hoặc khi biết nhau, xúc chạm nhau tất cả
không phạm, nhưng chẳng
phải không phạm tội khác.

Luật Tăng-kỳ
chép: Nếu cùng cầm vật với người nữ, chú
nguyện cầm bình, hành thực cầm dây, đầu đuôi cầm gậy trúc, cây đều chẳng
có oai nghi, người có
dục tâm phạm cát-la, dục tâm làm động vật và bình
khí dây, hoặc nước tung toé thấm dính người nữ đều phạm
thâu-lan-giá. Nếu mẹ, v.v… lâu ngày không gặp nhau,
ôm Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo phải chính niệm thì không phạm.

Luật Thập Tụng nói: Nếu mẹ con, chị em bị bệnh, và bị nước
lửa đao binh, chôn sâu, hoặc bị thú dữ khó cứu
thì không phạm, chỉ là
tâm vô nhiễm. Nếu bị chết chìm thì khai cho
Tỳ-kheo nắm tay, tuy tâm
dâm khởi, chỉ nắm một
chỗ không buông ra, đến bờ không nên cố xác chạm nữa, nếu cố xúc chạm phạm
Tăng tàn. Nếu người nữ rót nước chảy
trên tay Tỳ-kheo, nước chảy không dứt, đối với người nữ
sinh tâm dâm
phạm thâu-lan-giá.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu đến cửa thành, giữa đường gặp người
nữ ồn ào, phải đợi
hết rồi qua. Nếu người nữ có điều cần thì sai
tịnh nhân cho, không thì cầm chặt trên ghế giường nói lấy. Nếu gánh nặng
không lên nổi, bên cạnh
Tỳ-kheo không có tịnh nhân,
Tỳ-kheo nên lấy
lên để ở chỗ cao sai
tự gánh. Nếu khi khất thực, có người nữ xinh
đẹp đem thức ăn đến, nếu Tỳ-kheo khởi tâm dâm,
thả bát xuống đất, bảo
người khác trao nhận, y
theo đây nếu người nữ lấy các vật như: Kim chỉ,
bình chén, v.v… sợ người
đường đột xúc chạm, nên nói để dưới đất.
Sau đó, Tỳ-kheo tự lấy,
ngoài ra đều bày ra để biết.

Luật Thập Tụng chép: Tứ Phần nói: Khai chỗ còn nhiều, nếu y cứ vào
Tăng-kỳ nạn duyên chìm nước đến chết mà
không khai, phải biết
ý mau chậm. Lỗi chứa
nhóm càng tăng đều do đây.

Giới thứ ba: nói lời thô với người nữ, có bảy duyên
thành phạm:

Người nữ

Nghó là người nữ

Có tâm nhiễm

Nói lời thô

Nghó là nói thô

Lời nói rõ ràng

Người đối diện hiểu biết

Già Luận nói
Tỳ-kheo tính thích nói thô phạm thâu-lan-giá. Trong
Luật nói: Người nữ phải có điều biết rõ lời nói dâm dục.

Nói thô ác là phi phạm hạnh, chưa hẳn tướng nói nghe có thô xấu,
gọi là thô ác không đề
phòng, liên quan đến việc lành mà ý biểu thị dâm dục.
Cho nên luật nói: Nếu lại nói lời khác, như luật nói:
Nhân Tiêu Tô mặc áo đỏ, hình
người nữ lộ ra, liền hỏi tiêu Tô đẹp không?
Nếu tinh người nữ biết nhau, luật kết phạm
Tăng tàn. Nếu người
không hiểu, như
Tăng-kỳ nói:
Tỳ-kheo thấy người nữ mới nhuộm y mặc lộ hình
thể Tỳ- kheo nói mầu đỏ đẹp. Nữ nữ nói. Vì
mới nhuộm nên như vậy. Tỳ-kheo sinh nghi bạch Phật.
Phật sai một Tỳ-kheo hỏi người nữ. Người nữ
đáp đầy đủ như trước.
Phật nói nghĩa vị đều hiểu phạm Tăng tàn. Tứ
Phần nói hiểu lời không
hiểu nghĩa phạm thâu-lan-giá.
Đây chỉ nói về tâm nhiễm nói lời thô với người nữ. Nếu theo
Luật Ngũ Phần hai bên đều nói lời thô với nhau thì phạm. Giới khen
ngợi thân ở dưới
cũng đồng. Trong luật nói không phạm là nói cho
người nữ nghe về bất tịnh xấu lộ ra quán chín chỗ
ung nhọt, chín lỗ bài tiết, chín nhập chín lậu chín
lưu mà người nữ kia cho là lời nói thô. Nếu khi nói Tỳ-ni nói thứ lớp đến đây. Hoặc nói
kinh thọ kinh, hoặc hai
người đồng thọ, hoặc người kia hỏi người này đáp, hoặc cùng tụng, hoặc tụng
nhầm nói chỉ là tâm vô
dục, tất cả không phạm.

Giới thứ tư: Hướng về người nữ khen thân để được cúng dường.

Có bảy duyên thành phạm:

Người nữ

Nghó là người nữ

Trong có tâm nhiễm

Khen ngợi thân nói lời thô

Nghó là lời thô

và
Đồng như giới trước

Luật nói: khen thân nghĩa là nói đoan chính xinh đẹp, dòng
họ xuất gia trì giới tu
pháp lành, thực hành mười hại hạnh đầu-đà, v.v…

Người không đòi xin cúng dường dâm dục phạm
thâu-lan-giá. Thuyết dục lại tự khen phạm
Tăng tàn, nếu nói thẳng, nói lời thô phạm giới như trên.
Không phạm: hoặc nói pháp cho người nữ nghe, và khi nói Tỳ-ni nói thứ lớp đề cập đến điều đó mà người nữ cho rằng tự
khen thân mình đều không phạm.

Giới thứ năm: Làm mai mối cho người,
có sáu
duyên thành phạm:

Người nam, người nữ.

Nghó là người nam, người nữ

Làm việc mai mối, cưới hỏi

Nghó là mai mối cưới hỏi

Lời nói rõ ràng

Nhận lời rồi quay lại báo cho biết, liền phạm

Luật văn nói: Phải đủ ba thời mới kết thành Tăng tàn

Nhận lời

Đến
người kia nói rõ

Quay trở lại báo cho biết.

Nếu đủ cả hai phạm thâu-lan-giá, chỉ một thì kết Đột-cát-la.
Nếu nhận lời qua người
bên kia nói, nhưng nói rồi cưới hỏi hoặc chết,
hoặc giặc đem đi phạm thâu-lan-giá.
Nếu nói bệnh bạch lại rồi trở lại báo cho người kia biết,
phàm Tăng tàn, vì sau đó
được mai mối cưới hỏi. Trừ hai đường rồi mưu
tính phần thân khác, phạm
thâu-lan-giá. Nếu mai mối người nam, súc
sinh, đều phạm cát-la.
Luật Ngũ Phần nói: không cho phép mà báo cho
biết phạm thâu-lan-giá.
Luật Thập Tụng chép: bất năng nam, bất năng nữ, hoặc hai đường hợp một, gái bất dục, v.v… tất cả phạm
thâu-lan-giá. Trong luật
này nói: Các Tỳ-kheo bạch nhị yết-ma, sai người mai mối tất cả phạm
Tăng tàn, nay tri
sự bạch tăng, mai mối, tịnh nhân cung
cấp dụng cụ hôn lễ.

Vấn tăng đồng hòa tất cả phạm Tăng tàn, nếu dụng vật của
tăng đồng phạm trọng.

Luật Tăng-kỳ nói: Vì người khác tìm cầu ngựa tốt, các thứ
hòa hợp phạm
thâu-lan-giá, chứa dư phạm cát-la.

Luật Ngũ Phần nói: Nếu vì người nam tỏ tình, người nữ,
sai
khiến phạm thâu-lan-giá.
(sợ sau này hòa hợp) Vì người nữ tỏ tình với người nam cũng vậy.
Thập Tụng Già Luận nói: Nếu chỉ vào bụng làm mai mối và tự mai mối
phạm thâu-lan-giá.
Tứ Phần nói: Pháp mai mối
dùng lời, thư từ, sai
khiến, chỉ tình hiểu rõ nhau, tham gia nói lời đều phạm. Nếu
Tỳ-kheo cầm thư của người đi không xem, mà vì người tại gia
làm việc sai sử khác đều phạm cát-la.

Luật Tăng-kỳ nói:
Khuyên cưới vợ
sớm trở về, phạm thâu-lan- giá.

Luật nói không phạm: là nếu nam nữ trước đã thông, sau đó chia

tay, lại hòa
hợp khai thông phạm.

Luật Thập Tụng nói: Làm giấy tờ nói chẳng phải vợ tôi, còn
cố chưa xướng đi ra phạm
thâu-lan-giá. Nếu cưới vợ rồi mà dứt bỏ
không qua lại, và hòa
hợp phạm Tăng tàn.

Trong luật nói: Khai cho đem thư, nếu là cha mẹ và ưu-bà-tắc tín tâm tinh tấn bị bệnh, hoặc vì việc đang bị ngục tù trói buộc, và việc Phật pháp tăng và việc
Tỳ-kheo bệnh, xem thư rồi đem đi không
phạm, không có chủ, tăng không xử phân.

- Giới thứ sáu: phòng quá lượng. Đủ năm duyên:

Cần người kinh doanh, ngăn ngại việc tu đạo nghiệp.

Đa
luận chép: vì tham cho mình, hoại sự ít muốn biết đủ.

Xin tìm khắp nơi, não loạn hai cõi người và phi nhân, không
sinh tín tâm, hoại diệt chính pháp, làm cho không tồn tại lâu dài.

Tùy ý tự do không xin phân xử, dễ chướng ngại việc tăng,
phần nhiều não loạn.

Hoặc tự làm tổn, trái với đạo từ, vi phạm phạm hạnh.

- Có sáu duyên thành phạm:

Không có chủ.

Vì mình.

Tự xin cầu.

Quá lượng không xử phân.

Phòng thành thì kết phạm.

Tát-bà-đa nói: Hai nắm bùn cuối cùng làm chưa xong phạm
khinh thâu-lan-giá, còn
một nắm bùn phạm trọng thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến nói: Nếu để lại một nắm bùn, sau đó phải
làm thành phạm thâu-lan-giá.

Tâm quyết bỏ phạm Tăng tàn.

Luật Tăng-kỳ
nói lấy ngói cây, đá tro, bùn cỏ che lên. Cho
đến sau cùng một nắm cỏ che xong liền phạm
Tăng tàn. Nếu tự mình
thọ dụng phạm Đột-cát-la.
Nếu khi chết thôi tu mà cúng dường phòng cho Tăng
thì được nhận dùng. Trong luật chép: nếu làm phòng
này, trước biết không có ngại nạn,
sau đến trong tăng xin pháp. Nếu không thể
tin thì tất cả tăng cùng
đến xem. Nếu tin thì phải cho làm.

Luật Thiện Kiến chép: Chỗ đất bằng không ngại nạn
sửa
sang bằng phẳng như mặt
trống. Sau đó đến trong tăng xin chỗ đất dài
sáu gang tay, rộng bốn gang tay trở xuống, không cần xin xử phân.
Luật Tứ Phần nói: Dài mười
hai gang tay Phật, rộng bảy gang tay. Nhưng gang tay
Phật thước lượng không nhất định. Nay hội chúng các bộ
so sánh đúng sai.

Luật Tăng-kỳ
nói: Một gang tay của Phật dài hai thước bốn tấc.
Luận Minh Liễu nói đồng với Tăng-kỳ.

Luật Thiện Kiến nói: ba gang tay người thường (vừa) bằng
một gang tay Phật
Đa luận nói:
một gang tay Phật bằng một khuỷu rưỡi người thường.

Luật Ngũ Phần chép: một gang tay của Phật dài hai thước. Ở trên nói chung về thước tấc, phân lượng không nhất định.
Do sự phát
sinh dịch kinh Ba Tạng Nam
bắc khác nhau, cho nên có nhiều sự khác nhau mâu thuẫn.
Nay y cứ theo nghĩa Phật lớn gấp bội
người thường, thân lượng đồng như vậy. Đây là cách của nước Chấn Đán thước tấc tùy phong
tục không đồng ma dùng
luật niên đại nhất định so sánh, thì lấy thước
tấc Cơ Chu làm hạn định.
Vì thông cô xưa cùng vâng theo trăm vua không dễ tùy theo, Dương Đế lập đấu thước cân y cứ theo kiểu lập xưa.
Tôi đích thân thấy Đường triều vua lên ngôi theo thế gian dùng cả
hai, không trái với cổ
điển, cho nên vua Đường bảo rằng: Thước tức là
lấy một thước hai tấc
làm thước, hai loại đấu cân lệ càng thêm, là nói theo luận.
Người xứ này cao tám thước, Phật thì một
trượng sáu, lấy đây
làm so sánh, một gang của
Phật, theo Ngũ Phần hai thước làm quy định lúc ấy luật không có văn, để y đứng,
sau này tiến đến người chưa biết trước tu mù mờ về giáo, đã không trái với hai quy chế đạo tục, tùy lời nói
mà làm, lộn xộn biết
bao, tức Đường triều nước lớn khuốn phép văn không hai, và luận dùng năm loạn khác nhau, nhất định lấy thước cân
thời Cơ Chu, để định
theo quán chợ đong lương, không có sự bất bình. Đây chính là
Diêm-phù thông dụng, đâu chỉ có phép xưa của
Cơ Chu cho đến tám lượng ba
đấu là trên, dưới là nửa đấu. Lấy văn so sánh thước cây y theo vua
Di Chương xưa nói. Cho nên nay thuốc cân theo cách xưa không đổi,
sáu thước là một bước. Tơ nhẹ là
trước tiên, như thế y
cứ tưởng định cương
chỉ. Tôi từng đến đất Tấn, Ngụy và luật trình bày
các phương ở quan phủ,
thường chắc chắn dự diên.

Còn nói về sự hưng phế của thước tấc đều chưa đầy đủ.
Cho nên liền
san bổ lại chín đời. Nay dùng thước tấc của
Ngũ Phần để làm lệ chuẩn. Rộng là hai trượng bốn thước, dài một
trượng bốn thước. Luật
Thiện Kiến cho là đều nói vào đời Minh.

Luật Tăng-kỳ nói vách bên cao một trượng hai thước,
hoặc là nam, hoặc là nữ, tại gia xuất gia đều là chủ phòng. Không có những
chủ này nên nói là vô chủ. Chỗ nạn:
Trong Tứ Phần nói, từ cọp sói cho đến loài kiến.

Luật Thiện Kiến chép: Dưới cho đến như có hang
kiến không được làm.
Nếu kiến đi tìm thức ăn đuổi nó đi rồi thì được làm.
Vì sao?
Vì Như lai từ bi thương chúng sinh.

Luật Ngũ Phần chép: Ngã tư đường nhiều người nhóm họp đùa giỡn với dâm nữ ở chợ, thả thú dữ ở chỗ hiểm,
ruộng vườn, xã ấy,
phần mộ, thôn xóm gần
đường là chỗ nạn.
Về chỗ
chướng ngại, luật nói: cho đến không được dung chứa chỗ
xe cỏ trở đầu xoay lại, hoặc chỗ kẻ thù, chỗ
rừng thi-đà, chỗ vua
ghi chép giữ gìn, bốn bề
xung quanh không thông, khoảng mười hai bậc
có một khuỷu tay nhỏ.
Thập Tụng nói là bốn bên nhà trong một tầm
đất, có đất tháp, đất
quan, đất cư só, ngoại đạo, Tỳ-kheo. Nếu là khối
đá to, dòng nước chảy, cây cối cao to, hố sâu v.v… là chỗ ngại.

Luận Minh Liễu
nói: Hoặc là cây, núi thoáng vách đá, bóng mát,
v.v… được đi, đứng, ngồi, nằm. Nếu làm phòng
nhà. Sở nhiếp giải
thích như trên. Muốn ở trong đó thì phải cách đoạn. Phải dẫn
Tỳ-kheo yết-ma sửa
sang đất.
Sở dó như vậy, vì nếu không y vào lượng thì dùng
công rất nhiều. Nếu có chỗ ngại, tự mình tổn não
người khác, biết hai đất
của tăng riêng đều nên xin làm.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu trong Tăng không có người để làm
yết- ma, thì tất cả Tăng
đến chỗ làm kia, một người xướng nói: Tất cả tăng vì
Tỳ-kheo… chỉ trao cho phòng, ba lần nói cũng được. Nếu chỗ xa
cách nước. Lạnh nóng,
mưa tuyết, bệnh nhiều không được đến, phải sai
hai, ba người, không được
yết-ma bốn người, đến người kia chỉ cho biết
có một loại người.
1/ Vượt năm.
2/ Tăng giới trường khác.
3/ Nhiều người làm phòng riêng.
4/ Chướng nạn, hai chỗ ắt đều không thành. Luật này nói sai người đáng tin đi xem.

Tát-bà-đa nói chỗ xử phân được làm, chỗ khác
không được.
Người khác đến trên phòng này làm phòng tốt, chủ phòng cho
thì được, đều phân xử tội.

Luật Thiện Kiến chép: Giảm một gang tay người
bậc trung, người cao, khách rộng dài một gang tay giảm quá phạm
Tăng tàn. Nếu phòng chưa thành mà hành
khách làm thành thì không tội, vì người không
có phân một phòng, nếu
phân tính người đủ quá lượng cũng phạm.

Hỏi: Sao không
đồng với y dư đều thành lỗi phạm? Đáp: Phòng này vì tạo tác cho nên phạm, chứa y dài ngày
cho nên phạm.

Tứ Phần chép: Nếu dạy người khác làm, người thọ giáo
quá lượng thì phạm. Nếu
là chủ phòng thì phạm Tăng tàn. Thầy khéo
léo phạm thâu-lan-giá, chỗ nạn, chỗ ngại mỗi chỗ mỗi phạm
Đột-cát-la, quá lượng
mà không xin phạm hai tội Tăng tàn.
Luật nói không phạm là: giảm lượng không nạn, không ngăn ngại, làm tượng
Phật giảng đường hay tăng phòng nhiều người ở, am
tranh nhà nhỏ dung thân.

Giới thứ bảy: phòng có Tăng chủ không xử phân, chế y đồng

như
trước, có sáu duyên thành phạm.

Có chủ.

Làm cho mình.

Phòng dài sáu gang tay Phật, rộng bốn gang tay Phật trở lên.

Không xử phân.

Nghó là không xử phân.

Làm thành liền phạm

Phòng này thuộc về thân mình. Nếu chết hoặc đi xa không
trở lại tùy ý xử
phân. Nếu cúng dường Tam bảo, cho bạn bè, người tại gia tự bán lấy tiền, tùy tâm tự tại.
Nhưng không được bán đất, đất là
vật của tăng, tăng không
cho mà bán tăng phòng phạm tội. Nếu chủ
phòng không tự xử phân thì thuộc về bốn
phương tăng, thứ lớp mà ở.
Trong luật nói ngăn, nạn
phạm Đột-cát-la, không xin một bên phạm tội Tăng tàn.
Khai thông:
nếu xử phân làm am tranh, am là nhà nhỏ dung
thân (không quá lượng).
Vì nhỏ không cần xin xử phân, hoặc làm chỗ nhiều
người ở, v.v…

Giới thứ tám: giới phỉ báng người khác trọng tội không căn cứ.

Đa luận nói:
một vì bảo hộ hạnh mình làm cho pháp trụ lâu. Hai
vì dứt sự phỉ báng để cho người phạm hạnh an vui
tu đạo. Hỏi: Phỉ báng người khác là nói dối phạm mấy tội
Đáp: Luật
Thiện Kiến chép: Không khác với tội đề-xá-ni, vì phỉ báng hư cấu mà thành. Nay lấy
nghĩa chung, nếu vốn ý chuyên phỉ báng mà không nói dối thì phạm tội đọa, nếu gồm khi dối tăng, nói dối
người trước phạm Tăng
tàn. Mong tăng hư giải phạm tội đọa.

Như giết cha,
giết La-hán, nói dối, nói hai lưỡi, nói qua lại
với nhau, ngoài ra như
giới bổn sớ. Đủ tám duyên phạm.

Là Đại Tỳ-kheo và Tỳ-kheo-ni, trừ ba chúng dưới

Tâm tưởng cho là tịnh, không ngại thật bất tịnh, như đã phá
giới phạm tội đọa.
Văn nói:

Nếu ngăn việc vô căn cứ, ngoài ra không điều gì làm thì không
thành ngăn, trị tội phỉ báng này

Nghó là bậc Đại Tỳ-kheo.

Trong có tâm sân

Không có ba căn cứ

Dưới đến nói với một Tỳ-kheo.

Luật Tăng-kỳ nói: Đối với
sự phỉ báng là mắng chửi phỉ báng
trước
Tỳ-kheo, mỗi lời nói phạm Tăng tàn.

Việc trọng như vu khống

Lời nói rõ ràng

Người đối diện biết thì phạm.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu có người xin pháp quyết phỉ
báng người khác ở
trong tăng, tăng chưa đáp ứng pháp quyết. Nếu người
kia nói tăng hoặc chẳng
phải tôi liền không thọ. Tăng nên nói: Ông hãy
lễ Phật đi, tôi
sẽ nói pháp cho ông nghe,
sau đó phán quyết việc này.
Nếu kéo dài đến tối
nên nói ngày (sáng) mai đến, ba lần như thế.

Còn người ngang bướng thì nói: Chỗ này ít luật sư, không thể
xử đoạn, hãy đi chùa
khác. Tăng chùa kia biết người như thế cũng nói: ở đây không có
luật sư, như thế tìm chùa
không được, về lại chùa cũ, tâm hèn yếu
chiết phục, tùy tăng dạy đi, bèn hỏi tăng bị phỉ báng, y
vào pháp mà quyết đoán.

Luật nói không phạm, nói thật ba điều thấy, nghe, nghi. Thật
có năm loại

Chân thật.

Nghó là thật.

Sự thật.

- Như giết vua
lại nói giết vua.

Ba căn cứ không thật lẫn nhau.

Bốn giới không thật lẫn nhau. Nếu trái năm điều này phỉ báng
người khác phạm Tăng tàn.

Luật Thập Tụng chép: Bốn trọng nói với nhau thành phỉ báng,
Tứ Phần nói cũng đồng

Giới thứ chín mượn căn cứ phỉ báng. Giới
này mượn việc khác thấy căn cứ. Lấy sự thấy
căn cứ của việc kia nói thấy việc này phạm.
Việc không tương đương gọi là mượn căn cứ. Cho nên chia hai giới,
duyên phạm đồng với ở trên. Trong luật nói có
năm loại giới khác.

Đối
với đường khác

Tội khác

Người khác

Lúc khác

Mượn tiếng

Nói phần khác, luật Thiện Kiến chép: phần dư, lấy một việc nhỏ là con dê của người ấy tương đương với việc dâm, tướng khác
có thể biết.

Thứ mười là giới phá tăng trái sự can ngăn:
Giới trái cản ngăn

này kịp đến
thiên giới. Việc này ít pháp, ẩn đương thế ít dùng (như
phỉ báng tăng, chống cự tăng, muốn không ngăn đạo). Hoặc chỉ có nhân dùng không biện quả, hạn cục lúc Phật còn tại thế.
Sau khi Phật diệt độ thì không còn (tức là phá tăng trái lời can ngăn). Các giới như thế,
tướng nó rất nhiều,
hoàn toàn không thấy dùng, chỉ tổn phí sao lược đều
chưa trích rõ. Còn như
làm ô nhiễm nhà người, tẫn xuất phỉ báng, do đó
bảy ra sự can ngăn. Việc
can ngăn là khó, các thời đều phế bỏ, không
ngại hành hạnh ác, thật
do đầu mối này sinh ra. Hoặc biện sự tướng có
thể thông hành. Hoặc khai
duyên chính là cốt yếu của đương thời. Cho nên lược thẳng việc làm ấy. Để bổ
sung mà dùng.
Phạm duyên phá tăng, lý không thể phạm, nhất định trình bày đủ. Ngõ hầu người mới học
biết giáo tướng ấy, đủ
năm duyên thành phạm:

Trước nói rõ lập tà Tam bảo

Hành hóa đối với thời

Tăng can ngăn đúng như pháp

Cổ chấp không xả bỏ

Ba lần yết-ma xong thì phạm

Trái với sự
can ngăn phạm Tăng tàn, tội phá tăng phạm
thâu-lan- giá. Trái lời
can ngăn người khác phạm ba-dật-đề. Phương pháp
khác rộng như giới bổn sớ.
Luật nói
không phạm: Nếu phá bạn ác, hoặc tri thức ác và hai, ba người muốn làm yết-ma phi pháp. Hoặc vì tháp tăng,
Hòa-thượng xà-lê tri thức, bạn
thân, làm tổn giảm nơi không có chủ. Nếu phá
người này không phạm.

Giới thứ 11: trợ giúp phá tăng trái lời can ngăn, có năm
duyên thành phạm.

Nói rõ có người làm việc phá tăng

Chúng tăng đúng như pháp can ngăn

Tăng bạn trợ giúp phá can ngăn tăng

Tăng đúng như pháp can ngăn

Tác pháp ba lần xong liền kết phạm.

Giới mười hai: làm nhơ nhà người tẫn xuất phỉ báng trái
lời Tăng can ngăn,
có sáu duyên thành phạm.

Làm hạnh ác nhơ nhà người

Tâm không sửa đổi sám hối

Làm pháp tẫn xuất

Phỉ báng tăng phi lý

Tăng đúng như pháp can ngăn

5. Ba lần làm pháp xong thì phạm. Làm nhơ nhà người chẳng phải duyên của giới bổn, mà chính
là phỉ báng tăng. Tứ
Phần nói: Có bốn thứ làm nhơ nhà người.

Y
vào nhà mà làm nhơ nhà người

Từ một nhà được vật cho một nhà khác, nơi được không thích
nghe, nơi được cho suy nghó để đền ơn.

Y vào lợi dưỡng làm nhơ nhà người.
Nếu Tỳ-kheo đúng như pháp được lợi cho đến các vật khác trong bát, hoặc cho cư
só rằng, không cho một cư
só khác.
Người được cho kia
suy nghó phải
đền ơn, liền nói:

Người kia cho
tôi vật, tôi phải cúng dường, người kia không
cho tôi vật, tôi làm sao cúng dường được.

Y
vào bạn thân làm nhơ nhà người. Nếu Tỳ-kheo ỷ vào thế lực của vua, đại thần, hoặc làm cho cư
só này, không làm cho cư
só khác.
Người được làm nghó cách để đền ơn bèn không cúng dường vật
cho Tỳ-kheo khác.

Y
vào tăng già lam nhơ nhà người.

Nếu Tỳ-kheo lấy cây lá, hoa quả của tăng hoặc cho cư
só
này, không cho cư só khác,
cư só được cho kia tâm nghó: Người kia có cho tôi
vật, tôi phải cúng dường, người kia không cho tôi
vật, tôi không cúng dường. Người làm hạnh ác tự trồng cây hoa quả, cho đến nước tắm gội, tự hái hoa tự làm thành vòng cho
người khác. Và dạy người làm
các việc trên. Nếu trong
hàng xóm, xã ấp đồng ngồi một giường với người nữ, đồng ăn một bình bát, nói cười ca múa xướng hát, làm tiếng
quạ, hoặc gọi hoặc đáp làm trò cười.

Luật Tăng-kỳ
nói: Y vào xóm làng được cúng dường bốn thứ cần dùng, hoặc khởi các nạn đều gọi là y nghĩa.
Nếu y vào lngà xóm xã ấp, làm phi phạm hạnh, uống rượu, ăn phi thời, không gọi là nhơ nhà
người, hoặc người thế tục trước đây có tín tâm, cúng dường
chúng tăng,
xây dựng chùa viện,
phòng xá, làm cho người kia thối tâm gọi là nhơ nhà người.
Đa Luận nói:
Nếu làm các nghiệp ác, phá thiện tâm kính tin của người gọi là làm nhơ nhà người, làm hạnh bất tịnh, ô uế cấu trược
lại chuộc quả xấu ác gọi là hạnh ác.

Lại Tỳ-kheo, hễ có
sự tìm cầu, hoặc lấy các vật của tín thí
vì Tam bảo, tự thân, cho đến tất cả mà cho đại thần, đạo tục, v.v… đều gọi là nhơ nhà người.
Vì sao? Vì người xuất gia là vô vi vô dục, thanh
tịnh tự giữ, lấy tu đạo
làm tâm. Nếu vì người tục sai đem thư đến phế loạn

chính nghiệp, vì chẳng phải xuất ly. Vì lấy vật tín thí cho người
tại gia, tức phá tâm
tốt bình đẳng của người, đối với người được vật thì vui mừng ưa thích,
người không được vật, dù đối với bậc hiền thiện cũng không có tâm yêu kính, mất đi ruộng phước
sâu dầy của
người khác.
Lại vì đảo loạn Phật
pháp. Phàm người thế tục tại gia thường với Tam bảo tìm cầu ruộng phước
thanh tịnh, cắt bớt màu thịt để gieo trồng gốc
lành. Nay người xuất gia
lại đem vật của tín thí tặng cho người tại gia, người thế tục lại đối với người xuất gia
sinh tâm mong muốn. Lại nêu lấy một ít vật tặng cho người tại gia đây mà xây được tháp bảy báu, tạo lập tịnh xá cho đến
cúng dường, bốn thứ cần dùng cho tất cả thánh chúng đầy
cả Diêm-phù-đề. Cũng
không bằng tónh tọa thanh tịnh trì giới, tức là
cúng dường pháp thân chân thật. Nếu có sức
gượng ép có thể phá tháp
hoại tượng, đối với
tăng có tổn giảm, được lấy vật tháp, vật của
tăng bất cứ lúc nào.

Luật nói không phạm. Nếu cho cha mẹ, người bệnh, trẻ con, đàn bà
nghén chửa, người ở trong lao ngục, khách làm công trong chùa thì
không phạm.
Hoặc trồng cây hoa quả cho đến dạy người xỏ
hoa đem cúng dường Phật
pháp tăng, tất cả không phạm. Hoặc người
muốn đánh, chỗ bị giặc
cọp sói làm sợ hãi, nếu gánh trái đường đến trong
đó tránh đi.
Không phạm là hoặc
qua sông, ao hồ, hầm hố, nhảy
qua không phạm.
Hoặc bạn đang đi, quay nhìn phía
sau không thấy kêu
lên thì không phạm.

Hoặc vì cha mẹ, người bệnh, người nhốt trong lao ngục, hoặc đốc thúc niềm tin cho ưu-bà-tắc bị bệnh, hoặc xem thư đến
trong ngục.
Nếu là việc tháp, Tăng
Tỳ-kheo bệnh thì khai cho.

Đem thư đến
trả lại, tất cả không phạm
- Giới thứ mười ba: tính ác chống tăng trái lời can ngăn, đủ năm
duyên thành phạm.

Tự thân không thể lìa ác, muốn gây ra tội.

Các Tỳ-kheo hiền thiện đúng như pháp khuyên can.

Không nhận sự can ngăn cậy thế lăng mạ người.

Tăng đúng như pháp sắp đặt can ngăn.

Ba lần tác pháp xong liền phạm.

Cạnh bên người này lược dạy chỉ tự quán thân không cần thấy
lỗi, Phật bảo can ngăn họ.
Trong Đa Luận,
hỏi: Như trong kinh nói: Tự quán thân hành
thấy rõ thiện, bất
thiện. Nay văn của giới dần dần dạy nhau, há chẳng
trái

kinh hay sao?
Đáp: Phật
nhân thời mà chế giới. Nói trái đường phải không
trái nhau, có sáu loại khác nhau.

Trước người có tâm
thương ghét, vì phát lời can ngăn có tổn giảm, nói chỉ tự quán thân hành, hoặc là lòng từ người có lợi ích thì cùng
nói can ngăn nhau.

Nếu người độn căn vô trí, lời nói không có ích thì đình chỉ.
Nếu kẻ thông minh lợi trí phát ngôn có ích thì can ngăn.

Nếu ít thấy nghe nói lời vô bổ thì thôi, nếu nghe rộng thấy
nhiều có lợi ích lớn thì can ngăn.

Nếu vì lợi dưỡng, tiếng tăm thì thôi. Nếu lợi ích
chúng sinh, mở
mang Phật pháp thì can ngăn.

Vì hiện pháp lạc chỉ muốn nhiếp mình thì thôi, nếu muốn hóa
độ lợi ích làm cho thiên hạ đồng với mình thì
dần dần can ngăn nhau.

Nếu vì người mới xuất gia luyến ái vợ con bèn nói chỉ tự quán thân hành. Nếu người có năng lực thấm nhuần Phật pháp đã lâu thì làm
cho dần dần dạy nhau.

Luật nói
không phạm, trước là can ngăn liền bỏ, nếu phi
pháp luật, nếu vì người
vô tri quở trách can ngăn, nói với họ rằng:

Hòa-thượng A-xà-lê của ông việc làm cũng như vậy, ông hãy
học hỏi tụng kinh, nếu
việc ấy có thật như vậy, hoặc nói lầm, tất cả không phạm.

Trong bất định, văn
sớ đã bày ra lâu rồi, trong giới bổn giải
lược thuật đại ý.

Đa Luận nói chế ý bốn loại:

Vì dứt sự phỉ báng

Vì dứt sự đấu tranh

Vì làm cho Phật pháp thêm rộng lớn

Vì dứt nghiệp ác chướng đạo thứ lớp

- Trong phần
bất định đầu có bốn duyên phạm

Là chỗ che khuất

Người nữ

Không có người thứ ba

Tùy việc làm mà phạm.

Tứ Phần nói người nữ, người nữ có trí chưa chết. Một mình là
một Tỳ-kheo và một người nữ.
Ở chỗ che
khuất có hai loại:

Thấy bị che khuất,
hoặc bụi, mù; hoặc trong đêm tối không thấy
nhau.

Nghe bị che khuất, cho đến thường nói chỗ không nghe
tiếng. Chỗ che: trên có che đậy.

Chỗ có thể dâm: chỗ chứa được sự hành dâm.

Luật Tăng-kỳ nói:
Nếu mẹ con, chị em, thôn thân quan, thôn

chẳng thân quen, hoặc già hoặc trẻ, tại gia xuất gia là người nữ.
Nếu có người khác, hoặc
ngủ, hoặc đứa trẻ cuồng, v.v… đều gọi là một mình.

Luật Thiện Kiến chép: Chỗ che khuất thấy nghe nghĩa là
người không có mắt,
người điếc, người ngủ, và nhiều người nữ, các duyên
như trên đều là phạm.
Rộng ra như thiên trước. Giới bất định sau hơi
giống với trước, chỉ
có chỗ trống là khác.

- Pháp sám ba mươi xả đọa như ở sau: Nói thẳng về chủng tướng
-
Giới thứ 1: Trước là giới chứa y quá hạn. Đa
Luận nói có ba y:

Nhân khai chưa dài ngày tham lợi đối với người thế tục, phá
hoại đạo, công đức, tiền của.

Tỳ-kheo cất chứa không khác với thế tục, mất tâm kính
tin trái với bốn y của Phật. Vì chẳng phải hạnh tiết kiệm. Đủ
sáu duyên thì
phạm:
1/ Y dài ngày nghĩa là tài của ngoài ba y,
Tứ Phần nói y dài hạn
dài tám ngón tay của Như lai, rộng bốn ngón tay của Như lai.

Đa luận nói:
bề mặt ngón tay Phật rộng hai tấc, y cứ theo
thước của Cơ Châu dài
một thước sáu tấc, rộng tám tấc. Nếu dài, rộng
giảm quá không kết
phạm, phải cả hai đều quá.
Đa luận nói: Ngoài ra không cần lượng: quá hạn phạm xả đọa, làm pháp
sám hối cát-la phải nói đủ.
Thập Tụng nói có bảy loại y không làm tịnh thí ba y, tọa cụ, áo mưa, y che ghẻ. Thứ 7 và 101
vật để giúp thân.
Đa luận nói: Ba y tuy không thọ quá ngày
không phạm, chỉ có hai tội thiếu y, hoại oai nghi. Nếu bổn thuyết tịnh nay làm ba y tức
mất bổn tịnh. Vì ba y không dài ngày có thể phòng. Lại xả y này thọ y khác
trước y thuyết tịnh nếu
không phạm dài hạn. Lại Tỳ-kheo có duyên, được áo lót mình chỉ làm ba y thì
không phạm. Nếu một y ba khuỷu tay,
năm khuỷu tay, ngoài ra có thuyết tịnh.

Hỏi: Ngày rằm y không cắt may quá ngày có phạm không?
Đáp: Trong
đó trước có cũ, vì chịu thọ trì, phải làm tướng y mới khỏi lỗi dài hạn. Văn luận trên chỉ trước không có ba y. Vì các văn
ở trên cần thứ nhất
là y dài hạn của mình.

Tỳ-nại-da nói: vì một ngày đã thành cho nên cả hai tuy biết là
dài hạn, nêu duyên như
quên, v.v… thì không có tội.

Nói thuộc về mình nhất định.

Tài của đúng lượng, (loại gấm lông, làm lễ chẳng
thuộc về y, không hợp.

Không thuyết tịnh.

Không có nhân duyên, nghĩa là tháng 1, tháng 5 ca-đề.

Quá mười ngày thì phạm.

Đa
Luận chép: được ứng lượng, không ứng lượng y, tức thuyết
tịnh càng tốt. Nếu không
thuyết đến mười ngày không lỗi. Nếu không tác tịnh, không thọ trì đến ngày 11 lúc thấy rõ mặt đất. Ứng lượng là xả
bỏ, làm đề sám, không
ứng lượng đồng như trước. Luật Thiện Kiến
chép: Nếu một chỗ buộc
một tội, hoặc không bó buộc, chấp y mỗi đoạn
minh tướng xuất, tùy theo chỗ mà phạm tội.

Hỏi: năng nhiễm ứng lượng với sở nhiễm, vì sao ?

Đáp: Chung cho
ứng và bất ứng, như túc thực xong, chính và
bất chính đều phạm túc thực. Hỏi: Nếu năng nhiễm là bất ứng lượng tài, thì nhiễm có ứng
lượng không? Đáp: Lớn nhỏ tuy khác, nhưng xả
sám một nghĩa. Luật kết đại
đề- xá-ni. Luận Kết
tiểu cát-la, cho nên đều một nhiễm.

Luật Tăng-kỳ nói: Nếu hai người cùng một vật chưa phân,
nếu cúng dường vật cho
tăng chưa vào tay, vật người bệnh dặn chưa trao.
Nếu nghe đệ tử thọ giới, tri thức đưa y chưa vào tay, hoặc đổi
y quyết giá cả chưa vào
tay, hoặc dệt y chưa vào tay, tuy quá mười
ngày đều không phạm xả
đọa. Y lâu dài vào tay mười ngày mới phạm. Y
cứ theo đây thì phương
khác chưa hẳn dùng tay nắm mới phạm.

Già Luận nói: Y mười ngày thế nào là phạm ? nghĩa là vào
tay, hoặc trên gối, trên
vai tưởng là vật của ta, từ con số quá mười ngày.

Luận Minh Liễu nói: có vật nhìn không đến được, chẳng
phải thân đến được.
Nhận toán
số một như người thí y, dầu tô. Chỉ làm ý thuộc về
mình quá ngày thì phạm.
Có thân đến được, mắt chẳng thể nhìn thấy
được. Có mắt, thân đến được chẳng phải
toán số. Nếu người không cho mà
tự thọ nhất định cúng
dường Tam bảo, có mắt chẳng phải thân đến
được cũng phải toán số.

Trong luật
Tứ Phần nói: Nếu ngày đầu được y, ngày thứ hai
không được, cho đến
ngày 11 đều không phạm.

Những loại như thế đều có tám môn; chung cho không
nhiễm nhau. Ngoài ra, không
duyên với pháp là phạm.

vớ)

Trung gian tịnh thí

Để
lại cho người

Mất y

Cũ hoại (nghĩa là gió, lửa, nước thấm ướt tùy
duyên rõ ràng)

Làm chẳng phải y (nghĩa là chẳng mặc dùng, thuộc loại mũ,

Ý
thân hậu (vì chẳng phải vật của mình)

Hoặc quên đi (vì tâm mê, hoặc quên của cải, hoặc quên gia

pháp đều khai mười ngày).

Luật lại nói: Nếu y xả đọa, không xả lại trao đổi y khác phạm
một ni-tát-kỳ ba-dật-đề,
và Đột-cát-la. Xưa vì tài vật chứa thì tâm
nhiễm nên phạm. Trong
luận nói không như vậy.
Đa luận nói:
Hoặc trước ứng lượng vật xả đọa, tức là
làm y ứng lượng, không ứng lượng. Y này xả hết để làm
đề sám. Nếu trước
không ứng lượng vật
xả đọa, làm hai y trước, đều xả làm sám cát-la.
Nếu trước ưng lượng vật xả đọa lại trao đổi được y tài của tức làm hai y, y này
không sám, trước
sám
tội đề-xá-ni. Y theo đây y
sau không nhuộm, nếu không ứng lượng trao đổi được hai y không phạm xả đọa
vì đã nhập tịnh. Trước
sám Đột-cát-la. Luật trên kết một ni-tát-kỳ
ba-dật- đề, nghĩa là y
trước phạm tội đọa.

1 Đột-cát-la:
nghĩa là vì không sám hối liền trao đổi trái lời
Phật dạy. Luật nói: y
ni-tát-kỳ không xả không nên cho người, cho đến làm ba y.

Không phạm trong mười ngày nếu chuyển tịnh thí, hoặc tặng
cho người, hoặc tưởng
giặc đoạt, vật này thật ra cho là giặc dìm đi, tuy
trải qua nhiều ngày, vì
vô tâm chứa thì không phạm.

Luật Thập Tụng chép: lại được mười ngày khai cho. Nếu tưởng
là mất cũng đồng với luật trên.

Nói đoạt y, mất y, cháy y, trôi y (nghĩa là y của bị mất
sau đó
được lại, lại được
thuyết tịnh mười ngày, lại thọ trì trước.

Lấy mặc (nghĩa là trước đoạt mất ba y, nhưng có phạm y dài
hạn, vì ba y thể là
không, tức thuộc về y chính, đoạn tâm nối tiếp
sám hối tội trước.

Trong Già luận, hỏi: Bỗng có y quá mười ngày, tức lìa ngủ một đêm.
Đáp: nghĩa là y quá mười ngày, làm ba y thọ ra ngoài giới trường.

Hỏi: Minh tướng xuất: cố biết mà làm, vì sao trước nói phạm xả

đọa không
được làm ba y ? Đáp: Đây y cứ vào ba y có bổn, nay đây do đủ
sắc y tội phải
sám. Như Thiện Kiến nói:
gặp giặc được đắp y năm mầu. Và trong
Tăng-kỳ nói mượn y của thế tục thọ trì. Luật nói:
Nếu người khác cho làm thì không phạm, cho vật quý
này không phải là của rẻ, vì không được thuyết
tịnh, nhưng không thấy chính văn khai).

Luật Thập Tụng nói: Cúng dường nệm chiếu cho tăng, tăng
và một người cũng được thọ.

Luật nói: Y mặc trong thôn (nghĩa là ngăn ngại được nói, hoặc đường thủy lục bị hỏng, v.v… không tịnh thí, không cho người
đều không phạm.

Giới thứ hai lìa ba y ngủ: Đủ
sáu duyên thành phạm.

1/ Là ba y,
2/ Thọ trì thêm,
3/ Y người khác ngại,
4/ Không xả hội,
5/ Không có nhân duyên,
6/ Minh tướng xuất liền phạm. Ba y, năm y phạm ba-dật-đề. Y khác
phạm đột-cát-la, chẳng phải là chứa y dư. Đây là một trăm lẻ một y phục giúp thân. Phật bảo thọ trì nếu trái phạm
Đột- cát-la. Y dài hạn
tịnh thí có người khác để nhờ đó mà biết, có lỗi gì
mà khác với xưa giải thích.

Lại ba y là chế chung thượng, trung, hạ, nếu trái thì phạm trọng.
Một trăm lẻ một y giúp thân khai ở
phẩm trung. Trái thọ thì
phạm tội khinh. Dài hạn thì loại dưới cúng dường
người khác. Vì tự
không chứa để nên hoàn
toàn không phạm. Ngoài ra như giới bổn sớ.

2/ Phương pháp thọ y, lại pháp may y, v.v… đều như trong pháp y quyển hạ.
3/ Y và người khác ngại: Tứ phần chép: các bộ khác cũng thành bốn: tức nhuộm cách tình giới,
ba y trên ngại thông giới đều có. Nếu nói về giới ngăn ngại thì kia đây không thông.

Văn nói mất y: Trong Tăng-già-lam có hoặc ở nơi giới (ba
ngăn ngại trên ở trong
viện già-lam, cho nên y có nhiều giới).
Không mất y:
Trong Tăng-già-lam có một giới (không có ba điều ngại trên).

(Trước)
nói rõ về ngăn ngại nhiễm, luật chép: Tỳ-kheo cởi
y
ở chỗ nhà thế tục lộ hình thể, Phật bảo trừ
bỏ thôn, thôn có năm nghĩa. Cho là phỉ báng sinh
nghi, vì hộ trì phạm hạnh. Tức người nữ này
đồng ở với Tỳ-kheo, tính tướng trái nhau phần
nhiều dẫn đến chê bai.
Phật không cho phép ngồi chung nhà, đi chung ở chung. Đều
sinh nhiễm, nếu
lấy y giữ sợ hoại phạm hạnh, nhất định cho đồng
chỗ y phải theo thân.

Cách ngại: luật nói: Nếu nạn như thủy lục, đường hư hỏng lìa y
khai cho không có tội.

Luật Tăng-kỳ nói:
Ngoài cửa chùa, không cầm chìa khóa
khóa cửa, không có mười
hai khung cửa, gọi là lìa y.

Tình ngại: Luật nói: Nếu tưởng đoạt, tưởng mất, hoặc các duyên như giặc, thú dữ, mạng nạn, phạm hạnh nạn, v.v…
Tăng-kỳ nói:
Chỗ huynh đệ ngang bằng.

Đa
Luận nói: Vua đến
trong giới, chỗ đi đại tiểu tiện gần bên
Vua, đều chẳng phải giới y, và người làm huyễn làm nhạc. Vào giới cùng
như pháp vua, vì tình cách,
vì ngại sự đi lại nên gọi là mất y.

Ngại giới: Giới có hai loại.

1.Tác pháp tự nhiên, ba ngại trên vào giới này chung cho giới mất y, đều chẳng phải là giới y,
nếu không ba việc ngại, hai giới mỗi giới chung riêng được hộ y.

Luật Ngũ Phần chép: Nếu giới y tác pháp và giới y tự nhiên,
Tỳ- kheo ở trong đó
không được đi lại tự tại, gọi là biệt giới.
Trái với trên thì đồng giới. Nếu
nói về tác pháp thì quyển hạ có nói rõ. Nay nói
về giới tự nhiên, có mười lăm giới.

Luật Tứ Phần chép: có mười một loại.

Giới Tăng-già-lam.

Giới thôn, mỗi thứ có bốn loại. nghĩa là giáp vòng tường vách
bờ rào; tường vách bờ rào không khắp, bốn bề
xung quanh có nhà.
Các tướng này không khắp về sự hoại tướng của
già-lam, các giới như cây
cối, xe cộ v.v… tùng sinh. Cho nên nói hoặc bao nhiều
giới. Đây chỉ là
biệt giới, không gọi là hai chỗ thôn tăng, nay nói
bao nhiêu giới, có ba
thứ ngại trên cùng phát sinh qua lại, nạn đến đi
chê bai cho nên mất y.

Trong luật Tăng-kỳ, Ngũ Phần nói đồng giới là tăng yết ma
làm giới không mất y,
được qua lại tự tại trong đó.
Giới khác:
là không được qua lại tự tại, cho đến giới phòng
nhà, chùa ni xóm làng, đi
xe, chỗ đất trống, giới tướng đi đường cũng vậy.

Giới cây, che mát cho mọi người như ngồi thiền (Tướng cây như
thế trở lên có giới y, để hộ). Đây chỉ nói
rõ tiểu tướng, luật Thập
Tụng nói: Cây không liền nhau thì lấy mặt trời đang
giữa trưa, chỗ có bóng
râm che, hoặc chỗ khi mưa xuống nước không đến thì
bày y ở cây này thân ở chỗ khác. Nếu không lấy y đều phạm. Nếu cây liền nhau cho đến
một câu-lô-xá, tùy theo chỗ mà đắp y thì không phạm.

Luật Thiện Kiến nói: khi mặt trời giữa trưa, chỗ có bóng che
đồng ở trên. Nếu cành cây nghiêng một bên, y ở chỗ bóng mát con đầu người
ở nơi gốc
cây cũng không mất y.

Giới rừng: Y ở
trong rừng, trong mười bốn khuỷu tay không mất y, rừng này có người qua lại, không có giới y nên (mang
theo thân),
không mang theo thân thì mất y.

Trong Thập Tụng nói giới rừng một câu-lô-xá nghĩa là rừng lớn không có nạn, đây nói mười bốn khuỷu tay, nghĩa là thế của bốn
cây liền nhau không rộng
kịp. Cho nên giới y hẹp nhỏ.

Luật Tăng-kỳ
nói: giàn nho leo, giàn dưa bầu, v.v… mỗi giàn
bốn tướng, là hai mươi
lăm khuỷu tay, gọi là giới y.

Luận Minh Liễu giải thích: Nếu y ở dưới lầu, dưới cây, thân ở
trên thì mất y, nếu y ở
trên, thân ở dưới cây, dưới lầu thì không mất y, vì
ở trên được rơi xuống.

Giới trường:
Luật nói: Ở trong đó
sửa
sang ngũ cốc, nghĩa là
ngoài thôn, chỗ yên tónh.

Giới xe.

Giới thuyền: đều ở lục địa.
Luật nói: Chỗ xe thuyền trở đầu. Đây chỉ nói ở xe.
Luật Thập Tụng chép: xe trước hướng về xe giữa quơ gậy đụng đến. Xe giữa hướng về xe trước
sau quơ gậy đụng đến.
Xe sau hướng về xe giữa quơ gậy đụng đến. Nếu
không đến thì gọi là giới khác.

Luật Tăng-kỳ chép:
Ngồi thuyền trên nước có nhiều chỗ ở.
Nếu tự tại qua lại, không
biết thì không phạm, trái với trên thì phạm.

Giới nhà: Luật Tứ Phần nói không có tướng, đây gọi là nhà
riêng ngoài thôn nếu y cứ vào tướng của thôn,
xóm làng sau này sẽ nói rộng.

Luật Tăng-kỳ nói: Nếu lầu gác thêm bậc ngoài đường dài
hai mươi lăm khuỷu tay gọi
là giới y, nếu máng y ở trên gác, ngủ dưới gác có cầu thang thông thì
không phạm. Y cứ theo
Tứ Phần nói giới
nhà kho, căn cứ ở bên
trong sáng vì nói mưa không thể thấm được. Đối với giới nhà nhân đó giải thích về xóm làng.
Luật Tứ Phần nói là giới
thôn, Luật Thiện Kiến
nói không có chợ là thôn, có chợ gọi là xóm làng.

Tát-bà-đa chép: bốn câu đối nhau:

Là xóm làng chẳng phải giới nhà, như hai làng, mỗi làng
có một nhà.

Chẳng phải là nhà, chẳng phải xóm làng, như một làng
lớn, lại không có làng khác mà có nhiều nhà.

Cũng có hai giới.

Xóm làng có hai, mỗi làng có nhiều người.

Cả hai chẳng phải nghĩa là giới lan-nhã.
Xóm làng:
Thập Tụng và Đa Luận nói: Người dân cùng ở gọi là giới tụ lạc, nói biệt giới: nghĩa là nơi gà bay không đến, nơi bỏ đồ
phẩn tảo, nơi bắn tên
tới gọi là biệt giới.

Nói đồng giới: bốn bên xóm làng, mỗi bên có một nhà, hoặc nơi có xe quay trở đầu và ra vào được,
thân nằm ở dưới gốc thang mà y bỏ ở bốn xóm làng thì không mất y,
vì cầu thang liền nhau không cách ngăn.
Xóm làng chỉ có một nhà. Y ở trong nhà mà nằm ở trên, dưới cầu
thang xe thì không mất y (vì
không có nhà riêng để đến).
Hoặc ở trong giới tự nhiên, chỗ bắn mũi tên, đến minh tướng xuất hiện thì không mất y.
Hoặc y ở ngoài mà thân ở trong nhà cũng vậy.
Hoặc nhiều nhà mà y ở trong nhà,
thân ở dưới thang xe thì mất y, vì
giới nhà mỗi nhà đều
riêng khác. Nhà có một giới khác, giới khác là: Cha mẹ, anh em, con cái, hoặc thức ăn riêng, hoặc
nghiệp riêng. Tuy ở
cùng một chỗ mà việc
thì khác nhau, gọi là một tộc.

Nếu đồng ăn, đồng nghiệp gọi là giới một nhà. Tộc cũng có
một giới, biệt giới.
Giới biệt có trụ xứ giới biệt, gọi là một giới.

Giới biệt: là làm chỗ ăn, chỗ lấy nước, chỗ tiện lợi. Nếu ở
hai chỗ đều mất y.

Luật Tăng-kỳ
chép: Bốn xóm làng liền nhau y gối đầu nằm. Đầu
và tay chân mỗi thứ ở một giới, y ở trên đầu,
đến khi minh tướng xuất hiện y lìa đầu phạm xả đọa. Nếu tay chân quơ đến chỗ y
thì không phạm.

Thập Tụng, Đa
Luận nói: Nếu để y ở trong hai giới, nằm ở trên hai giới thì mất y, mỗi giới có phần thân. Cho nên
Thập Tụng nói
là giới nhà. Nếu là chỗ nhà
vệ sinh, trong nhà ăn, nhà của ngoại đạo, y ở trong nhà của ngoài đạo, thân ở nhà khác thì mất y. nếu đồng thấy đồng
luận thì không phạm. Nếu
là chỗ đùa giỡn, chỗ làm việc, như chỗ lấy nước ở trước thì mất y, nếu đồng thuộc về một chủ thì
không phạm. (Đây
gọi là tình ngại).

Đa luận nói
nhà nhiều tầng của một chủ, người và y cùng ở trên hoặc dưới thì không mất y, nếu là chủ khác, y và người ở trên,
dưới giữa không thông
cho nên mất. Những điều nói trên đây trong Tứ
Phần không có văn, lý phải thông đủ.

Giới giảng đường: Luật nói phần nhiều rộng thoáng.

Giới nhà kho: là nơi cất chứa vật mua bán như xe cộ, v.v…

Giới lẫm: nơi chứa cất lúa gạo.

Giới a-lan-nhã. Luật nói: Lan-nhã không có giới. (nghĩa là ở

chỗ hoang vắng
không phân biệt các giới, lấy cây để lượng lớn nhỏ).

Giữa một cây trong tám cây là bảy cung, cung dài bốn khuỷu tay, tính phỏng là năm mươi tám bước, bốn mươi tám tấc gồm cả thế của
nó chia ra hơn bảy mươi.

Kế nói rõ điều bất túc: Chọn lấy các bộ mà sử dụng.

Giới đi đường: luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo cầu y cho thầy, đi giữa đường trước
sau trong bốn mươi chín tầm thì không mất. Đa luận
nói: Dù rộng cung được bốn mươi chín tầm tay thì
không mất. Đa Luận nói: Dù rộng cung được bốn
mươi chín tầm không mất. Trong
Tăng-kỳ nói:
Giữa đường nằm mà giữ ba y kê trên đầu, minh tướng xuất hiện
mà lìa y thì phạm.

Y theo lan-nhã
thân phải ở nơi cây.

Luật Thiện Kiến nói: Nếu bảo sa-di, người thế tục giữ y vào giới trước,
Tỳ-kheo vào giới
sau
không biết, cho rằng minh tướng ngoài
giới xuất hiện, cho rằng
mất hay không mất y, y chỉ cũng như vậy.

Luật nói: Tưởng mất ngoài giới mà nói: Nếu đệ tử chưa đủ hạ, giữ y cho thầy, gặp người nói pháp, vì ham nghe pháp, minh tướng xuất
hiện không phạm. Lìa thầy
Hòa-thượng thì phạm tội lìa y.

Luận Minh Liễu chép: Chỗ tiểu tiện do người khác nên khó đi.
Vì thương xót mà làm
nghĩa này nói rộng trong giới chuyển đầu xe.

Giải rằng: Đại
tiểu tiện, bệnh,
sợ hãi, nạn ép ngặt đêm ra
khởi giới chưa được
về mà trời sáng cũng không mất y.

Lại hai người
cùng ngủ, ba y cũng để một chỗ, một người có
việc gấp phải đi ban đêm,
không lấy y mình, lấy nhầm y người ở lại mà
đi đến sáng, hành nhân mất y, do hành nhân lầy nhầm cho nên mất không do người ở, cho nên không mất y, người đi ý
sáng sủa, cho nên nói
đi thêm. Còn người ở
này là nạn, cho phép nạn này không mất y.

Giới châu: Luật Thiện Kiến chép: Trong mười bốn khuỷu tay
không mất y, nếu có người qua lại mà y không theo
bên mình thì mất.

Giới trong nước.
Thiện Kiến nói: ngồi thiền ở chỗ lan-nhã
trời sắp sáng giải y để trên bờ xuống ao tắm
gội, minh tướng xuất
hiện phạm xả đọa.

Tỳ-ni Mẫu nói: Để y ở trên bờ, một chân để xuống nước
không phạm mất y. Tăng-kỳ
nói giới trong nước là giới đi đường.

Hai mươi lăm
khuỷu tay, nếu ở trên thuyền, xuống nước liền xả.

Giới giếng: Luật Tăng-kỳ nói ngủ ở chỗ đường đi, chỗ trống, bên giếng, lan-nhã mà y để cách đó hai mươi lăm khuỷu tay, thân ở
ngoài thì mất y. Y ở trong giếng phải có đây liền
nhau, duỗi dây cầm

trên tay vào trong giếng đụng được y, khác với giới
trên giếng.
Lấy đây làm ví dụ trừ mười lăm giới tự nhiên hầm hố v.v…, lớn nhỏ như trên. Nếu y theo
Tứ Phần, thêm ở thế phần.
Văn nói: Giới tăng-già-lam
ở bên già-lam, mà người ở trong nếu ném cục đá tới gọi là Giới.
Cho đến giới khi cất chứa cũng vậy. Các bộ đều không có thế phần.
Trong Thiện Kiến nói không có, kia có văn ném đá, riêng là việc khác. Văn kia
nói: người ở trong đó
ném đá, người không mạnh không yếu, dùng hết
sức ném đến chỗ nào thì giới đến chỗ đó, không lấy
chuyển chỗ.
Các sư phê bình rằng mười ba bước, là lấy mười lăm giới tự nhiên này lượng
thông. Chỉ không thông
giới pháp, phải vào giới mới biết y.

Luật Tăng-kỳ nói; Có duyên đến chỗ khác, chỗ đó giữ lại ngủ. Chỗ ấy có
Tỳ-kheo và ni, y có dư nên mượn thọ trì, nếu không thì người thế tục có áo ngủ nên mượn lấy, tác tịnh ở nút,
sau đó thọ trì.
Lại không có y thì gần sáng
nên mau về lại chùa, chớ leo thành. Ra đến cửa
chùa chưa mở thì đến dưới nhà cửa (vì cột nhà
cửa liền nhau, luật kia không có thế phần, bởi vậy làm giới tự nhiên, không đồng với
Tứ Phần nên biết).
Nếu không đụng tay vào lỗ cửa, trong ao nước, trước lấy vật
khuấy động, chớ đụng
trùng độc. Lại không có lỗ này thì nên leo tường
vào, chớ làm cho người
nghi. Nếu vào không được thì phải xả y, thà
không có y phạm tội nhỏ,
vì khinh mà chuyển thành trọng. Nếu y theo lới
này hẳn trong giới có ba
thứ ngăn ngại trên, không được ngoại hộ. Vì
nhất định mất trì y. cho nên văn nói.
Nếu ngủ ở chỗ khác, minh tướng chưa xuất hiện, hoặc chỗ ném đá đến (nghĩa là trong giới không có ba việc
ngăn ngại). Hoặc lấy tay
cầm y, (nghĩa là trong giới
có nhiễm tính ngại). Hoặc xả y (nghĩa là trong giới cách ngại và việc
ngoại giới).
Hoặc không làm ba việc như
trên, mình tương xuất
hiện tùy theo việc lìa y phạm xả đọa.

15 Giới y tự
nhiên ở trên vì mỗi giới khác nhau không chung cho nên có tên khác.
Luật nói: Giới già này chẳng phải
già-lam kia,
cho đến cây, xe khố cất
mỗi mỗi cũng vậy. Nhưng hai giới tăng thôn
tướng nhiếp nghĩa nó mạnh. Tuy có nhà cây ẩn danh không hiển các giới
nhìn vào nhau bất luận
mạnh yếu. Cho nên dưới cây có xe, có giới xe
riêng, ngoài xe có cây
cũng có giới cây rằng không có thế phân riêng.
Nếu hai giới tăng thôn thế phân có giới cây, v.v… liền ở hàng
giới tăng, giới cây mà
chia thế phân. Ví dụ như thế, ngoài ra y theo đó
mà biết. Nếu nhà giảng,
nhà kho có xe thuyền thì theo giới nhà giảng, nhà kho.

Luật nói: Kho là chỗ cất chứa xe cộ. Vì nhà kho kia y mặt thu nhiếp vốn chướng ngại nên gượng không đồng với cây, chỗ để xe, v.v… không ngoài để nhiếp. Như tịnh địa không thông khắp đều để y
thì không phạm xếp loại
tướng của các giới khác chưa đủ nhiếp. Nếu
cùng lầm thì mỗi nơi có
giới riêng, như trong giới bổn sớ.

Giới thứ 3: không có nhân duyên, có
duyên nêu ra bảy loại.

Người khác tác pháp, hoặc đối thú, hoặc tâm niệm (không gọi là tác pháp khai lìa, lấy khinh
chuyển trong, đối tăng tác pháp, lìa có hai.

Có duyên xin được, Tứ phần nói: Tỳ-kheo già bệnh (ba mươi
trở lên gọi là già).

Y nặng được yết-ma lìa y, pháp như trong
sớ nói. Hai người
cung làm y ca-hy-na, ba người đối chỗ tác pháp, lìa
giới thì không mất y.

Lan-nhã sợ hãi mà lìa.

Đường
của vua không thông, mạng nạn, phạm hạnh nạn, v.v…

Ca đề thưởng nhọc mà lìa

Như trong
Ngũ Phần nói các duyên như tháp, tăng và việc quan trọng khác cho
sáu đêm lìa y không tội. Nếu việc xong không trở
lại phạm Đột-cát-la.

Trong bảy phần
lại chia ra: ba loại trước được phép lìa, bốn
loại sau không được
phép lìa, bốn loại sau không phép lìa. Lan-nhã
chung có không,
sáu đêm đưa vào thôn không pháp lìa,
sợ mất xa bỏ là
có pháp lìa, phân biệt
phạm tội thứ hai, thứ tư, thứ năm, thứ sáu, thứ
bảy, một bề không có
tội. Vì có duyên. Trong phần thứ năm vì không thông
hoặc mong đoạn nên mất y.
Không mất
như sau: trong giới nhiếp y thứ ba, vì không có ba
điều ngăn cho nên khai
thông qua lại. Nếu có ba điều ngăn ngại thì
không tránh khỏi mất y.
Loại thứ hai là đối tăng tác pháp, khi có duyên thì không mất, hạn đủ liền mật phạm tội.
Ngoài ra, mỗi việc y cứ theo đây
suy nghó
biết mà hội thông.

Trong luật nói
không phạm: tưởng là đoạt y, y bị mất, bị cháy,
bị nước cuốn trôi, y bị
hư hoại. (y thật thất vọng khởi tâm tưởng, trải qua đêm ngủ mất thọ lại thì không tội. Quyết tâm cho mất tức là có tâm
xả, vì lỗi vô tình không
phạm xả. Thiện Kiến nói không mất: thấy chủ có tâm nghi
sợ ở
ngoài giới, đó gọi là mất thể khác nhau. Luận nói
y không mất thọ.

Hoặc đường thủy lục hư, hoặc cướp bóc, thú dữ, mạng nạn,
phạm hạnh nạn. Nếu không xả y thì không phạm. Đây
là tình cách hai ngại mất thọ không có tội. Nếu trước kiêu mạn,
không nhiếp,
sau tuy
trải qua các duyên mất y
phạm xả đọa. Hoặc các nạn bỗng nhiên phát sinh
đến dự hội không được thường khởi tâm lãnh
thọ, nhất định không
mất pháp. Do nạn bỗng
phát sinh lỗi vô tình lìa cũng không phạm tội,
như trong giới việc thọ
dục có nạn đem ra ngoài giới, trở lại không mất. Ở đây cũng đồng với điều đó. Trước nói việc mất thọ ngăn
cách không biết, mà qua minh tướng mất thọ cũng không tội.
Hoặc người nữ qua lại, nhiễm ngại
sự tiến lùi,
so với hai ngại hai có thể biết, lại có người
không lập nhiễm ngại, chỉ
là tình nhiếp, ở đây không chung với các bộ.

Hỏi: Quên không cầm y mà đi ra ngoài, đến trời tối mới biết,
lấy hội không có duyên,
vậy có mất hay không? Đáp: Người kia thường tự đem theo bên mình,
bỗng quên thì đồng với y dư khai cho. Trên lại giải thích như thế, bất tận rất nhiều, rộng
như trong giới bổn.

Hàm chú sớ
và trong san bổ yết ma có nói rõ điều này, giới ba y
nguyệt vọng, giới này là chỉ ba y, vì tài của ít nên đổi y cũ.
Vì không đủ. Phật khai một tháng, quá hạn mà chưa cho nên chế.
Tỳ-kheo cất chứa
y dư được thuyết tịnh,
không cần giới này có sáu duyên thành phạm.

Cố hoại ba y

Của ít không đủ

Vì đổi ba y định thay loại cũ

Không thuyết tịnh làm ba y

Không có nhân duyên

Quá hạn thì phạm

Giới này chia ba giai vị

Trước mười ngày thường khai, nếu ngày 11 đến ngày 29 thì
được. Tùy theo ngày làm
thành, không được khai lại, đến ngày 30 hoặc
được hoặc không được,
hoặc đồng hoặc không đồng, một bề hạn chế.

Luật Tăng-kỳ
chép: mười ngày tức làm. Khi làm y người khác
gi- úp đỡ giặt nhuộm
cắt, khâu dài khâu ngắn nấu nhuộm. Tác tịnh rồi thọ trì.
Nếu sợ không xong thì làm cho mau mà thọ trì,
sau đó khâu cẩn
thận lại. Luật này nói
chỉ cắt sợi chỉ thì khỏi lỗi chứa dư. Hoặc ba y đều
cũ và thiếu không đồng
đều khai một tháng. Nếu đại y đồng đủ thời
hạn, hai y dưới của tài
thiếu không đủ. Cũng nhuộm phạm quá thời hạn,
do có cố hoại ba y, chẳng
phải là chính thay loại cũ. Cho nên văn nói:
tùy y bao nhiêu đều xả.
Ngoài ra đồng với y dài hạn khai cho.

Giới thứ 4: lấy y chẳng phải là Tỳ-kheo-ni bà con, đủ năm duyên.

Là Tỳ-kheo-ni, chọn hai chúng dưới lấy được phạm cát-la.

Chẳng phải bà con.

Luật nói: ba
con là cha mẹ bà con bảy đời.

Luật Thiện Kiến nói: Thân phụ là chú bác anh em con
cháu. Mẫu thân: cô dì cho đến con cháu. Đều gọi là đồng khí
nghĩa thân,

không có lẫn lộn họ khác.

Lại nói: vợ của người xuất gia chẳng phải bà con.

Vợ của chú bác cũng đồng. Thập Tụng nói: nếu là bà con có chút ít còn đem cho, huống gì không đủ mà lấy.
Luật Ngũ Phần nói nếu ni
bà con phạm giới, người
lấy y phạm Đột-cát-la.

Y
đúng lượng: Trong Luật nói: trong năm y lấy một y cố làm
duyên phạm.
Luật Tăng-kỳ nói: Nếu lấy bát và các vật nhỏ khác
thì không phạm.

Tâm rỗng rang đưa cho, trừ xin được không phạm. Luật
Tăng- kỳ chép: ni mượn y của Tỳ-kheo được đắp hư rồi
trả lại, không phạm. Nếu ni cho hai chúng dưới và thế tục y nói: cố giữ y này
cho Tỳ-kheo…,
sẽ được phước đức. Người lấy không phạm.

Lãnh thọ rồi. Già Luận nói ni để y dưới đất gởi
Đại đức, tùy ý
dùng liền bỏ đi, Tỳ-kheo đồng ý dùng thì không phạm.

Luật Tăng-kỳ
nói: sai người thọ đồng phạm.

Thập Tụng, Đa
Luận chép: mười Tỳ-kheo tăng lấy một y của
Tỳ- kheo-ni, mười vị tăng
đều phạm tội đọa, mười vị ni cầm một y cho một
Tỳ-kheo tăng phạm mười tội đọa.

Thập Tụng nói: Nếu Ni trước thỉnh, hoặc nói pháp cho tất cả
nghe thì không phạm.

Luật Ngũ Phần nói: Chư ni cúng y bát cho Tỳ-kheo, nếu trước
vô tâm tìm cầu; người
kia tự cúng dường, phải quán có loại dư được lấy.
Y cứ theo đây phạm giới
chỉ do tâm tham, ý của chế giới có thể thấy.

Tứ Phần chép: Phật bảo các
Tỳ-kheo-ni rằng: phải chứa năm
y cho chắc chắc. Còn y
khác tùy ý tịnh thí. Nếu cho người thì nói đã
cho người, thì đâu thể
chọn đạo hay tục.

Trong luật nói không phạm nếu theo
Tỳ-kheo-ni bà con lấy
y (theo luật cha mẹ bảy
đời là bà con. Lại y cứ vào thân cha có mất đời khác nhau).

Cao tổ

Tằng tổ

Nể tổ

Cha
Minh
Con
Cháu

Nếu trao đổi
làm tượng Phật hoặc tăng lấy đều không phạm.

Giới thứ 5: Giới sai người ni chẳng bà con nhuộm y cũ.
Nhuộm giặt thật ra ba giới này đồng do một y mà
phát sinh. Giới này
nghiệp nặng. Luật nói:
nói sai giặt nhuộm, hoặc làm phạm, ba tội ni-tát-kỳ
ba- dật-đề, có năm
duyên thành phạm.

Là Tỳ-kheo-ni, nếu là hai chúng dưới, thì luật kết tội nhỏ

Chẳng phải bà con.

Luật Thiện Kiến chép: phụ nữ có chồng xuất gia cũng phạm.
Nếu sai
Tỳ-kheo-ni kiếm củi, nhóm lửa, nấu nước, tất cả phạm
Đột-cát-la.

Luật Ngũ Phần chép: Sai Tỳ-kheo-ni không bà con giặt mà
Tỳ- kheo-ni bà con giặt,
qua lại năm câu như vậy phạm xả đọa.

Luật Tăng-kỳ nói: nếu bảo
Tỳ-kheo-ni giặt y cho thầy
phạm Đột- cát-la.

Nay hoặc có người nuôi nhiều đệ tử ni, sai giặt may vá vì chẳng phải người bà con đều phạm xả đọa, hoặc nhầm đệ tử do đó đưa
cho nhuộm thì phạm tội
trọng, phải hết sức cẩn thận.

Là y cũ của mình.

Luật nói: dù
chỉ trải qua một lần mặc trên thân. Luật Tăng-kỳ
nói: Cho đến một cái gối.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu là đãy đựng dày dép thì không
phạm. Du già nói: Cho đến
ni-sư-đàn cũng phạm xả đọa.

Tự sai giặt

Luật Tăng-kỳ
nói: Tự cho, sai cho v.v… bốn câu đều phạm.
Nếu sai Tỳ-kheo-ni bà con
giặt mà đệ tử giặt thì không phạm. Hoặc nói:
Bảo đệ tử ông giặt y cho tôi thì phạm, hoặc mặc y dơ
vào Chùa ni để giặt thì không phạm.

Nếu trước người có tâm phương tiện thì phạm xả đọa.

Luật Thập Tụng nói: Nếu phạm xả y, đưa cho giặt phạm tội nhỏ.
Y cứ theo đây không
phạm trọng, một y không hơn
có phạm trọng.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu bị xe cộ làm dơ rồi bảo Tỳ-kheo-ni giặt
phạm xả đọa,
không được cắt bỏ hết y cũ.

Giặt nhuộm xong liền phạm

Luật Tứ Phần chép: Lại giặt y mới, cho đến sai hai chúng ni
đều phạm Đột-cát-la.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu giặt xong,
Tỳ-kheo bảo chưa
sạch

sai

Tỳ-kheo-ni giặt lại phạm ni-tát-kỳ ba-dật-đề và Đột-cát-la.
Không phạm là: Luật nói: nếu bị bệnh, hoặc vì
Phật pháp Tăng,

hoặc mượn
y người khác mà Tỳ-kheo-ni giặt thì không phạm.

Giới thứ 6: xin y người thế tục không bà con.
Đa luận nói:
chế ra không cho phép xin có bốn điều lợi ích.

Vì làm cho Phật pháp Tăng thượng.

Vì dứt sự tranh tụng.

Vì dứt bặt tâm bất thiện trước người.

Vì làm cho chúng sinh tin ưa đối với chính pháp.

Ngũ Bách Vấn Luận chép: xưa, có Tỳ-kheo xin nhiều, cất
chứa không chịu làm
phước, lại không chịu hành đạo. Do đó, sau khi qua đời biết thành một khối thịt trên núi lạc đà lớn mấy mươi dặm.
Bấy giờ, gặp lúc thời đói khổ,
dân trong nước này hằng ngày đến lấy thịt đó ăn,
cắt chỗ nào lại sinh lại chỗ đó.

Một hôm người nước khác đến, thấy vậy liền cắt lấy thịt đó,
liền có tiếng kêu lớn chấn động cả mặt đất. Người kia hỏi lý do,
mặt đất đáp. Tôi vốn là người tu hành,
vì tham lam của cải không chịu bố thí, vì
mắc nợ vật của người
nước này nên phải làm khối thịt để trả nợ cũ. Tôi
đâu có mắc nợ gì
ông, cho nên kêu to như vậy. Phật bảo Tỳ-kheo tham
lam là họa lớn, xả bỏ
là hợp với pháp Tỳ-kheo. Lại nói:
Nếu người xin vật của Tỳ-kheo nói: đây là tốt hay
xấu, nếu thật tốt thì
nói tốt, được vật phạm xả đọa. Không tốt nói tốt
phạm tội khí.
Nếu Tỳ-kheo nghèo thiếu, vào buổi
sáng được dẫn người
tại gia, sa-di vào chợ
xin tiền, sau ngọ không hợp. (lẽ ra không có giới
của sa-di). Đủ sáu duyên thành phạm:

Đủ
ba y (dù không đủ phải xin lấy y, nếu xin ngũ cốc luật
kết phạm cát-la).

Có nhân duyên: nghĩa là đoạt mất ba y, chẳng phải giữa tháng
ca-đề theo người khác xin y, nhất định không giao
thiếu, không cứu gi- úp. Mùa đông tùy theo lượng
xin y, không được cất chứa nhiều.

Chẳng phải bà con.

Luật Ngũ Phần và Đa
Luận nói: xin y tốt ở người bà con, hoặc

nghèo thiếu,
hoặc cho ít đòi nhiều tất cả phạm Đột-cát-la.

Xin ứng lượng y cho mình

Luật Thập Tụng, Tăng-kỳ nói: xin được bốn khuỷu tay trở lên thì phạm. Nếu tự mình xin hoặc bảo người xin, ra tướng làm nóng
lạnh. Hoặc vì phương tiện
nói pháp tất cả đều phạm xả đọa.
Trừ xin đãy lọc nước, vật nhỏ để vá y, vải buộc đầu, vải
bó vết thương, một dãi buộc chân, đảy đựng dao, khăn lau tay, lau mặt,
lau thân thể v.v… đều
được. Nếu khi xin vật này thí chủ cùng toàn bộ y tài, thì được lấy. Vốn người có tâm lợi dụng chỉ xin ít, hoặc dung chứa
được nhiều thì phạm xả đọa.

Người kia cho.

Lãnh thọ liền phạm.

Luật Tứ Phần chép: Nếu bị giặc lột y lỏa hình, Phật dạy: nên
lấy cỏ mềm, lá cây che thân đến chùa, hoặc lấy y dư, hoặc lấy của bạn
thân. Nếu không có thì
đến trong tăng hỏi xin. Có thể phân y, nếu không
thì hỏi lấy y được chia tăng.

Nếu người không cho thì tự mở kho xem, hoặc là mền, nệm,
chăn mở tháo ra cắt làm
y, ra ngoài xin nếu được rồi nên trở về giặt
nhuộm may vá lại để ở
chỗ cũ. Nếu không để lại chỗ cũ thì đúng như
pháp mà trị.

Luật Thập Tụng chép: Chỗ cũ
trống rỗng, thì để ở chỗ gần.
Ngoài ra như trong Tạp pháp nói.
Luật nói
không phạm: Nếu đoạt mất ba y thì xin người không
phải bà con.
Ngũ Phần khai cho khi y dư được xin, chung với
năm duyên trước.

Luật lại nói: Hoặc xin cho người khác, hoặc người khác xin
cho mình, hoặc không cầu mà được, hoặc xin người
bà con, hoặc xin
người cùng xuất gia thì không phạm.

Luật Ngũ Phần nói: Phi pháp cầu thí, thí phi pháp cầu,
cả hai phạm tội.

Giới thứ 7: lấy y quá phần.

Có sáu duyên:

Tỳ-kheo bị cướp mất ba y.

Cư só chẳng phải bà con.

Bị cướp mất cho nên bố thí.

Nếu không bị
mất thì tùy theo sự thọ nhận, không phạm.

Tỳ-kheo biết người kia bị mất nên thí y.

Lỗi biết đủ.

Lãnh thọ liền phạm
Luật nói:
Nếu mất một y không nên nhận lấy, nếu mất hai y còn có y nhiều lớp, hoặc hai lớp, ba lớp, bốn lớp nên tách ra làm
tăng-già-lê và an-đà-hội.

Luật Thiện Kiến nói: Nếu cả ba y đều mất, lấy hai y trên
dưới, còn một y xin chỗ khác.

Luật Tứ Phần nói: Nếu tự tứ cho nhiều y, hoặc y mềm, y
mỏng, hoặc không bền
chắc nên lấy làm hai, ba, bốn lớp viền ở trên vai,
nên phụ vào chỗ bẩn,
nên đặt khuy nút. Nếu vải còn dư nên nói với cư
só: Đây là vải dư, để
làm gì đây?
Nếu người kia nói: Tôi không bị mất y cho nên
cúng dường.
Chúng tôi tự cúng dường
cho Đại đức mà thôi, nếu người kia muốn nhận
liền lấy. Giới trước
vì người khác không phạm. Giới này nếu vì người
khác xin nhận thì phạm.

Giới thứ 8: khuyên cư só thêm giá tiền may y.

Luận nói có sáu duyên thành phạm:

Người thế tục chẳng phải bà con có tâm rộng lớn chuẩn bị giá
tiền.

Cúng dường có thời hạn

Biết thời hạn cúng dường

Chê ít khuyên thêm

Người kia vì tăng thêm giá tiền tơ dệt

Lãnh thọ liền phạm

Luật Tứ Phần chép: Cư só cúng dường y,
Tỳ-kheo chê ít lại xin
thêm, dù chỉ thêm một phần trong mười
sáu phần của một tiền,
hoặc thêm sợi tơ cho đến một sợi chỉ.

Luật Thập Tụng chép: Khuyên thêm
giá cả, lượng, mầu
sắc
phạm ba tội xả đọa.

Luật nói không phạm: là trước nhận tha hồ thỉnh mà đến
cầu biết đủ. Đối với việc tìm cầu làm giảm ít. Nếu xin người quen biết, xin
người xuất gia, mình vì
người khác, người khác vì mình, không cầu mà tự
được thì không phạm,
ngoài ra như trong sớ.

Giới thứ 9: khuyên hai gia đình thêm giá tiền may y.
Duyên chế giống như trước, chỉ khác là khuyên hai nhà chung lại.

Luật Ngũ Phần chép: Cho đến khuyên vợ, chồng hợp làm một y
cũng phạm xả đọa

Luật Tăng-kỳ
nói: Biết đủ là nếu cho y đẹp thì nói: “Tôi là người

ở trong rừng,
luyện-nhã, đầu-đà”. Xin không không vừa ý, thứ thô
đều phạm xả đọa (vì
miệng tự thuật đức của mình).

Giới thứ 10: đòi giá y thí gấp quá hạn.

Có năm duyên thành phạm:

Thí chủ tặng vật báu

Vì trao đổi y để dùng

Giao cho người chuyển trao

Đòi quá phần

Được
vào tay liền phạm

Luật nói không phạm là:
Nếu sai
sứ báo cho biết, hoặc
người kia nói không cần
liền bố thí cho. Khi Tỳ-kheo này dùng lời dịu
dàng phương tiện xin y
được, thì không phạm.

Giới 11 Xin tơ tằm làm ca-sa

Đa luận nói có bốn ý:

Vì dứt bặt sự phỉ báng.

Vì làm cho tâm kính tin thêm mạnh mẽ.

Vì tu tập được an vui.

Vì không hại mạng chúng sinh

Luật Tứ Phần nói: Vì Tỳ-kheo đến nhà nuôi tắm xin loại tơ
chưa thành, tơ đã thành
làm ngọa cụ, liền đội xem, khi phơi kén có phát
ra tiếng, nhân đó Đức
Phật quở trách chế giới này. Nếu thuần làm,
hoặc tạp, hoặc lấy lông
mịn, hoặc gai và cá tỏ tạp khác làm thành. Hoặc
cắt nhỏ ra hòa với bùn trét lên tường.
Đa Luận chép:
Kiều-xá-da, dịch là tơ tằm, như cách nuôi tằm
ở nước Tần. Hoặc xin
kén, xin bông, xin tơ dệt vải thành y phạm xả đọa.
Nói ngọa cụ là ba y, (tức ba y gọi chung là ngọa cụ, kiểu
giống như tấm chăn ở
Trung Quốc, cho nên lấy chung một tên).

Ngoại quốc may y gồm có hai thứ:

Tách vải ra nhỏ cất giống như cách làm chăn nệm.

Bông làm tỏ dệt thành y, cũng được làm ba y, vì thọ trì nên được
xin, làm thành phạm xả đọa.

Luật Thiện Kiến chép: Cho đến một sợi lông tạp liền phạm.
Kiều-xa-da là sợi nhỏ trong tơ, Tằm mới nhả ra gọi là hốt.

Luật Tăng-kỳ
chép: xâu tạp vào khuy gấp sợi dọc ngang, tất cả phạm xả đọa; thọ dụng phạm
việt Tỳ-ni, lấy
sợi dọc ở giữa, vật da
bằng tơ lụa, nếu lần
lượt đến, lìa khỏi tay người giết cúng dường cho
người giữ giới, không nên thọ nhận ấy là
pháp Tỳ-kheo. Nếu người
nhận, không có từ bi, không phá giới.

Kinh Niết-bàn
chép: Giày dép, y kiều-xá-da, y phục như thế
đều không chứa cất.
Đây là đúng với kinh luật.
Ngày nay có nơi thiền chúng đều mặc vải đẹp, há không
thuận với giáo hay sao?

Luật Ngũ Phần chép: Nhà nuôi tằm bố thí bông tơ, thọ rồi cúng dường cho tăng, không được tự vào. Vì các bộ này đối nhau
cho nên biết, nhưng điều chế ra ý rất
quan trọng, tằm hoang dã còn phạm,
huống gì tằm nhà, tạp
hốt còn phạm, huống gì làm thuần bằng tằm. Có
người xin và làm ba y,
hợp với điều này thì dứt bỏ, như các luật có nói, mặc thì phạm tội. Như luật dạy không được đến nhà người giết mổ xin
huyết, thịt và đến nhà
làm sữa xin sữa ăn đều phạm.
Cho nên Đa
Luận chép: Nếu nhà không có tằm xin kén tự
làm bông tơ thì không
phạm. Vì để bán nên có trùng phạm đột-cát-la,
nếu xin thành sợi chứa
y không phạm. Nếu trùng hoại lấy làm ngọa cụ
thì không phạm, làm không
đúng lượng y, tất cả dụng cụ để trải đều phạm Đột-cát-la.
Luận chép:
Nếu vì người khác mà làm, tất cả phạm Đột-cát-la.

Không phạm là: nếu được loại làm thành rồi dùng kéo cắt nhỏ
ra trộn với bùn trét
lên tường, ngoài ra như trong sớ bổn.

Giới 12: làm Ngọa cụ bằng lông thuần đen.

Bốn giới ngọa cụ này đều gọi chung là ba y, người xưa nghi
ngờ đến nay vẫn chưa quyết định.

Luật Tăng-kỳ chép:
Làm nệm, làm già-lê cho đến tọa cụ, v.v…
có bốn duyên thành phạm.

Thuần là lông đen

Làm ca-sa

Vì mình

Làm thành liền phạm

Luật chép: tự mình làm, dạy người khác làm đều phạm
xả đọa như trên.

Không phạm là: nếu được ngọa cụ đã làm thành rồi, hoặc
cắt rọc ra cho hư hoại (vốn làm đo cắt).
Hoặc thưa,
mỏng gấp làm hai lớp (nguyên ý về sau được)

Nếu làm mền, hoặc làm ngoạ cũ góc nhỏ, hoặc làm nệm nằm, hoặc làm đồ đựng bát, làm đồ đụng dao,
làm mũ, áo, làm khăn trùm
cho ấm, làm khăn để
giày dép, tất cả không phạm.

Giới 13: Làm ba y bằng lông trắng.

Nhân duyên như
giới trước. Phật chế làm xen vào, trái với lời
Phật thì phạm.

Có năm duyên
thành phạm:
1/ Xen làm ba thứ lông
2/ Định làm ba y ngọa cụ
3/ Vì mình
4/ Thêm tốt bớt xấu dưới đến một lạng
5/ Làm thành liền phạm Giới 14: làm ba y dưới sáu năm có
sáu duyên thành phạm:

Có ngọa cụ cũ dưới sáu năm

Không bỏ cái cũ cho người khác

Tăng không cho phép

Làm lại cái mới

Vì mình

Làm thành liền phạm

Tăng-kỳ chép: Vì già bệnh, mang theo nệm Tăng-già-lê không đủ
sáu năm không được lại làm. Nếu thân khỏe mạnh, nhan
sắc
tươi tỉnh, bạch yết-ma
trong chúng mỗi mỗi không thành.

Tứ Phần nói không phạm là: Tăng cho bạch nhi và đủ sáu năm, nếu dưới
sáu năm xả cái cũ làm lại, hoặc được cái thành rồi,
hoặc không, hoặc làm cho
người khác tất cả đều được.

Giới 15: Tọa cụ không xếp chồng.
Có năm duyên thành phạm:

Trước có tọa cụ cũ

Lại làm tọa cụ mới

Vì mình

Do vô tâm mà dùng cái cũ gấp thêm vào

Làm thành liền phạm

Ở đây cùng
với chín mươi câu ở giữa, bốn câu đối nhau.

Làm mới đúng lượng không gấp vào thì phạm giới này

May lượng quá cái cũ thì phạm

Luật nói: làm tọa cụ mới, nếu tọa cụ cũ chưa hư, chưa lũng lỗ, nên đem
giặt nhuộm, phơi kéo ra cho thẳng, cắt lấy một miếng dọc rộng
một khuỷu tay, lót vào trên cái mới, hoặc một bên, hoặc ở giữa. Vì hoại
sắc cho nên chỉ cần nói
giúp thêm vào, không nói vải nệm, tùy theo
chung cho cả mười loại y.

Luật Tăng-kỳ nói: làm nệm vuông một khuỷu tay, khi lấy
nệm cũ không phạm.

Theo người nghe ít phạm giới, người không nghe, người ở phòng hư không
sửa sang, người tiếng xấu, người đoạn kiến xa lìa hai thầy,

người không
thích hỏi han, người không phân biệt được việc ma
không nên nhận, nhận thì trái với ý trên.

Lúc mặc không có góc nhọn, lồi lõm, thiếu góc, lủng, hư hoại,
dơ nhớp làm cho vuông vắn.
Đa luận nói:
Không dài, ngắn cũng nên dùng.

Luật Thiện Kiến nói: Cũ nghĩa là: Dưới đến tọa cụ không
cần gấp thêm vào. Luật nói:
không phạm là cắt lấy gấp vào tọa cụ cũ, nếu người
kia tự không có chỗ,
lại làm cái mới (phải có được chỗ như luật luận
trên). Nếu làm cho người
khác, hoặc được, hoặc loại thành rồi, hoặc thuần
là cũ làm lại thì không phạm.

Giới 16: Mang lông dê quá hạn: Có
bốn duyên thành phạm:

Là lông dê tốt, trừ loại rẻ.
Luật nói:
Lông đầu, cổ, chân không phạm.

Luật Tăng-kỳ nói: Mang lông lạc đà, lông con rái cá, lông
heo phạm việt Tỳ-ni, thành
đồ dùng không phạm.

Luật Ngũ Phần nói: Cho dùng lông lạc đà dồn làm mền.

Là vật của mình

Tự mang

Luật Tăng-kỳ nói: Cả ba người cùng có, mỗi người mang chín
do- tuần, gánh nặng đều phạm.

Luật Tứ Phần nói: Nếu đi đường được lông dê nên lấy tự mang
đến ba do-tuần, nên sai người mang đến chỗ kia.

Nếu ở giữa chỗ đó không được giúp, nếu mang thì phạm Đột-cát- la.
Sai bốn chúng
Tỳ-kheo v.v… cũng phạm. Nếu mang y khác, hoặc
gai v.v… đều phạm
Đột-cát-la. Hoặc vác vật quảy trên đầu gậy cũng
phạm Đột-cát-la. Hoặc mang những thứ trang sức mịn,
dây mịn và lông
chỗ khác, hoặc làm mũ,
làm khăn v.v… thì không phạm.

Giới 17: Sai Tỳ-kheo-ni không bà con giặt nhuộm lông dê: chế ý
duyên phạm, đồng với giới giặt y.
Đa luận nói:
Vì làm Tăng thượng Phật pháp nên Phật chế ra.

Nếu các chúng Tỳ-kheo-ni nhận việc giặt nhuộm, bỏ bê việc
tu tập chính nghiệp, chính
là không có oai nghi, phá pháp tăng thượng.

Lại đình chỉ
pháp ác, nhân duyên thứ lớp, mỗi mỗi làm cho
thanh tịnh. Ngoài ra như trong sớ có nói.

Giới 18: chứa tiền của báu.
Đa luận nói:
Đức Phật chế giới này có ba điều lợi

Vì dứt sự phỉ báng

Diệt sự tranh cãi

Vì thực hành tiết kiệm, thành tựu thánh chủng

Báu là tám thứ của bất tịnh. Lại nhân đây chia ra bốn môn.

Nêu số bày lỗi

Khai chế khác nhau

Kết tội nặng nhẹ

Trao đổi tội nhiều tội ít qua lại Trong phần nêu số:

Ruộng vườn rừng nhà

Trồng các loại cây

Cất chứa lúa, lụa

Nuôi kẻ tôi tớ

Nuôi loài cầm thú
Tiền,
của, vật báu

Mền nệm, búa khoan
Vàng,
trang sức và các vật quý

Tám thứ này kinh luận và luật nêu nhiều
thông số. Hiển lỗi không đúng thứ lớp
so
sánh thuật đủ như trên, không trích trong kinh Phật.
Hai là nói về lỗi. Các giới không chế ra đối với người thế tục. Chỉ có ở đây, làm cho đạo tục đều giữ gìn.
Thấy người chứa cất biết chẳng phải
là đệ tử Phật.

Trong kinh luật: Đều nói
Sa-môn có bốn hoạn lớn chính là
giới này. Nếu có người
cất chứa thì chẳng phải đệ tử ta.

Luật Ngũ Phần cũng nói: Nhất định không tin pháp luật của ta cũng do tám loại này, đều làm lòng tham thêm lớn, làm hư hoại
đạo pháp, ô nhiễm phạm
hạnh, có đắc quả uế gọi là bất tịnh. Ngoài ra,
như trong chính giải.

Hai là nói về khai cho chứa, trong kinh nói cấm trọng như ở
sau nói rõ. Trong luật về
việc cơ nhỏ ý hẹp nên phần nhiều cho khai
chứa trong loại bất tịnh
thứ nhất. Do đó, ngăn đạo người khác thì không khai cho.
chứa.

Một cửa phòng nhỏ có đường thiết yếu, nhờ vào ở trên khai cho

Tỳ-ni Mẫu nói: Tất-lăng-già được người trong nước cúng
dường

rất nhiều. Một là ngôi chùa nhỏ, lưới võng,
xe kiệu, lừa, v.v… cất giữ tất cả những thứ đó để
sửa
sang lại chùa viện Đức Phật khai
cho thọ nhận.

Trong luật Tăng-kỳ chép: Vì chúng tăng cho nên được nhận.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu có cư só cúng dường ruộng đất, cúng riêng cho người khác thì không được lấy, nếu cúng dường cho
chúng tăng thì được nhận.
Trong Đa luận nói: Nếu có Đàn việt muốn xây dựng phòng lớn nên chỉ bày cho họ hiểu rõ, khiến xây cất phòng nhỏ tùy theo
pháp biết đủ. Nếu muốn làm phòng chứa được nhiều người thì nên làm,
không nên trái ý.

Luật Ngũ Phần chép: Có người cúng dường ruộng vườn, nhà
cửa, quán tiệm cho chúng tăng thì cho nhận, nhưng
phải bảo cho tịnh nhân biết.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu có người đem áo cúng dường
chúng tăng, cung cấp đồ
giặt giũ và tất cả chúng sinh, cho phép sử dụng,
tùy theo ý muốn được thọ dụng.
Hai là
trồng trọt, cắt tỉa, như trong luật
Tăng-kỳ chép:
Vì tăng kinh doanh việc đó thì được, còn vì người khác thì
chẳng khai, tức
trong pháp làm nhơ nhà
người, tự mình trồng hoa hay dạy người khác trồng hoa tất cả đều
không được. Trừ cúng dường
Phật pháp tăng, ngoài
ra như Tạp pháp nói.
Ba là cất chứa lúa thóc, lụa là.
Kinh Bảo Tích chép: Mất mùa thiếu thốn thì lấy
ra ba mươi thạch lúa, rút ra từ kinh Thiện Sinh, ta
tự mình nhận được hai
bản tính chân và ngụy đều không, cả nước truyền mộng.

Kinh Niết-bàn
chép: Thanh Văn tăng không có việc chứa để
tất cả các thứ như:
tôi tớ, sứ giả, kho tàng, lúa gạo, muối, chao, hồ ma và các thứ đậu lớn nhỏ. Nếu tự tay làm, tự mài, tự giũa, tất cả đều phi
pháp. Nếu có nói thì
nói Đức Như lai cho phép chữa vật phi pháp, thì
lưỡi sẽ bị rút lại.

Trong luật
Tăng-kỳ nói:
Nếu Tỳ-kheo khi mua lúa, bấy
giờ tự nghó,
sau này
sợ đất, nay mua lúa này, ta
sẽ nương vào đó mà được
tụng kinh, ngồi thiền,
hành đạo, thì chẳng nói nhiều ít. Y cứ theo lương
thực trong một mùa hạ,
cũng tùy thời là lo liệu về sự đầy đủ hay
thiếu thốn kia. Muối thì y cứ vào lượng
thóc trước, gia pháp trong tận
hình dược cũng được.

Trong bổn luật
nói: Tỳ-kheo khất thực được lúa, mì nhiều, ít,
ban phát đậu, gạo tẻ, Đức Phật khai cho nhận, để vào trong túi, cần
phải tịnh thí. Cho nên,
trong văn nói: các Tỳ-kheo trên đường đi được
thức ăn, nên mang về
chia cho tịnh nhân cùng hưởng, quyển sáu có nói
đầy đủ về pháp thuyết tịnh.

Phần bốn là nuôi các tôi tớ. Kinh Tăng Nhất A-hàm nói:
Trưởng giả đem con gái cúng dường Đức Phật,
Ngài không nhận, nếu
Ngài nhận thì dần dần
sinh ra tội nặng, nhân đó nói về lỗi của la-sát nữ.

Luật Tăng-kỳ: nếu có người nói, cúng dường tôi tớ cho
chúng tăng, hoặc cúng
dường người đi sứ, hoặc cúng dường người làm vườn, tất cả không được nhận. Nếu cúng dường tịnh nhân để lo liệu
cho chúng tăng, thì người khác được nhận. Nếu cúng dường Ni tăng cho đến người khác trái lại ở trước, chỉ nói nữ tịnh nhân là khác,
ngày nay các chùa phần nhiều nuôi người nữ, hoặc mua bán tôi tớ. Trong đó uế tạp
làm sao có thể được?
Đâu chỉ phạm giới dâm trộm cắp cũng không
phạm. Đã biết điều Đức
Phật chế ra mà không cho phép, tất cả há cưởng
lại hay sao!

Luật Tăng-kỳ
có chép: Tất-lăng-già ở trong xóm làng kia, tự lấy đào đất làm phòng, vua cùng người
sứ ba lần ngăn cản nhưng ông
không chấp nhận, nói:
Nếu trọn đời giữ gìn năm giới, vâng theo trai tịnh, sau sẽ nhận.

Trong luật
Thập Tụng chép: Giữ chùa
Trúc Viên có
năm trăm người.
Trong thành
Vương-xá cũng có mười hạng người cúng
dường không có phước.

Cúng dường người nữ.

Cúng dường đồ chơi.

Cúng dường tượng vẽ trai gái giao hợp.

Cúng dường rượu.

Lời nói phi pháp.

Cúng dường vũ khí.

Dao lớn.

Thuốc độc.
Trâu dữ.

Dạy người khác làm.

Như thế trong phần bố thí năm thứ
súc sinh, trong luật nói
Tỳ- kheo nuôi mèo, chó,
cho đến các loài chim thú đều không được.

Luật Tăng-kỳ nói: nếu có người cúng dường tất cả chúng
sinh cho
chúng tăng, chúng tăng đều không được nhận.
Chúng sinh đó
là: Ngựa lừa, heo dê, hưu nai, tất cả các loại như thế, ngoài ra còn có
chim thú rừng. Nếu thấy
Tỳ-kheo không nhận bèn nói: “Tôi sẽ giết nó”,
thì nên nói làm cho họ
tự thí cho cỏ nước để chăm sóc chúng, không để
bị thương tổn, không được
chặt cánh, nhốt chúng vào lồng. Nếu chúng
có thể bay đi kiếm sống
thì thả đi, chớ bắt.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu cúng dường trâu dê không được
nhận, hoặc nói cúng
dường năm món như sữa chua, v.v… thì được nhận,
ngoài ra tất cả súc sinh cũng như vậy.

Trong kinh Niết-bàn chép: pháp của Tỳ-kheo, không được
mua bán các thứ để mưu
sinh, Già Luận nói vì xây tháp được nhận lạc
đà, ngựa lừa. Nay có người cúng dường
súc vật cho chùa mà
Tri sự có
người bán cũng đều
không hợp với Thánh giáo.

Bộ Thập Luận
chép: Nếu có người cúng dường ruộng vườn,
đất đai cho bốn phương
tăng không cùng tịnh nhân giữ giới, ngược lại cùng tịnh nhân phá giới. Tự ý thọ dụng và ăn chúng với người tại gia.
Do đây mà cư só sát-lợi
đều đọa vào địa ngục A-tỳ.

Nhật tạng phần chép: Ở trong giáo pháp của ta giả sai làm
giáo pháp như: Bắt đầu từ một người cho đến bốn người, không cho nhận
vật của thường trụ
tăng như ruộng vườn, nhà cửa, cây kiểng, xe cộ,
ngựa, tôi tớ, v.v… Nếu
đủ năm người mới được nhận, kinh Đại Tập cũng
nói giống như vậy.

Luật Tứ Phần dựa vào trong giới bổn mà khai, người già bị bệnh được nhờ người nam, người nữ, người gần gũi, đúng như pháp
chăm sóc bệnh.

Trong luật Tăng-kỳ nói: Nếu nương vào thuyền, xe, trâu, ngựa, v.v… người không bệnh không
đường dùng, chỉ có người nhờ
thuyền đi qua sông được
lục súc, tiền bạc, của báu. Nếu muốn tự ý cất giữ
thì không được. Nếu muốn tịnh thì cho
người khác, y theo văn luật mà
khai. Trong
luật Tăng-kỳ,
Thập Tụng và
Thiện Kiến có nói. Nếu người bệnh thì được thọ, bảo tịnh nhân cất giữ, vì để đổi thuốc. Nếu có nhiều
người cúng dường thuốc
giá trị bằng tiền được đặt ở dưới mền, khi
mắt chưa thấy, tay dụng vào đều
không phạm.
Lại nói: phu nhân
Mạt-lợi cúng dường tiền cho tăng vào ngày
Bố tát, Đức Phật cho phép nhận. Y
cứ theo nghĩa giao cho người
khác. Lại cư só đưa tiền bạc cho chúng
tăng làm chùa, nhà ăn, vườu rau,
Tỳ-kheo không được nhận. Nếu nhận
phạm tội Đột-cát-la, nên giao cho tịnh nhân chia theo đầu người.
Nếu cúng dường làm thức ăn, y phục,
thuốc thang, ngọa cụ cũng không được
tự nhận. Nếu nhận sau
đó may y phục dùng phạm tội Đột-cát-la, nên
giao cho tịnh nhân.

Trong kinh Tạp
A-hàm nói: Từ nay về sau, cần cây trực tiếp
xin cây, cho đến cần công
nhân, v.v… cũng trực tiếp xin. Cẩn thận đừng vì mình nhận lấy vàng bạc, của báu, thế nói thẳng ra để cho mọi
người hiểu rõ luật Tứ Phần.

Bổn luật nói: nếu vì làm phòng ốc,
xin gỗ, tre, rơm, võ cây
thì được nhận, không nên vì mình mà nhận (nếu văn không rõ nên dẫn
kinh rõ hơn), ngoài ra hiểu đúng như vậy.
Ở mục bảy cho phép cất giữ nhiều vật.
Trong Tỳ-ni mẫu
chép: Người khác cho phép nhận khắc chạm
giường lớn, chỉ trừ vàng
bạc, châu báu. Nếu là
nệm bông cho người khác thì được, luật Thập
Tụng khai cho nhận.

Tỳ-ni mẫu, luật
Tứ Phần nói: Các thứ như nệm, v.v… cúng
cho người khác thì cho
phép nhận. Rộng ba khuỷu tay, dài năm khuỷu tay, giữ gìn tịnh thí. Nếu có người cúng dường tất cả cho người khác như
sắt, ngói, bình, v.v… bồn
bằng đồng, mũ bằng đồng, v.v… thì được nhận.

Tám là Đức phật không khai. Trong luật Thiện Kiến chép: không được cầm giữ tất cả lúa, trừ gạo. Nếu có người cúng dường vũ
khí, chúng tăng nên hủy
bỏ, không được bán. Nếu là nhạc khí không
được giữ, được phép bán.

Trong kinh tăng
nhất A-hàm chép: nếu được vàng bạc, châu
báu của thí chủ, chú
nguyện xong nên trả lại cho thí chủ.

Kinh Niết-bàn
chép: Nếu có người nói: Như Lai thương xót tất cả chúng
sinh khéo biết đúng thời giảng nói, nhẹ cho là nặng, nặng
cho là nhẹ, quán xét
biết các đệ tử ta, có người cung cấp đầy đủ những đồ cần dùng
không thiếu, người như thế Đức phật không cho phép chứa
tất cả tám vật bất
tịnh. Nếu những đệ tử không có người cung cấp, bấy
giờ đói khát, thức ăn
uống khó được, vì muốn hộ trì, xây dựng chính
pháp, ta cho phép các đệ tử thọ nhận các tôi tớ,
vàng bạc, xe cộ, ruộng vườn, nhà cửa, lúa gạo, bán đổi những thứ cần thiết.
Tuy ta cho phép chứa những vật như thế,
nhưng phải tịnh thí, một lòng tin tưởng đàn việt,
bốn pháp như thế cần phải y chỉ, ta dùng nhục nhãn nói bốn pháp là chỗ cần nương cho
chúng sinh, cuối cùng không dùng tuệ nhãn nói.
Nếu có người nói ở
trong tạng nhưng ngược lại lời nói trên cũng không
nên nương theo. Lại nói
về tám bất tịnh tài.

Phần mười văn chỗ khác đều hủy phá không cho giữ y phục. Lại nói:
Nếu Ưu-bà-tắc biết
Tỳ-kheo này phá giới thọ nhận chứa tám
pháp, không nên cúng
dường, lại không nên duyên vào áo cà sa cung kính
lễ bái. Nếu cùng làm
việc tăng chết sẽ đọa địa ngục.

Trong kinh Thập
Luận chép: Y cứ vào người không biết trì,
phạm đều phải cung kính.

Kinh Niết-bàn
chép: Trọn đời không dùng giáo lý cùng tột,
cũng được vì hộ pháp,
mà điều nhỏ nhặt không cần.
Phần ba nói về tội chứa để nhẹ hay nặng:
Trong phần tám,
nếu lấy sáu, bảy tiền bạc, mệm mền phạm tội xả đọa, vì trái với tịnh
thí, ngoài ra phạm
Đột-cát-la, dù chứa để cũng thiếu.
Bốn là trao đổi nhẹ nặng: Nếu đem tám thứ này đổi y phạm
tội xả đọa. Lấy y thì còn được vật quý giá, đệm cũng phạm xả đọa.
Nếu được sáu thứ khác
phạm tội Đột-cát-la. Nếu lấy y báu trao đổi cho nhau
đều phạm tội xả đọa,
trao đổi sáu thứ khác phạm Đột-cát-la.

Phần sáu tự
trao đổi cho nhau phạm Đột-cát-la, người được y báu đều phạm
tội Đề-xá-ni. Đây nghĩa là thêm, bớt cho người phàm tục,
với năm chúng phạm tội nhẹ.

Trong Đa Luận
nói: Nếu thuyết tịnh tiền bạc, châu báu, sau đổi y phục của làm ba y, bình bát, xếp vào trong
số một trăm lẻ một
vật, thì không cần thuyết
tịnh. Ngoài ra phải nói, nếu người phạm tội
phải ở trước tăng sám
hối, đã lấy tiền bạc châu báu, trao đổi y phục của
cải và một trăm lẻ một
vật, không cần bỏ nó, vì đã tịnh thí, ngoài ra
thành y hay không thành y,
tất cả thuyết tịnh không phạm tội, giải thích đúng
như giới bổn. Đây là giới chứa của báu thứ
9. Mười là giới cầm giữ châu báu, văn chép: Tay cầm nắm là ý thời khác. Đầy đủ bốn duyên thành phạm:

Tiền bạc, châu báu

Biết đúng

Vì mình

Nhận lấy liền phạm.

Đây là một
giới mà người bị bệnh này thì nhiều, nhưng bên
trong không có lòng
cao thượng, bên ngoài thành bỉ ổi, không nhớ lời dạy
của bậc Thánh, nghiêm trì
một cách mạnh mẽ, chỉ vì tham sân si từ vô thỉ.
Trong bổn luật nói:
Chẳng phải đệ tử ta, y cứ vào đây mà phá giới này.

Lại nói: Đức Phật bảo vị Đại thần:
Nếu thấy Sa-môn, Thích tử cho
ta là thầy,
mà nhận vàng bạc, tiền, châu báu, thì nhất định biết
chẳng phải Sa-môn, Thích tử.

Lại, kinh Tạp
A-hàm nói: Nếu là Sa-môn Thích tử, người tự
nhận cất chứa, nên biết
công đức năm dục sẽ thanh tịnh.

Lại, Tăng Nhất A-hàm nói: Sách thuật của phạm chí, nếu Như lai không được nhận châu báu, cho nên lược dẫn nhiều văn, chứng minh thành thật chẳng
lạm dụng. Phật, Thế tôn muốn đệ tử mình tăng
thượng, nếu bỏ nghiệp
thô bỉ, xa lìa ba cõi, được gần gũi với khuôn phép ở
đời. Ngày nay trái lại
tự mình rơi xuống hố, tự chứa, tự giữ, người lái buôn
nhanh chống vào chợ, tin mù mờ về
Phật pháp, lại tự khoe khoang vọng bày pháp luật nói. Chỉ cần tâm không tham lam, đâu thể phạm
tội. Người phát ra lời
này tự đánh mất mình, không nghó suy, ở địa vị thấp hèn này mà khinh chê bậc thánh,
một phần lợi lộc còn tính toán,
không bằng kẻ phàm tục ẩn dật,
đâu khác gì trí tuệ của con bò, con
ngựa, chống lại người
tài năng, không khác tài năng của con bướm bay
vào đống lửa. Đâu chỉ vì cất chứa, nắm giữ, tham lam là nguồn gốc mới
sinh ra trộm cắp, lược
thuật ra để răn dạy người có trí tuệ, đứng trước
hoàn cảnh phải suy nghó kỹ càng.

Trong kinh Niết-bàn chép: Nếu xa lìa được tám pháp rắn
độc, đó là ruộng phước
thánh chúng thanh tịnh, đáng được trời người cúng dường. Quả báo thanh tịnh nhục nhãn chẳng thể phân biệt được.
Lại nói: Tỳ-kheo Kỳ-hoàn
không cho nhận vàng bạc, cùng ở chung chỗ
thuyết giới tự tứ, uống nước trong
một sông, vật lợi dưỡng đều không cùng
với họ. Nếu người
cùng việc tăng, sau khi qua đời đọa đại địa ngục.

Luận Trí Độ nói: Bồ tát xuất gia vì giữ gìn giới không chứa tài
vật, vì giới là công
đức cao quý hơn việc bố thí.

Lại Văn dưới
quyển 11 của kinh Niết-bàn chép: Bồ-tát trọn
đời chê bai giới, thì
không khác với tính, rộng ra có văn rõ, người giữ
giới trọn đời tức đã
được bạch bốn lần yết-ma, các văn như thế thường phải đọc kỹ.

Luật Tứ Phần chép: Về tiền, có tám thứ tiền như vàng, bạc,
v.v… giống như văn trên.

Luật Tăng-kỳ
chép: làm sinh mầu sắc, tự mầu sắc đều được cầm nắm.
Sinh sắc, vàng giống như màu
sắc bạc, tiền tùy theo nước
sử dụng, tất cả không được cầm giữ, cầm giữ phạm
tội đề-xá-ni, nên ở
trong tăng sám hối.
Đa luận nói: có bảy thứ châu
báu như: vàng, bạc,
ma ni, châu báu,
san hô, xa cừ, mã não, lấy phạm tội xả đọa.
Chẳng phải tự tay
lấy, đúng như pháp
thuyết tịnh không phạm. Nếu như châu báu, đồng,
sắt, hổ phách, thủy tinh, ngụy châu, du thạch, v.v…
vì người lấy năm thứ
để giữ gìn phạm
Đột-cát-la, không nên tự mình lấy, đúng như pháp
thuyết tịnh thì được, nếu cất giữ ít vàng giống
tượng vàng, tự trao châu báu cho người khác đều phạm
Xả đọa. Không phạm giới này, là giống như châu báu xếp vào một trăm lẻ một vật, không cần tác tịnh, đều được
giữ một vật, ngoài một trăm lẻ một vật ra đều là vật quí. Nếu không xếp
vào một trăm lẻ một
vật, thuyết tịnh cũng như trước.

Trong Luật Tăng-kỳ chép: Vật bất tịnh
như vàng, bạc, tiền thì
không được đụng vào, còn các châu báu khác được lấy, nên gọi là
Tịnh. Không được đắm
trước nên gọi là bất tịnh. Nếu vật bất tịnh mà
tự nắm giữ, hoặc bảo tất cả mọi người nắm giữ đều
phạm Đề-xá-ni.
Nếu thành tựu cõi nước không dùng phạm tội
Việt Tỳ-ni. Nếu được tiền và giá trị y an cư, không được tự tay lấy mà bảo cho tinh nhân biết, không có người chỉ đất ở bên chân mà nói:
“Biết trong đó dính đất”, tự mình lấy
lá, gạch, ngói v.v… ném
ra xa, lấp lên trên. Sau đó, đưa tịnh nhân đến
bảo cho biết rồi mang đi,
người không đáng tin bảo họ đi trước. Nếu
người tin được, thì tùy ý
sử dụng.
Luật Tứ Phần trong đó xả bỏ, bảo
người đáng tin đến rồi
nói. Đây là vật của tôi, không phải của ông, nên
biết như vậy. Nếu người kia trả lại
cho Tỳ-kheo, nên coi là vật
của người kia, cho nên bảo tịnh nhân giữ nó. Nếu người kia là
Tỳ-kheo trao
đổi y bát, v.v… nên giữ
gìn trao đổi thọ trì. Nếu Ưu-bà-tắc kia nhận rồi
cho Tỳ-kheo tịnh thì y bát,
nên nhận giữ gìn nó. Nếu không nói cho
người kia biết để trông
nó thì phạm tội Đột-cát-la.

Trong luật
Tăng-kỳ chép: Nếu người biết việc
của Phật, pháp, Tăng, có tiền bạc, châu báu muốn đưa cho giữ, nếu là đất hoang thì bảo cho tịnh nhân biết, vùng đất chết chỗ ngăn che thì
sai
Tỳ-kheo đào.
Nếu tịnh nhân là người không đáng tin, mắt xoay ba vòng,
sau đó, biết là đất ở trong hố tiền, nếu rải rác thì được lấy gạch ngói ném vào, làm
như vậy xong, như trước xoay mặt ba vòng
sai đi, về
sau khi cần thì làm
như phương pháp trước,
đến chỗ tiền của vật báu, tịnh không đáng tin,
lại xoay mắt ba vòng, tương
lai lấy nó. Nếu thí chủ làm bát vàng, bảo
Tỳ- kheo thọ dụng vì được
phước nên phải giữ gìn, lúc mang thức ăn đến, duỗi tay ra lấy bát nên
nói nhận, nhận, nhận, nói ba lần xong rồi ăn, không được đụng vào xung quanh bát, khen rồi đưa tay nắm giữ. Đây
là trong giới 90 ở sau.

Trong Đa luận
nói: có năm cách nhận:

Dùng tay nhận

Dùng y nhận

Dùng bình nhận

Nói đắm trước ở trong đó

Nếu nói cho tịnh nhân đều phạm xả đọa.

Ba chúng dưới
không được cất chứa, cất chứa phạm
Đột-cát-la. Luật
Tăng-kỳ chép:
Hoặc thân, hoặc tất cả phần thân, cho đến tay,
chân v.v… nếu thân tương
tục nghĩa là buộc chỗ ba tà áo cho đến trong
bình bát đều phạm tội xả đọa.

Trong Đa luận
chép: Có năm loại vật quí

Châu báu quý trọng

Giống như châu báu

Nếu y, y tài, ứng lượng trở lên

Tất cả không ứng lượng y và y tài

Tất cả lúa gạo.

Châu báu quí
trọng xả bỏ cho tịnh nhân đồng ý, tội phải sám
hối trong tăng, nếu là
tiền bạc, vật báu thì Tỳ-kheo không được chứa, nếu ở trong tăng lần lượt hành
thuyết tịnh, các thứ giống như châu báu khác và trong
số một trăm lẻ một vật, cùng đồng ý với tịnh nhân xả bỏ tất
cả, phạm tội Đột-cát-la,
phải sám hối ở trong tăng.

Thuyết tịnh về tiền bạc, châu báu có hai cách: Nếu người tại gia mang đến cúng
dường Tỳ-kheo.
Tỳ-kheo nói: Vật bất tịnh này tôi
không nên giữ gìn, nếu
thanh tịnh thì nên nhận, liền nói tịnh. Lần thứ hai, tịnh nhân nói đổi cất giữ vật
thanh tịnh, liền nói tịnh. Nếu hai bên không nói nhận phạm tội xả đọa, nếu xả thì cho người tại gia, không
được cho Sa-di.

Luật Tăng-kỳ
chép: Mục-liên dẫn Sa-di Chuyên-đầu đến ao A- nậu-đạt, lấy vàng, đá vụn định rải xuống nơi nào
Phật tắm, cho
đến Tỳ-kheo lâu năm, dẫn
Sa-di trở về làng cũ, quyến thuộc vì khất
thực không được thức
ăn, cột tiền trong áo ở giữa đường, đồng thời phi
nhân đi vòng quanh bên
trái, vì bụi bặm nên chửi rủa đây không may mắn, mỗi việc đã rõ ràng đều khiến cho bỏ. Phi nhân lễ bái, nhiễu quanh
bên trái mà đi qua, giống
như ở đây có thể trừng trị, cho nên gặp nhau
âm thầm trách móc, như
loại thần sông quở trách. Ngoài ra, có người
chưa sám hối chắc chắn
sẽ bị giết, cùng một loại như nhau.

Trong luật nói
không phạm, khai duyên như trên. Nếu người kia không chia cho y,
Tỳ-kheo khác nên nói. Đức
Phật có dạy:
Vì thanh tịnh nên cho, nên trả
lại người khác, nếu lại không cho thì tự mình đến nói. Đức
Phật dạy Tỳ-kheo, thực hành pháp tác tịnh nên cho ông
không trả lại ta, vật
này nên cúng dường chúng tăng, tháp Hòa-thượng, bậc
tri thức và thí chủ cũ,
vì không muốn mất tín thí kia.

Giới 19: Trao đổi châu báu.
Trong Đa luận chép: Đây là thuyết tịnh châu báu, trao đổi
cho người khác để cầu
lợi, khi cho người khác phạm tội xả đọa. Ở đây
cho trao đổi y có năm
loại khác nhau, như giới có nói.

Trong luật nói: Vì lấy tài vật đổi tiền bạc, châu báu cho nên phạm.

Nhưng không có y và thức ăn là khác. Có năm duyên thành
phạm:
1/ Là tiền bạc châu báu
2/ Trao đổi qua lại
3/ Quyết định giá cả
4/ Vì mình
5/ Thọ liền phạm. Luật Ngũ phần chép: Nên đối trước tăng sám hối,
không hướng đến trước một, hai người thì trong luật nói không phạm. Nếu lấy
tiền đổi anh lạc đều vị
Phật pháp, tăng. Nếu đem tiền đổi tiền cũng vì
Phật, pháp, tăng thì được.

Giới 20: Mua bán
Trong Đa luận
nói chế ý có bốn nghĩa:

Vì làm cho Phật pháp tăng thượng

Vì ngưng đấu tranh

Vì thành tựu bốn thánh chủng

Vì làm tăng trưởng lòng kính tin, không sinh phỉ báng.

Trong luật nói có sáu duyên thành phạm:

Hai chúng tại gia

Trao đổi với nhau

Quyết định giá cả

Vì mình

Tự mình trao đổi

Lãnh thọ liền phạm.

Trong luật bảo
tịnh nhân trao đổi, y cứ theo hai bộ khác mà
khai. Luận Tứ Phần chép:
Trao đổi thuốc men, tranh giá cả chân thật,
tăng lên giảm xuống đều phạm.
Đa
Luận chép: Ở đây buôn bán phạm
Xả đọa, lệnh này nặng
nhất trong tất cả Xả
đọa, thà làm người giết mổ. Vì sao?
Vì người giết mổ chỉ hại một đời,
còn mua bán tất cả đều hại, bất luận kẻ tăng người tục,
ngu hiền giữ giới hay phá giới, không đến, không khinh khi,
thường khởi tâm ác độc.

Nếu chứa để lúa thóc, thì thường mong thiên hạ đói khổ tai
họa, như sương muối, mưa
đá, v.v… Nếu chứa để thì thường muốn cho khắp nới phản loạn
ngăn đường, vua đi trở ngại, phần nhiều mắc lỗi này.
Mua bán tài vật này làm
tháp, tượng thì không được lễ bái.

Lại nói: chỉ
nghó là Phật mà làm lễ, giả sử làm thức ăn cho
chúng tăng và phòng của
bốn phương tăng thì tất cả không được ở,
Tỳ-kheo giữ giới, không
nên thọ dùng, thọ thì phạm tội, nếu chết thì được,
yết- ma phân chia. Sở dó
như vậy, vì nghiệp mua bán này tội lỗi sâu nặng. Nếu lúc
còn sống, chúng tăng được dùng,
Tỳ-kheo này nói: Tuy mua
bán có tội, còn được làm phước, làm mãi
không thôi. Nay không
cho phép tăng thọ dụng,
không cúng dường ruộng phước cho tăng. Về
sau phạm tội nặng vì nhân
duyên này, không dám làm nữa.

Tỳ-kheo đã chết, không người quản lý, cho nên được phân chia. Nếu buôn bán thức ăn uống phạm tội
Xả đọa. Người làm y mà
đắm trước phạm tội Xả
đọa, làm ngọa cụ tùy theo sự chuyển biến phạm
Xả đọa, cho nên kết tội nặng.

Ngũ Bách Vấn
chép: Chữa lành bệnh mà được vật người khác thì phạm tội xả đọa.
Nếu khốn cùng không có thức ăn, bảo người tại gia làm thức ăn, đạo
só trị bệnh, bạch trong
chúng rằng. Đây chẳng
phải vật của ta, người
được thức ăn không phạm tội Xả đọa. Nếu bố thí
cho người thế tục, người
thế tục cúng dường chúng tăng không phạm.

Trong luật Tăng-kỳ chép: Nếu khi mua lúa, nghó sau này lúc
thóc mắc sẽ bán ra, lúc
mua phạm tội Việt Tỳ-ni, lúc bán phạm tội Xả
đọa. Nếu sợ sau này
giàu, định tự mình đi khất thực. Đến lúc lúa đắt, ăn lâu dài, hoặc làm công đức cho
chúng tăng. Ngoài ra bán để được lợi
thì không phạm. Các loại
cỏ thuốc, v.v… cũng như vậy, (y bát không vì
lợi, sau này bán không phạm).

Luật Thập Tụng chép: Nếu tương tự đối tương tự, trao đổi các
thứ như y bát, bồn tắm,
bình, móc cửa, bốn loại thuốc, trao đổi qua lại.

Không tương tự là: Đem y đổi bát tất cả phạm
Xả đọa. Nếu xả bỏ tài vật, tiền
bạc mua lúa, hoặc dùng lúa mua vật. Nếu để ăn thì
mỗi miếng phạm một
Đột-cát-la. Có thể làm y mà đắm trước phạm Đề-xá- ni.

Bộ Ngũ Bách Vấn hỏi: Có cầu lợi, mua bán, làm phước có tội hay không? Đáp: Người này không tránh khỏi địa ngục, huống chi được
phước, không theo lời
Phật dạy, cho nên chẳng
cúng dường.
Trong Luật Tứ Phần nói: ba việc mua bán, chỉ vì lợi cho nên mua bán đều
phạm tội Xả đọa.

Luật Thập Tụng chép: Nếu y của chúng tăng,chưa xướng ba lần
thì được tăng giá cả. Nếu xướng ba lần rồi
không nên tăng, vì thuộc về người khác. Nếu trong
chúng xướng ba lần được y, thì dù hối hận
cũng không nên trả lại.

Luật Thập Tụng chép: Nếu mua bán phải
sám hối người đối
diện, trong bảy ngày thì
trả lại, nếu quá thì không nên trả. Văn luật Tứ
Phần không rõ ràng, đây là mua bán riêng.

Luật Ngũ Phần chép: Lúc bảo tịnh nhân đổi nên có tâm niệm, thà
người kia
được lợi mình, mình không nên được lợi người kia,
Tỳ-kheo trao đổi với
chúng tăng, phải theo người nên bảo giá cả
phải chăng.
Sau đó trao đổi, nếu
nghèo không thể cùng dường chúng tăng, thì cần
phải biết bậc hiền
thiện, khéo biết đủ cho phép cúng dường thẳng.

Trong phần y
pháp của luật Tứ Phần: Ý có giá đắt, sai tịnh
nhân trao đổi, không có tịnh nhân cho đến bảo
Tỳ-kheo trao đổi, theo đây
mà khai. Nếu có tịnh nhân
cũng chế cho tội.

Luật Tăng-kỳ
nói: Nếu tự mình hỏi giá cả, hoặc sai người hỏi
giá cả, nói lời bất
tịnh, tranh giá cả cao thấp đều phạm tội Việt Tỳ-ni.
Nếu được vật phạm xả đọa. Bốn thứ thuốc tùy theo vật nhẹ hay nặng,
vật tịnh hay bất tịnh, tất
cả trao đổi cho nhau phạm tội Đề-Xá-Ni. Cho nên có
ý trên, giá cả đã định, Tỳ-kheo mang giá tiền đến cho chủ vật, lắc đầu làm tướng cho,
Tỳ-kheo cũng phải nói đây biết vật này.
Nếu khách bán vật giá trị năm mươi mà đòi một trăm tiền.
Tỳ-kheo năm
mươi tiền cho biết nó,
người cầu như vậy chẳng gọi là thấp. Nếu người
trước muốn mua vật này, Tỳ-kheo không được tịch
thu ở chợ. Nên hỏi:
Ông dừng chưa?

Nếu đáp rằng:
Tôi đã dừng, thì
Tỳ-kheo mới nói: Tôi dùng
giá tiền này để mua vật
này được không?

Tỳ-kheo tự trao đổi hay tịch thu ở chợ phạm tội Việt Tỳ-ni.
Nếu mua vật trong chúng
tăng được giá trên thì lấy. Nếu Hòa-thượng
A-xà- lê lấy không được
sao chép lại trên.
Nếu doanh sự, mướn thợ nói
lời bất tịnh, cho đến vì chúng tăng hằng tháng đến chợ
xin dầu, mì, v.v…
nói lời bất tịnh phạm
Việt Tỳ-ni, tự mình được vật trong tay phạm Xả
đọa. Nói tịnh, lấy giá cả vật đó, biết là tốt không nói lời bất tịnh, người phân biệt giá cả đòi bao nhiêu, v.v… nếu vật mua ở chợ bị người chê trách nói thật là vật của
người trước, đây tốt,
đây xấu, thô, tế, đấu xướng lớn,
nhỏ, thơm, hôi, không có tội.

Ngũ Bách Vấn chép: Nếu tự mình nêu ra giá cả của vật, người
đối diện tin tưởng quí
lấy, nên phạm tội trộm.

Trong Luật Tăng-kỳ: Nếu thức ăn hết giữ lấy nhiều bơ, dầu v.v… nói lời bất tịnh phạm tội
Xả đọa. Thuê người
sửa giày da, nói lời bất tịnh phạm tội
Việt Tỳ-ni. Nước trước cho thức ăn,
sau trị,
trước chữa trị,
sau cho thức ăn không có tội. Cho đến hết thức ăn, mướn
người chăm sóc cây cỏ,
v.v… theo bộ Đa Luận trước như trong giới mua
bán vật, hoặc phương
tiện có tội, quả ban đầu không có tội. Như vì lợi
ích mà chứa muối, lúa,
sau được tâm tốt liền cúng dường chúng tăng làm phước. Hoặc quả ban đầu có tội làm phước như mua gạo không bán,

sau thấy lợi mới bán, vì lợi mà thâu vào tức là phương tiện
không có tội. Nói được thì nghĩa là tất cả đều bỏ
sám hối, trong luật không phạm, cho phép năm chúng xuất gia trao đổi với nhau,
nên tự định đoạt, không chân thật với nhau như bọn lái buôn, không cho đổi chác
với người khác, bảo tịnh nhân trao đổi. Nếu họ hối hận thì cho phép đổi lại.
Hoặc bơ, dầu đổi chác
với nhau không phạm, theo y pháp trên được bảo
tịnh nhân làm. nghĩa là y
cứ theo lời người kia nói.

Luật Thập Tụng chép: Nói ba lần đòi không được, tìm tịnh
nhân sai mua, tịnh nhân không biết chợ trao đổi, nên dạy đem những vật
như vậy, mua vật đó,
phải biết tốt xấu, người suy lường được không
phạm, vật này rẻ vật
kia đắt, có lợi không phạm.

Giới 21: Chứa bát dư quá hạn

Có năm duyên thành phạm:

Trước có thọ trì bát

Lại được

Bát đúng pháp, chẳng phải bình dầu khác, v.v…

Bất tịnh thí.
Luật Thiện kiến nói: Mua bát chưa trả giá tiền chẳng thành thọ. Chủ nói chỉ nhận cũng không
thành nhận, không phạm
tội dư. Nếu đã đặt ra giá cả, nung xong bảo lấy,
nếu quá hạn thì phạm.

Quá mười ngày thì phạm, ngoài ra như giới chứa y dư.

Giới 22: Xin bát, có
sáu duyên thành phạm:

Trước có thọ trì bát

Đủ
năm chỗ hàn không chảy

Theo xin người chẳng phải bà con

Vì mình

Xin bát đúng như pháp

Lãnh thọ liền phạm.

Đủ năm chỗ hàn không chảy
phạm Đột-cát-la, vì giảm bớt
sự mong muốn, rộng ra như
trong giới sớ. Trong luật nói không phạm:
Đủ năm chỗ hàn bị
chảy, chảy thì xin bát mới. Nếu xin người bà con, xin người xuất gia, hoặc xin
người khác, người khác vì mình, không cầu
mà được, tự mình mua
cất giữ đều không phạm.

Giới 23: Tự mình xin sợi tơ, sai người chẳng phải bà con dệt.
Đa Luận nói:
Có ba nghĩa để chế.

Vì trừ pháp ác

Dựt sự phỉ báng

Vì thành tựu bốn thánh chủng. Có bốn duyên:

Tự mình xin sợi tơ

Sai người chẳng phải bà con dệt

Chẳng cho giá cả

Dệt thành thì phạm.

Trong luận
Thập Tụng nói: Nếu vì không có y, xin tơ người
không bà con, muốn làm y
cũng phạm Đột-cát-la. Nếu thiếu y chỉ được xin
y, thiếu sợi tơ chỉ được xin sợi tơ.

Luật Ngũ phần chép: Tự mình đi xin
sợi tơ, thuê người dệt y
cũng phạm tội Xả đọa.

Luật Tứ Phần chép: Nếu thợ dệt cho chỉ và người bà con cho
thì không phạm, người
cho chỉ dệt chẳng quen thuộc, xem thợ dệt kéo chỉ,
tất cả đều phạm Đột-cát-la.

Không phạm: Nếu tự mình dệt làm túi đựng bát, túi đựng giày da, để kim đồ
ngồi thiền, thắt lưng, làm mũ, làm vớ, lấy khăn trùm cho
ấm, khăn gói giày da,
tất cả không phạm.
Giới 24:
Khuyến thợ dệt tăng thêm chỉ
sợi (nói về phạm có
sáu duyên)

Cư só không bà con tâm rộng lớn sắm sửa chỉ sợi sai dệt.

Thời gian có hạn

Biết có hạn

Khen dệt y tốt đẹp rẻ, trả thêm giá

Người kia làm thêm sợi tơ

Lãnh thọ liền phạm.

Trong Tứ Phần nói: Nếu xin y được
phạm Đột-cát-la, không
phạm là: giảm bớt sự
mong cầu, hoặc xin người không bà con, xin người
xuất gia, người khác vì mình.

Giới 25: Đoạt y, có
năm duyên thành phạm:

Đại
Tỳ-kheo so với chúng dưới, v.v… chẳng phải hạnh loại.

Quy tắc đồng với hạnh.

Không được quyết định cho. Vì người trước quyết định lấy phần
nhiều sinh phiền não. Hai câu trong bốn câu. Một nhận
đều quyết định cho, hai quyết định cho và nhận phạm
tội bất định. Nếu đoạt lấy phạm
tội trọng, nếu nhận cho không lấy phạm Đột-cát-la.

Vì tức giận đoạt lại

Được thuộc vì mình.

Trong luật
Tứ Phần chép: Không phạm là không tức giận
nói. “Tội hối hận
không cho cô y nữa, hãy trả y lại cho tôi”. Nếu người kia biết người này hối hận liền trả lại, nếu người khác nói liền trả lại, hoặc
mượn y người khác đắp, người kia lấy y không có đạo lý, lấy lại
thì không phạm, hoặc
sợ mất,
sợ hư, hoặc người kia phá kiến, phá giới,
phá oai nghi, hoặc đáng bị
diệt tẫn thì nên diệt tẫn, hoặc vì việc này có
nạn mạng sống, nạn phạm
hạnh, tất cả đoạt lấy không cất giữ.

Giới 26: Chứa thuốc quá thời hạn bảy ngày.
Nói rõ thể trạng thuốc bốn tháng, lập nghĩa thêm pháp phải
quấy, rộng ra như quyển
hạ và giới bổn sớ có năm duyên thành phạm:

Thể thuốc bảy ngày, nếu tự tay lấy, tay lấy nhưng miệng chẳng
nói.

Nói làm thì hai ngày nhận làm xong

Không thuyết tịnh

Chứa quá bảy ngày

Không có duyên cớ mà phạm.

Trong luận nói: Không phạm là: Nếu thuốc quá bảy ngày, lấy bơ,

dầu trét
lên cánh cửa, mật, mật ong cho người giữ vườn, đến ngày thứ bảy thì xả thuốc để cho. Còn thức ăn
của Tỳ-kheo, nếu chưa đủ
bảy ngày, trả lại cho
Tỳ-kheo kia, Tỳ-kheo dùng để bôi chân, đốt đèn.

Giới thứ 27: Quá thời gian trước xin áo tắm mưa, quá thời gian
trước dùng để tắm (hai
giới đều do quá thời gian trước cho, nên hợp lại
chế ra). Quá thời gian trước xin có năm duyên thành.

Áo tắm mưa

Quá thời gian trước xin

Tự xin cho mình

Xin cho người khác

Lãnh thọ liền phạm

Dùng quá thời gian trước thành bốn duyên

Là áo mưa

Trong thời gian thì được

Thọ quá thời gian trước.

Dùng quá thời gian phạm

Luật Tứ Phần: Y có mười loại,
Tỳ-kheo dùng y này tắm mưa. Người kia nên đến ngày 16 tháng 3 xin áo tắm mưa, ngày 1 tháng 4
nên dùng tắm. Nếu quá
thời gian hai tháng xin dùng phạm xả đọa.

Luật Tăng-kỳ chép: Y này không được nhận, nhận phải ba y không được tịnh thí, không được mặc tắm trong ao hồ, lúc mưa
nhỏ không được dùng,
không được lõa hình tắm, nên mặc xá-lặc, hoặc
mặc y cũ khác, không
được mặc làm các việc, không được mặc ở chỗ
trống, nên giữ gìn,
dùng bức màn che các việc không thấy y này, nghĩa giống

như loài múa
rối. Ngày nay không giống thứ ấy, giống như ba y dùng để đắp mặc.

Luật Tăng-kỳ chép:
Thường dùng khoác tắm lúc mưa to.
Nếu mưa từ
sáng
sớm mặc để ngăn vết nhơ, được mặc vào tắm trong
các dòng nước khác.
Đa luận nói:
ngày 16 tháng 3 nên xin, phải làm cho đến ngày
15 tháng 4 cũng giống như vậy.

Cách chứa là: Được dùng tắm giữ gìn để đi đường, dài hai
thước, rộng sáu thước,
vì mùa hạ trời hay mưa cho nên được giữ ba y hộ
thân. Nếu trên đường
đi cảm thấy trời sắp mưa, lấy y này che thân. Nếu
trên đường mưa lớn
phải cởi ba y gấp lại, mặc y này đi, trong lúc mưa
tắm để lộ thân hình
cũng mặc y này. Nói lúc mặc y tắm này vì bị ướt
khắp mình nên gọi là
Dục, chẳng phải chỉ riêng mặc để tắm gội. Nếu mặc y khác tắm phải dùng nước dội lên y này, làm cho ướt, không được để
khô phạm Đột-cát-la, do
vì tắm mặc y này.

Trong luật Tăng-kỳ nói: Ngày 1 tháng 4 dùng tắm, đến ngày
15 tháng 8 phải xả bỏ.

Luật Ngũ Phần nói: nếu quá hạn không may y khác, thọ trì tịnh
thí không cho người khác phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ nói: Đến lúc xướng, Đại đức tăng xin lắng nghe: nay tăng xả áo mưa, nói ba lần xong, không được để đến ngày 16
(y theo lúc nhận nay cũng
nên xướng chung).
Luật nói không phạm là: Nếu xả bỏ làm việc khác, hoặc mặc
tắm, hoặc giặt, hoặc phơi.
Giới thứ 28: Nhận y cấp thí quá thời
gian trước, chứa quá lâu (đó
cũng là hai giới hợp lại chế ra, không giống một giới).

Quá thời gian trước có năm duyên thành phạm.

Y
thí gấp, trong luật nói: Vốn là y an cư xong, vì nhân duyên
khai cho nhận trước. Nếu nhận liền được, không nhận thì mất.

Biết là y thí gấp.

Quá thời gian trước.

Không có nhân duyên.

Nhận liền phạm.

Quá thời gian sau có năm duyên thành phạm:
1/ và
2/ đồng với duyên trên

3/ Trong mười ngày
4/ Không tác tịnh
5/ Quá hạn thì phạm Việc ít pháp ẩn, lược biết cách khác, ngoài ra nói rộng như
trong sớ bổn, pháp thời
và phi thời lan-nhã có nạn.

Giới 29: Lìa y, có
sáu duyên thành phạm:

Thọ trì ba y

Mùa Đông phân chẳng phải thời

Nghi có sự sợ hãi

Để
ý ở trong xóm làng.

Không có nhân duyên

Quá bảy ngày thì phạm

Trong luật tứ phần chép: Nghi ngờ là
sợ có kẻ trộm.
Trong luật Thập Tụng nghi mất
một bình đựng nước. Người sợ hãi là cho đến
sợ Tỳ-kheo tội ác. Nói trong xóm làng,
Luật Tăng-kỳ chép: gửi nhà
thế tục đáng nghi ngờ
(vì biết nhà này bất lương, Tỳ-kheo này không có y tùy thân).

Luật Ngũ Phần chép: Trong hai y trên tùy theo lớp, cho phép
gửi một y, không được
gửi y hạ
(5 điều), vì để tùy thân, vào chùa lễ
bái, đi khất thực không được mặc áo mỏng, chỉ
được gữi một y, nói rõ có hai nhân duyên.

Trong luật Tăng-kỳ nói: Ba tháng hạ ở chỗ A-lan-nhã có sợ
hãi, khai cho được gửi
một y trong xóm, không được quá thời hạn.

Luật Ngũ phần nói: Trong mùa hạ không cho phép lìa y, phải đợi
sau khi an cư xong, vì nhân duyên sợ nạn giặc, được
gửi nhà người
tại gia, không được quá
thời hạn. Chỉ cần mười ngày đến xem một lần,
sợ có lỗi như ẩm ướt,
mối mọt cắn rách, v.v…

Trong luật
Thiện Kiến chép: Chỗ A-lan-nhã, tăng phòng chắc chắn kín đáo không cần gửi y, nếu không thì được gửi,
sáu đêm
phải đến xem y một lần,
rồi trở lại chỗ A-luyện-nhã. Trước nay các bộ
luật, sợ có hại giặc
nạn nguy cấp, sợ hãi, thì khai cho gửi y, không được
quá thời hạn, nhất định có nhân duyên khác, mới chế sáu đêm.

Duyên đầu trong Luật Tứ Phần, do ở A-luyện-nhã có giặc
cướp, Đức Phật cho gửi
một y ở trong xóm, không chế ra thời hạn, về sau do Tỳ-kheo ở trong thôn xóm phạm lỗi, Phật bèn khai nhân duyên cho
sáu đêm, mà không hiển
bày tướng trạng, nhân duyên, đưa đến tình
trạng làm cho các sư thời
xưa vọng chấp. Nay y theo các bộ văn rõ ràng,
có nhân duyên đều khai.

Luật Ngũ Phần nói: Có người
sợ hãi, không giới hạn
bao nhiêu ngày, như trên liền khai cho việc tháp tăng,
việc Hòa-thượng,
A-xà- lê, việc người
khác, cho phép trong sáu đêm gửi một y ở chỗ người tại gia.

Trong luận Minh
Liễu chép: Tỳ-kheo Lan-nhã trong ba tháng an cư, phải đến chỗ khác nghe pháp không thể thường xuyên mang theo
ba y, cho phép gửi lại
chỗ khác sáu đêm không mất, đến ngày thứ bảy trở lại lấy y, quá đêm thứ bảy rồi gửi nó như trước. Nếu trong lúc việc
chưa xong thì thường chấp nhận.

Trong luật nói:
Không phạm là. Đã gửi
sáu đêm đến đêm thứ bảy lúc minh tướng chưa xuất hiện, hoặc đến chỗ y, hoặc tay cầm y
(chỗ Tỳ-kheo A-lan-nhã ở
nhà thế tục, chỗ có người nữ chắc chắn phải cầm y theo) hoặc chỗ ném đá đến, hoặc xả y giống như giới lìa y ở
xóm làng khác.
Giới 30:
Xoay vật của tăng về
cho mình đủ bốn duyên
thành phạm:

Là tính chung vật của tăng

Nghó là hứa làm

Xoay về cho mình

Vào tay liền phạm

Trong luật nói
vật của tăng có ba loại

Đã
hứa cho tăng (nghĩa là thông suốt, cúng dường cho tăng và
chia riêng cho tăng hai thứ khác, ở đây phạm xả đọa).

Vì tăng làm chưa hứa cho tăng (nghĩa là nhà thế tục vì tăng làm các vật
như giường, nệm, đồ dùng cúng dường cho tăng, ở đây
phạm Đột-cát-la).

Đã cho tăng, đã hứa cho tăng, đã xả cho tăng, (ở đây quyết
định cúng dường đối với tăng không hứa cho
riêng người nào, phạm tội khí).

Trong luật Tăng-kỳ nói: nếu người đem vật đến hỏi tăng:
Cúng dường chỗ nào?
Ông cung kính nơi nào thì cúng dường nơi đó.

Hỏi: Chỗ nào
quả báo nhiều? Đáp: Cúng dường cho Tăng.

Hỏi: Người nào giữ giới thanh tịnh?
Đáp: Tăng
không phạm giới, chẳng có vị nào không thanh tịnh
Hoặc nói “tôi đã cúng dường cho tăng, nay cúng dường Tôn giả”
thì được
phép nhận không tội.

Hỏi: Vật này
đặt ở chỗ nào? Để tôi thường thấy thọ dụng.

Đáp: Tỳ-kheo
nào đó ngồi thiền, tụng kinh, giữ giới, cúng
dường người ấy thường thấy thọ dụng.

Luật Tứ Phần nói: Nếu vật hứa cho tăng chuyển cho tháp,
hứa cho bốn phương tăng
chuyển cho hiện tiền tăng, hứa cho Tỳ-kheo tăng
chuyển
cho Tỳ-kheo-ni, hứa cho chỗ này chuyển cho chỗ khác.
Cho đến hứa cho chỗ khác chuyển cho chỗ này, tất cả đều phạm
Đột-cát- la. (Đều gọi
là chưa quyết định, nếu quyết định cúng riêng thì tùy
theo trước mà phạm).

Luật Tăng-kỳ
nói: Chuyển vật này kia càng hối hận.

Luật Thập Tụng, Đa
Luận chép: Nếu Đàn Việt cúng dường vật tự tứ cho vị tăng này chuyển tự tứ cho vị tăng kia, vật nên trả lại cho
người này, Tỳ-kheo làm
phép sám hối. Nếu không trả lại cho vị tăng này, thì tính tiền thành ra tội nặng, cho đến vật một người này kia, chuyển
cũng thành tội nặng. Theo
đây nhất định thuộc về thứ lớp của tăng,
chuyển cho người khác thành tội nặng.

Trong luật nói
không phạm là: Nếu không biết, hoặc đã cho phép làm không cho phép
nghó tưởng, hoặc người cho vật xấu khuyên cho
vật tốt, tất cả không phạm.

Tứ phần luật san phồn bổ khuyết hành sự sao phần hai của quyển trung.

<篇></篇>

TỨ PHẦN LUẬT
SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN TRUNG (PHẦN 3)</卷>


TRONG 90 GIỚI,
- Giới thứ nhất là Tiểu Vọng Ngữ.

Giới này nhiều người ưa phạm, đúng là do vọng nghiệp huân tập trong tàng thức rất nhiều. Cho nên tùy theo trần cảnh khởi lên
sự
hư cấu, không suy nghó sự
bắt đầu ngược dòng, chỉ nguyện suốt cuộc đời cho cuộc
sống an vui này là điều cốt yếu.
Lúc sắp chết nhất định
chẳng phải nghiệp sắp
đặt, thật là đáng thương. Lại cho rằng phạm tội
không phải cảnh, khởi
lên thì sẽ nương vào tâm, thường làm cho trái với
tâm tưởng bên trong. Bất
luận là ngoại duyên giả hay thật tất cả đều
phạm tội xả đọa. Có sáu duyên.

Là người, không phân biệt kẻ tăng, người tục.

Nghó là người.

Trái với lời nói.

Biết trái với lời nói.

Nói rõ.

Nghe hiểu.

Trong Đa Luận
chép: nói dối, nói hai lưỡi, ác khẩu trải qua
thành bốn câu: một là nói dối chẳng phải nói hai lưỡi ác khẩu, đem lời
nói của người này đến
nói với người kia. Vì không thật nên gọi là nói
dối. Vì tâm không có
chia rẻ cho nên chẳng phải nói hai lưỡi, lời nói
mềm mỏng cho nên chẳng
phải ác khẩu. Câu khác giống như trên có,
không thể biết được.

Thành Luận chép: Ngoài ba nghiệp ra, hoặc hợp hoặc ly, ỷ ngữ
là một loại nhất định không lìa nhau.

Kinh Thiện Sinh
chép: Có người đối với mười nghiệp đạo,
cùng một lúc làm hai, ba,
bốn cho đến tám việc, không được làm mười việc,

vì tham, sân
không được cùng một lúc khởi lên. Nói còn tám việc
sáu nơi sai bảo nói tự làm hai việc.

Hành dâm vợ người khác.

nghĩa là không có nghiệp đạo.

Trong luật
Tứ Phần và
Ngũ Phần chép: Do Tỳ-kheo Pháp sư thường thích
luận nghĩa, cho điều đúng
là sai, cho điều
sai là
đúng, người khác hỏi lý do.

Đáp: Ta biết
thật, chẳng hổ thẹn đọa phụ xứ, ở trong tăng nói
dối tội trọng trước
một trăm vị La-hán.
Đa
Luận nói: Pháp không nói dối là: Nếu nói pháp nghĩa
luận truyền lời, tất cả đúng
sai đừng tự cho là đúng, thường phải
suy nghó kỹ nương vào phép tắc thì không có lỗi. Nếu không như thế thì bùa
ở trong miệng. Luận nói:
Thấy nghe, xúc chạm, biết trái với tưởng nói, cho đến những điều thấy nghe khác, những điều nhẫn nhục khác, những
điều nghó tưởng khác, đều là nói dối.
Lại có ba thời lần lượt đều biết rõ là nói dối phạm
Đột-cát-la. Chính miệng nói dối phạm xả đọa. Hoặc lúc tăng
thuyết giới, ba lần
hỏi nhớ mình có tội mà
không nói phạm Đột-cát-la.

Kinh Thiện sinh
chép: Nếu có tâm nghi ngờ hoặc không có
tâm nghi ngờ, hoặc thấy nghe, xúc chạm, biết hoặc hỏi, hoặc không hỏi,
âm bổn khác gọi là nói
dối. Hoặc nói chẳng thấy nghe rõ cũng phạm, hoặc nói phá tướng, nói không che giấu
chẳng phạm. Hoặc nói âm khác
trước người
không hiểu, hoặc nói lời đảo điên, hoặc phát ra tiếng lớn
mà chẳng rõ lời, hoặc
có nói mà người đối diện không hiểu cũng phạm.

Luật Tăng-kỳ
nói: Kẻ giết mổ đuổi theo con vật. Hỏi: Có thấy con vật không?
Không được nói dối, không
được chỉ chỗ, nên làm
cho nhìn theo hướng mình chỉ (phải phương tiện
dẫn đường để cho súc vật chạy xa).

Trong luật Thập Tụng chép: Nếu nói người họ cao, nói là
người họ thấp, phạm xả đọa, hoặc nói người có hai mắt, vọng nói ông
được một mắt phạm tội Đề-xá-ni.

Lại khinh bỉ
xúc não Tỳ-kheo, cho đến phạm tội Đề-xá-ni,
hoặc nói người một
mắt, hoặc nói ông là người mù, khinh bỉ, xúc não
người khác phạm xả đọa.

Luật Tứ Phần nói: Không phạm là chỉ khen, nhớ tưởng nói
không phạm. Nhũ Văn trong
giới bổn chú thích.

- Giới thứ hai: Mắng chửi

Luận Trí độ nói: Có một người
sinh ở trong nước đều có chung một
nhân duyên. nghĩa là làm nhân duyên cho nội pháp và ngoại pháp, như vì nghiệp ác khẩu cho nên
sinh vào nơi gai góc. Tâm nịnh hót
quanh co cho nên sinh vào
chỗ cao thấp không bằng phẳng. Người nhiều
san tham nên nước khô
không hòa hợp, đất đai sinh sạn sỏi. Người không làm các việc ác thì đất đai
bằng phẳng. Như thời Đức
Phật Di-lặc,
người thực hành mười
điều lành đất sinh ra nhiều châu báu.

Trong luật, Đức phật nói:
Phàm những điều nói ra nên nói
dịu dàng, không nên nói
hung ác, lại tự mình phiền não, cho đến súc
sinh nghe lời hủy báng
còn hổ thẹn, huống gì đối với con người.

Có sáu duyên thành phạm:

Là Tỳ-kheo: Luật Thập Tụng và
Ngũ Phần chép: Hủy nhục bốn
chúng dưới đều phạm Đột-cát-la.

Tự đưa ra chê và khen. Trong bộ luận
Du-già truyền lời nói của
người khác làm cho họ mắng chửi phạm tội Đột-cát-la.

Biết là khen chê

Làm nhục ý người.

Nói rõ.

Nghe biết.

Luật Thập Tụng nói: Vốn có sáu duyên thành luận như: tức
giận, tính xấu, tham lam,
ganh ghét, nịnh hót, không hổ thẹn tà kiến.

Luật Tứ Phần chép: Các pháp như khen chê có sáu phẩm.

Nói dòng họ thấp kém, làm việc cũng thấp kém, nghệ thuật
khéo léo cũng thấp kém,
hoặc nói ông là người phạm lỗi lầm (y theo sự
thật cũng phạm). Ông là
người nặng về kiết sử, hoặc nói ông là người
mù, hoặc ông là người
mắt chột. Mắng chửi có ba cách.

Mắng chửi trước mặt, ông là kẻ sinh ra từ đống phân, v.v…

Ví dụ chửi: Ông giống như đống phân, v.v…

Tự mình
so
sánh để mắng họ: “Tui chẳng phải
đống phân”, cho
đến tui chẳng phải kẻ mua bán, giết trâu, dê,
người què chân, v.v…
đều phạm tội Xả đọa.

Hai người dùng lời khéo léo mà mắng chửi cũng có ba hạng:
Chửi trước mặt, ông là
A-lan-nhã cho đến người
ngồi thiền, còn cách chửi
thứ 2 như đã biết, nói
rõ đều phạm Đột-cát-la.

Trong luật
Tăng-kỳ chép: Nếu dùng pháp ác trên chê bai
Tỳ-kheo khác và cha mẹ, nói cha mẹ ông phạm
tội Đề-xá-ni. Hòa-thượng,
A-xà- lê của ông là
phạm tội Thâu-lan-giá, đồng bạn của ông phạm tội
Việt
Tỳ-ni. Ngoài
ra hành pháp ác chửi bậc trung hạ, cha mẹ,
Hòa-thượng, đồng bạn,
v.v… đều giảm dần, so sánh chửi trước mặt càng thêm
nhiều, trong đây có người
như thế cũng phạm (Tỳ-kheo họ Tiểu cùng với
họ Đại ở chung, nói
trong đây có Tỳ-kheo họ Tiểu).

Lại nói ở đây có cất giấu vàng, thích bảo người đấu tranh.

Trong luật chép: Ca-diếp nêu lỗi xây cất phòng cho tăng, tức
ban ngày ra ngủ ngoài
thành. Đức Phật quở trách chỉ đưa những loài
khác như phi nhân, v.v…
không được đưa Ca-diếp, vì có tâm giúp đỡ
người, trong luật không
phạm. Vì lợi ích cho nên nói, vì pháp cho nên nói,
vì luật cho nên nói, vì
giáo thọ cho nên nói, vì bạn thân nên nói (ở trên
vì bên trong không có chê
bai ganh ghét, lòng từ cứu giúp nên biểu thị ác
ngữ). Hoặc đùa giỡn (chỉ phạm Đột-cát-la), hoặc
do đây nói kế đến lỡ lời, hoặc ở riêng một chỗ nói, hoặc nói lầm đều
không phạm.
Luật Thập Tụng nói:
Có Tỳ-kheo nói tội
người khác, các
Tỳ-kheo biết thân
nghiệp người đó bất tịnh, có thể đối với bốn giới trọng uống rượu, cắt cỏ, ăn
phi thời, nói dối, nên
nói chớ tức giận, tranh cãi nhau.

- Giới thứ 3: Nói hai lưỡi

Có sáu duyên thành phạm:

Là Tỳ-kheo

Nói việc xấu

Truyền việc đây đến kia và ngược lại

Có ý chia rẽ

Nói rõ

Nghe biết

Hai lưỡi là: hai bên tranh cãi
sai người khác phá.
Luật Tăng-kỳ nói: Dùng pháp
ác bảo rằng: Ai nói ông không có pháp thượng, trung, hạ, muốn làm cho lìa người kia đến với mình, nếu bên kia lìa, không
lìa đều phạm xả đọa.
Đa luận nói: Nói rồi lại nói nữa phạm xả đọa, hoặc không chuyển lời người kia đến người này, chỉ nói hai bên làm cho họ xa lìa, tất
cả phạm Đột-cát-la.

Trong luật nói
không phạm là: phá người ác, bè đảng xấu, Hòa-
thượng, cùng thầy, bạn thân. Đối với tăng, tháp,
miếu làm không có
ý nghĩa lợi ích, tất cả
những trường hợp phá như thế không phạm.
Giới thứ 4: ngủ chung một nhà với người nữ, có năm duyên
thành phạm:

Là người nữ

Phòng đã làm thành

Cùng ngủ chung một nhà

Biết ngủ chung một nhà

Tùy theo sự trôi lăn phạm tội xả đọa.

Trong luật nói
người nữ là: Người có trí, mạng sống chưa cắt đứt.

Phòng có bốn loại.

Bốn phía ngăn che, ở trên có che (tức cùng ở trong một nhà,
trong có ngăn cách, y theo luận thì không được)

Trước mở mà có bức vách (tức đi dọc dưới mái nhà, hai đầu có

che)

Tuy có che mà không che hết (tức bao quanh giống như cửa

viện, ở
trên che, ở giữa mở).

Tuy che khắp mà có chỗ mở (nghĩa là ngăn che tất cả, nhưng ở
trên mở một lỗ nhỏ để ánh sáng lọt vào).

Bốn phòng này Tỳ-kheo và người nữ ngủ chung, hoặc người
nữ đến sau, hoặc
Tỳ-kheo đến sau, hoặc hai người cùng đến, hoặc
nằm nghiêng, tùy theo lưng
chuyển mình, mỗi hành vi đều phạm
Đột-cát-la, hoặc cùng
súc sinh. (theo luật Tăng-kỳ, súc sinh lớn cũng phạm
tội xả đọa).
Hoặc huỳnh môn, hoặc người hai căn cùng ở một nhà, tất
cả phạm Đột-cát-la.

Tỳ-kheo suốt
ngày nằm, người nữ đứng, phạm Đột-cát-la.
(nếu người nữ ngồi phạm tội đọa).

Luật Thập Tụng chép: Cho đến bậc
A-la-hán không được ngủ chung một nhà với người nữ, như những điều ham muốn về thức
ăn uống chín của con
người, người nữ thèm muốn người nam cũng giống như vậy.

Luật này lấy
A-la-hán làm duyên khởi, bậc A-la-hán còn bị
dâm loạn phiền não, còn
kẻ phàm phu đâu cần chống cự lại.
Đa Luận, luật
Thiện Kiến nói: nếu tất cả nhóm họp chung
một tăng đường bên
trong có ngăn che, nêu trong tăng đường có các
phòng nhỏ, tuy các phòng
làm riêng nhưng chung tăng đường cho nên giống như một phòng.
Hoặc nhiều phòng mà chung một cửa cũng phạm tội
xả đọa (tức cùng một
cái dẫn ra nhiều cái, giống như nhà và phòng),
che nghĩa là: Cho đến lấy y mạn làm phòng.

Vách nghĩa là: Cho đến cao một khuỷu tay rưỡi cùng chung một nhà đều phạm, hoặc phòng lớn nối nhau, cho đến một do-tuần
chung một cửa ra vào đều phạm.

Về cảnh sở
đối nghĩa là cho đến giới cùng đi, v.v… đều nghĩa là người nữ có thể thọ
sự dâm loạn, còn gái bất dục, bé gái, v.v… chỉ
phạm tội Đột-cát-la.

Luật Thập Tụng nói: Người ở trong phòng suốt đêm ngồi
không phạm, phải nhiều
người ở chung một chỗ, có người nói chuyện không được ngủ.

Luật Tăng-kỳ
chép: Một phòng mà có cửa ngăn cách thì
không phạm, hoặc ngày
Đức Phật Đản Sinh và ngày Đức Phật xoay bánh
xe pháp, cho đến đại hội
nói pháp suốt đêm, hoặc giữa trời gió, mưa lạnh, tuyết rơi, phải vào trong nhà ngồi
ngay thẳng.
Nếu người già,
người bệnh không thể
ngồi được, phải ngăn che không được dùng vật thô
sơ. Cao ngang tầm vai, nách trở xuống.
Lỗi không được nuôi chứa mèo. Nếu khất thực vào làng xóm ngủ, phải có
phòng riêng,
ngăn riêng, hoặc không có phòng, cho đến làm như trước (đều nghĩa là dùng y phục phủ, từ bức vách trong phòng
giảng đường thẳng đến
giữa cửa, ngăn ra đến mái hiên phía trước, để
cho hai đầu tương đương. Đó gọi là hai nhà không
chỉ rèm của giường).
Nếu không ngăn che là: người nữ có thể tin nên nói với người
nữ: Cô ngủ trước còn
tôi ngồi, đến lúc Tỳ-kheo muốn ngủ thì nói cho cô
ta đứng dậy, tôi muốn
ngủ cô chớ ngủ, nếu cô ngủ thì cô là người
không có phước đức
(theo như cán bộ người nam bầu bạn của mình).
Đa Luận chép:
Cùng với mười người nữ ngủ mười đêm phạm
tội Xả đọa, tùy theo một người đứng hay nằm, tùy theo một
người xoay chuyển, tất cả phạm mười tội xả đọa. Nếu ở nhà người tại gia, cho
người nữ ngũ cùng
phòng không mở cửa phạm Đột-cát-la.

Luật Ngũ Phần nói: Cùng che mà ngăn
cách riêng, hoặc nói pháp trong đại hội, hoặc tai họa gần gũi với chị em của mẹ, biết có người
nam bầu bạn với mình,
không nằm không phạm.

Trong luật nói
không phạm là: Trước biết có một người nữa
ngủ trong phòng, hoặc trong phòng che mà
không ngăn, hoặc che hết mà ngăn một nửa, hoặc che hết ngăn một ít,
hoặc ngăn hết không che, hoặc ngăn hết che một nửa, hoặc ngăn hết che một ít, hoặc che một nửa
ngăn một nửa, hoặc che một ít ngăn một ít, hoặc không che không ngăn
ở giữa trời không phạm.
Nếu ở trong phòng này, hoặc đi hoặc ngồi
không phạm, hoặc
bệnh nằm, bị trói, bị
nạn mạng sống, nạn phạm hạnh v.v… đều không phạm.

Giới 5: ngủ chung với người chưa thọ đại giới quá thời hạn.

Có năm duyên thành phạm:

1. Người nam hay nữ chưa thọ giới cụ tục, ý nghĩa khác hình như riêng biêät. Luận Du-già nói: Đã hai đêm ngủ chung với sa-di, đêm thứ ba ngủ với người nữ phạm hai
tội Đề-xá-ni.
Duyên hai, ba, bốn
như giới trước.

5. Quá ba đêm thì phạm Trong luật nói: Ngủ chung đến ba đêm, minh tướng chưa xuất hiện, đứng dậy bỏ đi (theo đây không đi
phạm Đột-cát-la). Đến đêm
thứ tư hoặc tự mình bỏ
đi hoặc bảo người kia đi.

Luật Thiện Kiến chép: Đến đêm thứ ba khi mặt trời chưa
mọc không tránh đi cũng
không phạm (nghĩa là không phạm đề-xá-ni).
Ngủ đến đêm thứ tư,
đầu hôm hông dính chiếu liền kết tội đọa.

Luật Thập Tụng nói: Nếu ngồi suốt đêm, hoặc bị bệnh được
cho sa-di ngủ quá thời hạn, người bệnh nằm thì khai cho, còn
Tỳ-kheo không bệnh không nên nằm.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
nói: Ngũ đến đêm thứ ba không có chỗ đi,
Tỳ- kheo không nên nằm
phải ngồi kiết già đến lúc minh tướng xuất hiện, đến đêm thứ tư không có chỗ đi, khi mặt trời
sắp mọc, bảo người kia
đi, hoặc tự mình đi (theo
đây chắc chắn ngủ đến đêm thứ tư phải rời,
hoặc đêm đầu thì ngồi, không thành được khai cho).

Luật Ngũ Phần nói: Cho ngủ chung
không phạm, thường
ngồi không được nằm,
hoặc nằm xen kẽ nhau (chẳng phải nghĩa là che
mặt trời, đã bốn đêm
mà suốt đêm không nằm thì khai cho).

Luật Tăng-kỳ
nói: Ngủ đến đêm thứ tư, nhờ vào nhân duyên,
đại hội, khất thực,
v.v… phải có mái che như giới trước, nếu không
như vậy quá ba đêm phạm. Phạm rồi chưa sám hối,
lại ngủ chung, tội xoay vần không đủ hai đêm thì khai cho,
sám hối lỗi rồi nên ngũ
phòng riêng,
lại được hai đêm.
Đa luận chép:
Có bốn câu. Nếu một người khác phòng, hoặc một
phòng khác người, hoặc người và phòng đều khác
thì đều phạm đọa.

Trong luật cho rằng
súc
sinh đực ngủ quá thời hạn, khai
duyên giống như trước.
Giới thứ 6: Tụng giới với người chưa thọ giới cụ túc, có năm
duyên thành phạm:

Đức
Phật nói pháp

Tự cú vị

Người chưa thọ giới cụ túc

Đồng
nghe, đồng tụng

Nói rõ liền.

Trong luật chép:
Pháp nghĩa là lời
Phật nói, lời của
Thanh văn, lời của các vị Tiên,
các vị trời. Nếu trao bằng miệng đưa thư, nói rõ
phạm xả đọa. Hoặc thầy
không dạy mà nói, ta nói xong rồi ông hãy nói,
thầy phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ nói: Nếu đệ tử
Thanh Văn, người khác nói,
được Đức Phật ấn
chứng (trong luật Tứ Phần văn không rõ).

Luật Thiện Kiến chép: Đức phật nói tất cả ba tạng,
La-hán kết tập đồng tụng phạm xả đọa. Nếu tự mình
soạn ra biên chép, văn tự cho
đến sách thế tục, vì
chẳng phải Đức Phật nói cho nên không phạm.

Luật Thập Tụng nói: Tùy theo một phẩm, một chương, một đoạn mỗi thứ đều phạm xả đọa.
Trong luật này chỉ nói đồng tụng, bất luận
là câu văn nhiều ít.
Đa luận nói: Nếu hai người cùng kinh hành, cùng tụng
kinh không phạm, hoặc Tỳ-kheo
không có chỗ thọ pháp, cho đến nhận được từ sa- di-ni, chỉ xin giữ gìn giới đức, cùng người làm bạn
chứng minh,
cũng được ngày đêm
thọ pháp, nhưng không được xưng là A-xà-lê, lệ
theo như vậy mà biết, chỉ tin tức làm cho không mất oai nghi.

Trong luật nói không phạm là: Nói ta nói xong ông nói, một
người tụng xong một
người viết, hoặc hai người đồng nghiệp đồng tụng,
hoặc nói sai tất cả đều không phạm.

Giới thứ 7: Nói tội thô với người chưa thọ giới cụ túc
Đa luận nói:
Thà phá tháp, hoại tượng, chứ không nói tội thô
của người khác, tức phá pháp thân, bất luận
Tỳ-kheo trước có tội hay
không có tội đều phạm
đọa, có bảy duyên thành phạm.

Tỳ-kheo và Tỳ-kheo-ni

Phạm tội thiên thứ 1, 2

Biết phạm

Không có tăng khai pháp

Nói với người cho thọ cụ túc giới

Nói rõ từ

Người trước nghe biết.

Luật Ngũ Phần chép: Tỳ-kheo-ni và người tại gia nói những tội
lỗi nhỏ nhặt của tăng
khắp nơi, như vậy đều phạm tội đọa. Luật Tăng-kỳ nói: nếu có người hỏi,
Tỳ-kheo nào đó phạm giới dâm loạn, uống
rượu, đáp rằng: Tự
người kia sẽ biết, nếu mình tác pháp hỏi người, người kia
hỏi ngược
lại. Ông nghe chỗ nào?

Đáp: Nghe chỗ đó.
Tỳ-kheo nói:
tôi cũng nghe chỗ đó. Nhân lúc nữ cư só đến
chùa, nhóm Tỳ-kheo sáu vị
chỉ bày cho họ. Người này phạm Tăng tàn,
nhân đó nữ cư só nói kệ:

Xuất gia đã lâu rồi Cần phải tu đạo hạnh
Đồng tử
cười không dứt Làm sao nhận cúng dường

Luật Thập Tụng chép: Có người quở
trách rằng: Ở trong
Phật pháp mới có người ngu si này.

Nên đáp rằng: Nhà tôi rộng lớn có đủ thứ.

Trong luật nói: Nếu nói hai thiên trên phạm đọa các thiên dưới
tự nói tội mình, hoặc
nói tội ba chúng dưới, tất cả phạm Đột-cát-la.

Lại có năm việc: Nếu nói tên, hoặc dòng họ, hoặc y phục,
hoặc phòng nhà, hoặc
tướng mạo đều phạm xả đọa.

Không phạm là:
Nếu không biết, hoặc thô ác tưởng không thô
ác, hoặc người tại gia
trước đã nghe tội thô rồi, tất cả đều khai cho.

Giới thứ 8: Thật đắc đạo ma nói với người chưa thọ
giới cụ túc.

Hỏi: Phàm phu
chẳng phải bậc Thánh thì không thể không
phạm tội. Bậc Thánh giữ
giới, hễ Phật chế rồi thì không phạm, vậy dùng
chế giới để làm gì?
Đáp: Bậc
Thánh chế giới ra để ngăn ngừa phàm phu, nếu về
sau nói liền biết là
phàm phu vì không nói dối nên không để cho phạm.
Há chẳng phải là điều
quan trọng hay sao?

Giới thứ 9: Nói pháp với người nữ quá hạn

Có sáu duyên thành phạm:

Là người nữ

Biết là người nữ

Không thỉnh

Không có người nam hiểu biết

Nói rõ ràng

Nói quá năm, sáu lời thì phạm

Nếu không thỉnh cho phép đủ năm, sáu lời, hoặc thỉnh nói,
hoặc hỏi nghĩa, tùy theo nhiều ít.

Luật Ngũ Phần nói: nhờ nói năm, sáu lời mà hiểu được, cho nên
Đức Phật
chế giới cho nói năm, sáu lời.

Luật Tứ Phần chép: Năm lời như: Sắc, thọ, tưởng, hành,
thức, không có ngã.
Sáu lời như:
Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý vô thường. Vì không được lại tăng thêm một câu.
Trong Luật Tăng-kỳ chép:
Nói sáu câu xong
làm cho ông nhanh chóng
hết khổ thì phạm xả đọa.

Trong luật chép: Người nam có trí, hiểu rõ việc thô ác hay không thô ác.
Đa luận chép:
Người nam có trí hiểu rõ nhân tình nói có thể
làm chứng minh, hoặc
người bên trong không giống nhau, không hiểu ắt là phàm phu xuất gia thì
không được, vì việc
giống nhau, ngay lúc
bảo tăng nhóm, nếu có
nhiều người nữ mà không có người nam phàm
phu thì không được nói điều đó. Người nữ:
nghĩa là có thể thọ nhận việc dâm dục, hoặc
Tỳ-kheo- ni nói thì được.

Luật Tăng-kỳ
nói: nếu người mù hoặc điếc cũng gọi là không có người, một người mù, một
người điếc, hai người này phải có một
người, hoặc ngủ cũng
gọi là không có người, hoặc chị em của mẹ, v.v… cũng phạm. Hoặc dưới bảy tuổi, hoặc quá bảy tuổi không hiểu ý nghĩa
tốt xấu, cũng gọi là
không có người nam hiểu biết, ngoài ra như đại sớ.

Trong A-hàm chép: có người thưa hỏi nghĩa giáo pháp. Đáp:
Muốn hỏi thì hỏi, ta nghe xong sẽ suy nghó.

Trong luật nói: Nếu nói không rõ phạm Đột-cát-la.

Không phạm là: nếu nói năm, sáu lời, trước người nam hiểu biết nói quá năm,
sáu lời, hoặc trước người nam không hiểu biết thì nên đáp, nói rộng truyền năm giới và giáo pháp, truyền tám giới quan trai và
nói tám giới quan trai,
tám giới thánh đạo, mười pháp bất thiện, người
nữ hỏi nghĩa không hiểu
nói rộng ra, hoặc người lầm, tất cả không phạm.

Giới thứ 10: Đào đất
Đa luận chép:
không đào đất phá hoại sự sống có ba điều lợi ích:

Vì không não hại chúng sinh

Vì dứt sự phỉ báng

Vì làm đại hộ pháp.

Nếu Đức
Phật không chế hai giới này thì
quốc vương, đại thần
sai khiến Tỳ-kheo, nhờ Đức
Phật chế giới, vua quan hồi tâm không còn
sai khiến
Tỳ-kheo được, làm cho tỉnh duyên tu, đạo pháp trí tuệ, dứt
sự
mê hoặc đó, gọi là đại hộ.

Có năm duyên thành phạm:

Là đất hoang

Nghó là đất hoang

Tự đào, sai người đào

Khi dạy người đào không làm pháp tri tịnh

Làm tổn thương thì phạm tội đọa.

Duyên của giới là cho sửa sang giảng đường, bị đức Thế tôn quở trách chế giới (nay nhiều người nhân phước mà tạo tội, cho là may
mắn, đáng thương thay).

Trong luật nói: Đào nghĩa là: Nếu tự mình đào, trải qua bốn tháng trời mưa ngấm đất trở lại như cũ, hoặc
dùng bừa, cuốc, cày
hoặc nện đánh, dao châm, dùng ngón tay cào làm
tổn thương, đốt lửa
trên mặt đất, nhưng
sai làm đất, nghó là đất, tất cả đều phạm, hoặc không dạy
nói “biết đó coi đó” phạm Đột-cát-la.

Luật Thập Tụng chép: Nếu tường sụp đổ, đất, đá tụ vào tổ
kiến, nếu đào phạm tội
Đột-cát-la. Hoặc đào chỗ đất bùn ngập đến đầu
gối phạm Đột-cát-la. Trừ làm
tháp tăng, chùa, vẽ trên đất làm mô
hình, hoặc đất đỏ, hoặc
đất sét, đá sống, sỏi đen, đất muối v.v… tất
cả không phạm.

Trong Đa Luận
bản đời Thục nói: đấy cày, đất hoang.
Đất cày là: nghĩa là bốn tháng và tám tháng, lúc mưa đất dính
lại với nhau, làm cho đất có độ ẩm, không thể mọc cây cỏ gọi là đất hoang. Còn lúc không mưa, trời hạn hán, khô cằn, gió thổi đất bay nghĩa
là không phải đất hoang.
Nếu đụng vào vùng đất khô này, phạm Đột-cát- la. Xâm phạm đất ẩm ướt ở dưới phạm Đọa. Hoặc chỗ gốc tường đất ẩm ướt đất khô
không phạm, vì khác với đất, tuy được xây dựng, nhưng
chỗ ẩm ướt có mọc
cây cỏ phạm đọa, ở trên phòng trên tường cỏ mọc,
làm tổn hại cây cỏ,
phạm tội đọa, tổn hại đất phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ chép:
Nếu chuyển đá,
khiêng đất, quét
nhà kéo cây,
lùa trâu, ngựa, v.v… muốn làm cho đất bằng, cố ý làm tổn hại bằng như chân con muỗi tất cả phạm đọa. Khối đất một người phá không
nổi phạm đề-xá-ni, bớt một người lại được, đóng cọc vào phòng, tường làm hại
sự thành công phạm tột
việt tỳ-ni, trước có lỗ
không phạm.
Hoặc đất bên ngoài trời mưa
làm tổn hại như chân con muỗi phạm tội
Đề-xá-ni. Vẽ dưới đất, viết chữ cũng
phạm Đề-xá-ni: vẽ dưới đất mà không
có ranh giới thì phạm,
hoặc vì dọn phòng củ bảo tịnh nhân làm. Hoặc hư hoại bảo tịnh nhân dọn bùn bỏ đi.
Sau đó tự mình làm, hoặc đã có
bị mưa bảo tinh nhân làm
hai, ba lần. Sau tự mình làm đến khi nền móng

trở lại như
củ bảo tịnh nhân làm. Nước trong ao, rạch, giếng tràn
ngập, sau khi mới mưa bảo
tịnh nhân tháo ra, hoặc bảo khuấy đục lên,
hoặc cho trâu ngựa lội
trước, sau tự mình tháo ra, vì nước mưa có thể
thấm vào đất. Lúc đại tiểu tiện dùng tay thấm nước chà dưới đất phạm
tội đọa. Hoặc bình, đồ
đựng gỗ, ngói, đá, v.v… để ngoài trời lúc mưa
tạnh, không được tự lấy, nếu lấy phạm đọa. Nếu toàn cát không phạm
tội, một nửa cát phạm
tội việt tỳ-ni. Hoặc đất chết gặp mưa tạnh, bảo
tịnh nhân lấy, gặp lúc
mưa thấm ướt hết, sau đó tự lấy.

Luật Tứ Phần chép: Nếu lửa dữ đốt cháy chùa cho phép
nhổ cỏ ở giữa, hoặc đào hầm, cắt đất
hào thành, hoặc, dùng đất dập tắt lửa,
hoặc dập tắt nó cháy ngược lại.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu đất bị cháy không gọi là đất.
Nếu đất có cát dùng nước gạn nó.

Luật Tứ Phần: Cát một phần còn đất không phạm. Hoặc trên
đá dầy bốn tấc đất khô được lấy, hoặc lửa
đến gần chùa, vì giữ gìn chỗ
ở. Tỳ-kheo được cắt
cỏ, đào đất để dập lữa, hoặc lửa đốt tay ném
xuống đất không phạm.

Luật Ngũ Phần chép: Khi lửa dữ bốc cháy phải đánh
kiền-chùy truyền lệnh,
ngoài ra như các bộ khác.
Đa luận chép:
Bảo Tăng Ni đào đất, nói lời tri tịnh phạm Đề-xá- ni, hoặc dạy ba chúng dưới và tịnh nhân, hoặc không nói lời tri
tịnh phạm Đột-cát-la, hoặc ba chúng không vì duyên lợi ích
Tam bảo, tự mình hủy hoại đất,
cây, phạm Đột-cát-la. Luật Ngũ Phần nói: Chỗ lan- nhã không có tịnh nhân cho phép
Tỳ-kheo lấy nước tưới đất, cắt cỏ,
lấy chân dẫm lên làm
cho thành bùn rồi lấy dùng.

Trong luật Tăng-kỳ nói: Chỗ đất ngăn che được tự mình đào
(văn trong luật Tứ Phần không rõ).

Trong luật không phạm là:
Nếu nói “thấy đây, xem đây”,
hoặc kéo gỗ, tre, cây, hoặc đỡ hàng rào cho
ngay thẳng, hoặc lật gạch đá
lên, hoặc phân bò, hoặc
lấy đất bờ sông đổ, hoặc chuột đào, v.v… hoặc qua lại kinh hành, hoặc quét nhà, hoặc lấy gậy chóng xuống đất, hoặc tất
cả không có ý đào không phạm.

Giới 11: Làm hư mầm cây cỏ .

Có đủ duyên như trên

Luật Tứ Phần nói: người làm hư làng xóm của quỷ
thần phạm Ba-dật-đề. Quỷ là phi nhân
(7
7), thôn là tất cả cỏ cây (nói cỏ cây là nơi nương tựa của phi nhân, cho nên các bộ dẫn ra đầy đủ để hiểu rõ,
sợ

người không biết lạm dụng).

Luật Thập Tụng chép: Thôn là các côn trùng như muỗi,
bướm, kiến lấy đó làm nhà.

Trong luật Tăng-kỳ và giới bổn nói: Người làm hư hạt giống, phá làng xóm của quỷ thần phạm tội đọa (ở đây
sẽ chung với
nhau như gương sáng).

Luật nói: Thôn có năm loại:
Loại sinh từ rễ, loại
sinh từ
cành, loại sinh từ đốt,
mắt, loại sinh từ phú-la (ở đây nói giống lai) loại
sinh từ hạt. Nếu phá
chặt phạm tội đọa, hoặc rang, đóng đinh, đống cọc,
tất cả phạm tội
đề-xá-ni. Hoặc chặt nhiều phần cỏ cây sống phạm tội
đọa, nửa cây khô nửa
cây sống phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ chép: Nếu loại
sinh từ gốc, loại
sinh từ thân
cây dùng dao phá tịnh (làm cho bể).

Loại sinh từ
mắt, đốt dùng dao chẻ ra, dùng nóa chắn vụn ra,
nha mục tịnh (răng, mắt).

Loại sinh từ
tâm như: cây rau é, cơ lục, v.v… Nhũ tu tịnh.

Loại sinh từ
hạt giống có bảy thứ như lúa thoát (bóc vô) bì tịnh, hỏa tịnh có năm loại, ở trong năm quả. Loại hạt ở trong như táo,
quả mơ. Trảo giáp tịnh:
bỏ hạt mà ăn, hỏa tịnh rồi ăn (hỏa tịnh nghĩa là
cả hai hạt táo chín và sống).

Loại sinh từ
quả da: hỏa tịnh rồi ăn như (sậy, rể cỏ, đậu, quả
dâu, lê nại). Nếu lúc chín rơi xuống đất làm tổn thương chân con muỗi gọi
là sang tịnh, bỏ hạt rồi ăn.

Loại sinh từ hạt lúa là hỏa tịnh (thuộc loại cây dừa, cây
hạch đào, cây lựu).

Loại sinh từ
quả hạt là (loại có mùi thơm, cây trữ, cây tía tô,
cây bạch tô) chưa có
hạt nhu tu, có hạt phải hơ lửa.

Loại sinh từ
quả, một góc là tịnh pháp như pháp hạt quả (hạt
đậu lớn nhỏ, v.v… y cứ
theo đây. Trong cây ngãi tây có chứa hạt nên
phải hỏa tịnh, nhưng chỉ
chạm vào liền được tịnh pháp như cũ).

Lại nói: Chủ chùa có kho lúa mà chưa tịnh thí,
sợ
Tỳ-kheo trẻ không biết
giới tướng, trước bảo tịnh nhân hỏa tịnh xong, cho đến tất
cả mọi người đến
thường nói bỏ vào giã không phạm. Các việc khác
đều biết. Nếu ném năm
loại còn sống xuống ao, giếng nước, trong chỗ
đại tiểu tiện, trong hầm
phân phạm tội Việt Tỳ-ni. Nếu chết phạm
Đề-xá- ni, hoặc đi trên
cỏ làm cho cỏ chết phạm việt tỳ-ni, tổn thương chừng như chân con muỗi phạm
tội Đề-xá-ni. Trên đá
sinh rêu, trên y
sinh mốc, trên thức ăn
như bánh sinh mốc bảo cho tịnh nhân biết. Hoặc ban
ngày phơi
nắng biết khổ rồi được tự mình bóc bỏ, sau lúc mưa treo trên cây phạm tội
Việt Tỳ-ni, tổn thương cây cỏ phạm tội đọa.
Tịnh nhân trước
cử Tỳ-kheo,
sau giúp đỡ không phạm tội (trong luật
Tứ Phần, khai cho nhổ cây đá, trước không biết dính trên cỏ). Trong mùa hạ mà đi,
sợ lạc đường nên lấy vật khác buộc vào cây cỏ cho nhớ, đến khi trở về
biết rõ đường không
phạm. Trong lúc mưa bị trơn ngã, nắm lấy cây cỏ kéo, đất lại nằm cũng không đứt, đều khai cho, bèo ở trong nước không
được vạch ra, chỗ xe và
ngựa chạy được thì không phạm. Ném đất đá lên hư không, nói lên đến cõi trời
phạm thiên. Nếu về
sau rơi
xuống nước,
khai cho được dùng (ở
đây gạn hỏi về tịnh pháp của Sa-môn). Nếu khi lấy bùn làm mà người muốn uống nước, được uống nước trong lá, không
có tịnh nhân lấy, được
đến uống nước trong lá ở trên cây, không được
kéo xuống đất. Cao với
không tới mà lấy lá khô hoặc lá vàng rụng xuống phạm tội
việt tỳ-ni. Cây nở hoa phạm
tội Đề-xá-ni, hoặc dập bèo ở trong nước phạm tội
việt tỳ-ni, ném lên bờ phạm tội đọa. Nếu khi
xuống nước rửa, nước
và cỏ dính vào thân, lấy nước rưới làm cho chảy
xuống sông, hoặc sáng
sớm cắt nấm phạm Đột-cát-la.

Luật Thiện Kiến chép: Nếu cầm hoa, quả, vịn lấy cành làm
cho tịnh nhân biết, cũng
được vịn chặt lấy tịnh nhân.

Trong Luật chép: Tỳ-kheo đi trên đường bị cỏ ngăn ngại,
cho phép lấy cây tre đè
lên cỏ, hoặc đè lấy cây đá (tạm thời y theo
trước). Luật
Ngũ Phần chép: các cỏ cây nếu cần dùng thì nên nói
với tịnh nhân:
“Ông biết đây”, nếu người không hiểu lại nói, “ông xin đây”, nếu không hiểu lại nói,
“tôi cần đây”. Nếu không hiểu nói: “cho ta đây làm hoại đất cũng như vậy” (đều bảo cho biết, đích thân
Tỳ-kheo không được làm tổn
thất, miệng không bảo chặt đào, mới là tịnh duyên, tâm tịnh).

Nếu cỏ phủ đường, vì mở đường, cố chặt cành, làm cho lá
rụng, không cố làm thị không phạm.

Luật Thập Tụng chép: “Cùng một lúc làm hỏng năm loại phạm năm
tội Ba-dật-đề.
Luật này nói: Một lá làm hư
nhiều loại, tùy
theo nhiều ít mà kết tội,
cho đến giới trước bảo tịnh nhân đào, tùy theo
chỗ đào mà phạm tội
đọa. Không giống như luật Tăng-kỳ có thể lấy
đình chỉ việc trước mới kết tội.

Luật Tứ Phần chép: Nếu năm loại sinh sống giống như cây
liễu thạch dừa, cần đất lìa đất thì hoại đều
phạm đọa. Chẳng phải năm
loại sinh
sống như thuộc loại cây hòe, cây nui, cây du, cây bá, đã tàn
thì được gắn liền với
đất, phạm tội Đọa. Nếu lìa đất mà mầu sắc chưa đổi
phạm
Đột-cát-la, gọi là hoại tướng.

Không phạm là: Nói “xem đây, biết đây”, nếu chặt cây cỏ khô, hoặc ở trên cây cỏ còn
sống kéo gỗ, kéo trúc, dựng hàng rào cho
thẳng, hoặc lật đá,
hoặc lấy phân bò, hoặc cỏ một lan ra ngoài đường, lấy cây gậy rẽ lối,
hoặc lấy ngói đá chống mà làm tổn thương đến cây cỏ, hoặc đất trên chỗ kinh hành, hoặc quét dọn chỗ kinh hành, hoặc lấy
gậy chống xuống đất, lỡ
chống đứt cỏ cây sống không phạm.

Giới thứ 12: Thân miệng thêu dệt

Có bốn duyên thành phạm:

Tự mình làm cho thân nghiệp, khẩu nghiệp thêu dệt

Nhiều phiền não không dứt

Bị Tăng đơn bạch quở trách

Vừa làm liền phạm

Luật Tứ Phần chép: Nói lời khác là ông nói với ai, bàn luận việc gì v.v… tất cả
phạm Đột-cát-la, bạch rồi nói phạm tội đọa.
Não hại người khác là thân thêu dệt, nên đến hay không đến, nên ngồi
hay không ngồi, ngoài ra
như cách thêu dệt của miệng.

Thành Luận nói: Tuy là lời nói thật, nhưng vì chẳng phải thời
tức gọi là lời nói
thêu dệt, có người nói tuy phải thời, vì tùy theo
sự phiền não không có lợi ích. Mặc dầu có lợi ích nhưng lời nói vốn không
có nghĩa lý, không có thứ lớp đều gọi là ỷ ngữ. Tức trong luật nói:
“Nói pháp cho người
không cung kính nghe”.

Luật Thiện Kiến nói: Sợ thành đấu tranh, tăng im lặng thì
được, trong luật nói:
Nếu Thượng tọa gọi đến mà không đến phạm Đột-cát- la.

Không phạm là: Lại nghe nhiều lần mà không hiểu lời nói
trước có nhầm. Lại hỏi “ông nói với ai, bàn luận việc gì?” Cho đến
“tôi không thấy tội
này”. Hoặc muốn làm pháp yết-ma ma phi pháp
không lợi ích, không cho hòa hợp, gọi đến không đến thì
không phạm, hoặc làm pháp yết ma phi pháp, hoặc không muốn biết ngôn giáo, không
đến lại đến thì không
phạm. Hoặc cùng ngồi ăn, hoặc không làm pháp thức ăn dư mà ăn. Nếu bệnh gọi dậy, không đứng dậy
không phạm.
Hoặc tâm ác hỏi không
cho nói, hoặc làm những việc phi pháp liền nói,
hoặc nói nhỏ, hoặc nói
lầm tất cả không phạm.

Giớ thứ 13: chê mắng vị tri sự của Tăng

Có sáu duyên thành phạm:

Được
Yết-ma sai

Biết là được tăng yết-ma sai

Làm việc như pháp

Nói pháp chê trách mắng chửi

Nói rõ từ

Người đối diện nghe biết.

Luật Ngũ Phần chép: Nếu đơn bạch, bạch nhị
sai người
khác phiền não phạm tội
đọa. Tăng sai không yết-ma, và người khác nói
lời vu khống này phạm tội Đột-cát-la.

Luật Tứ Phần chép: Duyên khởi bạch nhị có khác nhau.

Luật Tăng-kỳ chép: Mắng chửi người đang lễ bái, nhờ người
khác làm, nhờ người
khác làm lại nhờ người khác làm, cả ba đều phạm
tội đọa. Nhân đây nói
cá lớn có trăm đầu, mỗi đầu mỗi khác, vì trước
kia làm Tam Tạng thích dùng
lời ác mắng chửi.

Luật Tứ Phần chép: Nếu chê bai (gặp mặt không có chỗ nghe,
nói có thương, giận, sợ, si).

Người mắng chửi: Ngược lại trên phạm tội Đọa, hoặc không nhận lời
Thượng tọa dạy mà chê mắng
phạm Đột-cát-la.
Không phạm
là: Thật có việc đó,
sau đó sợ hối hận nói làm đúng như pháp sám hối,
lại nói có thương, giận,
v.v… hoặc đùa giỡn nói lầm, tất cả không phạm.
Giới 14: Ở chỗ đất trống trải vật của tăng, có
sáu duyên
thành phạm:

Trải giường cho bốn phương tăng

Biết là trải giường cho bốn phương tăng

Ở ngoài trời

Tự trải hoặc sai người trải

Khi bỏ đi không tự cất, không nhờ người cất

Ra khỏi cửa thì phạm.

Luật Ngũ Phần nói: Thấy ngọa cụ của tăng ở ngoài trời, vì không tự trải cũng không bảo người trải mà chẳng cất cũng phạm tội
Đề-xá-ni. Người tại
gia vào chủa nên mượn ngọa cụ của tăng thọ. Lại người
thế tục mượn ngọa cụ
của tăng, ăn xong Tỳ-kheo không dọn phạm tội đọa. Nếu vị
Tri sự bày ngọa cụ của tăng ở một bên, hoặc ngồi thiền hoặc
ngủ phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ nói: Nếu trên giường của tăng để pho tượng
Tỳ- kheo lễ bái, tay đụng
vào không cất phạm đọa. Nếu nhiều người lễ bái chắc chắn
sẽ đụng vào, thuộc về người cuối cùng phạm tội đọa. Nếu tháng mùa
Xuân trải giường,
sau đó bảo cho người biết là xả bỏ
thì không phạm. Hoặc đi trên đường kéo cỏ ra ngồi, lúc đã đi tụ
họp rồi nên đi.
Đa luận nói:
Trải giường ở chỗ trống rồi không dặn người,
dạo chơi các phòng phạm Đột-cát-la.

Luật Tứ Phần nói: Người kia lấy vật của tăng giao cho vị Tri
sự nói: “Nay tôi giao
cho ông, ông giữ gìn coi sóc”. Nếu không có người nên để ở chỗ kín. Nếu không có chỗ kín nên biết chỗ không bị
hoại, nên lấy vật thô
xấu che lên vật tốt, hoặc về ngay nên đi liền, tuy
theo mưa đi nhanh về kịp thì
nên đi. Người kia theo thứ lớp làm phương
tiện như vậy, liền nên đi, nếu không làm trước mà ra khỏi cửa phạm tội
đọa. Hoặc mới đi bèn
hối hận trở lại phạm Đột-cát-la. Nếu hai người
cùng giường thì vị hạ tòa phải dọn, không dọn phạm (hai tội) đọa
và Đột-cát- la.
Còn Thượng tọa phạm một
tội Đề-xá-ni, nếu cả hai không dọn thì
cả hai phạm tội đọa.
Ngoài ra giường rộng rãi,
giường ghế, v.v… không dọn, và ngọa
cụ trong ngoài tất cả
phạm Đột-cát-la. Nếu ở chỗ trống, trải vật của
tăng mà đi vào phòng
ngồi thiền phạm Đột-cát-la.

Không phạm là: Nếu lấy vật của tăng trải ở chỗ trống, khi đi
nói với người ở lại,
người Tri sự nói với người giúp việc trong chùa
khiến cho họ biết, phương
tiện như trên, tất cả không phạm.

Giới thứ 15: Trải vật của tăng ở chỗ có ngăn che, có năm
duyên thành phạm:

Là vật của tăng

Nơi có ngăn che

Tự bảo người trải

Mình không cất, không dạy người cất

Hoặc ra ngoài giới, hoặc quá năm đêm.

Trong luật nói: Vị kia nên nói với Tỳ-kheo ở lâu rằng. Cất
giùm tôi ở chỗ chắc
chắn. Nếu không có người không sợ mất nên dời
giường lìa khỏi vách kê chân giường lên cho cao,
đem gối, mềm, ngọa cụ,
để trong đó, lấy vật thô xấu khác đậy lên.
Nếu sợ hư hoại nên treo ngọa cụ trên giá y, dựng giường đứng lên mà đi. Nếu không làm như vậy ra
khỏi chỗ phạm tội đọa.
Nếu trở lại hoặc không lâu cho phép ngủ ngoài
giới hai đêm, ngủ đến
đêm thứ ba khi mặt trời chưa mọc, hoặc tự vào
trong phòng, hoặc sai nói
với vị Tri sự. Nếu không đi, mặt trời mọc phạm tội đọa.

Giới 16: Dùng sức mạnh chiếm chỗ,
có năm duyên thành phạm:

Người khác mượn trước an trì rồi thiền định

Biết người khác ở trước

Có ý làm não loạn

Cưỡng trải ở giữa

Hễ ngồi nằm thì phạm.

Trong luật nói: Ở giữa, bên đầu, bên chân, hai bên hông.

Ngọa cụ nghĩa
là: Trải trên cỏ, trên lá, cho đến trải dưới đất
làm thảm nằm. Nếu biết
người khác được trước mà cưỡng ép ngủ, phạm tội đọa.

Luật Thập Tụng chép: Vì làm xúc não
người khác, mà mở
cửa, đóng cửa, đốt lửa, dập lửa, hoặc tụng chú, tụng kinh, nói pháp, tùy
theo việc làm người khác
không vui mỗi việc đều phạm tội đọa.

Trong luật nói
không phạm là: Trước không biết, hoặc nói rồi ở, trước cho trải ở giữa,
hoặc ở giữa rộng không trở ngại nhau,
hoặc người ở cũ nói rằng cứ trải,
tội tự nói với chủ, hoặc bị ngã, hoặc bị bệnh
té dưới đất, nạn mạng
sống, nạn phạm hạnh v.v… tất cả không phạm.
Giới 17:
Kéo người khác ra
khỏi phòng, có bốn duyên
thành phạm:

Phòng mùa xuân, mùa Đông của tăng lấy làm phòng mùa hạ
của mình, kéo người ra khỏi phòng phạm Đột-cát-la.

Trước an trí rồi định.

Có ý làm não loạn

Kéo ra thì phạm.

Trong luật nói: nếu tự mình kéo bảo người khác kéo, tùy theo chỗ kéo nhiều ít, tùy theo kéo ra phòng tất cả phạm tội đọa, kéo nhiều
người ra một cửa phạm
tội đọa, hoặc kéo một người ra nhiều cửa phạm
nhiều tội đọa. Hoặc ném
vật của người khác ra ngoài cửa, đóng cửa lại để
họ ở ngoài cửa, phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ
chép: Khi kéo người khác ra khỏi cửa, hoặc ôm cột trụ vịn cửa dựa vách mỗi việc đều phạm tội đọa.
Hoặc mắng nhiếc,
tùy theo lời mắng mỗi
lời phạm mỗi tội đọa. Nếu tức giận đuổi răn
chuột ra, phạm tội việt
tỳ-ni, hoặc nói vật này không có ích lợi đuổi ra không phạm tội.

Luật Thập Tụng nói: Nếu thích ngủ nghó nên đứng dậy đi
kinh hành, không thể đi
kinh hành thì nên đứng ở chỗ vắng, không nên
não loạn người khác.

Luật Ngũ Phần chép: nếu hàng phục đệ tử mà kéo ra thì không
phạm. Hoặc
dẫn người không thích đến muốn bảo tự ra, ra hoặc
không ra đều phạm
Đột-cát-la, kéo bốn chúng dưới cũng phạm Đột-cát-la.

Trong luật nói
không phạm: là không có tâm tức giận, theo thứ
lớp mà ra, ngủ chung quá
thời hạn sai người chưa thọ giới cụ túc ra.
Hoặc người phá giới, phá kiến, phá oai nghi bị người khác đưa ra và đáng
tẫn xuất nên tẫn xuất.
Do nguyên nhân này có nạn phạm hạnh, nạn mạng sống, tất cả
không phạm, giới trước là thế tục ở không lựa chọn tịnh
uế, đây là chỗ của
tăng ở cho nên phân biệt chỗ dơ.

Giới 18: Ngồi giường gãy chân,
có ba duyên thành phạm:

Là phòng lớn

Giường gãy chân

Nằm ngồi trên giường đó thì phạm.

Giới 19: Dùng nước có côn trùng, có
bốn duyên thành phạm

Là nước có côn trùng

Biết có côn trùng

Không làm cách lượt (nước)

Hễ dùng thì phạm.

Trong luật chép: Nếu ném cỏ đất vào nước có côn trùng hoặc
sữa, tương đông và sữa
tương đông trong đó có trùng, hoặc tương ngâm
lúa mạch, hoặc giấm có
trùng, đem tưới lên bùn cỏ, hoặc ném cỏ đất
vào đó, tất cả đều
phạm đọa, dạy người khác làm cũng giống như vậy.

Trong luật nói: Nếu ném cỏ đất vào nước, tùy dưới sông, ao,
có cá, côn trùng đều phạm Đề-xá-ni.
Bộ Đại
Tập chép: Thân súc
sinh nhỏ bé giống như một phần
mười của con vi trùng cho
đến lớn cả trăm ngàn muôn do-tuần.

Luật Tăng-kỳ chép: Trùng nhỏ có lượt phải ba lớp, nếu có thì
phải bỏ. Nếu lấy nước
hàng ngày phải xem kỹ, không có trùng mới dùng,
vì côn trùng sinh ra không
nhất định, hoặc là trước không có nay có.

Luật Ngũ Phần nói: Trong nước có trùng là lấy túi lượt lượt đi, nên dùng mắt thịt mà nhìn, nếu dùng nước có nhiều côn trùng phạm tội
đọa. Không có đãy lượt
nước không được đi nửa do-tuần. Nếu không có
đãy thì lấy một góc y lượt nước.

Trong luật nói không phạm là: Nếu có trùng tưởng không có
trùng. Nếu trùng lớn,
dùng tay khuấy động cho trùng dang ra, hoặc lượt
nước bằng đất rượu,
hoặc dạy người lượt tất cả không phạm.

Giới 20: Lợp nhà quá ba lớp,
có bốn duyên thành phạm:

Tự làm cho mình

Tự che, bảo người khác che

Đến
lớp thứ ba chưa xong, không cách chỗ thấy nghe

Đến
lớp thứ tư xong rồi thì phạm

Giới 21: Tăng không sai mà dạy Tỳ-kheo-ni, có bốn duyên
thành phạm:

Không vì tăng sai

Nhóm họp trong ni chúng

Nói pháp, giáo giới

Nói rõ thì phạm.

Trong luật nói: Tăng không sai mà nói tám pháp kính đều
phạm đọa, sai ngày phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ
chép: Ba ngày trước (ở trong kinh nói giới ba
ngày sau ngày
1
5) hai ngày sau (bỏ hai ngày bố tát). Bỏ ngày này gọi là sai ngày, chỉ cần đủ mười vị tôn túc,
thực hành bố tát rất ít. Nay chỉ là pháp lược như San Bổ yết-ma có nói. Giới 22: Nói pháp cho
Tỳ-kheo-ni đến tối, có
sáu duyên
thành phạm:

Là tăng sai

Chúng Tỳ-kheo-ni đến nhóm họp

Giáo giới nói pháp

Đến tối

Biết là trời tối

Nói pháp không dứt thì phạm.

Trong luật nói:
Trừ giáo thọ, nếu trì kinh, tụng kinh, hoặc hỏi, hoặc làm việc khác cho đến tối và
trừ Tỳ-kheo-ni, nếu là người nữ
khác mà tụng kinh đến
tối, tất cả phạm Đột-cát-la.

Không phạm là: Giáo thọ ni đến lúc trời chưa tối liền nghỉ, trừ
phụ nữ, mình vì người
khác, hoặc chỗ thuyền tế nói pháp cho ni nghe, hoặc cùng đi với
khách buôn, ban đêm đến chùa
Ni nói pháp, hoặc nhờ
người thỉnh, gặp nói thì
được nghe, tất cả không phạm.

Giới 23: Chê bai người giáo thọ Tỳ-kheo-ni, có
sáu duyên thành phạm:

Là tăng sai

Tâm vì pháp

Trong lòng ganh ghét

Nói vì ăn uống

Nói rõ ràng

Người dối diện nghe biết.

Không phạm là: Việc đó có thật như vậy, vì
cúng dường, dạy
cách tụng kinh, trì kinh.
Hoặc hỏi, hoặc đùa giỡn, hoặc nói lầm, tất cả không phạm

Giới 24 Cho y Tỳ-kheo-ni chẳng phải bà con,
có bốn duyên:

Là Tỳ-kheo-ni

Không phải bà con

Cho y

Nhân thì phạm

Trong luật nói:
Trừ sự trao đổi.
Nếu cho tháp, Phật, tăng
tất cả không phạm.

Giới 25: May y cho Tỳ-kheo-ni không phải bà con. Đủ ba
duyên thành phạm.

Là ni

Không phải bà con

Hễ may thì phạm

Trong luật nói: Tùy theo kéo cắt nhiều hay ít, tùy theo đường
may mũi kim đều phạm tội
đọa. Nếu lại khoác, mặc, ủi hay dùng tay
vuốt, hoặc nắm một đầu
góc kéo xếp cho ngay vuông, hoặc do nhân
duyên xin chỉ, tất cả phạm Đột-cát-la.

Không phạm là: là cho
Tỳ-kheo-ni bà con, hoặc làm
vì Phật, pháp, tăng, hoặc mượn đắp. Dùng xong
phải giặt, nhuộm,
sửa
sang trả
lại cho chủ.

Giới 26: Một mình ngồi chỗ vắng với Tỳ-kheo-ni.
Có bốn duyên thành phạm:

Là Tỳ-kheo-ni

Không có người thứ ba

Ở
hai chỗ khuất và chỗ trống.

Cùng ngồi thì phạm.

Luật Thập Tụng nói: Chỗ vắng cách nhau một trượng phạm
tội đọa, một trượng
rưỡi Đột-cát-la, hai trượng hoặc quá không phạm.

Luật Tăng-kỳ chép: Cùng một
Tỳ-kheo-ni ngồi ở chỗ khuất,
hoặc ni mời một Tỳ-kheo
ăn, một Tỳ-kheo-ni ngồi chung với một
Tỳ-kheo, một ni đem thức
ăn đến, khi vị ni này đi thì Tỳ-kheo phạm tội đọa.
Lúc ấy
Tỳ-kheo nên đứng dậy nói: “Tôi muốn đứng dậy,
đừng để người kia nghi
làm việc phi pháp”, nếu Tỳ-kheo-ni bỏ đi thì
không phạm. Tát-bà-đa
nói: Tỳ-kheo ngồi chỗ khuất kín, chỗ không biết
hổ thẹn, chỗ có thể
hành dâm; trong luật nói hai chỗ khuất đối với sự
thấy và sự nghe như đã
nói trong hai giới bất định; hoặc chỗ không thấy mà nghe, không nghe mà thấy, hoặc đứng chung tất cả phạm
Đột-cát-la. Không phạm:
là nếu khi ấy Tỳ-kheo có bạn, hoặc có người trí,
chẳng phải chỗ không
thấy không nghe hay không nghe không thấy, hoặc đi ngang
qua bị té dưới đất, hoặc bị thế lực bắt buộc,
hay nạn mạng sống, nạn phạm hạnh.

Giới 27: Tỳ kheo hẹn với Tỳ kheo ni cùng đi chung một đường
Đủ năm
duyên thì phạm tội: một/ là Tỳ-kheo-ni; hai/ hẹn nhau đi chung;
3/ không có duyên sự; bốn/ cùng một đường; năm/ từ chỗ
này qua chỗ khác.

Trong luật, không phạm: là không hẹn hò nhau, hoặc có nhiều
bạn bè cùng đi, hoặc
chỗ có sợ hãi, nghi ngờ; hoặc đến nơi đó được an
ổn, hay nạn mạng sống,
nạn phạm hạnh v.v… thì không phạm. Luật Thập Tụng
Khai cho Tỳ-kheo gánh vải qua đường hiểm dùm Tỳ-kheo-ni.

Giới 28: Tỳ kheo và Tỳ kheo ni đi chung một thuyền
Đủ bốn duyên thì phạm tội: một/ đó
là Tỳ-kheo-ni; hai/
hẹn hò nhau; ba/ cùng chung một thuyền
ngược dòng, xuôi dòng; bốn/
vào trong thuyền. Trong
luật, trừ khi qua đò, người chèo thuyền lạc
huớng, đi thuyền ngược
dòng xuôi dòng thì không phạm.

Giới 29: Tỳ kheo nhận thức ăn do Tỳ kheo ni khuyến hóa
Đủ bốn duyên thì phạm tội: một/ thức ăn do ni hoặc ba chúng
dưới khuyến hóa mà
được; hai/ biết; ba/ thọ nhận; bốn/ mỗi miếng ăn phạm một tội đọa.
Trong luật chép: khuyến hóa rằng: Vị này
sống ở
A-luyện- nhã chỉ trì ba y, khất thực
để sống, hoặc khen ngợi
Pháp sư học rộng,
trì luật, ngồi thiền.

Thức ăn: thức ăn được nhận từ
sáng đến trưa, mỗi miếng ăn phạm tội
đọa (Ba-dật-đề). Trừ thức ăn ra, biết các thứ khác do khuyến hóa
mà được như:
áo lót, đèn, dầu
phạm Đột-cát-la.
Luật Tăng-kỳ trừ Đàn-việt
cũ thì được. Cho đến lúc đang ăn xướng lên
cúng dường, có
Tỳ-kheo khác đến,
Tỳ-kheo-ni nói có Tỳ-kheo đến, thí chủ nói: “Tốt thay!”
thì không phạm.
Nếu Tỳ-kheo-ni nói đây là người tu mười hai hạnh đầu đà thì phạm tội đọa; nếu nói thức ăn nhiều và ngon, bình đẳng cúng
dường không phạm, nếu
nói đồ chúng học rộng tinh tấn, nên thỉnh chung
một chúng, tất cả phạm
tội đọa; hoặc nói người chủ của chúng kia tinh
tấn, vì Tỳ-kheo này nên
thỉnh chung hai mươi vị; tiếng tăm một người
kia được khen ngợi,
những người khác không phạm.
Nếu có khen ngợi được thức ăn như thế không được bỏ đi, nên lần lượt đổi chỗ ngồi, nếu chỗ ngồi bên cạnh dơ bẩn,
không sạch,
không thích đổi chỗ, nên
nghó rằng: “Thức ăn trong bát này là của
Tỳ-kheo… đã chấp nhận, tôi
sẽ ăn”, thì
không phạm; nếu nói Tôn giả… có
thể thường đến đây
khất thực thì không phạm. Trong luật Ngũ Phần,
nếu trước không biết,
lúc ăn Tỳ-kheo-ni nói thích cúng dường Tỳ-kheo thì
không phạm.
Trong luật, không phạm là hoặc
không biết, hoặc
Đàn- việt có ý trước,
hoặc tưởng không có giáo hóa, hoặc Tỳ-kheo-ni tự làm đàn-việt, hoặc Đàn-việt nhờ
Tỳ-kheo-ni phụ trách, hoặc không cố
ý giáo hóa mà được
thức ăn thì không phạm.

Giới 30: Tỳ kheo hẹn đi chung một đường với người nữ
Có mấy duyên thành phạm giống như giới hẹn
Tỳ-kheo-ni đi chung đường.
Nhân duyên
trong luật, ngài
A-na-luật là bậc Vô học
giáo hóa chúng sinh còn
bị đánh gần chết, huống gì phàm phu. Cho nên
nói: Nếu đi chung trong
phần giới của xóm làng phạm Đột-cát-la.

Không phạm là không biết trước, hoặc không hẹn hò, hoặc
việc cần đến chỗ đó
được an ổn, hay nạn mạng sống, nạn phạm hạnh.

Giới 31: Chỗ thọ cúng dường một bữa ăn mà thọ quá
Đủ năm
duyên phạm tội: một/ thí chủ chỉ cúng một bữa; hai/
biết như vậy; ba/ thọ quá một bữa; bốn/ không có
nhân duyên; năm/
thọ thực thì phạm.

Trong luật khai
cho người bị bệnh, nếu đi khỏi thôn đó thì
bệnh càng trầm trọng.
Không phạm là ngủ một đêm nhận một bữa ăn, bệnh được nhận hơn một bữa ăn, hoặc các cư
só mời các đại đức ở lại
để cúng dường, hoặc thứ lớp mời lại để
cúng dường, hoặc
đường thủy, đường
bộ gặp nguy hiểm thì không phạm.

Giới 32: Xoay vần thọ thực

Luật Thập Tụng nói là ăn nhiều lần,
Ngũ Phần cũng vậy.
Luật Tăng-kỳ nói là ăn chỗ này đến chỗ khác.
Tổng Nhất Minh nói là
trái với lời thỉnh cầu
cúng dường của thí chủ.
Đủ năm duyên
thành phạm: một/ Trước mời thọ năm thứ
thức ăn chính, bất luận
đạo-tục, bà con, không bà con; hai/ chỗ ăn đảm
bảo được no; ba/ không
có duyên sự, nghĩa là bệnh v.v…; bốn/ lại nhận thí chủ khác cúng dường thức ăn chính; năm/ hễ nuốt vào liền phạm.
Trong luật thỉnh có hai
loại: thỉnh theo thứ lớp của tăng và thỉnh riêng.
Thức ăn: cơm, lương khô,
cơm khô (cháo đặc cũng vậy). Luật Tăng-kỳ chép: cháo mới trong nồi ra, vẽ ngang qua không thành chữ là không phải thức ăn chính.
Luật Tăng-kỳ nói nếu nhà thế tục nói:
“Thưa thầy!
Hôm nay mời thầy thọ trai ở nhà con”, liền gọi là chỗ thỉnh. Nếu thức ăn
chưa chín, muốn đến nhà
khác nên nói rồi đi, không nói mà đi đến chỗ khác được thức ăn chính thì phạm hai tội đọa: một là không nói với nhà
thỉnh; hai là trái với
lời thỉnh cầu. Điều này rất giống luật Tứ Phần.
Lại nữa, luật chép: lúc
bệnh, không thể ngày ăn một bữa mà đủ được.

Lúc thí y trong mười hai tháng, tùy theo chỗ thỉnh cúng y thực
thì khai cho trái với lời
thỉnh cầu. Nếu một ngày nhận nhiều người
thỉnh, mình chỉ thọ một nhà, còn các nhà khác nhường cho các vị
khác nói rằng:
“Thưa Trưởng lão, lẽ ra tôi đến đó, nhưng nay xin cúng dường
cho Ngài”. Nếu Tỳ-kheo
không xả như vậy, trái với lời thỉnh cầu của nhà trước, mỗi miếng ăn phạm một tội đọa, trái với lời thỉnh cầu của
nhà sau, mỗi miếng ăn
phạm một tội Đột-cát-la.

Ngũ Bách Vấn
chép: nếu chủ nhân không thích ý thay đổi ý kiến
thì không phạm. Luật Thập Tụng, luận Tát-bà-đa nhà mời trước
không được tùy bệnh
mà ăn; ngược lại đến nhà thứ hai, thứ ba được ăn từ từ, đến ngọ không được đến nhà thứ tư.
Trong luật, không phạm là khi bệnh, khi thí y, hoặc nhường lại cho các
Tỳ-kheo khác, hoặc thỉnh chẳng
phải thức ăn chính (nghĩa
là cháo, bánh không phải thức ăn chính), hoặc
ăn không no (thức ăn
chính nhưng ít quá ăn không no), hoặc không
thỉnh, hoặc ăn xong lại
nhận được thức ăn thì không phạm.

Giới 33: Ăn riêng chúng
Về ăn
riêng chúng, theo văn trong luật này chỉ nói thỉnh
riêng, chẳng nói về không tập hợp, cho nên nói rằng: “Các thí chủ chỉ thỉnh
ba người ăn, chúng tôi
không được ăn riêng chúng”. Nếu theo duyên khởi
thì nói khất thực, cho nên nói: “vì khó thu nhiếp
người khó điều phục, nên tự kiết
chúng riêng”. Nếu theo luận
Tát-bà-đa thì không nhóm họp
trong nội giới, cũng nói
thỉnh riêng, khất riêng có tập hợp, không
tập hợp. Thỉnh thứ lớp
của tăng có tập hợp, không tập hợp. Nay chia ra
ba tướng để nói về
duyên phạm của mỗi tướng; đưa ra chứng cứ để
chứng minh là riêng chúng.

I/ Nói về bảy duyên thỉnh tăng theo thứ lớp: một là có thí chủ;
hai là thỉnh theo thứ lớp;
ba là năm loại thức ăn chính trong buổi trưa;
bốn là chỗ ngồi ăn
thành chúng; năm là biết trong giới, có Tỳ-kheo tài
đức chưa ăn không tập
hợp; sáu là không có các duyên; bảy là mỗi
miếng phạm một tội đọa.
Luận Tát-bà-đa nói: nếu thí chủ vào trong nội
giới của tăng, bày thức
ăn hai chỗ, nên thỉnh tăng ăn chỗ Bồ-tát, hoặc
đưa một phần thức ăn,
chỗ đó không cần xoay vần.

Nếu trong giới
xóm làng không có giới của tăng, hai thí chủ,
mỗi người thỉnh bốn vị
trở lên, ăn hai chỗ nên đánh kiền-chùy, cùng nhau thỉnh một người, đưa ra một phần thức ăn. Lại có
Tỳ-kheo khác
vào, cũng phải xoay vần,
nếu trước thỉnh tăng theo thứ lớp, sau thành
thỉnh riêng, có khách
ngăn không cho vào, nếu không ngăn, tuy trước
thỉnh riêng
sau thành thỉnh tăng theo thứ lớp, lập pháp như trên, ở đây
nói về tăng thứ lớp.
Khất riêng: bốn câu trong luật Thiện Kiến: bốn
người cùng khất thực,
hoặc khất thực riêng, mỗi người không biết nhau,
cùng một thí chủ thọ
thực cùng một lúc thì phạm. Trong luận Tát-bà-đa,
nếu bốn người mỗi người tự khất thực, cùng
ngồi ăn một chỗ không có
lỗi vì chẳng phải của
một nhà. Nếu thỉnh riêng một người nên ở ngoài
cửa tác pháp, chỉ được
một người thì gọi là thanh tịnh. Nếu không tác
pháp, không có người trong nội giới, tất cả tăng bị ngăn không cho thọ thực,
vì tội không thanh tịnh.
Nói theo đây thì không nương vào nội giới,
không nhóm họp. Nếu nhóm
họp hết cũng kiết lỗi này. Cho nên nói:
“Thỉnh cùng một vị với tăng, mỗi miếng đều phạm.
Nói theo đây, loại
thỉnh tăng theo thứ lớp
tăng chỉ hạn cuộc không nhóm họp kết tội, còn khất thực thỉnh riêng nhóm họp hay không nhóm họp đều kết tội. Nay lại nói chung theo duyên tùy tướng, khiến người biết được những
lỗi thường có; về có thí chủ, luật
Tứ Phần, luận
Tát-bà-đa nói bất luận
đạo-tục đều gọi là
Thí chủ, tức nói tăng thực không có lỗi
riêng chúng.
Cho nên luận
Tát-bà-đa nói: nếu lấy thúc ăn của tăng, ăn riêng một mình,
không ăn với chúng
tăng, hoặc ngăn khách tăng, hoặc không làm phép, đó
là ăn trộm. Luật
Tăng-kỳ nói chẳng phải tội riêng chúng, có nói rõ
trong quyển thượng. II.
Ba loại: Tăng riêng, khất riêng, thỉnh riêng. Trước nói
tăng riêng: tức là thứ lớp của tăng, luật
Ngũ Phần nói thỉnh tăng theo thứ lớp:
phàm phu, bậc Thánh đều ngồi thiền tụng kinh, khuyên người khác
giúp nhiều việc, cùng
xuất gia vì mục đích giải thoát, nên được tính vào
thứ lớp của tăng, chỉ
trừ người ghét giới.
Nói thứ lớp thượng tọa là theo thứ lớp của tăng, lại không biết bao nhiêu trai giới là
thượng tọa.
Phật dạy: người không còn ai trên
mình đều gọi là Thượng
tọa, dùng pháp thu nhiếp người, hoặc nói thiền
sư, v.v… là
thỉnh riêng. Nếu nói mười vị
thiền sư, trừ
pháp sư,
luật sư, vì chọn lựa người khác nên không gọi là thỉnh tăng theo thứ lớp.
Trong Thập Tụng,
Thiện Sinh nói vì
pháp La-hán, người thỉnh không xưng tên, còn gọi là
thỉnh riêng, bị Đức
Phật quở trách, như trong pháp phó
thỉnh. Luận Tát-bà-đa
nói nếu thí chủ thường xuyên thỉnh Tỳ-kheo, hoặc giới hạn trong một ngày, trước tùy theo ý
người thỉnh, mỗi việc khiến họ
xác định, đến ngày nhóm
họp đầu tiên, trước không được thỉnh riêng, tất
cả không ngăn thì rất
tốt, không có lỗi. Chẳng thể không ngăn, nên
đánh kiền-chuỳ, đợi
chúng tăng nhóm hợp xong, người thỉnh riêng trước
hãy ở một chỗ khuyến hóa cho Tỳ-kheo khác. Nếu thí
chủ cúng dường
nên đứng chỗ cao cất
tiếng nói lớn, người sáu mươi tuổi hạ vào, hoặc
nhiều hoặc ít, chỉ được
một người thì gọi là thanh tịnh cho đến xướng đến
vị một hạ và Sa-di v.v…
nếu không xướng như vậy cũng gọi là thanh tịnh. Nếu ngày đầu
không xướng, nên xướng hằng ngày, theo pháp ngày
đầu, nếu ngày đầu
xướng xong, ngăn hay không ngăn tất cả đều không
có lỗi. Nếu không làm
hai pháp này, hoặc ăn có ngăn Tỳ-kheo trong
nội giới cho đến một
người, thí tất cả tăng ở đây mắc tội riêng chúng.
Nếu nội giới không
có Tỳ-kheo, nên có ngăn thọ thực cũng không thanh
tịnh. Nếu thỉnh chín mươi
ngày, hoặc thỉnh thường xuyên như xướng ở ngày đầu chín mươi ngày hạ xong, nếu thí chủ có tiếp tục cúng dường
một tháng, hoặc nửa
tháng, thì đúng như pháp xướng trước được thanh
tịnh, không cần thay đổi
cách xướng. Chỉ có tăng phòng, ngọa cụ, xong chín mươi ngày, hằng
ngày xướng, không xướng mắc tội. Nếu thí chủ đến trong giới của tăng làm thức ăn
cúng dường, mà phòng xá chật hẹp,
nên thứ lớp ra chỗ
khác thọ thực cũng được, hoặc trong một đại giới có
hai chỗ thì tốt. Luật
Tăng-kỳ, trong một ngày hai chỗ đều cúng dường
thức ăn, chỗ bố tát
không mắc lỗi, chỗ không bố tát, một người không
đưa một phần thức ăn
thì tăng ở đây phạm tội đọa. Nếu thí chủ thỉnh
riêng, theo thứ lớp tăng, bốn người vào trong một giới bố tát ăn, hoặc đem thức ăn vào
trong giới,
Tỳ-kheo thỉnh riêng nên đến chỗ bố tát, thỉnh tăng theo thứ lớp, một người đưa một phần thức ăn.
Nếu hai chỗ, ba chỗ cũng vậy. Chỗ của người được thỉnh không cần xoay vần, chọn một
người đưa
thức ăn, nếu người được thỉnh đưa thức ăn, bên ngoài
không có Tỳ-kheo khác,
thì ngăn không cho ăn phạm tội đọa. Nếu không làm
như vậy, ba người trrở xuống, mỗi người ở chỗ
khác được ăn. Nếu
một người trong tăng có
ý thỉnh, bỗng quên thỉnh, trước nên làm một
phần thức ăn, để phía
Thượng toạ đưa cho vị tăng kia. Nếu đường đi xa
trước nhận thức ăn
rồi thứ lớp đi. Trong giới xóm làng tuy không có giới
của tăng, nhưng nếu có
hai Đàn-việt thỉnh bốn người trở lên, ở hai chỗ
ăn nên đánh kiền-chuỳ
một người đưa một phần thức ăn. Nếu có
Tỳ-kheo khác nên mời vào, cho đến một người, nếu không đưa thức ăn đều phạm tội đọa, nếu ngăn không cho một người ăn cũng phạm tội
đọa. Nếu một chỗ muốn
đúng như pháp, nên xem xét rõ biết Tỳ-kheo
xóm làng có đủ hay
không, chẳng có nghi ngờ thì được, không làm như
vậy nên đánh kiền-chuỳ,
nếu không đánh biết có một người không đến ăn phạm tội đọa, nghi có người không đến
phạm Đột-cát-la.
Không có tâm nghi, hoặc
đánh kiền-chuỳ, bất luận có hay không tất cả
đều không phạm. Nếu trước theo thứ lớp của tăng đến, có
Tỳ-kheo khách ngăn không cho vào thì thành
riêng chúng; hoặc trước thỉnh riêng có
Tỳ-kheo khách đến,
Tỳ-kheo giáo hóa khiến đàn-việt cúng dường, không ngăn thì thành thỉnh theo thứ lớp của tăng. Nên phải ngăn cho đến xướng
một người vào v.v… Bốn
câu trong luật Thiện Kiến: một/ hoặc bốn người
ăn một lúc, hoặc khất
thực riêng, mỗi người không biết nhau, nhưng cùng một lúc cùng một thí chủ mà đến thọ thực phạm tội đọa; hai/ mỗi người đi thọ thức ăn một chỗ (trong luật
Tứ Phần không phạm tội đọa); ba/ mỗi người tự đi, mỗi người thọ thỉnh, mỗi người ăn thì
không phạm; bốn/ hoặc
khất riêng, đi riêng nhưng thọ thực một lúc phạm tội đọa.
nghĩa là người thỉnh tăng theo
thứ lớp đến nhà thỉnh rồi, ngoài cửa có
Tỳ-kheo không cho vào nội
giới, sẽ thành thỉnh riêng. Giả sử sau khi ăn, không có người đến cũng phạm tội đọa. Nếu tăng trong nhà và tăng ngoài cửa đi với nhau
sáu mươi ba bước ra ngoài, lúc ăn tăng ngoài mới gọi
là thỉnh riêng, riêng
chúng, không gọi là thứ lớp tăng, riêng chúng.
Bốn người ăn một chỗ thành một chúng.
Luật Thiện Kiến, cần phải
thỉnh riêng bốn vị đều thọ thực thì
thành chúng, một
Tỳ-kheo tại tòa, đậy bát không ăn đợi ba người kia ăn xong một người ăn
sau
không phạm.
Luật Tứ Phần nói nếu hai người, ba người tự ý thọ thực. Nếu bốn người
hoặc hơn thì nên chia
thành hai bộ thay nhau vào ăn. Luận Tát-bà-đa nói ba Tỳ-kheo và một người tâm cuồng, ba
Tỳ-kheo và một người bị diệt tẫn, ba Tỳ-kheo ở trong giới và một người ở
ngoài giới. hai người tâm
cuồng và diệt tẫn không
kể số tăng, tuy bốn người nhưng không thành chúng;
cương giới
khác nhau không tính túc số, không thành riêng chúng.
Vì phải là một vị
Tỳ-kheo hoàn hảo. Luận Tát-bà-đa nói ăn thức ăn của tăng hoặc thức ăn của thí chủ, mỗi người lấy phần ăn của mình, tuy
bốn người trở lên ăn
ở chỗ khác hoặc cùng ăn một chỗ không phạm riêng chúng.
Nếu bốn người, mỗi người tự khất thực ngồi ăn cùng một
chỗ cũng không riêng
chúng (ăn riêng chúng). Luật kết phạm: một là
nhà gồm bốn người đến
khất thực, thọ thực cùng một lúc, tức truớc sau mỗi người tự ăn phần của mình phạm tội, là do ăn thức ăn của mình.
Lại có bốn câu: một,
chủ ý thức ăn là một người, tập hợp tất cả không lỗi; hai là ăn một chỗ chia làm hai chúng, đó đây thành khác nhau, và dùng thức ăn giống nhau nên
không phạm. Nếu nội giới có
Tỳ-kheo khác, cả hai đều phạm; ba là ăn riêng nhưng một chỗ, như tăng đều chưa ăn thức ăn của tăng, hoặc có thức ăn của thí chủ, một thí chủ thỉnh riêng
bốn vị ở trong tăng cùng
ngồi thọ thực, không thọ thực với tăng, mỗi miếng phạm một tội đọa. Nếu bốn người kia, trước lấy một phần ăn rồi,
sau được thêm thì không phạm (đây nghĩa là chỗ trống phải ở
trong cánh tay, nếu ở chỗ có che không cần
gần nhau); bốn, nghĩa là khác thức
ăn, khác chỗ, hai chúng
này, kia cùng thỉnh một người, cùng đưa một phần thức ăn, nếu không làm như vậy thì cả hai đều phạm
tội đọa; năm, trong giới không tập hợp hết.
Luật Ngũ Phần nói, nếu thỉnh
Tỳ-kheo tăng
nên cho Tỳ-kheo và sa-di
đến. Nếu thỉnh hai bộ tăng, năm chúng nên
đến. Luận Tát-bà-đa
chép: ăn riêng chúng thì phải ở trong nội giới.

Giới nghĩa là giới do chúng tăng kiết và giới xóm làng, giới nhà, giới chỗ
hoang vắng, chỗ cách thôn một lô-xá. Trong các giới này
không được ăn riêng
chúng, bố tát riêng. Nếu tăng ăn rồi, có Tỳ-kheo khách đến, đàn-việt
cúng dường, bốn người trở lên không phạm tội, vì
tăng đã ăn xong, không
cùng một món thức ăn, không trái với lỗi ăn
riêng chúng. Nếu tăng
chưa ăn có Tỳ-kheo khách đến trong giới, nhận thức ăn của đàn-việt mỗi miếng
thành phạm.
Riêng Tỳ-kheo cuồng suy, diệt tẫn và
sa-di
không phạm, (sa-di, sa-di-ni, thức-xoa) ba người trở lên chẳng phải ăn
riêng chúng.
Nếu Tỳ-kheo không ăn với tăng đó là
trộm. Luật Tăng-kỳ, nếu
sa-di đó là thỉnh theo thứ lớp của tăng đến thì
bốn Tỳ-kheo trở lên
khỏi phải phạm tội ăn riêng chúng vì họ đều là
những bậc ruộng phước)

Luật Tứ Phần và các luật đều nói: vì thỉnh riêng, khất riêng nên phạm (chẳng nói không nhóm họp).
Luận Tát-bà-đa cũng nói
thỉnh riêng, khất riêng
đúng như luật, lại thêm chỗ ăn không nhóm hợp,
tuy thỉnh theo thứ lớp
của tăng, đến nhưng không nhóm hợp cùng một giới,
lại thêm riêng chúng (ăn
riêng chúng).
Luật Thiện Kiến nói có năm
thứ đủ bốn người không phạm:

Không thỉnh đủ bốn người, thí chủ thỉnh riêng, thỉnh bốn người một người không đi, chủ nhân thấy gần đến giờ ăn mà
thiếu người, thấy một
Tỳ-kheo đến liền mời vào
cúng dường. Đó gọi là thỉnh theo thứ lớp
của tăng (không có gì riêng)

Khất thực đủ bốn người: cũng thỉnh riêng, một người không đi,
đến giờ ăn Tỳ-kheo khất thực đến, theo thứ lớp cúng dường.

Sa-di đủ bốn người.

Bát đủ bốn cái (thỉnh riêng bốn vị, ba vị đích thân đến, còn
thỉnh bát của một vị).

Người bệnh đủ bốn người không phạm (đây nghĩa là người cuồng
si) tất cả đều chẳng phải ăn
riêng chúng, cho phép được ăn.
Trong luật, Khai không phạm có bảy duyên: một là khi bệnh nhẹ cho
đến gót chân bị nứt. Luật Thiện Kiến nói: gót
chân nứt bị đất dính vào trong đó không thể đi được; hai là khi may y, tự tứ xong không có y công
đức thì hưởng được một tháng, có y công đức
thì được năm tháng; ba là
lúc thí y: như giới trái với lời thỉnh ở trước;
bốn là khi đi đường; năm là khi đi thuyền: dưới
cho đến trong nửa do-tuần qua lại, xuôi dòng
ngược dòng;
sáu là đại chúng nhóm hợp, ăn đủ bốn người, dư một người là lỗi,
cho đến một trăm người dư một người bị lỗi
(đây nghĩa là gặp lúc thiếu
kém cho hai nhà (nhà này, nhà kia), mỗi nhà bày
thức ăn cúng dường,
nhà này thành chúng, nhà kia một người nói chỗ ăn thành chúng, nhà kia một người vốn có lỗi ăn
riêng chúng, lẽ nào lúc có
sự thiếu thốn nên khai như vậy.
Lại nữa, cúng dường đầy đủ, hay giới hạn không hứa đưa
từng phần và bên ngoài khất thực khó được
nên khai như vậy)

Nay kinh nói thiết trai
cúng dường, thường không y theo
thỉnh tăng theo thứ lớp,
tăng đến đông ở ngoài cửa, nhà thỉnh từ chối, đóng cửa không cho vào.
Đại đức Anh Đạt an nhiên ngồi ăn,
biết ngoài có Tỳ-kheo mà không mời vào,
tự thân tôi thấy việc này quá xấu xa,
mong các vị hành quả thấy
nghe mà xét lại. Luật Ngũ Phần chép: ngoài
cửa có Tỳ-kheo khách mà
không được vào, cho dến nói về bổn tự lấy
thức ăn v.v… rộng như
trong pháp phó thỉnh.
Bảy là lúc
Sa-môn thí thực: nghĩa là các người xuất gia
ngoài hàng Sa-môn Thích
tử. Lại nữa, theo trong luật thỉnh tăng theo thứ
lớp không phạm. Trong
luật Ngũ Phần, khi thời của y thì không phạm.
Tất cả gộp lại thành
chín duyên không phạm.

Kinh Tăng nhất
chép: Trưởng giả Sư Tử thỉnh riêng năm trăm vị La-hán. Phật dạy:
“Này trưởng giả! Trưởng giả thỉnh như vậy không bằng thỉnh một Ni tăng theo thứ lớp phước không
thể lường”. Do đó Đức
Phật nói: “Như uống
nước biển lớn thì uống nước của các dòng sông”

Trưởng giả Sư Tử đáp:

-Bạch Đức Thế Tôn! Từ nay về sau, con sẽ không thỉnh riêng.

-Ta cũng không
cho các ông cúng dường riêng, vì không có phước.

Trưởng giả
Sư Tử nghe
Phật dạy, từ đó ông cúng dường bình đẳng, cũng không nói người này trì giới, người kia phạm giới. Đức
Phật khen: “Lành thay!
Cúng dường bình đẳng được phước vô lượng”.
Thí bình đẳng là bậc nhất
trong các cách thí.

Trong Kinh Hiền
Ngu, có người cúng dường Phật tấm bạch
điệp, Phật nhường lại
cho tăng, ý nghĩa giống ở đâu. Cho dù mai sau
chính pháp diệt tận,
Tỳ-kheo có vợ con, một người trở lên gọi là chúng
tăng danh tự, khắp nơi mời
cúng dường, phải nên kính trọng như các vị đệ
tử lớn của Phật như:
ngài Xá-lợi-phất, Mục-kiền-liên, v.v…

Luật nói về khai duyên, duyên thỉnh tăng theo thứ lớp công
đức lợi mình, lợi người, còn các duyên khác như bệnh v.v… chỉ lợi mình (ng- hóa là thỉnh riêng ba vị, có một người do
duyên bệnh, hoặc đi đường
mà vào, những người
trước vì lợi ích được khai, người ấy(sau) phạm riêng chúng.

Trong luật, nếu người không có các duyên như trên, nên
bạch rằng: “Con không có
nhân duyên ở trong chỗ ăn riêng chúng này,
nay con muốn ra ngoài”.
Người khác không có nhân duyên cũng vậy.
Nếu có nhân duyên ăn
riêng chúng mà muốn vào nên bạch: “Con có duyên
ăn riêng chúng, con muốn vào”. Bạch rồi theo thứ
lớp đi vào. Nếu
có duyên, không bạch
phạm Đột-cát-la. Không phạm là: các điều đã khai như trên.

Giới 34: Tỳ kheo nhận thức ăn của người
sắp về nhà chồng
và khách buôn
Đủ năm
duyên thành phạm:
1.là thức ăn của người sắp về nhà chồng và của người đi buôn. Hai, biết rõ như vậy. Ba, không có
duyên sự. Bốn, nhận quá ba
bát. Năm, ra khỏi nhà thí chủ.

Giới 35: Giới ăn no Đủ năm
duyên thành phạm:
Một/ ăn đã no. Hai/ biết ăn đã no. Ba/ xả oai nghi.
Bốn/ không
có duyên sự. Năm/ ăn thêm nữa.
Trong luật,
cơm, bún, cơm khô là chính thực, có thể ăn no,
nên gọi là ăn đã no.

Năm duyên: Một/ biết đó là thức ăn(là những thức ăn như
cơm v.v… ). Hai/ biết mang
đến (biết vì ta mang đến, nhưng đã ăn no).
Ba/ biết ngăn (biết ăn
chưa no, chỉ ăn không ngăn người đem đến, hoặc ăn nhiều được no, chỉ ăn một miếng thì ngăn không cần nữa).
Bốn/ biết uy nghi (biết bốn uy
nghi đi, đứng, ngồi, nằm; hễ phá một oai nghi
thì phạm giới (ăn đã
no). Năm/ biết xả uy nghi (hoặc ngồi giường ăn,
đã biết no, bỗng cúi đầu lấy phần
sau rời khỏi
giường ăn), biết no rồi, xả
uy nghi, không làm pháp dư
thực mà ăn (ăn sau hoặc thức ăn chính,
hoặc thức ăn phụ như:
nhánh, lá, hoa, trái, bột mịn, bánh, dầu, đường,
v.v… tùy theo mỗi hạt
vào miệng) mỗi miếng phạm một tội đọa.

Trong luật Tăng-kỳ, xả oai nghi: có tám oai nghi: đi, đứng,
ngồi, nằm, giường dài,
giường ngắn, thuyền, xe.
Nếu ngồi trên giường thấy
Sư Tăng, tượng Phật ở
sau lưng thì xoay mình ngồi tránh đi nhưng thân không được
lìa giường, nếu thân lìa giường gọi là xả oai nghi. Nếu lúc đang ăn,
trời mưa phải lấy đồ che nếu không có gì che thì cùng nhau khiêng giường đến chỗ khác.
Nếu lúc khiêng ngã xuống
đất và các duyên khác mà lìa chỗ cũ lại vào
ăn nữa thì phạm tội đọa.

Luật Ngũ Phần, có năm việc gọi là túc thực: Một là có thức
ăn. Hai là có trao cho. Ba,
có nhận ăn. Bốn là không nhận thêm (thời
nay có người thọ thức
ăn chính, chỉ ăn thiếu một miếng bèn nói: “ăn không no”, liền đến chỗ trước theo nghi thức muốn ăn nữa. Đây chẳng phải
là chính lượng, ăn
không biết no, y cứ theo sự no mà định tội đã
phạm). Năm, thân lìa chỗ
cũ. Thân lìa chỗ cũ lại ăn nữa, mỗi miếng phạm tội đọa. Ở nước nào
sáng
sớm không có cháo, khai cho ăn bún, bánh
và nước trái cây.
Trong năm loại thức ăn của luật
Thập Tụng thì bí nghĩa là
cơm khô, còn các thứ
khác giống với luật Tứ Phần.
Năm loại thức ăn gần giống thức ăn chính là hạt kê, lúa mì,
cỏ vực, thố mạch, ca sư.
Năm loại thức ăn phụ (thức ăn không phải chính thực) là
củ, nhánh, lá, thức ăn
bột và quả. Trong luật Tăng-kỳ, năm thức ăn
chính cũng giống ở đây.
Năm loại thức ăn chẳng phải thức ăn chính như luật

Tứ Phần gọi
là Khư-Xà-Ni: cành, lá, hoa, quả và thức ăn bằng bột.
Luật Tăng-kỳ nói lúa
mạch, gạo, đậu làm bánh sữa, dầu và viên hoan hỷ
tất cả làm thành bánh.
Trừ thịt ra, các thức ăn khác chẳng phải là ăn
riêng chúng vì nơi đâu cũng có những thức ăn này.
Luật Thiện Kiến chép: Khư-Xà-Ni là tất cả các loại quả.
Thức ăn chính: gạo, lúa mạch,
làm cơm và cốm; Cháo
mới múc ra gạch ngang bát thành chữ không
được ăn, hoặc gạo hợp
với thuốc làm thành cháo cũng vậy, hoặc cơm ít
hòa với nước nhiều.
Vì lìa oai nghi phải làm pháp dư thực, cho đến cơm thịt lẫn
vào chỉ lớn bằng hạt
cải cũng làm pháp dư thực. Tất cả rau, củ và thân hạt làm thức ăn hoặc dùng đậu làm thức ăn thì không cần làm pháp dư
thực. Dùng rau cải và
với thức ăn chính, thức ăn không chính làm cháo,
nếu nói chính danh thành
ngăn, không nói chính danh không thành ngăn, v.v… nghĩa chép đủ ở đây là trước ăn no,
chẳng phải ăn no gọi là đủ. Cho nên trong luật chép: lúc ấy, có
Tỳ-kheo thấy vị
Thượng tọa đến nêu người nào thọ thực không làm pháp dư thực thưa: “con thọ
thực không làm pháp dư
thực” liền được ăn. Trong giới Tỳ-kheo-ni
không kính tăng cũng vậy.
Nên biết, nếu đứng dậy phải làm pháp dư thực. Do chỗ đó có thể ăn no nên không đứng dậy liền, huống gì luật
Tăng-kỳ có tám điều
ngăn. Trong luật Tứ Phần nói thức ăn dư của người bệnh không cần làm pháp dư thực.
Luật Thiện Kiến nói rõ thức ăn dư
của người bệnh, người
bệnh ăn hoặc không ăn đều thành thức ăn dư. Luật Tăng-kỳ, nói một người làm pháp dư thực tất cả những người khác
được ăn, luật này cũng vậy.

Trong luật đối với tăng tục đều có thể làm pháp dư thực,
gồm mười tám cách khác nhau:
- Điều kiện để làm pháp dư thực có ba:
Một là Tỳ-kheo, hai
là trước ăn đã no,
trừ không phải thức ăn chính và ăn chưa no. Ba là
thân khoẻ mạnh, trừ thân bệnh.

-Đối với pháp cũng có ba: Một là lúc đầy đủ, trừ lúc thiếu
thốn; Hai là người được
cúng dường là Tỳ-kheo; Ba là ăn chưa no.
-Thể của thức ăn, có ba: Một là giờ ăn và
thanh tịnh, luận
Tát- bà-đa nói thức ăn
không thanh tịnh tác pháp không thành. Hai là thức ăn mới
thanh tịnh, chẳng phải thức ăn dư của
người bệnh. Ba là thức
ăn không có phủ thức ăn dở lên trên.

-Tự làm, có ba cách: Một, Tự nói tôi hiện tiền đã được tịnh nhân dâng thức ăn, ăn no rồi lại đối với
Tỳ-kheo chưa ăn no cùng quỳ
nói: “Bạch Đại đức
tôi ăn đã no, Đại đức hãy biết và thấy như
vậy, xin làm
pháp dư thực cho tôi”. Hai là trao cho
người trước. Ba là ở chỗ
cách nhau một duỗi tay.

-Người kia làm, có ba cách: Một là người kia nhận thức ăn,
hai là miệng nói “Tôi
ăn no rồi! Thầy hãy dùng đi, ba là đưa lại cho người trước.
Đây là năm
loại ba pháp
(15 pháp) đều y cứ theo văn trong luật.

Trong luật Ngũ
Phần, Phật dạy: để thức ăn vào bình bát, rồi
bưng trên tay, đắp y chừa vai phải, gối phải chấm đất, bạch rằng:
“Thưa Trưởng lão một
lòng nghó, tôi tên là v.v… ăn đã no”; các việc khác
như nêu trên. Vị kia hoàn
toàn không ăn, chỉ bưng rồi đưa lại nói: “Đây là thức ăn dư của tôi, thầy dùng đi”. Như thế cũng gọi là pháp tàn thực. Luật
Tăng-kỳ nói: nếu bưng bát, tác pháp nhưng chỉ ăn thức ăn
trong bát thì trong bát
thành pháp tàn thực, còn trong chén không thành.

nghĩa chép: nay có người ăn cơm chưa xong, gọi người ăn đã no đến đưa thức ăn nói: Đây là thức ăn dư của tôi nên thành vô
ngại, nếu khuyến dụ ép
uổng không thành pháp tàn thực phạm vào giới
sau. Trong luật, không phạm là ăn tưởng chẳng phải ăn, không nhận làm pháp dư thực, không phải thức ăn, không làm pháp dư thực, vì
bệnh không làm pháp dư
thực, thức ăn thừa của người bệnh không làm
pháp dư thực, làm thì
phạm dư thực rồi.

Giới 36: Khuyên người khác ăn thêm
Đủ năm duyên
thành phạm: Một là họ đã ăn no rồi. Hai là biết họ ăn no rồi. Ba là khuyên dụ ép uổng. Bốn là không làm pháp dư
thực. Năm là người kia ăn.

Giới 37: Ăn phi thời

Trong luận Đại Trí Độ,

Hỏi: Nếu pháp không có thời gian vì sao cho thời thực mà
ngăn phi thời thực?
Đáp: Ta đã
nói thế giới văn tự pháp chẳng phải thật, ông
không nên vặn hỏi, nên
pháp kiết giới trong Tỳ-ni là trong thế giới thật có.
Vì sự chê trách của
mọi người, cũng muốn bảo vệ Phật pháp, khiến
Phật pháp ở đời lâu
dài, nên qui định đệ tử Phật phải lễ kính pháp này. Hỏi: Đức
Phật Thế tôn kiết các giới, không cần cầu danh tự gì tương ưng hay bất tương ưng v.v…
Nếu vậy, tại
sao chỉ nói thời giả danh? Đáp: Thời thật trong luật không nói, vì người tại gia, ngoại đạo
không được nghe.
Vì sợ nghe
sinh tà kiến nên nói thời giả danh
để thông dụng cho phần
đông. Nay có người nói dối ở học pháp Đại
thừa, phần nhiều tham đắm
ăn phi thời. Ở đây nêu ra đầy đủ để răn dạy họ. Trong kinh nói:
“Sáng sớm các vị trời ăn, buổi trưa
Chư Phật ba
đời ăn, buổi chiều súc
sinh ăn, buổi tối quỷ thần ăn. Đức Phật chế giới
này nhằm dứt trừ nhân
sáu cõi, được đồng với Chư Phật ba đời.

Bốn giải thích trong luận Tát-bà-đa:

Từ sáng đến trưa, lúc đó ánh
sáng chuyển động mạnh gọi đó là
Thời. Từ buổi trưa về sau ánh sáng từ từ mất
đi gọi là phi thời.

Từ sáng đến trưa làm giờ ăn, đi khất thực không
sinh phiền não.
Buổi trưa về sau, trong việc đi lại có thể biết được.

Trước buổi trưa người đời công việc quá nhiều nên phiền não chưa phát khởi.
Sau buổi trưa người đời nhàn nhã,
Tỳ-kheo vào xóm
khất thực dễ bị huỷ báng.

Trước buổi trưa khất thực nuôi sống thân mình, qua buổi trưa
thanh tịnh các duyên nhóm họp, chẳng phải là thời gian khất thực,
nên gọi là phi thời.
Lại nói:
Ngày đêm mỗi phần chia làm chín thời. Về sự cùng
tính tu-du. Ngày thì mặt
trời lặn tính nóng dần dần trở thành lạnh, đêm
thì dài hơn. Thời, phi
thời trong kinh A-hàm, kinh nói đầy đủ hai mươi
bốn giờ và tướng nửa
tháng, y cứ theo hai mươi bốn khí lượng của thế
tục. Luật Tăng-kỳ, phải
biết thời tiết hoặc tính theo bóng (mặt trời), cũng
như tính tu duyên như trên, hoặc tính theo khắc lậu.

Ngày dài nhất: ngày mười tám tu-du, đêm mười hai tu-du. Đêm dài thì ngược lại. Đủ bốn duyên
thành phạm: Một là phi thời.
Hai là nghó rằng phi thời. Ba là thời thực. Bốn là mỗi miệng phạm mỗi tội
đọa. Luật chép: Thời từ lúc minh tướng xuất hiện cho đến giữa ngày,
theo thời này vì pháp
của bốn thiên hạ cũng vậy. Phi thời từ giữa ngày
cho đến lúc minh tướng
chưa xuất hiện. Luật Tăng-kỳ lúc giữa ngày gọi là Thời, nếu ăn phi thời
phạm Đột-cát-la, qua lúc đó chỉ bằng một
nháy mắt hoặc quá một
sợi tóc mà ăn phạm Ba-dật-đề. Luật chép: nếu
Tỳ- kheo thọ thực phi
thời, mỗi miếng phạm một tội đọa. Nước phi thời
để đến minh tướng xuất
hiện, thuốc bảy ngày để quá bảy ngày đều
phạm tội đọa. Thuốc
(thức ăn) trọn đời không có nhân duyên mà dùng phạm tội Đột-cát-la (đã từng cho thêm phép tác tịnh
bằng miệng, không
bệnh không cho ăn, phạm
có nhẹ có nặng đều có nghĩa là đã cho thêm phép tác tịnh
bằng miệng. Nếu không cho thêm phép tác tịnh bằng
miệng phi thời ăn bốn
thứ thức ăn đều phạm tội đọa, giới bổn chỉ tìm nước và

cành dương).
Luật Ngũ Phần nếm thức ăn nhưng không được nuốt.
Luật Thập Tụng nói: nếu
dạy người ăn phi thời, thương tổn cỏ cây, đốt lửa
ở chỗ trống, tay cầm vàng bạc, đào đất, ăn thức ăn cách đêm, vì mình
hay không vì mình, người
làm người dạy đều phạm tội đọa. Ngũ Bách
Vấn chép: Sau buổi trưa,
tất cả những thứ có hình không được ăn. Ăn
xong dùng nhành dương hoặc
tro súc miệng thì không phạm tội đọa.
Trong luật nói: không phạm
nếu làm đường đen hòa với gạo vì cách làm như vậy nên
không phạm. Bây giờ có
Tỳ-kheo bệnh uống thuốc xổ, thời gian
sắp qua, nên nấu lúa mạch bóc vỏ, lọc nước uống thì không
phạm. Thức ăn trong cổ
ói ra nuốt vào phạm tội đọa.

Giới 38: Ăn thức ăn cách đêm
Đủ ba duyên
thành phạm: một là thức ăn cách đêm. Hai là biết
rõ như vậy. Ba là ăn
vào. Trong luật, thức ăn cách đêm: nhận được hôm nay để đến ngày mai. Tất cả
Sa-môn Thích tử đã thọ đại giới mà
ăn những thức ăn này
đều không thanh tịnh. Bốn thứ thuốc quá hạn
phạm Đột-cát-la như giới
trước. Luật Thiện Kiến, Thập Tụng, Ngũ Phần
nói Đại Tỳ-kheo thọ
thực rồi thức ăn ăn hoặc chưa ăn trải qua đêm gọi
là thức ăn cách đêm.

Hỏi: tàn thực và túc thực là một loại hay khác loại? Có bốn câu trả lời:

Tàn mà không phải Túc (thọ bốn
loại thuốc, không phép tác
tịnh bằng miệng, quá giữa ngày phạm Đột-cát-la)

Túc mà không phải tàn cũng phạm Đột-cát-la.

(nghĩa là
thức ăn chưa ăn, nhưng ngủ chung với thức ăn ấy
phạm Đột-cát-la. Không ngủ chung không phạm).

Vừa tàn vừa túc phạm Ba-dật-đề

Phi tàn phi túc có thể biết rõ. Tàn túc, nội túc cũng có bốn câu:

Chính là tàn túc không phải nội túc (ngày nay nhận thức ăn để
ngoài cương giới; không ngủ chung với thức ăn
nên chẳng phải nội
túc) phạm tội đọa.

Chính là nội túc không phải tàn túc.

Bốn từng câu biết rõ.

Có người nói: Tịnh địa không có nội túc.
Văn chép: vì trừ việc
Tỳ- kheo cất chứa nên biết rõ là có.

Trong luật, giới không ăn thực phẩm cách đêm, duyên khởi
do Tỳ-kheo ngồi thiền. Mục
đích là ngăn ngừa các Tỳ-kheo tội ác ở tương

lai. Bên trong
họ không quán đạo, chưa hàng phục được phiền
não, dối chấp vào đạo nghiệp mà khinh chê thánh
giới. Đây là tâm còn
vướng vào yêu ghét,
chưa dứt được ngã. Cho nên những người tu đạo trong ba thừa đều không khinh
thường giới, vì chặt hết gốc ngã
sâu chắc, bẻ
gẫy cờ kiêu mạn, kiết
sử. Kính trọng giới để làm cho đạo nghiệp thêm
lớn. Có thể nào lại
không tôn sùng?

Luật Thập Tụng, bát dính bơ, mỡ rửa không sạch, khi nhận
thức ăn nên rửa sạch
trong bát. Nếu bát bị nứt lấy giây khằng lại, để
đựng cháo. Nếu mỡ
chảy ra, chỉ bỏ chỗ dơ, còn chỗ khác ăn được.
Nếu bát màu đen mới, cho đến tay bị bơ, mỡ, dầu dính dùng nước đậu rửa hai,
ba lần nếu chỗ dơ không
hết cũng gọi là Tịnh. Ăn muối cách đêm
không sạch phạm
Đột-cát-la (giống với cách phạm tội của luật Tứ Phần).

Già luận nói: chỗ dơ cố rửa không sạch thì không làm dơ thức
ăn. Luật Thiện Kiến
chép: có nhiều Tỳ-kheo và một sa-di cùng đi, mỗi vị Tỳ-kheo tự gánh thức ăn, đến giờ mỗi người tự chia phần.
Chia phần xong,
sa-di thưa
với Tỳ-kheo: “Thưa Đại đức! Con lấy phần con
đổi cho Đại đức”.
Lại được đổi với Tỳ-kheo thứ hai cho đến vị hạ tọa.
Nếu Sa-di không hiểu,
Tỳ-kheo tự cầm thức ăn đưa cho Sa-di và dạy
cùng đổi thì không phạm
(không phải tàn túc, ác xúc… ). Cho đến đem
gạo đi theo, Sa-di va Tỳ-kheo
nhỏ được nấu cơm, chỉ không được nhóm lửa hoặc khi cơm
sôi không
được thổi, khuấy, nếu làm phạm
Đột-cát-la. Cơm chín rồi
thì chia như trên, lần lượt đổi thì được (nghĩa là ngày nay ăn thức ăn dư cho người đời. Nếu quá thì cho
người khác, còn ác xúc
bất tịnh vì tâm không
dứt bỏ nên bất tịnh).

Luật Thập Tụng nói: Tỳ-kheo đưa thức ăn
cho Sa-di,
Sa-di đưa thức ăn trong bát
cho Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo rửa tay ăn nữa. Vì một
lòng thật cho Sa-di nên
tịnh. Đi xa chỗ khó được thức ăn, cho phép tự đem thức ăn đến chỗ người khác đổi, tịnh thực rồi được ăn. Nay có
người đem thức ăn xin
của tịnh nhân, tịnh nhân kia lại theo xin lấy, hai
người kia đều không chịu
xả, chẳng gọi là trao đổi tịnh (theo luật Thiện Kiến
đó là ham thích). Có Tỳ-kheo sai Sa-di cầm bát, Sa-di
ăn xong rồi
đưa bát dư cho thầy. Phật
dạy: “Không có việc cần thì chẳng nên sai
sa-di cầm bát, nếu
sai cầm bát nên theo
sa-di thọ thực”.
Trong luật
Thập Tụng, ở những chỗ
khan hiếm nước, trên nước có thức ăn, bỏ phần trên uống phần dưới.
Nếu phần dưới của nước có thức ăn thì uống phần trên. Cho đến tô, dầu v.v… thổi đi rồi uống nước, nước trong ao trong
suối có thức ăn cũng
như vậy. Luật Tăng-kỳ, luận Tát-bà-đa, Tỳ-kheo khất thực ăn xong còn thừa đem bỏ trên hòn đá ở chỗ
hoang vắng.
Hôm sau,

Tỳ-kheo khất
thực không được, không tình cờ trở lại đường cũ, trên đá vẫn còn thức ăn, không có tịnh nhân thì
Tỳ-kheo tự lấy, chỗ có quạ
hay chim ăn thì gạt bỏ đi rồi tự lấy ăn.

Trong Ngũ Bách
Vấn chép: nhân duyên giống như trước, vì
vậy khai cho. Vì coi trọng của tín thí, lại vật đó không có chủ. Như pháp
của người Uất-Đan-Việt
lấy thức ăn nên cho phép.
Theo luật
Ngũ Phần, Tỳ-kheo dùng trái cây còn thừa đưa cho
tịnh nhân rồi không trả
lại nhưng sau đó tịnh nhân đưa lại cho Tỳ-kheo. Phật dạy:
vật lìa khỏi tay rồi gọi là tịnh thực.

Luật Tăng-kỳ, nói bất luận thời, phi thời thọ thực, nếu qua phi
thời như nháy mắt mà
ăn phạm tội đọa. Nếu để quá tu-du lại ăn thức ăn đó phạm tội đọa (nghĩa là thọ thực từ
sáng đến giữa quá giữa chỉ một tu
du, nếu quá hai thì gọi là phi thời.

Tỳ-kheo sáng
sớm thức dậy nên rửa tay sạch sẽ, rửa từ cổ tay
trở về trước, không nên rửa một cách thô tháo, nên rửa
sạch năm
đầu ngón tay, trước phải dùng tro, đất rửa thật
sạch lau chùi cho phát ra
tiếng. Nếu rửa sạch rồi
lại xoa hai tay vào nhau thì chẳng phải sạch nên rửa lại (nay có để bánh, trái trên khăn tay nếu khăn có dính mỡ dơ bẩn, v.v… thì
phạm tàn, túc, ác, xúc v.v… nếu khăn
sạch thì không có lỗi).
Luật cho lấy khăn tay đựng
đầy quả thức ăn. Thập Tụng nói: khăn tay mỗi ngày phải
giặt sạch.
Luật Tăng-kỳ, nếu rửa bát
sạch rồi, không được lau
chùi, nên để vậy một
thời gian khiến nó tự khô. Tỳ-kheo lúc muốn thọ
thực nên giữ tay cho
sạch sẽ, nếu tay gãi đầu hay sờ miệng thì như cách
rửa mà rửa cho sạch sẽ như trước, nếu cầm cà-sa
phải dùng nước rửa lại.

Luật Thiện Kiến nói: nếu
Tỳ-kheo khất thực gặp mưa gió,
bụi bặm rơi vào bát,
nghó rằng: “phải khất thực cho sa-di”. Tỳ-kheo được thức ăn trở về nói với
sa-di nhân duyên như trên rồi.
Sa-di nhận
rồi thưa: “Thưa Đại
đức! Đây là thức ăn của con, nay con cúng dường
Đại Đức”. Tỳ-kheo
được ăn, không phạm.

Trong luật không phạm là nhận thực phẩm dư cách đêm để
dành cho cha mẹ, cho người
làm tháp, phòng xá, tính toán công của họ, trả bằng thực phẩm.
Sau đó, Tỳ-kheo lại khất thực ở người ấy làm
được thức ăn. Nếu bát bị nứt, thức ăn dính vào nên đún như pháp mà
rửa, nếu còn những chỗ
rửa không ra thì được dùng. Nếu ban đêm nhận
sữa dầu để nhỏ vào
mũi, nếu chỉ nhỏ vào sữa, dầu chảy ra nên bỏ đi,
tất cả không phạm.

Giới 39: Không nhận thức ăn

Chia làm mười
môn: Một là ý chế thọ. Hai, người năng thọ.
Ba, cảnh sở
thọ thực. Bốn, thức ăn đã thọ. Năm là chỗ thọ thực.
Sáu là
pháp thọ thực. Bảy,
phải thực quán. Tám, pháp thọ thực thức ăn. Chín,
mất pháp thọ thực. Mười là đối văn giải.

Phần thứ nhất, luật Ngũ Phần chép: trước khi Đức Phật chưa
chế giới này các
Tỳ-kheo đều không thọ thực, người tại gia chê
trách rằng: chúng tôi không thích thấy các người mặc áo
hoại sắc, cắt rọc không
thọ thực mà ăn, đó
chính là lấy của không cho.

Luận Tát-bà-đa vì
năm nghĩa: một, vì dứt trừ nhân
duyên trộm cắp. Hai là vì để
chứng minh. Ba là vì ngăn ngừa
sự huỷ báng. Bốn là
vì muốn thành tựu pháp
ít muốn biết đủ. Năm là vì chúng sinh sinh
niềm tin, khiến ngoại đạo được lợi ích. Xưa, có
Tỳ-kheo cùng đi với ngoại đạo lúc dừng nghỉ dưới
một gốc cây có đầy
quả, Tỳ-kheo không trèo lên cây, không hái quả,
cũng không chịu nhặt quả
dưới đất. Ngoại đạo hỏi: “Tại sao các ông không hái quả?”
Các Tỳ-kheo đều trả lời: “Đức Phật không cho phép
làm như vậy”. Ngoại đạo biết được pháp của
Phật thanh tịnh bèn xin xuất
gia theo Phật liền được lậu tận. Phần hai,
người thọ thực, chính là Tỳ-kheo. Liễu luận, người
có thể thọ thực là
Tỳ-kheo đầy đủ giới luật, trụ vào tự tính cầu
được như thế.
Giải thích rằng: Người có thể thọ thực là
Tỳ-kheo thanh tịnh, trì giới không
thiếu sót, nên nói trụ tự tính, muốn cầu ăn uống gọi là
được cầu. Thọ thực
như thế đưa cho các Tỳ-kheo khác, không ăn lại thì
gọi là Tỳ-kheo có thể
thọ thực. Nếu Tỳ-kheo phá giới bị diệt tẫn, biệt
trụ mười ba nạn: ba lần
cử tội diệt tẫn nên diệt tẫn, người học hối (dữ
học) v.v… không được thọ thực.

Phần ba, cảnh thọ thực, liễu luận giải
thích rằng: “Trừ mình
và đồng loại, còn ba
loại chúng sinh khác, tùy theo mỗi loài được dạy hay không được dạy.
Biết Tỳ-kheo không được tự lấy thức ăn để ăn, lại
biết đây là vật có
thể ăn được, biết Tỳ-kheo là người được cúng dường,
bèn trao thức ăn cho
Tỳ-kheo. Nếu không hiểu nghĩa này, tuy trao cho
Tỳ- kheo nhưng không thành
thọ thực. Luận Tát-bà-đa nói, vì chứng
minh, nếu ở trong loài
người mà phi nhân, súc sinh trao cho thì không thành thọ thực.

Luật Ngũ Phần, ở chỗ hoang vắng không có tịnh nhân thì cho phép phi nhân và
súc
sinh dâng thức ăn được nhận.
Tỳ-kheo tự rửa
sạch nồi đổ nước vào
đun, tịnh nhân để gạo tự mình nấu. Khi cơm chín, Tỳ-
kheo đến họ
làm phép thọ thực.
Luật Tăng-kỳ,
đi giữa chỗ hoang vắng, được để thức ăn trên lưng bò, thức ăn đựng trong một cái túi dài đặt trên lưng bò, vì
Tỳ-kheo không được đụng
vào thức ăn, thời đến một Tỳ-kheo kéo dây, một
Tỳ- kheo lấy thức ăn để ăn nói nhận.

Luật Thập Tụng chép: ruồi không thể ngăn, nên chẳng phải đụng vào thức ăn. Nếu chim đến mổ một miếng rồi đi, thì chỉ cần bỏ chỗ
chim mổ còn các phần
khác thì được ăn.

Luật Thiện Kiến, trời người, quỷ thần,
súc
sinh đều được
dâng thức ăn cho Tỳ-kheo.

Luật Ngũ Phần nói trời Đế-thích dâng thức ăn cho ngài
Ca-diếp. Luật Tăng-kỳ,
khỉ dâng mật cho Tỳ-kheo. Luật Thập Tụng, cuộc
sống trong địa ngục lớn,
nhỏ cũng được thọ thực. Y cứ theo đây, người hiểu biết thì trong
sáu đường cũng nhận được thức ăn. Ngược lại người
không hiểu biết thì không thành thọ thực.
Phần thứ tư,
thức ăn được ăn: Một là nói rộng về nên thọ
không nên thọ. Hai là
nói về chuyển biến.

Trong Thập Tụng nói có năm thứ dơ bẩn không nên thọ nhận. Đó là thức ăn dơ, ngũ cốc dơ, y dơ, nước dơ, gió rơi bụi (nếu vật mịn
hoặc thô thì nên thọ nhận).

Luật Thiện Kiến, nếu bụi rơi nhiều vào trong bát thức ăn thì nên bỏ đi phần bụi, còn các phần khác ăn
không phạm. Vật mịn (bột)
có thể ăn lại (như trong
Thập Tụng đã nêu trước đó hoặc chỗ không
người hoặc đã nói
trong phần các thứ dơ. Lúc đang ăn hai Tỳ-kheo ngồi cạnh nhau, nếu thức ăn dư đổ vào bên bát người ngồi bên mình,
thành thọ thực.

Luật Tăng-kỳ, tất cả những thứ dơ nếu bỏ phần dơ thì ăn lại
được, chỉ trừ thứ dơ
do súc sinh rùng mình, nếu có tác ý thành thọ thực.
Cho đến ăn bánh, cơm, cốm… phải dũ
sạch hộp đựng và phần bị bắn
dính trong hộp. Nếu không có tác ý, thì không thành thọ thực, ngược
lại thành thọ thực.
Tăng ni cùng làm sạch cùng thọ thực.

Luật Thiện Kiến, nếu bị bệnh gấp được dùng đại tiểu tiện, lấy
tro, đất (làm thuốc để
uống). Luận Minh Liễu gọi là đại khai lượng,
giống như quyển hạ có
nói. Trong luật, than, đất, bùn v.v… nên nhận chỗ có người,
Thập Tụng cho phép vác thức ăn đi không để cho mọi
người thấy. Nếu lúc ăn
nên ở bên đường, lấy một nắm không thọ mà ăn.
Lại cho qua đầm lớn vác
lương thực theo người khác đổi thức ăn thanh tịnh
(đây là chỗ có người, trước là chỗ không người).
Luật Tăng-kỳ,
luận Tát-bà-đa, Tỳ-kheo thấy thức ăn ngày hôm qua
còn trên đá, không khai cho được thọ thực như
giới trước. Có
việc gấp, nạn khai tám
việc giống như lúc thiếu kém.

Ngũ Bách Vấn chép: chỗ núi rừng không có người,
suốt ngày không có người qua lại, nên tụ làm thức ăn bảy ngày, trước lấy
gạo sạch, v.v…
Luật Tăng-kỳ,
nước dơ nên thọ, nước có mầu vàng không phạm. Luật
Ngũ Phần nói: nước muối có tính mặn, không bỏ muối vào
cho phép không thọ lại.
Già luận nói muối dơ, nước tro dối diện không nên thọ.

Luật Thiện Kiến nói: khi ăn nếu mồ hôi trên đầu, cổ chảy
xuống giọt vào bát, thì
phải thọ lại. Nếu cánh tay có mồ hôi chảy vào
bàn tay không cần thọ lại (theo đây nếu tác ý mồ hôi đầu cổ giọt
vào thành thọ).

Luật Tăng-kỳ
nói cành dương nếu khi Tỳ-kheo bị hơi nóng
làm cho lở loét, thì nên
dùng cành dương, khi nước yết hầu tiết ra nên nuốt vào hoặc nuốt nhầm thì
không phạm. Muốn dùng nước đá không có
tịnh nhân, rửa tay sạch
tự lấy thức ăn, nếu có người thì phải thọ thực.
Luật Tứ Phần, nói giới bổn trừ nước và nhành dương không nói nuốt
hay không nuốt, y theo luật
Tăng-kỳ thì tốt hơn.

Nói về chuyển biến:

Luật Thiện Kiến chép: nếu thọ
gừng sống,
sau đó mọc mầm pháp thọ không mất.
Nếu sau khi hỏa tinh rồi
sau đó mọc mầm, chỗ mọc mầm nên tác tịnh, chỗ chưa mọc mầm được ăn. Nếu biển muối
biến thành nước được dùng.

Luật Tăng-kỳ
chép: Tỳ-kheo tự nấu lại thức ăn không mất pháp thọ (luật
Tứ Phần cũng
vậy) như: bơ, sữa, mía,
đường phèn, dầu
mè v.v… vì trước đã
nhận biết rồi nên xoay vần không mất pháp thọ…

Phần thứ năm, chỗ thọ thực. Luận Minh Liễu cầu được chỗ
ở đây là đất và trong nước, ở trong không thì
không thành, như đã nói
trong phần thọ thực ở trước.

Phần thứ sáu, nói về pháp thọ thực

Khí thực đối nhau: luận Minh Liễu nói đến bên vật có ba loại:

a) Thân trao
nhận, nghĩa là cư só lấy vật thực đi trong tay Tỳ-kheo.
b) Vật trao vật nhận nghĩa
là người đời gánh vật thực, khiến Tỳ-kheo tự tay lấy vật. c) Bát trao bát nhận, cư
só lấy bát đựng vật thực trao cho
Tỳ- kheo, Tỳ-kheo cầm bát thọ đều được.

Thân tâm đối nhau: a) Thân thọ chẳng phẩi tâm thọ: tâm duyên

theo việc khác, chỉ đưa bát ra thọ nhận. b) Tâm thọ chẳng phải thân
thọ: thí chủ đặt thức
ăn rồi bỏ đi, chỉ có ý tác thọ.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
chép: vì có cư só ghét Tỳ-kheo không dâng thức ăn, bỏ thức ăn dưới đất.
Phật dạy: “Thức ăn lìa khỏi tay thí chủ là
đã trao cho rồi”. Nếu
theo luật Tăng-kỳ, thêm cách thọ nhân thứ ba, thân tâm bình đẳng không có gì ngăn ngại.
Nếu Tỳ-kheo ăn no rồi
không làm pháp tàn thực
thì không thành thọ.

Chỉ tâm niệm thọ: Theo luật Tăng-kỳ, thì người tà kiến không cho
Tỳ-kheo thức ăn,
Tỳ-kheo nên làm đàn tràng quy định một khu vực,
nếu lúc lá rơi vào bát, miệng nói: “nhận, nhận, nhận”.

Giới cất chứa của báu trước, bát báu của thế tục Tỳ-kheo
không được cầm, lúc thọ thực
cũng nói: “nhận, nhận, nhận”, điều này
rất giống nhau.
Luận Minh Liễu, luật
Thập Tụng cũng vậy. Không rõ các tướng… thì giống như vậy.
Luật Ngũ Phần, chuồng ngựa bị đốt cháy, người
buôn ngựa không kịp trao
thức ăn, bèn để thức ăn dưới đất cũng vậy.
Theo Luật Tăng-kỳ,
Tỳ-kheo ngồi thiền, hoặc ngủ có người dâng thức ăn, nếu
Tỳ-kheo không biết thì không thành thọ, nếu
Tỳ-kheo không
muốn ăn cầm đưa cho tịnh
cũng nhân không ngưn ngại gì. Luật Tăng-kỳ
nói nếu cột bình bát
liền nhau không đứt đưa cho Tỳ-kheo thành thọ nhưng trái oai nghi. Cho đến tịnh nhân ở trên cây hái trái ném xuống
Tỳ-kheo lấy y, bát hứng hoặc dùng tay chân miệng thả trái cây, khi trái rơi xuống chạm cành lá
Tỳ-kheo sinh
tâm nói: “nhận, nhận”.
Luật Thiện Kiến nói dùng dây buộc nhiều
thả xuống không thành thọ vì không thêm
phép tác tịnh bằng miệng.
Luật Tăng-kỳ nói ở trên thành thọ nhưng trái oai nghi.
Luật Tứ Phần nói, nếu vật quá xa người cho và người nhận đều biết ở giữa không có gì ngăn ngại nếu vật rơi vào tay thì được thọ.
Luật Tăng-kỳ nói, ở trên giống buộc thức ăn thả xuống đáy giếng
cho Tỳ- kheo,
Tỳ-kheo miệng nói: “nhận, nhận”. không nên đào, nhổ
những cây, cỏ sống ở
thành giếng hoặc ở trên nhà, nên buộc thức ăn đưa
lên, Tỳ-kheo nhận lấy
miệng nói: “nhận, nhận”. Luật Thập Tụng nói,
nếu lót sữa, dầu vào trong bát, tuy không hết cũng thành thọ vì lót
chảy xuống bát. Luật
Tăng-kỳ, nếu tịnh nhân đưa trái, muối, rau,
Tỳ-kheo nên nói treo quả
thòng xuống, nếu quả rơi trên cỏ họ bỏ đi thì không gọi là thọ nhưng nếu họ dừng lại một chút thì là thọ (pháp ăn của
người hành đạo nước
Trung quốc, hoàn toàn dựa vào ngồi ăn ở bàn do người khác
cúng dường, lấy cỏ để trên bát như vậy là thọ nhận) nếu không
có tịnh nhân, Tỳ-kheo nên
lấy cơm, bánh, trái, rau cũng thọ nhận như thế. Nếu tịnh nhân đưa thức ăn không khỏi mặt đất cũng gọi là thọ nhưng
trái oai nghi,
khi ấy Tỳ-kheo nên nói với tịnh nhân: “Ông đưa dần
dần cho tôi”, nếu thức ăn đang nấu trên chảo nóng không cầm được,
nên dùng hai miếng gỗ
kẹo ngang đặt dưới đất rồi Tỳ-kheo dùng chân
đạp trên chảo, lúc ấy
miệng nói: “nhận. nhận”

Tâm cảnh tương đương thọ: tịnh nhân làm ba pháp,
Tỳ-kheo làm ba pháp ăn thức ăn không quá bảy ngày, v.v… nói rõ như trong pháp
bốn loại thuốc (thức ăn).

Chẳng phải tâm cảnh thọ: như các duyên khai cho trong phần khất thực, tự lấy thức ăn lúc khan hiếm đã nêu ở
phần trước, không nhọc
tâm cảnh tự lấy vô tội.

Lúc ăn nên quán năm điều: a) Xét công lao mình nhiều ít và
ước lượng thực phẩm của người kia đưa đến.
b) Nghó kỹ đức hạnh của
mình đủ thiếu để nhận sự cúng dường đó. c)
Đề phòng những lỗi lầm do
tham-sân-si v.v… gây nên. d) Đây chính là thuốc hay trị bệnh khô gầy; e) Vì thành đại nghiệp nên nhận phước báo này, cho nên trong luận
Minh Liễu chép: tất cả câu văn cú, lời nói ngang dọc khác nên
biết. Giải thích rằng: “Người xuất gia lúc thọ
thực hoặc thọ thực xong trước nên quán thức ăn,
sau đó mới ăn, như có nói trong quyển hạ phần đối thú hưng trị. Mỗi ngày thường nên nghó như vậy,
sợ không thấy văn
sau nên lược sơ y chỉ, nếu không nhớ nghó như thế
thì uổng công mặc
áo, ăn cơm của đàn na, cuối cùng bị Phật quở
trách. Trong Tỳ-ni-mẫu,
Tỳ-kheo độn căn một niệm suy nghó đủ điều,
Tỳ-kheo lợi căn thường
làm việc gì biết rõ đang làm việc đó, như: đắp
y nghó đang đắp y, vào
phòng biết vào phòng, nếu ăn mà không nghó như
vậy thì thức ăn khó
tiêu, cũng như quyển sau trình bày.

Pháp chính thọ thực, pháp thọ thực của luật Tứ Phần có năm loại: tay trao tay mà nhận, tay trao dùng vật mà nhận,
dùng vật đựng trao qua và dùng tay mà nhận, trao qua vật và nhận qua vật, vật để quá
xa như đã nói trên.

Lại có năm loại: trao qua thân và nhận qua thân, trao qua y và nhận qua y, cánh tay này co lại để trao cánh tay kia để nhận, dùng đồ đựng để cho và dùng đồ đựng để nhận; ngoài bốn cách thọ
thực trên hoặc có nhân
duyên để dưới đất cho, (như trên miệng nói: “nhận, nhận”).

Luật Thập Tụng nói, tịnh nhân không biết dâng thức ăn, một
nửa để trong bát, một
nửa để dưới đất, hoặc để trên cỏ cũng nên nhận,
gặp thức ăn bị dính đất
thì thổi đi rồi dùng, nếu dính nhiều thì lấy nước
rửa sạch rồi dùng.

Luật Tăng-kỳ, khi rơi thì biết, vào trong bát thì
không biết; khi
bắt đầu rơi thì không
biết, vào trong bát thì biết, cả hai trường hợp này
đều gọi là nhận nhưng trái oai nghi.

Luật Thập Tụng, lúc dâng thức ăn, tịnh nhân xem
thường Tỳ- kheo, nên cố tình đụng tay vào
Tỳ-kheo thì không nên nhận nếu
tịnh nhân không có tâm
xem thường thì được nhận.

Nói về mất pháp thọ:

-Tỳ-kheo có ý bỏ thức ăn đó là mất pháp thọ.
Luận Minh Liễu nói, nếu người không cần thức ăn này thì nhất định bỏ thức ăn đó,
cũng mất pháp thọ, nếu ăn lại phạm tội.

-Xả giới mất pháp thọ. Luận Minh Liễu chép: trước thọ thực
rồi sau xả giới, Tỳ-kheo
khác nếu cần có thể ăn nữa.
-Xả thọ mạng mất pháp thọ. Tất cả những người đã chết thì
đồ đựng thức ăn bất
tịnh của họ không cần xem xét dơ bẩn.
-Thứ thuốc quá thời hạn hoặc quá thời hạn không thọ lại,
như trong luật đã nêu.

-Chuyển biến
mất pháp thọ. Như mè chảy ra dầu, nước trái cây
thành rượu, rượu biến thành giấm, sống thành chín
đều mất pháp
thọ. Hỏi: như vậy trong
luật Tăng-kỳ tại sao nói xoay vần không mất
pháp thọ? Đáp: đây
nghĩa là trong lúc biến đổi thêm sự nhận biết, sau được thì không phạm lỗi, nếu trong lúc biến đổi
không biết, thì đều
mất pháp thọ.

Gặp duyên va chạm mất pháp thọ:
Theo luật Tát-bà-đa, tịnh
nhân chạm tay mất pháp thọ, phải rửa tay thọ lại.
Luật Tăng-kỳ cũng vậy (nay có thọ lại mà không rửa tay cũng thành thọ vì cho rằng lúc
chạm không có sự dơ bẩn).

Theo văn giải nghĩa: theo luật Tứ Phần, năm loại Bồ-Xà-Ni:
cơm, cơm khô, bánh (bún, mì, cốm), cá, thịt; năm
loại Khư-Xà-Ni như
trên đã nêu. Năm loại Tà-Xà-Ni: bơ, dầu, sữa,
đường, đường phèn. Tất cả những thức ăn trên, nếu không có người dâng
Tỳ-kheo tự lấy ăn mỗi miếng phạm mỗi tội đọa. Phi thời dược dùng quá phi thời phạm tội đọa, thất nhật dược quá thất nhật dược cũng phạm tội đọa. Tận hình thọ
dược, không có nhân duyên thọ phạm Đột-cát-la.
Không phạm là lấy nước
sạch và tăm xỉa răng, tô dầu dùng để nhỏ mũi còn thừa không mời
dùng được. Lúc khất thực chim ngậm thức ăn rơi
vào bát hoặc gió thổi
rớt vào bát có thể bỏ thức ăn này cho đến chỉ
nhỏ bằng ngón tay cũng
bỏ đi, phần còn lại dùng không phạm.

Giới 40: Đòi thức ăn ngon
Đủ bốn duyên
thành phạm: một là thức ăn
ngon (sữa, bơ, cá, thịt); hai, không bệnh (có thể ăn một
lần no); ba, vì mình đòi hỏi ăn
ngon; bốn là ăn vào.

Luật Tăng-kỳ nói:
Tỳ-kheo không được đến nhà hàng thịt
xin nước thịt, những nhà
có tám loại: sữa, bơ… cũng không được đến
khất thực vì sợ chuốc
lấy sự chê bai, nhà nuôi tằm Tỳ-kheo đến xin tơ cũng vậy.
Ngũ Bạch Vấn nói, không bệnh đòi hỏi thức ăn ngon phạm
tội trọng (Ba-dật-đề).
Trong luật không phạm: người bệnh tự xin hoặc
xin cho người bệnh, mình
xin cho người, người cho lại mình, không đòi hỏi mà được cho.

Giới 41: Cho ngoại đạo thức ăn
Đủ năm duyên
thành phạm: một là ngoại đạo; hai là biết rõ
là ngoại đạo; ba là tự cho thức ăn; bốn là tự đưa tận tay (chẳng phải
bỏ dưới đất hay sai
người); năm, người kia đưa tay nhận được thức ăn.

Luật Ngũ Phần nói: nếu có người đến xin, trẻ con đến xin,
cho đến xin lượng thức
ăn của mình giảm bớt một phần để cho. Luật
Thập Tụng nói ngoại đạo tìm tòi chỗ hay dở của
Tỳ-kheo rồi cúng dường thức ăn không gọi là ô gian.
Luận Tát-bà-đa, nếu không có người thấy
thì không phạm. Nếu chúng tăng cho ngoại đạo thức ăn không phạm
nhưng không được tự tay đưa cho.

Giới 42: Vào xóm làng không dặn các tỳ kheo khác
Đủ năm duyên
thành phạm: một là trước đã nhận lời thỉnh của người khác vì
Tỳ-kheo không nhận lời thỉnh nên Phật khai vào
xóm không dặn các
Tỳ-kheo khác; hai là trước hay sau bữa ăn; ba là
không dặn lại người
khác; bốn là đến nhà người khác không có lý
do; năm là vào đến cửa.

Luật Tăng-kỳ
nói nếu Tỳ-kheo khất thực, thứ lớp khất thực
đến nhà Đàn-việt,
Đàn-việt thỉnh ở lại cúng dường lại đến nhà khác phạm hai tội đọa vì trái với lời thỉnh như trên đã nêu. nghĩa y cứ theo,
nếu một người thọ thỉnh
khác nhau, người được thỉnh nên nói với nhà
thỉnh mình hoặc nói với
tịnh nhân sau được đi đến chỗ khác. Tỳ-kheo
hoàn toàn không phải chê
thức ăn, thí chủ đến hỏi thì biết chỗ. Lại nói:
nếu hai vị Tỳ-kheo, mỗi
người thọ thường thỉnh thì hai người đổi nhau
đến thọ thực cũng vậy,
nên nói với thí chủ. Luật Tứ Phần chép: trước bữa ăn từ lúc minh tướng xuất hiện đến giờ ăn.
Sau giờ ăn từ giờ ăn cho đến
giữa ngày. Nhà nơi có nam nữ ở nói với các
Tỳ-kheo khác là
những người sống chung
một cương giới. Nếu Tỳ-kheo báo đến thôn mà giữa đường trở về, hoặc đến nhà khác, hoặc đến nơi nhà kho, hoặc đến chùa và
tăng phường, hoặc đến chùa ni hoặc đến nhà người tại gia rồi về
liền đều mất đi lời
báo trước, trước dặn rồi phải dặn lại người khác,
không dặn vào cửa phạm tội đọa.

Không phạm là khi bệnh có thưa với các
Tỳ-kheo khác,
tháng Ca-đề, thời gian
thí y hoặc không có Tỳ-kheo để báo đến các nơi
khác, nhà kho, và chùa ni
báo cho Tỳ-kheo khác biết, hoặc nhiều nhà
chuẩn bị thỉnh Tỳ-kheo.

Luật Thập Tụng nói: hoặc ăn không no, hoặc chẳng phải thức ăn chính nên đến chỗ khác khất thực: thì
không phạm.
Luận Tát-bà-đa nói: ngày mai chủ nhân
cúng dường, hôm nay Tỳ-kheo đến phạm tội
đọa. Các chủ khác mời
có nói rõ như trong quyển hạ.

Giới 43: Cố ý ngồi lâu trong nhà có của báu

Trong bốn loại
thức ăn thì đây là xúc thực. Do nhãn căn tiếp xúc với
sắc nên gọi là xúc thực.
Luật Ngũ Phần, nam nữ tình ái giao
cảm làm thức ăn của
nhau. Luật Tăng-kỳ, do thấy sắc sinh ưa thích nên gọi là thực.
Đủ bốn
duyên thành phạm: một, là thực gia; hai, biết rõ như vậy luật
Thập Tụng hoặc dứt trừ
sự dâm dục của người trong nhà hoặc
nhận sự cúng dường của gia chủ, hoặc nam nữ đều thọ bát quan trai
thì không phạm; ba, cố ý ngồi chỗ khuất, luật
Ngũ Phần nói ngồi biết làm trở
ngại việc của họ mà cứ
ngồi, luật Thập Tụng nếu nhà đó có nhiều người ra vào thì
không phạm; bốn là không có người thứ tư, luật
Tăng-kỳ đối
với mẹ, chị, em cũng
phạm. Luật chép: có của báu là luận Tát-bà-đa xem trọng việc của báu là vàng; xem nhẹ nói về
sự phát khởi ham
muốn (hành dâm) của họ.

Giới 44: Ngồi chỗ khuất với người nữ
Đủ bốn duyên
thành phạm: một là người nữ thế tục; hai
là chỗ khuất; ba là không có người thứ ba; bốn là ngồi chỗ tay không
đụng đến cửa.
Luận Tát-bà-đa nói cửa đóng không có tịnh nhân phạm tội đọa,
mở cửa ngoài có tịnh
nhân phạm Đột-cát-la, trong cửa có tịnh nhân
không phạm. Luật Tăng-kỳ
nói hoặc mẹ, chị em, hoặc tịnh nhân lớn nhỏ;
còn người ngủ say, còn
người cuồng si, ở trẻ nít tuy có người nhưng gọi
là độc (một mình) vì
người phạm nhiều nên trước nói rồi nay nói lại. Nếu
tịnh nhân có
công việc qua lại không ngớt hoặc lầu trên, lầu dưới tịnh nhân xa nhìn thấy được thì
không phạm.
Trong luật không phạm là ngồi chỗ duỗi tay ra đụng cửa,
Tỳ-kheo khất thực ngang qua có thể
nhìn thấy, hoặc có hai
Tỳ-kheo làm bạn với nhau, hoặc có người hiểu biết
ở cạnh bên và các nạn
duyên đều khai cho.

Giới 45: Ngồi một mình với người nữ
Đủ bốn
duyên thành phạm: một là người nữ thế tục; hai là ở
chỗ trống (chỗ trống
vắng tịnh nhân nghe thấy); ba là không có người
thứ ba; bốn, ngồi với
tư thế hai bên có thể nắm tay nhau.

Luật Thập Tụng nói, Tỳ-kheo ngồi chỗ trống với người nữ, tùy theo đứng dậy lại ngồi, tùy theo như vậy mỗi lần phạm một tội đọa.
Tỳ- kheo và người nữ
cách nhau trong một tầm phạm tội đọa, một tầm rưỡi phạm
tội Đột-cát-la, hai tầm hoặc hơn thì
không phạm.
Không phạm giống với trong nhà
ăn có của báu cố ý ngồi lâu đã nêu ở trước.
Hoặc hai người (vợ chồng) cùng thọ giới bát quan trai thì
Tỳ-kheo phạm Đột- cát-la.

Giới 46: Đuổi Tỳ kheo khác ra khỏi xóm làng
Đủ bốn duyên
thành phạm: một,
là Tỳ-kheo; hai là hẹn cho
họ thức ăn; ba, không
có các duyên trở ngại; bốn là đuổi họ đi chỗ khác.

Trong luật không phạm là đưa thức ăn xong rồi bỏ đi, nếu
Tỳ-kheo đó hoặc bị bệnh,
hoặc không có oai nghi, người thấy không vui
thích, Tỳ-kheo nói: “ông hãy đi đi!
Tôi sẽ mang thức ăn đến cho ông”; nếu vị kia phá giới, phá kiến hay thấy có nạn
mạng sống, nạn phạm hạnh,
Tỳ- kheo phương tiện bảo
họ đi không phải bảo đi vì tâm ganh ghét.

Giới 47: Thọ thích thuốc bốn tháng quá hạn

Đủ sáu
duyên thành phạm: một là thuốc đã được thỉnh; hai là
thí chủ cúng với thời
gian hạn định; ba là biết thời hạn; bốn là thọ quá
hạn định; năm, không có
duyên sự; sáu, dùng thì phạm.

Trong luật Tăng-kỳ, mùa Xuân, Hạ, Đông nếu thọ quá đều
phạm hoặc một tháng, nửa
tháng không được quá hạn.

Trong luật không phạm là trừ bốn duyên như giới bổn, nếu
thuốc quá hạn phạm tội
đọa, quá một đêm phạm Đột-cát-la.

Giới 48: Xem quân trận

Luận Tát-bà-đa có ba ý: một là vì tôn trọng Phật
pháp; hai là vì
dứt trừ
sự huỷ báng; ba là vì dứt bỏ các pháp ác, làm cho các
pháp lành thêm nhiều.
Đủ bốn duyên
thành phạm: một là quân trận; hai là cố ý đến
xem; ba là không có duyên
sự; bốn là đến xem.

Theo Luật Tứ Phần, trận là quân trận,
Tỳ-kheo hoặc ưa
thích, hoặc xem chăm chú đều phạm tội đọa. Nếu quân trận trước
sau nên tránh
sang bên đường nếu không
phạm Đột-cát-la.
Tìm phương
tiện xem phạm tội đọa.
Nếu bị mời đến, thế lực bắt buộc, đường bị cắt
v.v… thì không phạm.

Luật Tăng-kỳ nói: nếu gặp quân trận
Tỳ-kheo không cố ý xem
thì không phạm; nếu có
ý ngẩng đầu xem phạm tội đọa. Nếu thiên vương xuất binh tác ý xem phạm
tội Việt-tỳ-ni, cho đến xem
súc
sinh cắn
nhau và người cãi nhau
cũng phạm Việt-tỳ-ni.

Luật Thập Tụng nói, vì xem sự vô thường, tuy xem không phạm.

Giới 49: Có duyên sự ở trong quân trận nhưng quá hạn
Đủ bốn duyên
thành phạm: một là họ mời.
Luận Tát-bà-đa nói khai cho đến vì quả
vi Sa-môn, vì nuôi lớn
Phật pháp, vì tăng thêm niềm tin cung kính, lại Đạo-Tục giúp nhau thành tựu
Phật pháp, cho đến vì có
lợi ích; hai, đã ở quá hai đêm; ba là đêm thứ ba không rời khỏi
chỗ thấy nghe; bốn là
minh tướng xuất hiện.

Giới 50: Xem quân trận chiến đấu
Đủ bốn duyên
thành phạm: một là có duyên
sự ngủ lại
trong quân trận; hai là quân lính bày trận đánh nhau; ba là là tìm cách đến
xem; bốn là xem thì phạm.

Giới 51: Uống rượu Đủ ba duyên
thành phạm: một là rượu; hai là không có nhân
duyên bị bệnh nặng; ba là
uống vào khỏi cổ họng.

Luật chép: nếu thờ ta làm thầy, thì không được dù chỉ dùng cỏ nhúng vào rượu để nếm, do đó nói về mười lỗi của rượu.
Luật Ngũ Phần nói, một
Tỳ-kheo vì hàng phục được rồng dữ, người ta cho
uống rượu say sưa, y bát
vung vãi lung tung. Phật và A-nan khiêng
Tỳ-kheo đến bên giếng,
Phật tự múc nước dội, còn A-na rửa cho ông ấy rồi
mặc y vào để nằm trên
giường, đầu hướng về Đức Phật. Trong giây lát
Tỳ- kheo chuyển mình duỗi
chân đạp vào Phật. Phật bèn nhóm hợp chúng tăng dạy rằng:
“Tỳ-kheo này trước đây kính trọng ta, nay không còn

kính trọng, trước đây hàng phục được rồng dữ, nay không hàng
phục được dù là con
ễnh ương”. Do nhân duyên này, Đức Phật chế giới cấm uống rượu cho đến đồ đựng thơm mùi rượu cũng không được dùng. Luận
Tát-bà-đa chép: giới này rất nặng có thể gây ra bốn tội
nghịch, chỉ trừ phá tăng lại có thể phá tất cả giới và gây ra các việc ác
khác. Trong luật Tứ Phần,
chỉ cần là rượu cho đến rượu nấu từ cỏ cây không có
sắc rượu,
hương rượu, vị rượu hoặc chẳng phải rượu mà có mầu
rượu, hương rượu, vị
rượu đều không nên uống. Nếu Tỳ-kheo nấu rượu,
hòa hợp rượu để
uống, ăn thì phạm tội đọa. Nếu Tỳ-kheo uống rượu có
vị chua, ngọt, ăn men rượu,
hèm rượu tất cả phạm Đột-cát-la. Luật
Thập Tụng nói nếu
Tỳ-kheo uống những thứ gần như rượu có vị chua, rượu
có vị ngọt, hèm rượu
hoặc men rượu có thể làm người say thì mỗi miếng phạm tội đọa.
Luận Tát-bà-đa, ăn men rượu phạm nghĩa là men để
hòa hợp rượu, nếu men
khác thì không phạm. Luật Tứ Phần nói nếu rượu, tác ý tưởng là rượu, hoặc nghi ngờ là rượu, hoặc không phải rượu mà
tác ý tưởng là rượu
đều phạm tội đọa.

Luật Thập Tụng nói, vì
sợ bệnh lạnh phát
sinh hòa rượu cho
uống, người kia không xem kỹ, uống liền nên chế giới này. Nếu xem
biết chẳng phải làm như
vậy, mà phải làm như trên có khai.

Trong luật nói không phạm là: nếu bị bệnh các thuốc khác trị
không hết phải dùng rượu
làm thuốc, hoặc dùng rượu xức vào vết thương, tất cả đều
không phạm.
Ngũ Bách Vấn nói nếu thầy thuốc nói cần phải có rượu mới lành bệnh thì cho hòa rượu làm thuốc trị bệnh, không được không phải để trị bệnh khuyên ép
người uống, nếu họ không uống
phạm Đột-cát-la, uống
phạm tội đọa. Luật Thiện Kiến nói nếu nấu rượu làm thuốc mà có
hương rượu, vị rượu
phạm Đột-cát-la. Nếu không
có hương rượu, vị rượu thì được uống.
Luật Tăng-kỳ nói tất cả nước trái cây
khiến người ta
say uống phạm
Việt-tỳ-ni nếu trộn men rượu và cơm mà
ăn phạm Ba-dật-đề, ăn
thân cây rơm rạ phạm Việt-tỳ-ni.

Giới 52: Dùa giỡn trong nước.

Luận Tát-bà-đa nói có bốn ý: một là tôn trọng
Phật pháp, người tu hành đáng được kính trọng nếu chúng ta đùa giỡn trong nước thì tổn
hại niềm tin rất nhiều;
hai là làm mất oai nghi, thế gian chê cười; ba là
hại cho chính nghiệp; bốn là mất chính niệm.
Đủ ba duyên
thành phạm: một, đúng
là nước; hai, là không
có duyên sự; ba, giỡn trong nước.

Trong luật nói
giỡn trong nước buông lung theo ý muốn khoa tay
vẽ trên nước hoặc tạt nước qua lại với nhau cho đến dùng bình bát đựng nước đùa giỡn, tất cả phạm tội đọa.
Ngoài nước ra, đùa giỡn trong
nước trái cây, rượu phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ nói, Tỳ-kheo ở dưới nước và Tỳ-kheo ở trên đất
tạt nước qua lại phạm
Việt-tỳ-ni, cả hai Tỳ-kheo đều ở trong nước phạm Ba-dật-đề, luật
Ngũ Phần, nói nếu vắt tuyết cho đến thổi
sương
trên đầu ngọn cỏ để
giỡn phạm Đột-cát-la. Trong già-lam cho đến giỡn
một giọt nước cũng phạm Đột-cát-la.

Trong luật nói không phạm là: Đi trên đường phải qua
chỗ có nước, lặn xuống nước lấy cát, đá và các vật, học bơi vươn tay
khuấy động trong nước.

Giới 53: Thọc lét Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là vị
đại Tỳ-kheo; hai, là có ý gây
phiền não; ba, là dùng mười ngón tay, mười
ngón chân; bốn,
là chọc vào thân.

Luật Tăng-kỳ
nói, nếu dùng một ngón tay thọc léc phạm một tội
Ba-dật-đề, dùng năm ngón tay thọc léc phạm năm tội Ba-dật-đề,
cho đến dùng tay chỉ người
khác bảo đi cũng phạm tội đọa. Nếu Sa-di
nằm ngủ, Tỳ-kheo muốn
gọi dậy nên kéo y cho họ biết, luật Ngũ Phần
nói, Tỳ-kheo thọc léc
sa-di cho đến súc sinh cũng phạm Đột-cát-la.
Không phạm:
là không có ý làm, người đang ngủ đụng vào họ để đánh thức.

Giới 54: Không nghe lời khuyên
Đủ năm
duyên thành phạm: một, là tự mình muốn làm việc phi pháp; hai, là người khác khuyên can đúng
như pháp; ba, biết hành
động của mình là sai,
lời khuyên can của người khác là đúng; bốn, là chống lại lời khuyên không
nghe theo; năm, là tùy hành động của mình không theo lời khuyên của người. Đây nghĩa là lúc khuyên can không
nghe phạm Đột-cát-la, sau
hành động trong sáu tụ phạm tội đọa.

Giới 55: Dọa nhát Tỳ kheo
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là
đại Tỳ-kheo; hai, là có ý
nhát người kia; ba, là
dùng sự việc theo sáu trần: sắc, thanh v.v… để nói ra; bốn, là mỗi việc đều
hiện tướng; năm, là vị ấy thấy nghe liền phạm. Bất luận người đối diện doạ nhát hay không doạ nhát đều phạm tội
đọa. Trong luật, nếu doạ
nhát, người kia nghe thấy không rõ phạm Đột-cát- la.

Không phạm: hoặc chỗ tối không có ánh đèn lửa hoặc chỗ đại

tiểu tiện cho
rằng thú dữ nên họ sợ hãi cho đến nghe tiếng động, tiếng ho, v.v… mà
sợ hãi hoặc
dùng sắc, thanh v.v… biểu hiện nhưng không
có ý doạ nhát hoặc
thật sự có việc ấy hoặc trong mộng thấy người ấy
sẽ chết, thôi tu, mất
tài sản, Hòa-thượng cha mẹ bệnh nặng sẽ chết, liên nói với người ấy cho họ biết, hoặc nói đùa, nói lẫn lộn, tất cả
đều không phạm.

Giới 56: Dưới nữa tháng tắm
Đủ năm
duyên thành phạm: một, là đã tắm gội xong; hai, là chưa đủ
nửa tháng; ba, là không có
duyên sự; bốn, là tắm
rửa lại; năm, là tắm nửa thân.

Luật Tứ Phần nói, trừ lúc trời nóng: bốn mươi lăm ngày cuối
Xuân và tháng đầu
mùa hạ. Bệnh: là cho đến thân thể hôi dơ lúc làm việc cho đến việc quét đất
trước phòng, khi mưa gió cho đến một trận
gió lốc, một giọt nước
mưa rơi trên mình, lúc đi đường cho đến chỉ nửa
do- tuần kể cả tới và
lui. Không có các duyên trên tắm quá nửa thân
phạm tội đọa. Phương tiện tắm rồi biết lỗi không
tắm phạm Đột-cát-la.
Luận Tát-bà-đa nói, nước
Thiên-trúc mùa nóng đến
sớm từ đầu tháng ba
đến nửa tháng năm cho
phép tắm. Tùy theo mỗi nước nóng sớm hay
muộn, dùng theo đây để
giới hạn việc tắm gội. Luật Thập Tụng nói, mưa
lớn ở trong hư không
tắm cũng cho phép. Nếu Tỳ-kheo có duyên sự
không nói với Tỳ-kheo
khác mà tắm phạm Đột-cát-la. Tỳ-kheo không
được tắm chung phòng
với người tại gia. Tỳ-kheo biết người tại gia tín
tâm, không nhiều chuyện
thì cho tắm phòng của Tỳ-kheo. Tỳ-kheo lau chùi cho người tại gia
phạm Đột-cát-la. Như pháp Đầu-đà không được để người khác lau chùi, cho nên đan dây lại tự mình lau chùi thân thể
là tốt nhất.
Luật Ngũ Phần nói, Tỳ-kheo và người tại gia tắm chung
phòng phạm Thân-la-già.
Luận Tát-bà-đa nói, tất cả những chỗ tắm khuất kín hay
trống trải,
Tỳ-kheo không được tắm chung với người tại gia, nếu thân thể kiệt
sức nhờ người tắm phải biết hổ thẹn và biết người
khác sinh tâm ưa muốn.
Do đây, Phật nói thân
La-hán mềm mại có
người thấy khởi tâm
đắm nhiễm liền mất nam căn, sau đó sám hối mới
được lại thân cũ.
Luật Ngũ Phần nói, Tỳ-kheo tắm cho thầy và người bệnh, thân thể họ đã bị ướt, do đó tắm thì
không phạm.
Luật Tăng-kỳ,
tùy theo tính đủ mười
lăm ngày lúc tắm chuẩn bị nước nóng xong, sau
đó đánh bảng khiến cho
tất cả các chúng tăng biết thứ lớp vào tắm. Nếu không có
duyên sự tắm theo phép nhà thợ gốm trước rửa hai bắp
đùi, hai chân, sau gội
đầu đến mặt, eo, lưng, cánh tay, khỉu tay, ngực,
nách và các việc khác như quyển hạ.

Giới 57: Nhóm lửa chỗ đất trống
Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là chỗ
đất trống; hai, là không
có duyên sự; ba, là đốt
cỏ cây và các loại cháy được; bốn, là cháy lên.

Luật Ngũ Phần nói, nếu Tỳ-kheo vì sưởi ấm mà nhóm lửa, ngọn lửa lên cao bốn ngón tay phạm tội đọa.
Luận Tát-bà-đa nói, người
khác đốt lửa rồi sau
đó làm bất cứ việc gì đều phạm tội đọa. Luật
Tứ Phần nói, bệnh cần lửa
sưởi ấm được tự nhóm lửa, hoặc bảo người nhóm
(ng- hóa là ở trên đá
cứng và các vật khác). Nếu không có duyên sự đốt
cỏ, cây, trấu, phân, tất
cả đều phạm tội đọa. Nếu Tỳ-kheo quăng khúc
cây bi cháy phân nửa
vào lửa và không nói với người khác “biết cho,
xem cho” tất cả phạm
Đột-cát-la. Luật Tăng-kỳ nói, nếu Tỳ-kheo cầm lửa xoay vòng tròn hoặc trong lửa có cỏ, cây banh ra hay nhóm lại tất
cả đều phạm Ba-dật-đề.
Nếu Tỳ-kheo chặt thân cây nảy mầm phạm
hai tội Ba-dật-đề: một, là làm hại
mầm cây; hai, là đốt lửa; nếu mầm cây
ở dưới đất phạm một tội đọa.

Luật Tăng-kỳ
nói nếu giữ lửa lớn trên tro, trên ngói, không
được giữ trên đất có mầm sống.

Trong luật nói
không phạm: là nên nói
“biết như vậy, xem như vậy” hoặc người bệnh tự đốt hoặc bảo người đốt; có duyên
sự
người nuôi bệnh vì
người bệnh đốt lửa nấu cháo, canh, cơm; nhóm lửa
trong nhà bếp, trong phòng tắm; xông bát; nấu nước nhuộm y;
đốt đèn; đốt nhang.

Giới 58: Giấu y bát của người khác

Đủ ba duyên
thành phạm: một, là y bát của đại Tỳ-kheo; hai,
là có ý gây kinh động
cho họ; ba, là lấy giấu.

Luận Tát-bà-đa chép: nếu
Tỳ-kheo giấu y
chưa nhuộm, y bất tịnh của
Tỳ-kheo khác
phạm Đột-cát-la.
Bát chưa xông, y bát đã tác tịnh giấu đều phạm tội đọa (theo năm màu
sắc này chẳng phải
Phật khai cho)

Trong luật nói
không phạm: là biết thật vật đó về
chất lượng,
hình tướng là của người
kia nên đem cất hộ; vật của người để nơi đất
trống sợ gió mưa làm
ướt và trôi nên cất dùm; chủ vật là người bừa bãi để y bát lung tung vì muốn răn họ nên cất; mượn y của người khác mà không
biết gìn giữ vì
sợ mất nên cất; nếu vì y bát này mà xảy ra nạn
mạng sống, nạn phạm hạnh
v.v… nên cất (theo đây ngày nay quan không
cho đi đường trái phép,
có y bát tự cất giữ nên không phạm tội).

Giới 59: Tịnh thí chân thật klhông nói mà lấy dùng
Đủ bốn
duyên thành phạm: Một là vật của mình, hai là làm
tịnh thí chân thật, ba là
không nói cho chủ biết, bốn là thuận tiện lấy
dùng thì phạm. Giới bổn thì liệt kê có 5 loại để nói rõ
nghĩa phạm,
không phạm và trình bày
đầy đủ các tướng. Nếu lần lượt làm pháp tịnh thí
thì hỏi và không hỏi đều được
Giới 60 : Đắp Y Mới : gồm có
4 duyên: một, là ba y; hai, là vật
của mình; ba, là không
nhuộm hoại sắc; bốn, không duyên sự lấy mặc.

Luật Thiện Kiến nói, nếu gặp các duyên như giặc v.v… được tạm thời mặc y có năm mầu chính.
Luật Tứ Phần nói, y mới là y mới hay hoặc y mới nhận từ
người khác.
Luật Thập Tụng nói, được y cũ của người khác vì mới được nên gọi là y mới.
Luật Tứ Phần chép: Hoại sắc nhuộm thành mầu
xanh, đen, mộc lan. Tỳ-kheo nhận y mới
không nhuộm ba mầu trên
mà mặc thì phạm tội đọa. Nếu Tỳ-kheo có y
dầy, y mỏng không tác
tịnh mà cất chứa phạm Đột-cát-la. Nếu chẳng
phải y mà đãy đựng y
bát, đãy đựng guốc dép, túi đựng kim chỉ và các
loại khăn, nếu Tỳ-kheo
không tác tịnh mà cất chứa phạm Đột-cát-la. Nếu y chưa nhuộm
Tỳ-kheo gởi ở nhà người tại gia phạm Đột-cát-la (theo đây nói
Tịnh nghĩa là làm cho y thành hoại
sắc hoặc dùng vật
khác thiếp lên, hoặc làm dấu gọi là điểm tịnh và đều nên nhuộm mầu hoại
sắc. Chẳng phải cho rằng
ba y phải nhuộm, các vật khác chỉ điểm tịnh mà thôi.
Nếu theo văn, tất cả vật không nhuộm đều
phạm Ba-dật-đề, tất
cả vật không điểm tịnh phạm Đột-cát-la.

Luật Ngũ Phần, sở dó điểm tịnh vì để khác với ngoại đạo vì y phục của
Tỳ-kheo khác với thế tục. Nhờ có ba dấu hiệu để nhận biết
nên khi mất dễ tìm lại
được. Luận Tát-bà-đa nói, y có năm màu sắc
chính không thành thọ nhận. Màu vàng dùng rễ uất-kim nhuộm thành
màu vầng lam, mầu đỏ dùng
lạc-sa nhuộm, mầu xanh dùng
than nhuộm.
Nếu Tỳ-kheo tự nhuộm
phạm Đột-cát-la, không thành phép thọ nhận, đúng lượng hay không đúng lượng tất cả không được mặc, nếu thiếp thêm vải khác mặc phạm Đột-cát-la (luật này
phạm Ba-dật-đề); thay đổi lại
mầu sắc đúng như pháp thì thành thọ, nếu trước mầu
sắc đúng như pháp,
sau dùng năm thứ sắc
chính, điểm tịnh phạm Đột-cát-la. Còn dùng ba màu

xanh, đen, mộc
lan thì tác tịnh lại cho nên các mầu: tử cỏ, vỏ cây
nại, vỏ cây bách, vàng
đất, đỏ thẫm, đỏ vàng, cây hoàng lộ đều không
phải mầu sắc đúng pháp.
Nếu mầu sắc đúng pháp thì thành thọ. Luật
Tăng- kỳ, y Kiều-xà-da, y
Khâm-bà-la mềm mại nếu thấm nước sẽ thô rít
hư hoại, Phật dạy: y tốt
như vậy có hai thứ tác tịnh: một, là cắt may tịnh; hai, là điểm tịnh. Các y khác có ba cách tác tịnh: cắt may, điểm
tịnh, thêm pháp nhuộm.

Mầu xanh: đem đồ đựng bằng đồng để lên rượu đắng, đồ bằng đồng đặt lên đó là mầu xanh lam, xanh bã chàm, xanh đá, dùng
các mầu trên tác tịnh.

Mầu đen: nước
các loại quả đổ chung vào một cái bát sắt,
dùng điểm tịnh để phân
biệt với các y khác.

Luật Thập Tụng, mầu tác tịnh nghĩa là dùng màu
sắc riêng
để điểm tịnh, y như mầu xanh dùng bùn
sạn điểm tịnh. Các mầu khác điểm tịnh cũng vậy
(sạn màu đỏ, màu đen giống như vỏ cậy mộc lan trong luật
Tứ Phần. Luận Tát-bà-đa trừ ủng và giày, còn tất cả đều điểm tịnh. Luật
Thập Tụng nói, nếu y không tịnh thí, lấy mặc phạm
Đột-cát-la. Luật
Ngũ Phần, nếu được giày da, khiến chủ cũ mang đi năm,
sáu
bước rồi dùng.
Luật Tăng-kỳ nói, dấu tác tịnh lớn nhất bằng bốn ngón tay, nhỏ nhất bằng hạt đậu (luật
Thiện Kiến nói điểm nhỏ nhất bằng
hạt mè lớn).
Không được làm thành
số chẵn, mà làm thành
số
lẻ một, ba,
năm, bảy, chín, điểm tác
tịnh không được có hình đoá hoa. Hoặc khi giặt vá có bùn rơi lên làm dơ và dấu chân chim dẫm lên làm dơ, thì cũng gọi
là tác tịnh. Nếu may
Tăng-già-lê mới thì phải tác tịnh một góc cho đến
tất cả y mới cũng vậy.
Nếu được nhiều y vụn, gom chung một chỗ, thì
chỉ cần tác tịnh một
chỗ, nếu để riêng thì tác tịnh từng cái.

Giới 61: Giết hại súc sanh

Luận Tát-bà-đa nói, không giết hại loài
vật vì: một, là người xuất gia có (bốn tâm vô lượng) là hoài bão của mỗi người, mà lại giết hại
súc sinh, trái với lòng
từ bi thương xót; hai, là tự mình tổn não người
khác, đó là nguồn gốc
sinh tử và nghiệp ác chướng đạo; ba, là làm cho
lòng tin thêm vững chắc,
dứt trừ sự huỷ báng.

Năm duyên thành phạm, giống như giới trước đã nêu (giới
Ba-la- di thứ ba: giết người)

Giới 62: Uống nước có côn trùng

Giới trước đã có phần giới hạn, đây là ngăn ngừa chắc chắn, không
để cho cắt
đứt mạng sống chúng sinh.
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là nước có
côn trùng; hai, là nghó nước có
côn trùng; ba, là nước
không lượt; bốn,
là uống; năm, là
vào cổ họng.

Luật Tỳ-nại-da chép: có hai vị
Tỳ-kheo đi đến chỗ Phật, một người nhịn khát, chết
sinh lên cõi trời, gặp
Phật đắc đạo. Một người
sau khi uống nước có côn
trùng đi đến chỗ Phật. Phật hỏi lý do xong, bèn cởi y
Uất-đa-la-tăng hiển bày cho
Tỳ-kheo thấy thân vàng ròng, nói: “ông là người ngu, phải quán thân bốn đại toàn là những đồ hôi
thối, ông thấy pháp thì thấy ta”.

Luật Tăng-kỳ
nói, Tỳ-kheo thọ giới cụ túc rồi, cần phải sắm
đẫy lượt nước, tắm gội đúng như pháp. Nếu không có đẫy lượt nước thì
phải dùng một góc Cà-sa
để lượt nước. Đi chung với bạn bè mà tất cả
đều không có đẫy lượt
nước, thì cả chúng có tội. Nếu hết nước không có
để rửa tay, đắp y,
Tỳ-kheo hãy dùng lá cây lau chùi, sau đó đắp y.
Luận Tát-bà-đa nói,
Ngài Xá-Lợi-Phất dùng thiên nhãn trong
sạch thấy vì trùng
trong nước, trong hư không, chẳng chỗ nào không có trùng
liền tuyệt thực không
ăn uống. Phật dạy: nên dùng mắt thường để thấy,
rồi lấy đẫy lượt đi
có thể dùng được, cho đến ba lớp nước đều có trùng
thì bỏ chỗ đó mà đi.
Luật Thập Tụng nói: không cầm đẫy lượt nước đi
hai mươi dặm phạm tội.
Nếu nước suối, biển, sông trong xanh, đi từ
chùa này đến chùa kia
(không đem đẫy lượt nước) thì được.

Luật Tăng-kỳ nói, nếu lượt nước rồi, không được xem qua
loa, không được nhờ
người mù xem, mà phải bảo người thấy đường chỉ nhỏ trong bàn tay xem. Khi xem không được quá nhanh, quá chậm, mà
phải bằng thời gian con
voi lớn quay đầu lại, hay chiếc xe chở tre quay đầu, biết nước không côn trùng thì được uống. Nếu thí chủ thỉnh
Tỳ-kheo cúng dường thức
ăn, nên hỏi: “ông đã lượt nước chưa?”, nếu họ trả
lời chưa lượt, thì tự mình đến hướng dẫn họ lượt, hoặc
sai người đáng tin cậy dạy họ lượt nước. Nếu xét người ấy không đáng tin,
Tỳ-kheo nên
tự lượt, không được
nói chớ giết hại sinh trùng. Tỳ-kheo nên đổ nước
có trùng vào bát, rồi
đem đổ lại chỗ cũ. Nếu chỗ lấy nước quá xa, mà gần đó có hồ nước trải qua bảy ngày không khô cạn thì đem nước có côn trùng đổ xuống hồ đó. Nếu biết nước có côn trùng
Tỳ-kheo không được cầm bát nhờ người múc. Nếu nước trong ao
sâu có côn trùng
không được la lên: “đây
là nước có côn trùng”. Nếu có người hỏi:
“Nước có côn trùng hay không?”.
Đáp: “Trưởng lão tự xem lấy”. Nếu người
đó là bạn tri thức
cùng thầy nên nói: “nước này có côn trùng, nên lượt rồi

dùng”. Giới
này mọi người cũng hay phạm, giống như giới dùng
nước để tưới, nên
chép ra đầy đủ, ngoài ra còn ghi trong phần y pháp.

Giới 63: Làm cho Tỳ kheo nghi ngờ, phiền não
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là
đại Tỳ-kheo; hai, cố ý
xúc não; ba, là dùng sáu
việc để nói; bốn, là lời nói rõ ràng; năm, là
người đó nghe được.

Trong luật, nói
sáu việc xúc não: là
sự sinh, tuổi tác, thọ giới,
Yết- ma, phạm sáu tụ,
phạm các thánh pháp. Tùy theo mỗi việc đều phạm tội đọa.

Luật Tăng-kỳ
nói, ngay lúc thọ giới cụ túc, nên nói khiến cho họ biết.
Sau khi thọ, không được gây cho họ nghi ngờ, hối hận (dùng
lời nói mà luật đã khai).

Trong luật nói
không phạm: là
sự thật như vậy, không tác ý,
người kia chẳng phải sinh
như vậy, sợ sau có nghi ngờ hối hận, vô cớ thọ
lợi dưỡng người, nhận
sự lễ kính của đại
Tỳ-kheo liền nói: “ông chẳng
phải sinh như vậy”. Nếu
thật không phải tuổi ấy, sợ sau người kia hối hận, thọ lợi dưỡng và
sự cung kính của người, liền nói: “ông chưa đủ
tuổi ấy”. Nếu người
kia thật chưa đủ hai mươi tuổi, lại thọ biệt chúng
trong cương giới, tác
bạch không thành, yết-ma không thành, phi pháp riêng chúng,
sợ
sau nghi ngờ, hối hận, nhận
sự cúng dường và lễ
kính của người, nên nói cho người kia biết để về chỗ cũ thọ giới lại (theo
đây, muốn thọ giới lại
Phật bảo về chỗ cũ, để xét hỏi lại được hay
không). Nếu người kia thấy phạm
Ba-la-di cho đến các ác thuyết,
sợ
sau
này họ nghi ngờ hối
hận, thọ lợi dưỡng và sự lễ kính của Tỳ-kheo giữ
giới, muốn họ đúng như
pháp sám hối, nên nói cho họ biết về phạm sáu
tụ. Lại vì người kia
tính tình thô sơ, không biết nói năng, thì nói:
“ông tự xưng chứng pháp
thượng nhân v.v… nếu nói lầm lẫn, nói giỡn chơi, tất cả đều khai.

Giới 64: Che dấu tội thô của người khác
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là
đại Tỳ-kheo; hai, là biết
pha- ïm từ thiên thứ hai
trở lên; ba, có tâm che giấu; bốn, là không phát
lồ; năm, là minh tướng xuất hiện.

Luật Thiện Kiến nói, che giấu tội của
người khác, trăm
ngàn người cùng che giấu
một người, tất cả đều phạm Ba-dật-đề (luật
Thập Tụng chú: hướng về một người nói liền dứt).
Luật Tăng-kỳ nói, nên hướng về
Tỳ-kheo hoàn thiện nói, không được nói với bất cứ ai. Nếu người phạm
tội hung bạo, sợ xảy ra nạn duyên, nên nghó rằng:
“người kia gây nên tội
lỗi, chắc chắn sẽ chuốc lấy quả báo. Giống như bị hỏa hoạn, ta chỉ nên tự cứu lấy mình, cần gì biết đến
việc khác”.
Thế rồi, lo giữ tính mạng mình thì xem là không tội.
Luận Tát-bà-đa nói, nếu
nghi ngờ, chưa rõ thì
không nên nói với người khác. Trong luật nói nếu
biết một người phạm
tội thô, lúc tiểu thực biết đến sau khi ăn xong mới
nói phạm Đột-cát-la, sau
bữa ăn biết đến đầu hôm mới nói, đầu hôm
biết đến giữa hôm mới
nói, tất cả đều phạm Đột-cát-la. Nếu giữa đêm biết đến
gần sáng, mà chưa nói, đến khi minh tướng xuất hiện phạm tội đọa.
Trừ tội thô, che giấu các tội khác, tự mình che giấu tội thô, trừ
Tỳ-kheo- ni che giấu tội
thô của người khác, tất cả đều phạm Đột-cát-la.
Không phạm:
là trước không biết là tội thô, tưởng không
phải tội thô, hoặc nói với
người khác, hoặc không có người để nói, hoặc định
sẽ nói nhưng chưa nói thì
minh tương đã xuất hiện, hoặc nói sợ xảy ra các nạn duyên.

Giới 65: Cho người chưa đủ tuổi
(20 tuổi) thọ giới cụ túc
Đủ bốn
duyên thành phạm: một, là người chưa đủ hai mươi
tuổi; hai, là biết rõ;
ba, là cho thọ giới cụ túc; bốn, là sau ba lần yết-ma.

Luận Tát-bà-đa chép: người
sáu mươi tuổi không cho thọ đại
giới, nếu chưa tăng
truyền giới đến, cũng không đắc giới, vì họ
không kham nổi đạo khổ hạnh, tâm trí đần độn, nên cho họ
làm Sa-di.
Người bảy tuổi trở xuống cũng không cho thọ giới cụ túc. Dưới hai mươi tuổi không cho thọ giới cụ túc, vì tính tình họ họ còn nóng nảy, bị đói lạnh làm
cho khổ não, nếu cho thọ đại giới bị nhiều người quở trách, cho thọ
Sa-di thì không bị người
quở trách. Luật Tăng-kỳ, nếu người dưới bảy
mươi tuổi mà không kham
được các việc, nằm ngồi phải có người dìu đỡ thì không cho thọ giới cụ túc. Người quá bảy mươi tuổi và dưới bảy
tuổi không nên cho xuất
gia v.v… đã nói rõ như trong hai quyển thượng
và hạ. Luật và luận
nói có mâu thuẫn nhau, giữa hai bên đều thông
nhau không ngại.
Trong luật nói
không phạm: là
không biết, tin lời
người thọ giới, có người ngoài làm chứng, tin lời cha mẹ họ, thọ giới
xong nghi ngờ,
Phật dạy: cho tính
số năm tháng còn trong bào thai,
số tháng nhuần và chỉ tính mười bốn ngày để thọ giới, lấy đó làm năm tuổi. Đủ
tuổi thì không phạm,
không đủ tuổi mà khai cho thọ thì Hòa-thượng
phạm tội đọa, người
khác phạm Đột-cát-la. Nay lấy sự hội thông của các bộ, xem xét các lịch
thuật khác, chọn tổng quát như trong
đại số, nhưng chép ra đây vì người chưa học. Tôi tuy rõ về những đièu khúc mắc, phải
trình bày đầy đủ vì
sợ hậu học
không hiểu, chỉ nêu lược chung một
câu, dùng tham giải quy
định xưa nay, nghĩa là lấy Sa-di nhỏ nhất sinh
ngày 30 tháng
1
2. năm đủ hai mươi tuổi cho thọ giới cụ túc ngày mồng một tháng giêng, ngày mồng hai thật đúng mười tám tuổi cho tính nhuần trong bào thai để
tăng thêm, thì đúng hai mươi tuổi còn chờ đến
ngày mồng một tháng năm.
Đây là Trường A-hàm tính cho thêm tháng.
Tính thật đúng dưới
mười chín tuổi, năm tháng đều không đủ, đến ngày
chín tháng tám, nếu thọ trước là không đủ hai mươi tuổi thì mắc tội và
không đắc giới, thọ sau
ngày chín không mắc tội và đắc giới. Nhưng các
nước dùng lịch khác nhau. Vào đời Đường có
sáu, bảy nhà làm lịch, đây chỉ là y cứ một nhà làm lịch mà lược nói như trên.
Ngoài ra những lịch khác thay đổi trái với lịch theo luật nên không thuật lại. Cho đến theo các
bộ không đủ tuổi đắc
giới, có đầy đủ như sớ đã trình bày.

Giới 66: Gây ra tranh cải
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là bốn việc tranh cãi, nếu vì việc riêng tư tranh cãi
phạm Đột-cát-la; hai tăng đã giải quyết đúng
như pháp; ba, biết rõ;
bốn, khơi trở lại; năm, nói rõ ràng.

Giới 67: Hẹn đi chung đường với giặc
Đủ
sáu duyên
thành phạm: một,
là giặc: hai, là
biết rõ: ba, là
hẹn nhau; bốn, đi cùng
một đường; năm, không cách xa chỗ thấy nghe
(gần nhau); sáu, rồi khỏi cương giới.

Trong luật Tăng-kỳ, nói Tỳ-kheo đi với người mắc nợ, phạm
tội Việt-tỳ-ni. (trái luật)

Luật Thập Tụng nói, Tỳ-kheo hẹn với các Tỳ-kheo cùng đi phạm Đột-cát-la.

Giới 68: Không bác bỏ ý kiến chống lại lời can ngăn
Đủ năm
duyên thành phạm: một, là ác kiến, nói dâm dục
chẳng phải là pháp
chướng đạo; hai, là khuyên can riêng; ba, là không
nghe theo; bốn, là tăng
khuyên can đúng như pháp; năm, là sau ba lần Yết- ma.

Giới 69: Theo người bị cử tội
Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là người có ác kiến bị cử tội; hai, là biết rõ
như vậy; ba, là cùng
sinh hoạt
với họ; bốn, là tùy từng
sự việc mà kết tội.

Giới 70: Chứa Sa di bị đuổi

Duyên phạm đại khái giống như giới trước.

Giới 71: Chống cự lại sự khuyên học giới
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là có ý nghó không chịu học;
hai, là người kia đúng
như pháp khuyên răn; ba biết mình sai họ khuyên
là đúng; bốn, có ý
không nghe theo lời khuyên; năm, nói lời chống đối rõ ràng.

Luật Thập Tụng chép: Từ bốn việc (bốn Ba-la-di) mỗi việc cho đến bảy pháp
diệt tránh, nếu
Tỳ-kheo nói tôi không học cái này
mỗi việc phạm một tội
đọa. Không nên nói Tỳ-ni cho năm hạng người
như nêu trong quyển sau.

Giới 72: Khinh chê giới luật

Luận Tát-bà-đa, chế giới này vì: một là tôn trọng
Ba-la-đề-mộc- xoa (giới); hai, là làm cho giới thêm
vững chắc; ba, diệt pháp ác.
Lại nữa, luận Tát-bà-đa
chép mười hai năm trước ta thường nói một bài
kệ, nay nói năm thiên gọi là tạp toái.
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là
giới luật; hai, là trước mặt
Tỳ- kheo dang
tụng giới; ba, có ý diệt Phật pháp không muốn tồn tại lâu dài. Luật
Ngũ Phần, Tỳ-kheo khiến người xa lìa giới luật, không đọc, không tụng mà huỷ báng phạm tội đọa.
Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo nói cần gì nói những giới như vậy khiến người nghi ngờ,
sầu não không vui, nếu nói tùy theo kinh luật tất cả phạm tội đọa.
Luận Tát-bà-đa nói: nếu tụng mỗi giới, mỗi giới khinh chê, thì phạm mỗi tội đọa. Nếu khinh
chê chung phạm một tội
đọa. Trong bài tựa, nói nghĩa hai trăm năm mươi giới cũng phạm tội đọa.
Trong luật nói khinh chê giới luật phạm tội
đọa, khinh chê luận và
kinh phạm Đột-cát-la.

Không phạm: nếu nói trước tụng luận,
sau đó tụng luật, trước
tụng các kinh sau tụng
luật. Nếu bệnh thì sau khi bệnh lành tụng luật.
Hoặc cần cần phương tiện
chứng bốn quả Sa-môn, sau đó tụng luật.
Không muốn huỷ diệt
chính pháp nên khai.

Giới 73: Cử tội nên nói trước
Đủ bốn duyên
thành phạm: một, khi tụng đủ
văn giới; hai, là
ở trong chúng; ba, là
không chú ý nghe; bốn, là nói xong năm thiên,
liền nói tôi mới được nghe.

Luật Tăng-kỳ chép: Tùy theo mỗi giới trung gian không nghe

phạm Đột-cát-la, nếu tất cả không nghe phạm tội đọa.
Thọ Tỳ-kheo rồi nên tụng hai
bộ luật, người không có khả năng thì tụng một bộ, nếu không có khả năng nữa thì tụng năm chúng giới (tức là
năm thiên),
hoặc bốn, ba, hai chúng
giới như câu đầu, nếu không thể tụng hai chúng giới nên tụng một chúng và bài kệ.
Tỳ-kheo khác đến, không được
ngồi thiên, nên chuyên tâm lắng nghe.

Giới 74: Cùng nhau Yết ma sau hối hận
Đủ bốn
duyên thành phạm: một, là tăng được thí vật; hai, là
cùng Yết-ma thưởng cho người
ấy rồi; ba,
sau đó nói ngược lại phỉ báng
tăng; bốn, là nói rõ ràng.

Giới 75: Không gởi dục
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là việc tăng đúng như pháp;
hai, là biết rõ; ba, là
không gởi dục; bốn, là bỏ đi; năm, là ra khỏi cửa.

Luật Ngũ Phần nói: có duyên
sự gởi dục rồi đi, nếu không
gởi dục, ba lần yết-ma
xong, Tỳ-kheo ra khỏi chùa, tùy theo đi ra mỗi
lần phạm một Ba-dật-đề,
đến chỗ trống cách tăng một tầm phạm Ba-dật- đề.
Trường hợp tăng không yết-ma mà chỉ xử đoán việc thôi thì mỗi việc phạm một
tội Đột-cát-la.
Luật Tăng-kỳ nói, nếu tăng đang
nói pháp, tụng luật, có
duyên sự không thể chờ hết, không bệnh mà bỏ
đi phạm Việt-tỳ-ni. nếu muốn đại tiểu tiện, nên đi nhanh rồi trở lại,
không bỏ dở việc tăng
nên không phạm. Nếu Tỳ-kheo nghó rằng: “có thể
trở lại trễ”, thì nên bạch và gởi dục rồi đi. Cho đến khi nghe người khác đọc tụng kinh đều nên như vậy. Nếu người tụng kinh ngừng tụng nửa chừng, nói
sang
chuyện khác, thì đi ra
không phạm.
Luật Ngũ Phần nói: nếu không yết-ma, mà
Tỳ-kheo ở trong tăng xử đoán việc Sa-di, đứng
dậy phạm Đột-cát-la.
Trong luật nói
không phạm: là gởi dục rồi đi,
hoặc yết-ma phi pháp,
Tỳ-kheo cùng chung một thầy làm việc tổn hại,
cho không gởi dục mà đi.

Giới 76: Gởi dục sau hối hận
Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là yết-ma đúng
như pháp; hai,
là gởi dục đúng như
pháp; ba, là sau đó liền hối hận, nói (yết-ma)
không thành; bốn, là nói rõ ràng.

Luận Tát-bà-đa nói: nếu tăng làm yết-ma phi pháp, lúc đó
sức mình không biến
chuyển được, thì im lặng
không ngăn,
sau đó
nói không thể làm như
vậy, không phạm; Nếu tăng làm pháp đúng theo
lu- ật thì phạm tội đọa.
Tỳ-kheo không thuận theo pháp chế của vua phạm
Đột-cát-la.

GIới 77: Ở chỗ vắng nghe bốn việc tranh cải
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là bốn việc tranh cãi
đã phát sinh; hai, là trước những chuyện các người bàn
bạc riêng; ba, là cố
ý sinh tranh cãi; bốn, là
đến chỗ người kia lén nghe; năm, là nghe rõ.

Không được nghe lén người khác nói, trong luật nói: nếu hai người nói chuyện ở chỗ tối, ở chỗ kín nói chuyện hoặc đi trước cùng
nói chuyện, nếu Tỳ-kheo
không búng ngón tay, tằng hắng để cảnh giác họ phạm Đột-cát-la.

Không phạm: là nếu
sợ họ làm các việc không lợi ích nên lén nghe.

Giới 78: Giận đánh Tỳ kheo
Đủ bốn
duyên thành phạm: một, là đại Tỳ-kheo; hai, là đánh
với tâm tức giận; ba,
là muốn đánh; bốn, là đánh vào người.

Trong luật nói: Tỳ-kheo đánh Tỳ-kheo khác cũng phạm tội đọa, hoặc
dùng tay, đá, gậy, v.v… cũng phạm tội đọa.
Nếu Tỳ-kheo dùng các thứ khác như: chìa khoá cửa, móc câu, chuôi cán
phạm Đột-cát-la.
Luật Thập Tụng nói, nếu
Tỳ-kheo cầm một nắm cát, đậu vãi trúng
nhiều Tỳ- kheo, tùy theo trúng bao nhiêu
Tỳ-kheo phạm bấy nhiêu tội đọa.
Già lu- ận nói
Tỳ-kheo vì tâm dục đánh người nữ phạm
Tăng tàn. Luật Tăng-kỳ nói nếu có các
loài thú hung dữ như: voi, ngựa, trâu, dê vào trong
chùa tháp, làm hại đến hình tượng, phá hoại hoa
quả cây cối, Tỳ-kheo
được dùng gậy đánh
vào cây, đácho chúng sợ bỏ đi; không được nghó là
súc sinh đánh nó, mỗi mỗi
phạm Đột-cát-la.
Trong luật nói không
phạm: là bị bệnh cần
người đấm bóp, ăn mắc cổ phải vỗ vào gáy, nói
chuyện với nhau, họ
không nghe, vỗ họ họ để họ nghe, cho đến đụng gần
nhau. Xét trong các kinh luật, không có các Tỳ-kheo vì việc dạy dỗ mà dùng roi vọt đánh đập. Một đời giáo hóa của Phật đều không
sử dụng roi
vọt. Thời Mạt pháp
thường thấy có lối giáo dục này, quyển trước đã nói
rõ, đó là tướng trạng
Phật pháp bị tiêu diệt. Kinh Đại Tập chép: nếu
đạo- tục v.v… đánh
Tỳ-kheo phá giới, Tỳ-kheo không phá giới, tội nặng
như làm muôn ức thân
Phật chảy máu. Vì sao? Vì các người ấy có thể
chỉ bày mọi người con
đường xuất thế cho đến Niết-bàn. Luận Đại Trí
Độ nói, trong luật, kết
giới này vì việc thế gian, vì Nhiếp tăng, vì ủng
hộ Phật pháp, có người
có chúng sinh nên tùy theo giả danh mà kết
giới, không quan
sát về tội nhiều ít của
đời sau. Nếu đạo nhân dùng roi đánh,
giết trâu dê tội nặng mà giới nhẹ; khen ngợi người nữ, tội đều nặng,
mà đời sau xem là tội nhẹ.

Giới 79: Dọa đánh Tỳ Kheo
Trước là phần giới hạn, giới này để phòng ngừa chu đáo vì chỉ
cần nghó đến tìm cách
đánh Tỳ-kheo là phạm. Già luận nói, Tỳ-kheo đưa
tay hướng đến nhiều Tỳ-kheo doạ đánh đều phạm Ba-dật-đề.

Giới 80: Vu cáo người khác phạm Tăng tàn không có căn cứ
Nói chung giống giới Tăng tàn thứ tám (vu báng người phạm giới

Baladi không
căn cứ) chỉ khác là tội đọa.

Giới 81: Đột nhập cung vua
Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là
vua Sát-đế-lợi; hai, là vua cùng phu nhân ngồi
một chỗ; ba, vua chưa ra ngoài, vật báu chưa
cất (luận Tát-bà-đa, thể nữ mặc y quý báu
chưa cất); bốn, vào
trong cửa cung vua.

Trong luật, nếu vào trong các nhà
Túc Tán tiểu vương,
Trưởng giả hào quý tộc phạm Đột-cát-la.

Giới 82: Cầm nắm vật quý
Đây là giới cầm nắm vật quý, luận
Tát-bà-đa nói do
Tỳ-kheo nhặt của rơi làm
duyên khởi, không dùng lời xưa, đủ năm duyên thành phạm: một, là vật báu đối với mình
mà người; hai, vật để
trang sức; ba, không phải chỗ và chỗ
ngủ trọ; bốn, không có ý trộm cắp chỉ lấy để đưa cho chủ
của vật; năm, là cầm lấy.
Luận Tát-bà-đa,
Tỳ-kheo cầm bảy báu phạm
tội đọa. Tên gọi của bảy vật báu như trong giới
ba mươi. Nếu Tỳ-kheo cầm
vật gần như của báu là: đồng, sắt, chân nhiều mầu…
phạm Đột-cát-la, nếu không lấy, đúng như pháp nói thanh tịnh
thì không phạm. Nếu cầm
vàng trang sức, vàng quặng cất giấu, hoặc cầm vật quý của người tự nói quý báu thanh tịnh phạm tội đọa.
Vật tương với vật quý lẫn
lộn trong một trăm lẻ một vật thì được cầm, không
cần nói thanh tịnh. Luật
Tăng-kỳ, cho đến biết người trong tăng có của
báu không được tự
lấy. Nếu ngày tám tháng tư và lúc đại hội cúng
dường, đúc tượng
vàng, tháp bạc và tượng Bồ-tát, có người cúng dường vàng, bạc để thắp lên,
Tỳ-kheo nên
sai tịnh nhân cầm. Nếu rơi dưới đất thì cầm giúp họ đặt lên chỗ không có vàng bạc, hoặc bao tay cầm
đứng bên ngoài đang
thiếp tượng. Nếu đúc Bồ-tát bằng vàng bạc, Tỳ-kheo
sai tịnh nhân
(tắm), cho đến nhờ tịnh nhân cầm, Tỳ-kheo chỉ phụ giúp. Nếu trước mình cầm không được
sau bỏ ra.
Luận Tát-bà-đa nói,
nếu Tỳ-kheo cầm những
thứ tương tự như vật quý làm đồ trang sức cho phụ nữ
phạm Đột-cát-la. Đồ trang
sức của người nam, trừ mâu tiêu, binh
khí, nhạc cụ, ngoài ra
tất cả được cầm không phạm. Nếu Tỳ-kheo sai
Tỳ- kheo khác cầm vật
quý cũng phạm tội đọa. Trong luật khai cho: nếu là vật quý cúng dường chùa tháp, vì muốn giữ gìn chắc chắn,
Tỳ-kheo lấy cất không phạm (nghĩa
là chỗ không có tịnh nhân). nên Ngũ Bạch Vấn
chép: Vị tri sự cầm vàng, bạc, tiền của Phật pháp
cũng phạm tội
đọa. Luật Tứ Phần
chép: nếu ở trong chùa, hoặc chỗ tạm ngủ qua đêm,
có của báu,
Tỳ-kheo nên tự cầm hoặc dạy người khác cầm, nên biết
tướng trạng của cái đãy, hình dáng vật dụng, phải mở ra xem bao nhiêu
cái tròn vuông, mới cũ.
Nếu có người tìm hỏi, mình xem họ nói hình dáng giống thì trả lại cho họ. Nếu họ nói không giống
Tỳ-kheo nói rằng:
“tôi không thấy vật này”. Hoặc có hai người cùng đến lấy vật, đều nói
giống nhau, Tỳ-kheo đem vật
ấy ra để trước mặt họ nói: “các ông tự lấy
đi”, Tỳ-kheo làm như thế
phạm Đột-cát-la. Nếu ở các chỗ khác,
Tỳ-kheo cầm vật người ta đánh rơi phạm tội đọa.
Luật Tăng-kỳ nói, nếu
thấy y, vật của người
đánh rơi, Tỳ-kheo nên xướng lên để họ biết. Nếu
vật không chủ,
Tỳ-kheo nên treo ở chỗ cao làm cho người ta dễ trông thấy. Nếu người đến lấy,
Tỳ-kheo hỏi: “ông mất ở chỗ nào?” Họ trả lời đúng thì đưa cho họ. Nếu không ai đến hỏi,
Tỳ-kheo nên giữ lại đến ba
tháng. Nếu vật đó nhặt
được trong vườn tháp, thì nên dùng để làm tháp.
Nếu nhặt được trong
vườn tăng, thì nên làm vật dùng cho tăng bốn
phương. Nếu là vật quý giá như vàng bạc v.v… không được phơi bày ra,
Tỳ-kheo nên ở chỗ kín
xem xét kỹ lưỡng về hình tướng. Nếu có người đến
tìm nói đúng, Tỳ-kheo
nên tập hợp nhiều người rồi đưa vật báu ra, dạy họ thọ ba quy y, nói rằng: “nếu Phật không chế giới này thì mắt ông
muốn nhìn lại cũng không
được”. Nếu không có người đến tìm, Tỳ-kheo
giữ đến ba năm rồi tùy
theo được vật đó ở đâu, dùng làm việc đó như
trên đã nêu. Nếu
Tỳ-kheo thấy vật họ đánh rơi, trước có ý nói cho họ
biết, sau biết chỗ nên lấy ra,
sau biết được lấy vô tội. Y, bát của
Tỳ-kheo khách để lại,
chủ nhân dời đi nơi khác, nếu Tỳ-kheo cất giấu phạm
tội trọng. Y bát kia chủ
nhân nhớ đến lấy thì không phạm tội. Nếu đào
đất được của báu, mà
tịnh nhân không đáng tin cậy, Tỳ-kheo nên tâu
lên vua. Nếu tịnh nhân
đáng tin cậy thì giữ đến trong vòng một, hai
năm, rồi làm các việc
về tháp. Nếu nhà vua biết, hỏi Tỳ-kheo, Tỳ-kheo trả lời: “có được mà đã dùng để làm tháp”. Nếu có người đến tìm nói đúng,

Tỳ-kheo nên lấy vật của tháp trả lại.
Nếu vua hỏi:
“Trong giới luật
của Phật như thế nào?”
Tỳ-kheo nên trả lời: “Phật dạy: tùy theo vật được trong đất của tháp, của tăng, thì
sử dụng vật đó làm tháp hoặc cho tăng. Nếu trên kho báu có miếng
sắt ghi rõ họ tên, cũng được dùng, tiến
thoái như trên. Luận
Thành Thật, có người nói: vật báu phục tăng trong
đất thuộc về vua, Tỳ-kheo
lấy vật này, phạm tội trộm. Đáp: chỉ những vật trên đất mới thuộc về vua; không kể vật trong đất, vì
sao? Vì bậc
Thánh như Ngài Cấp-cô-độc
v.v… cũng lấy những vật này, nên biết là vô
tội. Lại nữa, tự nhiên mình được vật, không thể gọi là trộm cướp được.
Luật Tăng-kỳ nói,
Tỳ-kheo vào trong thôn xóm, thấy vật rơi dưới đất
không được lấy. Nếu có người lấy đuă cho
Tỳ-kheo thì được. Vì người đó
chính là thí chủ. Nếu ở
chỗ đường vắng không người có vật rơi thì được
lấy. Nếu thấy trên y có
châu báu, nên dùng gót chân đạp bỏ châu báu, cầm bày ra khiến cho người ta nhìn thấy.
Khi được y, về đến trú xứ mới
thấy của báu, nên giao
cho tịnh nhân lo việc y, thuốc. Ngũ Bách Vấn chép: vật
Tỳ-kheo gởi người tại gia quá hạn không đến lấy, người tại gia
cầm đến cúng dường,
Tỳ-kheo nhận không hợp lệ vì nếu Tỳ-kheo còn
sống thì đó là vật có
chủ, nếu Tỳ-kheo chết thì vật đó thuộc về Tăng.

Giới 83: Phi thời vào làng xóm
Đủ năm duyên
thành phạm: một, là thời gian
phi thời; hai, là không có
duyên sự; ba, không dặn lại
Tỳ-kheo khác; bốn đi đến nhà
Cư só (tức là nhà của
tịnh nhân trong chùa); năm, là vào cửa.

Luật Thập Tụng nói, nếu
Tỳ-kheo vào làng xóm, tăng
phường (chùa ni nên
bạch), vào chỗ lan-nhã, vào trụ xứ cũ không phạm.

Luật Tứ Phần nói phi thời: từ quá giữa trưa đến lúc minh
tướng chưa xuất hiện,
trong thời gian đó Tỳ-kheo không dặn Tỳ-kheo
khác, bước vào trong xóm
làng phạm tội đọa.
Nếu có
việc tăng, tháp, chùa và bệnh nên dặn
Tỳ-kheo khác.
Nếu Tỳ-kheo ở phòng
riêng nên dặn với Tỳ-kheo gần phòng.

Luật Thập Tụng nói, nếu ở chỗ mình không có Tỳ-kheo, đến ngã tư đường gặp
Tỳ-kheo nên bạch. Nếu không có
Tỳ-kheo nên nói
với Tỳ-kheo-ni và ba
chúng (Thức-xoa-ma-na, Sa-di, Sa-di ni).

Luật Tăng-kỳ
nói: ăn buổi sáng xong là phi thời. Muốn vào làng xóm,
Tỳ-kheo nên thưa:
“Thưa trưởng lão! Tôi phi thời vào xóm
làng”. Trưởng lão đáp:
“Được”. Nếu đường đi ngang qua xóm, trong xóm
có tháp miếu,
Tỳ-kheo nên tiện đường đi thẳng qua, nếu hai bên đường
có quán trọ đi qua phạm tội đọa.
làng.

Luận Đại Trí Độ nói, tất cả nhà của người tại gia đều gọi là xóm

Theo đây, phòng nhà của tịnh nhân trong chùa vì
sao Tỳ-kheo
không cần
nói? Cẩn thận thay! Cẩn thận thay!

Luật Ngũ Phần chép: nếu Tỳ-kheo đang đi trên đường gặp
chiều tối nên đến xóm làng ngủ lại.
Có tám nạn khởi lên và các duyên khác
Tỳ-kheo không cần thưa.

Luận Tát-bà-đa nói: Tỳ-kheo có thể thưa một cách chung chung
chỗ đi đến, hoặc thưa cụ thể thì càng tốt.
Nếu Tỳ-kheo trước
không thưa, gặp Tỳ-kheo
chùa khác thưa thì không phạm.

Luận Minh liễu nói, nếu có nhân duyên
Tỳ-kheo nên chọn
lựa việc này, nghĩa là
thưa với người cùng giới quan sát chính hạnh.

Trong luật nói, nếu
Tỳ-kheo quan
sát chính hạnh
Tỳ-kheo kia, nếu có oai nghi thì
cho phép đi, không oai nghi thì không nên cho đi.
Không phạm:
là đường đi phải qua xóm làng, có việc đã thưa
với Tỳ-kheo khác, nếu
có thọ thỉnh không cần dặn cứ việc đi, có duyên
sự của Tam bảo thì khai như trên.

Giới 84: Làm giường cao quá quy định
Đủ năm duyên
thành phạm: một,
là giường; hai, là giường của tăng hay
của mình; ba, là quá mức
qui định; bốn, là tự làm hoặc
bảo người làm; năm, là làm xong.

Nếu Tỳ-kheo làm xong phải chặt bớt, không chặt bớt mới phạm.
Luật nói: giường cao bằng tám ngón tay của Như lai.

Luận Tát-bà-đa nói, tất cả giương cây cao rộng đều phạm,
giống giới thứ tám
của người tại gia (tám quan trai).

Tám ngón tay: một ngón dài hai tấc, thước đời nhà Chu, một
thước bằng sáu tấc,
thước nhà Đường dài, một thước ba tấc.

Luật Ngũ Phần nói: cho phép Tỳ-kheo được nhận giường cao
do thí chủ cúng dường.
Tỳ-kheo trước nghó: “sẽ chặt bớt” thì được nhận. nếu không nghó thế,
Tỳ-kheo phạm tội đọa.
Luật Tăng-kỳ nói: nếu giường của tăng cũng phạm.
Sợ thí chủ không vui,
Tỳ-kheo đào đất chôn chân
giường xuống, cho đến chặt bớt
chân giường, rồi kê thêm dưới chân
cũng phạm. Tùy, theo
Tỳ-kheo ngồi xuống đứng dậy mỗi
lần phạm một tội đọa.
Nếu chỗ ẩm ướt dùng gỗ bằng tám ngón tay để
kê chân giường thì được.
(Theo đây,
chỗ ẩm ướt kê chân giường nên khai cho, nếu ở
trên

đó lễ Phật,
mà kê cao quá thì không được).

Nếu Tỳ-kheo ngồi trên giường của nhà thế tục thì không phạm.

Luật Tứ Phần cũng nói giống như vậy.

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo chặt bớt chân giường rồi đến
trong tăng sám hối tội.
Tám ngón tay: là dùng ngón tay mình để tính.
(phần khai trên, lấy gỗ
kê chân giường bằng tám ngón tay người thường).
Phần thứ ba của luật
Tứ Phần, chỗ tra vào
thành giường,
theo luật Thập Tụng, nếu
nhà không bà con thì đo bằng tám tấc, chia ra bốn phần bằng nhau.
Lại nói: giường dài nhỏ nhất đủ cho bốn
Tỳ-kheo ngồi. Giường nằm hơn ba khuỷu tay, khoảng đủ đứa bé bốn tuổi ngồi, nếu dưới mức đó không được ngồi.
Giường rộng một khuỷu rưỡi tay được
hai người ngồi. Giường
kê không được cao quá tám ngón tay.

Luật Tứ Phần nói không phạm: là giường cao bằng tám ngón
tay, hoặc dưới tám ngón
tay, hoặc giường cao chặt bớt thì không phạm.

Giới 85: Dồn bông gòn làm nệm
Đủ năm
duyên thành phạm: một, là bông (Đâu-la-miên) (luật nói là
bạch dương, hoa liễu
nở tròn); hai, là dồn
làm nệm; ba, là làm
cho mình; bốn, là tự làm
hoặc bảo người làm; năm, là làm xong.

Luật Ngũ Phần nói, tùy theo Tỳ-kheo ngồi kết tội đọa. Nếu
Tỳ- kheo làm rồi trước
phải moi bông ra, sau đó sám hối.

Giới 86: Làm ống đựng kim bằng xương, ngà, sừng
Đủ năm
duyên thành phạm đồng như trên.

Luận Tát-bà-đa chép: vì những vật nhỏ này không tính vào trong ba mươi thứ nên phá đi. Nếu trả lại chủ
không nhận, hoặc cho chủ
khác thì buồn, đưa vào
tăng thì phi pháp, Tỳ-kheo nên huỷ bỏ đi.
Luật nói
không phạm: là
dùng đồng, sắt, chì, sáp, trúc, gỗ, cỏ
lau, cỏ xá-la làm ống
đựng kim hoặc dùng ngà voi, sừng bịt đầu tích
tượng, bịt cán lọng,
cán dù, cán dao để khoét, hoặc bịt cán thìa, cây như ý
cán gáo, cây móc y, que
bôi thuốc đau mắt, dao nạo lưỡi, cây xỉa răng, cây
móc tai, thiền trấn, ống để xông mũi, tất cả đều không phạm.

Giới 87: Làm tọa cụ quá quy định
Đủ năm
duyên thành phạm: một, là làm toạ cụ; hai, là quá
cỡ qui định; ba, là làm
cho mình; bốn, là tự làm hay bảo
người làm; năm, là làm xong.

Trong luật, toạ cụ làm dài bốn thước, rộng ba thước (thước nhà
Chu) viền phía ngoài dài, rộng mỗi bên tăng thêm một thước, đó
là đúng cỡ qui định
(các việc khác như trong phần pháp y có nói)

Lại nói: nếu
Tỳ-kheo làm quá qui định, hoặc ít hơn, hoặc nhiều hơn, tự mình làm hay bảo người khác làm, tất cả phạm tội đọa.
Nếu không thành, hoặc
làm cho người khác, thành hay không thành, tất
cả phạm Đột-cát-la.
Không phạm:
là làm đúng cỡ, hoặc dưới cỡ qui định, hoặc toạ
cụ người khác may xong
cho đúng như cỡ qui định, hoặc làm hai lớp
cũng không phạm. (nay có qui định cỡ chung, nhưng hai bộ không chấp
nhận, luật Tứ Phần, là
luật do bảy trăm vị Tỳ-kheo kiết tập cũng không chấp nhận)

Luật Tăng-kỳ
nói: nếu muốn sám hối Tỳ-kheo phải cắt bớt bên ngoài, cho đúng cỡ quy định, rồi
sám hối đúng như pháp. Những cái còn dư thì
thuyết tịnh. Nếu quá mười ngày,
Tỳ-kheo theo pháp chứa y dư
mà xả, hoặc theo y pháp
trong luận Tát-bà-đa.

Giới 88 May y che ghẻ quá cỡ quy định

Luật nói: y này dùng để che các thứ ghẻ trên thân, hoặc trên
Niết- bàn tăng, được làm bằng vải mềm mại quý giá, dài tám thước, rộng
bốn thước (thước đời nhà Chu).
Không phạm:
gần giống giới trước, luật Thập Tụng nói: đến
khi ghẻ hết, quá mười
ngày, Tỳ-kheo phạm tội đọa.

Giới 89: May áo tắm mưa quá cỡ quy định

Văn giống như
trong giới thứ ba mươi, không giải thích cũng có thể biết.

Giới 90: may y lớn bằng y Phật.

Luận Tát-bà-đa chép: cỡ của Phật là một
trượng sáu, người thường chỉ bằng một nửa, nên
Tỳ-kheo làm y dài rộng chỉ bằng một
nửa mà thôi.

Luật Thập Tụng chép: lượng y của Tỳ-kheo bằng y của Đức
Phật là chiều dài bằng
chín gang tay Phật. Hai bộ luật: luật Tăng-kỳ và
luật Ngũ Phần giống nhau.
Có bản chép mười gang tay Phật là sai. Y Đức Phật dài một
trượng tám, rộng một
trượng hai, người thường
dài chín thước, rộng
sáu thước (tính theo thước đời Chu). Việc này rất hiếm
thấy nên không cần nói
rõ, nên biết như vậy.



Nhận thức ăn của Tỳ kheo ni không phải bà con tại nhà
cư só

Có năm duyên
thành phạm: một, là tại nhà
cư só; hai, là
Tỳ-kheo- ni không phải
bà con; ba, là không có
lý do; bốn, là tự tay nhận thức
ăn; năm, là ăn vào.

Luật Tứ Phần nói thức ăn có: thức ăn chính, thức ăn phụ.
Nếu Tỳ- kheo không bệnh tự
tay nhận thức ăn mỗi miếng đều phạm. Trong
văn bất luận thức ăn
đó của mình hay của người, theo duyên để biết.

Luật Ngũ Phần nói: Tỳ-kheo ở tại ngã tư đường nhận thức ăn
của Tỳ-kheo-ni không bà con phạm tội, nhận trong nhà
không phạm.
Duyên khởi như vậy.

Trong luật nói
không phạm là: nhận thức ăn của Tỳ-kheo-ni bà con; hoặc bị bệnh; hoặc lấy thức ăn để dưới đất hay người khác trao
cho, hoặc nhận tại chùa,
ngoài xóm, chùa ni tất cả đều được.

Nhận thức ăn do tâm thiên vị tại nhà cư só

Đủ bốn duyên
thành phạm: một, là tại nhà
cư só; hai, vì
sự thiên vị không theo thứ lớp
thọ thỉnh; ba, là đại chúng yên lặng thọ nhận,
không chê trách; bốn, là ăn vào.

Luật Ngũ Phần nói, nếu Tỳ-kheo-ni bảo thí chủ thêm thức ăn
cho Tỳ-kheo, Thượng tọa
thứ nhất nên quở trách. Nếu lời nói của
Thượng tọa thứ nhất
không có tác dụng, thì thứ lớp quở trách cho đến
Tỳ-kheo mới thọ giới
cũng được quở trách.

Luật Tăng-kỳ
nói, Tỳ-kheo quở trách ba lần mà họ không
dừng thì Tỳ-kheo ăn không phạm.

Luật Thập Tụng nói, nếu hai tăng trụ xứ
ngồi riêng, ăn
riêng, cũng nên hỏi
riêng theo lời Thượng tọa ngăn chưa xong, người
chưa ăn không được ăn. Người ngồi sau cũng vậy.

Trong luật nói
không phạm: là
Tỳ-kheo có nói: “Này cô!
Hãy thôi đi! Để yên cho các
Tỳ-kheo ăn xong”, nếu
Tỳ-kheo-ni tự
mình làm đàn-việt, hoặc đàn-việt thiết trai nhờ
Tỳ-kheo-ni lo liệu, hoặc không
có tâm thiên vị đối
với các Tỳ-kheo thì đều không phạm.

Thọ thức ăn của nhà học gia quá quy định

Sự việc này rất hiếm nên không nói lại. Ngày nay có gia đình tin tưởng
Phật pháp, cúng dường chúng xuất gia. Năm chúng xuất gia
cũng nhận sự cúng dường
quá nhiều. Theo đây, chúng ta nên tự tiết chế.
Há chẳng phải là phán
đoán sáng suốt hay sao?

Thọ thực tại lan nhã có thời hạn

Đủ năm
duyên thành phạm: một là chỗ lan-nhã có sự nguy hiểm; hai, là không cho đàn-việt
biết trước; ba, là
không bệnh, không
duyên sự; bốn, là tự tay lấy ăn, trừ để dưới đất và
sai
người lấy; năm, là ăn vào.



Trong giới chúng học, chủ yếu nói về oai nghi. Nó có mặt đầy đủ trong các môn, tóm lược gần hết. Nay trích yếu vài mươi giới
thường hay phạm, nên tập
hợp theo thứ lớp.

Mặc Niết-bàn tăng ngay ngắn

Luật nói: không ngay ngắn có nghĩa là lúc mặc dưới thấp, cột dây lưng dưới rốn. Mặc cao là mặc trên đầu gối, vòi con voi: phía
trước thòng xuống một
góc. Lá cây Đa-la: là phía trước thòng xuống hai
góc. Xếp nhỏ lại: xếp
quấn quanh lưng eo nhăn nhó.

Nếu Tỳ-kheo cố ý làm phạm, nên
sám
hối Đột-cát-la. Do cố ý làm nên phạm phi oai
nghi Đột-cát-la.
Nếu Tỳ-kheo không cố ý làm
chỉ phạm Đột-cát-la. Bốn
chúng Tỳ-kheo-ni, Thức-xoa-ma-na, Sa-di,
Sa- di-ni cũng phạm
Đột-cát-la, cho đến thiên cuối cũng giống như ở đây.

Không phạm: là hoặc khi bị bệnh, trong rốn
sinh mụn nhọt
nên mặc thấp, hoặc nơi
ống chân có ghẻ nên mặc cao, hoặc ở trong
Tăng- già-lam, hoặc bên
ngoài thôn xóm, hoặc lúc làm việc, lúc đi đường.

Mặc ba y ngay ngắn

Luật nói: không ngay ngắn: mặc thấp: thòng xuống
quá khuỷu tay, trống bên hông.
Mặc cao: mặc cao quá ống chân.
Vòi con voi:
phía trước thòng xuống
một góc. Lá cây Đa-la: phía trước thòng xuống
hai góc, phía sau vén cao
lên. Xếp nhỏ lại: là xếp nhỏ làm thành viền của y.
Không phạm:
gần giống giới trước.

Đi lật ngược y .

nghĩa là: vắt
ngược y hai bên trái và phải lên vai, nếu bên hông bị
bệnh (ghẻ), hoặc ở
trong già-lam, hoặc trên đường đi, hay lúc
làm việc thì cho phép.

Ngồi lật ngược y lại

Văn tương tự
có thể biết. Từ đây về sau, y cứ vào lượng mà
giải

thích không ghi số nữa.
Luật nói y quấn cổ: năm hai chéo y, quấn lên vai.
Khai duyên: giống như
giới trước.
Che đầu: hoặc lấy lá cây, hay dùng vật bị xé
từng mảnh, hoặc lấy y
che đầu. Không phạm: là hoặc bị bệnh lạnh đầu,
hay trên đầu có ghẻ,
nạn mạng sống, nạn phạm hạnh trùm đầu để chạy
thì không phạm. Đi nhún
nhảy: nghĩa là hai chân nhún nhảy. Không phạm là hoặc bị bệnh như vậy, hoặc bị người đánh hoặc có thú dữ, hoặc bị
gai chích, hoặc lội qua
mương, qua hầm phải nhảy qua.

Ngồi chồm hổm:

Ngồi trên đất hay trên giường mà mông không chạm đất.
Không phạm là hoặc bị bệnh như vậy, hoặc bên mông có ghẻ, hoặc cần
đưa vật cho người khác,
hoặc lễ bái, sám hối, hoặc nhận giáo giới.
Chống nạnh: chống hai tay
lên hông, khuỷu tay thành góc vuông. Khai
duyên: như giới y quấn
cổ. Lắc mình: thân nghiêng bên phải, bên trái khi
rảo buớc. Không phạm:
là hoặc bị bệnh như vậy, hoặc bị người đánh
phải nghiêng mình để
tránh, hoặc qua hầm phải nghiêng thân để lướt qua, hoặc khi mặc y nghiêng mình nhìn xem. Đánh đằng xa
(vung tay): là thòng cánh tay đưa ra trước mà đi.
Không phạm: là bị bệnh như
vậy, hoặc bị người đánh
và các duyên khác phải đưa tay để ngăn lại,
hoặc lội qua sông, hoặc
đưa tay vẫy gọi bạn. Che thân: là khắp cơ thể trống trơn phải che kín.
Không phạm: là hoặc bệnh, hoặc bị gió thổi bay y, liếc nhìn hai bên: ở trong xóm làng nhìn khắp mọi nơi.
Không phạm: là bị bệnh như
vậy, hoặc ngước mặt xem thời tiết, hoặc gặp nạn
duyên phải liếc nhìn mọi
hướng để tìm đường thoát thân. Yên lặng: là không lớn tiếng la lối.
Không phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc có người bị điếc phải nói to, hoặc lớn tiếng dặn dò, hoặc lớn tiếng thí thực, hoặc
nạn mạng sống, nạn phạm hạnh lớn tiếng gọi nhau để chạy.
Cười giỡn: cười để lộ răng.
Không phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc môi bị đau
không che được răng,
hoặc nghó đến pháp hoan hỉ mà cười. Chú ý nhận thức ăn: không được để rơi cơm canh.
Không phạm: là bị bệnh như vậy,
hoặc bát nhỏ bị rơi rửa
ngoài, hoặc rơi trên bàn. Nhận thức ăn vừa ngay bát: không tràn bát, không để tràn chảy ra ngoài.
Không phạm: là
giống như giới trước.
Nhận canh vừa ngang bát: không để chảy tràn ra ngoài. Về
không phạm: giống như trên. Cơm canh cùng ăn: chẳng phải
cơm đến canh hết, cơm chưa
đến canh đã hết. Không phạm: là bị bệnh
như vậy, hoặc lúc cần
cơm không cần canh, hoặc gần quá giữa ngày, hoặc có nạn
mạng sống, nạn phạm hạnh cần ăn mau. Theo thứ lớp mà ăn:
nghĩa là trong bát không được moi đủ chỗ để lấy thức ăn
mà ăn. Không phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc
sợ nóng moi lấy chỗ nguội mà ăn,
hoặc sắp quá giữa trưa,
hoặc có nạn duyên. Không nên moi giữa bát mà ăn: nghĩa là chừa
xung quanh, moi giữa bát xuống tới đáy bát.
Không phạm: là bị bệnh như
vậy, hoặc sợ nóng nên moi ở giữa cho nguội, hoặc
quá giữa trưa, hoặc nạn duyên. Khác được đòi hỏi thức ăn cho mình.
Không phạm: là vì bệnh,
hoặc đòi hỏi cho người khác, người khác đòi
hỏi cho mình, không đòi hỏi mà được. Cơm phủ lên canh:
Không phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc được mời ăn, hoặc khi chỉ cần canh,
lúc chỉ cần cơm, không nhìn bát của người bên cạnh: xem ai nhiều ai ít.
Không phạm: Tỳ-kheo bên cạnh bị
bệnh, hoặc mắt bị mờ, nhìn xem họ được thức
ăn chưa, tịnh hay bất tịnh,
thọ hay chưa thọ, hoặc mình bị bệnh. Chú
tâm vào bát mà ăn:
nghĩa là không nhìn xem xung quanh. Không phạm:
là bị bệnh như vậy, hoặc
Tỳ-kheo ngồi gần mình mắt mờ như giới
trước, hoặc quá giữa trưa hoặc nạn duyên.
Không được vắt cơm lớn: tức
là miệng không chứa
hết. Không phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc lúc
quá giữa ngày, nạn mạng
sống, nạn phạm hạnh phải ăn mau. Há miệng
lớn đợi cơm: nghĩa là
vắt cơm chưa đến đã há miệng lớn đợi cơm.
Không phạm: là như giới
trước. Ngậm cơm nói: thức ăn trong miệng thì lời
nói không rõ ràng, khiến
người nghe không hiểu. Không phạm: là bị
bệnh như vậy, hoặc bị
nghẹn kêu nước, hoặc nạn duyên. Vắt cơm thảy từ
xa vào miệng ăn. Không
phạm: là bị bệnh như vậy, hoặc bị trói phải thảy thức ăn vào miệng. Thức ăn rơi vãi: nghĩa là phân nửa vào miệng,
phân nửa trong tay. Không
phạm: là hoặc ăn bánh tráng, hoặc ăn cơm cháy, hoặc ăn dưa, rau trái.
Ăn phồng má: tức là đưa thức ăn vào miệng khiến cho hai má phồng lên giống như hai mà khỉ.
Không phạm: là bị bệnh
gì đó, hoặc quá giữa
ngày, nạn duyên phải ăn mau. Không nhai thức
ăn lớn tiếng: trừ bị bệnh, ăn bánh khô, ăn cơm cháy, ăn dưa trái (không có văn khai ăn rau cải).
Húp thức ăn: há miệng rộng từ xa húp thức ăn
vào. Không phạm: là bị bệnh gì đó, hoặc miệng đau, hoặc ăn nhanh,
sữa
lạc, rượu đắng.
Không liếm thức ăn: nghĩa là không le lưỡi liếm thức ăn,
trừ bệnh, hoặc bị trói
tay, hoặc bị bùn, đất nhớp, mồ hôi tay nên dùng lưỡi liếm thức ăn. Không rảy tai trong lúc ăn, trừ bệnh, hoặc trong thức ăn
có cỏ, côn trùng, hoặc
tay có chất bất tịnh muốn rảy bỏ đi, hoặc khi
chưa ăn tay xúc chạm vật
bất tịnh cần phải rảy. Nhặt thức ăn rơi mà ăn:
tức là cơm rơi bỏ đi.
Khai như giới trước. Không được tay dơ cầm đồ
đựng thức ăn: tay dơ nghĩa là trên tay có dính cơm.
Trừ bệnh, hoặc nhận
thức ăn trên cỏ, trên
lá, hoặc rửa tay nhận. Nước rửa bình bát là nước có lẫn

cơm. Trừ khi
bệnh, hoặc rửa bàn rồi hứng nước đó đổ đi.
Không được đại tiểu tiện trên cỏ tươi, trừ người bệnh không thể tránh, hoặc nước chảy đến nơi đó, hoặc chim ngậm rớt xuống nơi đó.
Không được đại
tiểu tiện, khạc nhổ
xuống nước. Trừ bệnh hoặc ở trên bờ đại tiểu tiện
nước chảy xuống đó,
ngoài ra như giới trước. Không được đứng đại tiểu
tiện, trừ bệnh, hoặc bị
trói, hoặc chỗ đứng có bùn dơ. Không được nói pháp cho người không cung kính nghe.
Trừ bệnh, hoặc vua, đại thần của vua. Không được ngủ nghỉ trong tháp Phật, trừ bệnh hoặc vì giữ gìn nên
ngủ nghỉ đó, hoặc bị thế lực bắt buộc, hoặc nạn
mạng sống, nạn phạm hạnh mà ngủ nghỉ trong đó. Không cất chứa tài vật
trong tháp.
Trừ bệnh, hoặc vì muốn cho chắc chắn nên cất chứa, các nạn duyên khác như
trên. Không được mang
giày da vào tháp Phật. Trừ bị bệnh như thế, hoặc
bị cưỡng bức bắt phải
vào trong tháp. Không được ngồi ăn dưới tháp, để lại thức ăn bừa bãi, trừ
Tỳ-kheo ăn với một oai nghi, và không làm
pháp dư thực,
Tỳ-kheo bị bệnh, cho phép hoặc gom lại một chỗ để bên
chân, lúc ra ngoài đem đi
bỏ. Không được khiêng thây chết đi qua dưới tháp. Trừ bị bệnh phải đi đường này, thế lực bắt buộc phải đi.
Không được đem tượng Phật
đến chỗ đại tiểu tiện. Khai duyên cũng giống như
vậy. Không được ngồi duỗi chân về phía tháp. Trừ
bệnh, hoặc ở giữa có vật ngăn cách, hoặc bị thế lực bắt buộc.
Không được nắm tay
nhau cùng đi.
Trừ bệnh, hoặc
Tỳ-kheo mắt mờ cần dìu đỡ để đi, giới khác
hoặc bị bệnh duyên nên
khai chung. Không nói pháp cho người không cung kính, chỉ khai cho nói pháp cho Vua và Đại thần, vì Phật pháp lưu bố rộng khắp trong thiên hạ, nhờ vào
sức mạnh của Vua. Ban đầu khai
cho vì muốn chính pháp
được đến với người dân, về sau thì bắt buộc mọi người phải kính ngưỡng nên không có pháp khai. Ngoài ra chung
với các bộ khác rất
quan trọng, ý ở đây tức mở tức hành, mà lại y vào
luật nói lại. Cho nên
nếu vâng theo điều này thì không thiếu sót, nên xem xét bao gồm lại. Như quyển riêng thường dùng trong oai nghi
quyết chính pháp.

<篇></篇>



<詞>TỨ PHẦN LUẬT</詞>

SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN TRUNG (PHẦN 4)</卷>


THIÊN THỨ 15: PHÉP TẮC TRÌ PHẠM
Trước phân chia tùy tướng
ước sự, cho đến nói bao gồm cũng
chưa thể hiểu được. Cho
nên phải phân biệt điều đó. Nếu lấy việc lý lẽ
làm đầu, sợ kẻ sơ học không hiểu nổi.

Tông chỉ của
luật nói trì phạm, tướng trì phạm thật sâu xa,
người học nhiều chẳng
hiểu rõ hết lý lẽ tột cùng thì nghĩa này khó biết được. Cho nên trải qua nhiều đời luôn vâng theo không thể nói khác được. Tuy ít nhiều có chia ra nhiều cách nhưng ý chính không
sai khác. Nhưng về
sau các vị mới học chưa hiểu rõ hệ thống giáo dục, chỉ qua thời
gian chăm chỉ học tập làm
sao biết được? Nhưng văn nói về trì phạm
xuyên suốt một bộ. Chính là bộ
Cảnh Chương. Đã y theo
sự tướng, nay thử theo nghĩa bàn
luận chung, chỉ ra vấn đề quan trọng của nó. Đưa
ra sự việc để hiển
bày, khiến cho việc nguyên cứu được dễ dàng.
Trong đó phân biệt các
môn: một, biết về hai chữ trì phạm; hai, là giải
thích về thể trạng; ba,
là nói về thành tựu; bốn, là nói về thông bít; năm,
là nói về tiệm đốn;
sáu, là nói về hơn kém; bảy, là chọn lựa trong nhiều khoa.

Nói về hai chữ Trì phạm:

Trước giải nghĩa hai chữ Chỉ trì: phương tiện chính niệm giữ
gìn những điều đã thọ
nhận, ngăn ngừa thân miệng không gây ra các ng- hiệp ác, xem đó là chỉ. Chỉ mà không trái phạm, giới thể trong
sáng, thuận với những
điều đã thọ, gọi đó là trì. Trì do chỉ mà thành nên
gọi giới là Chỉ Trì,
giống như thiên thứ nhất.

Tác trì: sau khi đã lìa ác rồi, việc cần là phải tu điều lành, phải
sách tấn ba nghiệp tu tập giới hạnh. Có làm điều lành gọi là Tác. Trì
như trước đã
giải thích. Cho nên có chỉ trì và tác trì.
Luận rằng: giới tướng là chỉ,
hành tướng là tác. Lại nói: ác dứt thiện làm,
là nghĩa thứ tự của nó.

Kế đến giải thích hai thứ phạm, phạm đầu trong năm chúng
xuất gia có đầy đủ Ba
độc (tham, sân, si), chúng ta tâm ý điên đảo, xúi
dục thân miệng làm trái
lý, gây ra các cảnh gọi đó là Tác. Tác mà sai trái, làm dơ bẩn những điều đã thọ nhận, gọi là Phạm. Phạm do
Tác mà thành, nên gọi là Tác phạm.
Đây là đối với hành pháp ác làm chính. Đã làm ác chắc chắn không tu điều lành. Cho nên tiếp theo nói về chỉ phạm.
Chỉ phạm: vì tâm
si mê, ngã mạn làm những việc trái với những điều đã thọ
nhận, nên gọi là Phạm.
Đây là đối với không tu pháp lành nói làm chính.

Nói về thể trạng, còn các nghĩa khác bỏ đi.
Giải thích rõ ràng,
thể có hai: năng trì nà sở trì.

Năng trì: dụng tâm là thể, thân miệng là dụng cụ. Nên nói rằng: ba nghiệp này đều chỉ do tâm.
Lại luật nói: đề phòng ba nghiệp, nên
quan sát kỹ những ý này, sau sẽ giải thích lại.

Sở trì: hai thứ trì phạm đều đối với hai giáo mà nói. Chế giáo có hai: chế tác, làm thì không có lỗi, không thuận theo có tội và chế chỉ mà
làm thì có lỗi, chỉ thì không trái phạm.

Thính giáo, làm và không làm tất cả đều không có tội.
Vì sao
phải có hai giáo, vì nếu
chỉ chế không khai thì hạng trung, hạ thực hành
nhờ đâu mà tiến đạo.
Nếu chỉ khai, không chế thì bậc thượng chỉ mong cầu tự độ, tự khuyến
khích mình. Cho nên cần có hai giáo, bao gồm cả giáo mới phát
sinh đầy đủ ý nghĩa. Nay chia ra hai giáo, nhiếp pháp
chia bằng nhau. Chỉ trừ tác phạm, chỉ đối với
sự trong hai giáo đã nói.
Tác trì chỉ phạm, chung cho cả pháp và
sự trong hại giáo. Cho nên trước
không chung cho cả pháp, vì pháp chỉ có tiến tu mới biết được.
Còn sự chỉ cần xa lìa lỗi lầm là tự nhiếp họ được, nên được nói đến. Chính là chỉ
trỉ trước đối với
trong hai giáo. Sự trong môn chế có hai:

Có thể học nên chế chỉ: như dâm dục chung cho ba cảnh, trộm
cắp chia làm bốn chủ, v.v… Chế tác: như thể lượng
của y, bát, v.v…

Việc không thể học: do tâm mê mờ điên đảo chạy theo cảnh nên không hiểu rõ v.v… đây là bỏ nghĩa xưa (xưa, cho rằng
sự không thể học, nay do tâm mê mờ điên đảo vọng tưởng không thể học,
tất cả tâm cảnh đều có thể học được, nhưng do mê mờ nên không học được, vì vậy Đức
Phật khai cho tất cả, đó cũng là thính môn (cho phép).

Sự chung cho
hai thứ trên. Có thể học là như phòng xá thước tấc
dài ngắn, chứa y dư nhiều ít.
Không thể học: việc giống như trước
đã nói, chi do mê vọng
về giáo nghĩa nhưng không trái phạm. Trước
sau tương chuyển nên kiết bất định.

Tác trì: đối
với pháp sự trong chế môn. Pháp: nghĩa là giáo hành.
Giáo nghĩa là luật nghi.
Hành nghĩa là đối trị. Sự
chỉ có thể học: như thể lượng của y, bát v.v… là y cứ
vào Thính môn, cũng đối
với pháp sự. Pháp: nghĩa là xử phân, thuyết
tịnh, v.v… sự chỉ có
thể học: như y dư, phòng xá, v.v… cho nên không
thông. Không thể học là
do tâm mê vọng, không học mà làm được, sau sẽ
nói đầy đủ. Ở đây nghĩa là theo luật nghi mà làm, không trái phạm,
đều gọi là Tác trì.

Tác phạm: ngược với
Chỉ trì, không nương tay vào
giới tướng,
gây ra các hạnh xấu, gọi là Tác phạm.

Chỉ Phạm: ngược lại với tác trì, đối với pháp
sự biếng
nhác không chịu học.

Nói về thành tựu nơi chốn

Trước là nói theo tâm, Chỉ trì có hai: một, là nói về không có
xấu ác làm ô nhiễm. Chỉ
trì: trước hành ba tâm có được chỉ (nghĩa là
thức, tưởng, thọ, v.v…
ba phi nghiệp này lưu nhập tâm hành mới thành
nhân riêng, nên chia làm
hai). Nhờ có giới thể trong sáng, không trái
phạm gọi là Chỉ Trì. Thọ
thể là ký, ba tâm là vô ký. Hai, nói về hạnh đối
trị. Chỉ trì, tác trì: đều
do tâm hành mà thành tựu. Ba tâm trước thì
không nếu tính thiện có
thì ác, vô ký không.

Chỉ phạm, tác
phạm, thành tựu do tâm hành (trước là ba hành
vi tham v.v… trong trì. Nay
chính là ba hành vi tham, sân, si trong
phạm). Ba tâm trước cũng
không (tức là ba tâm: thức, tưởng, thọ) chỉ có
tính bất thiện. Tâm trước
sau khác về trì phạm, cho nên có thể biết.
Sau nói về ba nghiệp thành tựu. Thân có hai trì: lìa
sát (giết hại) v.v… gọi
là thân chỉ trì. Nhân
thức ăn ăn, v.v… gọi là thân tác trì. Miệng có hai trì: lìa bốn lỗi của miệng gọi là Chỉm biết nói năng đúng đắn gọi là
Tác. Thân-miệng mỗi thứ
có hai phạm. Ngược lại điều trên nên biết. Chỉ có trong ý nghiệp không thành trì phạm. Nếu thân miệng hành động thì
suy nghó cũng thành trì
phạm. Sau sẽ nói lại.

Nói về thông bít

Chia làm bốn môn:

Môn nhất tâm: chỉ nói về tác nghiệp, chỉ có bít không thông vì
tâm không và lưu cảnh không hiện ra ngay.

Dùng tâm thấy cảnh: có thông có bít, bít thì trì phạm không liên

hệ nhau, thông
thì trì phạm liên quan nhau. Như trong chỉ trì có tác
trì, trong tác trì có chỉ
trì. Chỉ phạm, tác phạm cũng như vậy, vậy làm
sao biết riêng khác? Đáp:
trong chỉ có tác, thâu tóm Tác thành Chỉ.
Trong tác cũng vậy. Đưa
ra chủ ý rõ ràng, sao lại không thông suốt? Một,
là chỉ tác trì tâm biệt;
hai, là chỉ tác trì cảnh biệt; ba, là chỉ tâm đối
cảnh; bốn, là tác tâm
đối chỉ cảnh. Nếu lấy việc tu hành để giải thích chỉ
trì, như không sát (giết
người) trộm cắp, trước phải tu hạnh từ bi, ít
muốn, v.v… nhờ hạnh đó
mà thành tựu nên gọi là Tác trì. Đối với vọng
cảnh không khởi tâm xấu
gọi là Chỉ trì, tức là trong chỉ có tác. Nếu lấy
việc tu hành để giải
thích Tác trì, như muốn yết-ma tụng giới thì trước phải ngừng dứt các duyên bên ngoài. Mong lìa các lỗi gọi là Chỉ,
sau nhờ hạnh lành mà thành gọi là Tác, tức là trong tác có chỉ. Bên cạnh
tâm tác phạm có chỉ
phạm. Như người làm ác, trước do không học các pháp lành. Trong tâm Chỉ phạm có
Tác phạm. Như người chứa y dư quá hạn, xây phòng không xin phép. Nếu không mong học tập thì
Chỉ phạm, không có Tác phạm.
Nếu không thì tướng thành sai trái, sau không học tập được.

Nói về tự dạy người: bốn câu đều Chung, như tâm trước
sai
người lượt nước cho mình dùng là Chỉ trì; sai
người đem dục nói trong tăng là
Tác trì; bảo người giết hại lại không xin phân xử;
sau người làm phòng, làm bốn việc.
Về sau tâm tác ý, xa lìa các tội lỗi tức trong chỉ trì
có chỉ trì, cho đến chỉ phạm. Cho đến trong tâm chỉ
phạm cũng có hai
thứ trì phạm. Như trước sai người làm bốn tướng
rồi, sau ngừng không học. Pháp hành có bốn thứ
trước sau, tự nghiệp
thành nhau, có có thông.
Bít: giải thích dễ dàng. Thông: phải có phương tiện.

Bốn lần bốn
mươi sáu: Như trước
không khác, gá vào tướng ít
sai
khác; như trước tự làm đồ lượt nước, giam
cầm Sa-di, làm dụng cụ giết
hại, đóng cửa, hiện tướng không gởi dục, làm
bốn việc này rồi, sau tu hành chỉ trì, cho đến chỉ phạm. Hai môn
sau này đều đối với
sự tu hành,
tạo nghiệp để nói về chỉ phạm.

Nói về tiệm đốn:

1/ Theo tâm chung cả tiệm đốn, nếu tâm nghó dứt trừ tất cả ý ác, gọi là tâm đốn chỉ trì. Nếu muốn gây ra tất cả nghiệp ác, gọi là tâm
đốn tác phạm. Nếu tu
tất cả nghiệp lành gọi là tâm đốn tác trì, nếu không chịu tu các nghiệp lành gọi là chỉ phạm tâm đốn. Hoặc nói về tâm lành, vì giống nhau nên có thể biết được. Có lẽ ở chỗ thọ lãnh giới thể có
trái, thuận nên chia ra hai phần trì phạm.
2/ Đối với hạnh đã nói: chỉ có tiệm không có đốn, vì trong một hạnh không thể tu đầy đủ các hạnh khác, tác trì gọi là tiệm. Về Chỉ
trì tiệm: như đang tu tâm
từ không được tu các đối trị khác. Tác phạm
chỉ có tiệm, vì không thể một lần phạm tất cả các giới. Lấy việc thân
người nam mất do tâm nghó
giết, hoặc vi tâm tham giết, nhưng chỉ phạm
một giới, hoàn toàn
không phạm vào sáu giới không giết hại, như giới
bốn mươi chín, giới năm
mươi sáu, v.v… đều giống như trước đã nói.
3/ Lấy chỉ phạm giải thích riêng: chia làm bốn câu: một, là giải thích tương đối tiệm đốn về không học vô ttrước.
Tội không học sinh khởi trước, tội vô tri, vì không hiểu rõ ràng. Tội vô tri sinh khởi
sau
cho nên tiệm.
Văn chép: Tăng năm tuổi hạ không biết cách yết-ma
tụng giới mới phạm
tội; hai, là giải thích riêng tội không học có chung
tiệm đốn. Nếu tâm nghó
có thể học nhưng đối với cảnh lại tác ý không
học, thì đối với mỗi
pháp sẽ phạm tội không học. Vì lúc mới thọ giới tất cả đều phát tâm học, nay lại trái với lời nguyện liền phạm. Thế nào là tiệm? Nếu tâm nghó không
học yết-ma, mà học các việc khác, lại mong biết
được yết-ma, phạm tội chỉ phạm gọi là Tiệm. Nếu nói về vô tri, chỉ có tiệm nghĩa là vì không hiểu rõ mới kết tội vô tri. Nhất tâm không
đầy đủ duyên nên chỉ có Tiệm.

Hỏi: Hai tội
không học và vô tri là tội gì?
Đáp: Có
người nói cả hai tội đều là tội Đột-cát-la.
Nay giải thích,
không học tội Đột-cát-la, vô tri có hai: Nếu
không biết hoàn toàn
những điều căn bản phạm tội nặng. Cho nên luật
chép rằng: tăng thêm vô
tri tội Ba-dật-đề. Nếu có nghi ngờ phạm tội nhẹ
là Đột-cát-la. Ba, là
phạm vi giới hạn: ba điều riêng khác y cứ vào
giáo đối trị từ gốc, y
cứ vào giáo thì: Học, là căn cứ từ đầu đến cuối, không học thì kiết tội.
Tội vô tri,
sau năm hạ mới kiết tội. Đối hạnh
sợ
tâm phóng đãng, ỷ lại
sự hiểu biết kém cỏi của mình, mong bằng các
bậc hiền thánh, nên học chung một loại, hơn kém chiếu cố nhau.
Văn chép: Tỳ-kheo trí tuệ năm hạ theo y chỉ
Tỳ-kheo trí tuệ mười hạ, cho đến thành lập được năm phần pháp thân mới lìa y chỉ.
Tùng căn: Nếu lợi căn dễ ngộ trước
sau hai tội, vì không học nên có tội vô tri. Nếu độn căn
khó tỏ ngộ từ đầu
đến cuối không học, không có tội vô tri, vì không có
khả năng phân biệt. Luật
chép: Tỳ-kheo ngu si suốt đời phải y chỉ.
4/ Có thể sám hối hay không? Cả hai tội đều có thể sám hối. Nếu ý ngừng không học,
sau vì không hiểu rõ, kết tội vô tri. Nếu tâm
nghó học, mà chưa biết,
không kết tội vô tri. Trước đây tội không học và
vô tri có xác nhận đều được sám hối.

Nói về sự hơn kém của trì phạm:

Trước nói về mười môn của chỉ trì, tác trì.

Nói theo pháp, có bốn loại khác nhau:

Oai nghi giới.

Hộ căn giới.

Định cộng giới

Đạo cộng giới.

Đầu một
ngoại phàm giả Tăng giới, giữa hai nội phàm hòa
hợp Tăng giới, cuối
một bậc Thánh chân thật tăng giới. Đức hạnh hơn
kém có ba phẩm riêng
biệt. Trì oai nghi hộ căn yếu, trì là thù thắng, vì
chế ngự được tâm, cho
đến đạo cọng giới là cao quý.

Tựu vị (theo địa vị): Người vô học công đức trồn đầy nên giới
hạnh cao quý. Ba quả vị mong cầu chưa dứt, giới hạnh là kém.
Ngoại phàm nội phàm theo nhau dần dần suy yếu.

Tựu nhân (theo người): bảy chúng theo nhau cho đến giới vô
nguyện của Đại Tỳ-kheo. Tỳ-ni (luật) là cao siêu.

Tựu hành (theo việc làm): chỉ trì lìa tội trọng là cao quý,
tác trì lìa tội nhẹ là kém. Nặng nhẹ ở đây theo nhau.
Nếu dứt trừ được việc làm, chỉ trì đối với tội thô,
trừ được việc làm dễ thành tựu nên kém.
Tác trì đối với tội tế, trừ việc làm khó khăn cho nên hơn.

Tựu tâm (theo tâm): có ba

Tâm thiện trì giới: nghĩa là tu hành xa lìa
sự ô nhiễm hạnh
thanh tịnh, đối với việc xấu xa căn bản, oán bức
v.v… không làm
việc ô nhiễm.

Tâm ác: vì danh lợi nên chịu quả báo trong đời.

Tâm vô ký: như
cuồng loạn, tâm thức hôn trầm v.v… Nếu lấy
tác trì để xét nó thì có Thượng, Trung, Hạ không
bằng nhau. Nếu theo
thuận giáo, ai cũng trì giới thì không phân biệt ba tâm.

Theo bốn loại sở cầu:

Vệ Tặc: Nịnh hót tà mạng hơn các danh lợi khác.

Vệ tội: sơ đọa ba đường ác, luận Thành Thật chép:
Tâm sâu xa
của hành giả không thích làm ác, gọi là trì giới trong sạch.

Về phước: muốn sinh lên cõi trời hưởng thọ vui
sướng, v.v…

Về đạo: những trói buộc, chấp trước v.v… nhờ giới được
giải thoát.

Y theo phương (cõi nước) nói về trì:
Diêm-phù-đề trì giới là hơn
vì nhiều phiền não. Phương Tây, phương Đông trì giới là kém.

Y theo trước và
sau
Phật diệt độ: Phật tại thế là hơn,
sau khi Phật diệt độ là kém.
chính pháp, tượng pháp, mạt pháp dần dần
suy
yếu. Vì ngài
Ưu-ba-quật-đa hỏi ngăn chặn cho là chứng ngộ.
Nhóm Tỳ- kheo sáu vị thời Phật tại thế rất
ngang ngược, người không học oai
nghi sau khi Phật diệt độ cũng không bằng.

Theo tính ngăn che: hai giới khác nhau, mạnh yếu giúp nhau.
Mười sáu tụ thượng, hạ, mạnh yếu giúp nhau.

Kế là nói về mười môn hơn kém của chỉ phạm, tác phạm:

Chia theo địa vị: Bậc vô học ngộ phạm cho nên nhẹ, ba quả
(Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm) cố phạm nên
nặng. Năng lực vô lậu của ba quả mạnh, nên tuy phạm cũng nhẹ. Nội phàm tu đạo còn yếu
nên nặng. Cho đến ngoại phàm so sánh nhau có thể biết được.

Đối
với việc làm: Tác phạm là nặng, chỉ phạm là
nhẹ, cũng có thể cố làm thì nặng, vô tình làm thì nhẹ.

Theo phẩm của tâm nói về hơn kém giống như phân chia ở
thiên Ba tính thứ nhất.

Giới oai nghi: Thượng, hạ, nặng, nhẹ của thiên tụ có thể biết.

Y theo tính ngăn che chia nặng nhẹ vì tính phạm nên không trừ
được tội ở địa ngục, như luận Đại Trí Độ nói.

Y
theo thời gian: trước sau khi Phật diệt độ chia ra phạm nặng
nhẹ. Như trong phần chỉ trì, tác trì có thể hiểu được.

Tâm thấy cảnh: như Mẫu luận (luận
Tỳ-ni mẫu) chép: phạm tội
tất cả đều do cảnh. Vì chú ý nên thành nghiệp,
tâm có thêm vì cảnh vi tế có hơn kém. Hoặc tâm cảnh đều nặng, người làm và nghó giết hại,
hoặc cảnh nặng tâm nhẹ, người làm chẳng phải
người nghó, hoặc cảnh
nhẹ tâm nặng, chẳng phải người làm là người
nghó. Ở đây luận chung
cho tất cả giới, không hạn cuộc một giới nào
cả. Trong giới dâm tự có
nặng nhẹ, đó là súc sinh và người, trong người
có người tại gia, người xuất gia, trong người tại gia có người trì giới,
người phá giới; năm chúng xuất gia có người trì giới, người phá giới. Cho đến bậc
Thánh phạm
nặng mà quả báo khác nhau. Phạm nặng của giới
trộm thứ hai, lấy vật
của trời, người cho đến bậc Thánh Tam bảo phạm
khác nhau. Lấy vật của tăng là nặng nhất. Giới giết hại thứ ba, luận
Thành Thật chép: Như trong Lục túc Tỳ-đàm nói: giết người tà kiến
nhẹ hơn giết con kiến, vì
người này làm ô nhiễm thế gian, gây nhiều tổn
hại. Giới nói dối thứ tư,
nói với người tại gia phạm nặng, nói với người
xuất gia phạm nhẹ.

Y cứ vào những điều chế ước theo quả báo để nói về nặng nhẹ, như
Mẫu luận chép: như ba giới về làm phòng, mọi người hay phạm
luật chế theo lỗi của con người nên chế nặng. Đã
ngăn chặn làm ác thì
cảm thọ quả báo nhẹ. Nên luận nói: pháp kiết
giới khác nhau, nhẹ chế
nặng, gọi là pháp đắc tội khác nhau, nhân quả
tương đương, hoặc phạm nhẹ mà quả báo nặng. Như tính tội đánh
Tỳ-kheo v.v… nghĩa ít có nên luật chế nhẹ. Trái với lý là nghiệp, tâm nặng thì chiêu cảm quả
báo cũng nặng. Nên luận
nói: pháp kiết giới khác nhau. Nặng chế nhẹ, gọi là pháp đắc tội khác nhau, nhân quả
tương đương, hoặc phạm và quả báo đều nặng như lỗi lầm xấu xa, huỷ báng v.
v… hoặc phạm và quả báo đều nhẹ như thân, miệng không nhớ nghó, oai nghi không nghiêm
trang, hoặc phạm tâm hổ thẹn, v.v… hai câu
sau này pháp kiết giới
không khác với pháp đắc
tội, pháp đắc tội không khác pháp kiết giới.

Ba thời của đơn Tâm: xét về phạm nặng nhẹ, như trong kinh Thiện
Sinh lại y cứ theo tám câu nặng nhẹ của
giới sát. Theo địa vị chia
làm bốn phần khác nhau.

Một câu ba thời đều nặng: nghĩa là phương tiện đưa ra có tâm
hại, khi căn bản khởi lên có tâm vui, việc thành khởi tâm tùy hỷ.

Có ba câu hai thời nặng, một thời nhẹ. Đầu là phương tiện căn
bản nặng, việc thành nhẹ; giữa là phương tiện
nhẹ, căn bản việc thành
nặng, sau phương tiện việc thành nặng, căn bản nhẹ.

Có ba câu một nặng, hai nhẹ. Đầu là căn bản nặng, giữa cuối nhẹ; giữa phương tiện nặng, đầu cuối nhẹ; cuối thành việc nặng,
đầu giữa nhẹ.

Có một câu: ba thời đều nhẹ.

Như luật Tăng-kỳ, ngài
Ma-ha-la không biết
giới tướng, dạy người khác giết người vì
thương xót.
Thiện Sinh trong luật
Thập Tụng gào khóc khi cha mẹ bị
giết vì lo sợ và đau đớn, đã hại đến tính mạng
của cha mẹ. Luật y cứ người nghó đến tám việc đều phạm nặng, vì việc
làm theo tâm nghó, nên
tội báo khác nhau.

Luận Thành Thật chép: Vì sợ oan nghiệt sâu xa mà giết một
con kiến nặng hơn từ tâm giết người.

Có tâm, không có tâm đối nhau có tám câu: bốn vị như trước.

Một câu ba thời đều có tâm.

Có ba câu:

1.Đầu giữa có tâm, cuối không có tâm phạm bốn tội trọng;
2.Đầu không có tâm, giữa cuối có tâm cũng phạm bốn tội trọng; Đầu cuối có tâm, giữa không có tâm phạm,
giới đầu tiên phạm nặng, ba giới sau phạm Thâu-lan-giá hoặc Đột-cát-la.

Có ba câu:
1/ Giữa có tâm, đầu cuối không có tâm, phạm bốn tội trọng;
2/ Đầu có tâm, giữa cuối không có tâm, phạm giới đầu nặng, ba giới sau Thâu-lan-giá hoặc Đột-cát-la;
3/ Cuối có tâm, đầu giữa không có tâm, giới dâm phạm trọng vì việc xong có cảm
thọ dục lạc, ba giới

sau phạm Đột-cát-la.

Có một câu: ba thời đều không có tâm nên không phạm.

Cho nên
trong luật, nếu nghó rằng ta
sẽ nói dối, ví dụ như
tám câu sau, vì tâm có mặt hoặc không nên phân biệt phạm và không
phạm, không giống với
tám câu trước đều có tâm.

Sau nói về không có tâm: hoặc không có tâm ưa thích, tâm
giết hại, trộm cắp,
v.v… hoặc cuồng loạn, không hiểu biết v.v…

Chọn lựa trong nhiều khoa: có năm phần.

Theo không học, vô tri phân biệt địa vị rõ ràng.

Phân biệt phương tiện kết quả.

Phân biệt đủ duyên thành phạm.

Phân biệt cảnh tưởng.

Phân biệt tạp tưởng.

Không học vô tri: Tướng này rất nhỏ nhiệm, không rõ ràng,
trước kiết theo thứ lớp, sau đó khai cho tất cả giới.

Phạm tướng:
nghĩa là từ lúc thọ giới về sau, phải siêng năng
học Ba tạng (kinh luật
luận). Đối với cảnh mê vọng, gặp duyên sẽ gây
ra các nghiệp. Tùy theo
tướng mà cảnh tưởng hiện ra. Nếu vì không học, không biết
sự pháp, khi tiếp xúc liền trái phạm.
Phật dạy: “Tùy theo việc làm mà kiết tội căn bản, lại tăng thêm tội vô tri”. Đã lược kiết
theo thứ lớp, phải phối hợp với vị trí của pháp. Nay lập hai cái chín câu,
làm khuôn phép trì phạm.
Vả lại, y cứ vào một việc để thông với các giới khác.
Trước theo chỉ trì nói về
sự phân chia ra
tội có, không, nặng,
nhẹ. Thứ nhất nói về
sự nên học. Gồm chín câu, chia làm ba phẩm.
Thượng phẩm một câu: biết
sự biết phạm,
Trung phẩm bốn câu: biết
sự
nghi phạm; biết sự biết
phạm; biết phạm nghi sự; biết phạm không biết
sự. Hạ phẩm bốn câu:
nghi sự nghi phạm; nghi sự không biết phạm;
không biết sự nghi phạm;
không biết sự không biết phạm. Kế là giải thích nói Trung,
Thượng không biết: phạm cho là
không phạm, mê muội nhẹ
cho là nặng. Trong phần
nghi cũng vậy, nghi có nghi không, nghi nhẹ, nghi nặng,
vì Thượng phẩm biết sự biết phạm, nên chẳng có tội không học và vô tri;
Trung phẩm vì chấp vào
sự hiểu biết, đối với tội và
sự
sinh nghi
không biết, nên có tám tội, mỗi tội có không học và vô tri, bốn
câu hạ phẩm là mười
sáu tội. Hai mươi bốn tội trong đây có sáu
Ba-dật-đề, mười sáu Đột-cát-la (vì vô tri nên
phạm tội nặng. Ngoài ra, có nghi
mà không học đều phạm
Đột-cát-la. Nhưng tất cả đều không phạm tội căn bản, gọi là chỉ trì.
Thượng phẩm biết
sự biết phạm nên gọi là chỉ
trì thượng phẩm. Trung
phẩm tội ít, gọi là chỉ trì trung phẩm. Hạ phẩm tội
rất nhiều nên gọi là chỉ trì hạ phẩm. Tất cả đều chỉ đối với một việc,
kế là đối với sự
không thể học để nói về chín câu chỉ trì. Theo sự
theo tội, mỗi việc đều có ba tâm.

Thứ nhất, có ba câu: biết
sự biết phạm; biết
sự nghi phạm; và
biết sự không biết phạm.

Thứ hai có ba câu: nghi sự biết phạm; nghi sự nghi phạm; và
nghi sự không biết phạm.
Thứ ba có ba câu: không biết
sự biết phạm; nghi phạm không
biết sự; và không biết
phạm. Trong ba câu thứ ba này, hai câu sau, mỗi câu
có nghi và không biết. Riêng mỗi câu, có hai tội
không học và vô
tri, cộng chung hai mươi
tội, cũng không phạm tội căn bản, gọi là Chỉ
trì. Nhưng sự thì có thể
học, vì tưởng nghi không sinh, tuy duyên không
rõ ràng. Bậc thánh thì
không phạm những điều đã chế.

Hỏi: Như giới
giết hai và trộm cắp v.v… người tưởng chẳng phải, có chủ tưởng vô chủ, luật kiết vô tội. Vậy có phạm điều đã chế hay không?
Đáp: Hoặc
theo cảnh tội, người chẳng phải người, liền kiết
tâm phạm. Hoặc theo chẳng
phải cảnh tội, vì vật vô chủ, người kia tâm
mê muội nên không kiết
tội chính. Tất cả đều theo tội mà kiết cho nên
có phạm, không phạm khác
nhau. Lại không giống với đoạn trước vì
pháp sự đều biết. Đó là
sự đáng học, có nghi không biết đều
chế tội. Nếu vậy,
sau theo pháp cũng có
suy nghó thay đổi. Như không phân xử
tưởng phân xử và nghi,
cũng không phạm tội nặng, vì sao chế tội?
Đáp: Ở đây
y cứ vào phần chỉ trì, nói theo sự, thì đều như đã đưa ra. Đối với pháp có hai lần chín câu, trong phần tác trì
sau
sẽ nói lại.
Kế là trong phần tác
phạm, pháp sự đáng học như chín câu trước pháp
sự không đáng học như chín
câu sau, giống như
phần trước, chỉ có phạm tội căn bản là khác. Ở đây, trong căn bản không
biết sự, hoặc không
phạm: nghĩa là từ đầu
đến cuối đều không có tâm. Như giết người nhầm
lẫn v.v… trừ giới dâm
và giới uống rượu. Nếu khoảng giữa thay đổi ý
nghó, nghi sự, không
biết sự, vì tâm
sai
sử đó là
phương tiện, nếu không
sai
sử kiết tội căn bản,
thì hoặc không gây tạo việc trước. Chín câu sau này, biết
sự có ba câu là tác phạm
thượng phẩm. Nghi có ba câu là tác
phạm trung phẩm. Không
biết sự có ba câu là tác phạm hạ phẩm. Hoặc vì vô tội, đối với pháp biết đại khái có thể giải
thích được.
Sở dó trong
chín câu trước, thượng phẩm có một câu, vì
sự pháp đều rõ biết, chưa thể
lu- ận tội, chín câu sau
chia làm ba phẩm, mỗi phẩm có ba câu. Tất cả
đều do một việc bao gồm
nghi và không biết, nên kiết tội thay đổi rõ ràng.
Cho nên chia làm hai lần chín câu. Nếu nói theo tội, hai tâm
sau nghi và không biết gồm mười hai tội đều phạm rốt ráo, vì tội đáng học do không học nên
không biết. Cho nên văn chép: chẳng phải vì vô tri mà miễn
tội cho, nếu phạm tội cứ
đúng như pháp mà trị, lại chồng thêm tội vô
tri. Vô tri và nghi đều
là rốt ráo. Nếu không nghi và biết, hoàn toàn không phạm, thì không có quả vị nào để đến. Trước nói vô tội: nghĩa là
chẳng có tội không học
và vô tri, chẳng phải nói không có tội căn bản.

Hỏi: Trong căn
bản không biết sự có ba câu vô tội, thì thành
sáu câu, vì sao nói tác
phạm có chín câu? Đáp: Nếu theo căn bản chỉ có
sáu câu, nhưng dưới ba câu
trên không biết và nghi cũng có phạm.

Nếu như vậy ở dưới đây nghi v.v… chính là không học, thuộc về
chỉ phạm, chẳng phải tác phạm, tại sao nói tác phạm chín câu.

Vì theo tội căn bản nên được gọi là Tác phạm, lại chắc chắn do
tạo nghiệp trước, nên gọi chung là tác phạm.

Nếu vậy không biết sự, không biết tội tức là vô
tội, đúng ra có
tám câu, không thể có chín câu.

Như trước đã giải thích theo nhau mà biết.
Lại giải thích, nếu
theo việc có thể học, sinh mê có thể học vẫn có
chín câu đều phạm tội
căn bản. Nếu sự đáng học, sinh mê không đáng
học, chỉ sáu câu có tội, trừ hạ phẩm. Nếu thay đổi ý nghó kiết tâm trước
là Thâu-lan-giá.
Có được chín câu đều là phương tiện tội. Nếu suy
nghó mê lầm thì tâm sau chỉ có được sáu câu. Như
có chủ tưởng vô chủ, vì thế vô tội. Hoặc chín
câu, người mà tưởng chẳng phải người, tâm sau là Đột-cát-la.
Nguyên nhân sinh tội, nếu bao gồm chỉ phạm có tám câu,
theo nhau tạo ra ng-
hiệp, cũng nói chín câu, đã cố gắng phân biệt,
chẳng biết người đọc có rõ không? Cần suy nghó thêm.

Kế là nói về chín câu tác trì: Nếu phân biệt theo đối với
sự pháp thì thật cũng có hai lần chín câu. Nhưng nói về tác dụng
sai biệt
thì không khác. Nên gộp
thành một lần chín câu, chỉ nói về cái đáng
học. Nay sở dó đưa ra
các câu như trong phần sự có thể học của môn chỉ
trì ở trên, vì đây chỉ
thuận theo giáo tác sự khác với trước. Trong đây
chia làm ba. Thứ nhất có một câu: biết pháp (nghĩa
là biết làm phòng
phải bách nhị để xin)
biết phạm (nếu không làm pháp xin thì phạm tội Tăng tàn).
Trung phẩm có bốn câu: biết pháp nghi phạm; biết pháp
không biết phạm; nghi pháp biết phạm; và không biết pháp biết phạm.
Hạ phẩm có bốn câu: nghi pháp nghi phạm; nghi pháp không biết
phạm; không biết pháp
nghi phạm; và không biết pháp không biết phạm. Vì mê pháp
không đáng học cũng có chín câu, như chín câu sau của
đoạn trước đã nói.

Kế là nói về chỉ phạm: hoặc chín câu, hoặc tám câu.

Chín câu: Thượng phẩm bốn câu có mười
sáu tội,
Trung phẩm bốn câu có tám tội, Hạ phẩm một câu chỉ phạm một tội căn bản.
Như không xin chỗ mà làm phòng chỉ phạm một tội
Tăng tàn. Vì biết pháp
biết phạm nên không có
tội không học và vô tri. Vì điên đảo nên chín
câu trước không giống,
môn phạm giải nghĩa, tội nhiều là thượng phẩm.
Phạm bốn tội căn bản (Ba-la-di) và
Tăng tàn, mỗi tội đều thêm
tội không học và vô
tri, như trước đã kể, không cần nói nhiều làm gì.

Tám câu: Nói theo giáo hạnh không học thì hạ phẩm một câu: không biết pháp biết phạm. Nói theo
sự thì cũng có hai lần chín
câu. nghĩa là mê đáng
học và mê không đáng học. Như không thuyết tịnh, thấy phạm không phát lồ, tức là đáng học. Nếu mê hoặc quên tức
là không đáng học. Biết
rõ ràng như vậy, tùy theo chỉ ra một giới nào
để hiểu được tất cả,
dường như cùng khắp pháp giới.

Phương tiện đến kết quả:
Tạo nghiệp tu hành đối với cảnh hiện
tại tất cả đều có ba
thời. Cho nên Đức Phật tùy thời mà chế, cốt để
người trí quyết chí
không làm, đã lược dẫn ra như trên.

Tiền phương tiện là gì? Nói chung về các tụ, trong
luận Minh Liễu, thiên thứ nhất, thiên thứ hai có ba
phương tiện. Thiên thứ ba, thiên thứ tư lập ra hai
phương tiện.
Trong thiên thứ năm chỉ có tâm nghó, thân miệng hành động, nên chỉ có tội căn bản không có phương
tiện. Nếu ý nghó, thân
miệng hành động cũng có phương tiện gần xa;
nhưng trong luật chỉ nói thành
tội Ba-la-di, không thành
tội Thâu-lan-giá, cũng không chia ra nặng nhẹ như đã nói ở đầu quyển. Nay hợp chung
cả nặng nhẹ.
Nói theo giới dâm trong thiên thứ nhất, thì nếu trong tâm có ý dâm mà thân miệng chưa biểu hiện, gọi là
Phương tiện xa, như vậy
phạm Đột-cát-la, cho nên
văn chép: hoặc phát tâm làm, hoặc tâm nghó làm.

Hỏi: Nếu vậy
chỉ có tâm làm sao phân biệt?
Đáp: Luật
chế tâm nghó, thân miệng hành động gọi là kỳ
nghiệp, nếu chỉ có tâm thì chế định do Đại thừa.

Luật Thiện Kiến chép: người phàm thường chạy theo cảnh
dục, còn bậc Thánh thì
thường chế ngự tâm giới, không có kỳ hạn lơi lỏng cho nên
trong luật, nếu tâm khởi mà thân miệng chưa hành động, chỉ cần nhanh chóng tự trách mình rồi trở lại tâm tốt, ấy gọi là không phạm.
Thân miệng hành động chưa đến cảnh hiện tiền, gọi là phương tiện gần,

phạm Thâu-lan-giá. Đến chỗ cảnh hiện tiền nếu hai thân xúc chạm chưa đến chỗ phạm, trở về
sau gọi là phương tiện gần, đó là
phạm Thâu-lan-giá nặng.

Các tụ sau
tuy nặng nhẹ nhiều ít khác nhau, nhưng có thể y
theo tướng rõ ràng.
Thế nào gọi là
Phương tiện? ba duyên trở lên gần đến kết
quả, hoặc bảy duyên trở
ngại không thành nên tội là căn bản theo
phương tiện (nghĩa bảy duyên nói như
sau) nếu không có bảy duyên thì đưa
đến kết quả. Vậy tướng
như thế nào? nghĩa là từ đường vào đường, vào
chỉ như đầu sợi lông
gọi là Dâm. Dời vật khỏi chỗ cũ gọi là trộm, cắt
đứt mạng sống con người gọi là Giết hại.

Nói biết rõ ràng là dối, như thế đã nói theo tướng rồi, nên lúc kết tội đều lấy nhân trước cộng lại thành một quả,
khác với nhân thành quả của bộ khác. Đã có phương tiện lúc đầu, vậy phương tiện
sau là thế nào? nghĩa là việc đã làm nhất định hợp với lòng mình, tâm trước
sinh vui
vẻ chưa suy nghó sửa đổi,
lại kết tội đó nói chung là phạm Đột-cát-la.

Ba duyên thành
phạm: trước nói ý thành phạm, nghiệp không
tự thành, nếu thành nhờ
tu tạo các duyên đầy đủ mới kết tội phước.
Nếu có một chút trái ngược ngăn cản, thì kết đó là
Phương tiện, cho nên trong luật phạm tướng đều nhờ
nhân duyên, vì tội ở
sáu tụ pháp
sám
hối khác nhau, khác với
lời dạy chỉ luận về thành nghiệp. Ngoài kết
phạm, không nói trái với những điều đã chế ra. Nay y theo hai duyên
chung riêng của các giới.
Duyên khác đủ phạm tướng, như trước đã tùy
theo giới giải thích xong,
có người lập chung năm duyên dùng để giải
thích các giới đều là
nghĩa này. Những duyên sau chưa biết, nay lập
duyên chung bao gồm sáu
nhóm có bảy loại khác nhau.
1/ Người trong năm chúng xuất gia: ngoài việc lựa chọn ra, người mắc mười ba già nạn không được thọ giới, vô tội có thể được,
hoặc người trong năm chúng gây ra cảnh chưa đến quả, hoặc tự cắt đứt mạng sống, hoặc giết
người, vì người khác hoặc xả giới đã thọ,
hoặc sinh tà kiến, hai hình v.v… đều không phải là người trong năm chúng.
Việc làm có suy nghó thì thông
suốt không có giới nào để trái phạm.
2/ Người tuy thọ giới của năm chúng nhưng vì bệnh nặng, điên cuồng, suy loạn, khổ não ràng buộc v.v… dù họ tạo ra những việc
trước, đều không có
lỗi. Nếu tâm rõ biết đó là Tỳ-kheo thì tùy theo việc
làm trước phạm tội.
3/ Tâm mong cảnh hiện tiền: chẳng phải nói lúc đối cảnh hoặc có cảnh mê lầm có sai trái, hoặc các duyên khác vô ký, như hoặc ngủ
say
không biết
đều không phạm tội chính. Nếu trước làm phương tiện,
sau tùy theo ba tính của tâm đều kết tội.
Luật Thập Tụng, Già luận nói:
nếu trước làm phương
tiện giết mẹ rồi, tự mình ngủ, mẹ chết là tâm vô
ký phạm tội nghịch và
trọng. Bậc A-la-hán vô ký phạm giới, nếu thức dậy phải
sám hối ngay, phàm phu phải y theo đây. Luận Đại
Trí Độ, nói
bậc A-la-hán không phải
ngủ say, chỉ vì mang thân bốn đại nên phải
nghỉ ngơi một chút mà thôi.

4/ Không có nạn mạng sống: nghĩa là không vì các duyên kẻ thù,
phi nhân, thú dữ cắt đứt mạng sống, thì phạm
giới trước. Nếu tính
giới nhất định không
khai, huống chi giết người khác, dối trá người khác để tự nuôi
sống thân mạng. Chỉ có một giới dâm khai cho cảnh hợp ba
thời không nhiễm ô vì
cảnh không tổn giảm, các giới khác thì có chế.
Văn chép: ta vì các đệ
tử kết giới rồi thà chết không trái phạm, nếu nói về già giới thì có khai và
không khai. Đạo lực đã thành đến chết không huỷ bỏ như các
Tỳ-kheo bị cột bằng giây cỏ, như bè để qua biển v.v…
(xuất xứ từ luận Đại
Trang Nghiêm). Những ý chí kém hèn khác, nạn
mạng sống, nạn phạm hạnh
khai cho thiên thứ ba về sau, thiên thứ hai trở
lên là gốc của phạm hạnh.

5/ Không có nạn phạm hạnh: nghĩa là hoặc có bé gái, quả phụ ẩn núp, dưới nước trên cạn nhiều côn trùng nhỏ nhít, cùng ở với nhiều
bạn ác, những việc như
vậy đều là duyên phạm. Văn chép:
nếu ở lại chỗ này chắc chắn ta sẽ bị nạn phạm hạnh.

Phật dạy: “Vì việc nay nên đi”.
Nói theo đây, đối với thiên thứ
ba về sau thể là oai nghi,
không khai tính giới, theo trong già giới,
hoặc là ngăn chặn việc
ác, hoặc việc nhẹ, hoặc dùng nhẹ ngăn chặn nặng. Nếu không khai thì ngược lại phần trên có thể biết. Tỳ-ni mẫu
chép: phạm tội có ba:
một là duyên, hai là chế, và ba là trùng chế, hoặc
một là chậm, hai là
nhanh, ba là xử lý quyết đoán, đó gọi là Luật sư.

6/ Xứng với bổn cảnh: nghĩa là phi đường tưởng là đường, vật vô chủ tưởng có chủ, phi nhân tưởng nhân, như thế mỗi việc chẳng phải
là điều mong muốn, khác
với cảnh nên tội chỉ ở phương tiện.
7/ Tiến đến kết quả chính: nếu dừng tức là thành phương
tiện. Tướng có bốn phần: - Nhờ pháp ngăn cản nên thành
phương tiện,
tất cả các giới can
ngăn, bạch xong mà xả, nhờ can ngăn nên dừng,
không thành kết quả.

Lười biếng mà dừng, muốn làm việc trước vì phá hoại ngăn cản,
hoặc sức mạnh không thể xâm phạm nên huỷ bỏ bổn tâm.

Vì tâm tốt mà dừng, nghĩa là định gây ra tội bỗng nhớ lại mình

đã thọ giới
sợ ô nhiễm điều mong ước của mình, nên chống lại
ngăn chặn khiến cho việc
ác không tiếp tục.

Tâm nghi mà dừng, tâm tưởng khác nhau, dẫn đến kết quả khác nhau. Nghi ở đây là nghó đúng là người, nghi chẳng
phải người, tâm nghi
không quyết định được sợ giết chẳng phải người liền dừng.

Trước đã trình bày các
duyên chung, lại tùy theo trong
giới lấy duyên riêng.

Nói về tác phạm chỉ phạm: biết được tướng nhân quả nhẹ nặng, phạm
không phạm, mới được pháp
sám hối, không nên chung chung thì
sám hối không hết tội. Bốn cảnh tưởng khác với năm môn:

Phải chế ngự

Nói rộng về cảnh giới

Có-không

Quyết định nhiều ít

Giải thích nặng nhẹ.

Chế ngự ý: Nếu không chế ngự cảnh tưởng thì phạm tội, nặng nhẹ chung chung không phân biệt vì có không chẳng rõ ràng. Ở cuối
các giới Đức Phật đều
khai mở đầy đủ, dù có thiếu văn, nhưng phần nhiều là lược.

Nói về cảnh phạm:
theo thứ lớp cũng có năm:

Nội báo

Ngoại sự

Y theo pháp

Đối thời

Y theo tội
Nội báo:
nghĩa là người, trời chẳng phải súc sinh. Nếu bốn
cảnh đều phạm, đó là như giới dâm, hoặc mỗi
cảnh lên xuống như giới
trộm v.v… lại theo loài
người mà phân biệt đạo-tục. Tục như buôn bán, nhà có của báu v.v… Nói là như phỉ báng, che giấu, nói năng, đánh đập,
nghi tạng, v.v… Chung cho
đạo-tục; hai đêm dâm xúc chạm, hai lời nói
thô ác, v.v…

Nhưng trong đạo có nội ngoại, ngoại hạn cục ở y thực, nội như huỷ hoại cả hai. Lại trong nội chung cả lớn nhỏ, lớn như
phỉ báng, cướp đoạt, nhỏ nghĩa là dưới năm; lại trong làm có hình báo, thuận theo điều đó hạn cục
là Tỳ-kheo.
Như chung đường,
chung thuyền, may y,
khuyến hóa thức ăn,
việc này riêng ni chúng; như phỉ báng che giấu nói nghĩa bao gồm cả hai chúng. Còn những thứ chung khác có thể biết.
Lại trong hình báo có sắc
phân biệt, như dâm chỉ có sắc, dâm với thây chết cũng phạm.
Văn chép: Đường nghó là đường, ở đây chung cho bốn chỗ, lỗi lầm cũng vậy.
Cảnh vẫn là rộng rãi, tự có theo tâm làm cảnh, nên quán như thế v.v… tưởng tâm nhiễm y thực
sơ lược, nên biết không
phân chia cụ thể.

Ngoại sự:
trong ngoại sự như đào đất cỏ cây, không thọ thức ăn cách đêm, khuyến uống rượu, v.v… cũng có thể như y, bát dư.
Chung cho nội ngoại: như trộm cướp, nước có côn trùng, v.v…

Pháp có bốn:
- Tự xưng, làm mai mối, nói lời thô ác

Dối trá, huỷ báng v.v… vì người khác làm pháp phân xử, các
cách can ngăn, v.v…

Pháp trị nghĩa là tùy theo cử tội mà trị, v.v…

Pháp tướng đạo lý, nghĩa là mười tám pháp, v.v…

Y
cứ theo thời: như
trưa, chiều, phi thời, hạ, năm, cách hai, ba
đêm, nội túc, ban đêm tính theo mặt trời, v.v…

Theo tội: như
che giấu, nói năng, v.v…

Môn thứ
ba Có-Không: Theo bản luận tăng, gồm hai mươi
sáu giới có, còn các giới khác là không. Đó là bốn giới đầu tiên,
sáu
giới trong thiên thứ hai,
một giới trong ba mươi Ni-tát-kỳ-Ba-dật-đề, mười lăm giới trong chín
mươi Ba-dật-đề. Đối với có ba mươi năm,
nghĩa là hai giới làm
phòng, gồm có bảy: trộm, mai mối, nói thô ác, hoại sự sống, mỗi thứ có hai trọng.
Trong luật Ni chẳng
phải không, lại lược
bớt, như ban đầu đã nói.

Kế là nói không: chung với năm phần trước.

Nội báo không, hoặc lý không, như giới về lỗi lầm
thiếu sót,
gặp duyên thành phạm, cần gì cảnh tưởng vì đều phạm như nhau. Hoặc có thể lược vô vì tưởng là đường, nếu nghi chỉ phạm
tội thâu-lan-giá. Cho nên điều bộ luật chép:
Tưởng chẳng
phải đường, không nghi phạm
Tăng tàn nên biết đó là lược, hai pháp bất định
lược vô. Biết phỉ báng, chiếm đoạt nói hai lưỡi, chê bai, mắng nhiếc v.v… giới hạn ở cảnh phạm
này, nên có cảnh tưởng. Văn không có.

Ngoại sự: lược vô như chỗ khuất kín, chỗ trống, trải ở chỗ trống,
cất chứa y, v.v…
Pháp:
Trong pháp lý không vì không có cái gì đối với pháp như
giết, trộm, v.v…

Nói lược không: như hai giới nói dối lớn nhỏ và can ngăn tùy
cử, v.v… Như luật
tăng-kỳ, hai tùy đều có cảnh tưởng. Vì vậy môi giới, thô ác, v.v… ngược với ở đây, nên có
pháp tưởng, cũng có thể quán
tác, quán tưởng, gián
tác, gián tưởng, phi pháp v.v… đều là lý có lược vô.

Thời như tắm
gội, vào xóm làng cũng là lược vô tội, lược vô
như giới che giấu của ni.
Các giới khác lý vô vì không đúng với tội.

Nói về ít nhiều: pháp của cảnh tưởng hoặc bốn hoặc năm,
sợ người chưa thành thạo cho nên dựa vào giới
sát mà lập tướng trình bày.

Câu một người nghó là người (tâm cảnh
tương đương); câu hai người nghi chẳng phải người (cảnh định tâm nghi); câu ba mà
người nghó chẳng phải
người (cảnh định tâm khác); câu bốn chẳng phải
người tưởng là người (cảnh khác tâm định); câu năm chẳng phải người nghi
là người (cảnh khác
tâm chuyển) năm câu như vậy, sở dó nhiều ít chỉ
do câu thứ ba người mà
tưởng chẳng phải người, vì một câu bất định
này hoặc bốn hoặc năm.
Sở dó như vậy vì xưa giải thích nếu nặng nhẹ đối nhau, xác định có ba câu nên tức thành năm câu.
Như giới dâm, thay đổi tưởng và mê đều phạm
Ba-la-di và thâu-lan-giá.
Nếu giới sát,
vọng, xúc chạm, nói lời
thô ác v.v… thay đổi tưởng phạm Thâu-lan-giá,
Đột- cát-la, vốn mê
muội cũng phạm Đột-cát-la, cho nên phải là câu thứ
ba để thành năm bậc.
Nếu hai cảnh phạm, và không phạm đối nhau như không phân xử, trộm v.
v… giới trộm có bốn (vì vật có chủ tưởng vô chủ) không phân xử đầy đủ có năm (không phân xử tưởng có phân xử).
Năm nghĩa là chuyển tưởng
có tâm trước phạm Thâu-lan-giá. Bốn là y theo vốn mê muội, hai cảnh hoàn toàn vô tội. Vì năm nghĩa này, hoặc
phạm, không phạm, hoặc bốn hoặc năm, lại giải thích trong nặng nhẹ, vị trí
có ba loại, nếu chuyển
tưởng thì xác định có năm, mê thì hoặc bốn
hoặc năm, thế nào là
hoặc bốn hoặc năm? Nếu đối với hai chỗ cảnh phạm khởi mê vì có
tội cát-la, thành ở đây đủ năm. Tưởng đối với những việc vô tình tất cả đều
không phạm, vì vậy chỉ có bốn, tương tự
như phú thuyết, giống như trước cũng vậy. Nếu đối với ba giới
sau nặng
nhẹ đủ năm, nhưng lại
vào phần khai thông. Đây là hoàn toàn chẳng
phải tội, vì phú thuyết
không phạm. Nhưng đó vốn là mê muội thì bốn hoặc năm, nếu y theo nghĩa này phạm,
không phạm vị trí phân biệt cũng có ba thứ nặng nhẹ như trên, nên trước đây xác định là năm, vì
tiến đến không phạm tức
thành bốn hoặc năm. Nay phạm, không phạm như trong giới trộm, trước là bốn hoặc năm, nay trong phạm
giảm xuống,
đối với không chứa hai
vật, tưởng, mê đều có năm và cũng thành ba vị
trí. Đây tức cả hai đối
với lý ngang nhau. Trong văn nói lời thêu dệt, đó
là sát, vọng, xúc v.v…
lấy nặng nhẹ để phân tích. Trộm là nói theo
phạm, không phạm cho nên
giết hại có năm, trộm cướp có bốn. Lại ở đây nói trong phạm có nặng nhẹ như trước đã bàn.
Trong phạm như đào đất,
không phân
xử, phi thời khuyên ăn no v.v… không có nghĩa nặng nhẹ, chỉ có hoặc bốn hoặc năm. Các giới khác y theo đây có thể biết, lại
nữa từ trước đến nay
giải thích như vậy, y cứ chung hai cảnh bổn dị để luận bàn, nên nói xác định năm câu hoặc bốn, năm câu. Nếu chỉ theo
bổn cảnh phạm có không
thì tất cả cảnh tưởng bốn, tức bằng bốn. Nói vốn mê muội nên có năm, tức đầy đủ năm câu.
Nói chuyển tưởng, chỉ trong văn nói với nhau, còn những việc phạm này đều y cứ vào bổn
cảnh bổn tưởng. Nếu dị cảnh tâm
sau luật đều không kiết tội, như nghi
tưởng chẳng phải người
phạm thâu-lan-giá, đó là bổn
tưởng Thâu-lan-giá,
lúc sau nghi tưởng chẳng
phải người chỉ phạm Đột-cát-la. Đủ năm
duyên, giết chẳng phải người
phạm Thâu-lan-giá. Nay tưởng là người
cũng phạm Đột-cát-la cho
nên y cứ trình bày tất cả nghĩa của cảnh tưởng,
có thể đối với các
loại giới nói về trì phạm.

Kế đến giải thích văn này, vị trí năm bậc như trước đã trình
bày, vì phạm chẳng thể
không do cảnh quan hệ với tâm mới thành
nghiệp. Nhưng vì cảnh
có hơn, kém, đúng, sai, tâm có
sâu cạn,
sai lầm, hoặc tâm cảnh tương ưng. Nên phạm cùng một phẩm mà nghiệp có
nặng nhẹ tám phẩm không
đều nhau. Hoặc tâm không hợp với cảnh
(người mà tưởng, nghi
là phi nhân, phi thời mà nghi, tưởng là thời), hoặc cảnh không hợp với tâm (phi nhân tưởng là nhân, vô chủ tưởng có chủ).
Cảnh phạm, tâm không
phạm (chẳng phải đất tưởng là đất). Có sự khác nhau về cảnh tưởng này, nên phải rõ vị trí
của nghiệp, đã định nặng nhẹ trong bốn câu, cũng phải phân biệt năm vị trí. Đối với năm bậc
trên, một đủ bốn thiếu.
Một câu, tâm cảnh tương đương, phạm rốt ráo.
Câu hai nghi là người và
câu năm nghi chẳng phải người. Nghi trước nặng vì bổn duyên, lòng người không xả bỏ, đến lúc giết người có bán
duyên và lòng người.
Nghi sau nhẹ, một phần của tâm chưa xả bỏ, vì lúc
giết cảnh chẳng phải mình
mong muốn. Câu ba, người mà tưởng phi nhân, câu bốn phi nhân tưởng là người.
Tưởng trước nặng, kết làm
phương tiện căn bản, tâm
cảnh tương đương. Tưởng sau nhẹ vì lúc giết chỉ có bổn tâm không có bổn cảnh. Lại nói về nặng, trong bổn cảnh nghi
nặng, tưởng nhẹ, vì tâm
cảnh tương xứng nên nhẹ, chỉ có cảnh không có tâm cho nên nhẹ. Trong dị cảnh ở
sau tưởng nặng nghi nhẹ, vì
sinh
khởi tưởng là người
không khác với phương tiện cho nên nặng, nhẹ vì
cảnh và tâm đều thiếu
hai duyên. Phi nhân thiếu duyên cảnh, tâm nghi thiếu điều mong muốn,
nên chia làm hai vị trí. Kết tội thuộc về bản tâm, tạm thời giải thích như vậy. Câu năm trong việc chọn lựa
nhiều khoa,
chỉ dùng trì phạm chung
chung, không thể một pháp mà bao gồm được tất cả, nên đưa ra
sự dồi dào của các môn, cũng có thể từ cái thô
sơ mà
biết chỗ trở về. Môn
này đã nói cặn kẽ, không thể trình bày ra, thử nêu ra các tên để tự
nghiên cứu, hoặc theo
sự phê
bình chung, hoặc theo
sự
sai lầm, hoặc tùy theo mình
và người, hoặc chia ra Thân-miệng, dạy
người tự thành hai
nghiệp, nhiều người cùng làm nhưng duyên khác
nghiệp giống. Như các ví
dụ này, chưa trình bày được. Sao cốt ý để cho người đọc dễ hiểu để thực hành. Bàn luận như trước rất khó hiểu, người đọc
ít dùng nên y cứ theo đó mà lược bớt.
****



Nói về đã kết thành tội chủng, lý cần phải
sám hối để dứt
trừ, thì thân tâm thanh
tịnh, mới giống pháp của tăng. Nên luận Tát-bà-đa chép: không có một pháp lỗi lầm nào về tâm, không thể vì việc xấu tạm thời mà mãi mãi bị bỏ đi, cho nên phải
sám hối.
Kinh Niết-bàn cũng chép: Ta quở trách người phạm giới cấm, khiến họ tự trách mình và
giữ gìn giới cấm. Nói
ba đường ác vì muốn họ tu điều lành. Vì thế các
bậc Thầy xưa đều thực
hành sám hối có thêm, bớt, ẩn, hiện, ức đoán
nhiều thời khoá. Theo giáo thì không có văn, xét
hạnh thì trái với luật.
Nên Đức Phật dạy: người có phạm không thể
sám hối,
sám hối lại không
thể sám hối đúng như pháp. Đó là người ngu.
Thánh giáo rất rõ ràng,
chỉ tại mình không tin
nhận. Nay muốn định ra cương vị đổi mới tâm cảnh,
khiến cho ta thấy đúng sai rõ ràng, được mất nói
về năng sở của nó,
thì lo gì vong nghiệp không
dứt, vọng tâm không mất, lại được bậc
Thánh khen ngợi. Cho nên văn chép: có hai hạng người trí:
1/ Phạm tội mà thấy phạm tội;
2/ Thấy tội mà sám hối đúng như pháp. Nay pháp sám hối, đại khái có hai: một là lý sám, hai là sự sám. Hai pháp
sám hối này chung cho đạo và tục. Nếu nói về
sám hối trong luật thì chỉ giới hạn
cho chúng xuất gia (đạo).
Do phạm vào các giới đã thọ, sinh nhiễm ô
bản thể thanh tịnh, nên
phải làm cho thanh tịnh. Nương vào các giới đã thọ ban đầu theo thứ lớp mà trị. Lập nghi thức
sám hối các thiên tụ y
cứ theo đây, đều như trình bày ở
phần sau. Nếu y cứ vào pháp
sám hối chung,
lý sự khác nhau. Lý dành cho những người lợi căn, quán
sát tội tính kia, do vọng che lấp tâm tính nên kết thành
vọng nghiệp. Vả lại phải hiểu
bản tính của vọng là
bất sinh, niệm niệm làm cho tâm tán loạn, nghiệp bị mê muội
sai sử. Nếu nói về
sự thì thuộc những người căn tính chậm
lụt, do chưa thấy được
lý, vì sự điên đảo của mình tạo thành vọng
nghiệp. Tâm bị che lấp nên bị cảnh lôi cuốn. Động thì có hành động, hành
động thì đọa vào ba
cõi. Vì nói chân, quán tâm trí mê mờ, chỉ được
nghiêm tịnh đạo tràng,
khen ngợi kính ngưỡng. Hoặc nhờ lễ bái, hoặc nhờ
tụng đọc, thọ trì, hành nhiễu, hết lòng thành khẩn
duyên với thắng cảnh.
Vì thế nghiệp
có nặng, nhẹ, định, bất định khác nhau. Hoặc có thay
đổi quả báo, hoặc có nhận chịu nhẹ, đều như Phật có nói trong các
kinh Phương đẳng, v.v…

Lý sám
(sám hối về lý):
Đã nói lý
sám dành cho người trí, thì có rất nhiều phương tiện
tùy theo đó mà thực
hành. Thường quán vô tính, vì vô tính, nên vọng ngã
không có chỗ nương gá,
sự chẳng phải do ngã
sinh ra. Tội phước vô
chủ, thấy rõ và tư duy
như thế, tất cả tội chướng sẽ tiêu trừ. Như người
tỉnh giấc thì không còn
ngủ say. Nhưng lý cốt yếu không đưa ra ba loại:
1/ tính không của các pháp vô ngã. Lý này theo tâm gọi là Tiểu thừa.
2/ Bản tướng các pháp là không, chỉ có tình chấp vọng kiến, lý này theo dụng, thuộc
Tiểu Bồ-tát.
3/ Ngoại trần của các pháp vốn không, thật chỉ có thức. Lý này sâu xa mầu nhiệm, chỉ có ý theo trí, đây là hạnh
chứng, quả Phật của Đại
Bồ-tát. Cho nên Nhiếp Luận chép: chỉ có thức
chung cho bốn vị… theo ba
lý này, tùy trí mạnh yếu mà theo sự quán duyên, tất cả tội lỗi tiêu trừ.
Nên kinh Hoa
Nghiêm chép: tất cả
biển nghiệp chướng, đều từ vọng
tưởng sinh. Nếu muốn
sám hối, nên tìm
tướng chân thật.
Sám hối như vậy, thì các tội nhiều như mây cũng tiêu tan
hết. Nhưng sự sám tội
nghiệp phước là thuận sinh; lý sám trái với bổn đạo, thì một ra một vào
ngược dòng. Điều khoản rõ ràng tự phân biệt, ngu
trí khác nhau, hư thật
hiển bày, cho nên các học giả đều hiểu. Nếu lúc
tự tâm thích tạo tội
nên tu sự sám, nếu lúc thích tạo phước nên tu lý
quán. Lý gồm có sâu
cạn như trên đã nói. Nếu năm chúng phạm tội thì
phải theo lý,
sự để
sám hối.
Sự thì thuận với giáo không trái
Duy thức. Lý thì hiểu được vọng,
ngoại trần vốn không. Cho nên luận chép: nghĩa của Duy thức không mất, cũng chẳng thể không có năng thủ,
sở thủ.
Nếu không phải năm chúng, hai đường phước đạo, nếu muốn nói
về điều này, chẳng phải là ý
sao? Đầy đủ như trong quyển hai mươi nói về
hành pháp của phàm
thánh. Kế là nói về y theo luật, theo sự lập pháp
sám hối. Pháp sám hối
thì nhiều, chủ yếu chỉ có sáu vị.

Pháp sám hối
tội Ba-la-di: kinh Quán
Phật Tam-muội chép:
có bảy tội, mỗi tội trải qua tám muôn bốn ngàn
kiếp ở trong địa ngục A-tỳ.
Bảy tội là:
1/ Huỷ báng không có mười phương Phật;
2/ Bỏ học Bát-nhã;
3/ Không tin nhân quả;
4/ Dùng rất nhiều
vật của tăng và vật thuộc về
Tam bảo;
5/ Xâm phạm của tín thí quá nhiều;
6/ Làm ô uế Tỳ-kheo-ni;
7/ Gần gũi với những người phạm hạnh bất tịnh. Tất cả đều nói rõ như trong kinh Quán Phật Tam-muội.
Kinh Niết-bàn chép: phạm bốn tội trọng, đời sau phải chịu quả báo. Nếu cởi bỏ pháp phục
nhưng vẫn còn chưa lui sụt đạo Bồ-đề, thường hổ
thẹn, lo sợ, tự
trách mình,
sám hối
sửa đổi khởi tâm hộ pháp, xây dựng
chính pháp, vì người
giải thích cho họ. Ta nói người này chẳng phải là người phá giới.
Nếu phạm bốn tội trọng, tâm không hổ thẹn, sợ hãi,
phát lộ sám hối thì đối
với chính pháp mãi mãi không có tâm giữ gìn,
kiến lập. Chê bai, kh- inh miệt, thường nói tội lỗi, hoặc nói không
có Phật-pháp-Tăng, đều

gọi là hướng
đến tội Nhất-xiển-đề. Thế nào là nghiệp có thể chịu
quả báo hiện tại, không
chịu quả báo ở vị lai. Đó là sám hối phát lộ, cúng dường
Tam bảo, thường tự
trách mình.
Nhờ nghiệp lành này, đời nay đầu mắt v.v… không bị đau đớn hành hình, đến chết không bị đánh
đập, đói khát. Nếu không tu thân giới tâm tuệ, ngược lại các pháp trên thì
sẽ làm cho nghiệp địa ngục thêm lớn.
Luật Tứ Phần chép: nếu
Tỳ-kheo và Tỳ-kheo-ni phạm
Ba-la-di rồi, hoàn toàn không có tâm che
giấu, chúng tăng dạy họ
sám hối đúng như pháp. Các thầy phế lập có
đúng sai lẫn nhau. Nay bao
gồm điều đó, theo việc thấu hiểu lý không
chấp vào kết tội, chỉ
tính che giấu và không che giấu. Lúc đến xin pháp Ba- la-di,
Tỳ-kheo hoàn toàn không che giấu, Tăng cho
suốt đời học hối, khác với thiên
Tăng tàn, phạm nhiều tội rồi vẫn có thể
sám hối.
Che giấu được đến xin một lần không chướng
pháp sự. Thiên thứ nhất
phạm tội căn bản, không
phải hoàn toàn trong sạch, có thể cho sám hối.
Nếu muốn sửa đổi lỗi lầm người phạm tội phải
sám hối xuất phát từ
tâm mình. Dù không bị
nêu tội, không ngại pháp của tăng, nhưng làm
cho giới đầu tiên không
còn nữa, vì thế phải tha thiết khẩn cầu để thọ học hối.
Thiên Tăng tàn không phải như vậy, vì tội này là hữu dư.
Tuy trước vô tâm được cưỡng gia pháp, bất luận rõ hay không, tùy theo xin bao nhiêu thì
sám hối bấy nhiêu.
Có sự khác nhau này nên lập hai nghi
thức để sám hối. Trước
phân biệt nên trị như thế nào, sau nói về lập
pháp. Luật Tăng-kỳ, nói
nếu người phạm tội Tăng tàn rồi than khóc, không muốn lìa áo
giải thoát, có niềm tin
sâu
sắc đối với
Phật pháp. Tăng nên cho Yết-ma học hối.
Tỳ-kheo ăn thức ăn bất tịnh, thì người đó ăn
cũng bất tịnh, người đó
ăn thức ăn bất tịnh, Tỳ-kheo ăn cũng bất tịnh,
người đó được thọ
thực với Tỳ-kheo, trừ hỏa tịnh năm loại sống và tiền
bạc. Người đó nên theo
Sa-di để thọ thực. Thập Tụng nói, nếu người
phạm giới trọng, như pháp
xin Yết-ma, tất cả giới Phật chế phải thực
hành, ngồi sau các vị Đại
Tỳ-kheo, không được ngủ chung với đại Tăng
quá ba đêm, không được ngủ với người tại gia,
Sa-di quá hai đêm.
Cho phép người đó vì tăng làm hại Yết-ma bố tát và tự tứ, nhưng không được
tính đủ số, ngoài ra tất
cả Yết-ma không được làm, được tính tuổi hạ.
Luận Du-già chép: “Người
phạm tội không thể làm các pháp Yết-ma,
được làm hai pháp
trước”. Luận Tỳ-ni Mẫu chép: “Cho bạch bốn pháp
hối rồi, gọi là trì
giới thanh tịnh, nhưng đời này không được thoát khỏi sinh tử, tuy nhiên ngăn không bị rơi vào địa ngục”.
Kinh Trị Thiền Bệnh chép: người phạm
tội trọng sám hối, cởi Tăng-già-lê, mặc
An-đà-hội, tâm hổ thẹn,
hết mình phục dịch chư tăng như: dọn vệ sinh, gánh phân

… người thực hành
sám hối nên làm như vậy.
Trong luật, nên dạy xin rằng: “Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tôi là
Tỳ-kheo… phạm giới dâm
Ba-la-di không che giấu, nay đến tăng xin
giới Ba-la-di, mong
tăng cho con giới Ba-la-di, xin thương xót tôi” (ba lần). Xin xong, tăng phải vấn hòa đáp:
“cho Yết-ma
giới Ba-la-di”.
Nên nói: “Bạch Đại đức
Tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… này phạm giới dâm
Ba-la-di không che
giấu, nay đến tăng xin giới Ba-la-di. Nếu tăng phải thời mà đến, tăng
chấp thuận tăng nay cho Tỳ-kheo giới Ba-la-di” (tác bạch).

Bạch đại đức Tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… này phạm giới
dâm Ba-la-di không che giấu.
Nay đến tăng xin giới Ba-la-di, nay tăng
cho Tỳ-kheo… giới
Ba-la-di. Trưởng lão nào bằng lòng cho Tỳ-kheo…
giới Ba-la-di thì im lặng,
ai không bằng lòng thì cứ nói lên (đây là
Yết-ma lần thứ nhất,
lần thứ hai, lần thứ ba cũng giống như vậy).
Tăng đã bằng lòng cho
Tỳ-kheo… giới
Ba-la-di rồi, tăng bằng
lòng vì im lặng. Việc này
nên hành trì đúng như thế.
Đức Phật
dạy, cho giới Ba-la-di rồi, phải thực hành pháp tùy
thu- ận, làm ba mươi lăm
việc, hơi giống trong pháp tăng cương, chỉ thêm không được ở trong chúng tụng luật, nếu không có người nào tụng được thì cho phép. Cho giới
Ba-la-di rồi, lúc tăng thuyết giới và
Yết-ma, người thực hành
pháp thuận theo đến hay không đến tùy ý, nếu phạm lại thì diệt tẫn. Nếu phạm Tăng tàn và các thiên
sau thì y theo tụ mà
trị. Luật Thập Tụng, cho
học Sa-di (giống như Tỳ-kheo sám hối tội trọng).
Người phạm Tăng tàn rồi xin ở riêng,
sáu đêm ý hỷ xuất tội,
Tăng theo thứ lớp mà cho họ.
Còn Thiên đầu (Ba-la-di) thì y cứ theo giới dâm làm
phương pháp. Ngoài ra giới trộm cướp theo pháp luật để trừ,
không giống người xưa
chỉ khai sám hối giới dâm.

bốn:

Nói về pháp
sám hối tội
Tăng tàn, lược biết pháp đối trị có

Tu trị phú tàng tình quá: nghĩa là Ba-lợi-bà-sa, Hán dịch là
phú

tàng, hoặc
biệt trụ. Luận Tỳ-ni-mẫu chép: Tại sao gọi là
biệt trụ? Là ở riêng một phòng, không được ở chung với Tăng, tuy ở
trong tăng,
không được nói chuyện,
cũng không được trả lời.

Trị tội phú tàng: nghĩa là Đột-cát-la, sau đó chính sám hối
(pháp sám hối ở trước,
sau cho pháp che giấu ở riêng).

Trị Tăng Tàn
tình quá: nghĩa là Ma-na-đoả. Luận chép: Đời
Tần dịch là ý hỷ.
Trước tuy tự ý vui mừng, người ấy vừa hổ thẹn vừa
khiến chúng tăng vui mừng. Do trước vui mừng nên cho họ ít ngày, nhờ ít ngày

nên mới
được gọi là (ý) hỷ. Chúng Tăng vui mừng nói: người này
nhờ sự sám hối này
không còn khởi phiền não, thành người thanh tịnh, nên gọi là hỷ.
Trị tội
Tăng tàn: nghĩa
là A-phù-ha-na, luật
Thiện Kiến dịch
là Yết-ma gọi nhập
chúng, hoặc gọi là nhổ bỏ gốc tội. Luận
Tỳ-ni-mẫu chép: giới
thanh tịnh sinh giải thoát thanh tịnh, vì khéo giữ gìn giới
sẽ dứt trừ được tội.
Nói về phép tắc lập pháp
sám hối, tội Tăng tàn ở trong chúng lập pháp
sám hối, chính pháp nên lập, đầu tiên dẫn văn,
sau trình bày
cách thức sám hối.

Trong phần đầu, theo kệ trong luận Minh Liễu chép: “Năm
pháp thượng khởi tội”.
Giải thích: nếu người phạm Tăng tàn cầu được xuất ly, và người muốn làm
Yết-ma Đề-xá-na cho người kia, thì người ấy nhất định trước phải nhớ lại năm pháp thượng khởi tội,
sau
mới làm Yết-ma.

Quán sát
tướng của tội Tăng tàn.

Chọn người biết tướng che giấu tội, không che giấu tội.

Xem việc làm
thuộc học xứ nào, để chọn lựa bốn bộ chúng, v.v… Xem việc làm phù hợp học xứ (giới) nào để thực hành
Yết-ma bạch tứ, v.v…
Xem trong ba mươi pháp
Tăng tàn, phạm một ngày một đêm
v.v… che giấu hay không che
giấu. Để hiển bày chỗ có che giấu hay
không che giấu, lập cho ở
riêng Ma-cấm-đa, v.v…

Năm pháp này, tăng nên quan sát, mới khởi tội người khác được.

Chữ phương giống chữ pháp.

Giải thích năm pháp này tức là năm môn, nên gọi là thượng
khởi. Trước kia đọa
vào phạm tội nên gọi là hạ (dưới). Vì tướng tội liên tục, ngăn theo giới vô tác
bất sinh; nay nếu
sám hối theo việc ngăn
chặn sự nối nhau, thì trở lại thọ trì thanh tịnh đối trị bảo vệ, nên giới pháp tiếp tục
phát sinh, gọi đó là khởi. Bạch pháp thứ hai, ngược lại
trong lúc phạm tội trước,
nên gọi là Thượng. Cho nên sám hối gọi chung
là thượng khởi. Lại
biết, Đề-xa-na, Hán dịch là Phát lộ, nghĩa là sám
hối này là phát lộ. Vì
vậy muốn hành thượng khởi (sám hối) phải biết năm pháp.

Đó là biết xem xét là tội Tăng tàn hay không phải
Tăng tàn, tức biết nghĩa đầy đủ hay
thiếu sót. Đủ duyên thành tội trọng.
Thiếu duyên thành tội nhẹ. Cho nên luận chép: “Xét tội tướng của tội
Tăng tàn”. Đối với tướng căn bản trong tội cố ý xuất bất tịnh, nếu người đã thọ đại

giới hoặc
Đức Phật đã chế giới này, hoặc người không
nghi pháp, hoặc người có dục tâm xuất bất tịnh, hoặc bất tịnh đã xuất v.v… người này phạm tội
Tăng tàn. Đối với các
tướng khác, lược thuyết tướng cũng
như vậy, nói rõ như trong
luận Ba-la-đề-mộc-xoa. Y cứ theo luận giải thích
luật. Trước hết là hai duyên chung riêng: nghĩa là
từ không nghi
pháp về trước là duyên
chung, từ sau phần người có tâm dục là duyên riêng. Nếu đủ duyên liền phạm
Tăng tàn, thiếu duyên thì phạm
Thâu-lan-giá. Bởi vậy tất cả ba mươi pháp, mỗi pháp đều có
duyên riêng, để
xem, xét trước phạm
phương tiện rốt ráo và không phạm, vì sợ không tội lại thêm hình phạt thành phi pháp.
Luật Tăng-kỳ chép:
Tỳ-kheo trì
luật, lúc xuất tội cho
người khác. Có tội cũng biết: nghĩa là biết rộng tội
của năm chúng, không tội cũng biết.

Luận chép tướng che giấu: nếu người ở trong tội
Tăng tàn, thấy tội Tăng tàn lại không muốn theo người khác
sám hối. Vì không có tâm phát lộ, che giấu một đêm, đối với người này tội đó đã bị che giấu. Đây là nhớ biết mà không phát lộ, không
sám hối. Nếu người không biết không nhớ, hoặc nghi hoặc khởi chẳng thầy tội, nên che giấu tội này thì tội này không bị che giấu. Y cứ theo luận giải
thích luật, nên có các môn
phân biệt, gồm mười loại khác nhau.

Hình tướng khác nhau: trong luật người phạm Tăng tàn che giấu rồi thôi tu, thôi tu rồi trở lại thọ đại giới. Lúc phạm trước nên trị, bỏ
đạo không cần trị.

Pháp khác nhau: xả giới làm Sa-di, như bỏ đạo phần trước.

Bệnh khác nhau: người bị bệnh như: tâm loạn, cuồng
si v.v… phạm nhiều tội Tăng tàn thì cũng hoàn toàn không phạm tội.
Hoặc người trước phạm Tăng tàn, đã che giấu sau bị
bệnh cũng không
thành phạm.

Lỗi khác nhau: bị nêu tội trị phạt nên không tính đủ số tăng.

Người khác nhau: luật
Thập Tụng, nếu cùng người tặc trụ, người bị tẫn, người ở riêng, các người bất cộng trụ, người cuồng tâm, người
câm, người điếc, người biên địa, Tỳ-kheo-ni cho đến sa-di-ni, Ưu-bà-
tắc v.v… ở chung không gọi là che giấu, nên
hướng về người khác phát
lộ cũng không thành. Luận Du-già, người phạm
tội Tăng tàn cho biệt trụ Ma-na-đoả, biệt trụ
Ma-na-đoả rồi ở chỗ người tại gia cũng không
gọi là che giấu. Luật Ngũ Phần, nếu ở xứ này
nhiều người biết trọng, không muốn để cho người khác biết không gọi là che giấu, còn ở xứ
khác che giấu thành che giấu.

Nghiệp dựa vào thời gian khác nhau:
Luật Tăng-kỳ nói: nếu

người nhập định không thành che giấu, nếu nghó rằng: “Ta đợi thời
gian nào đó, đợi người, đợi pháp nên làm đúng như pháp, đó gọi là
chẳng phải che giấu, chẳng phải phát lộ.

Kính nạn sai khác: luật Ngũ Phần nói tất cả tội che giấu, gọi là che giấu, nếu ở
chỗ Hòa-thượng,
A-xà-lê và các bậc kính
sợ nhân gian,
che giấu không gọi là che giấu; đối với các
người khác thành che giấu.

Che giấu vô tâm khác nhau: luật Tăng-kỳ chép: che giấu cũng biết, nghĩa là biết tội khởi tâm che giấu,
không che giấu cũng biết, không khởi tâm che giấu, chưa phát lồ được. Nếu quên hoàn toàn
không thành che giấu.

Không có tâm hổ thẹn khác nhau: nếu phạm
Tăng tàn rồi, không
có tâm che giấu, gặp người liền nói tâm không sợ sệt.

Tâm mê nên khác nhau: trong luật nói, không nhớ có nghi không
biết v.v… đều không thành che giấu. Văn chép:
nếu người không tác ý
Tăng tàn, không thành che giấu, nên cho Ma-na-đoả.
Nếu người tác ý
Tăng tàn che giấu thành che giấu. Trước nên dạy
họ sám hối tội Đột-
cát-la rồi, cho Yết-ma che giấu.

Xem việc làm thuộc học xứ nào để chọn lựa bốn bộ chúng, bốn bộ nghĩa là bốn vị tăng. Tăng tuy bốn vị, nay
sám hối cảnh này trước hai hoặc bốn vị tăng,
sau một đến hai
mươi người, nếu khác ở đây thì không
thành. Nếu lúc làm nương vào cảnh mà nói, trước
dưới đến một người,
kế là bắt buộc phải đối với tăng, pháp xuất
tội cùng một chỗ.

Xem việc làm phù hợp với học xứ nước nào để
thực hành Yết- ma bạch tứ. Pháp tuy có ba, nhưng
pháp sự trị Tăng tàn đều là
thượng phẩm. Vì thế đều phải bạch tứ. Trong đây dùng pháp có bốn, đó là biệt
trụ, sáu đêm ý hỷ, Bản nhật trị và xuất tội,
như trước đã nói.

Xem trong ba mươi pháp Tăng tàn, phạm một ngày một
đêm, che giấu không che giấu, v.v… để hiển bày
chỗ có che giấu hay không che giấu, lập cho ở riêng hoặc
Ma-cấm-đa v.v… Địa là tên gọi nơi chốn. nghĩa là bốn vị
Ba-lợi-bà-sa v.v… ở trong vị này, nếu có che giấu thì cho ở riêng. Đó là pháp biệt trụ.
Người phạm tội phải trải qua việc thực
hành pháp biệt trụ, nên gọi là ở riêng. Nếu
người phạm tội không che giấu nên
cho Ma-na-đoả, cho nên gọi là có chỗ che giấu, không che giấu lập
ở riêng, Ma-cấm-đa, v.v… tức là có che giấu hành ba pháp,
không che giấu hành hai pháp, là pháp tương đối
giới hạn phạm vi
của dùng thuốc.

chính thức lập nghi thức sám hối, chia làm chín phần:

Biết chủng tướng của tên tội: như pháp thứ nhất đã giải thích.

Danh là
Tăng tàn, chủng loại là lỗi lầm xúc chạm.
Tướng nghĩa là
phạm nhiều ít. Luật chép:
một tên mà nhiều loại khác nhau.

Biết thành che giấu hay không: như pháp thứ hai chọn lựa
mười môn uỷ luyện.

Biết dùng
số tăng nhiều ít: tức pháp thứ ba có thể trị những điều
tương đối, trình bày rõ như trên.

Biết dùng
thánh giáo: tức bốn pháp bạch tứ: xem việc làm
tương ưng với học xứ.

Biết trình bày nghi thức sám hối: tức pháp thứ năm nói về
ngủ đêm khác nhau.

Che giấu mau theo đó mà trị. Trong luật phạm nhiều tội
Tăng tàn, tuy nhớ
số tội, không nhớ
số tội, chỉ nhớ
số ngày lâu mau, nói chung
nên theo số ngày lâu mà trị. Nếu không nhớ số
ngày thì theo lúc thanh
tịnh để trị, nghĩa là theo lúc đàn tràng thọ giới
để trị. Luật Thập
Tụng không nhớ
số
ngày tháng, nên tính theo ngày thọ đại giới để trị, cần phải nói xin thanh tịnh
về sau. Che giấu năm năm, mười năm, không được nói thẳng xin thanh tịnh
về sau, vì biết đầy đủ phải phân chia.
Luật Tăng-kỳ chép: người không nhớ số đêm nên hỏi
không có năm phạm
sao? Nếu người phạm im lặng thì tùy theo năm mà cho pháp trị. Nếu nói không đúng thì nên hỏi
phạm một, hai, ba, bốn năm phải không? Nếu người phạm im lặng thì tùy theo chỗ im lặng mà cho pháp trị.
Luật Thập Tụng nói, trong chúng ba lần can ngăn, người
phạm Tăng tàn rồi
liền ở trong tăng tự xướng lên phạm tội Tăng
tàn. Nếu không nói ngay
đó gọi là che giấu. Nên biết nhiều người tuy
biết phạm, cuối cùng
phải nên phát lộ.

Nói về pháp sám hối chung và riêng. Trong luật biết số ngày
không biết số ngày v.v… che giấu không che giấu,
v.v… Một tên nhiều
loại, v.v… cùng dùng một Yết-ma sám hối. Lại nói: có Tỳ-kheo phạm nhiều tội
Tăng tàn, hoặc có che giấu một ngày cho đến mười ngày.
Phật bảo sám hối chung theo mười ngày. Luật Tăng-kỳ
nói, sám hối chung, riêng mỗi thứ đều được.
Nếu một ngày trong tháng phạm một tội che
giấu cho đến mười ngày phạm một tội che giấu.
Hoặc có che giấu một đêm cho đến mười đêm, nên cho mười lần biệt trụ, cho đến một lần che giấu. Ví dụ như
sáu đêm ý hỷ xong xuất tội v.v… luật
Thập Tụng nói, trong
sám hối
Tăng tàn, nói đầy đủ
số phạm và che giấu bao nhiêu ngày…

Nói về chính thức Yết-ma, gồm hai phần: trước nói về oai nghi của người
sám hối. Giáo thọ quở trách xin. Kế là nói về đầy đủ Yết-ma.

Trong phần đầu, trước người phạm tội phải cởi bỏ các y sạch mới,
mặc An-đà-hội và các y phục
thô sơ, trên
mặc Uất-đa-la-tăng, vén y
bày vai phải, cởi bỏ giày dép, chắp tay, gập mình, cúi đầu đến trong tăng tự mình than thở tội này
sẽ đọa vào đường dữ. Như trong luận
chép: phạm tội Tăng tàn
như người bị chặt đầu còn lại cổ họng chưa dứt, có thể
sống lại. Như lai rũ lòng
thương xót, khai lập pháp
sám hối.
Lại nữa, ta tự vui mừng,
mình được phát tâm rộng lớn, biết hổ thẹn. Nếu
không biết sám hối tội
này thì năm mươi ức sáu mươi ngàn năm chịu khổ địa ngục.
Những duyên như thế lấy làm vừa vui, vừa buồn, làm
phương tiện tự than thở
trách mình, hổ thẹn nhiều tội lỗi của mình.
Trừ sạch bụi trần khuyên nhủ
tâm mình không gây lỗi lầm như thế, người
phạm tội lễ dưới chân
chư tăng xong, đến trước người Yết-ma quỳ gối
chắp tay, hoặc xin trình
bày, người bên cạnh nhận lời trình bày của họ cũng được (nhưng người phạm cho đến nhiều không quá năm, ba lần, nay
lấy phạm lần đầu tiên làm pháp quỹ).

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… phạm ba tội
Tăng tàn cố xuất bất tịnh, xúc chạm, và nói lời
thô ác. Mỗi tội không nhớ
số lần (nhớ thì nói ra), hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm đêm (thời gian dài ngắn, từ ít đến nhiều tùy theo lúc mà gọi). Nay đến tăng xin
Yết-ma che giấu một trăm đêm, xin tăng cho
Yết-ma che giấu một trăm
đêm, xin thương xót cho (xin ba lần).

Kế là nói về tăng cho pháp, trước phải vấn hòa, đáp rồi thưa rằng:
Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo v.v… phạm ba tội

Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm, và nói thô ác; mỗi tội không nhớ
số lần, hoặc che giấu
một đêm cho đến một trăm đêm. Nay đến tăng
xin Yết-ma che giấu một
trăm đêm. Nếu tăng phải thời đến tăng chấp
thu- ận, tăng cho Tỳ-kheo
v.v… Yết-ma che giấu một trăm đêm, đây là lời tác bạch.

Bạch đại đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… phạm ba tội
Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời thô ác;
mỗi tội không nhớ số lần,
hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm đêm. Nay
đến tăng xin Yết- ma che giấu một trăm đêm. Nay tăng cho
Tỳ-kheo v.v…
Yết-ma che giấu một trăm đêm.
Trưởng lão nào bằng lòng, tăng cho
Tỳ-kheo… Yết- ma che giấu một trăm đêm thì im lặng, vị nào không
bằng lòng thì nói lên đây, là
Yết-ma lần thứ nhất (Yết-ma lần thứ hai, lần thứ ba cũng
vậy). Tăng đã bằng lòng cho Tỳ-kheo v.v… Yết-ma
che giấu một trăm
đêm rồi, tăng bằng lòng vì im lặng, nên việc
này nên thọ trì như thế.

(Người thực hành y theo
Yết-ma trong bản
sao này, tác pháp
được thành tựu theo
văn trong luật, y theo Yết-ma cũ nên sửa đổi, không
thể kính cẩn đọc theo)

Nói về Yết-ma đoạt quyền lợi của một Tỳ-kheo, răn dạy thực hành ba mươi lăm việc.
Nói rằng: bạch tứ
Yết-ma này là thuốc hay của
thánh giáo. Tự tâm người phạm tội phải vâng
theo, đoạt quyền lợi ba
mươi lăm việc là pháp chiết phục. Người phạm
tội chớ làm trái nghịch, phải
siêng năng khổ nhọc làm
việc chúng, phục dịch các
Tỳ-kheo thanh
tịnh. Đó là pháp điều phục. Mỗi việc đều phải
chấp hành đầy đủ. Tám việc như thưa bạch v.v… đây là pháp phát lộ, phải cộng thêm hổ thẹn và
tự trách mình, đúng theo pháp mà bạch, không được mất đêm.
Người phạm tội từ từ nói với
người khác, nói rồi nhân lúc tăng nhóm bạch cho
tăng biết. Tăng nên thưa rằng: Bạch Đại đức
tăng xin lắng nghe! Tỳ- kheo phạm tội Tăng tàn cố xuất tinh (các tội khác nữa thì thêm vào) không nhớ
số lần, che giấu một đêm cho đến một trăm đêm rồi đến tăng
xin Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho tôi
Yết-ma che giấu
một trăm đêm. Tôi Tỳ-kheo… từ ngày nay bắt đầu
thực hành. Bạch Đại
đức tăng biết cho tôi hành che giấu (nói ba lần).

Đoạt ba mươi
lăm việc như trong pháp chúng cương.
Luật chép:
người kia thực hành che giấu, phải một ngày ba thời gặp
Tỳ-kheo thanh tịnh nên thưa, tất cả đều đúng như pháp, không
được trái nghịch. Đến
ngày bố tát người đó nên quét dọn, rưới nước
chỗ bố tát, cung cấp các vật cần thiết. Cho đến mình ở trong phòng nhỏ,
có Tỳ-kheo khách đến,
có người đuổi ra, nên đáp rằng: “không được hai người ở chung”.
Nếu chúng tăng chia y vật, người phạm tội tùy theo thứ lớp mà nhận, đi
sau Tỳ-kheo, ngồi
trước Sa-di, không được
đứng chung, ngồi chung với
Tỳ-kheo thanh tịnh. Nếu cùng một giường,
một ván, giường dài
ván dài phải cách đoạn sau đó mới ngồi, cho đến cung cấp cho
Tỳ-kheo thanh tịnh giống như
pháp Hòa-thượng.
Văn giống nhau nên không nêu
ra. Luật Thập Tụng, ít nhất phải đủ bốn
Tỳ-kheo thanh tịnh mới làm biệt trụ, hai người biệt trụ không được ngồi
cùng một giường, không được ở chỗ khuất vì
sợ
Tỳ-kheo đến
không thấy.
Luật Thiện Kiến nói, nếu
người thực hành biệt trụ có người thỉnh, hoặc cho người thọ giới được đình chỉ việc hành pháp, việc xong tiếp tục
hành pháp. Lúc xả, người
hành pháp nên nói: “nay tôi bỏ Ba-lợi-bà-sa”
(nói ba lần), văn như
sau
sẽ nói. Nếu trong chùa có nhiều
Tỳ-kheo đến
đi khó thưa, ngày được
xả hành pháp, khi minh tướng chưa xuất hiện, nên thưa lại mà thực hành.
Luật Thập Tụng nói, cho đến pháp
sáu đêm, thưa
tăng đình chỉ được hai mươi lăm đêm.
Luật Tứ Phần, hoặc đại chúng khó nhóm họp, hoặc không muốn thực hành, hoặc người đó yếu
hèn, thường hổ thẹn
nên đến chỗ Tỳ-kheo thanh tịnh thưa rằng: “Bạch Đại đức
Thượng tọa, ngày nay xả bỏ lời dạy bảo không
thực hành”.
Nếu lúc muốn thực hành lại
đến chỗ Tỳ-kheo thanh tịnh thưa rằng: “ngày nay con thực hành theo lời dạy bảo”người kia được tự mình làm việc
của mình, lễ bái đón
rước, cũng được nhận sự lễ bái, phục dịch của
Sa-di, tịnh nhân. Luật
chép: tám pháp mất đêm.

Đến
chùa khác không thưa.

Có Tỳ-kheo khách đến không thưa.

Có việc ra ngoài giới không thưa.

Người đi bộ trong chùa không thưa.

Bệnh không sai người thân tín thưa.
Hai,
ba người ngủ chung một nhà.

Ở
chỗ không có Tỳ-kheo.

Không thưa lúc nửa tháng thuyết giới.

Tùy theo một thời thiếu đều mất một đêm (đã được thì không
mất, chưa được thì không thành).
Pháp bạch
Tỳ-kheo thanh tịnh (văn luật không đủ, y cứ theo
nghĩa mà bạch). Người
phạm tội oai nghi nghiêm trang bạch rằng:
Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tôi Tỳ-kheo… phạm một tội Tăng tàn cố xuất tinh (các tội khác theo đây mà biết) không nhớ
số lần, che giấu một đêm cho đến một trăm đêm. Tăng đã cho con
Yết-ma che giấu một trăm đêm.
Con Tỳ-kheo… đã thực hành bao nhiêu ngày, còn bao nhiêu ngày chưa thực hành, xin Đại đức biết cho con thực hành
che giấu (nói ba lần).

Nếu năm người, mười người đều đến nhóm hợp một chỗ, người thực hành thưa chung bạch rằng: “Bạch Chư Đại đức tăng xin lắng nghe! Các lời khác giống như trên. Nếu không nhóm hợp hết cũng không
biệt chúng, đây là pháp
phát lộ biệt nhân. Nếu có bậc Đại đức xuất
chúng đến chùa, nên an
trí trong phòng để bạch, không nên đứng trước cửa,
khiến thành khinh dễ. Ngoài ra các tác bạch khác,
bạch thuyết giới v.v… đều giống như văn trên,
chỉ đổi ngày và tăng là khác mà thôi.
Luật Thập Tụng nói, nếu
lúc muốn thực hành, trước nên nghó, nay ta có đến trước
Tỳ-kheo không? Nếu nghó đến liền đi.
Luật Ngũ Phần, nếu không xả hành pháp, ra ngoài giới
gặp Tỳ-kheo, nên thưa
chung rằng:
“Tôi Tỳ-kheo hành biệt trụ bao
nhiêu ngày, còn bao
nhiêu ngày, xin Đại
đức nhớ cho. Nếu không
như vậy, xả hành pháp rồi thì gặp Tỳ-kheo không
cần thưa. Đến chỗ khác, nên cầu tăng ở đó tác pháp thực hành lại.
Luật Tứ Phần, có
Tỳ-kheo đi bộ trong chùa không bạch liền mất đêm.
Nếu có muốn thưa, nhưng
Tỳ-kheo đó đi nhanh ra
ngoài giới, tuy không
bạch mà không mất đêm,
không có tội. Luật Thập Tụng, nói Tỳ-kheo khách đi ra
ngoài giới, nên đúng như pháp
thường hành, không nên đi theo, nên ở
trong giới. Nếu người hành biệt trụ
sáu đêm, lúc bệnh phải
sai người đến bạch
tăng: “Tỳ-kheo biệt trụ… bị bệnh không đến được,
xin thưa với tăng để
tăng biết cho. Pháp bạch tăng nên đầy đủ như luật
Tứ Phần. Luật Ngũ Phần
nói, một Tỳ-kheo như pháp được hành pháp biệt trụ, như đã nói trong năm pháp trên.
Bản sao chép: Phật pháp ở
phương Đông, người hành
pháp này cũng ít. Dù có hành sám hối thì bỏ nhỏ
lấy lớn, y theo các danh
hiệu Phật mà sám hối. Nếu ý mình chưa an, trong lòng còn buồn phiền thì chưa hợp với đại đạo. Chỉ có thiên tụ y theo giáo pháp mới tự tiêu diệt.
Nghiệp đạo tùy mình
suy nghó, đều chê
phát lồ là điều đáng
hổ thẹn. Nhưng nghiệp do sự hổ thẹn đó mà kết
thành. Đây chính là
thuốc hay để trị bệnh, chẳng được không thực hành.
Lại nữa, người hành
che giấu phần nhiều không đủ ngày. Các Ngài lập lý có chỗ khác nhau
giống nhau. Nay lấy
sự thịnh hành của
các sư. Đây
là pháp y theo giáo pháp
mà sám hối. Trong Đại thừa, Tiểu thừa, xét về tâm hành chiết phục là đầu tiên. Nếu xét về
sự nghiệp biệt trụ thì
thành quan trọng. Như theo luật
Thập Tụng không hành biệt trụ
sáu
đêm xuất tội, Đức Phật đều thành thật phán đoán đắc tội mới được xuất tội.
Dùng đó để làm chứng ở đây, lý cần phải y cứ vào nhau.
Tuy nhiên, sợ
sự không xứng đáng
với pháp thì nên thay đổi tập quán cũ. Người Yết-ma nói:
“Tỳ-kheo… đã thực hành
số ngày che giấu, nay xin đến tăng
xin sáu đêm ý hỷ. Nếu các cách bạch
Yết-ma sau đều nên y cứ theo đây mà thay đổi. Nên xin
sáu đêm, trước
Thượng tọa tập tăng rồi bạch
rằng: “Tỳ-kheo… này thực hành che giấu tội
Tăng tàn, đã thực hành được
bao nhiêu ngày, chưa thực
hành thì đã trình bày với tăng, nay tăng đã nhận rồi, có thể bỏ những ngày còn lại”, hòa tăng rồi, nếu chúng im lặng,
nên cho pháp sáu đêm.
Nếu thực hành đủ số ngày thì theo pháp mà đọc.

Nói về cho pháp Ma-na-đoả. Nói về cách xin:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tôi là Tỳ-kheo… phạm ba
tội Tăng tàn: cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời
thô ác. Mỗi tội không
nhớ số lần, hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm đêm. Đã đến
tăng xin Yết-ma che giấu
một trăm đêm, Tăng đã cho tôi Yết-ma che
giấu một trăm đêm. Tôi
Tỳ-kheo… đã thực hành che giấu (nếu xong nên nói

xong), nay đến
Tăng xin sáu đêm Ma-na-đoả, xin tăng tôi con sáu
đêm Ma-na-đoả, xin thương
xót tôi (xin ba lần).

Thượng toạ tác pháp như trước, an ủi xong bạch rằng:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo… này phạm ba tội
Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm, nói lời thô ác.
Mỗi tội không nhớ
số lần, hoặc che giấu một đêm cho đến mười đêm, đã đến tăng xin
Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho người đó
Yết-ma che giấu một trăm đêm, người ấy đã thực hành ngày che giấu. Nay đến Tăng xin
sáu
đêm Ma-na-đoả. Nếu tăng phải thời đến, tăng
chấp thuận, nay tăng cho
người ấy sáu đêm Ma-na-đoả, (tác bạch) như thế.

Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… này phạm ba tội
Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời thô
ác. Mỗi tội không nhớ
số lần, hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm
đêm, đã đến tăng xin Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho
Tỳ-kheo… Yết-ma che
giấu một trăm đêm, Tỳ-kheo… này đã thực hành
số ngày che giấu, nay đến tăng xin
sáu
đêm Ma-na-đoả. Nay tăng cho
Tỳ-kheo… sáu đêm
Ma- na-đoả. Trưởng lão nào bằng lòng tăng cho Tỳ-kheo…
sáu đêm Ma-na- đoả thì im lặng, vị nào không bằng
lòng thì cứ nói lên. Đây là
Yết-ma lần thứ nhất (Yết-ma lần thứ hai, lần thứ ba cũng vậy).

Tăng đã bằng lòng cho Tỳ-kheo… sáu đêm Ma-na-đoả rồi,
tăng bằng lòng vì im
lặng, việc này nên thực hành như thế.

Người kia được Yết-ma rồi, ở trong tăng bạch rằng:

Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe! Tôi là Tỳ-kheo… phạm ba
tội Tăng tàn cố xuất
tinh, xúc chạm và nói lời thô ác. Mỗi tội không
nhớ số lần, hoặc che
giấu một đêm cho đến một trăm đêm, đã đến
tăng xin Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho
tôi Yết-ma che giấu
một trăm đêm. Tôi
Tỳ-kheo… đã thực hành số ngày che giấu, đã đến
tăng xin sáu đêm
Ma-na-đoả. Tôi Tỳ-kheo… đến xin tăng thực hành từ
ngày hôm nay, Bạch Đại đức tăng biết cho tôi hành
Ma-na-đoả (nói ba
lần). Nếu đã hành một
đêm, các lời khác giống như phần trên, cho đến
tăng đã cho tôi sáu đêm
Ma-na-đoả. Tôi Tỳ-kheo… đã thực hành một
đêm chưa hành năm đêm.
Bạch Đại đức tăng biết cho tôi hành
Ma-na-đoả (các đêm khác
theo đó mà thêm bớt). Nếu Tỳ-kheo khách đến, chỉ
đổi Đại đức tăng là
khác, còn các từ khác đều giống như trên. Luật
chép: Tỳ-kheo thực hành
sáu đêm cũng giống như pháp hành che
giấu biệt trụ. Chỉ có thường ở
trong tăng, ngày nào cũng bạch là khác (không cho rằng cùng ở chỗ với Tăng).
Luật Tăng-kỳ, vì
Tỳ-kheo thường
phạm Tăng tàn, như
sám hối
Ba-đề-dật cho
đến Việt-tỳ-ni, Đức Phật chế
sám
hối
sáu đêm, xong
sáu đêm ở trước hai mươi vị
Tỳ-kheo để xuất
tội. Trong hai cách thực
hành trên đây, nếu che giấu cho pháp trước,
không che giấu cho pháp sau
và cùng xuất tội. Nếu phạm lại trong hai
pháp. Mỗi pháp hoại hai
pháp, đều cho lại bản nhật trị, còn lại như đã trình bày riêng.
Pháp cho xuất tội: Trước dạy người phạm tội xin rằng:
“Bạch Đại đức Tăng xin lắng
nghe! Tôi Tỳ-kheo… phạm ba tội Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời thô ác. Mỗi tội không nhớ
số lần, hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm đêm, đã đến trước tăng xin
Yết-ma che giấu một trăm đêm,
tăng đã cho Tỳ-kheo… Yết-ma che giấu một
trăm đêm. Tôi là
Tỳ-kheo… đã thực hành số ngày che giấu, đã đến tăng
xin sáu
đêm Ma-na-đoả, tăng đã cho tôi
sáu
đêm Ma-na-đoả. Tôi là
Tỳ- kheo… đã thực hành
sáu đêm Ma-na-đoả rồi, nay đến tăng xin
Yết-ma xuất tội. Xin tăng
cho tôi Yết-ma xuất tội, xin thương xót cho tôi (nói ba lần).

Người Yết-ma: như tác pháp trước, vấn hòa xong, bạch rằng:

Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… này phạm ba tội
Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời thô
ác. Mỗi tội không nhớ
số lần, hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm
đêm, đã đến tăng xin Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho
Tỳ-kheo… Yết-ma che
giấu một trăm đêm. Tỳ-kheo… này đã thực hành
số ngày che giấu, đã
đến Tăng xin sáu đêm Ma-na-đoả. Tăng đã cho con
sáu đêm
Ma-na- đoả. Tỳ-kheo này đã thực hành sáu đêm Ma-na-đoả
rồi, nay đến Tăng xin
Yết-ma xuất tội.
Nếu Tăng phải thời mà đến,
Tăng chấp thuận, nay
tăng cho Tỳ-kheo… Yết-ma xuất tội, (tác bạch) như thế.

Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo này… phạm ba tội Tăng tàn cố xuất tinh, xúc chạm và nói lời thô ác. Mỗi tội không nhớ
số
lần, hoặc che giấu một đêm cho đến một trăm đêm,
đã đến trước tăng xin
Yết-ma che giấu một trăm đêm. Tăng đã cho
Tỳ-kheo… Yết-ma che giấu một trăm đêm.
Tỳ-kheo này đã thực hành
số ngày che giấu, đã
đến trước tăng xin sáu đêm Ma-na-đoả. Tăng đã
cho tôi sáu đêm
Ma- na-đoả. Tỳ-kheo này… đã thực hành sáu đêm
Ma-na-đoả rồi, nay đến trước tăng xin
Yết-ma xuất tội. Nay tăng cho
Tỳ-kheo… Yết-ma xuất
tội, Trưởng lão nào bằng lòng Tăng cho Tỳ-kheo…
Yết-ma xuất tội thì
im lặng, vị nào không bằng lòng thì cứ nói lên.
Đây là Yết-ma lần thứ
nhất (lần thứ hai, lần thứ ba cũng vậy).

Tăng đã bằng lòng cho Tỳ-kheo… Yết-ma xuất tội rồi, tăng
bằng lòng vì im lặng,
việc này xin thực hành như thế.
Theo luật
Tăng-kỳ cho xuất tội rồi, nên dạy rằng:
“Này người thiện nam! Tỳ-kheo
lúc Phật còn tại thế được thọ giới, được trì
giới, có khả năng đắc quả thánh.
Tỳ-kheo sau khi Phật diệt độ được thọ
giới, có thể phá giới,
có thể rơi vào đường ác. Hành giả trong không hộ
tâm, ngoài buông lung
thân-miệng, nay phạm tội này, sắp đến chỗ chết, còn có nhân cao quý
sửa đổi tâm tính bằng cách
sám hối. Đại
chúng tùy hỷ, ông hãy tự vui mừng”. Cho nên văn chép: từ nay
về sau, hình
tướng tâm hồn thanh tịnh
như hoa vô ưu, chớ phạm lại. Nếu tiếp tục phạm
lại thì tâm sợ hãi khó sinh. Tâm sợ hãi khó sinh
thì không thể sám hối
tội được. Cho nên luận
chép: “Nếu hai mươi Tỳ-kheo thanh tịnh xuất
tội Tăng tàn, pháp của ta
không diệt. Đời ác trược ngày nay còn
không thích nghe tiếng phạm tội, lẽ nào phải nghe lời
sám hối của
ông như thế.
Nhiều nhân duyên để nói dứt trừ và dẫn
kinh Niết-bàn, vì tham
dục chứa nhóm, lúc chết đọa vào địa ngục,
súc sinh, ngạ quỷ, ra khỏi
các đường ấy lại làm
bồ câu, chim sẻ, v.v…

3.Pháp sám hối tội Thâu-lan-giá: chia làm hai phần: Trước nói về tội tướng, sau lập nghi thức
sám hối.
Trong phần
đầu chia làm hai:

Thâu-lan-giá
Tùng sinh: đó là phương tiện sau thiên thứ nhất
và thiên thứ hai. Nếu
theo luật Thập Tụng, thiên thứ nhất sinh nặng, đó
là phương tiện gần. nghĩa
là tướng thân- miệng chưa được thoả mãn,
nên sám hối trong tất cả tăng. Nếu thiên thứ nhất
sinh nhẹ, thiên thứ hai
sinh nặng phải sám hối
trước bốn Tỳ-kheo ở ngoài giới. Nếu Tăng tàn
sinh nhẹ nên sám hối
trước một Tỳ-kheo. Pháp sám hối này giống với
sám hối Ba-dật-đề.

Thâu-lan-giá
Tự tính: cũng gọi là độc đầu Thâu-lan-giá chia làm ba phẩm.

Thế nào gọi là Trọng: đó là lấy dụng cụ và thức ăn của tăng, vật của mười
phương tăng, hiện tiền tăng, trộm bốn tiền, và vật quý của
phi nhân, phải sám hối trước đại chúng.
Thế nào gọi là Trung: đó là phá
Yết-ma tăng, trộm ba tiền
trở xuống, lấy vật
riêng của tăng, một người có mặc y và một người
không mặt y xúc chạm nhau
làm cảnh giới Tăng tàn. Những loại như thế
đối với chúng ít người sám hối.

Thế nào là Hạ: như luật chép: cạo lông ở ba chỗ, lộ thân mà đi, mặc y ngoại đạo, chứa bát đá, ăn thịt
huyết sống, v.v… luật
Tăng-kỳ nói, do tâm
sâu phá y bát, phá tháp v.v… đều phạm
Thâu-lan-giá chỉ
sám hối

với một người.

Trong luật, sau
thiên thứ nhất và thiên thứ hai dạy người,
phạm Thâu-lan-giá đều là rốt ráo, nặng nhẹ cùng
sám hối như trên.
Tránh pháp sám hối chia làm ba, đó là pháp
sám hối trước chúng nhiều
người, chúng ít người và một người.
+ Nói về
pháp sám hối trước chúng nhiều người: trong đây
chia làm bảy phần:

Cách xin trong luận Tát-bà-đa bất luận khinh trọng, tất cả đều theo tăng xin ba lần,
sau đó thỉnh chủ
sám hối.
Người nhận
sám hối
đơn bạch rồi, đối thú sám hối ba lần. Văn như
Ba-dật¬-đề. Nay nói về
lập pháp sám hối trước chúng nhiều người: phải
đủ năm người trở lên
mới được thực hành sám hối. Tất cả đều ở
trong giới tăng nhóm xong, người phạm tội oai nghi nghiêm trang đến
trong tăng, đánh lễ rồi, trước trình bày lỗi lầm với tăng,
sau đó xin rằng: “Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tôi là
Tỳ-kheo v.v… phạm tội
Thâu-lan-giá phương tiện nặng, không nhớ
số lần, nay đến trước tăng xin
sám hối, xin tăng cho tôi là
Tỳ-kheo… sám hối, xin thương xót tôi (nói ba lần).

Nói về thỉnh người nhận sám hối: người phạm tội nên đến chỗ
Tỳ-kheo thanh tịnh, chắp tay quỳ gối thỉnh:

Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là Tỳ-kheo… nay thỉnh
Đại đức làm người
nhận sám hối tội Thâu-lan-giá. Xin Đại đức vì tôi
làm người nhận sám hối
tội Thâu-lan-giá, xin thương xót tôi.

Sám chủ đơn bạch cần phải vấn hòa.
Người đáp: phạm tội nặng
Thâu-lan-giá. Đơn bạch thọ Yết-ma sám hối, nên bạch rằng:

Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo… này phạm tội
Thâu- lan-giá phương tiện nặng, không nhớ số lần, nay
đến tăng xin sám hối. Nếu tăng phải thời mà đến, xin tăng chấp thuận cho tôi là
Tỳ-kheo… nhận sám hối của Tỳ-kheo… tác bạch như thế.

Nên nói tên tội, tội tướng, phá giới, các tập
nhiễm khác của họ
như trong phần trước và sau của việc sám hối.

Chính thức nói về xả tội.
Văn chép: Bạch Đại đức một lòng nghó!
Tôi Tỳ-kheo phạm tội
Thâu-lan-giá phương tiện nặng, không nhớ
số lần, nay đến Đại tăng phát lồ sám hối, không
dám che giấu, các lời
khác như nói trong phần xả đọa ở sau.

Quở trách rằng: hãy tự tách tâm ông, nên
sinh nhàm chán, người
phạm đáp: xin vâng.

Bảy tướng trên, luận luật đều có nói nhưng không chỉnh đốn. Nay dẫn chung để không lộn xộn. Hơn nữa y cứ vào một tội, còn các tội

khác theo đây.

+ Sám hối
chúng ít người: luật Thập Tụng nói, bốn người là
tiểu chúng. Nếu nhận sám
hối của người khác thì không đơn bạch, chỉ được
hỏi người bên cạnh trong pháp diệt tránh của luật
Tứ Phần, Tiểu chúng là chúng hai người, ba người. Dù có bốn người chỉ giống
pháp Tiểu chúng. Vì luật
Tăng-kỳ quyết định năm người là phạm xả đọa như quyển thượng đã nói. Lập pháp có bảy. Phải xin pháp
sám hối (còn
các phần khác giống như trên).

Nói về thỉnh
người nhận sám hối.

Như pháp chúng
nhiều người;
2- Người nhận sám hối hỏi người bên cạnh lấy sự hòa hợp, giống như trong xả đọa;
3- Nói tội danh, tội tướng của
người phạm;
4- Chính thức xả tội. Người phạm tội thưa: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi Tỳ-kheo… phạm tội xúc chạm người nữ
thân có mặc y phạm Thâu-lan-giá, không nhớ số
lần (nhớ thì nói), nay
đến Đại đức phát lộ không dám che giấu. Các
từ khác như thường trình
bày.
5- Quở trách;
6- Lập thệ cũng giống như trên. + Sám hối với ba người, một người có năm pháp:
1/ Thỉnh người nhận sám hối;
2/ Nói tội danh tội
chủng v.v…;
3/ chính thức xả tội, nhắc lại hạ phẩm tội ở trước gọi là trình bày;
4- Quở trách;
5- Lập thệ đều đồng. Ba việc sám hối trước đã quá ít chẳng phải gọi là việc phạm hiếm (có), vì tội nhiều mà
sám hối ít.
Nhưng người trí phạm lỗi
suy nghó,
sám hối nhất định rất
nhiều. Nếu giấu diếm không nói ra thì thành sơ
lược. Văn đã rườm
rà sự thật còn thiếu sót. Nếu sám hối đầy đủ làm
chuẩn lượng, vì bốn
thiên sau, người hay phạm phải nên thiên đầu tiên
là đầu mối, nghĩa là trong luật phạm giới phải
sám hối, cần biết rõ
không nghi ngờ, khéo biết danh tội, chủng tội, để y theo tụ rõ ràng phân biệt.
Cùng thiên thì
sám hối chung, khác tụ
sám hối riêng.
Lại nữa, tính
tội vào pháp, tùy theo
số để gọi, nếu quên không biết thì nói không nhớ,
lại thấy người sám hối
đúng sai chưa rõ ràng. Vì thế, người nhận sám hối phải ngồi ngay thẳng thọ nhận
sám hối.
Người trước không hiểu
nên thỉnh người khác
làm, hoặc nói các tội chúng học, hoặc nói tham dự
tội này, hoặc có mê
vọng, hoặc hai thiên cùng sám hối, hoặc không phạm mà nói phạm, hoặc phạm nặng nói nhẹ. Như thế mất pháp mà tội
lỗi không thoát, trái
lại thành khổ luî cho mình, làm sao có lợi cho
người khác, cho nên phải
thông suốt. Sám hối tội sáng hơn kính nước, khiến mọi người không còn ẩn
khuất riêng.
Tình sự có tương ưng thì xứng đáng là đệ tử
Phật thuận theo giáo pháp.
Tại sao dùng luật tông y cứ
theo tướng,
trái tướng tâm sự đều sai, không giống như ba quả báo của Đại thừa đều cùng một
sám hối. Ngoài ra
sơ thuật như giới
bổn Yết- ma.

4.Pháp sám hối Ba-dật-đề
chia làm hai:

Trước nói về ba mươi pháp xả đọa,
sau y cứ theo chín mươi đơn đọa.
Phần trước chia làm ba phần. Đó là: pháp Tăng, pháp chúng nhiều
người và pháp đối thú. Lại trong phần pháp Tăng
chia làm bốn phần:
1- Nói về xả tài vật;
2- Nói về xả tâm;
3- Nói về xả tội;
4- Hoàn y tạp tướng. Trong phần xả tài vật chia làm bốn phần: xác định nên xả hay không.
Phần này lại có hai phần: nói chung là xả pháp khác nhau và luận về tính chất tài vật đúng sai. Trong ba mươi giới, lại y cứ theo tăng phạm. Ni cũng phải
sám hối. Tâm trong
sạch là ít có.
Trong tăng xả đọa có hai phần mình và người: tự xả: như xin tơ tằm làm y phục, chỉ tự tạm thời làm hoại không cần đối cảnh; đối với
người khác: đạo tục chia làm
hai, hai loại bảo giới nhất định xả cho người thế
tục, hai mươi bảy giới
còn lại thì xả cho người xuất gia. Thông cục chia
làm hai, một giới xin
bát phải ở trụ xứ mình, lại thêm pháp hành bát
ở trong Tăng. Nếu làm
trái lại thì không thành. Còn hai mươi sáu giới
chung tất cả, người đời và tăng khác nhau, mỗi mỗi đều có ý trí chẳng phải bản hoài của
người sao chép.

Xác định tính chất của tài vật: các vật xả chính là
sự việc xảy ra năm ba lần.
Ba việc: chứa y dư, lìa y ngủ và buôn bán; xin y thọ y, nghĩa
chung cho phạm, không phạm, đều theo tướng. Trong trường hợp phạm chứa y dư. Trước nói về tính chất chứa y dư,
sau nói về tướng nhiễm
lỗi. Tướng y dư không quá năm loại:
(1) Thuộc y thọ trì nên không cần nói, vì không nói nên chẳng phải là thời hạn chứa y dư.
Như ba việc:
ba y, toạ cụ và bình bát nhất định phải thọ trì.
Tùy theo có vải bịt đầu,
những mảnh vải nhỏ đều không thuyết tịnh. Hoặc
thọ một trăm lẻ một vật dụng cũng nên thọ trì. Không thọ thì có thuyết hay không thuyết như trong quyển hạ.

(2) Tùy theo một trăm lẻ một vật dụng cung cấp cho thân cũng không cần nói, như mười
sáu
vật dụng: ủng, giày da,
giày cỏ, tất, bình, chén bát, bát chưa quá năm lằn vá, v.v… Ni phải thuyết
tịnh, tăng đáng được chứa.
(3) Tùy theo vật quan trọng nên không cần thuyết, như tám vật bất tịnh, thể chẳng phải tùy đạo,
luật khai cho chứa đầy đủ nên chẳng phải giới hạn của thuyết tịnh. Cho đến những vật lớn
như thảm, mền, màn, v.v… y cứ theo trọng thì không cần
thuyết tịnh.
(4) Ngoài ra nhập vào xả đọa tức vật bất tịnh không hợp với pháp tịnh, cũng không thuộc về chứa dư,
không giống như cách giải thích xưa như nhận y của Ni và mua bán tài vật. Tự tay lấy phạm, lấy quá hạn, lại
phạm chứa dư. Nay giải
thích không giống như vậy, tài vật không xả hai
lần, tội không kết hai
lần, phạm một lần thì xả riêng, không giống như
luật khác. Luật Tăng-kỳ
nói, lìa y mười ngày lại phạm tội chứa dư. Luật Tứ Phần, luận
Tát-bà-đa chỉ có một lỗi.
(5) Tuy nhập vào giới hạn chứa dư, nhưng đó là Phật
khai duyên. nghĩa là phụ trách chưa nhập, gởi người khác chưa lấy, đổi chưa lấy, hoặc khi đã lấy mà quyết định xả cho
người khác, hoặc vật
chung chưa chia, những ví dụ như thế, v.v… là khai
cho giới hạn nên cũng
không phạm chứa dư. Văn nói về tướng nhiễm như trên đã nói.
Lìa y ngủ tùy theo hai, ba lần là xếp vào phạm lỗi, trong văn
chắc chắn biết số lần,
chẳng phải chung cho cả ba y.
Mua bán tài vật. Ba việc nên phân chia rõ ràng, tùy theo giới
như trên. Đó là như mua
bán tài vật, Phật chế cho người thế tục trao đổi tài vật. Người thế tục lấy y thực, vật dụng, tất cả
y bát, bình, chén, giấy, bút, mực… bất luận vật nặng nhẹ, nhiều ít đều có giá trị cao thấp,
miệng tự định giá. Tuy
không phạm chứa dư, cho đến việc buôn bán trao đổi đều phạm xả đọa. Nếu mua ruộng nhà
nuôi người, chứa bàn ghế,
giường tòa, chỉ sám hối
cát-la, không xếp vào xả đọa. Nếu chứa tài vật,
buôn bán tài vật, đổi
y vật rất nhiều, nên tùy theo vật để xả riêng.
Tội đó trị chung một chỗ, trị tội xong, đến trả y lại, tuy xả y hết hay không
hết phạm chứa dư và
nhiễm tướng. Còn các cách xả khác nói chung
thành xả. Quên nhìn vật
của mình có thành xả không? Đó là quên nhiều y
để xả thích tướng
nhiễm. Nếu xả y rồi, hoặc trả y lại rồi, thuyết tịnh xong, bỗng nhớ là quên vật thì hai pháp xả trước thuyết tịnh đều thành.
Những vật sau đó mà quên thì thành xả đọa. Nếu trả lại tài vật chưa thuyết
tịnh mà biết quên vật
đều là tướng nhiễm.

Nói chung sẽ
rơi vào phạm chứa dư xả đọa. Tài vật trước tuy
là xin được y trao đổi
trả lại, giống như mới được, đúng như pháp
thuyết tịnh, chỉ vì chứa
dư quên tướng nhiễm nên không được nói tịnh, trở lại phạm chứa dư xả đọa. Nếu nói quên rồi thí cho
người khác, như vậy cũng
không thành. Vì trước thuộc về mình,
sau
sợ nhiễm mà xả. Đây chẳng phải là tịnh thí, Đức
Phật không chấp nhận.
Văn chép: nếu xả rồi
sau còn
sót lại, các vật quên, hoặc là mua bán, các cách xả khác không có
tướng nhiễm. Nói về
tướng nhiễm; một tháng mười ngày
phải cấp thí, nếu quá ba
giới sau tướng thông nhau nhiễm nhau. Vì việc này phiền đến xả tài vật y, trước dự định xả, vật này nhất định thuộc về
người khác,
của Tam bảo thành xả. Nếu sau lấy lại thì phạm tội trộm nặng, không thuộc về giới này. Nên biết ba tu xả oai nghi.
Ba chỗ y vật: chứa khăn trùm đầu, lìa y và xả các tạp vật. Nếu y vật nhiều
phần, nên mỗi phần đều
xả, nay gom tất cả lại. Luận chép: một lần xả thành xả, lại
sợ quên vật tướng nhiễm nên phải phân biệt rõ ràng. Đó là
chứa dư có nhiễm trước,
xả tạp vật thì xả chung. Lìa y một thứ nhiễm
cũng không được. Vì
thế, đời sau trong tăng gom lại một chỗ, Tỳ-kheo phạm tội đắp y bày vai phải, khom mình chắp tay cúi đầu, cởi bỏ giày dép,
lễ tất cả tăng; rồi
quỳ xuống, khom mình chắp tay cúi đầu cầm y.

Chính thức nói lời để xả:
Vị Thượng tọa trong tăng không
được nhận lời ngay,
phải chờ người báo cáo Tỳ-kheo không đến thuyết dục và
thanh tịnh, được hòa hợp rồi
sau đó mới xả. Vì trong luật nói y xả
đọa này nên xả cho
tăng, hoặc chúng nhiều người hoặc một người,
không được xả riêng
chúng. Nếu xả không thành mà đắc tội. Văn tướng
như vậy. Gặp việc phần
nhiều quên, sau đó xả thưa rằng:
Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe! Con là
Tỳ-kheo… cố chứa nhiều đồ vật (nếu ít thì nói
số bao nhiêu) chứa y (hoặc tài vật) quá hạn không tịnh thí phạm xả đọa. Cố lìa
Tăng-già-lê phạm xả đọa (còn những y khác y theo pháp
sau không cần nói lại), mua bán được y vật (nhiều
bao nhiêu) phạm xả đọa
(việc khác tùy theo việc mà nói). Nay tôi xả y
vật này cho tăng.

Một là nói tội; hai là nói về xả tâm. Pháp trước nói xả tài
chính là lìa duyên gây
tội. Pháp sau nói về xả tội, trừ quả báo cảm ứng.
Nay nói về xả tâm chính là trừ nguyên nhân của tội. Vì cất chưa hoài không có tâm xả tịnh thí nên phạm tội. Xả rồi còn chất chứa tâm tham
càng kết tội. Tội nhân
không trừ, tuy sám hối vẫn còn phạm. Đây gọi là
tội chứa tài vật xả
không giống các tội khác. Nếu theo lý chung, phải
dứt sự tích chứa
sau làm việc đầu tiên. Cho nên trong văn cho xả
cho người khác, người kia không xả chỉ phạm tội nhỏ, chỉ là tội mất pháp.
Luật Tứ Phần, một luật tông
là Đại thừa, rỗng không thông suốt chẳng quan hệ. Cho nên lời nói thành
sự việc không dính mắc. Nếu theo bộ khác, thì
xả rồi sau không cầu trả
lại, tùy tăng xử đoán, hoặc nhập vào của thường trụ, hoặc nhập vào của bốn
phương tăng, hoặc cần tu
sửa chỗ nào,
hoặc bỏ trên núi dưới
sông, tức giống tạm thời làm hoại của luật này,
hoặc nhập vào nhà trù,
cúng dường chư tăng, bố thí cho người thế tục.
Nên biết, hành giả nếu
muốn xả đọa, trước nên xả tâm, nếu tâm không xả, hai tướng
sẽ
nhiễu loạn. Chỉ người tính hẹp hòi chẳng phải rộng
rãi sâu xa. Nay nếu không
xả thì sẽ đến chết xả thân tùy theo nghiệp. Một tý cũng
không theo mà không nghó đến việc lớn, đến lúc qua đời
theo đây mà thọ sinh, sinh
rồi cũng phạm lỗi lầm luống dối. Nên biết
Tăng có khả năng trừ
tội, nối gót Chư Phật. Tại sao lấy tài vật phù du, nhọc tâm
suy nghó. Há chẳng phải lời răn hay
sao? Văn thánh nói quá rõ
ràng nên biết. Luận
Tát-bà-đa chép: y đã xả, tội đã sám hối, tâm
cất chứa đã dứt trừ.
Ngày nay được tài vật của mình và tài vật ngoài
ý mình đều được nhận. Y đã xả,
tội chưa sám hối, tâm chứa đã dứt, nay được bổn tài
và ngoại tài phạm Đột-cát-la.
Y xả cho
người khác, tội đã
sám hối, tâm chứa chưa dứt, ngày nay ngày khác được bổn tài và ngoại tài đều phạm xả đọa. Câu này chính
là nói về tâm xả là
điều quan trọng, câu khác như đã trình bày rõ ràng.

Nói về pháp xả tội có bảy.

Xin sám hối với tăng, người phạm tội ở trong tảng oai nghi như
trước chắp tay thưa:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tôi là Tỳ-kheo… cố chứa
nhiều tài vật, không thuyết tịnh phạm xả đọa (nếu quá hạn thì có nói, ngoài
ra không quá hạn chỉ đọc
lời trên) lìa tăng-già-lê mà ngủ phạm xả đọa.
Y này đã xả cho tăng.
Trong đó mỗi tội đều có tội Ba-dật-đề (chứa y dư nhiều thì tội, không nhớ
số lần là
bao nhiêu).
Nếu nói một, hai cũng
nên kể ra nhiều ít. Nếu
ba y trước biết số, hoặc mượn y thọ trì, chỉ sám
hối tội, còn y không cần
xả. Nếu phạm nhiều thì nói phạm xả chứa tài vật đã dùng hoại hết. Mỗi việc phạm căn bản,
tội Ba-dật-đề. Không nhớ
số hoặc nhớ số tùy
theo mà nói, ngoài ra mua bán được tài vật, v.v… dùng hết cũng vậy. Nay đến tăng xin
sám hối, xin Tăng cho tôi
Tỳ-kheo… được
sám hối, xin thương xót tôi (pháp này xuất xứ trong pháp
tránh của luật. Văn không đầy đủ, cần phải trình bày đầy đủ). Nói ba lần như
vậy rồi, Thượng tọa
nói với tăng: Đại chúng nhận sám hối của người ấy.

Thỉnh người nhận sám hối, cần phải căn bản là người
thế tục trước không phá năm giới, tám giới,
sau vào trong Phật pháp không
phạm mười giới, đầy đủ giới trọng. Bốn tụ
sau, đã từng y pháp sám hối trong luật, sau đó
nhận lời thỉnh của người khác, cho nên cần phải xem xét.
Phật dạy: “Người có phạm tội không được nhận
sám hối của người, không được giải tội cho người phạm tội, cũng không giống với xưa,
dưới cho đến không đồng phạm”. Ở đây vọng
dẫn chính văn của
Ngũ Phần. Trong đó khai đại duyên nạn
mạng sống, bất luận đồng phạm hay không đồng phạm đều khai. Nay nhàn rỗi dự vào việc này là phi
pháp. Trong luật dạy phải tìm Tỳ-kheo thanh tịnh, nếu không thì chẳng

được
thuyết giới,
sám hối.
Chính thức nói về
pháp thỉnh, luật tuy không đưa ra
sự việc nhưng cần phải lập nghĩa. Người đó phải đến trước
người thanh tịnh quỳ gối
chắp tay nói rằng: Bạch Đại đức một lòng nhớ
nghó! Tôi là Tỳ-kheo… thỉnh Đại đức làm người
nhận sám hối tội
Ba-dật-đề. Xin Đại đức vì tôi làm người nhận
sám hối
tội Ba-dật-đề, xin
thương xót tôi. Ba lần
thỉnh xong, người nhận sám hối không được trả
lời được hay không.

Người nhận sám hối đơn bạch hòa tăng, vấn hòa, đáp rồi người
nhận sám hối bạch rằng:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo… cố chứa nhiều tài
vật, không thuyết tịnh
phạm xả đọa lìa Tăng-già-lê mà ngủ phạm xả đọa. Các y vật này đã xả cho tăng.
Trong đó, phạm tội
Ba-dật-đề chứa dư không
nhớ số.
Lìa Tăng-già-lê phạm một
tội Ba-dật-đề, phạm chứa
dư, xả tài vật đã dùng
hoại hết cũng có tội Ba-dật-đề căn bản, không
nhớ số lần. Nay đến
chúng Tăng xin sám hối. Nếu tăng phải thời đến,
tăng chấp thuận, cho tôi
là Tỳ-kheo… nhận sám hối của Tỳ-kheo… tác bạch như thế.

Tác bạch như
thế rồi, đến chỗ người sám hối, nếu người lớn
hơn mình thưa: Dạ vâng,
nếu người nhỏ hơn mình nói: Tôi sẽ nhận sự sám hối thầy.

Vì họ nói tội danh chủng tướng phá giới và các thói quen: trước nói tướng trì giới phá giới,
sau phân biệt nặng nhẹ, đưa ra pháp
sám hối,
nên xét trước việc để báo với người phạm.
Nếu là người phạm chứa dư
nên nói: “pháp của Tỳ-kheo vốn không chứa để.
Văn trong kinh Niết-
bàn chứng minh không phải là tăng. Nay vì tâm phàm
phu trái với giáo
lý Phật thật đáng hổ thẹn. Nếu người lìa y nên
nói: Phật dạy: Ta vì các đệ tử kiết giới, các
ông thà chết chứ không trái phạm. Tỳ-kheo chỉ có ba y và bình bát, đi đâu không được lìa thân, giống như chim bay không
có chỗ nào quyến luyến. Nay khinh mạn chính pháp của Phật, không
chế tùy thân. Người chế còn mặc lẽ nào thành
con Phật. Nếu người lìa y này gọi là phá giới, vọng ăn của tín thí thì bát mà mình cầm tức là vật bằng
đồng sôi, y mặc là là
sắt nóng, xuất xứ từ Đại luận há là lời
người phàm ư! Cho đến người phá giới và các
thói quen khác, phá giới
vì y thực cho nên đọa vào đường súc sinh, mỗi
người chịu khổ làm côn
trùng, chim không lông ăn phân chúng sinh, v.v… tùy
theo căn cơ như
thế, y cứ nêu ra năm, ba câu, đưa ra sự tai hại
cho mọi người rõ. Nhưng lúc phạm tội chứa dư, tâm trí ngu độn, tuy nghe nói khổ cũng không đủ.
Người động tâm cũng không cầu răn dạy, cũng không mệt nhọc chịu

khổ là vì
việc đó liên tục. Kế đến vì họ nói tên tội. Danh có ba loại:
1/ Căn bản Ba-dật-đề, đây cũng là
sám hối
sau cùng;
2/ Tùng sinh căn bản ba Đột-cát-la, sám hối căn bản trước;
3/ Tùng sinh phú tàng sáu phẩm cát-la, sám hối trước nhất. Sáu phẩm là gì?
1/ Căn bản che giấu cát-la: qua một đêm một phẩm, qua hai đêm một phẩm. Các thói quen khác, mặc dùng; im lặng,
giả dối mỗi thứ có hai phẩm, chung với hai phẩm trước thành
sáu phẩm. Tất cả đều nói theo việc phạm. Nếu không
có chín phẩm này cũng
không được cẩn tụng. Phần nhiều thấy người
tụng cho nên nói lại.
Còn sợ có người tụng biết, lại làm thế nào,
sẽ làm thế nào? Nay chính thức bắt đầu
sám hối
sáu phẩm che giấu. Văn trong luật ở trước không được hợp chung xả đọa mà nên thỉnh một vị
Tỳ-kheo. Người phạm
hướng về người được thỉnh cũng được nói rằng:

Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là Tỳ-kheo… thỉnh Đại
đức làm chủ sám hối
tội Đột-cát-la. Xin Đại đức vì tôi làm người
nhận sám hối tội Đột-cát-la, xin thương xót tôi, (thỉnh ba lần).

Chính thức
sám hối tội, nên nói: Bạch Đại đức một lòng nhớ
nghó! Tôi là Tỳ-kheo…
cố chứa nhiều y dư, không thuyết tịnh phạm xả
đọa. Lìa Tăng-già-lê
mà ngủ phạm một xả đọa. Tất cả đều không phát
lộ, phạm tội Đột-cát-la
che giấu qua đêm, lần lượt che giấu theo đêm
đều mặc dùng, trước
phạm xả y Đột-cát-la che giấu qua đêm, tùy theo
đêm xoay vầng che giấu.
Trải qua tăng thuyết chín chỗ, ba lần hỏi im lặng mắc tội nói dối phạm Đột-cát-la che giấu qua đêm, tùy theo đêm
lần lượt che giấu. Sáu
phẩm như vậy, mỗi phẩm đều phạm Đột-cát-la.
Mỗi việc không nhớ số
lần. Nay đến Đại đức xin sám hối, không dám
che giấu. Xin Đại đức
nhớ cho tôi. Người nhận sám nói: “ông tự trách
tâm ông, hãy sinh nhàm
chán”. Người phạm đáp: “dạ vâng”.
Kế là
sám hối ba tội nhỏ căn bổn trước dụng xả đọa, trong luật Thiện Kiến đều kiết tên tội. Lúc nói giới im lặng, phạm tội nói dối,
Văn cũng giống như vậy. Như trước thỉnh rồi, không cần nói lại, chỉ chính thức
sám hối tội gốc nên nói: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó!
Tôi là Tỳ-kheo… cố
chứa nhiều tài vật, không thuyết tịnh, phạm nhiều
tội Ba-dật-đề, lìa
Tăng-già-lê phạm một tội Ba-dật-đề. Mỗi việc đều
che giấu qua đêm phạm tội
Đột-cát-la, nhiều ít như trên. Lại trải qua
Tăng thuyết giới chín chỗ ba lần hỏi im lặng phạm nói dối tội
Đột-cát-la, không nhớ
số lần, lại mặc dùng y không đúng như pháp, phạm nhiều
tội Đột-cát-la; nay đến
Đại đức sám hối, xin Đại đức nhớ nghó cho tôi.

Người nhận
sám hối: “Ông hãy tự trách tâm mình,
sinh
nhàm chán” người phạm đáp: “Dạ vâng”.
Kế là
sám hối ba tội nhỏ căn bổn trước dụng xả đọa, trong
luật Thiện Kiến đều
kiết tội danh. Lúc nói giới im lặng, phạm nói dối,
văn cũng giống như vậy.
Như trước thỉnh hồi, không cần nói lại, chỉ chính thức
sám hối tội gốc cho nên nói: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó!
Tôi là Tỳ-kheo… cố
chứa nhiều tài vật, không thuyết tịnh, phạm nhiều
tội Ba-dật-đề. Mỗi việc
đều che giấu qua đêm phạm tội Ba-dật-đề.
Mỗi việc đều che giấu
qua đêm phạm tội Đột-cát-la, nhiều ít như trên.
Lại trải qua chín chỗ ba
lần hỏi im lặng phạm nói dối tội Đột-cát-la, không nhớ
số lần, lại mặc dùng y không đúng pháp, phạm nhiều tội
Đột-cát-la nay đến Đại
đức sám hối, xin Đại đức nhớ cho tôi (nói một
lần). Người nhận sám hối quở trách. Người phạm
lập thệ như trước. Song pháp
sám hối dài dòng rắc rối, người
sinh thiện chí rất khó,
sợ mệt nhọc
tăng chúng, nên thường
pháp xả y trước, rồi ở chỗ khác sám hối chín
phẩm tiểu tôị. Người
phạm đến trong tăng chỉ nêu lên tội căn bản, nói
chung là phần quan trọng.

Chính thức sám hối bổn tội:

Theo pháp nên đến trước người nhận
sám hối, oai nghi
nghiêm trang nói rằng: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó, tôi là
Tỳ-kheo… Cố chứa nhiều y dư, không thuyết tịnh phạm xả đọa: cố lìa
Tăng-già-lê mà ngủ phạm xả đọa. Y vật này đã xả cho tăng, mỗi việc phạm tội
Ba-dật- đề căn bổn, không nhớ
số lần, (nếu không mặc dùng thì từ trước đều không nên dùng). Nay đến Đại đức phát lồ
sám hối, không
giám che giấu.
Sám hối thì an vui, không
sám hối thì không an vui. Nhớ phạm
nên phát lộ, biết mà không dám che giấu, xin Đại đức nhớ cho tôi thanh
tịnh, giới thân đầy đủ,
thanh tịnh Bố tát (nói ba lần)

Người nhận sám hồi quở trách tự phạt, nên nói rằng: “thầy tự
trách tâm mình, nên sinh nhàm chán”.

Lập thệ nói: “Vâng”

Đại đoạn bốn môn, hoàn y tạp pháp, ban đầu chọn lựa
sự phải trái, năm giới chứa dư trong ba mươi pháp, cần phải dứt trừ
sự chất
chứa, sau đó được trả lại.
Không phải năm giới chứa dư, vốn lấy giữ trai pháp không do lỗi chất chứa, nên vị đương tòa nên trả lại. Nay người
hành sự, sợ tâm chứa
không đoạn, nên phải qua đêm rồi trả lại. Nay
không giống như vậy, chắc
chắn không dứt được tâm tham, nhiều ngày
cũng phạm. Nếu xả mà
đoạn được tâm tham thì ngay ngày đó được trả
lại, văn luận như trên.
Nay y theo pháp cũ, năm pháp chứa dư: đó là chứa y dư mười ngày, y dư một tháng, chưa bát dư, chứa thuốc quá bảy
ngày, chứa y cấp thì quá
hạn… Để qua đêm rồi trả lại. Luật chép: nếu chúng
đông khó nhóm hợp,
Tỳ-kheo kia co duyên
sự muốn đi xa, thì nên trả lại y cho người kia. Người kia được y rồi, ở chỗ vắng như pháp chia vật nhe của
người chết.
Thêm rằng: nay tăng đem y này giao cho
Tỳ-kheo…, Tỳ-kheo… Nên
trả lại cho Tỳ-kheo… tác bạch như thế.

Các lời khác đều giống như pháp trực tiép giao phó. Luật
chép: nên hỏi người kia
rằng: y này giao cho ai, người kia cho người nào
thì Tỳ-kheo nên cho người
ấy. Nếu chẳng phải năm phép chứa dư và năm pháp chứa dư này thì ngày mai mới trả lại. Trực tiếp làm
Yết-ma trả
lại. Chúng hòa hỏi các
duyên, đợi đáp xong, bạch rằng:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo… Cố lìa
tăng-già-lê
mà ngủ phạm xả đọa (buôn bán tài vật tùy theo
đó mà nêu ra). Các y vật này đã xả cho tăng. Nếu tăng phải thời mà đến, tăng
chấp thuận,
nay tăng đem y vật này trả lại cho Tỳ-kheo… tác bạch như thế.

Bạch đại đức tăng xin lắng nghe! Tỳ-kheo cố lìa
tăng-già-lê mà ngủ phạm xả đọa. Y này đã xã cho tăng. Nay tăng đem y này trả lại
cho Tỳ-kheo. Trưởng lão nào bằng lòng, nay tăng trả
y này lại cho Tỳ- kheo… thì im lặng, vị nào không
bằng lòng thì cứ nói lên, tăng đã bằng lòng trả lại y cho
Tỳ-kheo… Rồi, tăng bằng lòng vì im lặng, việc đó nên
thực hành như thế. Trong luật nói nếu người không
trả y lại phạm
Đột- cát-la. Nếu theo bộ khác thì đã giải đầy đủ như trước, lại như các tội hành
sự khác nhau của các bộ trong
quyển hạ. Hỏi: trước
sám hối tội
căn bản, sau sám hối tội Đột-cát-la, tội có tiêu
trừ không? Đáp: như tội
Tăng tàn thì tội không xuất được. Hỏi: bốn
người đơn bạch được nhận
sám hối hay không? Đáp: trước đã nói về việc
này rồi, đến phải năm người trở lên mới được thực
hành Yết-ma, nếu bốn người làm thì chỉ
được đối thú, như trong quyển thượng. Ngoài ra
có các cách xả tài vật,
như các thiên riêng đã trình bày, nên không cần nói lại.

Nói về xả trước chúng nhiều người có ba:
Pháp xả đối với bốn người. Xả tài vật trả lại tài vật, giống
với pháp tăng ở trước.
Xả tâm cũng giống. Cho đến một người lẽ nào
cần cất chứa. Nếu nói
về xả tội thì có sáu loại. Trước phải xin sám hối, còn đối với Tăng, vì đối biệt nên không có văn bạch, còn các lời khác
giống như trên, chỉ đổi
đơn bạch thành hỏi người bên cạnh: Thưa các Trưởng lão, nếu
Trưởng lão cho tôi nhận
sám hối của
Tỳ-kheo… thì tôi
sẽ
nhận. Người
kia nói: Vâng. Ngoài ra như
San bổ Yết-ma. Đối với pháp
ba người, hai người cũng
giống như thế. Đã là hoàn toàn khác nhau,
ban đầu xả y thưa: “Thưa
các Đại đức một lòng nghó!” Sau đó từ trình
bày rằng: xả cho các Đại
đức. Trong xả tội hỏi người bên cạnh giống như
phần trên. Các pháp khác đều giống, hai bộ hoàn y, trước cần phải
Yết- ma. Mình và người
là tăng, sau là pháp riêng của mỗi người, khẩu
hòa được trả lại.
Pháp đối với một người sám hối, đại lược có thể biết.
Xả tài vật, hoàn y chỉ trực tiếp đối với
Tỳ-kheo mà thôi. Nếu nói về trừ
tội, không có người
bên cạnh nên chỉ đủ năm pháp, cẩn thận y như trên,
dễ biết nên không trình bày.
5. Nói về pháp sám hối chín mươi đơn đọa: Nên tùy theo phạm nhiều ít, bao gồm sám
hối chung, riêng,
phương pháp giống như trước,
sợ hậu
sinh chưa biết, lại phát
sinh một vị, lại nhờ nói dối làm duyên. Ngoài ra có phạm, tùy theo tên gọi mà ghi vào.
Nếu có tội tùng sinh thì
sám hối như cách sám hối tội căn bản ở trước.
Hoặc chín phẩm, sáu phẩm,
bốn phẩm, ba phẩm, hai phẩm, theo đó mà
biết Có - Không. Như toạ
cụ quá lượng, ba y mới, vì đều có mặc dùng,
nên trước sám hối đều
giống trước đã trình bày.

Pháp chính thức sám hối: trước thỉnh một vị Tỳ-kheo thanh
tịnh đến trước tượng
Phật, oai nghi nghiêm trang để thỉnh. Phân biệt ba
loại tội danh, tội chủng,
tội tướng. Lại vì họ nói hai tướng trì và phá,
khiến họ sợ hãi. Sám
hối đầy đủ như trên rồi, sau mới sám hối pháp
căn bản, nói rằng: bạch đại đức một lòng nghó!
Tôi là Tỳ-kheo… Phạm môt
tội Ba-dật-đề, có nói
dối, nay đến tăng xin phát lộ sám hối. Ngoài ra
nói như trước. Luật
Thiện Kiến chép: “nếu sinh thời chửi mắng người kia. Người kia
nhập Niết-bàn, người chửi mắng muốn
sám hối, nên đến
chỗ Niết-bàn sám hối,
sám hối rôi, thì cửa thiên đạo không đóng.

Nói về pháp sám hối tội Đề-xá-ni.

Xưa nói giống
với Ba-dật-đề, một thuyết nói thì khác, nay y
theo giới luật, tự lập pháp
sám hối, không theo lời người nói. Tùy theo tướng của bốn tội, trong văn đã nói đầy đủ.
Trước thỉnh một
Tỳ-kheo thanh tịnh. Văn chép:

Nay thỉnh Đại đức làm người nhận sám hối
Ba-La-Đề-Đề-Xá-
Ni. Ngoài ra văn trước sau giống phần trước. Kế
đến vị nhận sám hối
phân biệt tội tướng cho họ rõ. Còn chính thức
nói xá tội, Văn chép:

Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ-kheo… Không bệnh, theo Tỳ-kheo-ni không bà con, tự tay lấy thức ăn để
ăn. Bạch Đại đức
con phạm pháp đáng quở trách: việc không nên làm,
nay đến Đại đức
xin sám hối tội (nói một lần).

Người nhận sám hối quở trách xong, người phạm lập thệ
nguyện. Pháp
sám hối của luật
Tăng-kỳ chép: các từ khác rất giống Tứ Phần.
Người nhận sám hối hỏi: thầy có thấy tội không? Người phạm đáp: Dạ thấy.

Cẩn thận chớ phạm lại

Tôi sẽ đem cung kính thọ trì.

5. Pháp sám hối tội Đột-cát-la: Nghi thức sám
hối của thiên này có nhiều khác nhau. Trước đưa
ra phép tắc sau lập điều lệ. Tội Đột-cát-la, theo
trong văn luật có
hai loại khác nhau.

Cố làm, cố phạm phải
sám
hối Đột-cát-la, lại phạm phi oai
nghi Đột-cát-la.

Nếu không cố làm phạm Đột-cát-la phi oai nghi, cũng không chia làm hai pháp
sám hối. Nếu theo luận Ma - di nói, người cố làm đối với người khác một lần nói
sám hối. Người vô tình làm thì
sám hối trách
tâm, luận Minh Liễu, luận Tát-bà-đa cũng như thế.
Đó là hai cách sám hối rõ ràng thông suốt tự
hiển bày. Gần đây các thầy truyền nhau theo
cách giải thích xưa, theo văn cẩn tụng đồng đều
nói là trách tâm.
Lại dẫn văn luật, tội nhỏ không sám hối với người
khác. Văn này chưa rõ, cần phải luận giải về nó, nên luật nói hai pháp có làm và vô ý làm. Các luận nói về hai cách
sám hối khác nhau.
Theo chính lý tự rõ, không nên cố chấp. Lời nói con người dễ hủy hoại
thánh giáo, luận thì khó mà trái
phạm. Nay lập luận luật hai loại sám pháp. Trước
đưa ra tội chủng,
sau
nói về nghi thức sám hối.

Nói về tội các thiên che giấu

Do biết nên che giấu, chăng phải nghi không biết thì không
thành che giấu. Tâm dơ uế đã nặng nề, lẽ nào gọi là vô ý, kế đến nói
về phương tiện của các
thiên. Như giới dâm, phát thân dục khởi mà
chưa đông, phương tiện
cho đến tội cát-la. Khi phát tâm dục khiến thân mặc
ba y không ngay ngắn v.v… Bất luận nặng nhẹ, đều
phải đối với người khác
sám hối. Vì cố phát ra tâm dục bất thiện làm động thân, miệng
của mình thuộc về cố
làm. Hoặc độc đầu cát-la, như một trăm pháp
chúng học. Hậu sinh không
theo các thiên, các loại rất nhiều, đều có hai
loại phạm cố ý và vô
ý, cũng như hai phép sám trước. Hỏi: nếu phương tiện thiên thứ nhât phạm
trọng Đột-cát-la,
phương tiện thiên
sau phạm
khinh Đột-cát-la, vì
sao đều trách tâm. Nói một
lần với người khác để sám hối.
Đáp: Tội
danh tự nó giống nhau, nghiệp theo tâm khởi. Nặng
thì sám hối nặng, nhẹ
thì tự nhẹ: cùng tự ở một thiên. Nên sám hối cát-la

không có thứ
lớp như quyển đầu đã nói qua. Lại chép: tội bao
gồm sáu tụ dùng chung cho cả hơn kém. Tâm theo sau
cạn, nghiệp sẽ nặng
nhẹ, lý phải sám hối
riêng, nghĩa chỉ được chấp nhận.

Kế là nói về pháp sám hối.

- Đối với cố ý làm chia làm hai:

Trước sám
hối Đột-cát-la, như trong pháp xả, không được
dùng cùng tên Đột-cát-la,
cùng sám hối với tội căn bản. Văn luật chia
thành sáu tụ, không thể gán ép.
Kế là
sám hối tội căn bản, lại theo phương tiện của giới
dâm, ngoài ra giống như
thường lệ. Trước thỉnh một người nhận sám hối,
lời thưa như trong pháp
xả đọa. Ba lần thỉnh rồi, người nhận sám hối vì
họ nói tội danh tội tướng, ba lần xong chính thức
xả tội. Văn chép:
Bạch Đại đức một lòng
nhớ nghó! Tôi là Tỳ-kheo… Phạm Đột-cát-la
phương tiện xa đưa đến giới dâm, không nhớ
số lần, nay đến Đại đức phát
lộ sám hối, xin đại đức nhớ cho con, một lần nói
ngừng ngay. Các lời khác giống như trên.
Văn này, luật
Tứ Phần không có, nay theo hai pháp
sám hối Ba-dật-đề, nhiều ít có khác nhau.
Tội Đột-cát-la rất nhỏ,
không thể nói rộng như
pháp đọa, không giống luật tăng-kỳ gộp chung cả tội đọa.

Nói về vô ý làm: trước nêu ra tướng của nó, cho rằng tâm
không chính niệm, gặp duyên khởi lên làm
sai trái. Bên ngoài
sửa
đổi oai nghi, lý cần phải
sửa đổi
sám hối. Như mắc ba y phải xoay nhìn xem ngay ngắn mới ra đường. Các tướng phi pháp như: cười giỡn, nói
dối, v.v… Đều do trước
không nhiếp niệm, nên khởi lên lỗi lầm. Luật
chép: Đức Phật chế
nhiếp từ uy nghi, Tỳ-kheo hoặc vào hoặc ra: co duỗi; cúi ngước. Nhiếp giữ y bát, hoặc uống hoặc ăn, hoặc thuốn men đại
tiểu tiện lợi, hoặc ngủ, hoặc
ngủ say, hoặc tỉnh giấc, hoặc đến, hoặc đi,
hoặc ngồi, hoặc nằm,
hoặc nói, hoặc nín, thường phải chú tâm. Nếu trái với điều chế này thì kết phạm. Kế là nói về tác pháp: trước
sám hối
tội tùng sinh,
sau nói về tội căn bản.
Người phạm oai nghi phải trang nghiêm đến trước điện Phật cung kính quỳ xuống chắp tay nói rằng: “Tôi là
Tỳ- kheo… Phạm tội
Đột-cát-la vô ý mặc Uất-đa-la-tăng không ngay
ngắn, không nhớ
số lần, nay xin phát lồ
sám hối, không dám tái phạm
(nói một lần). Ngoài ra đều y cứ theo đây. “Biết tội phát lồ đến chỗ một
Tỳ- kheo thanh tịnh oai nghiêm trang chỉnh thưa rằng: bạch Đại đức nhơ
cho tôi là Tỳ-kheo… Phạm
tội… Nay đến Đại đức xin phát lồ, sau sẽ đúng như pháp mà
sám hối” (nói ba lần). Đây là phạm lỗi, đừng để đến minh tướng xuất hiện. Thực hành được pháp này, nếu đã che giấu,
sau tùy

theo ngày phát
lộ, tức tội không che giấu. Tuy nói rồi, sau lại che giấu, lại thành che giấu, phải nên phát lồ tội. Nêu người phạm Tăng tàn
minh tướng chưa xuât
hiện, liền đối thúû phát lồ thì khỏi phạm tội
Đột-cát-la, không thành che giấu. Ngoài ra năm tụ khác đều khỏi
sám hối
Đột-cát- la. Pháp nghi
tội phát lồ, các phần khác giống như trên. Nên nói
rằng: “Thưa đại đức
nhớ nghó cho, tôi là con Tỳ-kheo… Đối với phạm…
sinh nghi, nay đến Đại đức
phát lồ, sau lúc không còn nghi sẽ sám hối
đúng như pháp. Đại luận chép: Giới luật tuy vi tế nhưng
sám hối thì
thanh tịnh. Phạm mười
thiện giới, tuy sám hối nhưng tội ba đường ác
không khỏi. Như Tỳ-kheo
giết súc sinh, tội báo vẫn còn. Trước đã đưa ra
đầy đủ, sợ kinh giới
cho rằng sám hối rồi không còn nghiệp. Ngoài ra như hành pháp đã nói.
Luật Thiện Kiến chép: đối với người lớn,
sám hối
gọi là Đại đức, đối
với người nhỏ, sám hối thưa Trưởng lão.

Luật Tứ Phần nói: đối với Thượng tọa sám hối phải đầy đủ
năm phép, đối với
người nhỏ sám hối chỉ đủ bốn. Pháp, vén ý bày vai, cởi bỏ giày dép, gối phải
sát đất, hai tay để xuống chân
Thượng tọa (nói ba lần) như pháp hối quá và đúng như pháp gởi dục
thanh tịnh, thọ tuế, xu- ất tội v.v… oai nghi cũng như vậy. Có bốn hạng người thường phạm
tội, thường
sám hối:
(1) Người không biết hổ thẹn;
(2) Người khinh giới;
(3) Người không sợ hãi;
(4) Người ngu si; Trong sao nói; quyển này là giới thể của chính tông,
năm chúng đều nên mở quyển này xem nhiều lần. Sự ý chưa tận,
mong người cao siêu, kẻ thấp hèn vạch ra chỗ sâu kín.

Tứ phần luật sao phiền bổ khuyết Hành sự sao (quyển trung) hết.



<詞>TỨ PHẦN LUẬT</詞>

SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

Sa-môn Thích Đạo Tuyên
ở
chùa Sùng nghĩa đất Kinh Triệu soạn.

<卷>QUYỂN HẠ (PHẦN 1)</卷>


CHƯƠNG 17: SỰ CHUNG VÀ RIÊNG CỦA HAI Y
Hình tướng trên đời này phải nhớ oai nghi, để che đậy những thứ dơ bẩn xấu xa không gì hơn y phục. Nếu thọ dùng có phép tắc thì
không sinh lỗi lầm, nhất định được nhận lãnh. Còn nếu trái với cách thức thì
tự rơi vào tội lỗi. Cho
nên trước nói về phép chế, cho phép sau theo
môn mà giải thích. Chế
là thế nào? nghĩa là một trăm lẻ một y áo, tài vật, tùy theo quả báo khai cho, nghịch thuận không có lỗi, cung cứu
giúp người thiếu thốn.

Loại thứ nhất chia làm ba: đó là ba y, toạ cụ, đãy lượt nước.

Trong phần sau
chia làm bốn: đó là một trăm lẻ một vật, y chưa dư, y phẩn tảo, y người thế tục
cùng đường, y
người chết, y của
năm chúng tốt xấu, v.v…
Ở đây giải
thich sơ chế: trước nói về ba y, chia làm hai phần:

Nói về pháp của y sau đó nhiếp pháp y.

Trong phần này
chia làm bốn phần:

Yù chế giải thích trên, công dụng.

Cách thức may y.

Thêm pháp thọ trì.

Đưa
ra nhiều chọn lựa.

Nói về ý chế:
Luận Tát–Bà-Đa chép: vì muốn xuất hiện
pháp vị tằng hữu, nên
tất cả chín mươi sáu phái ngoại đạo không có ba
tên này, để khác với
ngoại đạo, Luận Phân Biệt Công Đức nói, vì ba thời nên chế ba y. Mùa đông thì mặc y dầy,
mùa hạ thì mặc y mỏng, mùa xuân mặc y vừa. Vì các loại côn trùng, nên luận Đại
Trí Độ chép: đệ tử
Phật ở Trung đạo nên mặc ba y. Ngoại đạo lõa hình không biết hổ
thẹn, người tại gia tham nhiều về ăn mặc.
Luật Thập Tụng, vì để khác
với ngoại đạo, nên
dùng dao cắt rọc để may y, dó mới biết là y của
người hổ thẹn, Tạp
A-hàm chép: người tu bốn tâm vô lượng đều cạo bỏ
râu tóc, mặc ba pháp y
xuất gia tu hành. Theo đây mà gọi thì từ bi là pháp phục.
Kinh Hoa Nghiêm chép: người mặc
ca-sa xa lìa ba độc…
Luật Tứ Phần chép: Nếu người
con nhiều kiết sử không xứng đáng mặc
cà-sa. Luận Tát-bà-đa,
chế ba y có năm ý.

Một y không thể chống được lạnh, ba y ngăn được lạnh.

Không thể có hổ thẹn.

Không thể vào xóm làng.

Cho đến đi đường không sinh điều tốt đẹp. Vì oai nghi không thanh tịnh.

Cho nên chế cho chứa ba y, đầy đủ như nghĩa trên.

Luật Tăng-kỳ
chép: ba y là ngọn cờ tiêu biểu cho hiền thánh, Sa- môn. Bát là vật dùng của người xuất gia, chẳng phải việc làm của
người thế tục. Nên chấp trì ba y bình bát tức là ít muốn, ít việc, v.v…
Các tông và bộ khác phần
nhiều nói vì thời tiết lạnh nên chế ba y. Luật Tứ
Phần chép: các Đức
Phật ba đời đều mặc y như thế.

Kế là giải thích tên gọi: kính Tăng Nhất A-hàm chép: y Như lai mặc gọi
là ca-sa, thức ăn gọi là pháp thực (y
ca-sa này theo mầu
sắc mà gọi tên. Văn sau
đây nói về nhuộm mầu ca-sa, vị có vị ca-sa, nếu y cứ theo
sự phiên dịch của
Trung quốc, thì gọi chung là ngọa cụ, tức là ngọa cụ trong ba mươi vật, ba y gọi chung, như trong văn.
Luật Tứ Phần chép: cho phép
dùng dao cắt may thành. Y Sa-môn không bị
kẻ thù cướp lấy. Nên
mặc an-đà-hội trong thân, mặc uất-đa-la-tăng,
tăng- già-lê vào xóm làng. Nhưng ba tên này các bộ không có phiên
âm chính thức. Nay lấy nghĩa để dịch.
Kinh Tuệ Thượng Bồ-tát nói năm điều là
y mặc trong, bảy điều gọi là thượng y, đại y gọi là y khi chúng nhóm hợp. nghĩa dịch
nhiều loại, đại y gọi là y tạp toái, vì
số
điều nhiều.
Nếu theo cách dùng gọi là y vào cung vua, xóm làng. Bảy điều gọi là y giá
tri trung bình, theo cách
dùng gọi là y nhập chúng. Năm điều gọi là y
hạ, theo cách dùng gọi
là y đi lại trong chùa, làm nhiều việc. Nếu theo
số điều thì gọi là y mười chín điều, mười bảy điều, cho đến chín điều,
năm điều… Trong luật
không gọi y năm điều, bảy điều, chín điều, nếu
theo tướng chung cũng có
Tăng-già-lê bằng lụa thì tùy theo sức mình có
mà làm. Theo cách dùng
chia làm ba, phần lớn đều theo tông thể.
Nói về công dụng: kinh Đại
Bi chép: chỉ khiến cho tính là
Sa-môn làm nhiễm ô
hạnh sa-môn. Thân là
Sa-môn mặc ca-sa, từ ở chỗ
Phật Di-lặc cho đến chỗ
Phật Lâu-chí, được nhập Niết-bàn vô dư. Kinh Bi Hoa chép: Như lai ở chỗ
Phật Bảo Tạng phát nguyên, lúc tội thành
Phật ca-sa của tăng có năm công đức:

Vào trong pháp của ta, nếu bốn chúng phạm tội trong, tà kiến,

v. v… Ở
trong một niệm tâm cung kính tôn trọng, chắc chắn được
thọ ký ở trong ba thừa.

Trời, rồng, người, quỷ thần nếu cung kính người mặc
ca-sa này
một chút, liền được bất thối trong ba thừa.

Nếu có quỷ thần và mọi người được ca-sa cho đến bốn tấc
thì ăn uống no đủ.

Nếu chung sinh chống trái nhau, nghó đến thần lực của ca-sa,
thì liên sinh lòng từ.

Nếu ở trong binh trận được một chút phần
ca-sa này, cung kính
tôn trọng, thường đựoc thắng người khác.

Nếu ca sa của
ta không có năm công đức này thì sẽ khinh
thường Chư Phật trong
mười phương. Luật Tăng-kỳ chép: Tăng, ni có giới
đức, người thế tục
tìm mảnh ca sa bị rách của họ để trừ tai ương, nên
cho họ một ít.

Về pháp may y: có tám môn khác nhau.

Cầu tài vật đúng như pháp: nghĩa là chẳng phải do bốn tà, năm
tà, khởi tâm vì lợi, mua bán mà được thì không
thành, luật chép: không vì tà mạng mà được, khuyên
khích được, tướng đắc pháp y xả đọa,
không được may, v.v…

Tính chất cầu tài vật đúng như phép: cần phải dày, nặng, bền chắc.
Nếu chất nhẹ mỏng như gấm vóc, lụa là, v.v… đều là vật phi pháp.
Luật chép: y có thêm văn vẽ không được thọ từ.
Luật Tăng-kỳ, tất cả y
bằng lụa là, lông tóc, vỏ cây, cỏ, da đều không
được thọ trì, Ngũ
Bách Vấn chép: lụa sống không được may y, chắc chắn
không vì thân mình thì được, vì làm thành đúng như pháp.
Luật Tăng-kỳ, rồng mặc
ca-sa
được thoát nạn chim cánh vàng ăn thịt. Nếu không
thuận với giáo pháp
thì ca-sa không có sức trùng khắp.

Sắc đúng như pháp: luật Tứ Phần chép: các y nhuộm
mầu như trên không được chứa, nên làm hoại thành mầu ca
sa (ở đây nói: nhuộm không phải bằng
sắc chính, có phiên âm đúng). Nếu làm y ngũ nạp,
được sắc hoại như trên thì cắt may ngũ nạp cũng
được. Kinh Niết-bàn
chép: cho phép thọ y phục bằng da, vỏ cây, v.v… Tuy
cho chứa các thứ y nhưng phải là y hoại sắc. Luật
thập tung chép: tất cả y một mầu như

xanh, vàng,
đỏ, trắng, đen không được mặc, trừ nạp y, giới bổn nói
ba màu chính không thành
thọ. May ba y rồi được may y dư, mặc nó phải điểm tịnh ba chấm, dùng màu đỏ tím,
tất cả y nhuộm mầu xanh đen, mộc lam thì được thọ.
Nếu hoàn toàn mầu xanh, xanh nhạt,
xanh biếc… Phải điểm tịnh, được dùng làm y, nếu y không hoàn toàn mầu
trắng, đỏ, vàng mà
nhiều mầu thì cũng được thọ. Nếu dùng mầu không
đúng như pháp nhuộm, rồi
lại dùng mầu đúng như pháp nhuộm thì được
thọ trì. Ca-sa: đời Tần
dịch là nhuộm, như kiết ái, v.v… cũng gọi là
nhuộm, chân
tửu sắc, tô
phương địa, hoàng nại, hoàng hoa, haòng
sắc
đều là phi pháp.

Luật Tăng-kỳ chép: uất-kim đỏ tươi
nhuộm hồng, lam nhuộm
đen, xanh nhuộm vàng đều
không cho dùng. Cho phép dùng củ, lá, hoa, vỏ cây, dưới cho đến nước cự ma… Giới bổn chỉ nói mầu
xanh đen, mộc lan, văn
sau nói rõ thêm
pháp nhuộm.
Xanh nghĩa là xanh đồng, đen nghĩa là bùn dơ, v.v… Mộc lan nghĩa là nước của các loại quả
v.v… (người dịch luật này, phương Bắc là pháp nhuôm mộc lan, luật
Tăng-kỳ dịch tại đất
Ngô nên không thấy) tôi ở đất Thục đích thân thấy vỏ cây mộc lan mầu đỏ đen
sáng đẹp, có thể làm chất để nhuôm, nó cũng có
ít mùi thơm nên người
tăng dùng làm hương như luật Thiện Kiến đã
nói. Trong kinh luật để
lại có nám sắc mầu, ở đây chẳng chép đúng.
Người không biết nên
dùng nó, luật Tứ Phần chép: hoặc xanh, hoặc đen,
hoặc mộc lan, trong mỗi
sắc tùy ý mà hoại. Luật Thiện Kiến chép: Thiện
lai Tỳ-kheo bình bát mang bên vai trái,
ca-sa mầu xanh
sắc đỏ tươi đẹp. (theo mầu
sắc của mộc lan này). Nếu thấy
Tỳ-kheo mặc y năm
màu chính, người cỏ trí
tuệ nên nói: đây là Tỳ-kheo làm giặc bị mất y
(theo đây màu đỏ không
dùng chung). Theo luật, luận và kinh đều nói không được dùng y một mầu, phải làm cho hoại mầu chính.
Không hoại thì không thành thọ trì. Mỗi lần mặc mỗi lần phạm tội, như trong tùy tướng tư lướng
đúng sai.
Luật Tứ Phần chép: An-đà hội dài bốn khuỷu
tay, rộng hai khuỷu tay.
Uất-Đa-La-Tăng dài ba khuỷu tay rộng ba khuỷu tay.
Tăng-già lê cũng vậy, nhưng ở đây y hạ thành quá nhỏ hẹp
nên dung văn chung. Luật
nói ăn biết vừa đủ, mặc vừa kín thân, chỉ cần
đủ mà thôi. Theo đây không
định lượng, tùy thời mà thêm bớt. Tuy như vậy cũng nên y theo phép tắc này. Cho nên trong
Thập Tụng, Tăng-kỳ, mỗi bộ lập ba phẩm. Nay theo
luận Tát-bà-đa, trong ba y, y vừa dài
năm khuỷu tay, rộng ba khuỷu tay, y nhỏ nhất dài bốn khuỷu tay rộng hai khuỷu tay rưỡi, đều như pháp. Y hoặc hơn, hoặc kém cũng
thành thọ trì, vì có thể cắt may tiếp theo. Nếu cắt hơn kém thì không thành thọ

trì. Vì không
thể cắt làm thêm được. Nếu y quá lượng nên thuyết
tịnh, không thuyết tịnh
phạm xả đọa. (thuyết tịnh trước, thọ sau, ngoài
pháp y được chứa) luật
Ngũ Phần, số lượng khuỷu tay dài ngắn không nhất định. Phật cho tùy theo thân thể mà phân lượng không bắt buộc phải theo khuỷu tay,
số nhiều ít của y năm điều chi có
số lẻ như
trong sớ sao.
Luật Tứ Phần chép: từ chín điều cho đến muời chín điều, năm
điều mười bức… Luật
Thập Tụng chép: hoặc năm điều, bảy điều, chín
điều, mười một điều, hoặc mười lăm điều, hoặc
hơn nên cắt thành miếng để may.
Luận Tát-bà-đa chép: y
Tăng-già-lê ba phẩm: chín điều,
mười một điều, mười ba điều gọi là
phẩm trung; mười lăm điều,
mười bảy điều, mười chín điều gọi là
phẩm trung; hai mươi mốt điều, hai mươi
ba điều, hai mươi lăm
điều là phẩm thượng. Luật Tứ Phần, cho phép đến mười chín điều, nếu quá không được chứa. Thời nay có y ba mươi
ba điều, v.v… Không có
sự chế khai của chính giáo, Thành tích ghi
rằng: Như lai mặc đại y
mười ba điều. Luân Đại Trí Độ chép: đó là y
Tăng- già-lê bằng vải
thô, theo đây lấy đó làm tiêu chuẩn, tùy theo sức
mình mà may số dài ngắn
của sáu bờ đê. Văn luật Tứ Phần không rõ, y
năm điều bảy điều minh định đầy dủ lượng dài
ngắn, đại y cũng y theo đây. Luận Tát-bà-đa chép:
đại y hai dài một ngắn, trung y ba dài một
ngắn, thượng y bốn dài
một ngắn, gọi là may đúng như pháp. Nếu thêm bớt lẫn nhau thành thọ thì mặc dùng phạm tội, cho nên phải cắt rọc ra.
Luật tứ phần chép; y này không bị oán tặc cướp lấy.
Luật Thập Tụng nói, y này khác với y
ngoại đạo. Trong luật nói y Sa-môn gồm ba thứ thấp hèn: một là dao thấp hèn (để cắt hoại); hai là mầu thấp hèn (không
phải màu chính); ba là
thể thấp hèn (đó là y phẩn tảo, y người đời bỏ đi)
y Sa-môn bảy lớp tùy
theo số nhiều ít, luật Tứ Phần giống với luật
chép: không được mặc y quá mỏng, đại y hai lớp, hai y còn lại một lớp, đây
y bốn lớp, y bảy điều,
năm điều, v.v… hai lớp. Luận Tát-bà-đa chép: nếu đại y mới thì ba lớp, gồm một lớp mới hai lớp cũ, ngoài ra như
luật Thập Tụng. Cho nên luật kia chép: may đại y phẩn tảo tùy ý được may
nhiều. Luận Tát-bà-đa
chép: may lại ba y nếu có nhân duyên, lấy phần mình mang đến chỗ khác,
gọi là ngủ không lìa y. Nếu người chết trước nói cho người trong nội giới này,
sau nói nên cho người nuôi bệnh vì vốn
là một y cùng thọ trì.
Luật sư nói: lời nói sau là đúng.
Về cách may y: theo luật
Tứ Phần thì đại y, y bảy điều
phải cắt rọc, y năm điều được xen.
Luật Tăng-kỳ, nếu may y người khác
giúp đỡ sợ một ngày
không thành, nên may gấp cho xong để thọ trì, sau đó may lại tỉ mỉ hơn.
Trong A-hàm chép: Đức Phật tự tay may ba y cho ngài

na-luật
Tứ Phần nói, Tỳ-kheo-ni may y tăng-già-lê năm ngày không xong thì phạm tội đọa,
Tỳ-kheo phạm cát-la,
Tát-bà-đa nói có nhân duyên được một tấm vải chỉ may ba y thì không phạm chứa dư.
Nếu thiếu một y tấm vải chỉ may ba y thì không phạm chứa dư. Nếu thiếu
một y ngoài năm khuỷu tay, hoăc thiếu hai y ngoài mười khuỷu tay, có
chứa thì nên thuyết tịnh, luật Tứ Phần nói được
may y dài rộng đầy đủ, nếu lọc cắt để may y bị thiếu thì cho, điệp thêm vào để may. Cùng được
y cắt rọc thành y ngũ nạp. Luật Ngũ Phần nói, nếu
nhuộm man y thành năm điều, lại may y từng miếng (thời nay may thêm
nhiều mảnh). Hoặc thêm từng miếng để may y (Tứ Phần khai cho hạ y được đắp thêm.
Nếu dùng nửa miếng trên nửa miếng dưới để may y,
tất cả phạm đột-cát-la. Nếu dùng chỉ nhiều mầu may y, may điều bằng vải của xứ khác. Đây là
pháp ngoại đạo, phạm thâu-lan-giá. Ngài A-nan vâng
lời Phật dạy, nói cách may cho các Tỳ-kheo. May điều
trái hướng về hai trái, điều phải theo bên phải, điều giữa hướng về hai phía. Nếu được vải không đủ, cho đến may một dài một ngắn. Nếu còn thiếu cho phép thêm các miếng để
may, đến vẫn không đủ thì cho phép may man y
An-đà-hội thành y. Vì theo đây vốn là ky thiếu, nên
sau đưa ra để may thành y. Pháp thọ chính thức theo hai phẩm, lẽ ra phải dùng theo loại.
Luật Tăng-kỳ nói, không được vẽ
thành miếng, may giáp đầu mút. Nên cắt rọc
thành mảnh, rộng
nhất bốn ngón tay, hẹp nhất như hạt lúa mạch.
Không được dùng mãnh ngang bằng nhau… Nên may y như răng ngựa, phía dưới y bị hư nên
viền xung quanh và phải may lại. Lúc gấp phân biệt
như trước tác tịnh, đơm nút rồi tho trì.
Luật Thập Tụng nói Phật dạy
Tỳ-kheo thực hành
pháp làm móc, trước cách viền bốn ngón tay, sau
cách viền tám ngón tay, nên làm như vậy. Y cứ theo đây lấy trên vai trái làm thường lấy góc vải của y làm phúc, xuất xứ từ trong
luật Tỳ-nại-da.
Luật Thập Tụng lại chép: may lại điều
Phật cho phép, chứa dùng đúng như pháp.
Không được may thẳng vì đó là y của thế gian. Vì muốn
khác với y thế tục, lại ngăn ngừa ngoại đạo nên phải may lại.
Nếu may thẳng, y quá chủ mạng nên trích vật này cho tăng và cho người nuôi bệnh.
Luật Tứ Phần chép: ba y phải may chồng thêm bốn góc, luật Thập Tụng
cũng nói như vậy.
Luật Tứ Phần nói, kéo góc làm móc cho ngay ngắn
rồi may chồng lên.
Lại nói: nên làm móc trên vai, may chồng lên ngăn chỗ dơ uế.
Luật Thập Tụng, Tỳ-kheo mặc y phẩn tảo, vì Phật chế
Tỳ-kheo không được mặc y cắt rọc vào xóm làng, các
Tỳ-kheo liền may
chồng thêm, làm
móc may viền xung quanh. Phật dạy: phải cắt rọc, trên đặt móc thành
rồi thọ trì. Luật Thập Tụng, văn nói khai cho, mặc, vào xóm làng.

Về pháp thọ y, trong đó chia làm hai phần: đối thú và tâm
niệm. Trong phần đầu,
luật Tứ Phần chỉ nói ba y phải thọ trì. Nếu nghi thì xả rồi thọ lại. Có mà không thọ
phạm Đột-cát-la, nhưng không có văn
nói. Xưa, có người theo
pháp của luật Tăng-kỳ, người dó giữ gìn y khác
với luật Tứ Phần
(Tăng-kỳ nói chung là qua qua đêm, Tứ Phần chỉ đối
với minh tướng). Nay theo
Thập Tụng (vì thọ từ giống nhau), nếu trong đại y chính có mười tám phẩm, tùng có
sáu phẩm. Y bảy điều chính có
hai phẩm, tùng có mười
hai phẩm. Y năm điều chính có ba phẩm, tùng
có hai mươi mốt phẩm,
nói chung ba y có bảy mươi hai loại. Man y chung ba chỗ hợp thành một. Còn lại như trong
sớ sao. Nay trước nói pháp
thọ, nên thọ an-đa-hội
trước. Y này chính có ba phẩm, nghĩa là cắt rọc
xen thêm mảnh, chồng thêm
mảnh. Gia pháp nói: Bạch Đại đức một
lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ-kheo… Xin thọ y An-đà-hội năm điều này một dài một ngắn cắt rọc may thành y thọ trì, cũng nói trì y may xen mảnh
(nên may chồng thêm làm
cho tướng bên ngoài giống như cắt rọc, may
một bên khai một bên
nói) trì y may chồng thêm, ngoài ra giống với
Thập Tụng (nếu hai bên đều may thì chỉ giống man y) nếu nói về tùng
thì dùng đại y mười
tám phẩm, y bảy điều hai phẩm…)
- Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ-kheo… xin thọ
y An-đà-hội hai mươi lăm
điều, bốn bức dài, một bức ngắn cắt rọc may thành y (may chồng thêm y theo giống như vậy cho đến bảy điều hai phẩm…)

Nếu mạn y (trên nói tùng là nói theo An-đà-hội, nếu Uất-đa-la- tăng,
Tăng-già-lê đều y theo đây mà cải cách. Man y đổi gọi là
biệt (riêng), nay y cứ
theo đại y). Luật Thập Tụng chép: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ-kheo xin thọ trì man y
Tăng-già-lê này
(hai y còn lại khác đây
mà thay đổi). Nếu y tùng thì nói: Bạch đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ-kheo… xin thọ trì. (may chồng thêm mảnh theo đây mà thay đổi, nếu y trung phụ tùng, thì theo pháp trước mà thay
đổi). Nếu y thượng thì
nói: xin thọ Tăng-già-lê bao nhiêu điều này, dài bao nhiêu, ngắn bao nhiêu cắt rọc may thành y thọ trì (may chồng
thêm theo đây, vì thông chín phẩm điều, bờ đê khác nhau. Tùy theo y mà thay đổi nên không nhất định, không giống hai y trung-hạ thiếu tướng
dễ nói hơn. ) Phần trên
nói về thọ ba y đã xong. Luật chế đều nên nói
ba lần. Luật kia nói:
trước lúc thọ giới nên dạy thưa rằng: tôi là
Tỳ-kheo… y tăng-già-lê bao nhiêu điều này xin thọ, hoặc cắt rọc, hoặc
chưa cắt rọc, là y thọ trì (nói ba lần) cho đến
An-đà-hội cũng vậy. (Ở đây y chưa cắt rọc là man y. Nếu hoàn toàn chưa cắt rọc, lẽ nào tương lai được vào
thọ giới).
Luận Tát-bà-đa chép: năm mầu chính không được thọ.
Vì thế tăng thích mặc ca-sa
mầu trắng… là phi pháp. Trình bày như thế nhưng phần nhiều có
năm mầu: đen, xanh, đỏ, vàng; phần nhiều không
có mầu trắng, nói đúng như trên thì
không thành. Ngày nay vì kẻ phàm tình
thọ trì một cách khó
nhọc, cho nên một đời không có áo che thân, khi
chết lại trách bậc
thánh, vì sao không lo rơi vào đường ác, thật đáng
thương thay!
Kế là nói về pháp xả: (y cứ theo
luật Tăng-kỳ, luật
Tứ Phần không có văn này).

Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là Tỳ-kheo…
Tăng-già-lê này là tính vào ba y của tôi, trước thọ trì nay xả, hai y còn lại cũng giống
như vậy, cùng lúc thọ cùng lúc xả phạm tội việt tỳ-ni. Nếu
Tỳ-kheo-ni thọ hai y khác, luật Thập Tụng chép:

Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là Tỳ-kheo-ni… Xin thọ
y Quyết-tu-la này (nói ba lần) (so sánh với nước
Kỳ-chi thì khác nhau)
y này là y che vai dài bốn khuỷu tay, rộng hai khuỷu
tay rưỡi, xin thọ
trì y che vai này (nói ba lần) (nay thì thay đổi tướng
y dài không giống
bổn pháp, chỉ nói làm đúng như pháp, không nói
lượng khuỷu tay
may thành).
Luật Tăng-kỳ chép: nên may y che vai, gọi là y
Phú kiên. Lo may phạm tội Việt-tỳ-ni, y Tăng-kỳ-chi phạm Ba-dật-đề.
Tăng-kỳ-chi của Tỳ-kheo-ni dài bốn gang tay, rộng hai gang tay Phật.
Nếu hơn thua
qua lại cũng phạm Ba-dật-đề. Năm y của Tỳ-kheo-ni:
y che vai, y tắm
và ba y (theo bộ này thì khác nhau, luật Tứ Phần cho phép may y
che vai và quần nhỏ.

Về pháp tâm niệm,
Theo luật
Ngũ Phần, Tỳ-kheo ở riêng trong ba y cần có
sự
thay đổi, nhưng phải đầy
đủ nghi thức. Tỳ-kheo tay cầm y tâm nghó
miệng nói: “Tôi là
Tỳ-kheo v.v… Tăng-già-lê này bao nhiêu điều, nay xin
xả (nói bà lần), sau đó
thọ y tốt, cũng oai nghi như trước, nói rằng: tôi
là Tỳ-kheo… Xin thọ y
Tăng-già-lê bao nhiêu điều này, hai y còn lại
cũng y cứ theo đây. Tập
liệu giản chia làm ba phần.

Luật Thập Tụng chép: xưa,
Tỳ-kheo lìa y ngủ chỉ
sám hối tội
đọa, không được xả y.
Luật Ngũ Phần nói, các Tỳ-kheo trước không xả mà thọ trì y, lại thọ y khác thành thọ. Ba y trước thuyết tịnh cũng
được, nếu cố ý không
xả phạm Đột-cát-la. Luật Thiện Kiến, Tỳ-kheo
muốn thay ba y, không có
người để thưa thì tay cầm y tự nói tên của các y
là thành; nếu không cầm,
không nói thì không thành. Các y thọ trì tuy bị rách, lủng lỗ cũng không mất thọ trì. Nếu hai y trên chiều rộng rách
bằng tám
ngón tay, chiều dài rách nhỏ như móng tay thì mất y thọ
trì. Có áo cũ rách ngang
thì không mất y thọ trì. Y An-Đà-Hội chiều
rộng rách bằng bốn ngón
tay, chiều dài rách bằng một gang tay không
mất thọ trì, còn các
chỗ khác rách thì mất y thọ trì, khi vá xong thành y
thọ trì. Luật Thiện Kiến
chép: nếu người từ y bị giặc cướp, hoặc mất,
hoặc thôi tu, làm sa-di,
hoặc xả, hoặc lìa y mà ngủ đều gọi là mất y thọ
trì, (bị rách thì mất y
thọ trì như trên). Trong luật Tứù Phần, hoặc mất,
hoặc tưởng đường bị đoạn, hoặc nạn duyên, v.v. .
Đều mất y thọ trì, gồm
có bốn cương giới ngại,
nhiễm, chác, tình; mất, không mất, phạm không phạm, đều như tùy tướng và
sớ
sao!
Luận Tát-bà-đa nói, ba y tuy không thọ trì qua ngày không phạm tội lìa y. Nhưng có hai tội hoại oai nghi và thiếu y (khác với luật
Thiện Kiến). Nếu đã
thuyết tịnh, nay may ba
y tức mất thuyết tịnh.
Lại nữa, xả y này rồi lại thọ y khác, y trước
thuyết tịnh không phạm chứa dư.
Nói về may vá và nhuộm y: luật
Thập Tụng chép: lấy vật nhỏ ngắn để vào y, nếu có châm lại thì không cần
thuyết tịnh, điểm
tịnh. Nếu may thẳng, từng
đoạn phải nói. Không nói mỗi đoạn phạm hai
tội. Tỳ-ni Mẫu chép: nếu
y dư chưa đủ mười ngày, chưa tác pháp tình
thí. Khâu rồi tác tịnh,
đang may các mảnh khâu rồi được chứa. Nếu khâu chưa tát tịnh, may rồi tác tịnh. Đây là y hòa hợp tịnh, chung hai pháp
tác tịnh (trong văn may y
theo trước lúc khâu). Luật Thiện Kiến nói,
nếu y gần hư hoại nhưng
chưa rách, hoặc một điều, hai điều; trước lấy
vải vá vào, sau cắt lại
như cũ thì không mất y thọ trì. Chỗ sau lưng của
ca sa gần rách, nên đổi
qua hai bên, trước khâu chung với nhau rồi
may, sau đó lấy ra. Rồi khâu viền lại, không mất y thọ trì (luận
Tát-Bà Đa nói, viền bị đứt liền mất y thọ trì).
Ca-sa nếu quá giảm hoặc nhỏ
lấy vải thêm vào đều
không mất y thọ trì. Nếu nhuộm tăng thêm mầu
sắc. Hoặc màu
sắc mất đi đều không mất y thọ trì.
Luật Ngũ Phần nói, nếu
y bị rách cho phép may và
sửa lại, dùng chỉ đột để khâu, cũng được
may thẳng(luật
Thập Tụng không cho may, việc cần thiết chỉ khâu một mũi) trong luật
Tứ Phần ba y hư hoại cho phép may vá, may lại viền bên, tùy theo
lỗ lớn, nhở, vuông, tròn mà vá.
Không được lỗ lớn dùng
vải nhỏ vá, làm cho nhỏ lại. Phải lỗ nhỏ rộng bằng hai ngón tay thì vá
miếng vải lớn, nên cuộn
lại hoặc trương ra để sửa lại. Luật cho phép y hư nên mau vá lại, giống với
Luật Thiện Kiến. Luận Tát-bà-đa nói bất
luận lỗ lớn hoặc nhỏ,
nếu viền không đứt thì không mất y thọ trì. Ở đây nói chung cả hai loại (lỗ nhỏ, lỗ lớn đều dùng không tổn hại).
Luật Tứ Phần nói: may y sợ cong
lấy đất sét đỏ vạch lên vải để may Luật Thập Tụng
chép: y phúc
thường phải sạch sẽ đúng như pháp, nếu không người
sẽ bị và phi nhân chê trách.
Cân nhắc về việc thọ dụng: luật
Thập Tụng nói, Tỳ-kheo giữ gìn ba y như giữ da
thịt mình, bình bát như tròng mắt. Mặc đại y
không được khiêng đá,
cây, đất, cỏ. Phải quét đất sạch sẽ rồi trải ngọa cụ,
toạ cụ, v.v… Không được
bước chân lên toạ cụ, không được chỉ mặc áo
lót. Nếu Tỳ-kheo vào xóm
không được kéo y lê thê. Tỳ-kheo đi phương xa phải vắt y trên vai, gần xóm có ao nước, vũng nước nên lấy nước rửa
tay chân, nếu không có
thì lấy cỏ cây phủi bụi, sau đó mặc y rồi vào
xóm. Nếu gặp xe, ngựa
chạy qua, nên đứng trên gió để trách bụi. Nếu
gặp đường có bùn, gai
góc ngăn chặn, không được khoét vào lau chùi.
Vào cửa nhỏ
Tỳ-kheo phải
nghiêng mình, đi xuống chỗ thấp phải cong
mình lại. Vì cách sám
hối tội nặng, trong kinh Trị Thiền Bịnh nói:
Tỳ-kheo phạm tội, cởi
Tăng-già-lê mặc an-đà hội, làm việc nặng nhọc phục
vụ chư tăng, cho đến
quét dọn chùa tháp, làm vệ sinh. Trải qua tám trăm ngày mới thôi.
Rồi Tỳ-kheo mặc tình đến tháp chùa lạy Phật,
v.v… Chẳng có gì luyến
tiếc, giống như chim bay không để lại dấu vết,
nếu không mặc ba y mà
vào làng xóm, chỗ của người thế tục thì phạm tội. Luật
Tăng-kỳ cũng chép:
Tỳ-kheo phải thường mang theo ba y, bình bát bên mình.
Trái lại, ra khói giới kết tội, trừ bệnh.
Tỳ-kheo phải cung kính ba y như chùa tháp.
Luật Ngũ Phần nói, Tỳ-kheo phải giữ gìn ba
y như da mỏng trên thân
mình, thường mang theo mình như hai cánh
của con chim, đi đâu cũng
ở bên mình; Luật Tứ Phần nói, Tỳ-kheo đi đâu phải biết thời, không biết thời không đi,
đi đến chỗ nào y bát phải mang theo bên mình. Giống như chim bay cánh luôn bên mình.
Các bộ đều chế y bát phải theo thân.
Ngày nay chỉ giữ tội lìa y ngủ, không đúng
với giáo pháp.
Luận Minh Liễu nói, Tỳ-kheo thọ y công đức mặc một y cởi một y, vào xóm làng được giữ một y.
Trong phần về pháp y của luật
Tứ Phần có năm duyên
giữ lại Tăng-già-lê.

Giữ Tăng-già-lê, nếu có sợ hãi và nghi có sợ hãi.

Nếu mưa hoặc nghi sẽ mưa.

Tăng-già-lê đang may.

Tăng-già-lê đang giặt nhuộm.

Nếu y
Tăng-già-lê cất quá kỹ thì cho cất mà vào xóm, nói
chung Tỳ-kheo vào xóm thì phải mặc y cắt rọc.

Luật Thập Tụng nói, nếu y bá nạp bị hư móc, thì
Tỳ-kheo nên mặc y cắt rọc vào xóm, luật
Tăng-kỳ cho phép
Tỳ-kheo mượn đại y
đến nhà thế tục. Bộ
Ngũ Bách Vấn chép: không được mặc đại y vào xóm,
chỉ khoác trên vai mà đi cũng
không phạm.
Luật Tăng-kỳ nói, nêu
mặc và cởi ba y, thì
phải nắm giữ y để gần thân mình, sau đó mới cởi
hoặc mặc. Tỳ-kheo không
được cởi y ở trong vườn, mặc một nội y vào xóm, từ xóm đi ra rồi nên lấy y trong vườn gần chỗ mình, giặt cho
sạch
rồi vào xóm, mặc y thường dung xong, rồi mặc y
trong vườn. (đây là nói
về y Tăng-già-lê).
Pháp mặc nội y:
Tỳ-kheo không được cởi y
trong vườn, mặc y
vào xóm, rồi mới tìm y
trong vườn, cởi y trong vườn, mặc y vào xóm
cũng vậy. Tỳ-kheo cũng
không được mặc nội y vào xóm, sau đó khoác nội
y ra khỏi xóm. Tỳ-kheo nên
mặc một bên, ra một bên. Không mặc nội y thì không được phanh ra. Vì gió thỏi y rơi xuống, Đức Phật chế
Tỳ-kheo mặc y vào xóm
cần phải mòc và cột ngang eo mới đi, nêu không
khâu vá, không có đồ
ghim, dưới cho đến tay phải cầm y, nếu Tỳ-kheo
mặc y không có móc thì
hễ vào nhà thế tục liền phạm Việt-tỳ-ni, phải
sám hối tâm mình. Nếu
có mà Tỳ-kheo không mặc, vào nhà thế tục
phạm tội Việt-tỳ-ni. Lúc
mặc y phải mặc qua vai, móc ở hai góc bằng nhau. Lúc tay trái cầm y, không được trong tay đưa múi goc ra bằng tai
dê. Luật Ngũ Phần cũng
cho phép Tỳ-kheo xếp bốn lớp đại y để gối
đầu. Văn nhiều chỗ trong
Trung A-hàm chép: Tỳ-kheo gối đại y, đắp y bảy điều; trong luận
Bà-sa cũng vậy.
Kinh Tam oai nghi,
Tỳ-kheo không mặc Nê-hoàn-tăng, không được mặc
Tăng- Kỳ- Chi; các lớp như thế cho đến mặc
Tăng-già-lê sau cùng. (nên biết mặc thứ lớp trên dưới của ba y).
Luật Ngũ Phần chép: Tỳ-kheo mặc y trái vào xóm, người đời
thầy không vui,
trách rằng:
Tỳ-kheo mặc như vậy, chẳng khóc gì y
không cắt rọc. Thế tôn
biết được quở trách rồi kêt tội. Nếu ra vào xóm làng, y và móc bằng cỏ cây
sợ hư hoại, hoặc gió mưa bụi bặm làm đỏ
các mảnh vải, hoặc nắng
gắt làm y phai mầu, hoặc chim làm dơ cho
phép mặc ngược y lại
vào xóm để giữ gìn y. Nếu dưới y bị hư hoại cho phép đảo ngược mà mặc.
Viền trên dưới, móc và dây lưng, lúc mưa không nên mặc ngược.
Luật Tứ Phần, Tỳ-kheo mặc y trái cũng giống như
vậy. Kinh Xá-lợi-phất Vấn, ban đầu cho phép để hở một bên, cho rằng
chấp sự cung kính,
sau cho phép mặc y qua vai vì biểt thị tướng ruộng
phước. Trong luật,
Tỳ-kheo đến trước Phật hoặc bậc
Thượng tọa mới để hở
một bên. Trong kinh, nếu
Tỳ-kheo mặc y trùm hai vai, trong năm trăm đời đọa vào địa ngục mặc áo
giáp sắt.
Bộ Tam Thiên Oai Nghi, nếu chỗ không có chùa tháp, không có
Tỳ-kheo tăng, lại có nhiều trộm
cướp, vua không kính mến
Phật pháp; cho phép đến nước đó không mặc ba

Không được mình ngồi chỗ cao, ba y để chỗ thấp, theo quyết định

của hai bộ
luật và luận, thì Tỳ-kheo mặc đại y vào xóm, gặp
sư
tăng, Thượng toạ và các người khác không được lễ bái. (vì cung kính tôn
trọn nên trình bày ý
này). Bộ Tam Thiên oai nghi chép: Tỳ-kheo mặc ba
y không được hướng về
tháp Phật, bậc Thượng tọa và ba thầy (thầy Bổn sư, thầy Yết-ma và thầy giáo thọ, cũng không được xoay lưng lại;
không được miệng ngậm
thức ăn và hai tay cầm cái gì đó. Luật chép: không được thòng ba y ở
góc trước. Chú: không được xếp ở trên vai, gọi là
vòi voi) trong bộ Ngũ Bách
Vấn chép: lúc không có y trung, được mặc
đại y lên giảng và lễ
bái: Nếu tiểu y sạch sẽ không sát thân thì không
có y bảy điều, năm điều cũng được nhập chúng,
thọ thực, lễ bái… (theo đây thì đi giữa đường
gặp tháp, nếu mặc hạ y không được làm lễ,
Tỳ-kheo không mặc ba y thọ
thực phạm tội đọa; mượn ba y của người khác mặc không được ra ngoài giới qua đêm, ở trong giới thì không giới hạn
số ngày. Luật Thập Tụng
cũng chép: Tỳ-kheo không mặc ca sa thọ
thực phạm tội; không
nói là ba y. Luật Ngũ Phần nói, Tỳ-kheo được y
mới, nếu Tỳ-kheo có đức
mặc tạm thì Tỳ-kheo kia được phước. Luật
Tăng- kỳ nói, Tỳ-kheo xin
được miếng vải nhỏ cho người thế tục tiêu trừ
tai ương. Tạp A-hàm, Phật
bảo lấy uất-đa-la-tăng cho bà-tứ-sất-nữ
mặc, kinh Hiền Ngu nói, sư
tử cung kính người mặc ca sa nên thành Phật.
Nói về tác pháp giới nhiếp y: Trong đó giới nhiếp y tự nhiên
có mười lăm loại khác
nhau như trong tùy tướng, ở đây chỉ nói thêm phần Yết-ma, nói chung nghĩa
như sau, khác
với sớ. Nay trình bày
sơ
lược về nó. Tất cả đại giới gồm có ba loại. Nếu giới phần lớn không có chùa
chỉ có nhà ở, ở đó
nên kiết giới. nghĩa là trong phần ngoài tăng viên
được giữ y, trong giới phía bên ngoài không tránh khỏi mất y. hai giới
và tăng-già-lê v.v… Và giới nhỏ
trong già-lam, hai giới này không
cần kiết giới. Khi kết giới xong trong phần ngoài viên ngược lại thành mất y. Các nhà lập pháp khác nhau. Có người lập pháp không co thôn kết
giới. Nay hiểu rằng, bất
luận có thôn hay không có thôn đều nên kiết giới. Vì kiết giới trừ được các
chướng ngại.
Nếu có thôn, gần
không kiết,
kiết xa, (vì sau đó cách
thôn tùy theo khoảng cách mà để y). Nếu không có thôn, kết gần trừ kiết xa
(sau này có thôn lo được để y, nếu thôn khác
xa thì được để y). Vì
trước đã thành kiết. Chinh do nhiễm ngại, tinh
ngại, cách ngại, giới ngại nên mất y; không phải do có thôn hay không
co thôn, vì thế khiến cho
cương giới của y có thêm bớt. Đây là định
nghĩa. Nói về văn trong
các luật Ngũ Phần v.v… Tùy theo sự tình mà suy
xét, trong luật Tát-bà-đa
nói, sở dó trừ thôn vì có năm nghĩa:

Thôn xóm không nhất định, cương giới của y thì nhất định.

Vì trừ sự phỉ báng, trừ sự tranh cãi, giữ gìn
giới có thôn trụ,
sau
nhân vì co duyên sụ mới nói trừ thôn, thêm phép.

- Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Trú xứ này cùng một trụ
xứ, cùng một thuyết
giới; nay tăng kiết giới không mất y trừ thôn và
ngoài thôn. Trưởng lão
nào không bằng lòng thì cứ nói lên.

Tăng đã bằng lòng, trú xứ này cùng một trụ xứ, cùng một
thuyết giới, kiết giới
không mất y trừ thôn và ngoài thôn rồi. Tăng bằng
lòng vì im lặng, việc này
nên hành trì như thế.

Pháp giải cương giới của y.

Luật chép: nên giải giới y trước,
sau giải đại giới.
Luật Thập Tụng nói, giải đại giới
trước thì y cũng mất. Văn chép:

Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Trú xứ này cùng một trụ xứ
cùng một thuyết giới, nếu tăng phải thời mà
đến, tăng thuận cho, nay
tăng giải giới không mất y, tác bạch như thế.

Bạch đại đức tăng xin lắng nghe! Trú xứ này cùng một trụ xứ, cùng một
thuyết giới, giải giới không mất y.
Trưởng lão nào bằng lòng, tăng cùng một trụ xứ, cùng một
thuyết giới, giải giới không mất y thì im lặng, vị nào không bằng lòng thì cứ nói
lên (Yết-ma). Tăng đã bằng
lòng cùng một trụ xứ, cùng một thuyết giới,
giải giới không mất y rồi,
tăng đã bằng lòng, việc đó cứ hành trì như thế.

Nói về toạ cụ:

Luật Tứ Phần nói, vì thân, vì y, vì ngọa cụ nên chế ra ngọa
cụ, dài hai gang tay Phật,
(sất-cách-phản: nghĩa là rộng bằng ngón tay cái và
ngón tay giữa, chữ này hớp với pháp. Chữ túc
bên chữ cạch cũng
là chữ cạch. Si-cách
phản: nghĩa là bước một bước là kiệt, hai bước là
bộ. Hai nghĩa này khác
nhau) rộng một gang rưỡi tay Phật. Dài rộng
tăng thêm nửa gang tay.
Các bộ nói về gang tay không nhất định. Nay
theo Ngũ Phần, một gang tay Phật dài hai thước (thước
Trung quốc), theo
đời Đường một thước
hơn sáu tấc bảy phân. Dùng hai tấc này làm gang
tay theo thước Cơ Chu. Vấn
đề này chung cả âm dương, các nước
thường y cứ theo không
thay đổi (tức đời Đường nói là thước, dùng một thước hai tấc
làm thước). Nhưng tùy theo phong tục mà kích thước không
nhất định. (điều này
đúng là đời Đường nước Trung quốc dùng thước
năm, sáu loại
khác nhau).
Luận Minh liễu chép: người thường cao tám thước, Đức Phật cao gấp đôi là một trượng
sáu thước (dẫn chứng nhiều để
biết thước lớn hhỏ)
luật Thập Tụng chép: ngọa cụ mới hai lớp, ngọa cụ
cũ bốn lớp. Già luận cũng đồng.
Luật Tăng-kỳ chép: không được dùng,
vải dạ cũ
làm toạ cụ. Toạ cụ nên làm hai lớp. Nếu
khâm-bạt-la thì một lớp, kiếp bối hai lớp.
Không được gấp hai đầu, xếp gấp lại, ngâm
nước, muốn đến khi khô
rồi sẽ dài rộng ra. Nếu như vậy được ngọa cụ
phạm tội đọa, dùng
phạm việt-tỳ-ni.
Tỳ-nại-da chép: toạ cụ mới, cũ phải viền xung quanh để làm hoại mầu
sắc của nó. Nếu may toạ cụ nên
viền xung quanh.
Luật Ngũ Phần nói, nên may chồng thêm bốn góc, không chông thêm cũng được.
Luật Tứ Phần chép: nếu may dưới hạn lượng quy định, may chồng hai lớp cũng được (nghĩa là hai lớp là đúng,
sợ quá
lượng nên cho chồng
lên). Luật Thập Tụng, không được thọ toạ cụ một lớp, lìa toạ cũ ngũ
phạm Đột-cát-la, bộ
Ma-đắc-là-già chép:
Tỳ-kheo lìa ngọa cụ mà ngủ không phạm xả đọa, vì không phải do
Phật chế: nhưng cũng không nên lìa
ngọa cụ mà ngủ. Luật Tăng-kỳ chép: tăng cho
hai lớp, ba lớp may chồng
lên nhau, bớt hay quá đều phạm Ba-dật-đề.
Các luật thêm là do
duyên ngoài. Luật Tứ Phần, trong luật nói bảy trăm vị Tỳ-kheo kiết tập được chứa toạ cụ không cắt. (pháp có đung
sai
nên khéo chọn mà thực
hành) y cứ theo tướng càng nhiều sợi thì không
cắt rọc không phạm. Toạ
cụ quá lượng không cắt rọc mà chứa, lẽ ra
cùng không tội. (việc này do
Bát-Xà-Tử tùy tiện làm mười việc làm
đoạn tăng cõi
Diêm-phù-đề) điều đó nên bỏ từ lâu. Nay khắp nơi trung
hưng thì dùng phép sai lầm
của Bạt-xà-tử. Luật Thập Tụng nói, may toạ cụ không chồng nhiều lớp xung quanh là Tịnh.
Già luận nói hai đầu của toạ cụ không dính liền phạm tội đọa. (thời nay thường xét theo
văn tăng thêm, thì dài năm thước v.v… đều phạm
tội Ba-dật-đề). Đúng như
pháp: là y theo lượng ba
đầu mà cắt rọc may viền xung quanh. Nếu lúc
ngồi đầu gối chấm đất
thì theo lượng tăng thêm, may một đầu một bên liền với toạ cụ nhỏ. Đây là chính văn của định giáo. (không y theo
pháp này, trọn đời
không có được chỗ ngồi đúng như pháp) luận
Tát-bà-đa, lúc Phật còn
tại thế, Tỳ-kheo thường ngồi thiền nhiều nên làm ngọa
cụ nhỏ. Về sau khai cho may
thêm các góc, may theo một bên duy nhất.
Còn thêm một cạch thủ, khiến cho
Tỳ-kheo nằm trên ngọa cụ
của chư tăng. (nay thì có
giới bổn ghi). Nhất cạch là luật Thập Tụng, vì
Tứ Phần là thác dụng.
Nếu y theo luật thì hễ dài sáu thước rộng ba thước (đo theo thước Tàu) ngọa cụ của tăng phải dài tám thước Tàu, rộng
bốn thước Tàu). Luật
Tứ Phần nói: toạ cụ và pháp (nếu muốn chuẩn
dụng cũng phải nuôi
dưỡng nó, không thành thọ thì cũng phải nói tịnh).

Tăng-kỳ toạ cụ: đây là y áo, toạ cụ đem theo: không được tịnh
thí và lấy cỏ, củi đầy
cự-ma, Hán dịch là ngưu thỉ (cứt trâu). Chỉ được trải ngồi.

Luật Thiện Kiến chép: nên thọ trì không nên tịnh thí vẫn
không ngoài văn này.
nghĩa Gia nói: Đại đức một lòng nhớ nghó! Tôi là
Tỳ- kheo… ni-sư-đàn này
là vừa cỡ. Xin được thọ trì (ba lần) dùng pháp ấy rất giống pháp bình bát. Đúng theo lệ, thêm pháp giữ gìn.
Văn đồng pháp thọ, phần sau
đổi là: nay xả bỏ. Tăng-kỳ thì được trải ra
ngoài. Ở trên đường đi thì được gấp làm hai
rồi xếp đôi lại nữa mặc áo, bỏ
vào túi đeo lên vai phải
hoặc vắt lên vai. Nếu để ở chỗ ngồi thì phải
trải ra để ngồi. Nếu để ở bổn xứ thì nên cất
vào trong, sau từ từ mở trải ra mà ngồi.
Hễ ngồi, thì theo đúng pháp nên trước đè xuống rồi
sau
đó mới ngồi.

Trong kinh Hiền
Ngu ghi: Ngài Xá-lợi-phất vắt
ni-sư-đàn (toạ
cụ) lên vai phải, vào
trong chúng hàng phục tà đạo.

Trong Tỳ-nại-da, văn dài dòng: vắt lên vai vào núi
ngồi thiền,
nay ở để trên cánh tay
trái, nhập định là phí pháp.
Về pháp đãy lượt nước: Vật tuy nhỏ nhẹ nhưng có tác
dụng rất lớn.
Người xuất gia từ bi cứu độ chúng
sinh chắc chắn là ý từ
đây. Nay trên phẩm hạnh
cao còn uống nước có côn trùng, huống gì
chẳng những mất mát, lòng
sao không nói được! Cho nên trong luật vì xem trọng
sinh mạng côn trùng nên thiên chế uống dùng hai giới.
Vì việc thường hiện còn và có tác dụng nên đa
số phải dùng đãy lượt nước. Còn những điều khác thì giống như trong
giới tướng. Nay vì luận
bày sáng tỏ theo ý Phật.

Luật Tát-bà-đa nói: Muốn làm trụ xứ, trước nên xem trong nước có trùng hay không? Nếu có thì nên đào
giếng khác, nếu đào
giếng khác mà vẫn có
trùng thì nên bỏ đi.

Pháp sử dụng nước: phải
sạch
sẽ giống như pháp lượt nước. Đổ nước vào chậu, đủ cho một ngày dùng,
lấy một tấm vải mịn dài khoảng một khuỷu tay làm túi lượt nước đưa cho người trì giới xem xét.
Lượt xong nên đổ nước vào
bồn sạch, đưa ra mặt trời nhìn cho thật kỹ, nếu
có trùng thì thực hành
như trước đã nói.

Trong Luật Tăng-kỳ ghi: côn trùng lớn, nhỏ lượt nước phải may
ba lớp, nếu lọc qua mà
vẫn còn côn trùng thì liền đến giếng nhìn thật
kỹ xem. Nếu trong giếng có
nhiều côn trùng thì nên bỏ đi.

Luật Tứ Phần nói may cái túi lọc nước giống như hình
dáng cái thìa, hoặc có ba gốc như cái quách lớn. Nếu làm bình đựng nước lượt mà lo các côn trùng nhỏ nhít bò ra thì cho phép đặt vào trong túi cát,
khi lượt xong thì để lại trong nước.

Chẳng được không có đãy lượt nước mà đi
nửa do-tuần, nếu không
có đãy lượt nước, thì dùng góc y
Tăng-già-lê (chính xác là phải giấu trong cái đãy vì dơ
sạch đều
nhuộm nhau).
Trong nước này, phần
nhiều đều dùng lụa để
làm. Tôi đích thân lấy lọc rồi. Bên trong bình có
mầu đen, có rất nhiều
côn trùng nhỏ nhít giống như nước cặn.

Kinh Niết-bàn chép: bụi chăng? Côn trùng chăng? Hán dịch
là Tín. Về sau dùng lụa
trắng dày làm túi lọc nước mới hết. Nên hiểu
rõ điều này. Nay không
cần dụng công phu người cố chấp nói là luật
học chỉ ở các đãy
lượt nước. Nhưng họ không thương tổn sinh mạng chúng sinh. Kẻ hại đạo thì không cất giữ đãt lượt nước. Cho dù có giữ
cũng không dùng, dù có
dùng nhưng khi lọc qua không lật ngược túi lại. Tuy
có lộn túi ra nhưng vẫn làm tổn thương sinh mạng
chúng sinh. Còn
giới sát sinh, vẫn không
thể vâng giữ, ngoài ra suy nghi kiến mạng
thường mất trong đó.

Nói về thính môn chia
làm bốn phần:
1- Một trăm lẻ một các vật dư.

Y
phẩn tảo.
3- Đàn-việt thí.
4- Vật của người qua đời. Trong phần đầu chia làm hai là: Một trăm lẻ một thứ giúp thân, khiến cho thọ trì.

Vật dư và những thứ khác nói: là thanh tịnh giữ gìn. Ban đầu
trong luận Tát-bà-đa nói trong một năm lẻ một vật,
mỗi người được gìn giữ. ngoài một trăm lẻ một vật đó tất cả đều là vật dư. Nó giống như vật
báu được đưa vào số một trăm lẻ một vật. Cho
nên không cần phải nói
là thanh tịnh. Ngoài ra, tất cả các vật dụng và
chẳng phải vật dụng đều là một.
Ngoài những vật này ra đều phải tác tịnh (nghĩa là cho
người thế tục).

Luật Tăng-kỳ chép: Đệ tử ta mặc ba y phục là đủ chống lại cái
giá rét, nếu người
không chịu lạnh nổi cứ mặc thêm các áo rách vào.

Luật Ngũ Phần chép: ba y, (áo lót), (áo
khoác ngoài), (áo
tắm mưa), (áo che ghẻ), y
trải chỗ kinh hành, y che rậm trên vách, (có
thể là bốn góc thả
xuống bốn bên của giường, mỗi góc dài một thước
Tàu, bên trong đặt
ngọa cụ), quần, vớ, mũ, nón, khăn lau mình, khăn lau tay,
khăn lau mặt, túi đựng kim chỉ,
túi đựng bình bát, túi đựng giày dép.
Những y như thế thì giống như y đều phải thọ trì. Văn dưới cho
phép giữ ba cây kim.

Luật Thập Tụng luật thì như pháp được dùng y. Tăng-kỳ chi
gọi nê-hoàn-tăng là tên của Y
Ba-lợi-ca-la (nói đủ là y giúp thân) vì
sao phải nói: mầu kia là Y
Ba-lợi-ca-la? nên tôi được dùng. (phải năm
chúng mà thọ, nghĩa là nên đúng như pháp mà nói).
Trong luật
Thiện Kiến nói, ba y, y tắm mưa, ni sư
đàn-việt đều phải thọ trì: nếu không đúng cách thì thuyết tịnh thí, tuy mặc vào mà bị rách thì chẳng được
không nhận,
phải nói danh tự của
nó. Khăn tay phải giữ hai cái. Tạp y thì mang theo
bao nhiêu tùy mình, còn
những y khác tuy được nhận nhưng mỗi thứ chỉ
giữ một cái, không được hơn.

Luật Thập Tụng nói có bảy loại y không được làm tịnh thí: ba
y, toạ cụ, áo tắm mưa,
áo che ghẻ là sáu thứ. Thứ bảy là một trăm lẻ
một vật cần dùng.

Luật Tát-bà-đa nói: trong một trăm lẻ một vật thì ba y, bình
bát cần phải thọ trì.
Nếu nhận từ bên ngoài thì được mà không cũng
chẳng có lỗi.
Tăng-chi thì phải giữ gìn, bảo vệ không quá hai y. Đồng thời
phải giữ Nê-hoàn-tăng,
Tăng-kiệt-chi-phú-la và mang nó theo bên mình để lúc
sử dụng. Mỗi người được
sử dụng một y. Tất cả những vật từ
bên ngoài đều là tài
vật dư. Ngoài trừ tiền và lúa gạo, đậu mè. Tất cả y dư thì giống như pháp của Đại tăng, nghĩa là trong mười ngày phải
may xong. Tuy bỏ làm cát-la
hối nên khác. Kế là pháp chứa y dư. Có hai sơ minh
trướng tướng: Sau khai là thuyết tịnh. Trong đây,
Tỳ-nại-da chép: y dư là vì may một ngày xong. Cách thức trong
Tăng-kỳ-chi (Đây là
âm phạm của Trung quốc,
dịch là Thượng hiệp hạ quảng y). Luật Tứ
Phần nói phải mặc
Tăng-kỳ-chi khi đi vào xóm. Nếu may dây đai vào
thì được y Thượng hiệp
hạ quảng, nên dùng làm Tăng-kỳ-chi.

Luật Thập Tụng nói vì đi vào xóm để bày hông ngực nên
phải mặc Tăng-kỳ-chi. Vì gió thổi bay rớt y nên phải buộc dây đai,
người không mặc thì phạm Đột-cát-la.

Luật Ngũ Phần nói: không mặc
Tăng-kỳ-chi khi đi vào
xóm, phạm Đột-cát-la.
Luật Tăng-kỳ chép:
Tăng-kỳ-chi là cái áo che vai
dài bốn khuỷu tay, rộng
hai khuỷu tay. Như thế mà thọ trì. Đúng theo chiều dài của y này đủ che vai (Ngày nay người mặc thì giống như trong luật trên hẹp dưới rộng. Đây là ở đời
Hậu Ngụy có thầy
sửa
lại cách may) còn viết
sớ giải thích thật rõ. Pháp tăng trong kinh Niết-bàn
(đây nói là áo lót).

Luật Tăng-kỳ chép: Phật ở trước chùa Tăng mặc nội y (áo
lót trong) đề dạy chúng
Tỳ-kheo, do đó chế giới.

Luật Thập Tụng chép: Lúc làm nên mặc tiểu Nê-hoàn-tăng.
Tam Thiên nói: pháp của Nê-hoàn-tăng:

Không đem dưới mặc lên trên.

Làm cho bốn góc bằng nhau.

Gấp đầu mới lại gần mặt trái.

Thắt dây đai mặt phải.

Phải quấn ba vòng, không thả hai đầu
thòng xuống.
Những pháp khác giống như kia.

Ngũ Bách Vấn chép: trời lạnh quá thì mặc dài đến gót chân.
Luật Tứ Phần nói không
được mặc ngược nếp gấp vì nhà người tại gia
thấy rõ phải may dây
buộc đeo vào. Không được lấy vải mầu gốm trắng để may, nên may màu
ca-sa rộng ba ngón tay quấn quanh lưng ba
vòng. Nếu may xong phải
hai, ba, bốn điều. Nếu may bị lộn, cái ngắn thì
nối thêm. Nếu nhỏ nhặt
mau rách thì làm nửa vòng thân (đây gọi là lấy y quấn quanh thân rồi dùng dây đai buộc gọn lại) (Ngày nay, tăng
của nước Ngô Thục phần nhiều mặc quần).

Luật Thập Tụng, Ngũ Phần chép: lúc may y nên may từ sau
qua đường giữa. Nếp
gấp mặc ở phía trước, pháp mặc y dưới hạ y), bên
trái che phần trên, hai
bên, hai nếp gấp, phải gấp làm hai ở mặt sau.

Luật Thập Tụng chép: Nê-hoàn-tăng bị rách thí phải khéo
sửa
lại thành câu-tu-la.
Nếu Tỳ-kheo có thân thể mềm mại thì lau phần dưới
bị rách, cho phép hở năm
tấc được thọ dùng. (đây gần giống như cái
quần tròn trong thân).

Luật Ngũ Phần có nói về việc mặc y câu-tu-la. Người thế tục
chê bai rằng: “khác gì
chúng tôi mặc áo dây chui đầu”, nên luật không cho mặc. Y
An-đà-hội hư cũ thì cho phép vá lại để dùng tạm (đây là
loại quần người nữ
mặc). Thời nay mặc Đãn-tụ-bác mới là quần, các
quần áo cánh, áo chẳng
hề là chính văn đáng y cứ.

Luật Thập Tụng chép: y có năm mầu chính, nhất thiết mao
y, thiên tụ y, phức y,
nhất thiết điệp y, nhất thiết quán đầu y, lưỡng tụ
y, nhất thiết Nang y, nhất
thiết sam khố quấn bạch y, y phục đều không được mặc,
[page110]. Nếu mặc thì phạm Đột-cát-la.

Luật Tứ Phần chép: không được mặc áo cánh quấn đùi mà đi.
Áo đằng thủ, áo cỏ, áo da, mũ da,
áo lông chim, áo lông trâu ngựa,
các thứ áo như thế đều không được mặc.
Người ngu cấm lại còn làm việc khác. Từ nay trở đi tất cả các thứ áo của người tại gia và ngoại đạo đều
không được mặc. Nếu
mặc thì đúng như pháp trị.

Trung A-hàm ghi: Tăng nói tất cả y phục, thức ăn đồ uống,
giường tháp, vườn
rừng, người dân cúng cho thì được cất giữ. Cái không được cất giữ thì không nhất định. Nếu nói cái được cất giữ, nếu ngược lại
với điều ta nói thì
không được cất giữ.

Luật Tứ Phần thì khai cho chúng tăng được cất chứa nhiều loại
y áo. Nếu có Tỳ-kheo nào
cần thì cho họ mượn mặc. Nếu chỗ ở đó bị hư hoại thì dời đi chỗ khác, còn trở về chỗ cũ thì phải y theo
sự
sắp xếp cũ. Nếu mặc tăng y thì phải
yêu chuộng, giữ gìn nó, đừng để dính bụi
bặm, không được mặc
sấn y, làm xong thì tắm giặt.

Luật Tứ Phần do đó khai cho Tỳ-kheo được mặc y của
đàn-việt cúng, vì thế
vua Bình-sa đem dâng cúng cái quý giá ông đang mặc và tấm thảm quý giá ông đang dùng. Phật cho phép rộng ba khuỷu tay,
dài năm khuỷu tay lông dài ba ngón tay, phải tịnh thí rời mới được, cất
giữ. Nếu tấm thảm lông
rộng dài quá thì không được. Nếu áo quá quý
giá, thảm trải quá sang
thì không được đi trên đó.

Luật Thập Tụng thì cho phép ngồi trên áo gấm lụa là nhưng
không được đi trên đó.

Luật Ngũ Phần nói trải lụa gấm sặc sỡ đủ mầu, phạm
Đột-cát-la (trong nhà thế tục).

Luật Tứ Phần chép: khai cho Tỳ-kheo ở trong phòng ngồi trên
lụa màu sáng đẹp, nằm
tên lụa mầu sáng đẹp, phu sấn thể y, chiên bị ba y, phòng y và thuốc men v.v… nếu không ở thì cúng dường tất cả cho
tăng. Lại nói: tháng quá lạnh vì
sợ lạnh nên cho phép cất giữ áo dày, còn
khai cho Tỳ-kheo được mang
túi dựng bình bát, túi đựng giày dép, ống
đựng kim chỉ, áo đơn,
dây thắt lưng (dây đai) mũ, khăm lau chân, khăn
hút nhiệt, khăn để trong
giày dép. Và khăn lau mặt, khăn lau mình,
khăm chậm mồ hôi. Còn
tất cả những y phục gởi ở nhà người tại gia cần
phải nhuộm mầu hoại sắc
làm pháp y Sa-môn.

Luật Tứ Phần nói: không được ngồi trên tấm da, trụ ở biên địa, được phép đắp y hoại
sắc trên y gấm lụa, không được cất giữ y gấm
lụa, y hoại sắc thì được
cất giữ cùng với mũ da. Nếu sợ bị ghẻ thì được cất giữ y che ghẻ còn người không bị gì thì đưa những vật dụng ấy cho
tăng giữ. Nếu sắp đi ra
ngoài thì được giữ lại để dùng, bệnh ghẻ lành
thì trở về bổn xứ.

Kinh Trung A-hàm nói: hiếm khi áo quý của nhà vua mà lót đường cho Phật bước lên rồi
sau đó lại mặc tiếp. Việc này làm cho thí chủ
được phước lớn
(những y khác thì y cứ theo đây).

Luật Tứ Phần chép: Tỳ-kheo ở vùng biên địa thì linh động
khai cho năm việc:

Năm người trì luật thì được thọ đại giới vì Tăng ít nên ba
năm mới nhóm hợp.

Mang giầy da thuộc hai lớp (vì cát đá nhiều).

Thường tắm gội (vì sinh đời lành).

Ngoa cụ làm bằng da dê xám, dê trắng, da nai (vì vùng ấy
không có vật khác để làm ngọa cụ).

Cho phép Tỳ-kheo y vào tay đủ
số mười ngày (vì không có
người có khả năng đối đáp).

Luật nói: phương Đông có nước tên
Bạch Mộc Điều, vì ở
bên ngoài nên cho phép
(theo đời Lương Cống hiến chức đồ. Nói nước
Tây phiên Bạch Mộc Điều đến công thì (nước) này
ở phía Đông (nước) kia, mà tăng ở vùng biên địa phần nhiều dùng bổn khai pháp, luật kết
chính tội, hẳn là không
có Tăng để đắc, dùng theo thì không có lỗi).

Luật nói: không được cất chứa da
su tử, cọp, beo, khỉ, chồn
và những tấm da dơ xấu
khác. Lại không được nằm ngồi trên giường
cao, rộng. Nếu một mình
ngồi trên giường dây, giường cây, giường ngà voi, lấy da voi, da ngựa che lên, toạ cụ, đệm làm bằng gấm mầu để làm
đệm thì tuyệt đối không
được dùng. Nếu không có cái gì khác ngoài
những giường trải lụa thì có thể khai cho ngồi, trừ
giường báu.
Không được
xin da sống. Nếu xách nước
mà dây bị đứt thì cho phép dùng da làm
dây. Nếu dây cửa bị hư
thì cho phép dùng da làm. Nếu then cửa không
xoay chuyển, hoặc bị hư thì
cho phép dùng da để sửa lại. Nếu dùng da
làm dây đai lưng, áo đơn,
mang theo những đồ dùng (vật dụng) bằng da
thì không được. Nếu dùng làm tấm màn che hiên thì
không được. Đi
đường sợ nóng bức
dùng y làm vật che.

Tam Thiên chép: phải khéo giữ gìn, hỗ trợ nghĩa là dây áo đơn rộng một
thước (Tàu), dài tám thước, đầu có cái móc, ba lớp dùng
da thuộc. Những pháp khác
như đây, phải mặc nó ở chỗ riêng. Nước lạnh có tuyết phải có vớ, cho phép xin những người thế tục không bà
con, không được dùng
những vật khác. Kinh Tỳ Mẫu chép: ở chỗ lạnh
quá, cho phép mang ủng của người thế tục.

Luật Ngũ Phần chép: làm ủng sâu lắm cho phép trên hoặc bằng mắt cá chân.
Tỳ-kheo làm ủng thì không được làm kiểu quá đẹp.
Nếu ở nước khác thì mang
phú-la, nếu chỗ có giày dép thì tùy ý mang.

Tỳ-ni Mẫu nói: sở dó cởi giày dép đi nhiễu quanh Phật là vì
sợ người đời quở
trách khởi tâm nhạo báng.

Ngũ Bách Vấn
chép: giày ủng thật sạch sẽ thì được mang lễ bái.

Luật Ngũ Phần chép: được đôi giày mới khiến tịnh nhân
mang đi bảy bước.

Luật Tứ Phần cho phép mang giầy dép vì bảo vệ chân, bảo vệ
y, bảo vệ ngọa cụ v.v…
Ở trong chùa nên mang giày da một lớp. Nếu như

mang bị hư thì
lấy vỏ cây, lấy da, lấy gân, lấy lông làm kim chỉ vá
lại. Nếu được một tấm
da sống thì cho phép tự làm cho mềm mại. Nếu
bảo người làm cho mềm
mại xong thì cắt ra may thành đôi giày một lớp
và không được mang nó
vào xóm. Trong văn vì có bỏ phần ở trong đạo, ở tụ lạc vén y bày vai,
Phật nói: Nếu có chỗ lấy cho thì tùy thời (y cứ
theo đây khai: vào trong
xóm không cởi giày dép và vén y bày vai. Văn
đã nói rõ điều này).
Lại không được dùng da nhiều mầu sắc. Nếu giữ
lụa là thì nên cho làm
dải giày dép. Nếu đan đường biên thì hoặc mầu sắc xanh. Nếu giữ lụa là thì nên cho làm dải giày dép. Nếu đan đường
biên thì hoặc màu xanh,
vàng, đỏ, trắng, v.v… làm giày dép, v.v… đều
không hợp. Nếu được
giày dép mầu gấm mà đã bạc mầu thì cho phép cất
giữ. Nếu lấy cỏ gai,
v.v… làm giày dép sũng không được. Nếu ở trong
chùa cho phép mang giầy cỏ
bồ. Nếu hư thì dùng da cây và lại. Không
được chứa bốn loại
giày quý báu. Nếu guốc bằng gỗ thì khi vào nhà
đại tiểu tiện ra phải rửa chân, rửa guốc. Vì
ngoài tất cả guốc ra không được cất chứa. Nói
rõ ràng sáu môn trong phép làm tịnh thí:

Chế giới ý.

Hai thí chủ khác nhau.

Khai thuyết có tiến hay không.

Cách dùng của thuyết.

Vì giải thích lý do còn mất của thí chủ.

Nói về mất pháp khác nhau.

Trong phần đầu, luận Tát-bà-đa hỏi rằng:

Pháp tịnh thí này là thật hay giả?

Vì lòng Đại Bi và năng lực phương tiện nên Phật bảo làm tịnh thí.
Đây là phương tiện thí, chẳng phải là chân thật
thí, khiến cho các đệ tử
được giữ vật lâu dài mà không phạm giới.
Hỏi: Phật lấy gì không ngay thẳng khiến cho cất giữ tài vật lâu dài mà cưỡng cho kết giới, bày ra cách thức, lấy ít muốn làm gốc?
Đáp: kết giới cấm chế
khiến cho không được cất giữ. Nhưng chúng sinh
căn tính khác nhau, ngộ
nhập mỗi mỗi đều khác. Như ngày xưa nhất thời khai phòng xá bằng bảy báu,
Tỳ-kheo vào trong đó liền chứng
thánh đạo. Cho nên tùy
căn cơ báo ứng, trước chế sau khai. Vì sao khai mười ngày? Đáp: Phật biết trướng các pháp
không chậm, không gấp, đáng khai khiến cho người tính lượng phát thẻ bố thí may vá
sửa
sang y áo
và nói pháp thanh tịnh.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Nếu bố thí thì khỏi phải
thuyết tịnh, vì tâm
ác, nên
không đủ mười ngày, đều phạm tội xả đọa. Trong trì Địa,
Pháp Bồ-tát củng có
pháp tịnh thí. Kinh Niết-bàn cũng vậy. Nhị Giản thí chủ pháp thì trong
y phục, thuốc, bình bát, vật báu, ngũ cốc, lúa đậu,
cần đến thí chủ, trước
nói Thượng Tam thí chủ.

Luật Tăng-kỳ
chép: năm chúng được làm.

Luật Thiện Kiến nói: xoay vần lần lượt trong năm chúng theo một người làm thí chủ.
Người chân thật, đến chỗ một
Tỳ-kheo không
so sánh với một Sa-di.

Luật Ngũ Phần nói: Năm hạng người không nên làm:

Không quen biết nhau.

Chưa am tường nhau.

Chưa tiếp cận lẫn nhau.

Chẳng phải là bạn thân cùng thầy.

Chẳng phải lúc.

Lại có bốn hạng người không nên làm:

Người không thể khen ngợi.

Không thích khen ngợi điều tốt của người.

Nên tịnh thí cho năm chúng.

Không được cho người tại gia.

Luật Thập Tụng chép: Không được nói hai, ba người tác tịnh,
nên cho một người. Nếu
giữ vật tịnh thí của người kia mà không trả lại
nên đòi lấy người
không được thì cưỡng đoạt lấy, nói: Phật có dạy: vì thanh tịnh nên cho ông, nay ông mang đi đi,
phạm Đột-cát-la. Từ nay trở đi thuyết tịnh thí thì phải có thẻ cho một người tốt (gọi là đối thú
nhận tịnh thí).

Luật Tát-bà-đa nói: Tìm người giữ giới, học rộng có đức để làm, trừ bốn trọng tà ác. Đắc
giới sa-di, mù loà, đui điếc, câm ngọng,
tâm điên cuồng, hành biệt trụ
sáu đêm, người có pháp v.v… Vì khiến cho thanh tịnh nên làm
chứng minh, không gây đấu tranh.
Những người như trên thì không đúng như pháp, không phải những người này thì
dùng làm thí chủ, sau thí
chủ mà thuyết tịnh: tiền của, vật báu, lúa đậu
đều lấy người thế tục
làm thí chủ, Kinh Niết-bàn nói: tuy cho phép nhận
và cất giữ nhưng phải
tịnh thí để làm cho đàn-việt vững lòng tin.

Luật Tát-bà-đa nói: trước tìm người tại gia biết pháp,
sau
mới được nói ba lần
hỏi có nghe pháp hay không? Ở trước nói phải thỉnh.

Luật Tát-bà-đa nói: phải tìm những người học rộng, nếu đến nước kia chết thì phải tìm người thanh tịnh làm. Muốn làm chứng minh
thì nói đúng như pháp.
Cho nên biết đối diện thỉnh. Cho đến tiền bạc, vật

báu cũng nói
khiến biết pháp của Tỳ-kheo. Nay lấy đàn-việt làm
tịnh chủ. Văn này đã nói rõ là khai thỉnh. Kế đến
nói dường như không cần thỉnh

Luật Ngũ Phần chép: ở trong năm chúng tùy ý cho (giống như phải thời chỉ bày nên không có văn. Tùy nhị bộ dùng mong đức
cao rộng không thể đề
cập đến, y theo dụng của Luật Ngũ Phần, nếu
thỉnh mời thì được.

Thỉnh pháp nên đầy đủ nghi thức, đến chỗ Đại đức, trước phải
nêu bổn ý của mình, nếu
cho phép thì sau nói: Đại đức một lòng nhớ
nghó, tôi là Tỳ-kheo v.v…
nay thỉnh Đại đức làm người triển chuyển tịnh thí các thứ
y phục, thuốc, bình bát. Xin Đại đức làm người triển chuyển
tịnh thí của y phục, bình
bát, thuốc, vì lòng thương xót(thỉnh ba lần)
(Y cứ theo
văn trong luật Thiện Kiến, năm chúng đều hiểu được).

Nếu đến chỗ Tỳ-kheo-ni, nói: nay tôi xinh Tỳ-kheo-ni làm
người triển chuyển tịnh
thí, mong cô làm việc đó(Ba chúng dưới cùng
giống như vậy, pháp thỉnh
không thêm văn nghĩa).

Về chân thật
tịnh thí, (Luật Thiện Kiến đối với Tỳ-kheo vì đích thân đối
thuyết tịnh,
Tỳ-kheo-ni và bốn chúng đều phải làm pháp
nghĩa, không khai).

Văn rằng: Đại đức một lòng nhớ nghó! Nay xin Đại đức làm người chân thật tịnh thí các thứ
y phục, thuốc, bình bát. Xin Đại đức vì còn làm người chân thật tịnh thí, vì lòng
thương xót, xin Đại đức làm người
chân thật tịnh thí (nói ba lần).

Luận Tát-bà-đa nói:
Trước phải tìm người tại gia biết pháp
nói điều đó. Nếu người
không biết thí nói cho họ hiểu. Đến chỗ người
kia nói Tỳ-kheo biết pháp
không được cất giữ tiền bạc, vật báu, vàng
bạc, lúa gạo, đậu mè, v.v… Nay đem đàn-việt làm tịnh thí chủ,
sau được
tiền bạc, vật báu đều
thí cho đàn-việt. Kế đến hỏi có thích hợp hay không?

Luận Tát-bà-đa nói: tiền bạc, vật báu, lúa đậu củng giống
như y dư mười ngày
thuyết tịnh. Kinh Niết-bàn, v.v… nói về pháp tác tịnh, luật
Ngũ Phần nói Tỳ-kheo ở một mình, tâm nghó miệng nói: đầy đủ uy nghi cầm y, tâm nghó miệng nói: y dư này tăng tịnh thí cho… từ người
kia nhận dùng, đến ngày
thứ mười một, lại giữ uy nghi như trước, nói:
Đã đến mười ngày rồi, tôi lấy lại cái y dư của tôi từ người kia.
Lại như lần đầu thuyết
tịnh thí cho người nào đó, từ người đó lấy dùng
xả như thế thọ lại cái
mới khác vào ngày thứ mười một.

Luật Tăng-kỳ nói: tâm niệm thuyết tịnh mà miệng không nói.
Đây gọi là phi pháp tịnh việt, nếu miệng nói thì không tội, trong luật nói xả cái cũ, thọ cái mới đến ngày thứ mười một. Đúng là không
thuyết tịnh (hoặc có thể vì thuyết tịnh khiến cho xoay vần). Đối mặt xoay
vần, đầy đủ uy nghi, tay
cầm y, miệng nói: Đại đức một lòng nghó, đây là
y dư của mỗ giáp chưa
tác tịnh, vì vậy muốn làm tịnh thí. Xin Đại đức
vì tôi xoay vần tịnh thí
(người kia nhận thỉnh), nói:
Đại đức
một lòng nhớ nghó: thầy có cái y dư này chưa tịnh thí,
vì tịnh thí cho tôi, nay
tôi nhận (phải nói thầy tịnh thí cho ai?). Đáp
rằng: tịnh thí cho người
(nào đó) (làm tịnh chủ, tên họ…)
Đại đức
một lòng nhớ nghó, ông có cái y dư chưa tịnh thí nên
tịnh thí cho tôi. Nay tôi
thọ nhận, vậy thầy cho (mỗ giáp) hãy khéo giữ
gìn. tùy nhân duyên để
mặc (nếu bình bát, thuốc đều y cứ theo đây),
ngoài ba luật. Do trước đối diện tác tịnh mà
sinh ra
cạnh tranh. Do đó chế giới không được đối diện khiến cho biết. Lại thí chủ biết
sau
sợ
phạm dư, Phật dạy:

Luật Thiện Kiến chép: người đối diện tác tịnh đều bảo họ mặc
y đến chỗ một Tỳ-kheo
quỳ thưa: tôi có chiếc y dư này, vì là tịnh thí nên nay tôi thí cho thầy, thầy nên giữ gìn, không được dùng, vì
sao nói được dùng?

Nếu nói đây là y của tôi thì tùy Trưởng lão dùng. Nếu thầy
được dùng thì chính là
tác pháp giống với nghi thức trước.
Đại Đức
một lòng nhớ nghó! Tôi (mỗ giáp) có cái y dư này
chưa làm tịnh thí. Vì là
tịnh xả cho Đại đức làm chân thật tịnh thí (hai tịnh
y, văn viết trong Tứ
phần) hai tịnh thành tựu.

Luật Thiện Kiến chép: thí cho Đại đức, xả cho Đại đức, cho
Đại Đức… đều thành
tịnh thí. Nên nói xin Đại đức nhận y này, đều thành.

Người chân thật
thọ nói: “Tôi nhận, tôi thọ” thì thành, nếu
nói “tôi phải lấy,
muốn lấy” đều không thành thọ, phải nói ba lần.

Luật Ngũ Phần nói: Mạn tiêu nói, đủ uy nghi đến
chỗ Tỳ-kheo nói:
Trưởng lão một lòng nhớ nghó, tôi là
Tỳ-kheo(mỗ giáp), tài vật
lâu dài này ở chỗ bên
Trưởng lão làm tịnh thí.
Người kia nên hỏi:
Trưởng lão! Y này
Trưởng lão tịnh thí,
tôi đem cho ai.
Đáp: ở
trong năm chúng, muốn cho ai cũng được. Người kia
liền nói: nay tôi cho mỗ
giáp, nếu cần thì đến người đó lấy dùng, nên yêu mến và giữ gìn nó (gọi là triển chuyển tịnh thí, pháp tịnh thí này
thường phải nhớ thí
chủ và tài vật sở thuộc). Lại nói: giày guốc
nếu sạch sẽ
thì người mang vào sạch
sẽ, đối với tiền bạc vật báu, (lúa gạo v.v… cũng
nói như vậy).

Luật dạy: Nên đem đến chỗ vị ưu-bà-tắc đáng tin, hoặc
người vườn nói: Đây
là việc tôi không nên làm, thầy nên biết đó, trong
văn không bảo tịnh nhân
giữ, nên làm cho người thế tục biệt là vật.

Theo Luật Tăng-kỳ, người thế tục không có lòng tin khiến ở trước đi đến chỗ tinh nhân làm pháp như trước.
Nếu tịnh nhân kia được vật thanh tịnh đến thì phải nhận lấy, giữ vật thanh tịnh đến thì phải
nhận lấy, giữ gìn vật
đó. Trừ có đến mà không theo trong ba mươi tùy
tướng đã nói rộng:
năm việc còn mất có biết chăng?

Luật Tăng-kỳ
nói: ngang với ba do-tuần biết sự còn mất. Luật
Ngũ Phần nói: biết nó ở đời, hay ở đạo?

Luận Tát-bà-đa nói: Nếu thí chủ chết, hoặc đến nước khác
thì phải tìm thí chủ khác.

Luật Tứ Phần thì không có văn, tùy ý chọn dùng.
Nhưng phép làm thí chủ thì phải y theo luật luận, gọi là hạnh
cao thượng, làm cho xa gần đều
thông hiểu. Như phiếm nhó hằng nhân, đồng chùa liền trở
thành mất pháp (vì không
biết hành nghiệp nên không đáp).

nghĩa sáu tác
pháp có mất hay không?

Luật Tăng-kỳ nói:
Sa-di ở vùng biên địa tác pháp tịnh thí, nếu nhận đủ thì gọi là
Tỳ-kheo vô tuế. Nếu chết thì được giữ lại mười
ngày, lại phải thuyết
tịnh, có người nói: người chân thật tịnh thí mất thì
mất, nếu xoay vần thì
không mất. Đây vì chưa đọc văn trong chính luật.
Rõ ràng cả hai tịnh thí chủ đều mất thì chẳng phải là chủ chính.
Nếu không biết thí chủ còn
hay mất thì liền thành pháp thất tịnh, không được quá mười ngày.

Luận Tát-bà-đa nói: nếu thí chủ chết thì phải tìm tịnh chủ,
trừ vàng bạc, vật quý và tất cả những tài vật giá trị. Tất cả năm chúng
ở vùng biên địa tác
tịnh (hai thí chủ giữ vật quý giá cũng nội trong
mười ngày lại xin).

Luật Thập Tụng chép: nếu tịnh thí chủ là đệ tử, người bị thầy quở trách thì luật không được tác tịnh, nên đổi thí chủ.
Ngoài ra, nếu thí chủ chết thì cũng tìm thí chủ khác.
Tài sản thuộc về
người khác, người
khác giả danh mà cho. Ở
đây y theo, sự xoay vần ở trước người không
triển chuyển thì sai lầm,
lại văn trên nói; một người làm chủ không được hai người làm chủ, lại cho
Ngũ Phần là xa vời có
điều sai, hoặc là lập
pháp. Nếu trong năm chúng
lấy thì đến tác pháp thường chỉ một người).

Luật Thiện Kiến nói: Nếu vì phương tiện tịnh thí mà giấu
không trả thì tính thẳng
là phạm tội(vì biết thuộc về chủ cũ).

Luật Tăng-kỳ
chép: Nếu y áo nhiều mất không biết thì nên
gom tất cả y áo lại một
nơi để xả, nên nói: các y áo này tôi tịnh thí cho
(mỗ giáp), nay tôi lại bỏ.

Nên đáp lại rằng: “Luật Tứ Phần nói: nếu quên thì khai cho
quên sau mười ngày (ở
đây gọi là có thể phân biệt).

Luận Tát-bà-đa chép: nếu thuyết tịnh của báu và y phục mà
người kia bán trả lại
tiền cho đến y phục, vật báu cũng trả lại tương đương thì không cần
thuyết tịnh, Nếu trả lại vật không tương tự thì phải
thuyết tịnh (vì chẳng khác
tham lam cất chứa từng chút).

Kinh Tỳ-ni Mẫu
nói: Nếu y phục đã thuyết tịnh và điểm tịnh mà may y mặc thì gọi là Y hòa hợp tịnh (điểm tịnh giống như
trong tùy tướng). Năm mầu chính đều là mầu gấm ở phần trên, tuy y hoà hợp
tịnh không thành. Nếu
trước nhuộm mầu sắc chính hoặc không chính,
sau dùng mầu khác hòa với mầu chính để nhuộm, gọi là mầu hòa hợp,
được cất giữ, những
thứ khác đầy đủ như trong tùy tướng.

Hai y phẩn tảo
thì chế mặc, ý này người thề tục đã bỏ không
tin dùng mữa. nghĩa giống như phẩn tảo.

Luật nói rằng:

Thể là vật tiện, xa lìa sự tham đắm.

Không bị vua bị giặc tham lấy, tài sản của mình thường
được lâu dài.
Lại nữa, ít ham muốn, thường
suy xét
sự việc để cứu giúp những
hình khổ, cho nên bậc thượng só mặc y này.

Thập Trụ Bà-sa nói: mặc y phẩn tảo có mười điều lợi:

Không dùng y vì cho người tại gia hòa hợp.

Không dùng y vì hiện xin tướng y (hình dáng của y).

Cũng không dùng phương tiện nói để được tướng y.

Không dùng y vì bốn phương không có cách tìm cầu.

Nếu không được y cũng không buồn.

Được
y cũng không vui.

Vật tiện đổi được thì không có lỗi.

Thuận hạnh, ban đầu nhận từ y pháp.

Thường vào trong số y thô.

Không bị người tham đoạt lấy.

Nói về thể của y: Luật Tứ Phần nói có mười loại: Y trâu nhai,
y chuột cắn, y lửa đốt, (đây là ban y nước kia, có
người dịch, có người bỏ), y
nguyệt thủy, y
sản phụ, y trong miếu thần, y bị chim gắp, gió bay
đến chỗ khác, y lượm
được ở gò mả, y cầu nguyện, y vãng hoàn (đến
trên mộ rồi đem trở
về) giống như trên. Không dùng mầu sắc mới đẹp, phải
nhuộm thành mầu
ca-sa rồi mới thọ trì. Lại không được lấy y của
người chết mà thân thể
chưa hoại (khéo nhìn ở dưới đến một cây kim thì
gọi là hoại) giống như phần trên.

Nếu ở trong chiêm bao lấy được ngọa cụ bằng gấm hoa, giầy
lót nỉ, gối, thảm không
trải giường tòa, trừ dây da, dây tóc, ngoài ra tất cả đều được cất giữ. Lại cho phép cất giữ mái che trên xe kéo bộ,
bình nước, bồn tắm,
gậy, quạt, cuốc, móc, dao, khoá. Được đồng tiền hư thì đem về làm đồng để dùng, lúc lấy vật phẩn tảo vốn không yêu
cầu, đòi hỏi. Đến mộ
lấy y, không được ở xa nói với là: “cho tôi”, phải
theo người đến trước
để được (nếu y đã dời chỗ thì người đến trước để
được (nếu y đã dời
chỗ thì thuộc về chủ dời trước (nếu y đã dời chỗ thì thuộc về chủ
dời trước).
Không được lấy y trong miếu thần, những người
đi đường thường đem
nhiều phẩm vật tốt vào trong miếu dâng hiến,
Phật chế: không được
lột y trên tượng, bó cột cờ phướn, lộng và hàng tơ lụa, vì lý rất
sâu xa. Nếu nghi mà liền lấy, phạm tội ăn trộm. Đã biết
mà còn làm việc đó,
chẳng thể không gây phiền hà lẫn nhau, thậm chí có người tàng thân lánh mặt chủ thần để cướp đoạt, phạm
tội Ba-la-di,
như tùy trong tướng.

Luật Thập Tụng nói: lấy y của người chết thân thể chưa
hoại, phạm thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến chép: người chết có vết thương nhỏ như đầu
cây kim, da chưa đứt ra
thì bảo người thế tục lấy.

Luật Thập Tụng nói: có bốn loại y phẩn tảo:

Người chết trong mộ.

Y
của người chết đem đến cho Tỳ-kheo.

Y vô chủ.
Y đất.

Luật Tứ phần nói: phẩn tảo giữa những đồ vật tệ xấu ở gò mả, giữa bờ ruộng hẹp thì giặt nhuộm bốn góc, tác tịnh rồi cất giữ.
Nếu lượm được dép
guốc quý, có giá trị tuy đã khai cho được cất giữ,
Phật nói là Phẩn tảo.

Đàn việt thì y có hai thứ:

Đúng thời.

Phi thời.

Nói đúng thời nghĩa là cuối hạ không có y ca-hi-na thì một tháng hoặc năm tháng
sau mới có y. Phật vì muốn làm lợi ích cho các
Tỳ-kheo nên lúc ấy dùng năm điều lợi để
thưởng công, nên gọi là thời thí,
chỉ riêng cho người tiền an cư.
Nói phi thời thí, nghĩa là các tháng trong một năm không
chỉ là đông, hạ, hễ có duyên là cúng dường vì bất kể thời tiết nào, nên gọi
luật là phi thời thí: Nay
lần lượt khai vị thì có bốn thứ khác nhau:

Trong phần thời thí có hai:

1.Sơ thời hiện tiền: thí chủ đem y phục phẩm vật đến trú xứ an cư,
bao nhiêu người an cư thì được bấy nhiêu phẩm vật, không cần phải Yết-ma mà chia thẳng cho tăng chúng, nên định ra bốn loại:

Xác định thời gian: giống như ngày
1
6-7, nếu hạ chưa xong, nhận y thì đắc tội. Xác định nơi chốn: như người tiền an cư trong giới hạn này.

Xác định người được nhận: chẳng phải người ngoài giới mà
người hiện tiền ở chung.

Xác định pháp: tính
số người, phát thẻ và đặt phần y ngay người
đó.

Luật Tứ Phần chép: Không được an cư một nơi nhận y một chỗ,

nhận đến an
cư chưa xong cũng không được xin y, nhận y. Lại nói:
tăng được phép phân phát y an cư cho hai bộ, bao
nhiêu người an cư được bấy nhiêu phần. Lại nói:
Dâng ba y cúng dường Phật, các Tỳ-kheo được nhận
tấm chăn, vì an cư, nếu
còn thức ăn trong hạ thì nên chia ra. Phật dạy:
thức ăn tùy theo ý thí
chủ, không nên chia.

Nhị thời Tăng đắc thí: nghĩa là thí chủ cúng dường nên thông báo cho người an cư biết là chúng tăng đếu được vật phẩm cúng
dường Yết- ma.

Luật nói: Được y mùa hạ nhưng chưa chia mà
Tăng lại đi, cuối hạ đem y chia phần cho tăng nhưng lại quên không để dành phần cho
người đi. Phật nói: Thành phần.
Lại nói nếu một
Tỳ-kheo an cư được tăng chia cho y tốt hơn,
rông hơn, nên tâm nghó,
miệng nói là nhận nó. Nếu trong lúc đó không chia thì nên để ngày
1
6-8 phi thời phân chia: tức là tác phi thời tăng được pháp thí vì tiền an cư dời đến nơi khác. Nếu không được chia phần y
thì Phật phạt những
người ở lại, bảo họ chia phần bằng nhau.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu y trong lúc an cư, Sa-di trì giới được
tác tịnh, được Tỳ-kheo tùy ý cho.

Luật Ngũ Phần chép: gặp việc khó khăn phá an cư vẫn được
nhận y an cư, ở trong một
ngày nhận nhiều nơi.

Trong phí thời cũng có hai:

Sơ phi thời hiện tiền: thí
chủ mời tăng đến nhà, đến chùa thiết

lễ cúng
dường, vật phẩm cúng dường tùy theo số người mà cúng. Luật nói:
các đàn-việt muốn cúng dường y tốt cho các
Tỳ-kheo. Phật bảo tính xem bao
nhiêu người, nếu mười người thì chia
thành mười phần, cho đến một trăm người thì chia một trăm phần, tốt xấu xen
nhau, khiến cho người
không thấy ném thẻ. Nếu y quá giá trị không thể
chia thì cho phép cắt ra để
chia. Nên dùng dao cắt y.

Luật Thập Tụng chép: Thời y hoặc phi thời y tăng thí cho đến
y của người chết, tất
cả phẩm vật bố thí, Sa-di hoặc đứng hoặc ngồi
đàn- việt theo thứ lớp tự tay bố thí bao nhiêu
phần thuộc về Sa-di. Nếu đàn- việt không phân biệt, chia làm bốn phần: ba phần cúng dường
Tỳ-kheo, phần thứ tư chia cho ba
chúng dưới.
Nếu đàn-việt chia làm năm phần
thì một phần của Tỳ-kheo
cúng cho ba Sa-di, cũng giống như vậy.

Luật Tăng-kỳ chép:
Sa-di đắc pháp thì được nhận phần bằng
phân nửa (y cứ theo hiện
tiền hai bộ tăng này, cùng cho hai loại tăng,
được theo tăng hòa hợp)
phẩm vật chia bốn phần hay năm phần đã nói: tăng được vật thí hay năm phần đã nói. Tăng được vật thí đến tịnh nhân cũng được vật thí thì nên nhận phần của mình (như dưới đây phẩm vật
của người đã chết đem chia cho chúng).

Phi thời tăng được nhận vật cúng dường.
nghĩa là thí chủ có lòng nghó tới, chu cấp phẩm vật đồ dùng đầy đủ cả ba thời không có giới
hạn. Có người đem phẩm vật đến chùa dâng cúng,
có người thỉnh tăng theo nghi lễ về nhà mình để dâng cúng tài vật. Tăng liền
Yết-ma quyết
định điều đó, Như pháp phân vật bình thường của người chết.

Luật dạy: có
chư tăng hiện tiền ở trú xứ được nhiều phẩm vật,
y phục thì nên chia phần
vật có thể chia. Lúc có Tỳ-kheo khách đến
thì nên đếm số khách
để chia y nên rất cực nhọc.

Phật dạy: sai một người bạch nhị
Yết-ma rồi chia. Hai bộ hỗ
chính cũng có bốn pháp.

Luật Tứ Phần, Luật Thập Tụng chép: nếu cúng dường
Tỳ-kheo tăng nhẫn đón
không có một Sa-di; nếu cúng dường Ni tăng nhẫn
đến không có một
Sa-di-ni. Như thế năm chúng đều nhận. Nếu thí chủ đến chùa không phân biệt tăng ni thì tăng hiện tiền đều được nhận (phải
đều là ruộng phước
nên mỗi người trong chúng đều được nhận).

Ngũ Bách Vấn
đáp: có người cúng dường chúng tăng phẩm
vật, sau lại có
Tỳ-kheo đến vào
trong chúng, nếu bố thí thì không
được. Nếu có dư những
vật cúng mà người bổn đạo đã đi, người sau nên hỏi thì
sẽ không hợp. Nếu mãi không đến thì chú nguyện mà lấy.
Có người đến nên không lấy được, phạm xả đọa. Biết chết mà lấy phạm khí tăng vật.

Nói về mất thì phân chia tài vật cho năm chúng, đã là tài vật thì
người lớn nhỏ gì cũng lợi dưỡng, chẳng là chỗ đạo
só hằng mong,
sau xuất gia, thì cứu giúp những người đi xa cực khổ đều được an vui. Được người đời khen ngợi và hết lòng yêu mến. Chỉ có bậc xuất đạo mới kính cẩn nghiêm trang biểu hiện ở đời không có lợi là gần gũi
hoàn toàn không có chỉ
đạo [page113]. Nhưng hai hạng só bậc thượng
thông đạt lập pháp để
cứu độ chúng sinh. Hạng só bậc hạ thông đạt thọ pháp nhưng tùy theo hoài bão. Cả hai đều phải thuận theo Phật pháp
dụng thông nhất đạo tịnh hạnh.

Tăng đã chết, y phục, đồ vật dư nhiều thì đem tất cả ra bạch
với đại chúng. Nhưng do
sự giáo dưỡng có nhẹ, nặng, căn cơ chúng ngộ
có cạn sâu, như đã nói
rõ trong bài tựa, còn khai cho dùng mười môn hay không?

Không được vào trụ xứ của tăng khác.

Đối
với người chết, pháp phân chia khác nhau.

Cùng sống chung nhưng tài vật không giống nhau.

Giao lại tài vật cho người nào là không đúng.

Mắc nợ mà không trả.

Xác định vật nặng hay nhẹ.

Đầy
đủ phước đức thì được thưởng công.

Phân chia tài vật theo thời tiết.

Chành đáng thì thêm phần pháp.

Tạp minh thọ vật.

Ý chế định ra pháp môn đầu: Vì năm chúng mất đều nhập
vào Tăng. Khi còn sống
thì nương vào Tam bảo xuất gia mà tài vật không đưa vào
Phật pháp. Vì người xuất gia đều phải vâng theo pháp xuất
yếu, hòa lạc. Tất cả những hành động, việc làm của thân đều thuộc
về Tăng pháp. Cho nên người cúng dường Phật pháp thì
Tỳ-kheo không có
phần. Nếu cúng dường
cho Tăng thì y cứ vào giai vị mà được thọ nhận
cũng không thuộc về
người thế tuc, vì không phải ruộng phước.

Luật Tăng-kỳ
chép: Ngài A-Nhã-Kiều-trần như ở trong
chốn không lâm nhập
Niết-bàn, những đứa trẻ chăn bò đem y áo, tài vật
cho vua, vua liền đánh giá
phẩm vật đáng năm tiền. Y cứ vào Pháp,
quyết định trả lại cho
Sa-môn, cho đến Phật nói thuộc về Tăng.

Luật Thập Tụng chép: Bạt-nan-đà qua đời, y áo phẩm vật trị giá đúng bốn mươi vạn
lượng vàng, quốc vương dòng
Sát-lợi và
những người thân trong
làng ai ai cũng muốn thâu lấy.

Phật bảo: vua
không được ban tặng cho các quan, Tỳ-kheo,
cho đến những người
thân trong làng hội hợp lại cũng không được kêu la. Tài
sản của tăng, theo pháp phải chia đồng, người thế tục không
có phần, đây thuộc về vật của tăng.
2. Pháp nhân chia tài sản của người chết thì không giống nhau, được chia thành nười loại:

Lấy y phẩn tảo. Như luật Ngũ phần nói y người chết nổi trôi
trong nước, nước trơi, gió thổi, y của người treo trên cành cây người
thấy thì lấy nó.

Đưa vào chúng chia cho tăng hiện tiền. Như luật
Thập Tụng chép: Học Hối sa-di-chết, Tỳ-kheo bị tẫn chết,
Tỳ-kheo giữ giới chết
thì theo sự luôn phiên liền lấy.

Nhập đồng kiến Tăng: Như Luật Tứ Phần chia ra hai bộ tà¬
chính, mỗi mỗi đều chấp đúng sai. Người ấy ở
trong đạo chết, cho đến
người ở đây chết, ai cũng đều thấy thì tự phân chia.

Nhập vào công năng Tăng: luật
Tứ Phần nói: Tỳ-kheo bị cử
chết, y phục tài vật của người ấy nên cử tăng
đồng Yết-ma rồi đưa vào công đức tăng.

Nhập vào hai bộ tăng: luật
Ngũ Phần chép: Tỳ-kheo ở riêng một nơi qua đời, giữa hai giới
Tát-bà-đa qua đời.
Luật Tứ Phần nói: không chết ở trụ xứ mà chết ở nhà người tại gia trong năm chúng, người
nào đến trước thì được.

Nhập vào mặt hướng về chỗ tăng:

Nhiều lời bàn luận trong hai giới,
Tỳ-kheo mặt hướng về chỗ
tăng thì nên lấy.

Nhập vào Hòa-thượng: trong luật Tăng-kỳ nói, Sa-di qua đời
hết thì y phục và tài sản đưa vào chùa của thầy
Hòa-thượng. nghĩa là khiến cho
Hòa-thượng phân biệt tài thể đem tài vật của thầy tự nhập vào, còn tài vật của
Sa-di đưa vào trong tăng (luật
Thập Tụng phán quyết giống
như Tỳ-kheo.
Luật Ngũ Phần cũng như vậy. Bất luận có giữ
luật, có giữ giới hay không đều quyết đinh đưa
vào Tăng, y theo pháp
mà phân chia để mọi người đều đồng lợi dưỡng).

Đưa
vào chỗ bạch y thân gồm:

Luận Tát-bà-đa nói: Tỳ-kheo bị diệt tẫn qua đời, giao y bát
cho những người có
duyên còn sống (ví sống không đồng tài pháp).

Tùy ở chỗ mà được:

Luật Thập Tụng chép: có một Tỳ-kheo gởi y cho A-nan. Ba
chỗ tranh nhau, nghĩa là
chỗ gởi vật của người, người nhận gởi. Phật dạy:
Thuộc về tăng của A-nan, hiện tiền tăng trong nội
giới cũng có phần. Vì
người gởi chứ không phải chỗ gởi (y theo đây chỗ
gởi không phải là người
gởi thì chỗ tài vật tăng được nhận. Chín loại
trên đây là phân chia
thẳng theo tăng hiện tiền.

Thứ mười là Nhất Hòa thanh chúng tử: mới đưa vào Yết-mam
ba là cùng sống chung nhưng
tài của bố không giống nhau. Nếu bổn ý của thầy phải cho tệ tử cơm áo, y phục, không cùng
sống chung. Nếu đã
cho thì được giữ, còn
nhưng thứ chưa cho thì sau khi thầy mất, tất cả tài
của đếu nhập vào tăng.
Thực chẳng đồng sinh hoạt, giả như lấy tài vật
của chúng tăng, phạm tội
nặng. Nếu hợp với thầy Bổn Sư thì tất cả tài vật đều quyết tâm đồng phân chia giống như ý muốn của trẻ con, không
hề có phân cách. Đây
nếu giúp cho người chết thì suốt đời đem bao
nhiêu vật dụng tùy thân
của người ấy, tất cả đều nhập vào tăng. nếu thầy trò cúng phồi hợp, tài của cùng có thì mỗi người đều có
phần riêng.
Còn có người ở một
nơi sông riêng lẻ rồi trở về đạo thì được phân nửa,
đây gọi là cùng sinh
hoạt. Nếu phân chia các tài vật ấy thì y cứ theo
tục mà chế đạo.
Đã mặc y
phục, đã dùng vật dụng, mồi thứ đều thuộc về
vật tùy thân, đồng thời chưa cần phân chia. Còn những tài vật dư khác thì
y cứ vào phương thức
chia một nửa, nếu không cùng sinh hoạt lại
chẳng chung tài sản mà
nói dối để nhận phần thì người chia và người nhận
cả hai đều phạm tội
trọng, nhẹ thì phạm tội thâu-lan-giá.

Trong kinh Thiện
Sinh cũng có hai đoạn, đều y cứ vào vật nhẹ.

Bốn là gởi gắm đúng sai, chia làm bốn câu:

Gởi gắm thiện ác.

Người vật khác nhau.

Trùng đơn gởi gắm.

Tướng có thành không. Trong phần đầu có bốn:

Gởi gắm điều lành tự biết xưa nay chứa nhóm phi pháp, chỉ kết
những đều bất thiện. Nếu hôm nay qua đời thì
chẳng đem theo vật gì, chi bằng phá chấp xả tham, thuận bổn
sơ thọ, lại quyết
thệ nguyện: giao
phó tài của cho người sinh vào nơi phước đức
cao, nên thuộc về thiện.

Bất thiện: sợ tài của này
sau khi mình chết đi chúng tăng
sẽ hưởng, theo thói tham lam, keo kiệt của người thế tục dối trao cho người
tại gia. Gọi là lời nói thắng thiện, lời dặn dò
này phi thiện (chẳng
phải thiện).

Bất chúc thiện: Nếu lúc bệnh nặng, tuy vẫn còn ở trong đạo

xuất thế
nhưng thân thể này trống rỗng, chẳng phải vô lậu, nên ở
đây than tiếc. Thượng
biết của cải dả tạo vốn chẳng phải chân thật. Cho
dù có khuyên răn dặn
dò thì lại thường tăng thêm ái nhiễm. Nhưng nói về con
đường nghiệp, phước thì tài của này Phật đã dứt bỏ, như thế mà
qua đời. Công dặn dò cũng tốt.

Bất chúc bất
thiện: nghĩa là tâm trước muốn xả bỏ nhưng sau
lại tham lam che giấu lần
lượt chuyển cho người xấu, không thể tự
quyết, liền xả bỏ thân
mạng, đây là bất thiện. Trong Ngũ Bách Vấn, Tỳ-kheo yêu thích bát đồng và tham lam y phục.
Như vậy, nếu nói theo tướng
thì mỗi thứ đều khác nhau:

Người vật đều hiện: dằn dò, trao cho tôi tớ.
Ruông dãy, nhà cửa,
xe cộ, trâu bò, vườn tược và những vật nặng
vật nhẹ không thể chuyển dời được (như thảm
trải vải gấm) gọi là dặn dò.

Có thể trao cho người nào đó:
Như gấm lụa, y phục và những
vật quý báu thì trao lại.

Người và vật cùng hiện, hoặc cùng hiện tiền: thì dặn dò nhưng
không trao cho. Vì người ở nước khác, vật ở nơi khác, v.v…

Không dặn dò:
Tin theo phương pháp của tăng đã nói ở trước.
Dặn dò ba lần rồi mới trao cho người.

Luật Tăng-kỳ chép: dặn dò cho nhiều người trong chúng thì
người sau cùng được. Trao cho nhiều người trong chùng thì người ở trước được. Y cứ theo đây
quyết phạm. Như quyết tâm cho người, tự mình nói
trước ra, hoặc phân trần
với người khác nhưng cuối cùng lại thiếu sót. Lý thì tài của của
người khác, nhưng vì không giao phó cho người hoặc
chuyển cho vật bố thí
khác thì người chủ tài vật phạm tôi trọng (vì quyết tâm cho người thì vật đó thuộc người khác
quyết định.
Sau trái với bổn ý chuyển đến cho người khác là làm thương tổn người, phạm tội
nặng. Người sau nhận vật
bố thì này là nhận được từ tay kẻ giặc, vì vật
khai cho lấy dùng.)

Kinh thiện Sinh
chép: trước hứa cho người một cái y, sau đó Đại đức khác đến nên chuyển cúng y đó cho người thì phạm tội
thâu-lan- giá. Nếu đã
bàn luận kỹ càng quyết tâm xả bỏ rồi thì không phạm.
Bốn là thành bất tướng: Hễ dặn dò giao phó chính là tâm tương ưng với việc xả bỏ tài của, quyết định
sinh vào phước đức trang
nghiêm, tâm vững chắc
không thay đổi, hối tiếc thì chẳng được thành tựu. Nếu nói: Vật này
sau khi tôi chết hãy dùng làm mộ cho tôi, mua quan
tài, khắc văn bia mà tạc
tượng, viết kinh, cúng dường Tăng thì đều
không thành tựu. Vì lúc
chưa chết chủ tài vật quyết định không phân chia,
sau
khi chết đổi chủ để phân xử, quyết đoán không căn cứ theo
phương pháp trước.

Nếu phạm pháp vua, biết chắc chắn ngày mai mình sẽ chết
nên nội trong ngày hôm
nay tùy lúc phân chia, tất cả đều thành tựu vì
trước lúc chưa biết chủ
quyết tâm phân chia tài của nên thành tựu.

Nếu đem tài vật bảo người tạo tượng, cúng dường chúng tăng kh- iến chính mắt tôi thấy nhân đó liền qua đời đều thành tựu, vì giống
phù mạng ở trước, nên
các luật có dạy rõ.

Luật Từ Phần chép: nếu lúc qua đời giao phó tài lộc
cho Phật, pháp, Tăng, nói: nếu khi tôi chết, tất cả tài vật nay giao cho các
ông. Phật dạy: Tất cả
đều thuộc về tăng, vì tăng không quyết định.

Luật Thập Tụng cũng rất giống ở đây, chỉ có ba y sáu vật
không nên tự phân xử.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu chưa giao phó tài vật hoặc đã giao
phó rồi nhưng chưa tác
tịnh còn để bên cạnh người bệnh đều không thành. Nếu đã tác tịnh [114] mà đặt một bên người bệnh thì được.
Nếu nói: “tôi chết, sẽ cho
các ông tài vật”, nếu lúc hết bệnh mà không xả bỏ
thì đều không thành.

Luật Ngũ Phần chép: nếu lúc
sống đã hứa cho người mà
người chưa mang đi, tăng
nên bạch nhị Yết-ma để trao cho.

Người mắc nợ không trả.

Trước nên phân
biệt nghĩa. Nếu một người ở trong Phật pháp mắc nợ tài vật với người đã chết hoặc người đã chết mắc nợ tài vật
với người khác, ở trong Phật pháp bao gồm cả vật nặng nhẹ. Nếu có thì trả
lại cho người, còn không có thì hẹn ngày trả. Nên y cứ vào tài vật đã mượn
mà thu tất cả, nếu nặng
thì đưa vào thường trụ, nhẹ thì nhập vào hiện tiền tăng.

Nếu trước mượn vật nhẹ (thường), nay tìm được vật nặng
(giá trị) thì lúc trả nên bán vật giá trị vì nhận vật nhẹ (thường) rồi y cứ theo
pháp để phân chia.
Nếu tài vật đã mượn vốn là vật nặng (giá trị) mà lúc trả lại trả vật nhẹ (thường) thì nên đưa vào thường trụ tăng, không giống
với pháp cộng Tăng.

Nếu thường trụ tăng mượn người chết vật nặng(giá trị) thì
không cần trả lại (vì
trả lại cũng đưa vào thường trụ tăng).

Nếu mấc nợ vật nhẹ (thường), lúc tìm lại nên đưa vào hiện
tiền Tăng, nếu được
vật nặng (giá trị) thì trả lại, y cứ theo trước nên đổi
lấy vật nhẹ (thường)
để phân chia

Nếu hoàn toàn không thể được thì thôi.

Luật Thập Tụng chép: Nếu Tỳ-kheo lúc
sinh tiền mượn tài
vật của Tam Bảo thì nên
trả lại. Nếu Tam bảo bán tài vật của Tỳ-kheo
thì nên đòi lầy đưa
vào hiện tiền tăng (do biết nên đòi hết, y cứ theo
giới thứ tư mà đoán
định) dẫn đến hiện tiền khách bốn phương và cựu
Tỳ- kheo v.v… cũng giống như trên.
Nếu mua chịu rượu, chưa trả liền, chết lấy y bát trả lại.
Nếu không có vật gì thì lấy
vật trong tăng bồi thường vì sợ đồn đến tai những
Tỳ- kheo xấu ác (hư hỏng). (cũng không phân biệt
Thường trụ tăng hay
hiện tiền Tăng, tùy lúc tùy duyên).
Nếu trước cho người y quý báu lúc chết đòi lại nhưng y của người kia ít giá trị hơn, nếu chết trả lại y cũ, nếu không có vật gì thì bán
y bát để trả lại.

Còn mắc nợ mà đi ở chỗ khác có năm câu:

Y
bát gởi ở chỗ, chết một chỗ thì vật theo chỗ gởi, tăng
được hưởng.

Chỗ mắc nợ, chỗ chết thì tăng ở chỗ người ấy mắc nợ mà
được.
được.

Nơi chết, nơi để đồ vật, nơi giữ gìn thì tài vật tăng được phần.

Nơi chết, nơi giữ đồ vật, nơi giữ tiền. Tài vật nơi giữ đồ vật tăng

Nơi chết, nơi giữ tiền, nơi giữ
sổ
sách hợp đồng, nơi giữ
sổ
sách

hợp đồng tăng được. Văn trong đây không rõ ràng. Nếu để đồ vật
ở nhà thế tục mà đòi
chưa được thì có thể y theo sổ sách hợp đồng
để thu lấy.
Nếu tài vật ở bên tăng thì
sau khi chết, tài vật ở chỗ nào tăng
cũng đều được. Cuối
cùng không được dùng sổ sách hợp đồng vì thâu
nhiếp tăng vật của giới
khác. Như trong câu đầu đã quyết đoán, vì tài vật
của đây kia là của
tăng. Nếu nói về vật nặng, nhẹ cũng không lấy được.
Vì không cho pháp dời
đồ vật, vì tăng này đến vị tăng kia, trừ có Yết-ma.
Nếu mượn tài vật ở trong nhà thế tục thì cũng giống như không có trú xứ, trong năm chúng ai đến trước thì được. Vật nặng (quý
giá) tùy theo người
thấy đem về chùa. Nếu nhiều người biết được tranh
cãi với nhau, không ai giải quyết đoán thì y theo năm câu trong luật
để giải quyết.
Trong luật
Thập Tụng hoặc giống như hai nơi gởi của người
trước mà giải quyết.

Kính Tỳ-ni Mẫu chép: Sinh thời có để vật ở bên ngoài thì
sai người đem vào trong chùa.

Luật Tăng Kỳ
chép: tịnh nhân tìm được lấy nó đem vào làm
vật thường trụ tăng của chùa này.

Ngũ Bách Vấn chép: “Tỳ-kheo mượn vật của người, người ấy
qua đời thì phải bạch
tăng mới được lấy vật đó, không bạch mà lấy
là đắc đội. Nếu tăng không cho mà cưỡng lấy, hoặc tăng biết mà không trả
cả hai đều phạm tội.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu người đòi nợ thì phải xét: nếu họ là
người trì giới đáng
tin cậy thì nên trả, còn không đáng tin cậy thì
không nên trả. Nếu tin người chứng minh thì nên trả, còn không tin người
chứng minh thì không nên trả.

Quyết định nặng nhẹ.

Vật của người đã chết này trong các bộ luật chưa rõ ràng, tùy
theo tình cảnh nên khó
tin, lý cũng phải theo bản thể đã nhận thọ giới luật nào thì lấy luật đó để quyết định nặng hay nhẹ. Nếu người chết
hoặc người nuôi bệnh
chưa biết thì chỗ ở riêng, thực hành theo bộ luật
nào thì lấy bộ luật đó
để xử đoán đúng sai. Không được dùng tâm vẩn
đục của mình dối vui
mừng đoạt lấy. Nên thực hành theo luật Tứ Phần
mà thọ nhận, nhà chùa
đang thi hành việc đó theo long tham muốn
nhiều lần phán quyết là
vật nhẹ (thường) nên đưa vào tăng, lại y cứ theo
luật Thập Tụng. Đây vì lòng tham mà phạm, chẳng
phải do sự giáo
dưỡng là tội. Nay quyết
đoán cái hại trước để vui với địa vị chung, nhưng
tùy theo sáu thứ trì
luật khác nhau. Như đã nêu trong bài tựa, và bài
luận về việc phụ.

Ba giai đoạn quyết đinh:

1/ Chỉ dùng
một bộ luật Tứ Phần, có thì y cứ theo văn mà
dùng, không có thì lấy ngoài tông phái. Cho nên ba mươi chương trong luật đều phán quyết tất cả mọi vật, chỉ có phân biệt năng hay nhẹ.
Nếu người phán quyết: tất cả y bát, y tốt, vật đựng, ống đựng kim chỉ,
đồ đựng câu-dạ-la,
thảm trải nên đúng lượng, dao cạo tóc và các đồ vật, v.v… đều nhập vào vật nhẹ (thường) còn tất cả những đồ vật khác
không kể tên trong đây
đều xếp vào vật nặng (quý trọng).
Nếu có y phục của đạo tục thì cũng xếp vào vật nhẹ, y cứ
theo lượng cù-lâu, quá
thì xếp vào vật nặng. Đây một nhà, cũng không
cho hai, không thể cưỡng đoạt.
2/ Trước chuyển theo luật Tứ Phần, các bộ lọai phân nghĩa quyết định có hay không, chia ra nặêng nhẹ. Đầu tiên lược chia làm ba:

Phậât đã ngăn cất giữ: như sáu vật tu đạo cần thiết xưa nay
vẫn xếp vào vật nhẹ.

Ngăn không cho phép cất chứa: như ruộng vườn, tôi tớ, cất giữ
vật báu, vàng giả, lúa đậu, thuyền xe, chướng
đạo ở giai đoạn giữa và
sau cũng không cho tự quản, phán quyết xếp vào vật nặng (hai phán
quyết này chung cho tất cả luật).

Phật khai cho phép ở giai đọan giữa, nghĩa bao gồm cả nặng, nhẹ, như y dư.
Một trăm lẻ một vật, cho đến các đồ vật tùy thân điều đầy đủ. Dùng tài vật là ngăn ngừa
sự dung chứa thêm nhiều để cứu thân
hình, nuôi lớn đạo pháp. Ở đây phán quyết
không giống nhau. Nay còn
dựa vào bản sao, nhất ý chia làm ba loại:

tính trọng: như tất cả các
vật đồng, sắt, cây, đá, bồn, bình, chỏ, vạc, xe, đồ vật vì thể là vật nặng, không đem theo dược nên quyết định
xếp vào vật nặng.

tính khinh: một trăm lẻ một vật có thể đem theo bên mình như
vải vóc, lụa là bất luận là bao nhiêu điều quyết
định xếp vào vật nhẹ.

Từ vật dụng khinh trọng; có người sự việc nặng mà dùng vật
nhẹ, như hộp dao cạo tóc, bồn đá y, đồ vật cất
chứa và ống đựng kim
chỉ, chén đồng, muỗng, đũa, xe cộ và tất cả vật
dùng điều xếp vào vật nhẹ. Hoặc việc nhẹ dùng nặng, như màn lớn nhỏ, những vật gây chướng
ngại cho việc đi lại, quạt, mền mùng, giường tòa,
y phục của người thế
tục. Tất cả điều gây chướng ngại nên xếp vào
vật nặng để quyết đoán. Nhưng vì lời dạy đầy đủ rộng khắp nên lời văn phải rõ ràng bại chia làm
bảy tụ loại. Sau hẳn có việc thì y cứ vào môn
để tự phán quyết (chính
xác dùng trong Luật Thập Tụng những mầu sắc của
ngói, cây thì theo
việc phân chia vật dụng, nay việc phụ cũng nói rõ).

Luật Thập Tụng chép: Người bệnh chết, người nuôi bệnh lấy y
và vật dụng của họ nên
giặt rửa cho sạch, phơi khô rồi chia ra cuốn
hoặc gấp lại từ từ
đem vào trong chúng.

Kinh Ty-ni Mẫu nói: Lấy y phục và đồ vật ở trước tăng rối
bảo một người phân xử,
vật có thể phân chia, vật không thể phân chia, mỗi mỗi đều phân biệt ở một nơi. Như vậy thì
sao gọi là vật nặng?
Vì vật nặng thì tướng khác đầy đủ rõ ràng.
Như kia nói:
sợi lông tơ tằm
thứ nhất được làm.

Luật Tứ Phần chép: nệm ngồi, chăn mằn đều đưa vào vật nặng đồng thới nói là trong ngoài có vải lụa trải lên, thảm trải
sàn nhà
dài năm khuỷu tay, rộng
ba khuỷu tay, lông nhung dài ba lóng tay đưa
vào vật nhẹ. Ở nước có tuyết phương tiện khai. Thảm trai nệm có hình
dáng giống ca-sa đều điệp
đầy đủ trong ngoài cành lá hoa nhẫn đến da cũng làm như vậy, cho nên khai cho lấy ra làm toạ cụ. Đây là ba y, nền là vật

nặng, không
thể xếp vào đây, vì trong luật Tăng-kỳ Tăng-già-lê có
dư một tấm chăn nên y
cứ theo đây để phân lượng. Chăn và chăn đơn
xếp vào vật nặng. Những cái mềm mỏng nhẹ, chất
thành nhiều lớp có thể chia ra xếp vào vật nhẹ.
Thảm trải nền, vải lụa nhiều mầu v.v… thì
phân biệt rõ ràng xếp
vào vật nặng (giá trị), luật dạy phải làm cho nó thành mầu hoại
sắc rồi mới mặc, giống như mầu của ba y. Lụa là nhập vào
vật nhẹ, luật khai xếp
nhận cài y rất giá trị của nhà vua và nhiều y tốt đẹp của thí chủ. Trong văn không rõ ràng bao gồm luôn cả vật quý giá.
Còn những y phục khác
xếp vào vật nhẹ. Văn dưới cho phép mặc y giá trị.

Luật Tăng-kỳ chép: Áo che ghẻ, áo che mưa, túi lượt nước
hai loại dây nịch. Lưng,
ngọa cụ xếp vào phần nhẹ.

Luật Ngũ Phần nói kiếp cụ, đơn phu,
sấm thân y, túi đựng
kim chỉ, túi đựng dép
guốc xếp vào vật nhẹ. Y cứ theo đây, mền đơn tuy
là mềm nhưng giống như
sấm nhân đơn phu không khác. Có thể xếp vào loại nhẹ gấm vóc,
lông mịn như mũ dạ, áo mặc che muỗi, v.v… đều xếp vào vật nặng, theo
Luật Tứ Phần giảm lượng đưa vào vật nhẹ, hẳn
y vào lượng dày cứng
mà xếp vào vật nặng không thể phân tích để mặc. Không giống như pháp phục
ca-sa dài mà nhẹ có thể mặc.
Pháp tăng giống như gấm lụa năm mầu.

Tuy là cái chăn nhỏ nhưng thuộc về giường ghế theo tướng xếp vào vật nặng y có năm mầu chính xếp vào vật nhẹ.
Trong luật nói
y mầu sắc tươi sáng, y
mầu gấm đẹp cho phép nhuộm thành mầu
ca-sa cất giữ. Nếu là
lụa đỏ thì nên xếp vào vật nặng, lụa vàng, trắng không nên xếp vào vật nhẹ.
Phật chế không được mặc mầu trắng,
xếp vải vào vật nhẹ ví dụ: mầu vàng,
mầu xanh, v.v… cũng phải phân biệt, thảm
trải đất, Phật giới
đúng kích thước xếp vào vật nhẹ. Hỏi màu sắc gì,
phân biệt, xếp vào vật nặng? Đáp: Người kia rời tấm vải lụa nhiều màu, bên ngoài giống với
ba y, vì điều diệp điều
đầy đủ cho nên xếp vào vật nhẹ.

Nếu y cứ theo văn trong Luật Ngũ Phần thì phải thuần một mầu, nếu y theo vật thì chẳng phải vật nặng.
Chỉ tơ, sợi tơ bất luận
là bao nhiêu, y theo nghĩa
trong luật, xếp vào trong luật thì bao gồm cả
cỏ cây, rơm, rạ, liền xếp vào mầu
sắc đôi
(trùng sắc). Túi đựng y (trước đến
rốn, sau đến ngang lưng) y
theo Luật Ngũ Phần xếp vào vật nhẹ. Dây
túi, dải túi, cài bọc ngoài của
túi v.v…, túi, xếp vào vật nặng. Tất cả các
loại áo choàng, áo ngắn
của người thế tục đã hoại sắc phai mầu), rách cũ, xếp vào vật nhẹ. Vì y phục của người thế tục màu trắng, người
sử
dụng y phục xếp vào vật
nặng. Những đôi hài may chỉ nhiếu mầu và những
y phục của
nam nữ khác vá vuông vắn, khăn túi v.v… đều xếp vào
vật nặng. Lụa là, túi
đựng bình bát thì theo bát mà xếp vào vật nặng.
Các vật thứ hai: Ngói, đá, sắt, cây, trúc được làm;
Luật Tứ Phần nói
bình đồng, bô đồng,
giường dây, giường cây, bình nước, bồn chứa nước
tắm, gậy sắt,
quạt búa, đèn, đài, xe cộ và năm loại làm đồ dùng
bằng sắt,
da, trúc, đất nung, cây
gỗ xếp vào vật nặng. Năm loại làm khí cụ này đều gọi là vật cụ có thể làm, cho nên luật dạy: Lấy cây làm đồ dùng bừa
bãi không để vào đúng
chỗ nên Phật cho làm túi da để đựng, chẳng gọi
là đồ vật được tạo
ra (thì có cả nặng nhẹ, Phật không phân quyết), da
cạo tóc xếp vào vật
nhẹ, tiền bạc, vật báu xếp vào vật nặng.

Văn dưới nói lượm được tiền ở trong mộ mà thân thể đã hoại
thì dùng làm đồng.

Luật Thập Tụng chép: quạt cho khô mồ hơi, xỏû vào đầu móc
câu, trấn truỷ, bát chi và bát tiểu, bát bán, bát kiện diện, tiểu
kiện diên, kiềm, nhiếp, dao xẻ dưa, dao cắt rọc y, biển cửa, khác hộ, câu v.v… xếp vào vật nhẹ. Nếu răng
sừng dùng làm đồ vật dựng nước
sạch thì như
vật nhỏ trước xếp vào
vật nhẹ, còn những vật quá nửa đấu trở lên xếp
vào vật nặng (nửa đấu,
Cơ Châu sử dụng đấu) tất cả đều nhuộm mầu.
Nếu nấu hoặc chưa nấu không nên chia.

Luật Tăng-kỳ
nói: tiền, vàng, bạc, châu báu, lưu ly, kha cụ, san hô, phả-lî (pha-lê) xa cừ,
mã não, ngọc, đá xếp vào vật nặng.
Ngọa cụ, giường nằm,
giường ngồi, bàn gỗ, bình gỗ, bồn gỗ, giỏ trúc
sọt tre
cũng vậy. Bát trắng,
ngói nung, sắt v.v… quá lượng xếp vào vật nặng. Y cứ theo đây bát tốt quá lượng cũng xếp vào vật nặng
Phật chế; không
được dùng Luật Thiện
Kiến nói: Kim chỉ nên phân chia. Nhập Lăng-già
nói: Vì cắt rọc ca-sa nên
cho phép giữ dao bốn tấc, đầu cong như lưỡi hái, v.v… nếu
sử dụng quản lý nó
suốt đời thì xếp vào
vật nặng. Tủ, hòm bình, vật chắn gió và những chìa khoá xếp vào vật nặng. Vì ngăn
sự lớn lên. Móc cửa
y theo luật xếp vào vật nhẹ cũng tuỷ theo cái mà
xếp vào vật nặng.

Luật Tứ Phần chép: Đồ vật bằng câu-dạ-la thì nên đúng
lượng, chén bát thì
giảm lượng.
Luật Thập Tụng xếp những thứ này
vào vật nhẹ. Nếu là vải gai khổ hẹp, bát đồng, v.v… cũng nên phân biệt xếp
vào vật nặng.
Cúng dường lò hương nhẹ có thể đem theo bên mình, đưa
vào vật nhẹ là y theo
Luật Thập Tụng, ở trên có đồ trang sức quý báo
xếp vào vật nhẹ. Vì
trong giới nắm cầm vật báu có chế. Nếu trọng đại
thì xếp vào vật nặng.
Căn ban vì Phật pháp mà làm không tự thâu nhiếp, tùy theo bổn xứ an trí, không được truy tìm đoạt lấy. Nếu tùy duyên đổi
bán thì không xác định, phân chia như trên những vật thuộc về giá
kinh, bàn hương, hòm kinh nhẹ có thể đem theo bên mình thì giống như trên xếp vào vật nhẹ.
Mỗi mỗi đều có phân biệt, thuộc loại nào cũng tùy theo bổn vị. Những vật như
giường Phật, khăn lau kinh cũng tùy
theo bổn xứ xếp vào
Phật Pháp. Cái không xác định xếp vào vật nặng,
đếm số hạt châu xếp vào vật nặng (loại khác).

Thứ ba: ruộng vườn, nhà cửa, đất đai, v.v…
Luật Tứ Phần chép: già-lam và những
phòng riêng, cây quả thuộc
về già-lam, phòng ốc đồ vật thuộc loại khác. Nếu bỏ vảilụa
sống để xây phòng riêng
cho mình, nế đã đổi
được vật nặng thì xếp vào vật nặng. Lúc chết vì là
vật nhẹ nên cho phép
phân chia. Nếu xả vật nặng nhẹ xếp vào Phật
Pháp, không truy tìm lấy,
vì Phật Pháp có chủ khác rồi trở lại theo chỗ người chết má phân chia. Nếu xác định là phòng xá đẹp đẽ như bức màn
ngăn che dính bụi thì
thuộc về phòng ốc, đồ vật.
Nếu ngay bổn xứ ba thời
chia phòng, không phân
định khách, chủ thì y cứ vào bổn xứ
sắp xếp. Nếu cái không đúng pháp mà tăng trích
lấy đưa vào làm vật
dùng của thường trụ.

Luật Thập Tụng chép: Đất đỏ nhuộm mầu nên xếp vào vật
nặng, theo đây, đất sét
trắng, vàng lợt thì cũng giống như vậy.

Thứ lớp da thú v.v… Luật Tứ Phần chép: áo da, áo cỏ cây v.v…
tất cà đều không được
mặc thì xếp vào vật nặng.

Luật Thập Tụng chép: đồ vật bằng da, túi đựng dầu nhân nữa
trở xuống, giày da, ủng
da, hàm lọc da, da thuộc, da lót chân v.v… thì
nên chia, ngoài những thứ
đó ra nên xếp vào vật nặng, ủng bằng, ủng
xiên xếp vào vật nặng,
vì áo mặc của kẻ phi đạo. Những vật khác nên xếp vào vật nhẹ.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Kinh luật trước có phó chúc phân xử
là: giao phó cho người
kia. Nếu không phó chúc thì tùy theo người mà thọ mà giao cho họ. Không nên phân chia, bán chác tục thư, xếp vào
vật nặng. Giấy bút, mực
v.v… y theo luật, đưa vào vật nhẹ. Vì cam giữ đạo pháp.
Đậu thạnh
tháo chỉ là vật dùng nên y theo Luật Thập Tụng quyết đoán, .
Về năm thứ vật nuôi,
Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Lạc đà, lừa, ngựa
v.v… cho ở trong chùa,
tăng thường trụ. Nếu thuộc về bồn, bình, phòng
ốc, trai đường, hoa quả, vườn tược của chùa nhỏ đủ cho chùa
sinh sống,
hiện tiền tăng này không
nên phân chia. Vì thuộc về bốn phương Tăng.

Vì sao gọi là đủ để cho chùa
sinh
sống? Vì người giữ những vật cần

dùng, không
đủ để sinh sống thì không phải người giữ vật cần dùng.

Nhân dân, tôi tớ:
Luật Tứ Phần chép: Người trong
Tăng-già lam nên xếp vào vật nặng có ít vật riêng, bất luận nặng nhẹ, đều lấy làm của riêng.
Nếu Tăng hay tôi tớ chết, y phục vật dùng đem cho người thần thì thường trụ
Tăng dùng. Tôi tớ riêng chết nghĩa có hai: Nếu cùng y phục ăn uống và tài vật của tự lấy cho mình thì tùy theo việc dùng mà phân chia. Nếu không
sinh hoạt chung thì chủ thâu lấy. Người cho y phục, thức ăn chết thì tài vật thuộc về người thân của họ. Nếu không có
người thân mà trong nội viện tăng không có chủ
trì vật đưa vào thường trụ (thuộc về người thân là y theo vị
Tỳ-kheo diệt tẫn, nếu chết, y phục,
đồ vật thuộc về người thân, còn nếu tăng cung cấp thì khác).

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Nếu có tôi tớ thì nên giải phóng cho về. Nếu không giải phóng thì làm tịnh nhân
Tăng-kỳ (theo đây mà
giải phóng, gọi là ban
cho họ tốt, rốt ráo y theo luật).

Tứ dược: bất luận là lúa đậu sống hay chín, cơm, tương,
nước thuốc, viên thuốc cao v.v… đều đưa vào vật nặng (giá trị). Tuy có tàn
ác xúc nhưng cũng không mất. Rõ ràng, luật
Tát-bà-đa nói: Vì lúc chết
tâm rất thanh tịnh cho nên không tiếp xúc, tranh cãi
với việc luôn bán xưa.

Thập Tụng, Già luận chép: Nếu trong tăng thỉnh thọ thực mà
người đó đã qua đời
thì giống như pháp phân chia y phục(khíên cho chỗ
hiện tiền xếp vào vật
nặng, trước đã qua đời, sau được thức ăn.
Trở về bổn xứ nhận y phục của người khác cho cũng vậy.
Văn nói không hết, việc cũng không thể bỏ bớt, đủ như trong việc phân
chia vật nặng, nhẹ, cũng cần biết loại để giải bày rành mạch. Ba điều
thông dụng luật giấu, bỏ
lập chính văn là việc quan trọng. Không gẳn
nương vào dụng của luật
Tứ Phần để quyết định. Như đồ dùng dẫn nước
tắm gậy sắt, quạt, kim chỉ và các con dao, luật còn phân biệt những vật
khác xếp vào vật nhẹ
thì cũng là loại đồ dùng. Văn nghĩa rộng rãi, bao
gồm như quyển thuật khác
còn y cứ vào đệ nhị túc là quy cảnh.
Đủ bảy đức
thưởng công.
Luật Tứ Phần chép: có hai mươi
lăm đức, năm đức đầu
tiên nói người bệnh rất lấy làm hổ thẹn nhưng
cũng bày tỏ với người
nuôi bệnh là có phước đức.

Vật không nên ăn mà muốn ăn, không chịu uống thuốc.

Người nuôi bệnh có tam tốt nhưng không bằng lời nói thật.

Nên làm hay không nên làm, nên ở hay không ở.

Thân đau nhức không thể chịu nổi.

Ít có khả năng chịu đựng, không làm mà lại ép người khác
làm.
Lại không thể
tranh ngồi, chỉ để
trong lòng. Kế là nói năm đức
của người
nuôi bệnh, có đầy đủ phẩm hạnh.

Biết vật người bệnh ăn được hay không ăn được, nếu ăn
được thì nên cho.

Chẳng gớm đồ đại tiểu tiện ói mửa của người bệnh.

Có lòng thương xót, không vì cơm ăn áo mặc.

Có thể chữa trị bằng thuốc thang cho đến chết.

Thường nói pháp cho người bệnh nghe, làm cho họ vui vẻ, đối với pháp lành thiện lớn lợi ích. Có năm pháp này nên cho người bệnh y
phục đồ vật, nếu trẻ nhỏ nuôi bệnh, Phật nói là không được.

Luật Ngũ Phần chép: nếu nhiều người nuôi bệnh thì nên cho
người nuôi cuối cùng.

Luật Tăng-kỳ nói có bốn hạng:

Tạm làm

Tăng sai nuôi bệnh

Tự thích phước đức

Tà mạng mà làm, đều không được. Nếu người nuôi bệnh phạm pháp luật của nhà vua mà chết cũng không được
ban thưởng. Nếu muốn
người bệnh được lợi ích, muốn cho họ mau lành
bệnh thì đốt một ngọn đèn,
săn
sóc đến cùng thì được đồ vật này (ngoài ra giống như
trong pháp nuôi bệnh).

Kế là nói rõ đồ vật để cho. Trong luật bất luận là đức
bậc thượng hay bậc hạ vẫn cho nhận, giữ y phục, đồ vật. Nếu không biết
người nhận lãnh, giữ
gìn thì nên ưu tiên cho người nuôi bệnh hết lòng, cho họ ba y tốt, người nuôi bệnh bậc trung, bậc hạ thì cho y loại vừa
và loại thường.

Luật Thập Tụng chép: trước hỏi thọ trì y bát nào, mỗi
thứ phải hỏi kỹ.

Luận Tát-bà-đa chép: ba y may nhiều lớp nếu không dùng kim khâu lại thì không đem đến cho người nuôi bệnh. Nếu trước đã khâu
rồi thì có duyên thọ
trì, người chủ y chết cũng phải nên thưởng cho họ.

Luật Tứ Phần nói sáu vật:

Ba y, túi đựng
y, túi đựng bình bát, túi đựng toạ cụ, ống đựng
kim chỉ, nghĩa y cứ theo
đức, đủ sáu vật không đủ (bốn câu). Ban đầu
đức và vật đều đầy
đủ, y cứ theo pháp mà ban bố cho. Nếu đức đầy đủ
mà vật (dung cụ) không
đầy đủ, cho đến cả hai đều thiếu thì cùng theo
sự việc mà thương
lượng. Nếu đức khuyết thiếu, vật dụng đầy đủ, nếu xét
theo lý thì chẳng phải là pháp khen thưởng nhưng nếu xét theo
sự thì những người dày công làm việc cực nhọc cũng nên khen thưởng cho
họ, đồng thời xếp vào
hiện tiền để Yết-ma, tùy theo đức (hạnh tốt) có
hay không, giữ đồ vật
để phân lường việc làm, và tăng xin thì nên cho,
sự tình thông suốt.

Người được chọn có đến không?

Luật Ngũ Phần, Luật Thập Tụng nói có bảy chúng, chỉ có hai chúng được nuôi
Tỳ-kheo bệnh là:
Tỳ-kheo và Sa-di, còn lại năm
chúng thì không được
nuôi. Trong ni chúng ba người thì được, hơn bốn người thì
không được. Tuy là cha mẹ, anh em cũng không nên cho nuôi
(vì nuôi nấng cực nhọc
cho khi bệnh hết thì họ không bằng lòng).

Ma-đắc-già chép: Người tại gia nuôi Tỳ-kheo bệnh thì phải
cho một Sa-di theo để trông
coi, ba chúng ni cũng như vậy. Sa-di phải
hết lòng cùng họ trông nom.

Luật Ngũ Phần và Luật Thập Tụng chép: cho Sa-di đồng với
Đại Tăng. Y cứ theo đây,
nếu chúng nhiều Tỳ-kheo thì Sa-di là người
nuôi bệnh cuối cùng, nên
cùng với một người đã được bổn xứ phân chia.

Luật Thập Tụng chép: nếu người nuôi bệnh ra đi, xin y
phục, thuốc men cho người bệnh cẩn thận đem về đưa cho người bệnh thì
cũng có thể xếp vào
hiện tiền xướng hoạ rồi giao phó cho. Nếu an cư ở
chỗ khác, người đến
nuôi bệnh thì được thưởng.

Già Luận chép: người nuôi bệnh ở ngoài giới cũng nên
thưởng cho họ. Thời tiết bát phân, năm chúng nếu chết,
Luật Tứ Phần nói
không nên lập tức đóng cửa.
Nếu người kia có đệ tử đi chung hoặc người trì giới đáng tin thì
cho móc cửa lại. Nếu
không đáng tin thì nên giao cho tăng giữ móc cửa.

Vị Tri sự đã
cúng dường Xá-lợi, lo liệu xong. Nếu người đệ tử
trì giới đáng tin thì sai
cởi y. Nếu không đáng tin, thì nên bảo vị Tri sự
cởi y, sau đó tăng phân chia.

Luật Thập Tụng chép: nếu các Tỳ-kheo ở bên thây chết chia
y, thây chết đứng dậy
giữ gìn đồ vật, Phật khiến cho thây chết đi ra
sau. Nếu tăng ở chỗ
khác thì nên chia.

Kinh Tỳ-ni mẫu
chép: chia tài vật của Tỳ-kheo trước khiêng xác chết đi chôn cất xong rồi, tăng trở về chùa đem y phục tài vật của
người chết đặt ở
trước tăng, sau đó chia như trên. Y cứ theo pháp nhóm
họp tăng để phân chia tài sản.

Pháp chia cửu minh có hai:

Trước gom tiền tài, y phục lại.

Phân chia tài sản.

Đầu tiên, người nuôi bệnh đem những đồ vật năng (giá trị)
nhẹ (bình thường) của
người đã chết, đồng thời nhóm tăng. Nếu không
giữ gìn nổi thì đem tất
cả những tài vật như giường tòa, lu, nhà cửa,
phòng ốc, vườn tược
trâu bò, tôi tớ đối trước tăng thưa rành mạch rõ ràng
để tăng chúng biết
những tài sản ấy là nhiều hay ít.

Ban đầu rành
rẽ pháp lập, ba pháp Yết-ma, đối thú, tâm mê.

Trong phần đầu nếu năm người thì được làm hai pháp:
thưởng công và phân chia y phục. Nếu bốn người thì dùng ngay pháp phân chia giống như
sau nói rõ điều này. Pháp của tăng từ năm người trở lên
(cho đến một người tâm
niệm, duyên trước giống ví dụ này). Trước đã gom của cải lại rồi,
sau đánh chuông nhóm tăng chúng khắp nơi về.
Việc này rất giống phương
thức trong tăng, không được đóng cửa, mượn
cớ trời tối, giới hạn
khách đến, ý ngăn cản khách tăng mười phương
đến đồng thời trái
với pháp chúng, trái với các duyên trên, nên tự làm
cho tâm mình trong sạch.

Tăng chúng đã nhóm rồi, người nuôi bệnh kia ở chỗ đồ vật,
y phục, đầy đủ nghi thức xả bỏ.
Đại đức
tăng cho phép tất cả những đồ vật như y phục và
chẳng phải y phục của
Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời này, nay hiện tiền tăng
ở trú xứ này nên
phân chia (nói ba lần, trong luật đã nói rõ sáu vật, theo luận không cần phải nhóm họp).
Vị Thượng toạ trì luật trong chúng
phải phân xử giải quyết điều này.
Trước hỏi
trong tăng: Ai biết người đã chết này? Lo việc
Tam Bảo và tài vật của vị
ấy. Lại ai biết người khác lo việc Tam Bảo và lo
phân chia tài vật của
người đã chết, mỗi mỗi phải xét hỏi. Nếu có người
biết thì phân xử như phần trên.

Kế đến phải phân biệt rõ hai điều người đã chết nói, giao
những tài vật lặc vặt
cho ai và người cùng sống chung, cùng chung tài sản,
để y theo trên giải quyết.

Kế là xác định tài vật thuộc loại nặng hay nhẹ rồi phân chia như trên.
Nếu vật nặng thì những người ở cùng trú xứ ghi lại tên của đồ vật.

Nếu vật nhẹ thì những người ở cùng trú xứ cũng ghi lại tên của đồ vật,
đồng thời hỏi người nuôi bệnh có đem những đồ vật nặng nhẹ của người chết để tống táng theo họ không? Nếu có thì tìm giúp, nhập tháp
xướng họa ba lần rồi
trở về. Nếu không thì trước nên thưởng công cho
người nuôi bệnh nhưng năm đức khó đủ.

Nếu không đủ
năm đức thì không y cứ vào phương cách thưởng công. Ngày nay việc làm và
sự việc đều hỏi chúng: người đó có
đủ năm đức hay không?
Nếu đáp là đầy đủ thì đó là tự khoe khoang công lao của mình bị người đời chê cười. Nếu không đáp là đầy đủ thì có công mà không được thưởng trái với điều Phật chế và đoạt đi
công lao của người xuất
phát từ trong tăng. Cho nên luật nói: Tăng được tự tại thì buộc hay không buộc đều tùy ý. Nay cũng chưa cần hỏi,
trong luật không có chính
văn, nếu biết người có công chịu đắng cay thì
bậc Thượng toạ nên nói:

- Trưởng lão
có công nuôi bệnh, Phật cho phép ưu đãi và
thưởng công, nên quỳ
thẳng để được Yết-ma.

Người nuôi bệnh khiêm tốn từ chối là không có đức, nên hổ thẹn không dám nhận trọng thưởng tăng phải thuyết phục khiến cho họ
nhận, sau đó hỏi dục vấn hòa.

Đáp: Yết-ma
thưởng sáu vật cho người nuôi bệnh, tức là bạch
nhị Yết-ma để cho người nuôi bệnh đó.
Đại Đức
Tăng xin lắng nghe, Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời, tất
cả tài sản, ba y, bình
bát, toạ cụ, ống đựng kim chỉ, bọc đựng y, bọc đựng đồ vật (tùy theo cái mà nói) hiện tiền tăng ở đây nên phân chia nếu tăng phải thời mà đến, tăng chịu cho, nay tăng cùng với
Tỳ-kheo mỗ
giáp nuôi bệnh, tác bạch như thế.
Đại đức
tăng xin lắng nghe, Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời, tất cả tài
sản như đại y, bảy điều, toạ cụ (những vật khác cũng giống như trên) hiện tiền tăng ở đây nên phân chia, nay Tăng cùng với
Tỳ-kheo mỗ giáp đã nuôi bệnh,
các Trưởng lão nào chịu tăng cho Tỳ-kheo mỗ giáp nuôi bệnh y bảy điều, năm điều, bình bát và túi đựng y (những vật
khác giống như trên) thì
im lặng, ai không bằng lòng thì cứ nói lên.

Tăng đã bằng lòng cho Tỳ-kheo mỗ giáp đã nuôi bệnh, y bát, toạ cụ, ống đựng kim chỉ, túi đựng y, túi đựng đồ vật rồi. Tăng bằng lòng
vì im lặng, việc này nên
hành trì như thế.
(Thạnh y tức là bọc đựng y, trữ khí tức là bọc đựng bình bát, nếu
có nhiều rương, bọc
khăn, túi đựng kim chỉ nên lấy đồ vật, y phục
thường dùng để thưởng
cho người nuôi bệnh, nếu ba y mỗi y đều có bọc thì
ba cái bọc ấy nên cho người).

Kế là phân chia vật nhẹ.

Luật dạy bạch nhị Yết-ma sai người phân chia. Hành sự thời nay vẫn giữ việc tri
sự trong tăng hoặc đến lúc chỉ
sai bằng miệng
chứ không bạch Yết-ma.
Đây là trái với pháp, người trì luật trước phải biết
người không có đức là pháp
của Sa-di, phần nhiều luận rằng ba y ở chỗ khác thì đem đến đây để thưởng, nếu đức này không đủ thì tùy theo chỗ kia phân chia (nên biết rộng
sử dụng với hiện vật). Nếu ngoài
ba khuỷu tay, năm khuỷu tay thì tùy theo độ dài cũng nên bạch cho tăng biết,
nếu Tăng hòa hợp thì tốt.

Luật Thập Tụng chép: nếu Sa-di chết thì những y phục bên ngoài và bên trong nên cho người nuôi bệnh, còn những vật nhẹ thì
Tăng nên phân chia, nên
Yết-ma rằng:
Sa-di mỗ giáp đã chết, tất cả những y
phục bên trong, bên ngoài
và những đồ vật chẳng phải y phục đều giống
với pháp tăng, nay người thực hành pháp bảo, vị tri
sự ở trước
Tăng quỳ thẳng bạch nhị Yết-ma để trao cho (văn trong luật ít, không đầy đủ,
nay y theo phi thời tăng thí pháp).
Văn nói Đại đức tăng xin lắng nghe,
Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời, tất cả tài
sản như y phục (nghĩa là có thể dùng để mặc) và chẳng phải y phục (những vật dụng như bình bát, túi đựng y và tài vật v.
v… ) hiện tiền tăng nên phân chia. Nếu tăng phải thời mà đến, tăng bằng lòng cho tăng nay cho
Tỳ-kheo mỗ giáp y phục, tài vật này,
Tỳ-kheo mỗ giáp nên
trả lại cho tăng, tác bạch như thế.
Đại đức
Tăng xin lắng nghe, Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời, tất
cả tài sản như y phục
và chẳng phải y phục, hiện tiền tăng này nên phân chia, nay Tăng đem cho
Tỳ-kheo mỗ giáp,
Tỳ-kheo mỗ giáp phải trả
lại cho Tăng, Trưởng lão
nào bằng lòng Tỳ-kheo mỗ giáp đã qua đời, tất cả y phục, tài vật hiện tiền tăng nên phân chia, nay tăng giao y phục và tài vật cho
Tỳ-kheo mỗ giáp,
Tỳ-kheo mỗ giáp phải trả lại cho
Tăng thì im lặng. Ai không bằng
lòng thì cứ nói lên.
Tăng đã bằng lòng cho
Tỳ-kheo mỗ giáp y phục và tài vật
này, Tỳ-kheo mỗ giáp
phải trả lại cho tăng, tất cả tăng đã bằng lòng vì
im lặng, việc này nên
hành trì như thế.

Tác pháp rồi
thì đếm Tăng đếm số lượng y phục, tài vật rồi
cùng nhau xem xét, bỏ thẻ để phân chia.

Luật Ngũ Phần chép: Nếu có một y rất tốt mà đại chúng đều đã có y (theo luật phân chia, phá việc đó) nên theo bậc
Thượng tọa phân
chia việc đó, người cần
thì trao ngay cho họ, nếu y phục và tài vật nhiều
đồ chúng đều đã có
pháp nên y theo thánh giáo mà phân chia. Đây là
phi thời tăng được thí,
công đức cùng khắp mười phương tăng, không cần tạo giống như thiết trai cúng dường còn
sinh quả hữu lậu. Vì người xuất gia tu trí, phân biệt nghiệp không lấy phước phần làm bổn hoài mặc
sức làm trái giới bổn
Phật chế. Các bộ chỉ nói rõ phần dụng, trí phàm không
hơn tâm
thánh, nếu không nhóm họp ở ngoại giới. Luật
Tăng-kỳ chép: vì người bệnh mà tìm cầu y phục, thuốc men và xây tháp, làm
Tri sự trong tăng, tuy lúc này không có ở đây nhưng cũng nên phân chia
người trông coi đây gọi là người được
sai chúng, nếu quản lý riêng về
Phật pháp thì không đúng.
Đến hôm sau phải phân công Sa-di và tịnh nhân trông nom.

Luật Tứ Phần cũng chép: nếu Tăng hòa hợp thì cùng cho,
nhẫn đến cho bốn chỉ cho
một, trong năm tịnh nhân chỉ cho một, nếu không cho thì chẳng phải là phân công, hoặc phân chia đắc tội, tự mình phế
bỏ ngôi vị khác như trong
sớ sao. Như vậy tính tổng số lại ghi tên, ghi
số, sau đó phân phát phẩm vật cho họ. trong luật không có pháp bán đồ
vật để phân chia, thời
nay phân chia mà bán đồ vật là phi pháp trái luật,
là bị chê cười, sao mà
dày mặt quá vậy? Phật bảo phân phó vì muốn dứt bỏ tư tưởng tham lam, khiến cho mỗi người tự cảnh tỉnh
chính mình,
nay thì ngược lại chỉ vui
cười không vì chung thỉ, nhóm họp đời thường
này thì không thay đổi
mong các bậc tri thức xem xét kỹ lỗi lầm này.
Nếu năm người ở chung mà một người qua đời thì y bát chia thẳng cho ba người và thưởng công lao cho một người, còn những đồ vật nặng nhẹ khác thì y cứ theo
Mẫu luận, bốn người làm pháp
Yết-ma phân chia.

Trong văn, ngoại trừ tăng cho mỗ giáp y phục, tài vật này,
mỗ giáp nên trả lại cho
tăng v.v… ngoài ra giống như pháp trước. tác pháp rồi chưa được chính tay phân nếu có khách tăng đến nên cho vào nội giới đồng thời phải cùng tác pháp phân chia cho họ vì trong luật phi
thời tăng thí cũng vậy,
vì khiến cho một người phân chia, nay vì không
có người nên phải phân
chia, nếu có người không nhớ thì không thành.

Thứ hai là nói rõ pháp đối thú.

Kinh Tỳ-ni mẫu chép: bốn người cùng ở chung mà một người chết thì ba người phải lần lượt phân chia, hai người nên hòa hợp thưởng y
cho người nuôi bệnh, còn
những vật khác ba người kia đây cùng nói
rằng: hai Đại đức nhớ
nghó! Những vật này sẽ thuộc về chúng tôi, hai
người kia cũng nói như vậy ba lần.
Nếu trong ba người có một người chết thì trước phải lấy y bát
giao phó ngay, còn những vật khác hai người nên lần lượt thực
hành như pháp trên.
Trong văn
Luật Tứ Phần chép: kia đây nói liền ba lần nói
cùng phân chia, thọ nhận, văn từ như
luận thuyết, ba lần nói là
pháp tâm niệm.

Kinh Tỳ-ni mẫu chép: Tương ưng với pháp hai người ở chung,
một người chết thì
người còn sống nghó rằng Tỳ-kheo này đã qua đời, tất cả tài vật của thầy ấy thuộc về tôi, nói như vậy rồi
sau đó có người
đến cũng không được chia.

Luật Tứ Phần chép: một người được thọ nhận trong tăng thí
nên tâm niệm miệng nói
đây là phần của tôi được phân chia, trong văn
vấn Yết-ma hỏi vật chẳng
phải y đó là y gì?
Đáp: Luật
không nói về tướng.

Văn nói: Bấy giờ, có người dùng vật chẳng phải y phục làm
túi đựng bình bát và
túi đựng giầy dép. Phật nói: không nên làm như vậy.

Lại nói: cho
Tỳ-kheo-ni các vật chẳng phải y cũng không biết là y gì, nay chỉ thông qua mà nói lại việc đó,
không ngại kia đây đều thâu nhiếp pháp thập minh tạp phân vật. Nếu ở chùa riêng (tư trang) mà
chết hoặc làm sứ giả
cho tăng, ở chùa Tư Trang mà chết nếu có người
vào nhà và chùa của
Tỳ-kheo thì những vật nặng xếp vào bổn tự của người chết, vật nhẹ tùy hiện vật mà phân chia cho tăng, cũng không
được phân chia cho ni
chúng, cho dù khiến cho vị tăng ở gần đến thâu nhiếp vật nặng cũng không cần cho, vì trái với chính giới
Phật chế, nếu
người chết không có
chỗ ở mà theo chỗ có của thường trụ, tùy theo chỗ
gần mà thâu nhiếp (chùa
không có tăng pháp cũng không được lấy).

Nếu chùa không có Tỳ-kheo giữ thì giống như pháp của người tại gia.

Luật Tứ Phần chép: nếu Tỳ-kheo không có chỗ ở nhất định, chết

ở nhà người
tại gia, nếu đàn-việt kia có tín tâm nên ghi vào
sổ
những vật này. Trong năm
chúng, chúng nào đến trước thì nên cho nếu không có ai đến thì nên cho
Tăng-già-lam nào gần nhất, y cứ theo văn này
nếu Tỳ-kheo và Tỳ-kheo-ni
đồng đến thì theo chỗ đồng chúng qua đời,
mỗi người tự lấy
phần, không được cùng nhau phân chia những vật này.
Bộ hiện tại cũng không
cần thêm pháp, cứ nhiếp thủ thẳng như vậy.

Nếu không ở chung nhàn dự gia pháp, vật nặng quý giá cũng
như trên. Lượng về vấn
đề đó tùy theo tình cảm xa gần, nếu đến nhà người tại gia biết có vật của người đã chết thì phải cầm lấy, trong ý nghó là thuộc về của mình thì mới thành, dù thấy cũng
không được, dù
cầm vào tay mà người
thế tục tự thâu gom về mình. Đây thuộc về người
thế tục quyết định, trộm
của tăng thành tựu cũng không được đoạt lại, nên khuyên dạy họ cúng dường cho tăng để họ không mất đạo nghiệp
(tăng được thọ nhận
vật cúng dường của người thế tục).

Luật Tăng-kỳ chép:
Tỳ-kheo ôm y phục của người khác mà đi.
Người chủ y qua đời, liền đem y thọ dụng riêng không cho
Tỳ-kheo đồng giới và
đàn-việt (theo Luật Tứ Phần thì không thành, có
Tỳ-kheo mà không nhớ nghó) nếu làm pháp
Yết-ma rồi thì
lượng cảnh,
sợ
Tỳ- kheo khách đến. Nên biết trước và
sau
Yết-ma (nghĩa là thâu
nhiếp giới lớn của
tăng không biết tăng có hay không) trong luật có
Tỳ-kheo không nghó nhớ
biệt chúng chia y đều không thành.

Hỏi: Nếu đem
đồ vật của người chết ra khỏi giới rồi phân chia
có thành không? Đáp:
Luật Tứ Phần chép: nếu y phục tài vật khó phân chia thì
phải nói nơi nào, lúc
nào phân chia, nếu gởi người đến hoặc tự đến thì
nên cùng nhau phân chia
các bộ có kết là phạm tội không? Đáp: Đắc
thành (Luật Tăng-kỳ thọ
y như pháp hoặc cùng sống chung, chung ý).

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo gởi y bát cho ni nên đòi lại
phần của Tỳ-kheo, ni gởi tài vật cho
Tỳ-kheo cũng như vậy (không giống
như gia pháp của người tại gia).

Hỏi: Đem tài
vật của người chết vào giới, Tỳ-kheo trong giới
ấy không biết nên đem ra
ngoài giới, người nào thấy trước có được
phần không? Đáp: được nhận, vì đang trong giới không biết lúc phân
chia vì đồng pháp.



LUẬT TỨ PHẦN
SAN HỆ BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN HẠ (PHẦN 2)</卷>


THIÊN 18: THỌ THANH TỊNH BỐN THỨ THUỐC
Thân quả báo
được duy trì là nhờ thuốc, thuốc đều gọi là
Thông, được chia làm
bốn, gọi là thời dược.

Từ sáng đến
trưa Thánh cho phép uống, việc thuận với pháp
thì nên làm không sinh
tội, nói thuốc phi thời là những tạp vật như các thứ nước trái cây ép, đối với người bệnh mà lập thời khai cho uống, giới
hạn không trái luật.

Thuốc bảy ngày: ước thúc có thể thành tựu pháp tất cả đều phân
đều hạn dùng từ số ngày điều trị rất lợi ích.

Thuốc suốt đời: thế lực đã sâu kín nên cho phép uống lâu
mới trừ được bịnh.

Thân có ba loại:

Thân tận dược

Thân tận bệnh

Thân tận báo

Rõ ràng luận rằng: có thân thì có bệnh, tuy ít
sai tổn,
sau
hẳn trọng phát, thêm vào khẩu pháp có năng lực trọn vẹn nên thọ nhận trong
bốn loại này, Luật Ngũ Phần có nói rõ:

Nói về thể của thuốc

Nói về nơi chốn tịnh địa

Hộ tịnh khác nhau

Tịnh pháp khác nhau

Hai thọ có khác

Trong phần đầu nói dược có bốn thứ là nói theo bốn thứ thuốc,
thì thời dược có hai.
Trong Luật Tứ Phần có năm loại Bồ-xà-ni (Hán dịch
là chính
thực) nghĩa là thức ăn sợi, thức ăn khô, cá
thịt. Năm loại khư Xà-ni (Hán dịch là bất chính) là cành lá hoa quả xay thật nhuyễn để
ăn (như trong tùy tướng).

Luật Tăng-kỳ
chép: thời thực là củ cải, củ hành, ngó sen, củ
cải trắng, diệt trừ rễ
cỏ độc (tức là gốc cỏ Tề-ni căn).

Thời tương là tất cả nước gạo, nước bột, sữa lạc, các luật đều
có nói cá thịt là thời
thực, đây là bỏ giáo điều trước.

Kinh Niết-bàn
chép: từ hôm nay về sau không cho đệ tử ăn
thịt, phải quán sát như
thịt của con mình, người ăn thịt dứt trừ mất hạt
giống Đại Bi, tất cả các loài vật ở trên cạn, ở
trong nước, hay bay trên hư không đều có thân mạng, đều có oán thù, cho nên
Phật không cho ăn,
rộng như kia đã nói.

Kinh nói: trước bỏ ăn thịt gọi là chẳng phải của bốn loài
sinh nhưng hiện hóa vì độ chúng sinh.

Kinh Lăng-già
chép: không có xét nhân duyên thì không nên
ăn thịt, tóm lại có mười loại:

Tất cả chúng sinh từ vô thỉ đến nay thường là sáu thân, vì nghó
đến người thân nên không ăn thịt.
Chồn,
chó, người, ngựa, heo vì đổi thay lẫn nhau.

Sinh ra và lớn lên ở nơi bất tịnh.

Chúng sinh nghe mùi sẽ sinh sợ hãi.

Vì khiến cho người tu hành có tâm từ bi, không
sinh tâm ưa
thích.

Hễ ngu muội huân tập những xú uế bất tịnh không lành thì được

ngợi khen.

Vì làm cho chú thuật không thành tựu.

Vì ăn thịt nên thấy hình khởi thức đắm nhiễm các mùi vị.

Bị các vị trời bỏ đi, thấy nhiều ác mộng, cọp beo nghe mùi.

Vì ăn nhiều loại thịt nên ăn luôn cả thịt người.
Như kinh Ban
Túc Vương nói: Nay có người ngu muội phần đông ưa thích thịt, trong các tội tội này là lớn nhất, cho nên kẻ giết mổ buôn bán chỉ là người
ăn thịt, nếu không ăn thịt thì không phải là kẻ
hàng thịt chém giết, cho nên biết kẻ ăn thịt giống như kẻ giết mổ
tạo nghiệp, giới
sát
sinh có thể
không răn giữ hay sao?

Luật Tăng-kỳ chép: nếu là
Tỳ-kheo giết thì tất cả bảy
chúng không nên ăn, cho đến Ưu-bà-di giết bảy chúng cũng không nên
ăn, nay người học giới
phần nhiều không ăn thịt, tăng chúng thuộc hệ
Đại thừa ở Trung quốc
cùng theo lệ này, người học Đại thừa mà lấy uống rượu, ăn thịt làm hành vi hiểu biết thì cả hai giáo phái Đại thừa và
Tiểu thừa không thâu nhận, tự họ vào chỗ giết mổ để làm thịt, thiên ma
ngoại đạo còn không ăn
thịt uống rượu, đây là tướng sứ của Diêm-la.

Luật Tứ Phần chép: nếu người
sát
sinh này thực hành mười
nghiệp ác nên mới vì
mình mà giết hại sinh vật cho đến thịt ở những nơi
cúng tế lớn cũng không
được ăn vì xét cho kỹ thì người đến tâm không chủ định, hôm nay kẻ hàng thịt thông với kẻ giết hại thì y cứ theo giáo pháp không ăn loại thịt nào, đây chính là chấm dứt việc ăn thịt,
kinh Tỳ-ni mẫu rất giống ở đây. Luật nói:
nếu giữ mười điều lành thì người kia không bao giờ
vì mình mà cắt đứt
mạng sống chúng sinh, y cứ theo đây thì đâu có thịt
gì để ăn chỉ có chúng
tự chết, chim chóc tàn hại, giống như bắt tội.

Kinh Lăng-già chép: rượu thịt thuộc
về hành, hẹ, tỏi, nén ắt
không nếm qua, trong nhân
gian còn nói không uống rượu ở chợ búa quán
xá, huống gì bậc cao tăng xuất gia học đạo, lấy
rượu thịt làm ý chỉ ư?
Đây là bản hoài có thể thấy.

Ma-đắc-lặc-già chép: nếu dùng rượu nấu là thuốc phi thời
một ngày, được uống
nghĩa là không có tính rượu được uống, nay rượu thời dược khiến cho đủ mùi vị
say sưa, vì tham uống thêm khổ độc,
cũng chẳng phải khoái
khẩu ngon miệng, nghiệm qua hai đường này để
biết được tính tình là
hoàn toàn cách xa đạo.

Về Phi thời tương, luật
Tăng-kỳ chép: lúa, đậu, lúa tẻ nấu cho
đặc lại, nếu bơ dầu,
mật, thạch mật, mười bốn loại trái cây làm tương
sống, nước trái cây thì phải dùng nước tác tịnh, nếu dưới còn một ít nước
dưới đáy thùng chứa
nước bị mưa ướt cũng gọi là tịnh.

Luật Thập Tụng chép: nếu nước quả nho không dùng lửa hơ
qua để tác tịnh, vì trong
nước nên không dùng nước để tác tịnh thì cùng
là bất tịnh, không nên
uống, nếu cả hai đều tịnh thì được uống, theo
đây chung với bốn thứ
thuốc vì phá mùi vị để trừ tham.

Luật Thiện Kiến nói nước trái cây ép
Xá-lâu-già nghĩa là gốc
sen giả vắt nước lắng
trong tất cả, tất cả lá ngoại trừ rau cải tất cả hoa,
tất cả quả của cỏ,
ngoại trừ quả ngọt, bí đao, dưa ngọt, dừa, ngoài ra
được uống phi thời.

Kinh Tỳ-ni Mẫu nói: được nhiều loại quả quá ăn không hết thì bổ ra vắt nước uống, nếu chưa hết đầu hôm mà nước trái cây đã biến
thành rượu thì không
được uống vì lượng rượu đã thành. Luận có nói rõ,
gạo rang cho cháy đen, bỏ
thuốc dư vào trong để làm tương, cũng gọi là phi thời tương.

Luật Tứ Phần chép: có tám loại tương, xưa không cho các vị tiên uống là quả lê, táo chua,
mía ngọt, nho, xá-lâu-già, v.v… làm
tương, nếu người say thì
không nên uống, nếu uống thì như pháp mà trị.

Già luận chép: phải
sái tịnh ngoại trừ lóng trong cho nước, nếu có chất nước đặc dùng cho thời tạp thực, nếu nuốt xuống khỏi cổ thì
tùy theo đó phạm Ba-dật-đề.

Thuốc bảy ngày là, Luật Tứ Phần nói năm loại: bơ, dầu, bơ sống, mật,
thạch mật, người đời đã biết thì nên ăn đúng thuốc như ăn cơm,
hết cơm không để bám dính.

Già luận chép: đường tương cũng thọ được bảy ngày, cho
đến không bỏ tự tính.

Luật Tăng-kỳ
chép: thêm một loại sáp (chất béo)

Luật Tứ Phần nói: ngài Xá-lợi-phất bị trúng gió, thầy thuốc
bảo uống năm loại mỡ:
gấu, heo, lừa, beo, v.v…

Luật Tăng-kỳ
nói thuốc này thanh tịnh không phải khí thời thực, một lúc thọ uống bảy ngày, có bốn trăm lẻ bốn loại bệnh, phong
đại dùng một trăm lẻ
một loại dùng mỡ để trị. Hỏa đại bệnh nặng dụng
bơ để trị, Thủy đại
bệnh dùng mật để trị, tạp bệnh dùng ba loại thuốc trên để trị.

Luật Ngũ Phần nói thấy làm thạch mật giả gạo bỏ đường vào, Phật nói tác pháp cũng như vậy, nếu pháp hợp thuốc như vậy thì
chp phép uống phi thời.

Luật Thập Tụng nói Thạch mật không được nuốt liền, trừ
năm hạng người: người đi xa,
người bệnh, người ăn ít không đủ, người
không ăn được, nếu
chỗ cho nước thì hòa với nước để ăn.

Luật Ngũ Phần chép: hai thời đói, khát thì hòa với nước để ăn.

Luật Tăng-kỳ
chép: ăn như trên phần nhiều được nước hoa
quả đông lạnh, ăn không hết. Động thành bơ
sống được uống bảy ngày,
nếu bơ nấu cho nhừ, được
thọ dụng bảy ngày (nghiệm biết bơ dầu mỗi
thứ đều thọ tác pháp,
được hơn bảy ngày không gọi là thọ lại) nếu lúc khất thực phần nhiều được bơ,
Tỳ-kheo bệnh nặng nên lấy tấm thảm mịn dày
sái tịnh rồi lấy bơ để lên, được thọ dùng trong bảy ngày, nếu
có duyên sự không được
ở trước, trong lúc tác tịnh nên đối trước một
Tỳ- kheo ghi nhớ nói trong
đây vật tác tịnh để sinh hoạt tôi phải làm
thuốc thọ dụng bảy ngày
nếu quên nhầm thì đừng thọ, đừng tác tịnh, quá thời gọi là bất tịnh, nếu được nhiều dầu như trong tô nói, được Hồ-ma ăn
còn sót lại, không hết
thì nấu lấy dầu, dùng trong bảy ngày. Nếu có
duyên sự thì không được
tác tịnh, nếu mỡ gấu mỡ heo, v.v… như phần trên có

dùng không?
Được mía ngọt và quả cũng giống như trên.

Luật Thiện Kiến nói, thọ dùng sữa đông đặc ghi trong phần
sữa đông đặc, bơ là
thuốc bảy ngày, đến ngày thứ bảy hợp lại được thì
nên uống trong ngày, đến
ngày thứ tám thì phạm nên xả bỏ dầu, mật cũng vậy.

Ma-đắc-lặc-già
chép, phi thời thọ mía ngọt tác pháp không
thành trong thời
đồng thành, nhưng mật mùi vị ngon gấp hai, phàm
thánh thường nói tham phá hoại việc làm, trước tiên là ở đây,
cả hai đều cưỡng ép cướp bóc làm việc đó, nếu không phải bệnh nặng thì hiếm khi để vào miệng, cho nên luật
Tăng-kỳ nói Phật thọ nhận thức ăn của
loài khỉ chứ không dùng
mật ngon của loài ong…
Tận hình thể:
Luật Tăng-kỳ nói, hoa rễ của cây Hồ tiêu,
Ha-lê- lặc… Đây là
thuốc phi thời, Tỳ-kheo bị bệnh, thở hổn hển nên
uống cả đời.

Luật Tứ Phần nói không tin là thức ăn thì tất cả những
vị mặn, đắng, cay, ngọt v.v… cũng không đảm nhận là thức ăn, gọi là
thuốc suốt đời.

Luật Thiện Kiến nói tất cả cây cối
và cỏ, gốc, rễ, cành, lá là
thức ăn, người không
tin là mình trọn đời ăn những thứ đó. Còn cây cối, cỏ lá bất luận là gốc rễ đều là thời dược, hoặc gốc là thời dược, cỏ là
thuốc suốt đời, mọi
thứ đều có lẫn nhau nên không thể chỉ tên riêng lẻ
được, nhưng có thể ăn
thời dược là gồm nhiếp được tất cả.

Người không tin thuốc
suốt đời, luận
số đã rõ ràng rằng nếu bệnh, uống thuốc bảy ngày thì tùy theo bệnh mà lượng thuốc nếu hết bệnh
thì phải xả bỏ, nếu
không bị bệnh, không đói thức ăn phi thời thì phạm
tội ăn phi thời; dầu,
mật, cao cũng vậy, cho nên trong luận đưa ra bơ, v.v… thuốc cả đời thì không như vậy, có thân thì có bệnh, Phật cho phép
uống thuốc này để phòng
hộ thân quả báo trong một thời kỳ, nếu không
có khách bệnh, lại không
có đói khát thì phi thời không được uống.

Luật Thập Tụng nói rượu trong đắng, không có hơi rượu, không làm bằng hèm đến quá trưa được uống.
Bây giờ bàn luận, tất cả kinh luật tùy việc mà bàn bạc về thể, giống như tông này thì đầy đủ ví
dụ như trên, nay có người ngu phi thời vọng ăn gọi là nước trái mơ, nước táo tương làm bằng quả gồm cả cặn,
củ sen, nước gạo, càn địa hoàng,
ngọn phục linh, các thuốc rượu nấu chẳng mặn, đắng mà vừa miệng thì ăn nó lúc phi thời, đồng thời khi ăn đã vượt ngoài tự tâm, vọng dựa vào
Thánh giáo không bằng ăn
cơm, việc này chưa hẳn làm cho tâm ác thêm
lớn, dẫn dắt kẻ hậu
sinh vào tội lỗi nhầm lẫn để lưu tiếng xấu muôn đời.
Kế đến là xác định hai mươi
sáu vị.
Số ghi rằng: thuốc
có năm loại, trong vật có vị ngọt, trừ cỏ ngọt, đường cát, bơ dầu còn vị ngọt của đường khác thì
phải lượng, vị chua trừ nước quả
A-ma-lặc v.v… còn những vị chua khác thì đủ lượng, trong vị cay trừ gốc rễ tiêu ớt
A-lê-lặc còn những vị cay khác thì nên đủ lượng, tất cả những vật có vị đắng,
chát thì đừng ăn, làm thuốc trọn đời, ngoài thuốc bảy ngày ra, tất
cả những vật (thức ăn)
có thể ăn gọi là y thời lượng thực, từ sáng
sớm
đến giữa trưa là thời
thực, quá giờ ngọ không được ăn.

Tất cả nước mía ngọt gọi là y canh lượng mỗi ngày đêm chia
ra năm thời, từ
sáng
sớm thọ đến canh hai, quá thì không được uống cứ xoay chuyển như thế đến canh năm, thời gian này ngâm cơm làm
tương thuộc thời
lượng bơ, dầu, mật, đường cát v.v… gọi là y thất kỳ
lượng. Cỏ ngọt, v.v… gọi là y nhất kỳ lượng, từ
sau lúc thọ giới đến lúc
sắp mãn báo thân gọi là một thời kỳ, vào lúc này bất luận là ngày hay
đêm thường được ăn
uống. Tro, đất, nước, nước tiểu, phân, các thứ này
gọi là y đại khai lượng,
không cần thọ, tùy ý lấy uống. Đây là vật thế
gian vất bỏ, chẳng đáng yêu tiếc.

Luật Tứ Phần nói phải thọ các thứ như tro, đất, v.v… (đây là y
cứ chỗ có người thì
chắc chắn không có ai dùng).

Thứ ba là nói về chuyển biến.

Trung luận nói giống như nước nho ép, người trì giới nên uống, nếu nó đã biến thành rượu thì không nên uống, nếu biến thành
rượu đắng thì vẫn còn uống được.

Luật Thập Tụng nói mía ngọt là thuốc đúng thời, nước trái
cây lắng trong là thuốc
phi thời, chia làm thạch mật bảy ngày đốt thành
tro là thuốc suốt đời,
thịt là thuốc đùng thời, rán lên cho chảy mỡ là
thuốc bảy ngày, nếu đốt thành tro là thuốc
suốt đời, hồ gai cũng giống
như cách của thịt, lạc
là thuốc đúng thời nước trái cây lắng trong như nước là thuốc phi thời, táo thành bơ là thuốc bảy ngày, đốt thành tro gọi
là thuốc suốt đời.

Bốn tướng hòa hợp.

Luận Tát-bà-đa nói tướng của bốn thứ thuốc hòa hợp từ bên
ngoài mà uống, nếu lấy thuốc đúng thời và thuốc trọn đời trộn thành thuốc bảy ngày để uống bảy ngày vì do thế lực của thuốc bảy ngày nhiều
nên giúp tạo thành,
giống như dùng bơ nấu thịt, nước của thịt bơ này được làm thuốc bảy ngày, nếu dùng thuốc đúng thời, thuốc bảy ngày,
trộn lại tạo thành thuốc
suốt đời để uống cả đời, giống như lấy tô,
sữa
hòa với rau đay làm
thành viên. Lại như phụ tử, chim và các thứ độc ngâm
với đậu, lúa mạch gọi là thuốc
suốt đời, nếu lấy thuốc bảy ngày
ược và thuốc suốt đời
trộn lại thành thuốc đúng thời, đến giờ ngọ thì
uống, giống như ăn mì
với bơ, dầu, gừng, tiêu, nếu phân số đều bằng thế lực tương tự tùy dược thủ mà đều gọi là tiêu mục, còn những phần
khác thuốc phân cho tương
xứng với nó như thạch anh, chung không,
hoàng ký, bạch mộc, hoàn
tán, thang, cao tiễn v.v… đều nêu ra cho biết
công dụng của nó.
-
Chỗ để thuốc thì kết tịnh, lược
chia ra bốn môn:

Chế ý: Đều do quả báo của chúng
sinh
không đồng,
có thượng, trung, hạ khác nhau, nếu thân được bậc thượng thì khoẻ mạnh,
chế thuốc cho tùy duyên đi khất thực ít ham muốn để cứu thân mạng,
chí giữ vững đạo
nghiệp không cậy người giữ giúp, các hạng hữu tình
bậc trung, hạ thì giống
như thượng só, nhưng sức yếu không kham nổi, phải giúp
sức mới có thể
siêng năng, vì thế bậc đại thánh thương xót vì đồng giới khốn khổ, đói chết mới khai kết chỗ giải
thích riêng.
Tịnh Danh lấy việc ăn uống là đồng chỗ với cấu uế
sinh hoạ hoạn. Nay đã
kết riêng, tình vô dư
súc, ăn không sinh tội, cho nên danh là tịnh, nếu
đồng một chỗ làm cho
lòng tham thêm lớn, trái với giáo pháp thì thọ
nghiệp, nghiệp là uế nên
danh bất tịnh, đây là từ duyên nói tịnh chẳng phải nói đối với uế.

Phân số tác
pháp có bốn thứ tịnh:

Ly tường bất chu tịnh:

Luật Tứ Phần chép: một nửa có hàng rào làm chướng ngại,
phần nhiều không có hàng
rào chướng ngại, đều không có hàng rào
chướng ngại nghĩa là hiển bày trên mặt đất, phi tướng trừ tích cho nên
khai ra (hẳn là ba mặt có
viện, khai một mặt nhiếp thực nghĩa cương cũng giống như có tội, nhà trù cô lập có viện cũng giống như vậy)
tường, thành, hào, nương
cũng giống như vậy (cũng không phải bức tường
là vòng tròn mà tùy
tướng chung thành).

Đàn-việt tịnh, có ba:

1. Thực cụ là vật của người khác, Luật dạy:

Từ nay trở đi nên làm thức ăn của đàn-việt khiến tịnh nhân
ban cho, không được tự
thọ nếu có điều cần thì tìm lấy. Hai chỗ là vật
của người khác, cho nên
nói nếu vị tăng làm giả làm mà chưa cúng
dường cho tăng, tuy thúc
ăn ở trong cũng không có phạm.
Tam thực xứ đều gọi là nơi chốn người có thức ăn đầy đủ là người khác chứ không phải thuộc về tăng dùng. Ba điều này gọi là
tha vật tịnh, cần phải thật, không được giả. Nay phần nhiều gởi bụng, tự lứa
dối, tự
phụ, trái vối pháp, đắc tội.

Luật Thập Tụng nói, Vua Bình-sa cúng dường ruộng trồng lúa
cho chúng tăng, Tỳ-kheo
lên đạo tràng, Phật dạy người chưa phân nên lên,
nếu phân rồi không nên lên, nếu lên phạm Đột-cát-la. Vua băng,
Tỳ-kheo thấy không có đàn-việt, cho là phạm túc
chữ, Phật dạy: Xà Vương
đã thay thế chỗ không gọi là có phạm tội (y
theo đây nêu những thứ khác đều phạm).

Lụât Tăng-kỳ chép: Bà-la-môn cúng dường cháo trắng cho
Phật và tăng, vì tăng ở
cùng một trú xứ mà làm. Thịt để qua đêm, thịt hầm, không cho phép ăn (vì biết thuộc về tăng thì giống pháp tăng,
chẳng phải đàn-việt tịnh thí)

- Tam Xứ Phân Tịnh

Luật Tứ Phần chép: nếu đàn-việt tính toán, làm già-lam cho tăng chúng, phân chia khu vực, nói như vầy: Chỗ này tăng làm tịnh địa,
Luật Tăng-kỳ chép: nếu làm chỗ ở mới,
Tỳ-kheo làm việc và tăng chưa ở thì đầu hôm lấy dây đo lường để phân chia cho đều. Người xây cất cho
tăng ở, chỗ đó cho làm
tịnh thất thì nên nhận, không được vào lúc đầu
hôm (Luật Tứ Phần nói
mặt trời đã mọc). Nếu đàn-việt nói: không chuẩn
bị chỗ, chia cho tôi chỗ
chưa cúng cho tăng, đây là đồng với vật tịnh của người khác.

Luật Ngũ Phần nói, làm một trụ xứ mới mà chưa có tịnh
thất, trước nên chỉ chỗ
này làm tịnh địa, đặt thức ăn vào đó, sau đó tăng
ở. Nếu đến ngày mai,
mặt trời mọc thì không thành.

Luật Thiện Kiến chép: vì sao kết tịnh ốc? Lúc đầu dựng trụ nói chỗ này là tăng làm tịnh ốc. Nói ba lần như thế rồi dựng lên, còn
những việc khác cũng
làm như thế. Nếu không làm như vậy thì đến một cây trụ rồi thêm pháp vào đó
cũng thành. Nếu đã thành rồi gọi bổn chủ đến nói khiến họ chỉ một chỗ nào đó để tăng làm tịnh ốc. Nếu không
có xóm làng có một vị
lão túc thì mới đến bảo làm nếu họ không hiểu
thì chỉ cho họ hiểu.
Tứ bạch nhị kết: nghĩa là chu vi của
viện tăng-già-lam,
Tỳ-kheo ở trong tăng-già-lam phạm
lỗi nấu đêm không kể là người ở gần xa,
lâu mau, đều tùy xứ
kết tịnh, đuổi Tỳ-kheo đó đi.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Trong đại giới không có tịnh trù, tất cả
các thức ăn để qua đêm
không được ăn, cho đến cỏ thuốc cũng như vậy.

Luật Tứ Phần chép: Vì Tỳ-kheo đói chết, nên cho phép ở
phòng bên chỗ yên tịnh
trong Tăng-già-lam kết làm (phải là ở trong phạm
vi tác pháp, không giống
chỗ phân chia như trên)

Luật Ngũ Phần chép: Các Tỳ-kheo muốn Yết-ma, một
phòng, nửa phòng, nửa gốc,
sân giữa hoặc kết chung trong phường làm tịnh
địa thì đồng cho phép.
Nếu người kết chung, Yết-ma rằng trụ xứ này cùng ở cùng bố tát, Tăng nay kết tịnh địa, trừ chỗ này (nghĩa là tăng ở, tới
lui phòng xá, y theo đây tất cả rau quả ở khắp nơi đều không có lỗi,
nếu hái, mặt trời mọc
ở phía dưới nhà) Lại nói,
phải nương vào đất để đứng, không đứng trên xà nhà.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu một lớp, cách chung
cách riêng, lợp
riêng lợp chung, cách chung lợp riêng, một bên, hai bên, ba bên, cách
đạo, hai bên thì tác
tịnh, ở giữa không tác tịnh. Như vậy tất cả đều được.
Y theo đây tác pháp
Yết-ma, trong văn thì cần phải rõ ràng, chỉ ra
những điểm khuất mắc.
Kết giới rồi chỉ rõ chỗ để, khiến cho chủ, khách
đều biết rõ ràng (trong
luật, khách hỏi, chỗ nào là tịnh địa, chỗ nào là bất tịnh địa).

Trong Ba gia pháp, bốn tịnh có hai loại không làm (như đã
nói ở phần trên) xử
phân một pháp, người khác chỉ bày, như trước đã nói. Người
Yết-ma kết giới, ở trong giới tăng trước chỉ chỗ nơi, chỉ xa
kết thủ, cho nên không
được ngồi ở giữa mà kết giới.

Các Sư ngày
xưa nói vì thức ăn mong chờ tăng là thâu nhiếp, là ngăn ngại [page 120] (cho nên phải ở xa kết, ở giữa nhiều tạp tướng) vì tăng mong chờ Tăng thì chẳng
thâu nhiếp, chẳng chướng ngại (Tịnh
địa có tăng không khỏi
riêng chúng). Trong luật bảo xướng lên nơi chốn, cho
nên một tùy kheo khởi xướng rằng:
Đại đức tăng xin lắng nghe, con là
Tỳ-kheo vì tăng xướng nơi chốn tịnh địa,
hoặc phòng, hoặc xứ, ôn thất,
trai đường.
Về sau ngồi
rồi cũng không phải là
người cầm điệp xướng mà gọi là Yết-ma. Kế là
tác dục vấn hòa rồi
bạch nhị Yết-ma rằng:
Đại đức tăng xin lắng nghe: Nếu tăng phải thời mà đến, tăng
chấp nhận cho tăng nay ở
chỗ này kết tịnh địa, tác bạch như vậy.
Đại Đức tăng xin lắng nghe, nay tăng kết chỗ này làm tịnh địa, các
Trưởng lão nào bằng lòng, tăng kết chỗ này làm tịnh địa thì im
lặng, vị nào không bằng
lòng thì cứ nói lên. Tăng đã bằng lòng kết chỗ
này làm tịnh địa rồi,
tăng bằng lòng vì im lặng, việc này nên hành trì như vậy.

Luật Tăng-kỳ
chép, tác tịnh trù không nên để nước chảy ra bên ngoài bình nước chấm, người có duyên thì nên bằng lòng.
Trong luật không có văn, ý
nghĩa y cứ theo sự phản kết liền tạo thành, nên nói:
Đại đức tăng xin lắng nghe, nếu tăng phải thời mà đến, tăng chấp

thuận cho, nay
tăng bằng lòng chỗ này làm tịnh địa, tác bạch như vậy. Đại đức tăng xin lắng nghe, nay tăng đồng ý chỗ làm tịnh địa, các

Trưởng lão nào đồng ý chỗ này làm tịnh địa thì im lặng, vị nào
không bằng lòng thì cứ nói lên.

Tăng đã bằng lòng chỗ này làm tịnh địa rồi, tăng bằng lòng vì
im lặng, việc này nên
hành trì như thế.

Tứ tạp xuất liệu giản:

Đàn-việt tịnh, bất chu tịnh hai nơi này không
kể trong, ngoài,
đêm ngày đồng tá túc,
nấu nướng đều không phạm lỗi. Nhưng không
được xúc chạm. Yết-ma
xử phân hai chỗ tịnh (đàn-việt tịnh và bất Chu tịnh) cho một Tỳ-kheo ở trong xem xét hộ
minh tướng. Nếu cho đồng một
nơi thì chỉ phá hoại thức
ăn, lại cần một đồ vật dùng để đảo đồ ăn để
cho thanh tịnh. Nếu ban đêm nấu thức ăn thì phạm tội.
Nếu xử trị, trú xứ
làm người phân xử,
luật Tăng-kỳ nói:

Tăng ở trong
chùa phạm lỗi, vì đầu hôm mà muốn làm xử
phân thanh tịnh. Trụ xứ hư hoại, đất nước loạn lạc, vua mới chưa lên ngôi,
lúc bấy giờ được
phép thọ làm. Nếu không có duyên này thì khiến cho
trụ xứ và tụ lạc đình
phế hai năm gọi là xử phân.

Nếu không chịu tác xử phân, ngưng kết tịnh có thể ăn đồ vật,
nội túc nội chữ. (ở
bên trong, nấu bên trong) Hỏi: Kết tịnh rồi được vào bên tronng xem nấu nướng.
Vì sao
nấu bên trong mà không phạm? Đáp: Nấu là tùy theo chỗ đại giới, không có người cũng phạm.
Tá túc là người đến
nương ở. Hai giới (khu vực) không có người thì không phạm.

Ba hoạch tịnh
pháp, có năm môn.

Phiên tịnh

Hộ tịnh

Tội thông tắc

Hỗ minh tịnh nhiễm

Kiệm duyên khai tám việc

Trong phần đầu, nếu ở riêng một nơi duy trì Phật pháp thì phải kết thực giới đồng hộ tịnh thực. Đây là chung cả phàm thánh con đường của chúng tăng phải thuận theo bản hoài của
Chư Phật. Nay tự cùng ở
chung nắm bắt cái khoảng
cách tham nhiễm, là cái mà người thế tục
thường xấu hổ, huống
chi là tịnh tăng, nhẹ nhàng với việc ăn uống thường
cần kiệm, chẳng lẽ vì
đó mà nhiễm ô. Về sau nếu có duyên thì vô lý
phải chắp tay, vẫn là việc tiếp xúc với bản tâm, ban đầu không hối tiếc. Nếu
không tin tâm
này thì phải là bậc sư tượng (thầy giỏi), muốn y cứ
theo lời của bậc thánh
để dứt bỏ cấu uế thì có bốn thứ khác nhau:

Duyên tịnh

Thể tịnh

Duyên bất tịnh

Thể bất định

Nói duyên tịnh là cái búa, đồ vật úp ngược lại để giúp cho việc
lo liệu. Phật khai cho là
duyên, ở đây không cần phiên dịch.

Nói thể tịnh
là không chứa hai đồ vật, Phật cho phép tự đặt
nước lên lửa để nấu,
cho đến đồ vật của Chư tăng chứa đầy thức ăn.
Nói thể bất tịnh dây là trị
sinh hưng khởi lợi dưỡng dùng để
tạo tượng Phật, cúng
dường các Tỳ-kheo tăng nên ngăn cấm không cho lễ nhận. Tuy không nắm giữ qua đêm, dịch cũng không được ăn, vì
tâm xấu ác. Ba câu trên
cùng là chính kinh. Văn rộng như sao cũng không cần dịch.

Duyên bất tịnh vốn là tịnh nhưng vẫn gặp duyên nhiễm cho
nên phải dổi uế thành tịnh.

Luật Ngũ Phần chép: có các đồ vật bất tịnh như gỗ, hờm tẩy
rửa đi. Vì sợ người
phá hoại dùng nước sôi tẩy rửa nó.

Luật Tăng-kỳ
chép: tịnh nhân làm thức ăn, đồ vật sạch rơi xuống vào trong
bát Tỳ-kheo, tìm liền nhặt lên gọi là Tịnh. Nếu đình trệ
trong giây lát gọi là Bất tịnh.

Nếu là đồ vật bằng đồng thì rửa sạch nên dùng đồ vật bằng gỗ. Nếu bên trong dơ quá thì gọt bào nó đi. Cái nào không dùng
được thì nên bỏ.

Luật Thập Tụng nói tùy kheo – có – cái – bồn – dơ, hai ba phen dùng đựng nước tắm gội vì không bệnh nên phải lấy cây vót,
sau đó tắm gội hai ba lần, là tịnh. Ngoài ra có mà không dùng hết.
Lấy gạo, mì, dầu, tương ở trong chùa ni, người
thế tục, Sa-di, tịnh nhân,
từng tảng, từng tảng
lại rộng lớn ngang nhau. Tuy được vật chính, dùng
hai tay bưng bỏ vì khéo
nhìn. Nhiều Tỳ-kheo cùng làm với một Sa-di,
mỗi người tự vác thức
ăn, đến thời tự phân chia.

Sa-di nói với
Tỳ-kheo rằng: nay đổi thức ăn của tôi cho Đại đức, cứ lần lượt đổi như vậy cho đến vị hạ tọa. Nếu không có người
đồng ý dạy điều đó
cũng được. Y theo đây lần lượt đổi uế thành chứng
quả. Nếu chậu, lu và
những đồ vật có thức ăn bẩn thì để thức ăn vào nồi
hơ qua lửa, trong ngoài đều nóng, chất dơ xuất ra thì thức ăn tịnh.
Hòm hương bằng gỗ thì bào vót rồi trét bùn lên, hầm đất, tùy theo đồ vật mà

trét lên đồ
vật bằng đá, hoặc dùng nước rửa hoặc khắc rửa.
Nếu sạch rồi thì thôi.

Luật Tứ Phần: được cầm cái móc cửa của chúng tăng, hoặc
gậy, hoặc vòng, hoặc thìa, hoặc thìa bằng
sừng hoặc thìa bằng đồng
hoặc bồn tắm, giường nằm thì không xúc tịnh (nghĩa là chẳng phải y
phục thường dùng)

Hỏi: Xúc tịnh
là lỗi gì mà Phật phải nhọc sức chế ngăn nó? Đáp:

Phật muốn tăng thượng, đệ tử khiến cho việc làm hơn mọi việc
khác. Bên trong có thắng pháp bên ngoài có việc
làm cũng vậy. Giống như ở thế gian, người
sang ngồi yên để thọ thực, không làm việc cực
nhọc và thân hình đẹp đẽ.

Vì hiện tướng đại nhân. Tam thánh ba đời cũng không tự làm.
Nay nếu ban đêm va chạm vì mất pháp bậc thánh.

Chư Phật lập giáo chung cho cả Đại thừa, Tiểu thừa đều không
nấu ban đêm. Giống như kinh lăng-già, Luật Thập Tụng đã nói.

Thêm lớn lòng tham, phá hoại đức tin.

Phế bỏ việc tu, nghiệp ác có cơ hội phát sinh.

Chết đọa vào hầm phân.

Kinh Hộ Tịnh nói có người ban đêm cầm nắm v.v… chúng tăng ăn thức ăn bất tịnh.
Sau đọa trong ao phân hôi thúi, năm trăm muôn
đời chịu khổ, hết tội khổ này lại đọa vào loài heo và bọ hung,
mỗi loài phải trải qua năm trăm muôn kiếp, thường ăn thức ăn bất tịnh.
Sau được
sinh làm người, nhưng
phải làm hạn người nghèo cùng cơm áo thiếu
thốn. Phật bảo các
Tỳ-kheo: chúng tăng ở nơi này làm thức ăn bất tịnh,
nếu không đủ thì đi xin
ăn, như pháp mà ôm bát xin thức ăn của người
tại gia. Đó gọi là mạng
sống thanh tịnh. Do đây nói Tỳ-kheo tri sự vì
xúc chạm đồ vật thanh
tịnh nên dọa vào trong loài ngọc quỳ hơn năm trăm năm, không nhìn thấy nước trái cây ép.
Khi muốn vào nhà xí, bị quỷ thần hộ nhà xí đánh không cho đến gần. Nói rộng nhân duyên như
vậy. Luận Đại Trí Độ nói:
Nếu bậc
Sa-môn ruộng phước dùng tay dơ bẩn
sờ vào thức
ăn, hoặc ăn trước,
hoặc lấy vật bất tịnh bỏ vào thì dọa vào địa
ngục Phân Sôi, rộng như trong quyển
1
7.1
8.1
9.Trong phẩm Phân Tề Long của kinh Đại Tập nhật tạng có nói rộng, Tăng ăn khó gần, khó dùng.
Các kinh như kinh Tăng Hộ,
v.v… … đến ngày mai là phi pháp thọ dụng tang vật. Văn rộng không ghi đủ. Nói cho thông với đây là: nếu không có
hổ thẹn, khinh mạn lời
Phật, chính bản thân đồ vật còn phạm huống gì vật của tăng.
Nếu nói sâu xa hơn thì phải tự dứt bỏ mới vượt khỏi kỳ hạn.

Ngũ Bách Vấn chép: nói về trì giới, vị
Tri sự chỉ đồ vật của
vị tăng, La-hán đại diện
sám hối khổ duyên, như thế mà rộng biết.

Hai điều hộ tịnh pháp, trước tiết lộ ác xúc.

Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo ăn rồi lấy bát và thức ăn bẩn
của mình cho Sa-di và người
tại gia. Sa-di rửa bát rồi lai đặt vào trong đồ vật của tăng. Đây gọi là Tịnh, một lòng qua cho thì không phải là
ác xúc. (y theo đây, dưới
đồ vật còn sót thức ăn bảo tịnh nhân trao cho
là có lỗi xúc chạm)

Luật Ngũ Phần chép: Nếu không có tịnh nhân để tay bẩn (nghĩa
là trước cầm thức ăn
của Tỳ-kheo làm cơm, mì cho tăng, bậc Thượng
tọa, một người được
bất tịnh còn những người khác gọi là Tịnh. [121]
Tịnh nhân đem tịnh mạch
vẽ cái bất tịnh mạch lên trên, được lấy qua
phần trên. Nếu bất tịnh
mạch vẽ lên trên một cái tịnh mạch thì tất cả đều
là bất tịnh. Nếu lấy cái tịnh ở trong cái đồ đựng bất tịnh thí cái tịnh đó
phải được treo ở giữa.

Như những đồ
vật đẩu, du, khuôn v.v… tất cả đều là bất tịnh.

Luật Thập Tụng chép: Đặt thức ăn bất tịnh vào thức ăn
sạch thì phải bỏ nó ra.
Ngoài những món ăn khác như bánh, trái cây cũng vậy
(y theo đây, những thức ăn khó tiêu, hình dạng có thể khác nhau tướng
uế, tính cũng nhiều thì nên đổi).

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu lúc phơi lúa đậu, Tỳ-kheo ở trên, hành giả ở dưới bảo tịnh nhân bưng đi. Nếu việc khó gấp tuy có lao vào
cũng không có tội. Nếu
biệt chắc là trời mưa, không có tịnh nhân từ xa
được ném vật tịnh phủ
lên trên rồi cầm những viên sỏi, ngói, đá sạch
chấn lại. Nếu là đồ
đựng thức ăn cũng nhớ làm như vậy. Nếu trong nhà
trù có những thức ăn
như bình, bơ, dầu, mía ngọt, trúc, bó trúc, bó lau,
Tỳ- kheo lấy bình dầu bảy ngày mà lại cầm nhầm
bình tịnh dầu đem
đến, người khác thấy
không được liền nói mà đợi người (tri khố) đến hỏi:

- Đây là dầu gì? Đáp:
Dầu bảy ngày. Người kia nên bảo ông đặt bình dầu này
dưới đất không được
nêu tên họ, bảy ngày sau trở lại lấy (vì đã đụng
nhầm nên không thành).

Nếu bảo lấy tịnh dầu nhưng người thế tục không hiểu cầm nhầm dầu bảy ngày đem đến thì cũng làm như pháp có mất). Nếu tự mình
cầm nhầm những vật khác cũng như vậy.
Nếu nói xem xét tất cả đồ vật, xem bình tro đã đem đến.
Cái bình trong tay Tỳ-kheo này
là nhầm lẫn, nên xem xét nên gọi là Tịnh. Nếu
thả cái bình
trong tay ra thì gọi là bất tịnh (những vật khác cũng
giống ví dụ này).

Khí trung minh xúc:

Tất cả những
lá xanh cuốn lại là đồ vật, duỗi ra thì chẳng phải đồ vật. Cái bàn vì không có đồ vật để đặt miếng bún lớn vào để ăn,
cho nên lấy cái giường
dài, tọa cụ, giường dậy, giường dệt mịn sít làm đồ vật để ngồi ăn. Thuyền ở
trên sông, xe làm trâu
sợ hãi thì chẳng phải
là đồ vật. Nếu lúc ăn
không có cai gì làm dồ vật thì nên lấy một tấm ván dài đặt lên giường rồi ngồi lên trên đó ăn, hoặc đặt mía ngọt, củ cải,
lúa đậu v.v… lên trên
đó rồi mời Tỳ-kheo đến ngồi, không nên động thân, nếu hỏi thì tất cả đều là đồ bất tịnh (vì có duyên nên khai cho ngồi,
nếu động thân, hỏi thì thành xúc chạm).
Nếu máng y lên cái giá ở trên gác kho thúc ăn thanh tịnh và y
bát. Nếu lấy đồ vật
làm đụng vật đựng thức ăn đã thanh tịnh thì tất cả
đều trở thành bất tịnh.
Nếu cái gác chắc chắn không lung lay thì được.
Nếu ổ trên thuyền chở mười bảy loại lúa đậu, bên trên phủ cỏ lên thì
Tỳ- kheo được ngồi lên nhưng không được gọi danh tự. Nếu bị gió thổi,
sóng cuốn đến bờ thì
tất cả đều thành bất tịnh. Nếu dây thuyền, cây
sào
để chèo thuyền không
rời khỏi nước thì gọi là tịnh. Trên xe lớn chở
nhiều lúa đậu, Tỳ-kheo
được ngồi lên để giữ nhưng không đi. Nếu xe nhỏ có vật
thanh tịnh. Nếu lúa lấy y bát động xe thì tất cả đều trở thành
bất tịnh, nên bảo tịnh
nhân lên trước, Tỳ-kheo lên sau. Nếu lúc xuống
thì Tỳ-kheo xuống trước,
tịnh nhân xuống sau. Nếu ở trong xe chở đồ
vật, sơ ý thì xe lật
trâu lìa khỏi xe, tất cả đồ vật đều trở thành
bất tịnh. Nếu cái đuôi dây buộc trâu chưa lìa khỏi
xe thì gọi là tịnh.

Luật Thập Tụng chép: tùy kheo cho Sa-di thức ăn để ở mái hiên nhà.
Trên đường đi đến giờ ăn thì cho
Sa-di thức ăn, nhưng
Sa-di trả lai cho Tỳ-kheo. Nếu
trước không cùng ăn mà ngược lại với ở đây
thì không được bảo
Sa-di mang thức ăn ở bên ngoài hiênlội qua sông vì
sợ chìm, cho đến được
hưởng thức ăn ở ngoài hiên đó. Tuy có cầm
nhưng không phạm, đã qua
đến bờ không cầm nữa. Nếu nhận cơm đựng trong đồ vật bất tịnh thì tất cả không nên bỏ. Nếu là cái chén thì bỏ, còn
chừa lại những vật
khác, giống như trong luật Tăng-kỳ, được ăn. Nếu lúc
ấy dây buộc bát nhận
cháo nóng, bên trong có mỡ chảy ra thì nên bỏ ngay chỗ mỡ chảy, còn những món khác thì được ăn. Đồ vật đựng cơm,
cháo, canh bị nghiêng qua một bên, cho phép tịnh nhân làm giúp,
sửa
cho ngay rồi thì thôi không
được sờ vào nữa. Nếu người giúp tịnh phủ cũng vậy. tịnh mhân vẽ bình bơ dầu nghiêng qua một bên cũng vậy, xe người
kéo hay lừa trâu kéo chở thức ăn bị nghiêng qua một bên cũng vậy.
Lúc trời mưa gió đồ
vật thanh tịnh để trên đất trống, nên rửa tay thật
sạch cầm tấm che đậy
lên chỗ có đồ vật (đây là thể tịnh).

Luật Tứ Phần chép: nếu bình bơ dầu mà không đậy, hoặc
không có tịnh nhân thì
tự tay cầm đồ vật che lên (gọi là duyên Tỳ-kheo,
nếu cư só cầm thức ăn
thưởng cho Tỳ-kheo, sau tìm trả lại cho Tỳ-kheo,
thì Tỳ-kheo nên rửa sạch
tay để nhận. Nếu chín bát có lỗ xạy thúc ăn
để vào trong, tùy theo cái có thể rửa thì rửa. Còn những thứ khác
không đưa ra, không phạm.
Nếu vào trong tăng để ăn mà không có bình
bát thì cho phép chọn chỗ
ngồi, nếu trong tăng có bát thì mượn dùng (cũng là thể tịnh).

Luật Thiện Kiến chép: Tỳ-kheo dùng hơi thể thổi đồ vật
thanh tịnh gọi là xúc chạm.

Luật Ngũ Phần chép: bình bơ dầu bị nghiêng nên
sửa lại cho
ngay, không được lìa khỏi đất ném vào gạo tịnh thì có thể phân tích lấy nó
ra. Nếu không thể phân
tích thì bóc bỏ ra một nắm.

Luật Tứ Phần nói: có thể tự vải hạt nếu rau mọc lên thì cho
phép ăn, nhổ cây con
trồng lại cũng cho phép ăn (rau quả khác cũng
giống như vậy).
Nếu Sa-di nhỏ cầm thức ăn thanh tịnh qua
sông thì phải đặt
ở giường vài trái cam,
khiến cho từ trên xuống dưới.

Luật Thập Tụng chép: Tịnh nhân lấy thức ăn để lên phía trên,
Đại Tỳ-kheo tự tay sờ
vào thức ăn phạm Đột-cát-la.

Nếu bị bệnh uống thuốc thì đừng để cho người thấy.

Luật Tỳ-nại-da nói được lúa gạo lấy cho khách (nghĩa là bảo
tịnh nhân nhận lấy.

Hai là nói về tự nấu:

Luật Tăng-kỳ nói: nếu ở
chỗ a-luyên-nhã, tịnh nhân bị
bệnh, không có tịnh nhân mà tỳ- kheo có lúa thanh tịnh thì
Tỳ-kheo tự
giã nấu cháo cho tịnh
nhân, tịnh nhân ăn không hết, Tỳ-kheo không
được tự ăn (theo Luật
Thập Tụng trước không đồng tâm đồng lòng cho cũng được).

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu tịnh nhân khó tìm được thì Tỳ-kheo
phải tự làm thức ăn,
phải tự rửa cho thật sạch, không được đổ nước vào
vật dơ bẩn để đun sôi
(đây là thể tịnh, không được đun đồ vật của tăng
bị bẩn trên lửa, phải
giữ điều đó). Nếu đã sai tịnh nhân bỏ gạo vào
nước rồi thì không được
đụng vào, bảo tịnh nhân đun sôi. Cho phép đặt
cây ngang dưới đất,
Tỳ-kheo ở trên bảo tịnh nhân đặt nồi cơm lên trên
cái cây ngang, miệng nói thọ thọ,
sau đó tự mình nấu cho chín để cho người
bệnh ăn. Chớ bảo là đừng thọ nhận đồ vật đã rớt vào trong, cho đến luộc rau phải để cho chín tác pháp giống như trên. Nước gừng
cũng không được nấu,
vì biến sinh. Nếu trời lạnh, xin được tự hâm cho
nóng, không phạm.
Lúc làm thức ăn, tịnh nhân còn nhỏ thì cầm tay nó dạy vo
gạo, chắt nước cơm.

- Nói về ở trong đêm:

Luật Ngũ Phần chép: Nếu sai tịnh nhân rửa rau ở chỗ bất tịnh,
rửa chưa xong, mặt trời
mọc thì không phạm.

Luật Tứ Phần chép: có một Tỳ-kheo mang thức ăn đến tìm
tịnh địa, tìm chưa được
mà mặt trời mọc thì không phạm.
4.Nói về nấu trong nội giới, ở trong nội giới vốn là người khác nấu, có dư được
chút ít thì rửa sạch sẽ rồi thọ thực.

Ba minh thông
bít chia làm hai:

Bốn thứ thuốc: nếu là thời dược thì quyết định có nấu đêm để
dùng riêng làm ba cương năm thường phải làm cho nên uống.

Ba dược không thêm pháp:

Thuốc đồng thời: nếu về bệnh mà thêm nghe pháp thì có thông
cục.

Thuốc phi thời: qua giờ ngọ, mặt trời chưa xuất hiện uống đều
được. Nếu minh tướng xuất hiện thì mất khẩu pháp, thức ăn thừa ác
xúc là phi thời sinh.

Thuốc bảy ngày: khai cho tác pháp thêm vào nội tịnh trù. Đêm
chưa tàn đâu phải qua ngày thứ tám, sáng sớm
hôm sau thức dậy thì
đủ tội như sau.

Thọ suốt đời thọ: Tất nhiên là chín rục không thể nảy mầm
được, luật khai cho tự nấu trong đêm.

Luật Tăng-kỳ chép: tự nấu nước gừng bị kết phạm, nghĩa là
có sinh sôi. (theo đây
quyết định khai ba tội thuốc bảy ngày không
giống như nấu đêm).

Luật Thập Tụng chép: nước thạch mật, khai cho người bệnh
ban đêm được uống
(phải là nạn duyên).

Luật Tứ Phần chép: dầu, bơ đêm tàn khai cho nhỏ vào mũi,
những thuốc bất tịnh
khác không được gia pháp.

chính văn của Luật Thập Tụng chép: đầu hôm có ba hạng
giống như trên thêm vào
thức-xoa-ma-na-ni.

Trong Luật Tứ
Phần nói Thức-xoa được cùng với đại ni ăn nhưng
không được ngủ chung (có nơi vì không có Sa-di nên khai cho).
Trong đêm kết tịnh địa rồi thì trong phòng tăng được cùng ăn đêm. (không
nói tịnh địa có Tỳ-kheo). Nấu đêm:
kết tịnh địa rồi trong phòng tăng được nấu đêm.

Tự nấu: Đại
Tỳ-kheo tự làm [page 122], không nên ăn như
ba hạng người trên.
Ác tróc: tự tay cầm quả đưa cho tịnh nhân rồi lại lấy ăn
(không quyết định xả bỏ,
cho người rồi lấy lại ăn giống như ác tróc).

Luật Tát-bà-đa chép: cùng ăn đêm có ba hạng: đã nhận thức
ăn rồi còn tự làm
thúc ăn nghó là cùng ăn đêm.

Không cùng ăn đêm mà để qua đêm
phạm Đột-cát-la, nếu
ăn phạm Ba-dật-đề (vì
đêm tàn, trong Luật Tứ Phần cũng giống như
vậy). Nếu tự cầm ăn
gọi là ác tróc. Nếu làm thúc ăn tự nghó là để qua
đêm, phạm Đột-cát-la.
Nếu ăn, không thọ nhận, không cầm, tự làm thức
ăn, nghó để qua đêm rối
ăn, phạm Đột-cát-la. Nếu người ở chung với
mình ăn đêm thì mình không có lỗi.

Dùng bốn lỗi
này đối trước một người:

Hẹn giờ đến chỗ mong được thức ăn để ngày mai.

Tướng thứ nhất là trong đêm đến trú xứ, không thông qua hết hại tịnh,
xử phân nên bạch nhị Yết-ma và chung cả nội giới. Đến giờ thì phải đợi mặt trời xuất hiện. Y cứ ngườiø chỉ y cứ vào
ba Tỳ-kheo, biết là phạm lỗi này.
Trong luật hỏi tịnh địa, mặt trời chưa mọc chó mang
thức ăn đến, gió thổi
trái cây rụng, luật nói không biệt không phạm. Ni
thì chung cả bốn người,
cũng giống như vậy.

Người đến ăn, vật cách mặt đất tất cả đều phạm, chưa cách
đất, người chưa trưởng
thành thì không phạm.

Người đã trưởng thành gặp sương cũng là thời hạn ban đêm,
đối với bốn thứ thuốc
luận bàn như trên.
Hai là
Nấu trong đêm: Đối tịnh địa đều lấp kín, đối thời chung cho cả ngày đêm, đối với người chung cho cả bảy chúng, y cứ lượng thức ăn chung cho
cả sống, chín. Đối với bốn loại thuốc mà nói, giống như
pháp suốt đời, cho phép
trong giới ban đêm nấu đồ ăn, còn ba pháp khác
thì không thích hợp, cho
nên Luật Tăng-kỳ nói: Ngài A-nan vì Phật
hâm cơm ở bên cửa tịnh
xá Kỳ-hoàn, nên biết không được ở trong giới nấu nướng đồ ăn.
Ba là
Tự nấu: đối xử chung cả tịnh địa và bất tịnh địa, đối chung
cả ngày và đêm. Đối
nhân, hạn cục ba vị đại tăng. Trong ni có bốn người. Đến để ăn mà đồ ăn còn
sống Phật khai cho nấu lại,
không phạm.
Trong pháp bốn thứ thuốc
cũng khai thêm cho pháp suốt đời.

Luật Thập Tụng chép: nếu thức ăn còn sống hơ qua lửa làm
pháp tịnh rồi được nấu.
Thế nào là
Tịnh? Cho đến hơ qua lửa (nhẫn đến hái rau cũng
y theo đây), thức ăn
lạnh hâm lại cho nóng.

Ngũ Bách Vấn
chép: nếu chăn, thuốc thanh tịnh, Tỳ-kheo được tự dùng.

Bốn là ác xúc: y cứ theo xứ chung cho cả tịnh địa vàbất tịnh
địa. Y cứ theo thời, chung cho cả ngày và đêm.

Y cứ theo người, đại tăng có nhiều loại.

Vừa đến không chịu cầm liền.

Nị thế tương liên
(như y, bát, khăn
không sạch, đem giặt để nhuộm.

Nhậm vận mắt thọ (bốn thứ thuốc không thêm pháp phần giữa
và sau đều mất thọ, nếu thêm pháp ba thứ thuốc,
mỗi thứ tùy theo
thời hạn thì mất thọ.

Gặp duyên mất thọ (tịnh nhân tiếp xúc với gường, đồ vật).

Quyết ý xả thật (như đã thọ rối trong ý không muốn ăn.
Sau không thọ mà lấy đặt xuống đất).

Nếu Sa-di, tịnh nhân vẫn có nị xúc (nghĩa là cầm bát của
Tỳ-kheo đã ăn xong ở
trên tay không rửa mà cầm đồ vật của tăng)
Đại tăng
lại có bốn loại, không thành ác xúc

Vì thọ nhận mà cầm nắm (như trong đồ vật của người thế tục đã
đựng đầy thức ăn đem dâng cúng cho Tỳ-kheo.
Tỳ-kheo đưa tay nhận
lấy nên không thành ác xúc. Cho nên thúc ăn trong bát cũng vậy).

Gặp duyên mất thọ (tịnh nhân xúc thật, đúng như pháp chớ tiếp xúc,
Tỳ-kheo rửa tay rồi nhận từ tịnh nhân, tịnh nhân không cần rửa tay)

Người trì giới cầm nhầm.

Người phá giới cố xúc chạm cũng gọi là Tịnh thục, lại
dùng ba câu phân biệt.

Xúc chạm mà không có ác ý.

Luật Thập Tụng chép: Quên không nhận trái cây mang đi.
Nếu thấy tịnh nhân nên
đặt bát xuống đất rửa tay, nhận lại.

Ác
mà không xúc chạm. Luật Thập Tụng chép: Tỳ-kheo phá
giới cố xúc chạm gọi là Tịnh. Luật Tứ Phần nói
các Tỳ-kheo chê ghét
lẫn nhau cố ý xúc chạm thức ăn đã tịnh của
ngưới khác khiến cho thức
ăn trở thành bất tịnh. Phật nói, không xúc chạm
thì tịnh, xúc chạm thì
bất tịnh, phạm Đột-cát-la.

Vừa xúc chạm, vừa xấu ác:
Luật Thập Tụng nói
Tỳ-kheo trì giới,
Tỳ-kheo biếng nhác cố xúc chạm thức ăn gọi là bất tịnh.
Luật Ngũ Phần nói, ở trên cây gọi là ác xúc. Nếu đến
lúc ăn nói chung cả
xanh và chín.

Cùng che rơi xuống. Luật Tứ Phần nói: thức ăn nào ở trên cây
cũng từ gốc cây mà giải quyết. Nếu gốc cây ở
chỗ đất dơ bẩn, cành lá
che đất sạch sẽ, thì quả sẽ rơi xuống chỗ đất
sạch sẽ, hoặc vì gió thổi,
mưa đánh, chim thú ăn làm rơi xuống chứ không ai
đụng đến làm cho
nó rơi. Cho nên biết những quả này gặp duyên mà
rụng. Tuy mặt trời
đã lặn nhưng không thành trong đêm, nghĩa là quả
đã đủ lớn. Nếu rau quả ở trên đất dơ bẩn chưa đủ lớn, vận trùng
sinh thì chẳng phải là trong
đêm. Tùy theo lứa mà hái nó đưa vào tịnh trù.
Nếu rau quả đã rời khỏi
bổn xứ. Nếu Tỳ-kheo biết mặt trời đã lặn thì
không được ăn (ở đây ng-
hóa chỉ ước lượng chứ trong luật văn không rõ).

Luật Ngũ Phần chép: gốc cây ở nơi đất sạch sẽ hoặc dơ bẩn,
Tỳ- kheo cũng ở chỗ đất
sạch
sẽ hoặc dơ bẩn, quả rụng vào trong ấy thì
bảo tịnh nhân nhặt gom
lại để qua đêm, nếu không biết chỗ dơ bẩn thì
cho phép dùng; còn nếu
biết chỗ dơ bẩn thì không được ăn.

Luật Tăng-kỳ nói cây ở chỗ đất
sạch
sẽ hay dơ bẩn, quả rơi
xuống đất sạch sẽ thì
lượm lúc nào cũng được.
Nếu cây ở chỗ đất
sạch
sẽ hay dơ bẩn, quả rụng xuống chỗ đất
dơ bẩn thì phải sớm đem
vào tịnh trù. Nếu dưa, bầu mọc ở chỗ đất dơ
bẩn thì hái lấy mau mang vào tịnh thất.

Nếu có lúa thóc, đậu mè chở đến thì cũng y cứ theo trước; đồng thời nếu
Tỳ-kheo không biết ở chỗ đất dơ bẩn thì những thứ ấy trở
thành sạch sẽ. Nếu đã biết là mọc ở chỗ đất dơ bẩn (Luật
Tứ Phần nói
biết hay không biết đều
rất giống luật này).

Thứ năm là năm mất mùa khai cho tám việc:

Luật Tứ Phần nói, vì lúa đậu quá hiếm hoi, người dân đói kém, việc khất thực gặp khó khăn. Tuy xin được chút ít thức ăn nhưng bị
giặc lấy đi, vì vậy
Phật thương xót nên khai cho trong giới cùng ăn
chung, được nấu ban đêm, tự mình nấu, tự lấy ăn hai loại thức ăn của tăng
tục, trái cây hoặc ở
dưới nước hoặc ở trên đất liền đều không tác tịnh, còn những món ăn khác thì cứ làm đúng như pháp, nếu định tội thì phải
khai tám tội: nấu ban đêm, tự nấu, ác xúc, không thọ nhận đủ, ba tội
ba-dật- đề, bốn tội
kiết-la. Thêm vào nghĩa làm hư hoại mạng sống, giống như quả trên đất liền hoặc dưới nước không tho nhận mà ăn, há phải tác
tịnh hay sao? Luật nói:
Nếu thế nghèo khổ thì y cứ theo đó khai cho tám
việc, Phật nói: không
được đúng như pháp trị họ.

Luật Thập Tụng chép: nếu lúc mất mùa đói kém, thức ăn đã
hết thì được mang những
gì còn sót lại đi, nói cho thí chủ biết.

Đại môn thứ
tư là tịnh sinh chủng pháp, trong đó có ba, nghĩa
là chế ý, xứ nhân và Tịnh pháp.

Chế ý: Luật Tứ Phần đã luận
sớ rõ ràng những người thế tục và
ngoại đạo cho rằng tất cả cỏ cây đều có mạng
căn, vì thế Phật không
chế giới này. Nếu Tỳ-kheo làm thương tổn cỏ cây,
bị người khác quở trách, khiến cho
Tỳ-kheo kia đắc tội không khác với người tại gia, không
sinh tâm cung kính. Cho nên
Luật Thập Tụng nói chính pháp mau diệt,
lại phải phương tiện chế giới. Ngoài ra, giống như
giới phá hoại
mạng sống đã nói.

Nói về xứ nhân: nếu bảo tịnh nhân tác tịnh thì có bốn câu:

Người và trái cây đều ở chỗ đất sạch thì thành thanh tịnh, rất
tốt.

Người và trái cây ở chỗ đất dơ bẩn, thành thanh tịnh thì không

được ăn
(vì bên trong đã chín quá còn bốn chúng khác thì được ăn).

Còn lại câu xuất xứ từ Luật Thập Tụng. Cho nên văn nói: quả
ở chỗ đất dơ bẩn,
hoặc sạch sẽ, lấy lửa, dao tác tịnh, thành tịnh được
gọi là tịnh, được ăn.

Nói về pháp tịnh:
Luật Tăng-kỳ nói, mỗi khi ăn bậc
Thượng tọa nên hỏi:

Rau quả đã tác tịnh chưa? Không bị
sâu phải không?
Hỏi đáp đúng như pháp: Vị Duy-na cũng vậy.

Luật Tứ Phần nói có mười loại:
Năm loại đầu là:
Hỏa tịnh, đao tịnh,
thương tịnh, chim mổ nứt
tịnh và bất trung chủng
tịnh, trong năm loại này, dao, thương chim tịnh
thì bỏ hạt mà ăn.

Năm loại kế: là lột da, gọt vỏ, đậu hủ, hoặc bể vỏ, hoặc
mọng nước, khô ráo. Như
vậy phải thanh tịnh căn chủng. Lại nói:
nước rửa tưới lên gốc rau quả thì gọi là tịnh căn chủng.

Luật Tăng-kỳ
chép: củ cải rau răm thì vò để tác tịnh, loại rau có thân thì hái bỏ rau ria
cho sạch, những loại quả có hạt như dưa, bên trong ruột đã
sạch sẽ.
Những loại quả thì dùng hỏa tịnh, quả chưa có
hạt thì nên nhồi để
tác tịnh. Nếu có hạt thì dùng lửa tác tịnh.

Luật Tứ Phần chép: Hỏa tịnh chung cho năm loại.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
nói: Nước trôi sạch bụi bặm, đây hiện ra tướng hoại.

Luật Tăng-kỳ chép: nhiều quả để trong một cái rổ thì nên lấy một
quả ra tác
tịnh thì các quả khác đều được tác tịnh. Nếu mỗi quả
đựng riêng trong mỗi rổ
thì tác tịnh từng quả.

Thân mía ngọt
còn lá thì lấy thân để tác tịnh, còn không có lá
thì bó lại tác tịnh (y
theo đây, các loại quả không làm pháp tác tịnh).

Nếu là lúa tẻ (đây gọi là thượng đả bì lạc do cám trắng bên
trong vỏ. Loại này có
thể sống. Hoặc như Luật Thập Tụng nói Tỳ-kheo
nấu cơm trước phải vo
gạo cho sạch. Củ cải dùng hỏa tịnh, đao tịnh rồi
thì thôi, nếu chưa dùng
thì nó sống lại, nên phải tác tịnh nữa [ page 123].

Luật Tứ Phần chép: Tỳ-kheo không nên tự tác tịnh, phải đặt
thức ăn dưới đất bảo tịnh nhân làm, rồi rửa
tay thọ nhân. (đây là đối với
nơi có người, nếu không có người thì
Tỳ-kheo tự làm). Luận đã nói rõ
rằng: được tự làm
thêm việc, số giải không nói được tự tác tịnh nhưng tự
làm thì có lợi ích.
Giống như gom một đống quả hạt. Nếu chưa có người
tác tịnh mà vẫn ăn da,
thịt, mỗi việc phạm một Đột-cát-la.
Nếu ăn hạt,
mỗi hạt phạm một tội Ba-dật-dề, lấy lửa hơ qua một lần rồi thôi,
phạm Đột-cát-la. Nếu làm cho một đống quả hạt đều
trở thành tịnh khỏi phải
nhiều tội, há không phải là lợi ích hay sao?

Luật Thập Tụng chép: sao phải tác tịnh? Cho đến dùng lửa hơ
qua một lần? Nếu dùng
lửa đốt thành tro và than v.v… thì không thành
tác tịnh. Tỳ-kheo tự tác
tịnh, còn những món khác Tỳ-kheo không nên
ăn (nghĩa là đã được
hơ qua lửa). Nếu dùng dao xẻ dưa, tác tịnh thì được ăn.

Luật Tứ Phần chép: hai loại rễ và thân dùng lửa tác tịnh.

Luật Tăng-kỳ ghi: Trái cây bị lửa đồng thiêu đốt thành tro,
rải quanh đống lúa đậu
sợ phi nhân trộm, cũng gọi là tác tịnh. Nếu quả và hạt đã dùng hỏa tịnh rồi thì cho phép ăn. Nếu quả
sạch dùng lửa tác
tịnh thì ăn lừa hạt
ra(đây là phá tướng chứ không làm hư giống).

Nếu dùng lửa
tác tịnh những quả vỏ không sạch thì đều được
ăn. Cả vỏ lẫn hạt đều
không sạch cái lừa ra cái nuốt vào đều không
phạm. Nhưng pháp dùng lửa tác tịnh thì chung cho cả
chủng tướng, còn những món khác thì tùy tướng.
Luận sớ đã nói rõ phương pháp tác tịnh
này không chỉ gói gọn
trong một vật để tạo thành như một đống đào mận, mà chỉ dùng một quả trong đống quả đó hơ qua lửa một lần thì tất
cả đều thành tịnh. Giống
như dùng dao bổ dưa, một quả bên ngoài đã tác tịnh thì tất cả các quả khác đều goiï là tịnh.
Thể của phương pháp tác tịnh này vốn đã lấy đây làm pháp, không làm cho thực vật chết đi,
nên gọi là
Sa-môn tịnh. Y cứ vào gạo có vỏ như trên đã bỏ vỏ tác
tịnh, những thức khác phải y theo đây.

Hỏi: làm sao
phân biệt được chủng tướng?
Đáp: Tướng
là trên tất cả rau quả có lông mầu trắng, nên y
theo gốc xanh thẳm không
thay đổi mầu sắc của nó, nó gắn liền với đất.

Luật dạy: nay
chính là bảy loại mầu sắc của cây cỏ.

Nói là Chủng, nghĩa là (Trồng), có loại nhỗ từ chỗ này đem
đến chỗ khác trồng.
Luật nói: gốc có năm loại rộng như tùy tướng.

Thứ năm, là cách thọ khác nhau, thọ từ tay và miệng khác nhau hàng ngày
thường dùng. Nếu không nói rõ, thì giáo tướng
khó hiển bày.

Sơ lược nét chính lấy làm, tám môn.
Ý
nghĩa chế ra nhị thọ.

Thọ chung cho bốn thứ thuốc.

Đối nhân khác nhau.

Gia pháp cũng khó.

Thuyết tịnh thông cục.

Hai thọ rộng hẹp.

Lại thêm tấn tới hay không.

Nói về tướng tội.

1/ Môn đầu tiên dùng tay thọ nhận.

Như trong luận Tát-bà-đa chép:

Dứt nhân duyên trộm cắp

Vì làm chứng minh

Vì dứt phỉ báng.

Vì để ít muốn, biết đủ.

Vì làm cho người khác sinh tâm cung kính khiến cho ngoại đạo
được lợi ích, nay đủ như trong tùy tướng.

Luật Ngũ Phần chép: do chưa chế giới nên mỗi người đều phạm một
sai lầm, bị người tại gia quở, chúng ta không vui khi thấy
những người ác này, đắp y cắt rọc, hoại
sắc mà không nhận thức ăn để ăn,
nói là không cầm lấy.

Kế là khẩu thọ, ý là phòng hộ thọ nhân bằng tay. Nếu không có khẩu pháp thì quá ngọ liền mất. Vì có khẩu pháp cho đến rời xuống
hai bên, vì ngăn ngừa
phạm nhiều lỗi, dùng tay để thọ nhận chỉ ngăn ngừa
hai lỗi nên dưới đây sẽ giải thích rõ điều này.
2/ Thọ có chung cho bốn thứ thuốc không? Dùng tay thọ nhân chung cho cả bốn thứ thuốc. Vì ngăn ngừa
tướng trộm.
Dùng khẩu thọ có cục ba: Trừ thời dược, cũng có khẩu
thọ không chung với thủ
kho. Chỉ có cục giữa và trước. Còn ba loại
thuốc khác dùng tay thọ
nhận cũng như vậy, nếu thêm khẩu pháp chung
với thuốc đúng thời
và thuốc phi thời.

Lật Thập Tụng chép: Thời phần là tên khác của thuốc phi
thời, thuốc bảy ngày,
thuốc suốt đời, là ba loại thuốc phải có khi bệnh.
Luật không nêu lên ban đêm ác tróc. Hai thứ thọ nhận: bằng tay và
bằng miệng đều được
dùng, hai chỗ trao cho người:
Dùng tay thọ nhận chia làm năm nghĩa, trừ đồng loại ngoài ra
sáu chúng, ba đường đều thành.

Luận Tát-bà-đa chép: hễ thọ nhận thức ăn là làm chứng minh. Nếu ở chỗ có người mà toàn là phi nhân,
súc
sinh và trẻ con không
hiểu biết thì đều không
thành thọ nhận. Nếu ở chỗ không người chỉ có
thiên thần, súc sinh thì thành thọ nhận. Nay đủ như
trong giới tùy tướng Bất thọ thực.

Luật Thiện Kiến chép: có ba thứ chỉ thực: Tay, miệng, mắt; còn pháp bốn thọ có khác nhau. Nói về pháp thọ thì tâm cảnh phải
tương đương. như trong
luật nói: nhận lầm bơ dầu đều không thành thọ,
v.v… phải ngửa tay nhận
lấy (Luật Ngũ Phần đã nói: từ bên tịnh nhân
khác, sao cho tan ra để lấy
là phi pháp. Tình tương lãnh đương (nghĩa là
hai bên Tăng tục đồng
một duyên sự). Trừ mắt mờ và bất hỷ Sa-môn,
có duyên gấp, sợ hãi
thì để dưới đất mà thọ. Đã biết tình sự nhiều
ngang trái mà vẫn sẵn
lòng nhận cả. Trong Luật Tứ Phần: pháp thời dược
thọ đã tính đối pháp
cũng nhiều. Đủ như trong giới bất thọ thực và đối
thí hưng yếm đã nói
rộng. Đây vẫn nói về pháp gia khẩu còn ba thứ
dược thì nói riêng.
Đầu tiên
nói về thuốc phi thời, có bốn loại:

Thuốc thọ nhận.

Người năng thọ

Người thọ nhận

Pháp chính thọ

Đầu tiên nói về thể của thuốc, không có tám tai hoạn thì
được pháp gia khẩu:

1* Nội túc.
2. Nội chử.
3. Tự nấu.
4. Ác xúc.
5. Tàn túc.
6.Không hề nhận bằng tay.
7. Thọ rồi ngưng trong giây lát. (Luật Tăng-kỳ nói: thọ phi thời thì nhận nhưng bảo họ để dưới đất)
8.Tay thọ rồi biến động vì những vị ngọt chua mất bổn vị).
2. * Người năng trao, có bốn pháp. Mầu nước lượt trong khỏi ăn phi thời.

Nấu sôi sau để cho nguội dần, sinh khát không cần.

Nhỏ nước lên để tác tịnh làm mất mùi vị.

Tịnh nhân có long cúng dường, thì ngửa tay cầm 3* Người
thọ nhận: Tỳ-kheo làm ba pháp.

Trước và trên hết phải tự mình giải thích, phân biệt loại nước
trái cây ép cho tịnh nhân hiểu.

Ngửa tay thọ nhận không phải là tướng ăn trộm.

Ghi chép, hiểu biết, nói năng, đây gọi là hàm thời thực, nếu
nước đơn thanh thì không cần).

4* chính thức
pháp gia khẩu các bộ đều bảo là thêm, không
rút ra văn nghĩa trong luật
đã thành lập), nên đến chỗ Tỳ-kheo đầy đủ
lễ nghi bạch rằng:
Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó, tôi là
Tỳ-kheo… nay vì nhân duyên bệnh khát. Đây là nước gừng, vì muốn để nửa đêm uống, cho nên nay xin thọ với Đại đức (nói ba lần; nếu nhận ngay thì uống
không được đổ, không cần như pháp) nếu
quả nho, lê, mật, tương, tùy theo bệnh
mà nêu tên loại tương
gì để uống nhưng phải đổi thành chữ thuốc.

Thuốc bảy ngày có bốn pháp cũng giống như trên.

Nói về thể của thuốc: nếu không có tám thứ hoạ hoạn thì chỉ đổi thành thứ tám.
Chẳng phải là thuốc bảy ngày của
Tỳ-kheo khác.
Có người đã phạm còn làm hỏng thức ăn
(thuốc). Còn những thuốc bảy
ngày khác cũng giống như trên.

Tịnh nhân năng trao có bốn pháp.

Tịnh sát dữ thời thực biệt (nghĩa là mỡ đã bỏ
thịt, dầu đã
loại bỏ cặn).

Nấu bằng lửa.

Nhỏ nước để làm tịnh.

Thí tâm trao cho tâm lónh thọ lẫn nhau.

Tỳ-kheo sở thọ có hai:

1/ Tự mình không có năm lỗi: Tương tục xúc. (giữ liên tục): nếu giữ tới bảy ngày thì không thành ngày thọ thuốc.
Luật Tăng-kỳ chép:
Tỳ-kheo có ngày thứ bảy
thọ thạch mật, tức là ngày được dùng thạch
mật trở lại, cho nên gọi
là tương ô.

Hỏi: việc này chưa thành lỗi sao gọi là nhiễm nhau? Đáp: do bảy ngày trước đã uống và đã hết bệnh rồi, bây giờ lại uống nữa thì không có lợi ích, tác pháp
không thành. Nếu có được thuốc

khác thì cho
giữ thêm bảy ngày nữa.

Tương tục xúc: Đã từng cất thuốc đến tám ngày, phạm tội chứa dư,
tức là ngày cầm thuốc trên tay tác pháp bị nhiễm, lại không chịu uống.

Từng uống thuốc để đến ngày thứ bảy của
người khác).
Tức là ngày tự mình tác pháp không thành, vì chung
với vị của thuốc.
Luật Tăng-kỳ nói như vậy.

Tương tục thọ: Luật Tăng-kỳ chép: trong bảy ngày, ngày nào
Tỳ-kheo cũng thọ nhận thuốc không được thọ nhận
lại, phải thọ nhận
hàng ngày, không được thọ nhận lại, phải thọ nhận hàng ngày, không
được gián cách mà nhận. nghĩa là thamnhiều quá
thọ lại không uống
để trị bệnh (Luật Tứ Phần không có văn, y cứ
theo đây mà dùng, cũng tốt).

Tương tục phạm:

Luật Tăng-kỳ
chép: Tỳ-kheo vẫn thường uống thuốc bảy ngày, đến ngày thứ tám thì cũng có thể uống, hết ngày thứ tám thì không
được uống nữa, cứ nhận những thứ
thuốc khác. Trên đã nói rõ pháp tương
tục đối với thuốc mật.
Nếu được dầu cũng là gia pháp.

Luật Tăng-kỳ
chép: bơ sống, bơ chín, đề hồ lần lượt đổi khẩu
vị trong bảy ngày được thọ nhận.

Tự tác, có bốn pháp:

Ngửa tay nhận

Phân biệt nói ý tưởng làm dầu bảy ngày. Nếu bổn tâm làm đốt đèn, đồ xúc để thọ nhận thì không thành như trong
Luật Tăng-kỳ có nói.

Nhớ biết nói: trong đây những vật đã tác tịnh mà còn sống, tôi nên thọ nhận (nếu thời gian đã quá xa thì ăn mà không cần phải nói lời này).

Triển chyển thọ bơ sống làm bơ chín [page 124 ] nên bảo tịnh nhân nấu nướng đã có tịnh nhân nhận làm. Tuy trước đã nhận rồi đặt
vào một nơi đừng bảo tịnh nhân đụng vào.

chính gia khẩu pháp Nên cầm thuốc, nói:

Đại đức một lòng nghó, tôi là
Tỳ-kheo… nay vì nhân duyên
bị bệnh gió. Đây là thuốc bảy ngày dầu ô ma, vì muốn để qua bảy đêm để uống. Cho nên nay thọ nhận với Đại đức. (nói ba lần rồi đặt xuống chỗ
đất sạch, người cần thì tự cầm lấy).

Ngoài ra tùy
theo việc đối trị nên y theo loại trước.

Thuốc suốt
đời, có bốn loại.

Thuốc không có tám họa hoạn, như đã nói trong phần nước
trái cây ép.

Trao cho người làm (thường đưa cho người làm) có ba
pháp: b
1. Hỏa tịnh rồi, không còn lỗi sinh. b
2.Khác với thuốc còn dư (nghĩa là hợp thời, thức ăn
bằng với thuốc).
b
3.Thi tâm trao cho tình tương lónh đương. Tỳ-kheo thọ nhận được làm ba pháp.

Ngửa tay thọ nhận tâm cảnh đồng với tịnh nhân.

Nhớ biết như pháp trên: nếu một mình thì không cần

Phân thể phần: Gọi tử uyển hoàn là thể của thuốc. Nhưng có
thận di là phần thuốc. Hai pháp nhận riêng, gọi
chung là đến để
nhận (đến hợp thọ).

Bốn pháp gia khẩu nói:
Đại đức một lóng nhớ nghó, tôi là
Tỳ-kheo… vì nhân
duyên khí bệnh, đây là
(vỏ gừng, tiêu, quýt và tử
uyển hoàn), là thuốc
suốt đời,
vì muốn để uống suốt
đêm, nên nay thọ nhận với Đại đức (ba lần).
Nếu trong hoàn tán, y theo căn bệnh của mình mà uống,
năm ba mầu sắc khác nhau,
mỗi loại y cứ vào địa phương mà nêu tên nhập pháp.
Như trước đã phân biệt. Nếu mua thuốc chưa đủ thì cứ tiện tay bốc một nắm tức là pháp gia khẩu. Nhưng thể thì
suốt đời. Y cứ theo bổn danh gia pháp, nếu là thuốc đúng thời, thuốc bảy ngày (như
đại táo, rau, mì, đậu, tương, dương cật, hỗ nhãn đầu bạch, các
loại mật, bơ, dầu). Gặp duyên không được thọ dùng chung với thuốc
suốt đời, chỉ
được dùng trong nhất
thời. Phải nói thêm: nay vì nhân duyên khí bệnh,
đây là dương cật, thuốc
suốt đời tử uyển dược phần vì muốn để qua
nhiều đêm, những từ
ngữ khác cũng giống như trên (còn những thứ khác
y cứ theo đây để thí dụ).
Nếu đến chợ mua thuốc thì bảo tịnh nhân trả giá, Tỳ-kheo y
cứ theo danh mục tự chọn
lấy nhiều hay ít. Nếu một chỗ có thuốc thì bảo cân rồi thứ lớp nhận lấy, không được đặt xuống đất. Tức là tìm
Tỳ-kheo thêm vào.
Không được quá hạn, nay vâng theo pháp ít
có một, hai.
Phần nhiều mặc theo tâm ngu
si chèn ép
Phật pháp. Hễ được thì liền nhai không kể là dơ
hay sạch, nói chuyện lớn tiếng, bàn luận vô ích.
Chuyện đời thì tỏ ra
minh biết nhiều, nhưng nếu nhiếp tâm thuận giáo thì
một việc cũng không thấu
suốt. Đâu biết là tương lai sẽ đọa vào đường ác
nên vẫn cứ
thích thú sự tha, si ở hiện tại. Người có hiểu
biết thì tự
soi sâu vào tận tâm ý
mình (tự hiểu lấy mình).

Thuyết tịnh:

Thuốc bảy ngày làm khẩu pháp rồi thiên tâm thuộc về mình,
phải thuyết tịnh để chứa.

Thể của thuốc quý trọng, tâm tham chứa nhiều.

nghĩa thời gian lâu dài không có biến động.

Khí vị
khác thường, năng lực giúp thân mạnh mẽ.
Quy chế, thuyết tịnh phải bỏ sự bao bọc bên ngoài.

Dùng tay thọ nhận thuốc bảy ngày thì rất hiếm nên cũng không
cần nói: ngoài ra ba loại thuốc khác ngược lại
với cái trước không đầy
đủ cho nên không phải tịnh.

Pháp tịnh rất giống pháp y, chỉ có thuốc lâu dài là khác.

Hai thọ thông bít.

Tay nhận thọ
ngăn ngừa tội trộm. Một người đã thọ nhận thông qua
người khác, khẩu thọ cũng vậy. Nếu xét thấy đúng bệnh, ghi
tên thật cũng không
thông. Chẳng có gì khônng dùng khẩu pháp ấy, thêm vào pháp dược khác là nhị thông (được vị thông, chủ
thọ thông).
Cho nên xả bỏ, người trước thọ pháp thì không mất.
Vì sao biết được?
Vì Luật Tứ Phần nói:
Thuốc để đến ngày thứ bảy cho các Tỳ-kheo
uống. Ngoài ra ý nghĩa
giống như sớ sao đã nói. Đến ngày thứ bảy có
thêm nữa hay không?

Nếu đã nói dụng tay
sờ vào, thọ nhận mà mất cái mình vốn
được thọ thì phải thọ lại. Tuy nhận lại không
có lỗi nhưng trong khẩu pháp, luận
Tát-bà-đa chép: Đã năm ngày rồi vẫn còn xúc chạm thì
thêm cho pháp bảy ngày. Chẳng dùng pháp hai ngày, không theo thế thuốc mà phải theo đúng pháp bàn luận. Nếu đã qua
sáu ngày rồi thì bỏ
không được thêm nữa, vì thuốc nước đã vào tịnh.

Luật Tăng-kỳ chép: thế thuốc nối tiếp nhau, bảy ngày có thể biết.

Như trên, tịnh
nhân sờ nhầm vào dầu bảy ngày thành mất.

Thành Luận chép: như cách uống đủ bảy ngày mới yên tâm
là bệnh được hết.

Nói về các tướng: Luận Tát-bà-đa nói: nếu Tỳ-kheo có bệnh
cần thuốc bảy ngày nhưng nếu không nhờ tịnh nhân
thì khó kiếm được nên phải thọ nhận từ tay tịnh nhân, từ miệng
Tỳ-kheo thọ nhận. Đã gom
về một chỗ thì trong bảy ngày phải lấy dùng. Nếu
làm khẩu pháp rồi,
từ một ngày đến năm ngày.

Tịnh nhân đến đụng vào, hoặc vì cho, không nhận thuốc để lẫn
lộn. Nên
thêm hai cách thọ thủ tho, khẩu thọ thì được uống bảy ngày.

Nếu đến ngày thứ sáu đã đã đến tịnh nhân, bảo sờ vào những
thứ thuốc lẫn lộn khác
thì đều không thành thêm.

Nếu thuốc nhiều không biết người nào là chủ của nó thì nên
thọ nhận bằng hai cách:
tay thọ, miệng thọ, sau đó mới uống.

Nếu bệnh nặng không thể dùng miệng nhận thì được uống ngay.
Nếu như
Tỳ-kheo nuôi bệnh dùng hai cách:
Tay nhận, miệng
nhận thì cũng thành pháp
thọ, phải gọi tên Tỳ-kheo bệnh và thọ nhận. Hỏi: hai cách nhận: tay nhận và miệng nhận này để ngăn
chặn điều gì?
Đáp: Luật
Tứ Phần nói: thuốc thì bàn luận riêng. Như thuốc
đúng thời, tay nhận thọ
phòng hai tội, nhận sự xúc chạm thô thiển. Khẩu
thọ cũng giống như vậy.

Phi thời tương, dùng cách tay nhận để ngăn hai tội. Một là
ngăn tội đến mà không thọ nhận.
Hai là ngăn ngừa không thọ nhận mà cầm nắm thô thiển (các xúc).

Miệng nhận ngăn ngừa hai tội. Một là người lỗi quá ngọ mất thọ,

hai là người
lỗi quá thời mất thọ, ác tróc.
Thuốc bảy ngày tay nhận ngăn ngừa hai tội, giống như trong
pháp thọ thuốc mới,
miệng nhận ngăn ngừa ba tội. Một là ngừa quá thời
mất thọ. Hai là ngừa
lỗi quá ngọ ác xúc. Ba là đêm tàn. Xưa nói ngăn
ngừa nội túc. (đây không có văn trong luật, lấy
suốt đời làm chứng, lệ
theo mà biết, không khai).

Thuốc thọ suốt đời, dùng cách tay nhận giống như trên. Miệng
nhận ngừa sáu tội.

Một là quá thời mất thọ, không thọ, hai là ác xúc, ba là đêm
tàn, bốn là nội túc,
năm là có người nấu trong đêm. Sáu là tự nấu (vì
biến sống thành chín). Rõ
ràng là nhân sinh tội (vì chưa thọ nhận nên
không có các lỗi lầm,
nay đã đưa ra hai cách thọ nhận thì lỗi lầm sinh)

Thuốc đúng thời dùng cách tay nhận, nếu quá ngọ phạm hai tội. Mất nhận ác xúc: Trải qua đêm
sinh ra đêm, hai tội tàn túc và tác xúc.

Nếu phi thời, dùng cách tay nhận, phạm hai tội cũng giống như

trong thuốc đúng thời.
Dùng cách
miệng nhận, phạm ba tội.
Minh tướng xuất hiện có thuốc phi thời, đêm tàn ác xúc. Thuốc bảy ngày dùng cách tay
nhận, phạm hai tội, giống
như trên. Dùng cách miệng nhận, phạm năm tội.

8/ Mặt trời mọc thì nói: Đêm tàn, phi thời phạm xả doạ. Ác
xúc phạm Ni-tát-kỳ
Ba-dật-đề. Bất xả dược phạm Đột-cát-la.

Hỏi: vì sao
bất sinh bất thọ?
Đáp: thuốc
vốn là bất thọ, giống như thêm khẩu pháp mất không thọ, đến
sáng ngày thứ tám thức dậy, nếu có vẫn mặc tình mất thọ, không gọi là năng
sinh bất thọ, không giống như đêm tàn, vốn
chẳng phải đêm tàn vì
có cách miệng nhận, tám ngày có phạm lỗi đêm
tàn, thuốc phi thời cũng vậy.

Thể của thuốc chưa có pháp, không có thời và phi thời.
Thọ suốt đời là phương
cách tay nhận giống như trước, phương cách miệng
nhận cũng phạm sáu tội.

Không bệnh mà uống phạm Đột-cát-la. Ngoài ra nói nay đù
như trong ba giới tùy
tướng, phi thời, bất thọ tàn đêm. Hỏi: Trong bốn thứ thuốc, vì
sao tội bảy ngày nặng hơn ba tội khác? Đáp:
Thuốc đúng thời hễ nuốt xuống khỏi cổ thì phạm bảy
tội, phi thời, tàn đêm bất thọ,
phạm Ba-dật-dề.
Nội túc, nội chử, ác
xúc phạm Đột-cát-la. Đây gọi là qua đêm rồi không qua trao cũng
không thể không chịu tội,
những tội khác thể theo đây mà có hay không.
****



(phòng xá
của tăng chúng có đủ năm việc.

Phụ: Điều độ dưỡng sinh vật)

Chúng dưỡng
sinh đã nhóm họp đầy đủ, đông đúc. Tùy theo
sự khai báo mà cho phép
tự tạo lập. Tuy dược dyên rộng nhưng vẫn chưa theo pháp chế. Nếu trái thì mới chế, phạm thì không tha.
Vì đã khó phân biệt tướng mạo và thể chất nên chia ra điều cách. Đại ý
khai riêng như sau:
Trong khi trước nói về
Bình Bát là chế giáo vì đầu tiên nói về nó, ngoài ra có chúng dưỡng
sinh đầy đủ, cho phép thâu nhận
như sau, trong đây chia ra làm bảy.
1.Chế ý.
2.Thể như.
3.sắc.
4.Lượng.
5.Pháp thọ. Mất thọ tướng.
7. Thọ dụng hành hộ pháp.

Chế ý: Luật Tăng-kỳ chép: Bát là đồ vật của người
xuất gia, không thích nghi với người thế tục.

Luật Thập Tụng chép: Bát là cờ nêu của
Hằng sa
Chư Phật, không được dùng vào việc xấu.

Luật Thiện Kiến chép: Bậc thánh Ba thừa đều cầm bình bát bằng đất,
ăn xong giữ gìn làmcủa tùy thân cả đời. Vì không có nhân, lấy bốn biển là nhà, cho nên gọi
là Tỳ-kheo.
Kinh Trung A-hàm chép: Bình bát còn gọi là ứng khí.

Thể như: Luật nói: Đại ý có hai: đất sét và sắt.

Luật Ngũ Phần chép: có sử dụng bình bát bằng đồng thau. Phật nói: đây là pháp của ngoại đạo.
Nếu cất giữ, phạm tội. Phật tự làm
bình bát bằng đất để
làm cách thức cho đời sau.

Luật Thập Tụng chép: Cất giữ bình bát bằng gỗ phạm thâu-lan- giá.

Luật Tăng-kỳ
nói: là cờ nêu của ngoại đạo, cho nên thọ nhận dơ
bẩn. Nay ở
đời có bát mạch trữ, bát gạch, bát tất, bát
từ v.v… đều là
phi pháp. nghĩa là phải bỏ đi.

Mầu sắc đúng sai:

Luật Tứ Phần chép: nên nung thành mầu đen hay mầu đỏ.

Luật Tăng-kỳ chép: nung bát thành mầu giống mầu (cổ)
chim công, hay chim bồ câu
là đúng pháp. Nếu theo văn trong luật thì phải nung để bảo quản. Văn trong luật đã nói đủ về cách nung.
Có người trước nung bát
sắt, bát đất cho bong ra nhưng bát côn thì không bền
vì mầu sắc nhợt nhạt,
rơi xuống bị dơ bẩn. có người dùng dầu gai trét
lên, tất cả đều phi
pháp. Chính tôi hỏi ngài Tam Tạng dịch kinh rằng.

Trung quốc không dùng bát trét dầu, nếu đi qua lãnh thổ này, dùng qua một lần thì đập bể, không cho dùng lại.
Trong Ngũ Bách Vấn nói: Không cho nhận giữ, theo đây thì bồn tắm bằng đất nghĩa
giống như bát trét dầu.

Luật Thiện Kiến chép: Bát đất qua năm lần nung mới dùng.
Bát đất qua hai lần nung
rồi sử dụng thọ trì. Các bộ luật có nói cách nung, xứ này dùng để nung, qua hai lần đưa vào khuôn vẫn chưa đổi
mầu. Nhưng cách thức xử
dụng thì không giống.

Lượng: chẳng phải
Tứ Phần, Bát lớn đựng được ba đấu, bát nhỏ chứa nửa đấu.
Loại trung thì có thể đoán biết. Đấu thăng này không
xác định. Luật này dịch vào đời Diêu Tần. Nước
kia dùng đấu của
Cơ Chu (đấu này dùng chung cả nước, nhất định không
đổi cách can đong. Người đời tính có tám loại, giải
thích là: Khuê, Sao, Chước, Cáp, Thăng, Đấu gọi là nhân tâm pháp). Y theo đấu đời Đường, Bát bậc thượng chứa
được một đấu; bát bậc hạ đựng được năm
thăng. Luật Thập Tụng nói,
lượng của đấu giống với Tứ Phần.

Lại nữa, luật kia nói: Bát bậc hạ thọ nhận một đấu, bát khác
nhận được nửa đấu
cơm, bát khác nữa nhận được bốn thăng). Luận
Tát-bà- đa nói chung
lượng của bình bát các Luận sư nói rất nhiều
thuyết khác nhau. Nhưng lấy một nghĩa làm chính. nghĩa là một bình bát,
người khác thọ nhận mười lăm lượng cơm. Đời Tần cân là ba mươi lượng cơm v.v… đây là nồi cơm gao thơm ít nhựa
ở Thiên-trúc.
Bấy giờ, mọi
người đều bàn tính với
nhau. Bát của bậc Thượng tọa nhận được ba đấu,
bát của người khác
nhận được một đấu cơm, bát của người khác nhận được một đấu canh, ngoài ra những món khác có thể là một đấu, hoặc hai
đấu đời Tần. Bình bát
thọ nhận canh của người khác, thức ăn có thể là
nửa đấu lại bằng một đấu đời Tần.

Bát của bậc Thượng toạ chứa được ba đấu. Luật sư nói:
không có vật khác để đựng thức ăn. Nói thẳng
là bát của thượng tọa chứa
được ba đấu. Bát của
người khác được một đấu cơm, bát của người khác
nữa đựng canh. Nếu lại trên hư không thì thức ăn không mắc vào trong.
Hai loại bát trung và hạ
thì có thể cứ vào đó mà đoán biết.
Gặp một cái bát tốt ở ngoài chợ quán, tròn trịa rất dễ thương.
Luật sư bảo tăng chúng
xuất gia trong giáo đoàn của Phật ban đầu không có
bát. Phật ban sắc lệnh xuống Đế-thích, Đế-thích
bảo những người
thợ khéo ở cõi trời
làm mười vạn cái bát. Bát ở chợ dưới thế gian chính
là bình bát ở cõi trời
kia chứ không phải do con người làm ra.

Kinh Tỳ-ni mẫu nói: không đầy một đấu rưỡi quá ba đấu thì không
thành thọ trì. Như vậy các bộ định lượng tuy không phải là một ngón tay nhưng phần nhiều lầy ba đấu, một đấu rưỡi làm giới hạn. Tên vật này
là ứng khí, phải y theo
giáo mà lập. Luật nói: lượng bụng mà ăn, đo
thân mặc áo, chân bước
rồi thôi. Nói chung với thêm bớt phải y theo chính giáo. Người ôm bình bát nhỏ thì nhiều. Bình bát lớn rất hiếm người ôm. Há chẳng phải là hạn cuộc tham đắm tính
số người nhận được nhiều
lợi ích hay sao? Đã goi
là phi pháp thì không được thuyết tịnh thọ trì.

Pháp gia thọ: (Luật Tứ Phần không có văn, nhưng nói nên thọ
trì. Nay dùng văn trong bộ khác. )

Luật Thập Tụng chép: Bạch Đại đức một lòng nhớ nghó, tôi là
Tỳ- kheo… Bát-đa-la đúng
lượng này, nay thọ thường dùng (nói ba lần).

Luật Thiện kiến chép: nếu trong mười ngày xả để nhận bát mới thì đến ngày thứ mười một phải đổi. (xem ý văn này giống như
pháp độc trụ Tỳ-kheo).

Nói về các tuớng mất pháp:

Luật Thiện Kiến chép: Tuy trước thọ trì nhưng vì bị lung như hạt lúa, hạt gạo nên mất thọ trì. Nếu bát méo mó, bể cũng
không thành thọ.

Luật Thiện Kiến chép: nếu mua cái bát khác nhưng chưa về thì không thành thọ, tuy chủ bát có nói nhưng thọ trì cũng không
thành. Nếu quá mười
ngày thì không phạm hưa dư. Nếu mua bát định giá rồi, bát của chủ đã nung rồi thì báo cho
Tỳ-kheo biết. nếu không đến
để nhận, quá mười
ngày phạm, phải xả. Luật Tứ Phần chép: nếu bình
bát bị rạn nứt, thúc
ăn lọt vào nhưng rửa không khều ra hết, vì không rỉ
ra nên không mất thọ.

Hỏi: Vẫn cất
giữ một bình bát, không thêm phương pháp thọ
trì, quá thời hạn, phạm
có nên xả không? Đáp:
không phạm, vì chế cho cất giữ,
sự việc giống như ba y. nhưng phạm tội vì không thọ trì bình bát. Nếu có nuôi dưỡng thì y
cứ theo y mà thuyết tịnh.

Nói về cách thọ nhân,
sử dụng va giữ gìn.
Ngũ Bách Vấn chép: nếu một ngày không dùng bình bát để ăn, phạm xả đọa, người bệnh
nặng khai cho không dùng. Nếu ra ngoài giới qua đêm thì không mất.

Luật Ngũ Phần chép: nếu các Tỳ-kheo húp cháo trong bình bát nhưng khổ vì nóng không thể bưng thì cho phép làm vật đựng
cháo riêng để húp.

Kinh Tỳ-ni mẫu chép: không được dùng đậu thô rửa làm
phai mầu. Phải giã cho
thật nhỏ, ray rồi dùng nó. Cho đến bệnh cũng không
được dùng
tạp hương tháo đậu để tắm. Đến lúc khất thực nên làm
túi lưới đựng bình
bát, bát nay thì chính tay mình ôm lấy. Vì cho tịnh
nhân ôm bát đi khất
thực, ngoại đạo bỏ thuốc vào bình bát, Tỳ-kheo ăn
chết nên ngăn ngừa.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu rửa bát mà không có chỗ ngồi thì khom lưng ngồi xổm cách mặt đất khoảng một khuỷu tay.
Không được
dùng tro rửa, khiến cho phai mầu. Nên lấy nước lá cây rửa, không được dùng
Sa- cự kỳ cọ (nghĩa là
cứt trâu), không được đến chỗ bờ cao nguy hiểm.
Trước nên rửa bát của thầy,
sau rửa bát mình. không được rửa
bát của mình vào nước
cặn rồi tẻ vào trong bát thầy. Cho đến rửa rồi
nên ngồi xổm, đeo cái
túi đựng bình bát lên vai, sửa nó cho ngay ngắn.
Về nhuộm y:
trước phải nhuộm y của thầy. Đừng ngâm chung y mình với y thầy. Nếu bát bị ràng vì bể thì ăn rồi nên mở ra, rửa
sạch phơi khô cho khô ráo
rồi dùng day ràng lại đem để ở chỗ bằng
phẳng trên mặt đất.
Thậm chí không có vật gì lấy nước rửa thì nên để yên đo.

Luật Thập Tụng chép: Bình bát là cờ nêu của
Chư Phật, không được dùng bừa
bãi. Bát mới nung nên phết bơ lên, nhất tâm rửa ba
lần, gọi là tịnh, không
được giữa trưa nướng thức ăn khiến cho người
chảy nước miếng, phạm Đột-cát-la.

Kinh Tỳ-ni mẫu
chép: không được rửa tay trong bình bát. ở tất
cả mọi nơi không được dùng bát, trừ bệnh. Phải
kính trong bát như tròng mắt.

Luật Ngũ Phần chép: giữ bình bát như giữ tròng mắt. Nếu rửa
bát bằng sắt thì cho phép
cách mặt đất năm, saú thước. Rửa bát đất thì
cho phép cách mặt đất năm sau tấc, nên để ở chỗ
tốt. Không lau mà phơi ở giữa trưa nắng. Nếu để trên đất đủ một đêm rồi lấy ăn, dùng nước
nóng rửa rồi đựng thuốc, phạm tội.

Luật Tứ Phần chép: nên giữ gìn bát này.
Không được để ở chỗ đất đá rơi, hoặc tựa vào
dưới dao, gậy, hoặc treo dưới đồ vật, hoặc để
ở giữa đường, hoặc ở trên đá, hoặc ở dưới cây đang có quả, hoặc ở chỗ đất không
bằng phẳng, hoặc ở trong kẹt, cửa hoặc ở dưới cánh cửa, hay
dưới giường dây, giường gỗ (trừ để tạm) hoặc ở
giữa giường,
gốc giường,
trừ để tạm, hoặc đựng
nước nóng, v.v… đều không được. Không được một tay cầm hai cái bát, trừ có cách ngón tay giữa, hoặc một tay cầm hai
cái bát mở cửa, trừ
dụng tâm, cho đến chân làm cho bát bể, v.v…

Luật Tăng-kỳ chép: có tâm ác làm bể bát, rách ba y, phá
tháp, tượng [page 125], giải giới, phá phòng Tăng đều phạm
thâu-lan-giá. (người có
tâm tốt mà lỡ làm hư trong văn đều khai).

Luật Tứ Phần chép: không được làm đồ vật chẳng phải bình
bát để dùng. Tất cả những đồ vật dài không được để trong bát, hoặc vẽ
vào trong bát, họa tượng,
chữ Vạn và tên mình, tất cả đều không được.
Bát bể không được
sơn phết lên rồi ràng buộc bốn phía lại, hoặc nên
sơn phết một nử trên
miệng bình bát. Hoặc nếu có nhiều đốm nhỏ thì
nên sơn lên đó một lóp (dùng
bạch lạp, chì, thiếc).
Không được để dưới đất, vì nung hư, nên dùng bùn, nước rảy nước đặt lên, hoặc lá, hoặc cỏ,
hoặc bát chi. Người cố làm hư lấy bạch lạp trét ở đáy thì không được rửa, trộn với cát và cứt trâu. Lấy một cái chậu đựng nước, tẩm cứt trâu để
cát lắng xuống dùng để
rửa. Vì bên ngoài dùng lá, dùng hoa như nước trái cây để rửa cho
sạch chất dơ, nếu cầm trên tay mà thấy khó cầm thì
làm một cái túi may
miệng đeo lên vai. Từ trong bình bát xuống tới
ngoài miệng bình bát.
Không được làm cái hòm đựng bình bát, e rằng
ngăn ngại nhau. Nên lấy y
và lá cây ngăn cách nó, đặt bình bát trên một cái cọc.

Ngũ Bách Vấn
chép: không được úp bình bát trên tường, phải
để khăn vào trong, treo
lên trên tường, v.v…

Luật Thiện Kiến chép: bình bát đất nên lấy dây mầu xanh
buộc lại và mang vào
cánh tay trái. Trong Thính giáo có nói: chúng cụ, cho nên nêu ra.
Luật Tứ Phần khai 16 trượng khí là:
Chỗ lớn, chỗ
có nắp đậy, bồn nhỏ,
bồn lớn, gáo, chỗ nhỏ, chỗ có nắp đậy, bình nước rửa, bình có
nắp tay, bồn, muỗng tăng cũng được giữ: nếu bình bát
không ngay thẳng thì làm
lại bằng cành cây. Nếu bát bị bụi bặm dính thì
làm một cái lồng trùm
lại. Nếu bát mới nhuộm bằng cứt thảo ngưu v.v…
Ở chỗ không có người
thì được cầm, thấy người tại gia thì đặt xuống đất. Nếu ở
trong chúa, được tự dời đất đá, cây gỗ, v.v… giã thuốc phải
có chày, cối, cái ky,
chổi bằng trúc để quét cho sạch. Tất cả đều khai cho vì trị mắt. Được cất giữ lược dầy bằng lưu ly hoặc ống quán ty,
ống yên (khói), ống thổi lửa, hoặc kiềm, hoặc lửa thì lấy bình nước nóng
chế vào ống. Đồng thời người rửa chân tay thì cung cấp cho họ cái chậu rửa hoặc đồ vật dùng để rửa chân, những vật cần dùng nên cung cấp cho họ.
Nếu có được bao nhiêu
đậu, lúa mạch, hồ gai, gạo thơm thì nên lấy bình
bát làm lượng. Không
được cất giữ cái thăng, đấu, can, nếu cần cân lường bơ, dầu thì cho phép khắc gỗ làm bát để can lường, lượng bốn,
năm bát bằng nhau. Y cứ
theo đây xác định số cân. Luật Ngũ Phần ban đầu giống
Luật Tứ Phần, về
sau cho những vật khác tuy nhiều nhưng
vẫn còn một chút tức
giận. Cho nên Phật bảo Tăng cất giữ riêng. Đấu
giải thích là thăng, hợp và cân.

Luật Tứ Phần chép: cúng dường Hòa-thượng thì cho phép
dùng bàn đồng, giống
như bàn, ghế. Tất cả các thứ thức ăn đều đem ra đặt trên bàn để chia cho mọi người cùng một lúc. Nếu trái cây nhiều thì
nên ép lấy nước uống,
khai cho cất giữ phải cần tới đèn; Thắp đèn bằng
sắt thì cái chụp đèn
bằng sắt, bật ngọn đèn chuyển luân, củi lửa trong
bếp lò, cái chụp đèn,
chổi qúet quạt đều có người khác chịu trách nhiệm.

Nếu vì gìn giữ y, trong chùa cho phép lấy vỏ cây như lá trúc
làm đồ vật che giữ.
Cung cấp đồ che, toạ cụ, tất cả đều được cất giữ. Vì
vá giày da nên cho phép
cất giữ cái đồ dùng, trừ cách ngón tay ở giữa để dùi lỗ. Nếu có được da đã thuộc để làm giày thì cần dao để rọc, tấm
gỗ nhẵn, hoặc đá mài,
đều khai cho dùng. Nếu dao, dùi, gân, lông, sợi bị văng tứ tán thì cho phép làm túi đựng lồng, cho phép lót lông bên
ngoài và bên trong, mười
loại y cũng được dùng làm túi đựng. Nhưng
không được làm bằng
da. Nếu da hư thì cho phép lấy lông măng, kiếp cụ đại bì v.v… để trong dao.
Nếu tóc dài, khai cho dùng dao cạo và làm vỏ
bao dao lại. Nên dùng kiếp
cụ và chướng vật khiến cho hư hoại để trên
đá phủ lên, mài thì dao ấy bén, khai cho cất giữ con dao cạo gọt, tóc
rơi tứ tán thì lượm
để vào cái bọc. Cho dùng kéo, nhiếp, dao xẻ dưa, dao xắt gọt hình lưỡi gà. Những vật bằng răng
sắp xếp như răng lược.
Cung cấp phòng ở cho
Tỳ-kheo như trong pháp. Cho phép sắp xếp mốc
cài cửa, nắp đậy, bình
nước, bình nước rửa, đồ dùng dựng nước, nhà
tắm, giường, dao gọt đất
bùn và giường dây lớn nhỏ, móc, cửa không
được cất giữ. Nếu đi đường
sợ rắn hay côn trùng cắn thì nên rung tích
trượng. Nếu ống đựng đầy đá vụn, hoặc
sa vào cành trúc phát ra âm
thanh, không được cầm gây rỗng ruột. Nếu cắt chứa thì đúng như pháp
làm quạt lớn. Nếu làm
quạt may thì bảo Sa-di may. Nếu làm bánh, làm
mì đậu, cân lường mì,
đồ vật đựng mì đã ruy (những chữ này sai, nên
viết là như bình rượu
gỗ, nước thơm, ghế, muỗng thìa, chén… Đều khai
cho giữ. Nếu ăn uống
nhiều, không điều độ thì dễ sinh ra bệnh hoạn.
Khai cho làm nhà tắm nếu
ở trong phòng có mùi hôi khó chịu thì trét
hương lên vách, cho đến
bốn gốc đều treo hương. Ngài Tăng Nhất nói:

Nếu bốn chúng làm nhà tắm thì được năm việc tốt.

1. Tránh gió.
2. Bệnh chóng lành.
3. Tẩy trừ bụi dơ.
4. Thân thể nhẹ nhàng.
5. Da
trắng. Tỳ-kheo nên tìm cách làm.

Luật Thập Tụng chép: chỗ khuất nên làm nhà tắm, các điều
cần thì nên bàn luận.
Luật Tăng-kỳ chép: Khi tắm, nếu không bệnh thì bảo người lau dùm. Năm chúng tự lau cũng được, lau chùi cho nhau
cũng được. Kinh Tỳ-ni mẫu chép:
Trong nhà tắm,
bậc Thượng toạ nên vì nhân duyên tăng tắm
mà thuyết tịnh, không vì thân thể
sạch sẽ, đẹp đẽ mà khiến cho thân
thể chống lại gió, lạnh,
được an ổn hành đạo. Nên vì chán ghét thân pháp mà điều phục tâm pháp. Nên phát khởi tâm từ bi vì ít muốn biết đủ,
như vậy, mỗi việc đều
có nghi thức nói pháp của bậc Thượng toạ, tùy
việc mà dạy bảo, không
phải đầy đủ tất cả [ page 127]. Kinh Tỳ-ni mẫu
cho phép giữ sáu loại dao.

1. Dùng kéo
dễ cắt da; mổ mụt ghẻ, cắt vải; trên y cắt rọc
có lớp lông; dùng để làm
sạch trái cây, cho đến lúc ăn, tất cả mọi việc đều
cần có dao. Luật Ngũ
Phần cho phép cất giữ cái nhiếp để nhổ lông mũi.
Đại luận chép: cúng dường cho chư tăng rồi thiền, pháp
thiền, gậy thiền, cúc thiền, trân cốt
nhân thiền,
kinh hảo sư, hảo chiếu y phục, v.v…

Kinh Tỳ-ni mẫu chép:
Tỳ-kheo chỉ được giữ ba y, bình bát, toạ
cụ, túi đựng kim chỉ,
bình bồn, v.v… Dưới được giữ vàng bạc của người
nữ, tất cả vật báu,
tất cả những khí cụ chiến đấu, bình rượu, v.v… vì người đời
sinh tâm nghi ngờ chê bai.
Luật Ngũ Phần chép: giường có chạm
trổ, vẽ vời, không được
ngồi. Phàm những đồ dùng như bồn, chậu,
những cái đế kêu đồ
vật không được bảo người làm cất giữ để mô phỏng,
sau bỏ mất. Luật Tứ Phần chép:
Lúc nhuộm thì phải có chõ đồng,
bồn đồng, vạc, chõ, dây, giấy ghi chép đều được
cúng dường, tất cả
giếng nước, ao nước, lan can,
trời mưa, sợ ẩm ướt
thì leo lên giường ở cho yên. Đất trống, nếu có
củi thì làm mái che.

Kinh Tăng Nhất
chép: phòng cúng cho tăng gọi là chiêu-đề
tăng thí. Luật Tứ Phần
chép: đàn-việt làm thiền đường như cung điện vua
ở cúng dường cho tăng,
tất cả những thứ cần khai cho thọ nhận.

Các Tỳ-kheo muốm làm phòng, Phật cho phép làm phòng
đúng theo pháp, tất cả đều cho thọ nhận. Văn trong luật có nêu đầy đủ tất
cả mọi việc, tóm lại không rõ. Nếu phân chia cho đầy đủ thì không
chịu nhận. Phật bảo, tùy
theo khả năng của mình mà sửa chữa, tất cả những
thứ cần thì cung cấp.

Luật Thập Tụng chép: chính tay Phật cầm cây
sửa lại cánh
cửa chùa, tăng được
cất giữ tất cả những dụng cụ. Tăng phường hư hoại
thì được phép bán để
sửa sang lại, tăng phường của Thượng toạ, tư phòng của
Thượng toạ mỗi thứ đều hư hoại, lẫn lộn mọi thứ thì trước tự
tay làm, ngài Ca-diếp
thường đạp bùn trét lên tăng phòng, v.v…
Tỳ-kheo được tự làm
nhà trên cây. Luật Tăng-kỳ chép:

Tỳ-kheo làm phòng muốn tự lấy bùn trét lên vách đủ năm
mầu đều được, chỉ trừ cảnh tượng nam nữ hòa hợp, ngoài ra tất cả cảnh
tượng núi rừng, người, ngựa đều được.

Luật Tứ Phần chép: không được dùng các thứ tơ lụa năm mầu đường nét không tương ứng để
trang hoàng. Cho phép dùng các mầu lẫn lộn khác, đường nét cầm thú.
Ngài A-nan có được
phòng riêng,
khai cho nhận. Nếu làm
phòng riêng trong đất chư tăng, có khách đến nên khởi công làm. Nếu không khởi công làm thì trả lại đất cho tăng
(không lấy đất Tăng làm
của riêng mình. Người trông coi phòng ốc cuối cùng không thành công và không bền chí. Nếu làm
thiền đường, phòng
xá thật to lớn thì cho
phép trông coi trong mười hai năm. Còn những điều khác thì tùy theo
sự lớn hay nhỏ.
Nếu Tỳ-kheo quản
sự làm tăng
phòng đã xông hương
trang hoàng đẹp đẽ và đầy đủ những thứ cần dùng
thì cho ở chín mươi ngày,
sau nhà cửa có hư hao, không được nhận phòng khác. Nếu người thế tục có thể
sủa
sang căn phòng hư, thì bạch nhị
Yết- ma cho họ sửa.

Luật Ngũ Phần chép: trên các phòng nên đề tên đàn-việt cúng.

Luật Thập Tụng chép: phòng cúng cho Tăng rồi chuyển
sang cúng dường cho ni là trái pháp,
sử dụng trái pháp. Nếu cúng cho ni về
sau chuyển cúng cho
Tăng cũng vậy.
Nếu phòng xá, ngoại cụ có đàn việt
ở đó thì chỉ được
xem, không được chiếm đoạt để cho.

Sửa sang lại
phòng hư hoại thì trước đổi hướng cửa, hai hoặc
ba năm, tuỷ công phu nhiều hay ít mà cho ở.

Nếu phòng trống trải không thể ở thì tạm thời sửa sang lại để
ở. Nếu giường, chiếu, gối chăn, rách dơ thì nên giặt giũ cho
sạch rồi
vá lại dùng tạm.
****



Phước có ra từ thửa ruộng
thanh tịnh, đạo bắt đầu từ ít
muốn. Người tạo phước chỉ chú trọng làm cho nhiều, người thọ thí phải
tiết chế. Cúng dường
nhiều không biết chán là phương cách làm phước, ít thọ nhận hoặc thọ nhận có chừng mực, có hạnh nghi.
Luật chép: Tuy đàn-việt cúng dường không biết chán nhưng người thọ nhận nên biết
đủ, còn người xuất
gia, thân đã khoác y phục của bậc thánh, mà đợi chờ
có của cải tạm bợ
riêng của mình mới quyết định. Lúc cho thì không
lấy, sau cần khó kiếm được. Nếu khéo ứng xử theo pháp thì cả hai của
cúng dường và người
được cúng (năng sở) đều không tỳ vết hẳn là không y cứ theo
sự việc. Đâu bảo là nhờ quy tắc đãđược thành lập. Nếu người
thí khéo tỉnh giấc thì
nhận được một công sức lớn lao, có thể gọi là duyên đạo lập hạnh từ đời này.
Vì sao? Vì tâm tham đã bày tỏ ra tình cảm do
tự mình tiết chế. Tâm
buông lung thì chẳng thưởng thức được mùi vị,
sinh khởi mê lầm. Nếu ý thức những món ngon vật lạ đều
sinh tâm
nhàm chán. Cho nên thiện,
ác còn ấp ủ bên trong, nổi chìm phó thác cho trái tim.
Cho nên, người làm việc không nên
xem thường, không lo nghó
đến thởi duyên. Gặp
việc thì sinh trì trệ đều do không xem xét để thoát ra, giếng mối
sâu xa của lậu hoặc há chẳng đáng thương hay
sao?
Nhưng sự khát ái thì ít khi
biết đủ, giống như biển thâu nạp tất cả các dòng.
Nếu dùng pháp để giải
quyết thì mọi người đều dứt lòng ham muốn.
Thân đã khoác y phục
khác với người thế tục mà còn mơ mộng những
điều cao xa. Nếu dung chứa
những vết dơ bẩn này thì được việc gì? Dù có chín dòng nước chảy, thì người đời vẫn còn cảm thấy hổ thẹn về y
phục và ăn uống. Đã
gieo hạt giống Thánh Tam Bảo mà còn trì trệ, lún
vào vũng lầy,
sao quá lắm như vậy! Nay nói lược và dần dần trở thành
văn. Làm cho kẻ sỹ có
đoái hoài đến đạo, hoặc rõ và thâu gom những
dấu vết này. Ở đây
chia làm năm phần.

Nói về người nhận thí

Nói về nhàm chán phương tiện

Nói về lập quán hữu giáo

Nói về phương pháp tác quán

Nói về tùy trị tạp tướng.

1.Luật Thiện Kiến chép: Tỳ-kheo thọ dùng vật thí có bốn loại:

Trộm dùng: nếu Tỳ-kheo phá giới nhận vật thí là trộmdùng

Mắc nợ dùng: lúc nhận vật thí thì phải nghó: không tinh tấn tu
học là chịu tội mắc nợ tín thí.

Dùng của cải của bạn bè, bà con: Gọi là bảy học nhân thọ
cúng dường.

Chủ dụng A-la-hán, kinh Tỳ-ni mẫu nói: người nhận phẩm vật của tín thí mà không dùng đúng như pháp,
tâm buông lung bỏ việc tu hành đạo nghiệp thì đọa vào ba đường chịu tội khổ nặng. Nếu không chịu khổ báo,
thì ăn của tín thí thí liền bể bụng, y phục lìa khỏi thân v.v…
nếu biết người trước buông lung mà vẫn cúng
dường cho họ thì cả hai
năng sở (người thí, người nhận) đều bị doạ lạc.

Trí luận chép: người bố thí
thanh tịnh, người thọ nhận không
thanh tịnh, như bốn câu
này; nếu người xuất gia không giữ giới, không có trí tuệ mà ăn của tín thí thì bị doạ vào địa ngục, chịu hai nỗi khổ ăn
hoànsắt nóng và uống nước sắt sôi.

Luật Tứ Phần chép: cho đến phạm Đột-cát-la trở lên đều là tội, không vì thọ lợi dưỡng của
người khác, đến kính lễ
Tỳ-kheo trì giới
đều không được nhận.

Nói về yểm trị phương tiện:

Như trong kinh Đại
Tập chép: Vì sao
Tỳ-kheo quán
sát y áo
đã được mặc mà sinh
ý tưởng không vui thích?
Nếu may y,
thấy y, sờ y, mặc y, cởi y nên quán sát như huyết đồ, da rửa hôi thối đáng ghét là nơi ở của côn trùng. Như lúc quán
sát y phục mà tâm tham khởi lên thì liền dứt bỏ.
Vì sao tu hành mà
không thích thúc ăn? Nếu
lúc Tỳ-kheo ôm bình bát, giống như huyết đồ như đầu lâu thối rửa đáng ghét là chỗ của côn trùng ở. Nếu được thức ăn
thì nên quán: thúc ăn
như xác chết côn trùng. Nếu thấy mì sợi thì nên
nghó như xương vụn. Nếu
được nước cơm thì nên nghó như cứt sệt. Nếu được bánh thì nên nghó như da người. được cầm tích trương thì nghó là như
bộ xương, được sữa,
lạc thì nghó là máu, mủ, mồ hôi. Nếu được rau quả
thì nghó là lông tóc.
Đây gọi là đối với thức ăn mà sinh ý tưởng
không ưa thích.

Vì sao ở
trong phòng xá mà sinh ý tưởng không ưa thích. Vì nếu bước vào phòng thì nên nghó giống như chịu khổ não trong địa ngục. Như vậy phòng xá là do
sự hòa hợp mà có. Cây gỗ thì nghó
là xương người. Đất là
thịt người, cho đến tất cả
giường chiếu, chăn mền
cũng như vậy.
Quán sát như thế gọi là không
sinh ý tưởng ưa thích tài
sản
của thế gian. Nếu thường
quán sát như thế thì người ấy được pháp như
thật. Luật Tứ Phần chép:
Thà rằng
sắt nóng làm y phục thiêu đốt toàn thân chứ không tham đắm y phục của thiện nam, tín nữ. Thà ở giường
sắt đốt tan thân thể chứ
không nhận phòng xá để nghỉ đêm trong đó. Thà nuối hoàn
sắt nóng [page 128] đốt cháy ngũ tạng, tuột từ
trên xuống, ra bên ngoài chứ không chịu ăn uống của tín
tâm đàn-việt. Thà lấy cái kích xỉa vào
chân chứ không thọ nhận
tín tâm đàn-việt đảnh lễ bên chân mình. Thà
lấy búa nung đỏ tự
chém vào thân mình chứ không chịu để tay của tín
tâm đàn-việt sờ mó
vào thân minh. Vì sao? Vì không do nhân này mà
doạ vào ba đường ác.

Nếu không phải Sa-môn, không phải tịnh hanh mà tự nói là Sa- môn, tịnh hạnh.
Phá giới, ác hạnh, không giữ oai nghi, giới luật, tà kiến. Ở chỗ thật tạo tội, bên trong rỗng tuếch thối rữa, ngoài hiện tướng
hoàn toàn thanh tịnh để
thọ nhận thức ăn của người bố thí, vì của tín thí khó tiêu nên phải doạ vào ba đường ác, chịu khổ trong đêm dài tăm tối.
Cho nên thọ nhận ất cả những vật cần dùng của thí chủ thì phải giữ tịnh giới mới làm cho thí chủ được quả báo lớn mà người xuất gia làm
sa-môn cũng thành tựu.
Nếu nói về ác báo thì như trong kinh Tăng Hộ đã
nói đầy đủ năm mươi
sau việc. Kinh luận Đại, Tiểu thừa như A-hàm,
Niết- bàn đều đã nói vô
số phương cách quán
sát để
sinh tâm nhàm chán v.v…

Nói về lập quán hữu giáo.

Trí luận chép: nếu không quán
sát mà tâm cứ mãi mê đắm
vào phẩm vật cúng dường
thì phải doạ làm trùng ở chỗ bất tịnh, nước
đồng rót vào miệng,
nuốt hoàn sắt đỏ.

Luật Thập Tụng chép: mỗi khi ăn đều
sinh ý tưởng không ưa
thích nhưng vì giữ gìn
thân mạng, Ma-đắc-già chép: Từ trong kho chui vào trong đất, lấy phân cứt hòa hợp (trộn) với hạt giống để được
sinh ra,
rồi lại nuôi dưỡng
thân cứt đái, v.v…

Kinh Tỳ-ni mẫu chép: nếu
Tỳ-kheo lúc được thức ăn, khi đưa
thức ăn vào miệng thì
thường quán tưởng; lúc được y phục, mặc y phục
luôn quán niệm, lúc vào phòng, cũng luôn
quán tưởng.
Còn Tỳ-kheo độn
căn thì khi được y phục,
thức ăn, phòng xá đều nhất niệm.

Kinh Phật Tạng nói: xin được thức ăn trong xóm làng rồi thì ra khỏi làng ấy, đến đứng
bên sông, nơi có thể tu đạo. Đặt thức
ăn một bên, ngồi kiết già phải quán thức ăn đó có vô
số điều đáng nhàm
chán, quán tự thân mình
là vật chứa đồ dơ, rộng như kinh kia đã nói.

Nói về phương pháp tác quán:

Bốn món
cúng dường: y phục, thức ăn phòng ốc, thuốc men
là người thí chủ xả
bỏ lòng san tham, người nhận phẩm vật phải trừ lòng tham. Như thế thì cả hai người thí và người nhận (năng
sở) đều thanh
tịnh được nhiều phước lợi. Nếu cả hai (người thí và người nhận) đều theo thói
buông lung, biếng nhác thì phải chịu đọa lạc, đều
trái với thánh hiền.

Cho nên kinh Niết-bàn nói: hoặc khiến cho giảm bớt quả báo của thí chủ hoặc không được quả báo. Tuy lợi dưỡng giống nhau nhưng ít có người
thanh tịnh, ăn bị hoạ lớn. Lúc bỏ vào miệng vì quá khoái
khẩu nên ăn thô tháo,
muốn sửa lại cho hợp pháp thì cũng khó. Nếu
không mau sửa đổi, điều
tiết tâm mình, phần nhiều phải giam hãm mình trong cơn
say
mờ mịt. Ôi,
Sa-môn thì nên khác tục. Vì lập hạnh bền chắc, đồng với việc
sầu muộn mê mờ của thế tục. Còn những hạnh khác
cũng đã biết rồi.

Cho nên Thành
Luận chép: Hiện thấy ở trong đống phân hôi thối mà
sinh ra chứ chẳng phải
sinh ra từ một tảng đá to. Vì tham đắm
hương vị. Nếu kiềm chế
được lòng tham, lập quán để khai tâm đạo, lược
chia làm năm môn bàn luận rõ như vầy.

Xét tính công đức của mình nhiều hay ít mà thọ nhận phẩm vật
của thí chủ kia đem đến.

Trí Luận chép: nên
suy nghó những món ăn này, thí chủ đã
vận công rất nhiều khai
hoang, trồng tỉa, làm cỏ, từ lúc thu hoạch gặt, đập lúa,
sàn
sẩy đất cát, thổi lửa nấu mới thành cơm.
Tính xem thức ăn trong một bình bát người nông phu đã đổ biết bao nhiêu mồ hôi.
Nếu gom lại mà tính thì thức ăn tuy ít nhưng mồ hôi thì nhiều.
Chỉ trong thoáng chốc đã biến thành đồ dơ bẩn, nếu ta có lòng tham thì phải đọa vào địa
ngục nuốt hoàn sắt nóng.
Ra khỏi địa ngục thì phải làm thân súc sinh để
đền nợ cũ. Hoặc làm
heo chó thường ăn phân dơ để trừ nợ cũ. Cho nên
đối với món ăn nên
sinh tư tưởng nhàm chán.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu các Tỳ-kheo tính được tất cả những
hạt gạo này thì dùng cả
trăm công sức mới thành. Họ vì cầu phước mà
bố thí, vì sao ta bỏ nó.

Suy nghó xem đức hạnh của mình đầy đủ hay thiếu sót.

Kinh Tỳ-ni mẫu chép: nếu không
ngồi thiền, tụng kinh,
không trông coi những việc
trong Phật, pháp, Tăng mà thọ nhận của tín
thí thì bị đọa. Nếu
không biết tu tập ba nghiệp mà bố thí thì cả hai đều
bị đọa. Tỳ-kheo đã đầy
đủ thức ăn, thí chủ cúng thức ăn với ý kiêu
mạn, hoặc tự ăn, đã
ăn no rồi cố ăn quá phần thì bị đọa, bởi thức
ăn đó cũng từ thí chủ mà có được. Vì sao? Vì
Phật nói: chúng sinh ở trong đêm dài thường than
thở nhưng rốt cuộc ăn uống không điều độ (cuối cùng
phải giảm phần ăn).
Người bố thí, trì giới thường thọ nhận phẩm vật của tín
chủ nhưng phẩm vật vẫn thường tiêu hóa. Quả báo của
sự bố thí, trì
giới rất lớn, quả báo
của người phá giới rất ít (quở như vậy, văn trong
luật giống như trên).
Ăn no rồi lại ráng ăn thêm, không tăng thêm
sức khoẻ lại
rước thêm hoạ vào
thân, vì thế không nên ăn quá lượng.

Ngăn ngừa tâm tham lam để lìa bỏ tội lỗi. Minh Liễu
Luận sớ
có ghi rõ, trong luật nói: người xuất gia nhận thức
ăn trước phải quán
sát thức ăn, sau mới được ăn. Thức ăn có ba
loại, thức ăn ngon thì khởi
lòng tham, phải xa lìa bốn việc.

Ưa thích
sinh tội lỗi: tham đắm hương vị, thân tâm hưng phấn, tự
do ăn cho sướng miệng.

Xa lìa thức ăn có chất kích thích làm cho say người,
sinh ra tội
lỗi: ăn rồi thân tâm khoẻ mạnh, không kể gì người khác.

Lìa bỏ sự tìm cầu nhan sắc xinh đẹp mà sinh ra tội lỗi: ăn xong
thì khoái thích hơn cảnh lúc bình thường. Không nên có tâm này.

Lìa lỗi cầu cho thân trang nghiêm.

+ Ăn thì vui vì được no bụng.
+ Thức ăn ít thì chê ghét tức giận, thường bị đọa vào ngạ quỷ,
tìm kiếm cũng không thấy thức ăn.
+
Trong bữa ăn, không phân biệt được, phần nhiều khởi lên tư tưởng nghi ngờ, đổ bỏ. Khi chết đọa vào loài
súc
sinh ăn các thứ
cứt, làm côn trùng thích ăn cứt đái.

+ Vì quá tham
ăn nên phải đọa vào địa ngục, đại khái cũng như vậy. Nếu trái ngược với ba độc này thì trở thành gốc rễ của ba
điều lành, được sinh
lên ba đường lành. Vì không tham lam nên sinh lên
cõi trời. Hạng trung và
hạ cũng nên biết.

Việc chính là vì thuốc hay, quán sát chia làm hai:

Vì dứt bệnh cũ: Không trị đói khát thì bỏ bê đạo nghiệp.

Không sinh bệnh mới: ăn uống có chừng mực, bỏ việc ăn đêm.

Như dầu mỡ trong xe vẫn làm cho xe chuyên chở được đồ vật,
đâu cần hỏi dầu mỡ đó tốt hay xấu.

Muốn vượt qua đường hiểm: đứa con đã chết, người nghèo cùng
đói khát quá liền ăn thịt con mình, hẳn là không tham đắm mùi vị.

Vì thành đạo nghiệp, quán sát ba loại:

Vì làm cho thân
sống lâu hơn: thân ở cõi dục phải nhờ đoàn thực
mới được ở lâu (sống lâu) vì đạo duyên không nhờ gởi.

Vì mạng
sống liên tục: nhờ báo thân giả tạm này mà thành
pháp thân tuệ mạng.

Vì tu
tập giới, định, tuệ để
chiết phục, dứt trừ phiền não.
Trì Thế chép: “Nếu không trừ được điên đảo của chính mình thì đây là ngoại
đạo, không được phép thọ nhận của người một
chén nước. Trong
Phật Tạng cũng vậy, phải nhàm chán bản ngã điên đảo. Đối với y bá nạp và
thức ăn thô, không nên sinh tâm mê đắm trước.
Theo Ngũ Minh để
sửa
đổi những hình tướng lộn xộn (tạp tướng).

Kinh Hoa Nghiêm chép: nếu được thức ăn thì nên nguyện
cho chúng sinh được pháp
cúng dường tâm chí giữ gìn Phật đạo.

Luật Ngũ Phần chép: người xuất gia nếu không vì giải thoát thì không được
nhận thỉnh.
Nếu ngồi thiền, tụng kinh, coi
sóc việc
tăng chúng, tất cả đều
là sự giải thoát của người xuất gia, cho phép theo
thứ lớp thọ nhận.

Luật Thập Tụng chép: nếu đến chỗ ăn nên im lặng, nhất tâm tịnh trì oai nghi để làm cho người phát
sinh tâm lành, phải vào chậm rãi, ngồi
khoan thai. Nên quán là thức ăn khó tìm, khó được, khó thành,
lúc đưa vào miệng nên
quán là ở nơi sinh tạng, thục tạng, sau khi ra
ngoài chỉ là thứ bất
tịnh dơ bẩn. Vì thức ăn này làm nhân duyên sinh khởi
vô số phiền não, tạo
nghiệp tội lỗi, chịu quả báo khổ.

Ngũ Bách Vấn
chép: vì ham thích y phục tốt đẹp, đêm ngày
đắm nhiễm nên bệnh đến
chết sau hóa thành rắn trở về quấn y. Chúng tăng
chôn cất vị Tỳ-kheo ấy rồi lấy y tác pháp, rắn
liền trương cổ phun nọc độc.
Chúng tăng ai cũng thấy.
Trong đó, có một vị tăng đắc đạo, ông nhập pháp quán bốn thứ bình đẳng nói chuyện với rắn, và bảo nó đi. Rắn liền bò vào trong đám cỏ, vì tham độc hẫy hừng nên lửa phát
ra thiêu đốt thân rắn.
Sau khi chết bị đọa vào địa ngục. Kinh Tỳ-ni mẫu chép:

Được y phục
nên nghó rằng: vì khỏi sự lạnh nóng nên hổ thẹn thọ nhận. Được phòng ốc thì nên nghó rằng vì che gió che mưa, được thức
ăn nên nghó rằng vì trừ
nhân duyên đói khát. Truyện nói hễ ăn thì
không được quá ba muỗng.

Muỗng thứ nhất: vì dứt bỏ tất cả điều ác.

Muỗng thứ hai: vì tu tất cả điều lành.

Muỗng thứ ba: vì độ tất cả chúng sinh.

Cho đến hồi hướng về Phật đạo và từng ngọn rau ngọn cỏ.
Còn những thứ khác
như sau: luật
Tứ Phần chép: lường bụng mà ăn, đo thân mà mặc y phục biết vừa đủ. Lại nói ăn biết vừa đủ. Cho nên khổ cũ
tiêu diệt, khổ mới
không sinh. Có công phu mà vô sự khiến cho thân
được an ổn. Ngài Tăng
nhất nói: ăn nhiều có năm thứ khổ.

Đại tiện nhiều lần.

Tiểu tiện nhiều lần.

Ngủ nhiều.

Thân thể nặng nề không thể tu đạo nghiệp.

Thức ăn không tiêu hóa, sinh ra nhiều bệnh hoạn.

Cho nên Phật
dạy khi ăn nên tiết chế, do đây Phật nói kệ:
Ăn
nhiều đến nỗi bệnh. Ăn ít sức khoẻ suy.
Ăn
ở mức trung bình. Như cân không cao thấp.

Trong kinh Tạp
Bảo Tạng nói: có vị vua thử tài ngoại đạo và
Tỳ- kheo. Nhà vua dùng hai món ăn ngon và dở để
thử nghiệm đạo
pháp. Tỳ-kheo cho đến nói kệ:

Thân này như xe Không lựa tốt xấu Dầu thơm mỡ hôi
Thảy đồng hòa trơn

Trung kinh A-hàm
nói: Phật dạy các Tỳ-kheo: những người
bậc trung bậc hạ cho đến
những kẻ biên địa đang sinh hoạt trong giáo đoàn đều gọi là đi khất thực.
Thế gian rất kî làm kẻ đầu trọc đội trời tay bưng bình bát đi khất thực. Con của dòng họ kia vì nghĩa cúng dường nên thọ nhận. Vì chán ghét những
sự khổ não
của sinh, già, bệnh,
chết. Nếu người ngu xuất
gia mà làm những việc riêng tư, giới luật bê trễ
thì cũng giống như lấy
chất dơ rửa chất dơ, làm sao giải thoát được?
Trước đã nêu đủ
chính giáo, phải y cứ theo đó mà dùng. Lúc sắp ăn thì luôn lẩm nhẩm năm pháp quán trong đầu, vừa được liền mất, bị các chất
độc như tham v.v… xâm đoạt.

<篇></篇>



<詞>TỨ PHẦN LUẬT</詞>

SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN HẠ (PHẦN 3)</卷>


THIÊN THỨ 21: ĐẦU ĐÀ HẠNH NGHI Năng lực quả báo
Tăng thượng, hạnh thành
tinh khiết, cho nên thường cao
siêu ngút ngàn, vượt trội
quần chúng. Vì vậy
Đức Phật Thích-ca, một đời giáo hóa khen ngợi đức này. Giới đã được chế ra đều vì quá nhiều tham vọng.
Hễ khai, trong giáo trước đề cao hạnh
này, vì muốn cho khách
trần đánh bạt sự biếng nhác hướng đến ngôi
thành thiền định. Thúc giục kẻ nhiễm trần chứng lên giai vị thi-la, chính là
đại ý ở đây. Trí Luận chép:
Ý của Phật
là bảo đệ tử theo đạo hạnh, xả bỏ cái vui thế tục, cho nên mới khen ngợi mười hai
hạnh đầu-đà, lấy đây làm căn bản.
Nếu có nhân duyên cũng không
thôi mà cho phép làm những việc khác,
v.v…, tựu trung chia làm bốn:

Giải thích tên gọi chung.

Bày số nêu thể.

Các bộ dị hành

Nêu ra các pháp.

1.Giải thích tên chung bày đức, luật Thiện Kiến chép: Đầu-đà đời Hán dịch là Đầu tẩu, nghĩa là tích cực dứt bỏ phiền não, xa lìa những
thứ vướng mắc tâm ý thánh thiện.

Kinh Thiên Tử chép:
Đầu-đà là phủi dũ, nghĩa là tích cực dứt bỏ các
tham dục, sân nhuế, ngu
si trong ba cõi
sáu nhập. Mỗi mỗi đều bàn
luận riêng, lại nói:
Ta nói người này thường khéo tu hạnh phủi dũ.
Như vậy, hạnh phủi dũ này không
lấy, không bỏ, không tu, không dính mắc.

Vì thế, ta nói người này khéo giảng nói hạnh đầu-đà, kinh Tăng Nhất A-hàm nói: trong đây có người nào chê
bai mỗi hạnh trong
mười hai hạnh đầu-đà
thì chính là chê bai ta. Ta thường khen ngợi hạnh
này, pháp này. Do vậy mà ta trụ ở đời, chính pháp của ta còn mãi
ở thế gian.

Thập Luận chép:
Huỷ phá giới cấm là mất hạnh đầu-đà vì
tội nghịch, trái pháp làm cho chính pháp của ta diệt. Như Đức Phật đời quá khứ đã nói:
người phá tịnh giới thì
không được xếp vào số chúng.

Kinh Hoa Thủ chép: vì ngài
Ca-diếp thực hành hạnh khổ
đầu- đà nên đến chỗ
Phật Đức Thích-ca nhường nửa tòa cho Ca-diếp
ngồi, nhưng ngài Ca-diếp
từ chối không nhận.

Trong kinh Tạp
A-hàm chép: chính
Phật nhường nửa tòa, và
chính tay Phật trao Tăng-già
lê đổi cái đại y mà Ca-diếp đang mặc. Ở
trong đại chúng Phật khen
ngợi đại hạnh đầu-đà.

Luật Tứ Phần chép: Phật tónh toạ trong ba tháng không cho một
ai cúng dường. Lúc đó,
có sáu mươi người tu hạnh đầu-đà đến chỗ
Phật, khen ngợi Ngài, đây
gọi là người cúng dường Phật.

Thập Trụ Bà Sa nói tỳ- kheo ở chốn A-lan-nhã lược nói qua
điều lợi ích, trọn đời không nên bỏ.

Đến đi tự tại.

Không có ta và của ta.

Tùy ý không chướng ngại.

Tâm thích tu tập ở chỗ vắng.

Ở
chỗ ít muốn, ít việc.

Không tham tiếc thân mạng vì đầy đủ công đức.

Xa lìa nơi ồn náo.

Tuy làm việc công đức nhưng không cầu báo ân.

Thuận theo thiền định để dễ nhất tâm.

Ở
chỗ vắng vẻ vì dễ sinh ý tưởng vố chướng ngại.

Nếu có
nhân duyên, cho phép vào chùa tháp, có thông, có
hạn cục, không giống như
ngoại đạo, trọn đời ở chỗ vắng vẻ. Nói rộng
như trong phẩm Đầu-đà.
Đầu-đà là
tên gọi chung tụ lạc, không dã:

Nhập định ở trong gò mả và nơi vắng vẻ, xuất định thì đến
thành ấp. Còn mười
hạnh khác huyên tónh thông hành.

Nêu số: phẩm vị chia làm bốn:

Y
phục, thức ăn, chỗ ở và uy nghi.
luận.

Trước xuất tướng
sinh thứ lớp,
sau mỗi hạnh có một cách bàn

Y phục: y là duyên đạo của riêng mình, chủ yếu là dùng để hộ

thân. Cho nên
trước khi ra ngoài thì khoác nó vào vì biết đủ. Đối với y này không được chọn cái mới, vì
sinh nhiều tội lỗi, bị nghiệp
ác ràng buộc, ở mãi trong ba đường, không có lối ra thì chẳng phải hạnh đầu đà. Cho nên Phật dạy các
Tỳ-kheo khoác áo kia bên ngoài để phải ít
muốn biết đủ. Thọ nhận
có thể dùng để che thân và nuôi lớn đạo tâm thì
đó chính là hạnh
đầu-đà vì lìa tham lam, trong phần y chia làm hai.
*
Ba y: Tuy được y che thân, trong
bụng trống, đói nhưng
các phiền não đã lắng
đọng thì mới tiến tu đạo nghiệp được, cho nên
riêng trong phần ăn chia
làm bốn hạnh đầu-đà.

Khất thực.

Không làm việc khác.

Ngồi một chỗ.

Vo thành từng viên.

Như vậy, có y phục và thức ăn mới lập đầy đủ nghĩa tu đạo, nếu ở chỗ ồn náo, tâm nhiều xao động thì chắc hẳn nhờ tónh duyên mới
thành chính tiết.
Vì thế, đối với chỗ ở lập ra năm
chỗ đầu-đà: Lan-nhã, gò mả, dưới cây, ngồi chỗ đất trống, ngồi ở bất kỳ chỗ nào. Ba chỗ đầu đều là trợ duyên. Nếu buộc niệm
suy nghó để chặt đứt
sợi dây ràng
buộc, điều quan trọng là
không còn phải ràng buộc trong cách ngồi cho
nên đối với uy nghi lập
ra một cách ngồi thông thường.

Nêu danh hạnh thể:
Về nạp y, luật
Tứ Phần chép: xả bỏ y phục của đàn-việt cúng
dường để đắp y phẩn tảo.

Thập Trụ Tỳ-bà-sa nói:
Tỳ-kheo muốn đầy đủ phẩm hạnh trì
giới, nên mặc hai loại y.

Cư só cúng dường y phẩn tảo thì được mặc vì có mười lợi ích:
Hổ thẹn.

Ngăn được nóng lạnh và muỗi mòng cắn.

Nói lên hình thức và uy nghi của Sa-môn.

Tất cả trời người thấy pháp y đều tôn kính như tháp.

Người có tâm nhàm chán xa lìa thì nhuộm y, không tham y tốt.

Theo hạnh vắng lặng không đốt thêm lửa phiền não.

Vì đắp pháp y nên dễ nhìn thấy những thói hư xấu.

Không cần tô điểm thêm những vật khác.

Không tiếc nuối bất cứ chỗ ở nào.
khắc.

Thuận theo đạo hạnh, tâm không bị nhiễm ô dù trong khoảnh

Kinh Bảo Lương
chép: Sa-di Châu-na giặt y phẩn tảo, các vị trời

lấy nước
giặt y đó để tắm

Ba y: Luật Tứ Phần chép: xả bỏ những y dư, đắp ba y.

Luận chép: Nếu có ba y không cất chứa những y khác có mười lợi
ích.

Ngoài ba y không phải khổ nhọc tìm cầu.

Không phải nhọc mệt giữ gìn.

Ít cất giữ đồ vật.

Áo
được mặc trên thân là đã đủ.

Giới hạnh đầy đủ.

Đi
đến đâu cũng không bị chướng ngại.

Thân thể nhẹ nhàng.

Ở nơi A-lan-nhã.

Ở
rồi đi không tiếc nuối nơi nào.

Thuận theo đạo hạnh.

3.Pháp khất thực: Luật Thiện Kiến chép: bậc thánh Ba thừa đều đi khất thực. Luận Tát-bà-đa nói: người được pháp khất thực:

Vì nhiều nhân duyên phiền não làm hại.

Vì đánh đập vô lượng nhân dân và hiện tướng tức giận, phần

nhiều là
trái pháp luật, thức ăn không thanh tịnh.

Vì quán thấy tâm ý người khác bất an.

Ít
muốn biết đủ, tu bốn thánh đạo. Thọ nhận
đàn-việt cũng có lỗi, nhân duyên xin, trước thô,
sau tinh tế. Nếu ít thì khuyên răn cho
nhiều. Nếu không hợp mùi vị, dạy dọn thêm nhiều
thức ăn, tâm có hy vọng thì trái với pháp thánh chủng ít muốn, thường có tâm được mất, ta
người. Nếu khất thực thì đương nhiên không bắt
buộc, không thêm bớt. Lại các thứ ăn có cùng tận. Phật dạy các đệ tử tu pháp vô tận.

Luật Tứ Phần chép:

Tỳ-kheo Lan-nhã vào xóm khất thực thì rửa tay
thật sạch, đến
bên giá treo y, một tay
cầm y, một tay kéo lấy y phẩn tảo, đắp y bảy điều. Đã đắp đại y rồi, vắt cái túi đựng bình bát trên vai, cầm cây tích
trượng đi đường, thường nghó về pháp lành.
Nếu gặp người, trước hỏi han
khen lành thay. Nếu gần
đến xóm làng thì đắp đại y đến đầu làng nên
xem hình dạng của ngõ
tắt, không xứ, hình dáng của cửa thứ nhất, cửa thứ bảy, tay phải cầm
tích trượng, tay trái ôm bình bát đi một bên đường

khất thực theo thứ lớp.

Nếu người thế tục đưa thức ăn không nên đón lấy, ngoại trừ
gọi đến lấy, không được nài nỉ xin. Nên biết cái đáng được thì đứng chờ.
Được thức ăn thì nên nghó: đây là giặc ăn, thức ăn này ta ăn. Khi ra
khỏi thôn đặt bình bát
xuống đất, đắp lại tăng-già lê như trước để đi đến
nơi vắng vẻ (lan-nhã) mới cùng ăn.

Luật Tăng-kỳ
chép: Lúc khất thực không được nói rằng: “Cho
tôi thức ăn thì được
phước lớn”, nên đứng im lặng.

Luật Thập Tụng chép: khất thực được thì vào cửa tam trùng,
đến giữa sân búng ngón
tay ba lần, không được đi ngay. Lúc ăn,
trước ăn những món chín mềm, sau ăn rau quả xanh.
Thập Trụ chép: khất thực có mười điều lợi.

Những vật dùng trong cuộc sống thuộc về mình không lệ
thuộc người khác.

Người cho ta thức ăn, khiến họ vào trong Tam bảo, sau đó mới
ăn.

ta. sinh.

Người cho ta thức ăn nên sinh tâm từ bi.

Thuận theo hạnh của Phật giáo.

Dễ đầy đủ, dễ nuôi dưỡng.

Tu hạnh dứt bỏ sự kiêu mạn.

Gốc lành vô kiến đảnh.

Thấy ta khất thực, những người tu pháp lành khác liền bắt chước

Không có các duyên sự lớn nhỏ với người nam.

Khất thực theo thứ lớp, khởi tâm bình đẳng với tất cả chúng

Luật Thiện Kiến chép: Phân-vệ là khất thực.

Luật Tăng-kỳ chép:
Ngài Ca-diếp phát nguyện khất thực, lúc đầu

được thức
ăn thì cho tăng ni, sau đó nếu được thì tự ăn.

Trí Luận chép: Phật dắt các
Thích Tử đến
thành Ca-tỳ-la, đi được năm mươi dặm thì đứng lại, khi đến vào thành khất thực đều nói là khổ. Do đó nói không ngủ nghỉ mới biết đêm dài, đường xa thì mệt
mỏi. Người ngu mãi chìm
đắm trong sinh tử.

Kinh Tăng Nhất A-hàm nói: Ngài Đại Mục-liên khất thực bị các Phạm chí vây quanh ném đá, xương thịt tiêu tan vì
nghiệp xưa.
Ngài Xá-lợi-phất trở
về liền nhập định diệt độ. Trước khi Ngài
Xá-lợi-phất nhập diệt độ, lại bị hoạ, vì thế các vị trời trong ba cõi rơi lệ như mưa. Thế mới biết nghiệp thường theo đuổi ta đến bậc thánh cũng không

tránh khỏi.
Tuy dứt trừ tất cả những nghiệp ác quả báo rồi nhưng nghiệp
riêng cũng không mất.

Không làm những thức ăn khác:

Vì ăn nhiều,
không độ lượng thì có hại cho đạo pháp.
Trí luận nói do tham cầu ba bữa ăn:
Tiểu thực, trung thực,
hậu thực thì mất hết
nửa ngày công phu. Phật pháp vì hành đạo chứ
không vì lợi ích bản
thân, giống như ngựa mẹ nuôi dưỡng ngựa con.

Ngồi ăn với một oai nghi:

Luận rằng: Chỗ trước nhận thức ăn
sau không được đến nhận nữa.

Vì vậy có mười lợi ích.

Không mệt nhọc mong cầu món ăn thứ hai.

Được
thọ nhận nhẹ nhàng.

Cái cần dùng không phải mệt nhọc tìm kiếm.

Trước khi ăn không mệt nhọc.

Cách ăn đưa thức ăn vào miệng nhai nhuyễn.

Sau khi ăn, thức ăn được tiêu hóa.

Ít hoạ hoạn.

Ít bệnh tật.

Thân thể nhẹ nhàng.

Thân vui sướng.

Trí Luận chép: Có người tuy ngồi một chỗ ăn nhưng trong
lòng tham ăn, ăn cho căng
bụng thở không muốn nổi, bỏ phế đạo hạnh,
cho nên nhận lượng thức ăn vừa phải.

Bộ Tam Thiên chép: không được ăn nhiều lần, nên ăn một bữa.
Vì kết tập nuôi lớn sự
dâm nộ, ngu si chẳng khác người thế tục.

Vo tròn lại để ăn là số thọ nhận giảm, vì lắm lòng tham. Nay tổng nhận trong bình bát thì phải châm chước lường để lấy cho đủ lại thọ nhận thêm.
Trong luận giải thoát đạo chép: Phải tiết chế lượng thức
ăn, dứt trừ tâm tham lam buông lung cho nên chỉ lấy
đủ hai mươi mốt
nắm. Như vậy trong mười hai phẩm hạnh đầu-đà kia có rộng đối trị.

Trí Luận chép: tiết chế lượng thức ăn, tùy theo thức ăn để ăn, trong ba phần để lại một phần thì thân thể nhẹ nhàng an ổn, dễ tiêu
hóa không bệnh hoạn.
Trong kinh nói Xá-lợi-phất bảo:

Nếu ta ăn năm miếng, sáu miếng thì đủ để nuôi dưỡng toàn thân.

Người nước Tần cho phép ăn mười miếng.

Ở
chỗ A-lan-nhã: Trí luận gọi là chỗ xa lìa, gần nhất là ba dặm,
thường xa lìa thì càng tốt. Trừ những tạp hạnh
như trong quyển thứ
sáu
mươi tám.

Luật Tứ Phần chép: chỗ yên tónh vắng vẻ, cách xa làng xóm
năm trăm cung. Cung dài
bốn khuỷu tay, dùng khuỷu tay để đo lường.

Một khuỷu tay
dài một thước tám tấc, sáu thước là một bộ,
gom lại thì có ngần ấy
dặm. Chùa tăng Trung quốc đều ở ngoài thành, chùa
ni ở trong thành.

Luật Thập Tụng chép: Hổ bao quanh thành Kỳ-hoàn rống,
chùa này cách thành xá
vệ một nghìn hai trăm bộ về hướng Nam.

Luận Tát-bà-đa chép: cách thôn một câu-lư-xá (đây gọi là một tiếng trống) là chỗ yên tónh vắng vẻ, không nghe được tiếng
trống trong thành.
Vì sợ loạn tâm các
Tỳ-kheo ngồi thiền. Như trước đã nói hai loại tăng y ở chỗ vắng.
Luật Tăng-kỳ nói: Tỳ-kheo ở chỗ vắng vẻ
(lan-nhã) không được xem
thường Tỳ-kheo ở xóm làng. Nên khen rằng:

Các thầy ở trong xóm nói pháp giáo hóa, vì pháp, giữ gìn hộ
vệ, che chở chúng tôi.
Những Tỳ-kheo trong xóm làng không được
khinh chê Tỳ-kheo ở
A-lan-nhã: “Các thầy mong được danh lợi cùng ở
một chỗ với cầm thú từ sáng đến chiều như vậy
có thể tính năm”, nên khen ngợi rằng:

Các thầy xa lìa xóm làng ở nơi yên tónh, suy nghó về các
nghiệp thật đáng tôn kính. Đây là chỗ khó làm, các thầy thường ở đây
để dừng tâm ý.

Ngồi trong gò mả:

Luật Thập Tụng chép: ở chỗ người chết vì thuận theo tâm
chán lìa. Thường nghỉ
đêm ở chỗ người chết có mười điều lợi ích:

Thường nghó đến vô thường.

Được
tưởng về cái chết.

Được
tưởng về bất tịnh.

Tất cả thế gian không thể tưởng ưa thích

Thường được xa lìa những người thân ái

Thường được tâm từ bi

Lìa bỏ sự vui đùa.

Tâm thường nhàm chán xa lìa

Siêng năng tinh tấn tu hành

Trừ được sự sợ hãi.

9. Ngồi dưới tàn cây:

Trí luận nói: Dưới gốc cây tư duy như Phật.
Sinh ra, thành đạo, xoay bánh xe pháp, nhập diệt đều ở dưới tàn cây. Hành giả theo
phương pháp của
Chư Phật, thường ở dưới tàn cây.
Luận rằng: thích ở chỗ không
có vật gì che ở trên đất có mười lợi ích, gọi là không có phòng xá,
ngọa cụ, những cái ưa
thích thọ dùng mệt nhọc và theo pháp bốn y thì
không lỗi lầm và không
có nhiều ồn náo. Thập Trụ gọi là lộ địa.

Trí Luận chép: ta xem dưới tàn cây giống như nửa tòa nhà
không khác, che chở cho ta được mát mẻ an vui, còn
sinh tâm yêu thích,
liền thọ nhận lộ địa
(chỗ trống). Ánh sáng mặt trời chiếu khắp trong
không gian, sáng suốt trong
sạch, dễ nhập vào không định.

Kinh Tăng Nhất A-hàm chép:
Này các
Tỳ-kheo! Vì nhân duyên hòa hợp mới có thân này,
xương có sáu trăm sáu
mươi đốt, lỗ chân lông có chín mươi chín nghìn,
mạch có năm trăm sợi
gân, cũng có năm trăm côn trùng, tám vạn cánh
cửa ở dưới tàn cây. Nếu ở chỗ đất trống,
cho đến không được lấy ca-sa
làm thất, không được
đem ngọa cụ của tăng thọ dùng ở bên ngoài.

Nếu yêu chuộng giữ gìn cho đến ca-sa che phủ không bị ướt,
cái được thọ dụng của
người tu hạnh đầu-đà.
Lúc không mưa thì ở ngoài chỗ trống. Lúc trời mưa thì ở trong
nhà dùng ngọa cụ của Tăng.

Luận rằng: Vì
mười điều lợi ích.

Không mong cầu ở dưới tàn cây.

Xa lìa những cái ta có.

Không có tranh cãi kiện tụng.

Nếu có dư thì đi, không tiếc nuối.

Ít giỡn cười.

Chịu được gió mưa, trùng độc, lạnh nóng.

Không bị âm thanh, gai gốc châm chích.

Không làm cho chúng sinh tức giận.

Chính mình cũng không có buồn phiền.

Chỗ tu hành không có nhiều ồn náo.

Đức Như lai
nương ở trong rừng Đại Úy, mưa gió giao nhau, ngày vào
trong rừng, đêm ngồi ở chỗ trống, có những người trong làng lấy cành cây gác lên tai mũi, có người bôi cứt đái, bùn đất nhưng cuối
cùng cũng không khởi ý
hướng về người kia.

1
0. Ngồi bất cứ chỗ nào: Luận rằng: Tùy theo chỗ ngồi không bảo người kia đứng dậy,
có mười điều lợi ích:

Không mệt nhọc mong ở tịnh xá tốt.

Không mệt nhọc mong cầu ngọa cụ đẹp.

Không phiền bậc Thượng toạ.

Không làm cho bậc hạ toạ buồn.

Ít ham muốn.

Ít việc.

Hễ được thứ gì thì dùng thứ ấy .

Ít
dùng thì ít việc.

Không khởi nhân tranh giành.

Không đoạt các vật dụng khác.

1
2. Thường ngồi, không nằm: Luận Tát-bà-đa nói: Ngồi kiết già thì tâm sẽ ngay thẳng, ban đầu thân phải thẳng, khác với ngoại đạo vì khiến cho người phát
sinh
tín tâm. Bậc Ba thừa đều
dùng cách ngồi này mà ngộ đạo.

Luận Giải Thoát Đạo nói: Ban đêm thường
không ngồi.
Trong kinh Quyết Định Vương có bốn pháp:

Cho đến búng ngón tay, đối với chúng sinh không sinh tâm tức
giận.

Không để cho ngủ nghỉ che tâm dù trong khoảnh khắc.

Công đức dẫn dắt chúng sinh khiến được vào A-lan-nhã.

Ngày đêm không lìa niệm Phật.

Ngoài ra, như
luận nói, luận Thập Trụ nói có mười lợi ích:

Không tham ưa thân

Không ham thích ngủ nghỉ

Không ham thích ngọa cụ

Không có cái khổ khổ lúc nằm hông dính chiếu.

Không theo sự đòi hỏi của thân

Dễ được ngồi thiền

Dễ đọc tụng kinh Ít ngủ nghỉ

Thân thể nhẹ nhàng dễ đi đứng

Tâm ít mong cầu đồ ngồi, y phục.

Trong luật
Tứ Phần chép: Tỳ-kheo ở chốn vắng vẻ trải ngọa cụ tốt

nên ngủ
ngon. Phật nói: không nên như vậy. Đầu hôm,
gần sáng phải cảnh tỉnh tâm ý, suy nghó những việc đã
làm.
sau:

Người xuất gia vì còn những điều
quan trọng, quán hạnh pháp
như Trí luận chép: Thân
có bốn uy nghi, ngồi là uy nghi thứ nhất, ăn

dễ tiêu hóa, hơi thở điều hòa.
Người cầu đạo, việc lớn chưa thành thì giặc phiền não thường rình chờ cơ hội làm lại. Không nên yên giấc
nồng, nếu lúc ngủ thì hông không
dính chiếu. Các bộ đều
thực hành khác nhau:

Trong Tỳ-ni mẫu chép: Nếu không dừng tâm tức giận thì ta
không ăn, đợi tức
giận dứt rồi mới ăn.

Trong Trí Luận chép: Sau giờ ngọ không uống nước trái cây ép,
vì duyên này nên sinh tâm
đắm trước, không nhiếp tâm tu tập pháp lành.

Kinh Bảo Vân
chép: ăn một trong bốn phần. Hễ xin được thức ăn thì chia thành bốn phần: một phần cho người đồng phạm hạnh, phần
thứ hai cho người nghèo
đi xin ăn, phần thứ ba cho các quỷ thần, phần thứ tư mình ăn để nuôi dưỡng bản thân.
Nhưng niệm tu đạo, đối với thức
ăn không sinh tâm tham đắm.

Nếu lúc xin thức ăn thì thường buộc niệm, giữ uy nghi không
hề xem thường, thô tháo. Mắt nhìn thẳng về phía trước không quá một
tầm, thứ lớp khất
thực, trừ có chó dữ, bò dữ.
Trước phá giới cấm chỉ có người uất ức thường ưu não, đều không đến chỗ có thể chê bai, cũng không đến chỗ kia. Ngoài ra như
trong mười hai hạnh
đầu-đà ấy đã nói.

Thập Trụ Bà Sa chép: có người mặc áo lông
sau khi ăn không
chịu ăn uống phi thời.
Mỗi việc có mười lợi ích như kia đã nói.

Trong Giải Thoát Đạo có mười ba
hạnh đầu-đà, y phục có
hai, thức ăn có năm,
chỗ ở có năm. Hạnh thứ mười ba là thường
ngồi mạnh mẽ.

Luật Thập Tụng chép: Nhiều hai nước, bốn tháng ở chỗ trống, tám tháng ở chỗ có mái che. Ít Hai nước thì ngược lại. Trên đã
nêu mười hai hạnh
đầu-đà là nói theo luật Tứ Phần. Tổng hợp những điều đã nói trong kinh luận để viết, đồng thời không đề cập đến
đạo giải thoát, lần lượt nói rõ ràng.
chính hạnh đã thành, Định tuệ mới lập.
Kia đã bàn luận rộng, có pháp khất thực theo thứ lớp. Ở đây lược bớt
không viết ra. Tứ tạp
pháp, Tứ Phần nói Tỳ-kheo lan-nhã khất thực đến
trong lan-nhã, đến chỗ thường ăn quét dọn rẩy
nước sạch sẽ với đầy đủ bình nước, đồ đựng thức
ăn dư, giường, tòa, đá rửa chân, bình đựng
nước, khăn lau chân. Nếu
thấy Tỳ-kheo ở lan nhã khác đến thì nên đón
rước từ xa, thong thả
ôm bình bát, cầm y cho họ. Nếu có chỗ dơ thì nên
lau chùi những tạp nhơ
gắng tẩy trừ bụi nhơ, mới cùng ngồi để ăn và
đem đến cho người kia
bình đựng nước và nước rửa chân, đá rửa
chân, khăn lau chân. Đem đôi giày cỏ để bên trái,
đừng để nước ngâm vào.
Người kia rửa chân rồi, những đồ vật dùng để rửa chân cất lại chỗ cũ, đem
bồn tắm đến, rửa tay
sạch sẽ, riêng giữ lại thức ăn của giặc liền trao nước

cho Tỳ-kheo
kia, rồi lần lượt trao thức ăn.

Cung cấp những
thứ cần dùng như rượu, muối, rau, nếu trời
nóng thì nên quạt, nếu
quá trưa thì nên cùng ăn, nếu không như vậy thì đợi người kia ăn rồi lấy bình bát đó mình ăn, nếu còn dư thức ăn thì nên
cho người khác, hoặc phi nhân.

Nếu ở chỗ đất sạch không có cỏ, không có trùng sống trong
nước thì những thức
ăn dư nên rửa sạch để lại chỗ cũ, quét sạch
thức ăn trên đất, có giặc đến thì nên nói:
“Đây là nước, đây là thức ăn, để riêng
sạch sẽ cho các ông, nếu
muốn ăn thì ăn đi”.

Ban đêm thì phải giỏi biết tên các vì sao và hình dáng của sao
ấy ở phương nào, sợ
giặc đến hỏi đáp câu được câu mất. Luật Thập
Tụng khai cho Tỳ-kheo ở
lan-nhã đọc tụng kinh.

Nếu thấy người đến, trước hỏi thăm, vẻ mặt vui hòa, không
nên cúi đầu, nên nhớ
nghó chân chính, ngoài ra như trong luật Tứ Phần.

Luật Tứ Phần khai cho dùi cây để phát ra lửa, ở chỗ khuất
cũng khai cho dùng hỏa châu.

Luật Thiện Kiến chép: nếu Tỳ-kheo tu hạnh đầu-đà tuy ở
trong chùa cũng không ở
trong tăng phòng, không ăn thức ăn của chúng.
Thí chủ tự làm phòng, tăng không được
sai làm
Tri sự.
Nếu Tỳ-kheo giỏi đọc tụng, giáo
hóa, nói pháp làm lợi ích cho tăng cũng không được
sai làm Tri sự. Phòng xá,
y phục, bình bát tốt phải cung cấp cho họ
trước, thức ăn uống
trái cây thì phải thêm phần cho họ.

Luật Ngũ Phần chép: nếu không xả mười hai hạnh đầu-đà ở
nhân gian thọ thỉnh thì
mỗi việc phạm một Đột-cát-la, nếu khác thể thì
nên xả pháp đầu-đà.
****




CHƯƠNG:
KHI KHUÔN PHÉP BAO TRÙM THÌ LẬP RA CẢNH NGƯỠNG,

CHƯƠNG KHIÊM CUNG LIỄM KÍNH TỤC LỄ MỆNH
Đầu tiên là tôn kính,
thận trọng, nhiếp phục uy nghi, tôn
sùng đạo, há lấy hình phục nêu khác mà ngạo mạn vô tri ư? Vì chí kính có nơi
nên thường sửa đổi thật thanh tịnh.

Kinh Tăng Nhất A-hàm chép:
Có hai pháp hổ và thẹn trụ ở thế gian thì cung kính nhau, cho
nên Tỳ-kheo nên
siêng năng cùng học, lúc đó những tình cảm lạnh nhạt
đổi thành lễ nghĩa gọi
là Vong, khinh bỉ tiểu tăng vọng tham chúng thủ. Ở bên bậc Đại đức tuổi cao liền bước xuống đi, lấy vũ lực làm trí
năng, chỉ văn hoa là sản
phẩm đẹp, giống như bao tử này trống không thì
ai có thể nói ư? Cho nên
liền nêu đại ý dẫn thành lời răn. Trong đây
chia làm hai phần như tựa
đề đã nói: phần đầu chia làm ba.

Chế tướng kính ý.

Đối
kính lập duyên hợp bất hai tướng.

Nghi thức lập kính.

- Trong phần đầu, Trí luận chép:

Chư Phật không lấy sinh thân làm lễ kính. Nếu lấy pháp thân
thì gọi là cúng dường.
Giống như Đức Phật từ cõi trời Đao-lợi giáng
sinh xuống trần gian.
Ngài Tu-bồ-đề ở trong hang đá quán vô thường, không nên được gặp
Phật trước. Ni Liên Hoa Sắc trước thềm bán lễ Phật,
Phật không nhận. Cho nên cung kính lẫn nhau vì trừ mạn pháp.
Trong luật
Tứ Phần nói: Vì các
Tỳ-kheo không biết lớn nhỏ. Phật quở trách rồi hỏi:
Các thầy cho ai là người đáng nhận tòa bậc nhất?
Nước là bậc nhất, thức ăn là bậc nhất; cho đến đứng dậy đón rước, lễ bái, cung
kính, hỏi han ư?

Các Tỳ-kheo đáp:
Mỗi việc đều không nhất định được, hoặc có người tu mười
hai hạnh đầu-đà, hoặc có người dòng họ cao quý, có pháp
sư học
rộng, Thiền sư trì luật… Phật nói:
các ông mỗi vị đều quá ngạo mạn nên mới nói như thế.

Nói rộng pháp ba chim thú cung kính lẫn nhau, liền nói kệ rằng:

“Cung kính bậc Trưởng lão Người ấy thường hộ pháp

Hiện đời được danh dự Tương lai sinh đường lành”.

Giáo hóa người dân đều theo giáo pháp.

Các thầy ở trong pháp luật của ta xuất gia, lại cung kính nhau
thì Phật pháp được lưu
bố. Từ nay trở đi cho phép theo lớn nhỏ cung
kính lễ bái, đón rước
thăm hỏi bậc Thượng tọa.
Đại Bi chép:
Phật thời quá khứ, nếu gặp Tam bảo, xá-lợi,
tháp, tượng, sư tăng,
cha mẹ, anh em, chị em, bậc Trưởng lão, bạn tốt,
ngoại đạo, các tiên,
Sa-môn, Bà-la-môn thì chẳng thể không nghiêng
mình cúi đầu kính lễ.
Cho nên được quả báo sau khi thành Phật đến sơn lâm, những người đi qua gặp Phật ai mà không nghiêng mình cúi
đầu lễ bái.

Kinh Tăng Nhất chép: Tâm không cung kính Phật thì phải
sinh vào loài rồng rắn, vì quá khứ từ trong đó ra. Nay do không cung
kính lại ngủ nhiều. Tạp
A-hàm chép: Bảo các thầy Tỳ-kheo, nếu thấy
bốn chúng nhiếp giữ các
căn, thì đêm dài an vui.

Trí Luận chép:

Ngoại đạo là pháp khác cho nên xem thường Phật, đến chỗ
Phật tự ngồi, người
tại gia như khách nên bảo ngồi. Tất cả [pape 132]
năm chúng xuất gia, thân
tâm thuộc về Phật nên đứng. Nếu đắc đạo
A-la- hán như ngài
Xá-lợi-phất thì ngồi, ba đường trở xuống đều không
cho phép ngồi, cho nên chưa
luận đến, giặc kiết sử chưa phá.

Lại nói: Đức
Phật Thích-ca Mâu-ni vì không khác
Bồ-tát tăng. Văn-thù-sư-lợi,
Di-lặc vào trong hàng Thanh văn tăng ngồi
theo thứ lớp.
2. Nói về đối duyên đúng sai.

Trong luật Tứ Phần có bốn:

Không nên lễ tất cả người tại gia và người nữ.

Người thọ giới trước không nên lễ người thọ giới sau.

Không nên lễ người phạm biên tội, mười ba già nạn, bị đuổi
thì phải đi.

Không lễ bái tất cả những người nói lời phi pháp.
Kinh Bảo Lương nói:

Nếu tỳ-khep phá giới nhận người trì giới cung kính, lễ bái thì
bị tám khinh pháp.

Làm người ngu si.

Bị ngọng câm.

Mặt mũi xấu xí.

Mặt méo, người thấy chê bai

Chuyển thọ thân nữ, làm người nghèo khổ, bị người sai khiên.

Thân thể gầy yếu, yểu mạng.

Bị người xem thường, thường gọi tên xấu.

Không gập Phật ra đời.

Người phá giới này cho đến mặt đất không có chỗ hỉ nhổ,
ngoài ra như thiên trên.
2. Người đáng lễ bái chia làm hai: Vô duyên phải kính.

Trong luật,
tiểu Sa-di-ni lễ đại Sa-di-ni, như thế lần lượt cho
đến Như lai và pháp.
Ngoài ra, như nói ở phần sau.

Luật Tứ Phần nói có mười thứ phi uy nghi. Không nên lễ bậc người lớn nhỏ, nhỏ khỏa thân, hoặc cạo tóc, hoặc nói pháp, nhăn
nhành dương, súc miệng
hoặc uống nước, ăn cơm hoặc ăn trái cây.

Tăng Nhất A-hàm nói: trong tháp không nên lễ.

Luật Ngũ Phần nói: ở chỗ vắng tức giận nhau, không nên lễ.

Luật Thập Tụng chép: lúc ngủ, lúc may y, ở trong chúng, lúc
đi đường, lúc bịnh không được lễ.

Luật Tăng-kỳ
chép: y dơ thì giặt cho sạch, khi rửa tay chân
mặc một y, khi đi mau không nên lễ.

Luật Thập Tụng chép: Trước tháp Phật, tháp Thanh văn, kia
đây không được lễ nhau.

Ngũ Bách Vấn
chép: trước tháp Phật lễ Tỳ-kheo, phạm tội đọa.

Luật Tăng-kỳ chép: lễ tháp tụng kinh, đọc kinh, viết kinh,
trao kinh trong am không được
lễ, đều cho là có sự cung kính riêng.

3.Lập giáo nghi thức, chia làm ba: Phần đầu là kính Phật pháp,
phần thứ hai là kính tăng pháp, phần thứ ba là Đại Tiểu trí lễ pháp. Trong phần đầu kính pháp
trong tháp Phật.
Những vật của tháp miếu, chi-đề thọ dùng cho đến nghó là
tạo điện đường,
điện Phật, giường, tòa, tài thạch v.v… đã thọ dụng
kinh, tượng Phật. cho dù
gió thổi, mưa làm hư hoại cũng nên cung kính
như cung kính hình tượng
chẳng khác. Cho nên trong luật Tứ Phần nối
vua đem cúng dường vườn
cho Phật, Phật không nhân, bảo ông cúng
dường cho tăng. Vì sao?
Như vườn của Phật và những vật trong vườn, phòng xá và đồ vật phòng xá,
y bát, tọa cụ, ống đựng kim chỉ, là tháp miếu thì tất cả các trời,
loài người, Sa-môn, quỷ phạm đều không được thọ
dụng phải cung kính như
tháp, (Nếu cúng cho tăng thì ta ở trong tăng).

Kinh Tăng Nhất A-hàm chép:

Bảo các Tỳ-kheo lễ Phật, kính thờ có năm công đức.

Đoan
chính, vì thấy tượng Phật phát sinh tâm vui mừng.

Âm thanh hay, do thấy hình
tượng Phật, miệng tự xưng hiệu
nam-mô Như lai Vô sở trước Chí chân Đẳng chính giác.

Được
phước báo nhiều tài của, vì cúng dường hoa hương.

Sinh vào nhà Trưởng giả, do thấy hình tượng Phật, tâm không
đắm nhiễm, lòng chí thành kính lễ.

Khi chết được
sinh lên cõi trời. Đây là thường pháp của
Chư Phật, phải học như thế. Trí luận chép:

Phương pháp lễ có ba:

Khẩu lễ.

Quỳ nhưng đầu gối không đến đất.

Đầu
gối đụng đất đó là thượng lễ, Địa Trì phải
là ngũ luân
sát đất làm lễ.

A-hàm nói:

Hai khuỷu tay, hai đầu gối, đảnh gọi là Luân. Cũng gọi là năm vóc
sát đất.
Trứơc đứng
ngay thẳng, chắp tay, tay phải vén y, có hai
gối, kế là hai khuỷu tay,
dùng tay nâng chân, sau đó đánh lễ. Sau khi
đứng dậy, kế là khuỷu
tay, đầu gối cho là thứ lớp (không được lẫn lộn).

Trí luận chép: Nếu nghe công đức của
Chư Phật tâm kính, tôn trọng, cung kinh, khen ngợi. Vì biết rằng trong tất cả các chúng
sinh không có công đức
nào cao hơn nên nói là Tôn. Tâm kính hơn cha,
mẹ, sư trưởng, vua chúa vì lợi ích gấp đôi nên nói là trọng, khiêm tốn
sợ
khó nên gọi là Cung. Vì
suy tôn trí đức nên gọi là Kính, vì công đức tốt
đẹp nên gọi là Tán
(khen ngợi), khen ngợi công đức ấy vẫn không đủ
nên xưng dương là Thán.
Lại nói: gieo trồng ruộng phước Phật.

Gieo trồng là
chuyên tâm bền chắc, chỉ theo những việc lành
lễ bái, tụng kinh, đốt
hương, tán hoa… hết lòng kính trọng Phật cho nên
trí tuệ cao siêu.

Kinh Tỳ-ni Mẫu nói: không được mang giày vào tháp, nhiễu tháp. Phủ là không được vào tháp, những người ở nước ấy mang giày
kiêu tâm kiêu mạn nên
không cho mang. Những chỗ quá lạnh thì cho
phép mang giày phú-la. Tam
Thiên nói: Phương pháp nhiễu pháp:

Phải cúi đầu nhìn Phật.

Không được giẫm đạp côn trùng

Không được nhìn ngó hai bên.

Không được nhổ nước miếng dưới đất.

Không được nói chuyện với người.

Nên nghó đến ân lớn của Phật rất khó báo đền. Công đức
của niệm Phật, trí kinh giữ giới, nếu tinh tấn hành trì thì sẽ đến
Niết-bàn. Lại nghó nhớ
ơn của sư tăng, cha mẹ và ân của bạn đồng học.
Nghó đến tất cả mọi người
khiến cho họ lìa khổ, giải thoát. Nghó đến tuệ học
là trừ ba độc cầu đạo xuất thế.
Thấy cỏ mọc trên tháp thì nghó tay nhổ bỏ nó, không được
nhổ cỏ, có bất tịnh thì
trừ bỏ đi, nếu trời mưa thì cởi giày dưới tháp
và lên lễ Phật.

Ngũ Bách Vấn chép: Tỳ-kheo nhiễu tháp, những người nữ đi
theo thì không được, có
Ưu-bà-tắc thì không phạm.
Đại luận nói: như pháp cúng dường pháp thì phải nhiễu quanh bên phải.

Kinh Hiền Ngu nói: Ngài Xá-lợi-phất từ giã Phật, quỳ gối, đi

nhiễu quanh
một trăm vòng. Luật Thiện Kiến chép:

Cách từ tạ Phật, là nhiễu Phật ba vòng, làm lễ bốn hướng rồi đi, chắp mười ngón tay lại đưa tay lên đỉnh đầu rồi đi, không được nhìn
Như lai lại hướng về
trước, làm lễ rồi đi.

Kinh Tạp A-hàm
nói: Kiều-trần-như đã lâu không gặp Phật,
về sau lại đặt trán sát
chân Phật để tỏ lòng chí kính.
- chính nói về tướng;
tượng Phật, kinh giáo, trụ trì, linh nghi đều là chỗ tôn kính của ta thì chí chân tề quán, nay thế tục, Tăng ni
phần nhiều không kính thờ
Phật pháp, đồng mê muội trong lưới giáo không có chính tín, nhìn không cao xa đến nỗi thiếu đại tiết.
Hoặc ở trước hình tượng lại đùa giỡn nhau nói những lời trái pháp, giương mắt
nhướng mày, chỉ chỏ
thánh nghi, hoặc ngồi ngay ngắn nhưng trong lòng ngạo nghễ không e dè
sợ sệt. Tuy thấy kinh tượng nhưng không đứng dậy
đón rước cung kính, đến
nỗi khiến cho người đời cười chê bai, xem
thường, làm tổn diệt
chính pháp, cho nên trong luật Tăng-kỳ nói:
Lễ người không được đối ngay Phật pháp mà lễ, cho đến
treo phướn, lọng.

Không được đạp lên tượng, làm thang leo riêng.
Lấy văn này chứng minh cho chỗ tôn
kính riêng, đã biết nhiều
lỗi phải thận trọng đến
thiền đường, điện Phật, tháp miếu, giống như giầy da bị băng lấp ở
dưới sâu. Thấy hình tượng kinh giáo thì phải càng
thêm kính nể. Ở đây, đạo tục đều phải biết kính thờ pháp, hiền thánh thấu
đạt tín tâm này, còn
đối với vua quan luôn luôn bận việc cũng có thể biết.

Phàm tình khó
có thể vâng theo thánh pháp. Ở thế gian có người bước xuống giường rồi lên lễ Phật, ở đây hoàn toàn không mẫu mực, đã
kính người còn tự
trách mình, kính Phật mà trong lòng ngạo mạn, người
có tâm đạo sẽ không làm việc đó.
Tôi đích thân hỏi chư tăng
ở Thiên-trúc, ở các nước không
có pháp này, đến xứ này mới thấy, lại trong
Tam Thiên uy nghi nói: mình ở
chỗ cao, đến trước tòa
thì ở sau làm lễ cũng không được ở dưới tòa
làm lễ. Luật
Thập Tụng chép: cho phép cầm lò hương, kỹ nhạc
đi trước Phật,
Tăng. Vì Hòa-thượng
truyền trao vật làm tin nên được các Hòa-
thượng hiện
đời kính lễ, được phép đối trước Phật ngồi kiết-già.

Luật Tăng-kỳ
chép: ca hát cúng dường nếu có tâm tham đắm thì phải bỏ.

Người thế tục nhờ kết hoa, xay hương cúng dường Phật thì
được, ngoài ra tất cả đều không được.
Đại Luận, kinh Trì thế cũng nói: vì chúng thân tan nát như hạt
mè, hạt cải để làm cho
chúng sinh cung kính, được nhập Niết-bàn.

Luật Tăng-kỳ
chép: từ ngày Phật giáng sinh đến ngày Phật
nhập Niết-bàn đều vì
đại chúng nói pháp, xưng dương công đức của Phật.

Luận Tát-bà-đa chép:

Mùng tám tháng hai thành Phật.

Ngày mùng tám tháng tám là ngày xoay bánh xe pháp và ngày này cũng là ngày
nhập Niết-bàn. Nếu theo các kinh Thụy Ứng thì đa
số
nói ngày mùng tám tháng tư là ngày đản sinh.

Kinh Niết-bàn, ban đầu nói ngày 15 tháng hai là ngày nhập
Niết- bàn. Lại Độ Thập Tiên chép: hơn ba tháng nữa sẽ nhập Niết-bàn.

Kinh Nguyệt Đức Thái tử chép: ngày 15 tháng tám nhập diệt. Đây cũng là vì
sự nghe thấy khác nhau của
chúng sinh, cho nên thời tiết
không giống nhau.

Trí Luận nói: Thành Vương-xá có mười hai ức nhà, thành
Xá-Bà- Đề có chín ức nhà, còn ba ức là thấy hoặc nghe là do nghiệp mạn
Phật, Phật xuất hiện ở đời cũng vậy, huống chi thời mạt pháp, tâm luôn
khinh thường, nghiệp chướng quá nặng.

Luật Tứ Phần chép:

Làm sao biết chính pháp tồn tại lâu dài?
Phật nói:
nếu Tỳ-kheo kính Phật, pháp, Tăng, tôn trọng giới,
nhờ đó nên chính pháp
không diệt, ngược lại với điều trên thì chính pháp diệt.

Kế là nói về pháp kính tăng.

Nếu đứng đầu chúng là Hòa-thượng, A-xà-lê thì những vị đi
theo đều là đệ tử, cho
dù mười người, hai mươi người đứng cung kính cũng không trái.

Truyện nói: Phật thấy tăng đến liền đứng, điều này chẳng
phải chính giáo, nếu
sư tăng phạm tội Tăng tàn trở xuống, cho đến
phạm tội đọa, thì phải hành biệt trụ, Phật dạy đệ tử đi qua chỗ ăn cũng phải
cung kính lễ bái, vì tăng
thiết lễ, chẳng phải lễ đệ tử.

Kế là nói về pháp đại tiểu thiết lễ, kinh Tỳ-ni Mẫu
nói: Sau khi ta nhập diệt, các thầy nên y theo hành pháp
Ba-la-đề-mộc-xoa, mỗi
việc đều phải khiêm tốn thực hành theo.

Dứt bỏ tâm kiêu mạn, an tâm tịnh pháp.

Hạ tọa phải tôn kính bậc Thượng tọa; bậc Thượng tọa khen
ngợi hạ tọa là Tuệ mạng.

Luật Tứ Phần chép: năm chúng lễ bái nhau. Như lai và
tháp lễ chung.

Tiểu Sa-di ni
lễ đại Sa-di ni, Sa-di, thức-xoa, Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo- ni, Như lai và sáu tháp.

Tiểu Sa-di-ni
lễ đại Sa-di ni, Sa-di, cho đến Như lai và sáu tháp.

Tiểu Thức-xoa-ma-na lễ đại Thức-xoa-ma-na cho đến Như lai và bốn tháp.

Tiểu Tỳ-kheo
lễ đại Tỳ-kheo, hai vị Như lai và tháp.

Ngũ Bách Vấn
chép: Được phép lễ ngoài gò mả của thầy, còn
tự hỏi lãnh thời thì
chết thành xương khô làm sao hướng lễ?

Đáp: Vì Phật
còn tại thế nên cúng dường, Phật Niết-bàn rồi
cũng là xương khô, thầy cũng như thế, vì báo ân
nên được lễ ngoài mộ
thây chết chưa chôn, nghĩa
cũng y cứ theo đây lễ.

Luật Tứ Phần nói: Sa-di nên lấy tuổi đời làm thứ lớp, nếu
năm sinh bằng nhau thì lấy
năm xuất gia làm thứ lớp.

Hỏi: Sa-di có
được lễ đại Sa-di-ni và nam nữ cư só không ? Đáp: Nay cho lễ, chưa có tên gọi chung, không có đức tốt để hiển bày,
lại chẳng thuồc về thầy,
chỉ được hướng lễ và tiễn thi hài ra đến mộ.

Luật Tứ Phần chép: Đến trước bậc Thượng tọa, cởi giày dép,
vén y bày vai phải chắp
tay, hai chân khép lại thưa: Con xin cung kính làm lễ.

Xuất Yếu Nghi
chép: Hòa-Nam là cung kính. Thanh Luận chép: Bàn-Na-Mị Hán dịch là lễ.

Luật Ngũ Phần nói: Nếu người đông thì chỉ lễ thầy và chào
chung tất cả mọi người rồi đi.

Kinh Trung A-hàm chép: Đến nhà người thế tục trước ngồi rồi,
sau mới cung kính làm lễ,
ngồi ra rộng như sự cung kính kia đã nói qua.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
chép: Từ không hạ đến chín hạ là hạ tọa,
mười hạ đến mười
chín hạ là bậc Trung tọa. Hai mươi hạ đến bốn mươi
chín hạ là bậc Thượng
tọa, năm mươi hạ trở lên được tất cả Sa-môn,
quốc vương cung kính là
bậc kỳ cựu Trưởng lão.

Luật Tăng-kỳ chép: Tỳ theo không có tuổi hạ được ngồi chung với
Tỳ-kheo ba tuổi hạ, cho đến tỳ theo bảy tuổi hạ được ngồi chung với
Tỳ-kheo mười tuổi hạ.
Nếu giường nằm thì được ngồi ba
người, giường ngồi thì được ngồi hai người, giường dài một khuỷu rưỡi
tay thì hai người ba tuổi
hạ cùng được ngồi, nếu giảm tính thì cúng
dường bậc Thượng toạ,
nếu giường nằm quá ba khuỷu tay thì người bốn
tuổi hạ được ngồi
chung, giảm thì không được. Nếu chúng nhóm họp
đông mà gương tòa thiếu
thì cho phép nối liền, tiếp gương tòa, đừng làm cho giường tòa lung lay thì được cùng ngồi, nếu nền vuông dài ba khuỷu
tay thì người bốn tuổi
hạ được ngồi, nếu người ít tuổi hơn thì không
được, nếu rải cỏ trên
đất cùng ngồi thì không tội.

Già luận nói: Ni rải cỏ trên đất cùng ngồi, được dùng cho
người chưa thọ giới cụ túc.

Luận Tát-bà-đa chép: Giường dài liên tiếp nhau chỉ là chỗ
ngồi khác, mền khác. Bàn
đá khác nếu ở trong hoàn toàn không có cái
nào khác thì được ngồi với người nữ.

Luật Tăng-kỳ
chép: nhân người lễ bái không được giống như dê câm không nói, phải hỏi han nhau: có ít bệnh ít não an vui chăng?
Đi đường có nhọc mệt
lắm chăng? Cùng nói chuyện với bậc Thượng tọa
cũng được gọi là Tuệ mang.

- Nói về pháp đúc tượng Phật, xây dựng chùa tháp:
Đầu tiên nói về ý nghĩa của pháp tạo
kinh tượng, đức Như lai
xuất hiện ở đời có hai lợi ích.

Vì sinh thân
hiện tại mà nói pháp.
Vì lưu bố kinh tượng đến đời vị lai, giúp cho chúng
sinh ở thời
Phật Di-lặc, nghe pháp
hiểu ngộ siêu thăng, thoát khỏi sinh từ này, đây là ý lớn.
Sợ đời
sau tạo tượng không có chỗ để ngợi khen nên Tôn giả
Mục- liên đích thân dắt
người thợ lên cõi trời để mô phỏng theo, ba lần
như vậy, mới gần chính
xác. Đến khi về lại nhân gian, thì tượng này
bước xuống đất đến đón rước.

Đức Thế tôn bảo:

Các ông đời sau làm Phật sự rộng lớn, do đây ban sắc lệnh:
sau
khi ta diệt độ tạo lập
hình tượng, mỗi mỗi đều phải giống
Phật khiến cho người ngừơi thấy được hình dáng pháp thân của ta, cho đến làm tràng hoa
cúng dường, ở
đời sau, đều được tam-mụôi niệm Phật, đầy
đủ các tướng tốt, tạo
lập như thế là tượng Phật thể (tượng này tăng
Trung quốc đem đến đất Hán, nước nào cũng yêu thích, giữ gìn, không
cho xuất cảnh, vua bảo y
bản chép giữ lại, nay truyền lại bốn bản chép tay ở chùa
Trường Lạc thuộc
Dương Châu, cũng gọi là
Long Quang thùy tượng. Người đời
sau tùy theo tình cảnh mà tạo tượng, mỗi mỗi đều hơi kỳ lạ.
Không theo tượng
Phật (hình Phật), mà còn mạnh dạn làm cho hình tượng nhiễm nét đời. Cho nên tượng được truyền ở
Linh Đông, Trung quốc, đều có phong thái y nghiêm, dáng vẻ đẹp đẽ nghiêm trang đủ
long trọng, có lần tượng phát ra ánh
sáng khiến cho đời
sinh tâm lành (Giống như tượng
Trường Can Thụy, con gái thứ tư của vua
A-dục, làm bài minh cước
phu rằng. Nay ở chỗ cảnh sư phát ra tướng rất linh thiêng). Đến đời Hán phảng phất đưa vào những nét thật, lưu
truyền đến đời Tống
thì hầu như đều gần giống tượng thật, tất cả đều do
lòng tôn kính, Ý ân trọng còn kính mến phỏng theo
thánh tượng, cho nên tạo ra
sự linh thiêng
khác thường. Nay theo thời thế những người làm
tượng rất khéo, được
phước cung kính nhưng mất phép tắc, nghi thức,
chỉ hỏi về thước tấc dài ngắn,
bất luận là tai mắt toàn cụ hoặc tranh giá lợi độn (nhanh hay chậm),
tính toán dầy mỏng (mắc hay rẻ), hoặc rượu thật
thết đãi, làm quà tặng,
tính tham lam dâm dục, thân không trong sạch,
tâm chỉ hợp với lợí
ích. Đến nỗi tuy tôn tựơng là cây còn không có uy
linh, lập hình tượng
Bồ-tát thì rất giống như tượng dâm nữ, tướng mạo
Kiêm Cương hiển mạo thì
giống như dáng vẻ phụ nữ ganh ghét, cho đến
sao viết kinh quyển chỉ là
việc hèn mọn, nét bút rẻ con, giấy thô thiển, thợ
ác bảo dưỡng sự thấp hèn. Đến nỗi người thợ
trước trong lòng ngã
mạn không cung kính. Kia
đây thông pháp thấp hèn mất hết dung nghị, đến nỗi khiến cho kinh tượng lấy việc giáo huấn thế gian
làm đầu, ngược lại, chính mình kinh nhờn thì uy linh ở dâu? Cho nên trộm cắp, huỷ
hoại, lén lấy, trị nhiều chuốc lấy tội lỗi, đồng thời vì trái với thế gian và
pháp xuất thế nên hiện
tại, vị lai chịu vô lượng khổ, tất cả đều do mất
pháp gây nên nông nỗi
này. Nếu đạo tục còn giữ pháp tắc tạo được dáng
vẽ chân thật thì chim thú
còn không dám dẫm đạp huống chi là con
người (thấy có bọn
trộm cắp thụy tượng mới đưa vào điện Phật, lại hốt
hoảng bồn chồn chẳng ai
biết chỗ đến. Đến sáng các vị tăng trong chùa
mới kinh ngạc hỏi, hồi lâu mới tỉnh.) chỉ có thể phụng thờ dung nghi
của tượng thánh, Phật
cũng truyền lại hình dáng hiển bày dấu vết.

Luật Thiện Kiến chép: Răng nanh bên phải của Phật ở trong
cung Đế-thích, xương
khuyết bồn bên phải của Phật ở nước Sư Tử.

Kinh Tăng nhất
nói: Vua Ưu-điền tạo tượng Phật bằng gỗ chiên đàn,
Vua Ba-tư-nặc tạo tượng Phật bằng vàng tử ma, hai tượng này
mỗi tượng cao năm thước.

Cách xây tháp:
Tạp Tâm nói:
Có xá-lợi gọi là Tháp, không có xá-lợi gọi
là Chi- đề, Tháp còn gọi là
Tháp-bà hay
Thâu-bà (đây gọi là phương
phần), chi-đề gọi là
miếu (miếu là mạo).

Kinh Tăng nhất
A-hàm nói: đầu tiên đắp tượng sửa chữa chùa
cũ cũng được phước
sinh lên cõi trời.
Thế nào gọi là
Phạm Phước? Giống như công đức của người
ở châu Diêm-phù không
bằng công đức của Vua Chuyển Luân, như
vậy thiên hạ ở các
châu: châu Tây Ngưu hóa, châu Đông thắng thần,
châu Bắc câu-lô, cho đến
bốn tầng trời, sáu tầng trời cõi dục, sơ thiền
[pape 134], phần đông đều
so sánh với công đức của phạm chủ, đây là
lượng phước của phạm
thiên, nên học như thế.

Luật Tứ Phần nói: xây tháp thì bốn phương phải tròn,
hoặc tám góc, lấy đá gạch, cây làm, rồi dùng bùn đen cho
đến đá, tro, đất
sét đặt theo bốn bên làm lan can treo hương hoa, cho phép
sắp xếp theo
những đồ vật trang hoàng
lọng báu, không được leo lên tháp, leo lên lan
can vì sợ thần hộ tháp
nổi giận (trong đại luân nói: Mật Tích Kim
Cương, trong đường quỷ thần, lại nói:
Bồ-tát Chấp Kim Cương thường cầm kim cương hộ vệ.
Luật Ngũ Phần chép: xung quanh Phật có năm trăm vị thần kim cương hộ vệ).
Nếu có chỗ chấp thì cho khai kia đã an trí phướn lọng không được giẫm đạp lên, làm ở chỗ khác thì phương tiện dùng cây thang đặt lên. Nếu tháp ở giữa chỗ trống thì cúng dường đầy
đủ, nếu mưa tạt, gió
thổi chim chóc làm bẩn tháp thì làm mái che để
che. Nếu đất có bụi thì
trét bùn lên, phải lấy chậu rửa chân đặt bên đường, bên ngoài an trí của ngỏ, bờ tường.
Nếu thức ăn đồ uống ngon ngọt bậc thượng thì dùng những đồ vật bằng vàng báu đựng, bảo người tại gia ca hát
cúng dường, thức ăn, đồ uống phải
cho Tỳ-kheo, Sa-di.
Kính Ưu- bà-tắc nói: người trông coi tháp đáng được thức ăn, xá-lợi đặt trong bảo tháp bằng vàng như trong tờ lụa, nếu ôm đi, hoặc giữ gìn, hoặc
đội trên đầu, mang ở trên vai, nếu muốn phủi bụi thì nên dùng là cây dạng
đuôi chim công mà phủi,
nếu có nhiều hương hoa thì nên bày trên nền,
trên lan can, trên cột
hướng vào bên trong tháp, dùng dây xâu lại treo
trước mái hiên, nếu có
bùn thơm cho đến những thứ bùn khác thì làm tượng thủ luân.

Luật Tăng-kỳ
chép: Việc xây tháp, lúc bắt đầu xây thì trước
phải chọn nơi đẹp đẽ
làm chỗ xây tháp, tháp ấy không được hướng về
phía Nam, phía Tây phải ở
hướng về Đông hoặc hướng về Bắc (vì cửa già- lam ở
Trung quốc đều xoay về
hướng Đông.
Tháp Phật, miếu,
chùa đều mở cửa về
hướng Đông, cho đến nhà trù, nhà xí cũng ở
hướng Tây nam, do hướng Đông bắc ở
Trung quốc gió
thổi nhiều. Thần châu vẫn
ở hướng Tây vì chính
dương không cần phải y cứ theo pháp Trung
thổ), đất Tăng không
được xâm lấn vào đất Phật, đất Phật không được
xâm lấn qua đất tăng,
ngoài ra giống như giới trộm, tùy tướng thuyết.

Kinh Thiện Sinh
chép: này người thiện nam ! Như lai là kho
Nhất Thiết Trí, cho nên
người trí nên cúng dường hình tượng sinh thân, diệt thân, tháp miếu. Nếu ở chốn
hoang vắng, nơi không có tháp
tượng, thường nên buộc
niệm, tôn trọng, khen ngợi. Hoặc tự mình làm,
hoặc khuyên người khác làm, thấy người khác làm
sinh tâm vui mừng như công đức của chính mình có. Cần phải nói rộng cho nhiều người biết
để cùng làm, chính mình đã cúng dường rồi, trong lòng không
sinh ý
tưởng kiêu mạn, đối với nơi
Tam Bảo cũng nên như vậy. Việc cúng
dường không bảo người
làm, không vì hơn người mà làm thì không cảm
thấy hối tiếc. Tâm không
buồn phiền, chắp tay khen ngợi,
cung kính, tôn trọng, nếu đem một đồng tiền, một
sợi chỉ, một đoá hoa, một nén
hương, một câu kệ, một
lễ, nhiễu quanh tháp một vòng, nhất thời dẫn đến
vô lượng bảo, vô
lượng thời. Nếu một mình mình làm, hoặc cùng
người khác làm, này
người thiện nam, nếu dốc lòng cúng dường Phật, pháp, Tăng, như thế thì dù ta còn tại thế hay
sau khi
ta Niết-bàn, công
đức cũng không khác.
Nếu thấy tháp, miếu phải dùng dây vàng bạc,
đồng, sắt, cờ phướn,
lọng báu, kỹ nhạc, hương dầu thắp đèn để cúng dường.
Nếu thấy chim thú giẫm đạp hư hoại thì tô đắp,
sửa sang, quét
dọn cho sạch, nếu gió
lớn, mưa to, lửa táp, chỗ bị người làm hư hoại cũng phải tự
sửa chữa, nếu một mình mình không đủ
sức thì khuyên
người khác sửa, hoặc
dùng vàng, bạc, đồng, sắt, đất, cây, v.v… hoặc đất bụi bám thì nên rẩy nước, quét dọn. Nếu tháp trỉn dơ thì dùng
nước thơm rửa, nếu làm tháp báu và đúc tượng báu thì phải lấy rất nhiều cờ
phướn, lọng báu, hương hoa dâng lên
cúng dường. Nếu không có châu báu, không đủ
sức làm thì lấy đất, cây xây
thành tháp, nếu tháp đã thành rồi cũng nên dùng phướn lọng che ở trên và dùng các thứ hương
hoa kỹ nhạc cúng dường,
nếu trong tháp có cây cỏ dơ bẩn, hoa héo hôi
thối thì phải quét dọn,
nếu có hang rắn hang chuột thì phải lấp lại, sửa
sang tháp.
Tượng đồng, tượng đá, tượng xi-măng và các
tượng vàng,
bạc, lưu ly, pha-lê thì
thường phải lau chùi cho sạch sẽ. Tùy theo khả năng mình mà xoa hương và làm các thứ anh lạc, cho đến giống như
tháp vua Chuyển Luân.

Trong tịnh xá cũng nên dùng hương
phết hương, hoặc đất
sét trắng bôi lên để làm tháp tượng rồi nên dùng lưu ly, pha lê, chân châu,
tơ lụa, linh, khánh làm thành dây để cúng
dường tháp. Vẽ tượng
Phật trong
lụa mầu không được
tạp dán những hình chim công, gà. Nên xâu các loại hoa hoặc tán hoa đẹp, lau gương
cho sáng, hương mạt, hương tán, hương đốt trỗi các loại kỹ nhạc ca hát, đêm ngày cúng dường không
ngớt. Chẳng như ngoại
đạo đốt bơ đại mạch để cúng dường, rốt cuộc không dùng tô thoa lên thân
tượng tháp, cũng không dùng
sữa để tẩy
rửa, không nên tạo nửa
thân Phật, nếu hình tượng Phật mà thân thể không đầy đủ thì nên thầm giấu che, khuyên người
sửa
sang lại,
sửa
sang hoàn tất rồi sau đó
mới bày cho thấy, thấy tượng hư hoại nên dốc
lòng cúng dường cung kính
giống như tượng nguyên vẹn không khác.
Chính bản thân mình cúng dường như vậy, nếu mình không đủ khả năng
thì khuyên người khác
cùng làm với mình, nêu có khả năng dùng vật
báu trong bốn thiên hạ
cúng dường Như lai, có người dùng vô số công
đức tôn trọng ngợi
khen, thì hai phước đức này bằng nhau không khác.

Kinh Vô Cấu Thanh Tín Nữ Vấn chép:

Chẳng biết quét đất tháp Phật được bao nhiêu quả báo lành?
Tứ tướng đồ trị, hoa hương cúng dường lại thì phước báo gì? Thiền tu
phạm hạnh, ba quy năm giới
cấm được phước báo gì?

Phật nói với
người nữ rằng: quét nền tháp Phật có năm thứ phước.

Tự tâm thanh tịnh, người khác thấy cũng sinh tâm thanh tịnh.

Được
người khác yêu mến.

Tâm lành vui mừng.

Tập hợp những nghiệp tốt đẹp.

Khi qua đời được sinh lên cõi trời.

Nếu người tin Phật, đắp hình viêm luân lên trên tháp, tán hoa đốt hương, cúng dường như thế, người kia qua đời
sinh vào cõi
Phất Bà-Đề, phước lạc tự
tại, đời sau sinh lên cung trời Hóa Lạc.

Nếu người tin Phật, đắp hình nửa mặt trăng lên trên tháp, tán
hoa hương thì sinh về nước
Cù-Đà-Ni. Đời sau sinh lên cung trời Đâu-suất.

Nếu người tin Phật, quét dọn xung quanh bốn phía tháp Phật, rải hoa, đốt hương. Người kia
sau khi qua đời
sinh về châu
uất-đơn việt, đời

sau sinh lên
cung trời Viêm-ma.

Nếu người tin Phật, đắp hình mặt người lên tháp, dùng hoa
hương cúng dường, tất
cả gốc lành, quả báo cũng như vậy.

Nếu người nhập thiền định, tu bốn pháp hạnh, quy y Phật,
pháp, Tăng, thọ trì năm
giới. Người kia được vô lượng vô số gốc lành
phước báo, tính không
thể hết, sau đó nhập Niết-bàn. Kinh Niết-bàn chép:
Không xâm phạm đồ vật của Phật và
Chư tăng, sơn phết, quét dọn đất
Phật và tăng, đúc tượng hoặc tháp Phật, thường
sinh tâm vui vẻ,
đều sinh về cõi nước Bất Động.

Trí luận chép: giới
của Sa-di, không được xoa hương vào
thân, làm sao cúng dường Tam Bảo? Đáp: vì có
vật quý, lúc nào cần thì nên cúng dường, hoặc lấy
đất bùn tô lên thành
giếng, chỗ ngồi, v.v…

Thập luân nói: nếu phá chùa, giết hại Tỳ-kheo, người ấy lúc sắp chết, tất cả các đốt xương đều đau nhức, nhiều ngày không nói
được, đọa vào địa
ngục A-tỳ chịu đủ các đau khổ.
-
Cách xây chùa: riêng về việc xây cất
chùa chiền,
Pháp sư
Thạnh Đức nói mười thiên đã nói rõ về cách thức xây dựng chùa. Giống như
sơ đồ
Kỳ Hoàn đã tạo lập là theo
chính giáo, thảy đều hộ trì giúp cho
cương yếu giới luật của
chúng tăng. Sư thì không đủ, lược dẫn một pháp tông khoa tạo tự. nghĩa là nơi chốn phải tranh xa nơi đùa giỡn giễu cợt.
Nên cách xa chùa ni và gần chợ búa, phủ quan v.v… điện
Phật kinh phường
rất sạch sẽ. Tăng viện nhà trù, kho mau được đầy.
Sự như thế thì
sau
không bị hư hoại. Nay thời
mạt pháp xây dựng chùa chỉ có nơi chỗ, việc
được thọ dụng, cũng dùng
pháp Yết-ma.
Nhưng không hạn ngoại, không nghi thức biểu tướng để cho
người biết.
Trong sơ đồ Tịnh xá
Kỳ-hoàn hễ tạo lập thì lấy cây,
đá, đất, bốn phương trên dưới đều có làm dấu
hiệu, khiến cho người và
các vị trời biết. Giải thích về cửa thì có nhiều
cách, cho nên che ảnh tà
thuật, cầm thú sợ nghi, ẩn che hình bóng, làm cho đời khâm phục, kính mến.
Nhưng tích luỹ qua nhiều đời, tích luỹ
(cắt xén bớt phần giáo)
sự còn, pháp giấu giếm, nêu ra ý chỉ lẫn lộn.
Người thế tục đã
không hiểu pháp, chúng tăng chưa hiểu rõ mà lại
hướng dẫn chỉ lờ mờ làm hao tốn tài vật.
Tranh giành tâm tinh diệu lực, chí
khí hơn người.
Vịêc phòng lan đài quan khiến cho cao rõ, hơn kia liền dừng
đều không còn phép tắc,
lại còn đằng tiễn như nhà của mình, phòng ốc trai đường của chúng tăng bị người thế tục thọ dụng, huỷ hoại nhục
hình không có điều hổ
thẹn. Ép mình trong đạo, vâng theo thế tục như tôi
tớ thờ chủ. Đây là pháp tạo lập chùa hoại diệt (thậm chí là: đánh mắng

chúng tăng, làm rất nhiều việc trái pháp. Chọn lấy những điều quan trọng mà nói với
chúng tăng.
Theo tăng, ép buộc, đoạt lấy, đổi
chác, mượn xin, cho đến để thây chết trong tăng viện làm đám tang.
Trong chùa cho chôn mồ mả,
tắm gội, v.v… thảy đều trai pháp). Nếu sửa
đổi lỗi lầm, nhớ lại
pháp tắc để đổi mới, dạy dỗ cẩn thận thì không
phạm pháp, đó là hộ
trì phương pháp xây cất chùa. (Người thế tục xây chùa vốn để cầu phước, làm nhân xuất gia, được duyên đắc đạo.
Chỉ nên lễ bái, cúng dường
là pháp. Lúc thưa thỉnh thì yết kiến, thưa đúng
như pháp xưa nay. Kia đây
đều có lợi ích, ta người không phiền não, gọi
là hộ trì). Cho nên kinh Tăng Nhất A-hàm nói:

Từ lúc vua A-xà-thế có tín tâm trở về sau, ông hạ sắc lệnh,
bảo mọi người trong nước
đều thờ Phật. Ông tính trong nước bao nhiêu
hộ để đem tượng Phật
biếu cho họ. Há chẳng phải là Tăng truyền
chính pháp để được
lòng tin ở người ư? Vì theo minh giáo giúp cho ba y,
tất cả chúng đều đầy
đủ. Đồng thời giống như ý tưởng tôn kính nhiếp trì, cho đến cắt tóc, nhuộm y, giới thể chân chỉ. Đi đứng cúi ngước đều phải
sửa
sang uy nghi, ăn uống, làm việc, tâm thường nhớ pháp.
Nhớ và vâng làm thì
người thế tục không hề dám khinh thường ngạo
mạn, lấn hiếp, trái pháp loạn lạc.
Nếu trong đời, bậc hiền nhân bên trong tâm vững vàng
ngay thẳng, bên ngoài có uy nghi thì người thấy đều
tôn kính, không dám đùa
giỡn khinh thường (giống như Văn Hầu kính Can Mộc, như
Lưu Thị trọng
Khổng Minh). Huống chi đạo
só xuất gia khoác pháp y
Phật du hóa, uy nghi đỉnh đạc khiến người thấy
sinh tâm lành
thì ai không tôn kính! Nếu
có người khinh thường là do mình mất uy nghi. Nên biết người có uy nghi thì chẳng ai không
kính trọng.
Muốn được người khác kính thì mình phải có uy nghi, đâu chỉ kính cẩn thầm với
lợi dưỡng ư? (Ruộng
tốt không kén giống nhưng giống tự gieo vào
ruộng, đạo hẳn đã đầy
đủ không cần lợi dưỡng mà lợi dưỡng ngầm đưa đến). Vậy nên quán xét từ đây. Bị người thế tục coi thường thì chẳng phải
lỗi của họ. Vì pháp huỷ diệt do
chính mình, làm cho cái
sang hèn dần bị
lấn hiếp. Nếu người hộ
trì biết pháp tắc đều kính trọng sùng bái, đâu
dám khinh nhờn ngạo mạn ư?
****



Ôi! Người đời tối tăm lắm việc, khó tu tuệ quán, vì thế nên
phương tiện đặt ra phần
kiểm phước, dùng để tiếp độ kẻ ngu muội, Nhưng thi hành thì lộn xộn phức tạp, bày nhiều thức ăn để
cúng dường, thưa thỉnh thì trái với giáo pháp, bên ngoài thì tỏ thái độ chê bai huỷ nhục, bên trong nuôi dưỡng
sự ngu
si ngạo mạn để chuốc lấy
sự khổ đau, chưa
thể trở thành vị thầy
hướng dẫn. Cho nên tóm lược kinh huấn, thí luân
như có riêng khác. Trong
đây chia thành mười:

Pháp nhận thỉnh.

Pháp đến thưa thỉnh.

Pháp thỉnh về nhà.

Pháp lên tòa dạy bảo khách.

Quán xét thức ăn sạch dơ.

Hành hương chú nguyện.

Phương pháp thọ thực.

Ăn xong thúc liễm.

Đạt sấn bố thí.

Gia pháp ra thỉnh.

Pháp nhận thỉnh:

Luật Thập Tụng chép: vì biết thỉnh nên phải lập
Duy Na. Xuất Yếu luật nghi dịch là tự hộ. Còn gọi là
duyệt chúng. Âm chính là
Bà-La, Hán dịch là Thứ đệ.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu đến thỉnh Tỳ-kheo ngày mai đến
cúng dường thức ăn thì
không được quyết định.
Đáp rằng: chắc chắn đến, nên nói. Nếu không có duyên
sự thì nên thông báo cho họ biết. Nếu có
người thỉnh, tăng phải hỏi tên họ
của người khách. Nếu thí chủ ở ngõ hẻm, làng nhỏ ngày xưa thì không
được đến liền. Nên
sai một người: là người dân trông coi vườn tược hoặc
Sa- di đến hỏi thăm
trước. Vì sợ bỡn cợt với Tỳ-kheo và sợ làm khó dễ,
sợ tăng mất thức ăn.

Luật Ngũ Phần chép: Tỳ-kheo được phép thiết lễ nên mượn
ngọa cụ của tăng.

Luật Tăng-kỳ
chép: Tỳ-kheo được phép thiết lễ giúp cho nhà
thế tục, giăng màn và
bày đầy đủ những phẩm vật cúng dường chỉ
không được ngồi chung xe
với người nữ (và cùng ăn uống).

Luật Tứ Phần chép: vương tử
Bồ-đề thỉnh Phật, xin
Phật phước dẫm lên cái áo
được lót dưới bệ thềm. Phật từ chối không
nhận. Vì các

Tỳ-kheo đời vị lai.

Kinh Tăng nhất
A-hàm chép: Đức Thế tôn nhận lời thỉnh hoặc
là im lặng, hoặc là gật
đầu, hoặc là búng ngón tay.

Ngũ Bách Vấn
chép: làm Phật sự được phẩm vật, mời tăng
đến cúng dường, tăng
không dám ăn. Nếu trước đã hứa làm ba hội sau
làm một hội, ba hành
hương. Tam thí không liễu hoàn nguyện. Nếu bố thí cho mẹ con quỷ ăn thì nên chú nguyện rồi lấy thức ăn cho chúng
ăn. Không được bước
vào cửa nhà bán rượu dù bất cứ lúc nào. Nếu có cửa khác thì được. Nhà đồ tể cũng vậy. Nếu không có chỗ nào khác thì
được ngồi chung với
thầy, không được ăn chung bàn.

Luật Tứ Phần chép: thỉnh có hai loại:

–Thỉnh Tăng theo thứ lớp. Luật khai cho thỉnh riêng, nhưng
các kinh luận chế thì
không thiếu. Kinh Phạm Võng chép:
–Thỉnh riêng, được thí chủ cúng dường tài vật là trộm vật của
Tăng trong bốn phương, kinh Nhân Vương cũng quở trách lỗi thỉnh riêng.

Luật Thập Tụng chép: Thiện Sinh thỉnh riêng Phật và năm
trăm vị A-la-hán, vì vậy không được gọi là ruộng phước
thỉnh tăng.
Nếu ở trong chúng tăng thỉnh
thì tương tự như Tỳ-kheo cực ác, nên phải
chịu vô lượng quả báo.

Kinh Tăng Nhất, Thành luận nói: như uống nước biển tức là
uống nước các dòng
sông, thỉnh Tăng theo thứ lớp cũng như vậy.

Luật Ngũ Phần chép: chỉ vì việc giải thoát cho người xuất gia
thì được, vì tăng mà
thỉnh theo thứ lớp trừ những người phạm ác giới.

Ngũ Bách Vấn
chép: nhận thỉnh riêng rồi sai người đi thế,
không đúng với ý chủ
nhân thì được. Nếu hiềm khích, phạm tội đọa. Đã theo thứ lớp thỉnh Tăng thì được phước lớn. Nếu có người nhờ thỉnh
tăng thì nên nói với
họ thỉnh tăng theo thứ lớp, công năng khai ngộ cho
tâm thế tục của họ,
chớ bảo họ thỉnh riêng. Pháp thỉnh riêng như trong tùy tướng. Nay người thế tục có ghi tên mời thỉnh, tuy miệng nói đồng
ý nhưng cần bút chú. Có
người ghi là chữ Phó, đây chưa biết chữ để
học, nên nêu ra chữ
này, có thể chữ Chú là chữ Phó (chữ phó ở dưới, trên
là chữ phó, phó ở
trên, dưới là chữ kế). Đây là cái vụn vặt
giúp ích gì cho tầm nhìn cao xa. Cho nên ngạn ngữ nói: “mượn thì phải nhớ trả, bán
thì phải nhớ đền”. Sự
là gốc của bỉ lậu, liêm sỉ.

Luận Tát-bà-đa chép: Người được thỉnh cùng đi chung với
Tăng không bạch trước
mà vào, mắc tội đọa, trừ khi chủ nhân gọi. Nếu
sau khi ăn, chủ nhân không mời ở lại mà mình tự ở lại, thì phạm tội
đọa. Người quản lý,
tri sự ở trong tăng đến sau, phạm tội đọa. Aên chưa xong
mà bỏ đi cũng phạm tội đọa. Người tự hành trực báo đồng học thì được. Tuy trong đại giới gần chùa và nhà người tại gia nhưng không thưa
bạch cũng phạm. Nếu bạch mà còn chậm trễ làm cho tăng chúng phiền
cũng phạm Đột-cát-la.

Luật Thiện Kiến chép: đàn-việt
thỉnh Tỳ-kheo,
Sa-di tuy chưa thọ giới cụ túc cũng được tính vào
số Tỳ-kheo.
Kinh Niết-bàn chép:
cho đến chưa thọ mười
giới cũng được thọ thỉnh.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu trên đường đi, nghó đến tịnh xá (mỗ
giáp) được ăn, nếu qua
chỗ khác ăn thì ân hận. Nếu dắt theo một vị tăng
kia cũng không có tội.

Luật Thập Tụng chép: không ai mời mà tự đến ăn, phạm Đột-cát- la.

Ngũ Bách Vấn chép: đánh kiền-chuỳ là được cúng dường thức ăn,
bất luận là có thỉnh hay
không thỉnh.
Vì sao? Vì đánh kiền-chuỳ
mục đích để nhóm họp tăng.

Pháp đến thưa thỉnh:

Luật Tứ Phần chép: nếu muốn thọ thỉnh thì phải đến trụ xứ
vào giờ tiểu thực hay
đại thực của chúng tăng.

Nếu đàn-việt
đến ban ngày, bậc Thượng toạ nên ở trước họ như giống chim nhạn bay đi, các
Tỳ-kheo vén y bày vai phải
theo sau.
Chắc hẳn là ở trong đó có bậc
Tỳ-kheo thanh tịnh, khó phân biệt. Nếu hỏi
hay không hỏi đều cho đi.
Nếu bậc Thượng toạ đang trên đường đi mà
ghé vào chỗ đại tiểu
tiện thì nên đợi và sau đó đi giống như trước.

Pháp thỉnh tăng đến nhà:

Nếu chưa sắp
xếp được chỗ thờ Phật và chỗ ngồi của thánh tăng thì bậc
Thượng tọa có đức nên
sắp xếp, chỗ thờ Phật phải thật tinh
khiết hơn chỗ chúng tăng.
Cho đến che chỗ chướng ngại để cho nơi thờ Phật được cao
ráo sáng sủa, sau đó
sắp xếp chỗ ngồi cho bậc thánh tăng. Pháp ấy có
năm quyển, Lương Võ Đế
đã trích ra từ ba tạng kinh điển của Trung
quốc, không thể ghi hết.
Như kinh Thỉnh Tân-Đầu-Lô pháp chép:
Trước đã dự định, xin ở nơi vắng lặng trải những vật mềm
mại làm tòa, nếu khi tôi
đến thì chỗ ngồi có tướng. Đời nay đến giờ bày
ra một cách dối trá
không có cách thức. Đã biết không thay đổi,
Tỳ-kheo môn sư y cứ theo
kinh mà chỉ dạy trước, không cần tất phải do dự,
sắp đến lúc dự trai, bậc
Thượng tọa nên yêu cầu y phục bằng tơ lụa
mới, mịn màng,
trắng sáng.
Bậc Thượng thủ trong tăng chúng được ngồi
trên nệm. Nệm lót có
kích thước rộng dài được đặt ở chỗ tòa cao.
Các Tỳ- kheo ngồi theo thứ lớp
sau bậc
Thượng tọa. Không nên đang ngồi
ăn liền phân chia chỗ
thành hai chỗ, tăng và Phật không vì chỗ ngồi chật hẹp mà chen chúc nhau hoặc
sắp xếp ngồi
trước Phật, hoặc chỗ tòa hẹp, nhỏ mà địa vị
thảnh thơi.
Như vậy, nếu bậc
Thượng tọa chưa thấy thì cũng có thể chính mình đã không có duyên tốt kính tin
Tam Bảo lại còn khiến cho tục
só bất kính
Tam Bảo, không trải toạ cụ tốt cho
bậc Thượng tọa, chỉ giường tòa đẹp cho người ít tuổi, bậc
Thượng tọa nên dạy
rằng: Lấy caí không tốt
trải cho người ít tuổi.
Nếu thí chủ trải giường mền đẹp cho vị
Tỳ-kheo tri thức thì không được
tranh nhau, phải theo ý thí chủ. Cho đến thức ăn đồ
uống cũng vậy.
Nếu thí chủ chưa biết pháp
thỉnh Tăng, vị ni nào hiểu biết pháp ấy thì chỉ dạy cho họ.
Sắp đặt chỗ để hình tượng và cách dọn thức ăn rồi
thì sau ngồi chỗ khác,
không được đẹp hơn chỗ tăng.

Kinh Trường A-hàm chép: Đức Thế tôn đến hội thường ngồi
trong chúng, bên trái là
các Tỳ-kheo, bên phải là thanh tín só.

Pháp đến tòa dạy bảo khách:

Bậc Thượng tọa kia đã sắp xếp hai tòa: Phật và Tăng rồi, sau đó cách tòa của thánh tăng một thước, cho
trải ni-sư-đàn, vì bày tỏ
sự cung kính.

Luật Tứ Phần chép: không nên đứng lộn xộn, phải ngồi theo thứ lớp.
Bậc Thượng tọa ngồi, rồi đến bậc trung tọa, hạ tọa.
Không được chẳng đúng như
pháp, không khéo che thân. Nếu có người búng
ngón tay thì biết. Nếu
bảo người nói biết thì cũng như pháp ngồi. Bậc trung tọa ngồi rồi, phải xem bậc
thượng tọa, hạ tọa chớ trái pháp. Hạ tọa
ngồi rồi, cũng nên xem
bậc Trung tọa, Thượng tọa.

Luật Tăng-kỳ chép: không được che thân mà ngồi. nghĩa là mặc
y phải cẩn thận che thân
cho kín đáo. Ma-ha-la ngồi, y không ngay
ngắn, bị quở rằng: sửa
y lại cho ngay ngắn. Nếu không hiểu thì bảo rằng che thân hình ông lại. Nếu ni ngồi mà y áo không ngay ngắn thì không
xem được, phải bảo cho
họ biết. Vì sợ họ hổ thẹn, nên phương tiện bảo
họ lấy đồ vật. Nếu
dâm nữ cố làm thì nên đứng dậy tránh đi.

Luật Tứ Phần chép: Các Sa-môn được cư só thỉnh về nhà thì nên hỏi nhau về tuổi tác lớn nhỏ để ngồi ăn.
Nếu sợ quá giờ ngọ thì cho phép tám vị
Thượng tọa ni ngồi theo thứ lớp.
Những người khác theo
đó mà ngồi. Tăng cũng
phải y cứ theo đây.

Luật Tăng-kỳ
chép: nên thăm hỏi nhà cúng thức ăn: gia đình
thế nào? cuộc sống vẫn
tốt luôn chứ?

Luật Tứ Phần chép: không nên
đến sau, mà ăn trước khiến
các Tỳ-kheo phải đứng
dậy. Được thấy người đến mà không cần phải
đứng dậy. Nếu người
chưa tới thì chỗ tòa của Tỳ-kheo khai cho ngồi.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu có
chuyện cười, bậc
Thượng tọa nên
nói: vì sao trong thánh
Tỳ-ni nói lợi rớt răng còn, cười ha ha v.v… nên
thuận cho, khởi lên tưởng
vô thường, khổ không, vô ngã tử. Do không thể
nín cười được, nên lấy góc y che miệng lại, từ từ kiềm chế.
Thân không yên nên tay chân cử động. Cho đến bẻ cỏ để tự kiềm chế dần. Y cứ
theo nghĩa này, nhà có
tang ma, thỉnh Thầy đến cầu siêu và thỉnh đến nhà cúng dường thức ăn, tất cả đều y cứ theo
Luật Tăng-kỳ, thận trọng
đừng cười đùa và
dụm đầu nói chuyện thế gian.

Luật Ngũ Phần chép: nếu khách mời ở bên ngoài,
Tỳ-kheo không được vào nói
với chủ nhân cho họ vào. Không chấp nhận thì nói rằng:

Cho phần ăn của tôi để cùng nhau ăn. Còn không chấp nhận
thì nói: uỷ tri, phường
tăng có thức ăn thì hãy đến đó, sau đó mới ăn.

Luận Tát-bà-đa chép: Tỳ-kheo nhóm họp bên ngoài cửa, gọi một tiếng lớn thì vào. Nếu đông quá không tập hợp thì cũng gọi vào.
Tuy đánh kiền-chuỳ nhưng
không hề ngăn mới được thanh tịnh, giống như tùy tướng:

Pháp xem xét thức ăn:

Luật Tứ Phần chép: Bậc Thượng toạ trước phải hỏi: rau quả
đã tác tịnh chưa?

Nếu trả lời là chưa thì bảo tác tịnh.

Luật Tăng-kỳ
chép: Bậc Thượng tọa phải biết ai trông coi phòng ốc, ai chăm
sóc
người bệnh, nên bảo đem thức ăn đến cho họ.
Nếu đàn- việt tiếc thì nên nói pháp
sống lâu, phải đem thức ăn đến cho,
chẳng được không cho.
Nếu buổi chiều thì nên sai người lấy đem đi.

Pháp hành hương chú nguyện:

Trong luật
Tứ phần chép: ăn xong mới chú nguyện nói
pháp. Nhưng nước này lại thạnh hành chú nguyện nói pháp trước khi ăn.
Pháp này do Pháp sư Đạo
An sắp xếp, Tăng nơi này y cứ theo đó mà
dùng, nếu nói theo lý thì không mất.

Nếu thỉnh tăng đến nhà, thí chủ nhờ tụng kinh thì đồng ý giúp
họ. Nếu chính miệng người
chủ không nói thì không cần phải hỏi, nếu
hỏi thì giống như đòi mạng.

Kinh Tăng Nhất A-hàm nói: có người thiết lễ cúng dường tay
cầm hương đốt, thưa
rằng: Đã đến giờ. Phật dạy:
phải đốt hương cúng dường.

Kinh Hiền Ngu
chép: rắn thì vàng rồi, tăng cầm hương trong
tay bảo người hành, cho
đến đốt hương từ xa thỉnh Phật và Tăng, như
trong Phú-Na-Kỳ nói:
Nếu người hành hương không cho vợ đụng vào lòng bàn tay
mình, nên bảo bà ấy
tránh xa. Nếu không chịu thì liền rụt tay lại, bảo đi qua. Nếu có người nam vừa đến thì bảo họ cùng đi. Pháp của ni thì ngược
lại, vì thầm ngăn tội lỗi.

Ngũ Bách vấn
và Tam Thiên chép:

Không được đứng nhận hương, vì Tỳ-kheo nhận hương, người
nữ chạm tay vào, dục
tình phát khởi mà thôi đạo. Phật dạy:
nếu đứng nhận hương, phạm tội Đột-cát-la. Lúc
hành hương chú nguyện
chưa thấy trong văn kinh nhưng trong các luật thì có
nhiều, Tỳ-kheo thầm chú nguyện.

Luật Thập Tụng chép: vì các vị trời nghe chú sinh tâm vui
mừng nên khai cho chú nguyện.

Luật Tứ Phần chép: nếu đàn-việt muốn nghe pháp bố thí thì khen ngợi pháp bố thí. Muốn nghe pháp đàn-việt thì khen ngợi
pháp đàn- việt, cho đến muốn nghe ông cha ở quá khứ thì khen ngợi ông cha.
Cho đến khen Phật, pháp Tăng cũng vậy.

Luật Tăng-kỳ
chép: Bậc thượng toạ nên biết đúng thời phải chú nguyện cho người cúng
dường trước. Nếu bậc
Thượng toạ không thể nói pháp thì vị thứ toạ
nên thuyết. Nếu vị thứ toạ không
thể thuyết, cho
đến vị hạ toạ đều
không thể thuyết thì tất cả đều phạm tội. Gần đây
những người thuyết thường tranh nhau nói những từ ngữ bóng bẩy văn hoa,
quá sự thực. Hễ áo
quần bóng bẩy khen là quý tộc, nghèo khó thì khen
là nồi nấu thức ăn
đẹp. Lời nói ra thì trở thanh luống dối, nêu lên
sự
việc chỉ thêm sự dối
trá. Cho nên, Thành Thật chép: tuy là nói pháp
nhưng không đúng lúc
cũng trở thành ỷ ngữ, huống chi là những chuyện
phù phiếm đâu thể nói ư?

Nay lập chính
điều thì mãi phải vâng theo.

Luật Tăng-kỳ chép: Nếu cúng dường cầu phước cho người đã
chết thì nên chú nguyện.
Tất cả chúng sinh có sinh mạng thì đều phải
chết, tùy theo hành động
thiện ác của người kia mà phải lãnh chịu quả báo. Làm ác thì phải đọa vào đia ngục; làm lành thì
sinh lên cõi trời.
Nếu thường tu đạo hạnh, lậu hết (phiền não hết) thì
được Niết-bàn.
Nếu thiết lễ cúng dường
cầu phước cho việc sinh con thì nên nói: Đồng tử quy
y Phật bảy đời Đại
thánh tôn. Thí như cha mẹ thương nhớ con mình. Nêu ra
sự vui thích ở đời, tất cả đều muốn cho con mình được, đến nhà bà
con quyến
thuộc hưởng vui cũng không cùng. Nếu nhà mới làm xong khách khứa muốn đến để chọn vợ, khi ra khỏi nhà thì mỗi người đều phải
chú nguyện. Văn như vị
Thượng toạ kia nói. Nếu không biết
thì đắc tội, rộng như
trong quyển
3
4. Kinh Trường A-hàm chép: Đức Thế Tôn chú nguyện rằng: người đáng kính thì nên biết phải kính, việc đáng làm nên biết phải làm.
Bố thí rộng rãi cùng
với lòng thương là có tâm từ ân, được các vị
trời khen ngợi, thường khen là chứa nhóm những việc lành.

Luật Ngũ Phần chép:
Phật chú nguyện cho người buôn bán: chân tay khoẻ mạnh, hai chân ông cứng cỏi lúc đi an bình, lúc đến bình an, giống ruộng
mong gieo hạt, hạt cũng mong vào ruộng. Nay ông ra biển mong được quả báo cũng như vậy.
Theo nghĩa này, đây nói Phật có bốn biện tài vô ngại. Đối với nhân duyên chỉ dừng lại ở pháp bố thí trước. Còn chính bản
thân mình ngu muội quá thì
cũng đâu thể cưỡng ép.

Kinh Tạp Bảo Tạng chép: có lần
Xá-lợi-phất làm
Thượng tọa, các thí chủ vui mừng
nhóm hợp, ăn xong rửa tay chân đối trước các
Trưởng giả chú nguyện.
Hôm nay giờ tốt, tất cả mọi việc đều nhóm hợp; tài báu tốt
và những việc lợi lạc,
các Trưởng lão trong làng vui mừng hớn hở, tín tâm thêm vững chắc, liền nghó đến mười lực: từ đó về
sau lòng tin của
họ thường vững chắc. Lúc đó,
Ma-ha-la khổ cầu tụng tập, Xá-lợi-phất không
gắng gượng dạy cho họ.
Họ liền đến chú nguyện cho người chết, dẫn đến
sự tổn thất sao còn lờ
mờ chất lúa mạch trên mộ? Trước mặt vợ thì sợ
hãi, sau lưng thì lớn
tiếng gièm chê, nên bị đánh bảy hèo, mới đến
Tinh xá Kỳ-hoàn bạch Phật.

Phật dạy: nếu các
Tỳ-kheo nói pháp, chú nguyện thì phải hiểu
thời nào thích hợp: lo,
buồn, vui, biết thời, phi thời, không được nói dối.

Các tạp pháp thọ thực, hành thực.

Luật Tứ phần chép: nhận thức ăn khổ rồi
sau đó
chú nguyện.
Nay ở phương này không thực hành.

Luật Ngũ Phần chép: ở những nơi khác không là người thanh
tịnh cũng không thực
hành. Nay y cứ theo ý mở rộng: những người đã
nhận thức ăn, trước phải chú nguyện.

Luật Tứ phần chép: nếu vì cầu lợi mà bố thí thì
sẽ được lợi.
Nếu vì cầu vui vẻ mà bố thí thì
sau
sẽ được vui vẻ. Cho nên
Tam Thiên uy
nghi nói vì tịnh y, nên
ngồi chồm hổm mà ăn. Lúc Phật mới thành đạo nhận
bát cháo
sữa, quan sát pháp của chư Phật, tất cả Chư Phật trong ba
đời đều mặc tịnh y
ngồi chồm hổm mà ăn. Nếu có đệ tử xuất gia nên
đúng như pháp. Vì ngăn ngừa chúng nên chế giới. Cứ toạ (ngồi chồm hổm)
vì tịnh y (y sạch) khác
với cách ngồi của người thế tục. Cũng vì ngồi
trên tòa cỏ để ăn, vì
ngồi chồm hổm mà chế ra chính pháp.

Co chân lên.

Ngồi dang chân ra.

Ngồi rung chân.

Ngồi thẳng chân.

Ngồi tréo chân.

Ngồi thòng ba y che chân.

Ngồi gác chân.

Ngồi cuốn y dưới chân.

Ngồi cuốn y dưới bắp đùi. Tất cả đều phạm Đột-cát-la.

Kế là nói về pháp trích phần ăn của mình cho chúng sinh ăn.

Hoặc trước khi ăn đồng xướng lên rồi trích ra, hoặc
sau khi
ăn chừa phần lại. Kinh luận không có văn, tùy theo tình cảnh mà sắp
đặt. Trong kinh Niết-bàn
nói: vì quỷ khoáng dã mới nhận lãnh giới bất
sát (giới không sát
sinh). Phật nói với quỷ rằng:
Ta đã bảo các đệ tử Thanh văn của ta, ngươi hãy đến chỗ có
Phật pháp thì tất cả các đệ tử của ta đều bố thí cho ngươi ăn. Nếu có chỗ
nào không bố thí thì
chính là bè đảng thiên quỷ (quỷ vương) chẳng phải là đệ tử của ta.

Luật Tứ phần chép: trong Tăng-già-lam lập miếu quỷ thần.
Truyện rằng:
chùa Tăng ở Trung quốc lập miếu quỷ, miếu
thần già-lam, miếu
Tân-đầu-lô. Mỗi ngày hai bữa ăn, vị tăng lớn đều đem thức ăn cúng ba chỗ ấy, những
Tỳ-kheo ấy không trích ra.
Kinh Ái Đạo Ni chép: bảo trích ra lớn bằng móng tay. Nay có người chết dọn thức
ăn, theo Trung A-hàm nói:
vì người chết bố thí cúng tế, nếu người đó
sinh vào loài ngạ quỷ thì
được, còn sinh vào đường khác thì không được.
Vì mỗi loài đều có
mạng sống và có sự ăn uống. Trong Tạp A-hàm nói rõ về điều này. Nếu thân tộc không
sinh trong nhập xứ thì chỉ bố thí cái tâm thí cũng được công đức… cho đến thí chủ đọa trong
sáu đường
thì phước của bố thí
thường theo. Lấy việc trì giới để được thân người thì cần phải có phước khác giúp đỡ.
Trong Kinh Thí Dụ nói: năm trăm
ngạ quỷ vừa đi vừa
hát, cả trăm người đẹp khóc lóc đi qua. Phật bảo:
quyến thuộc con gái, cháu chắt của ngạ quỷ ấy đã làm
phước hồi hướng cho họ nên bọn họ được
thoát kiếp, cho nên họ ca
hát. Còn quyến thuộc con
cái của những hảo nhân (người đẹp) kia giết
hại sinh vật không làm các
phước lành,
sau bị lửa dữ ép ngặt cho nên
họ khóc lóc…

Trí Luận chép: Quỷ thần, được người cho một phần ăn mà cả
ngàn muôn ức quỷ thần kéo ra.

Luật Tăng-kỳ
chép: đang ngồi ở gần tòa, người mang thức ăn đi qua không được im lặng, mà xem người bên cạnh, nên
nói rằng: cho người này.
Nếu người đem thức ăn đến người thứ ba, thì phải vui vẻ nâng
bát lên đợi họ đến.

Luật Tứ Phần chép: Bậc Thượng toạ thấy người đem trái cây đến, nếu ít quả mà cúng cho
nhiều người, nên hỏi: vì ai mà đem tới?
Nếu trả lời là vì Thượng
toạ thì lấy, còn nếu nói vì tăng thì bảo đưa cho tất
cả chúng tăng. Cho đến tất cả những thức ăn ngon cũng vậy.
Kinh Bán quả chép: Vua A-dục cúng
dường cho tăng nửa quả am-la mà tám muôn
vị La-hán cùng ăn.

Luật Tăng-kỳ
nói: được thức ăn mà ăn ngay, thì bị người thế tục chê trách.

Phật dạy: nếu mình được thức ăn thì gọi huynh đệ đến để cùng ăn.

Luật Tăng-kỳ
chép: tất cả cùng xướng lên đổ cúng dường. Nếu thời giờ
sắp hết thì vừa đến ăn ngay, không có tội.

Luật Thập Tụng chép: cùng cúng dường.

Luật Ngũ Phần chép: nơi ni thỉnh đến, chưa gọi mà tùy ý múc
ăn, chúng dưới phạm Đột-cát-la.

Luật Thập Tụng chép: vì
Xá-lợi-phất làm
Thượng toạ, liền
ăn thức ăn ngon, La-hầu
thưa Phật, Phật bảo:
Từ nay
về sau, bậc
Thượng toạ phải đợi huynh đệ đến rồi
mới được ăn. Khi nghe
hiệu lệnh nhóm hợp, tất cả chúng tăng cùng ăn.

Luật Ngũ Phần chép: chính y thọ thực, tay trái nhất tâm
nâng bình bát, tay phải trợ duyên.

Luật Tăng-kỳ chép: trước nhận cơm để một bên bàn,
sau đó nhạân, rau trộn chung lại để ăn. Thức ăn còn nhai trong miệng không được
xoay nhìn đồ ăn. Nếu vừa
nhai nuốt thức ăn không được làm đổ cơm xuống đất. Vỏ hạt đào thì nên bỏ một bên chân.

Trong Tăng Nhất A-hàm chép: nhà vua thiết lễ cúng dường thì
tự tay đi lấy thức ăn
mang đến, thứ dân cũng vậy.

Luật Tứ Phần chép: Nếu thỉnh hai bộ tăng trước phải cúng
dường cho Tỳ-kheo. Sợ quá trưa thì phải cúng ngay.

Kinh Phạm Ma-nam chép: người muốn bố thí thì phải bình
tâm, bất luận là lớn
hay nhỏ. Phật bảo A-nan:

Sắp đến giờ ăn nên bảo chúng tăng đến. Tăng đến thì chúng
Tăng ăn, tất cả đều bình đẳng.

Luật Tăng-kỳ
chép: đến giờ ăn thì tay phải trợ duyên, nên dùng tay trái thọ nhận, rót nước tráng qua, không được ngâm lâu. Đưa bát
lên cúng dường không
được đụng trán mũi và phải uống hết.

Nên để một ít vào một cái chén nhỏ, chú nguyện rồi đưa cho
vị hạ tọa, Sa-di. Trong lúc
ăn không nên ồn ào, vì sợ làm mất tâm
người tín thí. Nếu bún nước để
sái tịnh thì không phạm tội lộng thủy (đùa
giỡn với nước). Nếu người ngồi gần bên mình mà không được phần ăn
thì nên đòi, nếu giảm phân nửa thì cũng nói. Nếu có rau quả dư cũng
không được bỏ bừa
bãi làm bẩn đất, nên gom lại một bên chân rời đem bỏ.

Luật Tỳ-nại-da nói:

Không được tỳ ngón tay cái vào trong bát.

Luật Thập Tụng chép: khi ăn nên rửa tay
sạch sẽ, không được
bới ra, nên gom thức ăn lại, lấy ăn.

Luật Tăng-kỳ
chép: khi ăn không được khua chén đũa.

Luật Tỳ-nại-da chép: không được bóc thức ăn đưa lên mũi ngửi.

Luật Ngũ Phần chép: cơm trong bình bát không được vãi ra
nhà thế tục. Nếu lúc
thêm thức ăn mà trong miệng ngậm thức ăn được
nói: có hay không có gì
cũng được, đều không có lỗi.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu trong miệng ngậm thức ăn thì nên
nuốt rồi mới nói chuyện với người.

Trong miệng ngậm thức ăn mà có người hỏi thì không được đáp ngay. Nếu nghe người hỏi mà trong miệng không ngậm thức ăn
thì được nói.

Luật Tứ phần chép: nếu bánh khô, bánh tiêu, rau quả thì được ăn một nửa.

Luật Thiện Kiến chép: thức ăn trong bình bát nên vét lấy
cho chúng sinh, nước đổ
ra nhà cư só, thì không phạm. Nên nương vào
chỗ ẩn, chỗ bất tịnh.

Pháp ăn xong:

Luật Tăng-kỳ chép:
Bậc Thượng toạ nên ăn từ từ, không
được ăn mau rồi ngồi
nhìn làm những người tuổi nhỏ lúng túng ăn không no. Nên xem họ ăn xong chưa, rồi mới rót nước, chú nguyện
sau đó mới để
bát xuống.
Lại nói: chư tăng ăn xong, cư só đem những thức ăn còn
lại cho nhà gần bên.

Kinh Hiền Ngu
chép: văn ở nhiều nơi nói: chư tăng ở nhà thế
tục trước khi ăn nên
rửa tay chân, sau khi ăn phải súc miệng. Phật và
Tỳ- kheo ở nhà thế tục ăn cơm xong đều phải
súc miệng, rửa bát,
sau đó
mới nói pháp cho gia chủ nghe.

Pháp Đại Sấn:

Luật Ngũ Phần chép: sau khi ăn bố thí y phục, đồ vật gọi là
đạt-
sấn.

Luật Tứ Phần chép: vì ăn rồi lặng lẽ ra đi làm cho đàn-việt

sinh
tâm nghi ngờ,
chẳng biết có ăn được hay không, đủ hay không,
lại nói: Vì những ngoại đạo đều khen ngợi đàn-việt bố thí
cúng dường,
cho nên Phật bảo bậc
Thượng tọa vì nói
đại sấn, dù chỉ một bài kệ
(văn này giống như pháp
thọ thực). Nếu bậc Thượng toạ không có khả năng
nói thì bảo người nói. Nếu không nói pháp cũng
không chịu bảo
người nói pháp, tất cả đều kết tội. Nếu nói Đại
Sấn thì bậc
Thượng tọa và
bốn chúng đều phải đợi
nhau còn những người khác thì cho phép đi.

Luận Tát-bà-đa chép: Khi ăn xong, nói pháp có bốn điều lợi ích:

Vì tiêu hóa được phẩm vật của tín thí cúng dường.

Vì báo đáp ân sâu.

Khiến chúng sinh sinh tâm vui mừng, gốc lành được thành tựu.

Người tại gia thích nên bố thí bằng tài vật, người xuất gia phải đem pháp tạng để thực hành hạnh bố thí.
Trong luật nói thuyết khế kinh.

Luật Thiện Kiến chép: Tu-đa-la nghĩa, các thứ nghĩa khai
phát. Cho phép lúc nói
nghĩa thì bao gồm tất cả những điều quan trọng trong
văn kinh để khai.

Luật Ngũ Phần chép: Các Tỳ-kheo phá giới tà kiến, các
căn không đầy đủ,
thường khen ngợi sự chú nguyện nói pháp. Do đây
hạng người xấu được thế lực lại thường làm
nhục tăng. Phật nói: thỉnh
pháp sư thông hiểu ba
tạng, các căn đầy đủ.

Luận Du-già chép: Nếu không thể tụng chú thì nên sai theo thứ lớp, nếu tất cả đều không tụng được thì mỗi người nên tụng
một bài kệ.

Kinh Tăng Nhất
A-hàm giải thích: không làm các điều ác
không gì hơn giữ giới
luật trong sạch, vâng làm các việc lành, giữ tâm ý
trong sạch, tự làm sạch
tâm ý của mình, dứt bỏ những tà kiến điên đảo. Đây chính là lời
Phật dạy, dứt bỏ tư tưởng ngu hoặc vì giới
thanh tịnh, tâm ý
thanh tịnh và không điên đảo, vì không điên đảo nên dứt trừ hoặc
tưởng. Ngay đời này, ban đầu không có hình thức nói pháp. Nếu ăn rồi
đem tất cả tiền tài ra
bố thí. Lý y cứ theo Luật Ngũ Phần, tùy lúc khen
ngợi không được phô
trương. Rộng như trước đã nói.

1
0.Pháp thỉnh ra khỏi nhà, Luật Ngũ Phần chép: lúc trở về bổn tự,
bậc thượng tọa thì tám người cùng đợi nhau còn những người khác thì đi trước, các đệ tử của tăng nên đứng dậy khỏi chỗ ngồi
sửa lại
y, bình bát và đi theo thứ
tự, đến cửa chủ nhà nói rằng: đàn-việt hậu thí đúng như pháp, bần đạo đâu có đức gì mà kham lãnh. Ngoài ra tùy
theo lúc mà nói rồi đi.
Kinh Tạp A-hàm nói: Phật và các Tỳ-kheo ăn
xong vào thiền thất ngồi
thiền. Sau buổi trưa từ chỗ ngồi thiền đứng dậy để nói pháp.
****



Đạo tục có
tướng khác nhau nhưng có ảnh hưởng lẫn nhau.
Tuy hai hình thức mà chỗ hướng về đều
giống nhau. Cho nên
Sa-môn xử
thế đạo duyên phải lập.
Nếu không nhờ bên ngoài kia hộ vệ thì không
có tâm phò pháp, bản
thân mình đã thường nhận của cúng dường đáng
lẽ phải dùng giáo pháp
cứu độ người thế tục. Cho nên mặt trời Phật
được rực sáng, nắm giữ được tượng vận. Cho dù chính pháp ẩn nhưng vẫn truyền bá mãi, Tăng đồ diệt nhưng vẫn lặp lại. Điều đó là ở đây ư?
Tưới tẩm những thứ không cần thiết, người ít hiểu luật
thật nhiều, người
hiểu biết luật thì ít.
Quyết thi hành giáo hóa nhưng chỉ đưa ra khỏi cổ họng. Đối với chính giáo kia đều không chuyên nói cho nên khởi việc
phi pháp, lời nói trở
thành sai lầm quá mức, sinh ra những điều bất thiện, làm
sao gọi là tiếp dẫn. Tất cả đều do tâm thấy chẳng có một tấc
vuông kết pháp. Cho nên
Luật Thiện Kiến chép: theo đuổi điều ác đều do vô trí, vọng giảng nói giải thích
Phật giáo, phỉ báng
Như lai, làm
nhiều việc ác,
sinh nhiều tà kiến. Nay vì khuyên răn việc chưa từng
nghe thánh chỉ.

Nói về phép tắc thọ giới.

Giải thích về sinh duyên phụng kính.

Nói về cách thức cư só nữ vào chùa. Trong phần đầu,
kinh Đại Tập ghi:

Vô lượng chúng sinh bạch Phật hộ trì pháp. Phật khen: hay thay các
đại đàn-việt, lại nói:
Các Tỳ-kheo phá giới đồng ở một chỗ, nói pháp không được nhận của tín thí. Giống như cây rau đay.
Người phá giới tướng cho đến
thọ nhận gìn giữ tám vật bất tịnh, gọi là Sa-môn
Tể khúc ảo tặc tuý chiên-đà-la. Rộng như trong
quyển 31 có nói.

Luật Tứ Phần chép: nói pháp cho đàn-việt thì cho phép nói
khế kinh và phân biệt nghĩa lý. Được phép không nói đầy đủ câu văn.
Không được hai
Tỳ-kheo cùng ngồi trên tòa cao nói pháp, hoặc cùng cải vã, hoặc cùng nói nghĩa hay dở, hoặc cùng ép ngặt lẫn nhau.
Hoặc hai người đồng hàm chú,
khen ngợi, nghe nói pháp v.v… Bởi vì xướng
ca, nghe xướng ca, có năm lỗi:

Tự mê đắm âm thanh.

Khiến người nghe sinh tâm ưa thích.

Khiến cho người khác học theo.

Khiến cho người thế tục sinh tâm ngạo mạn.

Vì loạn định ý.

Nếu người nói pháp còn nhỏ nên theo thứ tự
thỉnh thuyết, dưới
chỉ một câu kệ: “không
làm các điều ác”.
Ban đêm tụ tập nói pháp thì không được ngồi trên tòa cao,
tòa thấp. Trong Tam thiên
oai nghi, ngồi trên tòa cao tụng kinh trước
phải lễ Phật, kế là lễ kinh pháp rồi mới lên tòa. Lúc ngồi trên tòa thân mình phải ngay ngắn hướng lên tòa ngồi.
Nghe tiếng kiền-chuỳ dứt trước nên khen ngợi kệ chú, đúng như pháp mà nói. Nếu không đúng như
pháp hỏi, không như pháp
nghe thì liền dừng.

Kinh Tỳ-ni Mẫu nói: Hễ nói pháp,
Tỳ-kheo nên tính
lượng đại chúng, phải nói làm
sao để họ nghe và hiểu được. Nếu họ nghe và hiểu được pháp
sâu xa thì nói pháp
sâu xa cho họ: là các
Luật Ngũ phần, pháp mười hai nhân
duyên, kinh Niết-bàn, v.v… Nếu họ nghe pháp
cạn thì nên nói cho họ
các pháp bố thí, trì giới được sinh lên cõi trời.
Nếu chúng vui ít
buồn nhiều, không lợi, không có ích lợi cho người gọi
là ác thuyết, ngược lại với ở đây gọi là
thiện thuyết.
Lại nữa, nên
biết câu cú, văn nghĩa,
âm thanh nam nữ v.v… phải trừ khử tâm tham
lam, không xem thường tâm
mình, không xem thường đại chúng. Tâm
phải thích ứng với tâm
từ, tâm bi, tâm hỷ, tâm lợi ích, tâm bất động,
tâm tự chủ. Những thứ tâm này cho đến mười bốn câu, giải thích một cách như thật trước mặt mọi người không nên khởi tâm
sợ hãi.
Vì sao?
Vì khởi tâm
sợ hãi làm cho thân mệt mỏi, chậm chạp. Âm thanh
không rõ ràng, nói không
có thứ lớp, nói pháp không mầu nhiệm thì nghĩa
lý khó hiểu. Phải học
cho thật kỹ càng, có thứ lớp, nên an tâm nói
pháp. Không nên nói
những pháp chán chường, bệnh hoạn, xa lìa. Quán
thân là khổ, không, vô thường, vô ngã, bất tịnh.
Giống như trong quyển 7
đã nói. Trong kinh Niết-bàn chép: nếu Tỳ-kheo vì lợi dưỡng mà nói
pháp tất cả đồ chúng
cũng bắt chước. Thầy như thế là tự làm hư hoại
chúng, chúng có ba loại.

Tạp tăng phá giới: tuy trì cấm giới nhưng vì lợi dưỡng thì cũng
giống như những hành động ngồi đứng, đi lại của kẻ phá giới.

Tăng ngu si: ở chỗ vắng vẻ, các căn không lanh lợi, ít ham muốn, xin ăn, tự mình nói giới tự tứ, thường dạy các đệ tử hàng ngày
thường thanh tịnh thuyết giới nhưng lại cùng thuyết
giới tự tứ. Thế nào
là tăng thanh tịnh?

Tăng thanh tịnh
là tăng không nhiễm ô lợi dưỡng, khéo biết
giới tướng. Giống như
bốn giới trọng người xuất gia không được phạm.
Nếu phạm thì chẳng phải
là Sa-môn thích tử.

Vì sao biết là nhẹ? Ba lần can ngăn thì thôi. Phi luật
chẳng chứng.

Nếu có ai khen ngợi việc thọ dụng vật bất tịnh, không cùng đồng thời. Đúng luật thì
phải chứng. Nếu học giới luật, thì không gần gũi
người phá giới, phá kiến;
Người thuận theo luật,
sinh tâm vui mừng,
khéo được giải thoát.
Đây gọi là luật sư thiện giải nhất tự. Nếu vì
lợi ích cho chúng, đến chỗ phi pháp nhưng nếu là Thanh văn thì không nên
làm. Kinh Tạp A-hàm nói:

Một Pháp sư được thâu nhận
sáu mươi vị
Tỳ-kheo mới học để
dạy bảo, nói pháp.
Phật dạy
các Tỳ-kheo: có người hỏi về cái chết là uổng công,
Như Lai chẳng thích trả lời điều đó. Hễ có
sinh thì có chết, lấy gì làm
lạ? Nên suy nghó về mười
hai nhân duyên mau thực hành để vượt qua sinh tử này.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu
Tỳ-kheo trái phạm lời Phật dạy thì
phạm tội. Người tại gia
biết thì thế nào? Ngũ Bách Vấn chép:

Nếu tăng muốn làm người tụng kinh nói pháp, được phẩm vật
thì phạm tội xả đọa.
Nếu không có tâm tham thì không phạm. Nếu
không có y thì được
lấy, trong Tam Thiên oai nghi chép:

Nếu muốn vào phòng người thì:

Đứng
bên ngoài búng ngón tay.

Phải cởi mũ nón.

Làm lễ.
Đứng
chính niệm, bảo ngồi thì ngồi.

Không quên trì kinh.

Vào hỏi kinh có năm việc:

Đúng
pháp, xuống giường hỏi.

Không được ngồi chung.

Không hiểu nên hỏi ngay.

Không nghó đến duyên bên ngoài.

Đã
hiểu rồi thì nên đầu mặt đảnh lễ ra đi. Kinh Tỳ-ni Mẫu chép:

Đã nghe mười hai bộ kinh, muốn thị bày nghĩa này lại
có tâm nghi. Nếu muốn thứ lớp nói văn nhưng văn dài, đại chúng phần đông mệt mỏi chán nản.
Nếu sao chép, lựa chọn được những từ hay, nói
ngay thì không biết sẽ ra
sao?

Phật nói: cho
phép dẫn trong kinh, nói lời chính yếu, từ hay
liền hiển bày nghĩa ấy.

Kinh Niết-bàn chép: nếu có thọ trì đọc tụng ghi chép giảng nói thì không được phi thời, chẳng phải đất nước, không ai thỉnh mà nói:

khinh tâm khinh
người, tự khen ngợi, tùy nơi mà nói. Đến Phật pháp
bị tiêu diệt thì nói
pháp sáng ngời ở thế gian. Vì sao? Vì không phải chỗ, không phải thời mà nói pháp thì khiến cho vô lượng người chết đọa
vào địa ngục. Thì đây là chúng
sinh ác tri thức.
Kinh Tạp Bảo Tạng ghi: nói cho người thế tục
bảy thứ pháp thí không hao tốn tài của:

1. Nhan.
2. Sắc.
3. Lời nói.
4. Ngôn ngữ.
5. Tâm.
6. Giườn ghế.
7. Phòng xá, mỗi quả báo cho đến thành Phật còn vô tận. Trong Trí Luận chép: Phật bảo các
Tỳ-kheo nói pháp rồi
nhập vào thiền định,
những điều mình đã nói thì thân cũng tự thực hành.

Trong kinh Đại
Tập ghi: Nếu Bốn chân đế thì nhất niệm
chứng. nghĩa là vì tất cả chúng
sinh nói một hạnh, một pháp, cho đến vô
số nhân duyên điều phục chứ chẳng phải một. Cho nên liền nói vô
số
pháp tám mươi bốn ngàn
tụ khác nhau. Nếu vì người ở tại gia giáo hóa
dạy họ làm phước có năm việc:

Không nên ở nhà đàn-việt.

Không đắm vào tâm tham lợi.

Nói riêng từng pháp: bố thí, trì giới, tám quan trai.

Không được cùng đùa giỡn.

Không ràng buộc tâm, thường muốn thấy nhau. Lại còn năm
việc làm đàn-việt tôn trọng cung kính.

Vì chỗ quá thân quen không lui tới.

Không nên lo liệu tình thế gia nghiệp của đàn-việt.

Không nên nói chuyện riêng khiến trong nhà sinh nghi.

Không được coi ngày tốt để cúng bái quỷ thần.

Không cần xin quá nhiều.

Năm pháp vào nhà thế tục. Một/ khi vào nhà thế tục phải nói nhỏ. Hai/ thúc liễm thân miệng ý. Ba/ nhiếp tâm cung kính mà đi.
Bốn/ Thâu nhiếp các căn. Năm/ giữ uy nghi để dạy họ
sinh điều lành. Có chín việc không nên vào ngồi trong nhà thế tục.
Một/ tuy họ lễ bái nhưng tâm không cung kính. Hai/ tuy đón rước, đưa tiễn nhưng tâm không
thiết tha. Ba/ tuy nhường
chỗ ngồi nhưng tâm không thật. Bốn/ không cung kính chỗ mình ngồi. Năm/ nói pháp mà họ không ghi nhớ.
Sáu/ tuy
nghe có đức nhưng không
tin nhận. Bảy/ biết có rất nhiều của nhưng xin
thì cho ít. Tám/ biết có thức ăn ngon mà ngược lại dọn đồ dở.
Chín/ Tuy cung cấp nhưng giống như
trao đổi pháp ở ngoài chợ. Gặp những việc đó không nên ngồi. Ngược lại ở đây thì được ngồi. Nếu vào làng nên hạ mình cung kính hổ thẹn.
Không vướng mắc
sáu trần, nhất tâm
mà đi. Như núi cao từng
tấc cheo leo niệm niệm sinh sợ hãi, không để tâm

nơi khác. Đến
chỗ vực sâu cũng giống như vậy, như trăng soi khắp
thế gian, dùng tay lay động
hư không, bốn phương chẳng vướng mắc.
Luật Thập Tụng chép:
Người nói pháp nên nhất tâm,
sinh tâm thương xót làm lợi
ích, thứ lớp nói lời
trang nghiêm, biện tài vô tận thuận theo thật tướng các pháp. Vì pháp mà nói, không vì lợi dưỡng.
Thượng toạ trong đây
nên quan sát lời mình
nói. Nếu không nói đúng như pháp nên im lặng.
Lại nghe nghĩa kinh của Phật ngôn từ
trang nghiệm, lần lượt
giải thích.
Kinh Phật vốn phải trực
tiếp đọc tụng chớ lẫn lộn với nghĩa của luận.
Luật Ngũ Phần chép: Nói pháp cho người tại gia nghe, họ vui mừng bố
thí thì được nhận.

Luật Thập tạng chép:
Khi chú nguyện khen ngợi thánh pháp thì không
được ăn. Tát-bà- đa chép:

Nếu đàn-việt muốn làm phòng lớn nói cho họ biết để làm nhỏ
lại, thuận theo nhỏ là vì
dục pháp. Nếu vì chứa nhiều người thì không nên trái ý.

Luật Tứ Phần chép:
Không nên dùng chú thuật giáo hóa người thế tục, phải dạy
họ rằng: Không nên hướng
về tháp của Như lai mà đại tiểu tiện, bỏ đồ dơ và nước bất tịnh. Nếu làm phòng ốc gieo cấy ruộng vườn thì nên
hướng về tháp của Như
lai. LaÏi vào những ngày 8, 14, 25, vào chùa tháp
cúng dường chư tăng,
thọ tám quan trai.

Phật bảo đàn-việt: Nếu ngưới có lòng từ đem gạo, nước vo gạo, để tẩy rửa… có trùng thì khiến trùng được thức ăn,
sẽ được vô
luợng phước, huống chi là cho người.

Luận Trí Độ chép:

Phật bưng bát
nhận nước cặn thối của Lão Mẫu, nhận canh thừa
của Úc-Nhó, độ vua Tần-bà-sa-la.

Luật Thiện Kiến nói:

Không được làm người sai khiến cho người tại gia, nếu khiến cho họ lễ Phật tụng kinh chú nguyện làm các việc lành thì
không phạm,
làm những việc ác khác
thì phạm Đột-cát-la.

Kinh Trì Địa nói:

Nếu thấy chúng sinh phải ân cần hỏi han, sắc mặt thư thái
nói lời ôn hòa chính niêm hỏi rằng: Đi đường
có bình yên không ? Bốn đại có điều hòa không ? Ngủ nghỉ có an ổn không ? Dùng lời khen ngợi, lại
tùy theo thế gian dùng
phương tiện chú nguyện cho vợ con, quyến thuộc,
tiền tài, thóc gạo đầy đủ.
Thấy người làm công đức thì khen ngợi
bố thí trì giới.

Luật Tứ Phần chép:

Nếu có người
tại gia bị bệnh vào chùa thì nên dùng phương tiện khiến họ ra khỏi chùa. Nếu họ khen ngợi Phật pháp tăng thì tùy
khả năng mà làm. Nếu
họ chết ở trong chùa thì khiên họ bỏ ra ngoài.
Nếu có người bệnh nhẹ
nên cầu nguyện cho họ sống lâu.

Luật Tăng-kỳ
chép: Nếu vào chỗ vua không được khen chê quân
trận, thuật bắn. Nên nói dòng Sát-lợi là dòng
họ cao quý nhất, Như lai Ưùng
Cúng chính biến tri thường
sinh vào trong nhà thứ hai:
Các bậc xuất gia sinh ra trong
pháp Luân vương và Chuyển luân thánh vương. Lại nhờ năng lực ủng hộ của pháp luân nên được tự tại an vui.
Lại mang hình tướng được
người khác cho là không ngã mạn. Nên sinh vào
các cõi dưới cho đến
đọa vào địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh v.v… muốn nói thì nói, nói xong liền đi. Nếu họ nói rằng không có chướng ngại thì
nên đến. Nếu vào nhà
cư só giầu không được nói rằng “ông nhờ việc
buôn bán dùng cân non
lường gạt người” mà nên nói “như Thế Tôn nói
nhị luân được thực
luân rồi mời chuyển pháp luân. Các cư só cúng đường
y phục thức ăn là một
việc khó. Tôi nhờ các ông nên ở trong giáo
pháp Như lai tu phạm hạnh
vượt sinh tử, tất cả là nhờ ân đức tín tâm của các ông”. Nếu vào trong chúng ngoại đạo thì không được chê bai là tà
kiến, không biết hổ
thẹn, nói lỗi xấu của họ, mà nên khen ngợi sự thật, nói “các ông hãy xuất gia để giải thoát
sự trói buộc, xả bỏ y phục thì
tục tâm được rỗng
rang, là một việc rất khó”.

Hai là nói về pháp thọ giới. Trong đó có ba phần. Đầu tiên bỏ tà quy y
Tam bảo. Trong phần này lại chia làm bốn. Một là chỗ ngự ý,
hai là pháp sám hối, ba
là lập pháp qui y, bốn là tổng kết thứ từ trong
phần đầu. Kinh Niết-bàn
nói rằng tất cả chúng sinh vì sợ bốn ma sinh tử
nên thọ ba quy. Gọi một
nghĩa của Chư Phật chẳng phải hàng Nhị thừa biết được, loài chim cánh vàng không dám thọ ba qui y, những cái khác
cũng như nghĩa sao.
Hai lả pháp
sam hối, do tin tà từ lâu vọng tạo phi pháp, nay trở về qui y bẻ gãy tà nghiệp.
Kinh A-hàm v.v… đều khuyên trước phải
sám hối. Kinh Niết-bàn chép:

Phát lộ các nghiệp, hoặc không làm đều ác từ bờ này sinh tử
đã làm ra cho đến những
việc mình làm đến. Như quyển 10 nói: Bất
luận lúc nào sám hối,
độc tụng cũng được thông dụng. Ba là tác bạch,
Luận Trí Độ nói: Quỳ gối chắp tay trước mặt
Tỳ-kheo thưa rằng: con tên là……

suối đời qui y Phật, qui y pháp, qui y tăng (nói ba lần) liền
sinh
pháp lành. Lại cuối cùng
nói rằng: Con tên… Nguyện suốt đời qui y Phật,
qui y pháp, qui y tăng (nói ba lần).
Tát-bà-đa nói: tâm đã thuần thục
thì không cần phải dạy.
Bốn là tạp liệu giản, kinh Đại Tập chép: người nữ có thai
sợ thai không được an ổn, trước phải thọ ba qui y. Khi thọ ba qui y rồi thì đứa bé được bình an. Cho đến khi
sinh ra thân tâm đầy đủ,
được thiện thần ủng
hộ. Tát-bà-đa chép: trong năm đường đều được thọ
ba qui y, không thộ giới
pháp cũng được một năm. Nếu trong nửa năm
thọ giới khoảng năm mươi
ba ngày thì không đắc giới.
Hai là nói về năm giới, chia ra làm ba, một là chọn người đúng
sai, hai là tác pháp
sai biệt, ba là thư từ.
Trong phần đầu
Thành Luận chép: Người phạm năm
tội nghịch, giặc đến làm ô nhục
Tỳ-kheo-ni không cho làm, vì nghiệp
ác làm ô nhục là pháp chướng đạo không nên
ngăn việc lành như tu
hành, bố thí, trì giới.

Nếu người nào giữ giới thì không phạm lỗi. Trong Tát-bà-đa
nói nếu có người trước
phạm năm giới, tám giới, mười giới mà phạm nặng thì không được thọ. Cho nên trước phát khởi duyên của giới.
Kinh Thiện Sinh chép: Giới này
rất khó, có thể nói là căn bản của Sa-di,
Tỳ-kheo và Bồ-tát. Giới
có năm loại, tùy theo thọ một phần thì được một
giới. Người này muốn
thọ phần giới nào? Người trí tùy theo lời nói mà thọ, hai là tác pháp. nghĩa là thưa con tên là… qui y Phật, qui y pháp,
qui y tăng, nguyện suốt
đời giữ năm giới của Ưu-bà-tắc, Như lai Chí chân Đẳng chính giác là thầy của con (nói ba lần). Con tên là… qui y
Phật rồi, qui y pháp rồi,
qui y tăng rồi, nguyện suốt đời giữ năm giới
Ưu-bà- tắc, Như lai chí chân Đẳng chính giác là
thầy của con (nói ba lần).
Trí Luân nói chép:
Giới sư nên nói rằng: này Ưu-bà-tắc hãy lắng nghe; Đa- Đà
A-dà-độ A-la-ha Tam-miệu Tam-phật-đà vì Ưu-bà-tắc nói
năm giới tướng, ông nên lắng nghe từ đây cho đến hết đời không được
sát
sinh là giới của Ưu-bà-tắc ngươi có thể giữ được không
? Thưa: “Giữ được”.
Từ nay cho đến hết đời không được trộm cắp là giới
của Ưu-bà-tắc, ông có giữ được không ?
Thưa “giữ được”. Từ nay cho đến hết đời không
được tà dăm, không
được nói dối, không được uống rượu đều theo như
trên mà nói, đây là năm giới của người tại gia, ông nên
suốt đời thọ,
phải cúng dường Tam bảo,
khuyên hóa làm những việc công đức. Sáu
ngày trong một tháng, ba
tháng thường tu trì trai giới, dùng công đức này
hồi hướng cho chúng sinh
đều thành Phật đạo. Ba liệu Giản thành nói:
tùy thọ một, hoặc hai, hoặc ba đều được luật nghi. Cũng khai giới
trọng, thọ giới trọng,
phát được giới cũng tùy theo ngày nhiều ít mà thọ. Phần nhiều nói
nên thọ với năm chúng, không nên thọ với người thế tục.
Trí Luận nói: do sáu ngày
trai là ngày ác quỷ đoạt mạng người. Ngày đầu tiên của kiếp
sợ bậc thánh dạy người một ngày không ăn là giử trai
giới. Sau khi Phật ra đời
dạy rằng: ông nên một ngày một đêm giữ tám
giới, như Chư Phật quá ngọ không ăn. Đó là công
đức đưa người đến
Niết- bàn. Hỏi: Miệng có
bốn lỗi sao chỉ có nói dối. Đáp: Chỉ nêu ra nói
dối thì nhiếp ba cái
khác. Lại, pháp của Phật quí ở nói thật. Cho nên
trước phải nhiếp. Như
nói thập thiện là giới tướng chung, vô lượng thông qua thuộc về
không tham. Như vậy y theo mà nói biết. Lại nói người
sinh
ra trong cõi nước đều cùng nhân duyên.

nghĩa là ngoại pháp và nội pháp là nhân duyên như ác khẩu,
cho nên đất sinh ra gai góc, tâm nịnh nọt cung vậy,
nên đất cao thấp không bằng phẳng,
sau tham nhiều cho nên lụt lội hạn hán không điều
hòa với đất nên sinh ra
sạn sỏi. Không làm những điều ác trên thì đất
bằng phẳng. Như thời
Phật Di-lặc, người thực hành mười điều lành nên
đất sinh ra nhiều châu
báu. Kinh Tăng Nhất nói: do làm mười điều ác nên vật bên ngoài
suy hao, huống gì vật bên trong? Rộng như quyển
4
3. Trong phần 33 của kinh Thiện Sinh Trưởng giả chép: Người tại gia thực hành pháp và lễ bái sáu phương. Tát-bà-đa chép: Trong năm giới
uống rượu là nặng
nhất. Nói rộng những phần khác thì quyển bảy trong
kinh Thiện Sinh nói rất
rõ. Ba là nói về tám giới pháp, trong Tát-bà-đa
v.v… nói: nếu từ năm
chúng thọ thì không cần có người, chỉ tâm niệm miệng nói tự qui y
Tam bảo, con giữ gìn tám giới cũng được.
Lại nữa, về pháp thọ,
Luận Trí Độ chép: Thọ giới pháp một ngày nên quỳ thẳng chắp tay nói như vầy: con tên… nay một ngày một đêm qui y Phật, qui y pháp,
qui y tăng, làm Ưu-bà-tắc
thanh tịnh (nói ba lần). Con tên… qui y Phật rồi, qui y pháp rồi, qui y tăng rồi, y trong một ngày một đêm làm
Ưu-bà- tắc thanh tịnh rồi.
Kế đếm sám hối: con tên… nếu vì thân nghiệp,
khẩu nghiệp, ý nghiệp
bất thiện, tham lam, ngu si, đời này, đời trước có
tội như vậy, ngày nay
thành tâm sám hối. Ba nghiệp thanh tịnh thực
hành tám quan trai: Như vậy
là Bồ-tát. Kế đến là nói về tướng. Như các
Đức Phật suốt đời
không sát sinh. Con tên… một ngày một đêm cũng
không sát sinh như vậy.
Như Chư Phật suốt đời không trộm cắp, con tên… một ngày một đêm cũng không trộm cướp như vậy. Con tên… Một ngày một đêm cũng không trộm cướp như vậy.
Như Chư Phật suốt đời không
dâm dục. Con tên… một
ngày một đêm cũng không dâm dục như vậy.
Như Chư Phật suốt đời không nói dối. Con tên… Một ngày một đêm
cũng không nói dối như
vậy. Không uống rượu, không ngồi giường cao rộng
lớn, không
đeo hương hoa anh lạc và xoa vào mình, không tự mình
ca múa hát xướng và đi
xem nghe cũng giống như vậy. Đã thọ mười
giới rối như Chư Phật,
suốt đời không ăn quá ngọ. Con tên… một ngày
một đêm cũng không ăn
quá ngọ. Con tên… Thọ tám giới tùy theo học
pháp của Chư Phật, gọi
là Bố tát. Nguyện suốt đời không đọa ba đường
ác, tám nạn. Con cũng không cầu cái vui của cõi chuyển luân thánh
vương, Phạm Thích, Thiên
vương, v.v… nguyện dứt trừ phiền não chứng
được Phật đạo.
Tăng Nhất A-hàm nói bát quan trai phát rộng đại
nguyện. Như quyển 38 nói đầy đủ như
sớ sao.
Trong luật Tăng-kỳ,
Phật bảo Tỳ- kheo: Nay là ngày trai bảo Ưu-bà-tắc tắm gội
sạch sẽ, mặc
áo sạch,
thọ pháp Bồ-tát. Thập
Tụng chép: ở nơi xóm làng, Thượng toạ thấy người tại gia đến nói pháp
sâu xa mầu nhiệm cho họ nghe, chỉ bày bỏ tà quay về chính đạo. Nên dạy cho họ biết thực hành bố thí, trì giới nhẫn
nhục, khéo thọ trì tám
giới. Kinh Tăng Nhất chép: nếu người thọ trì tám
trai giới trước phải
sám hối tội, sau mới thọ giới. Nói rộng như trong
quyển 16, các thánh đệ tử đa văn của Phật khi giữ
tám chi trai giới phải
nhớ mười danh hiệu của
Như lai. Nếu có suy nghó ác, bất thiện thì đều diệt.
Trong kinh Thiện Sinh chép: người thọ được tám giới
trừ được năm
tội nghịch, tất cả những
tội ác đều diệt. Luận Thành Thật chép: Công đức và người vô lậu v.v… đều được tùy thọ một, hoặc hai, hoặc ba
ngày và nhiều ngày hay ít
ngày trong tháng đều thành. Câu-xá chép:
Trang nghiêm là từ bỏ
những cái không theo qui cũ, không sinh tâm say
sưa cuồng loạn.
Thiện sinh thọ tám giới không
phải nhiều, chỉ riêng
theo Ngũ Phần,
Tỳ-kheo thành tựu tám pháp. Huỷ bỏ Tam bảo và giới là muốn bất lợi cho năm giới. Người thọ năm giới nên không kính tin.
Nếu Ưu-bà-tắc giận
Tỳ-kheo không đến nhà họ, xóm làng cũng như
vậy. Kinh Tạp
A-hàm nói: sao gọi là Ưu-bà-tắc? nghĩa là người tại gia thanh bạch tu tập tịnh tu, người nam thành tựu nói ba lần qui y. Hai là
nói sinh duyên đưa ra tin
tức về pháp. Trong luật Ngũ Phần,
Tất-lăng-già nói: cha mẹ
nghèo khổ dùng y phục và thức ăn cúng dường.
Phật dạy: nếu có người vai
phải mang cha, vai trái cõng mẹ, đại tiểu trên đó
trải qua một trăm năm,
hoặc dùng y phục đẹp đẽ cúng dường cha mẹ cũng không thể báo đáp ân
sâu trong muôn một.
Do đó, khuyên các
Tỳ-kheo phải hết lòng
cúng dường cha mẹ, người đó không mắc tội trọng.
Luật Tăng-kỳ nói nếu cha mẹ không tin Tam bảo thì nên
khuyên tin.
Nếu đã tin thì phần tự từ của mình mang dâng cha mẹ chớ để thiếu.
Nếu cha mẹ nghèo thiếu bị khinh rẻ thì nên đem vào chùa. Nếu tắm gội cho cha mẹ thì không được xúc phạm, được tự tay mang thức ăn cho cha mẹ: như

pháp Sa-di
không khác, tất cả đều được, kinh Niết-bàn chép:
Do Phật pháp tăng thường trụ nên khai mở giác ngộ cho cha mẹ, cho đến bảy đời đều khiến vâng giữ
Phật pháp. Cho đến tự mình học hỏi, rồi đem
sự hiểu biết ra dạy
người, thì gọi là Hộ pháp. Như vậy, sẽ được
sống
lâu, kinh Tỳ-ni mẫu chép:
nếu cha mẹ nghèo khổ trước phải cho thọ ba
qui y, năm giới, mười
điều lành, sau mới thí cho.

Nếu không nghèo thì có thọ giới cũng không nên cho. Trong
luật Tứ Phần: Ngài A-nan
thỉnh Phật trao giới cho Ái đạo rằng vì có ân
bú mớm, nuôi dưởng
được lớn khôn. Phật nói: nếu nghe được danh từ
Tam bảo đã là báo ân rồi, huống chi được lịnh tín?
Kinh Tạp Bảo Tạng chép: Trưởng giả Từ
Đồng nữ nhà nghèo một mình nuôi cha mẹ được duyên tốt ở đời hiện tại, chim oanh vũ hiếu thanh dưỡng nuôi cha mẹ mù được duyên
thành Phật.
Kinh Tăng Nhất chép: công đức hiếu thuận
cúng dường cha mẹ không
khác với công đức một đời bổ xứ. Văn chép: dạy hai người làm việc lành thì không thể báo ân được, nghĩa là cha
mẹ. Cho nên Tỳ-kheo phải
hiếu thuận cúng dường cha mẹ không mất
một thời khắc nào. Nên
học như vậy. Ngũ Bách Vấn chép: cha mẹ mù loà bệnh tật không người cung cấp, phần thức ăn mình xin được nên
chia cho cha mẹ một nửa.
Tự mình xe sợi cung cấp y phục cho cha mẹ
còn phạm tội, huống gì là chứa để áo quan v.v…
Luật Tăng-kỳ chép:
Tỳ- kheo không được gọi bố ơi! Bà ơi! Anh ơi! Em ơi! Cho đến gì ơi…
Không được gọi tên tục của họ, mà phải gọi theo pháp danh
của Ưu-bà-tắc,
Ưu- bà-di. Kinh Tăng Nhất
chép: bốn họ vào pháp của Phật rồi đồng gọi là
hạt giống của Thích-ca. Không được theo họ của thế
tục, Tỳ-kheo nên học.
Luật Thiện Kiến chép: nên gọi người giúp việc là đại tỷ, không được gọi là tớ, a ma mẫu, ni là người nữ. Nếu cha mẹ chết tự mình
được khiêng quan tài.
Tăng Nhất nói: Ái Đạo mất, Phật và
La-Vân mỗi vị đỡ một
góc giường. Đến khi vua
Tịnh Phạn qua đời, Phật cũng tự mình
làm kiệu vào rừng núi
cheo leo không được dùng thần thông bay lên
hoặc biến mất.
Tỳ-kheo không được thay đổi
trang phục, mặc bình
thường là đúng.

Ba nói cách nam nữ thế tục vào chùa: Trước phải giữ ý, tức
tâm tỉnh lặng, không được nói tạp loạn. Bố thí mà phạm pháp cũng phải
quở trách, há dẫm lên
lậu mạn ư? Vả lại tâm và tướng biểu hiện xa uy nghi khác với thế tục. Quy phụng nương thú lý có
khuôn phép. Cho nên
phải cúi đầu nghe người
dạy bảo, để thi hành công việc. Đây là cung kính nghi thức như gần gũi pháp, đâu thể dẫm chân lên chỗ
thanh tịnh,
buông lỏng chẳng phải chỉ
pháp lành không có nhiễm, nên phải ngược lại với
nghiệp khổ,
có thề không răn dè ư?

Nay nương vào
pháp của Kỳ-hoàn đã nêu, só dân Trung quốc hễ đến chùa ngoài cửa
sửa
sang y phục một lay, ung dung bước
thẳng, không được ngoái nhìn hai bên, trước đến lễ Phật ba lạy xong, được nhiễu quanh ba vòng, khen tụng ba lần, (nếu chưa thấy Phật cúng
dường, mà thấy chúng
tăng thì không được nói trước). Lễ Phật rồi đến
phòng tăng, ngoài cửa
lễ một lạy, sau đó vào gặp Thượng toạ, thứ lớp đến hạ tọa mỗi vị đều lễ một lạy, nếu thấy việc phải trái không được chê trách, nếu phát ra một lời
hiềm trách, tự mình mất lợi tốt, chẳng phải
hành động vào chùa
(trong tăng cũng không thể biết, việc giống như thế tục, thiếu
sự kiếm
soát đạo ý thật chẳng phải dễ, nếu do lỗi của tăng thì
sinh tâm bất tin,
sinh liền
chướng đạo, cuối cùng không mong ra khỏi,
lại không chê bai nhân
quả nghiệp báo, chỉ được chỉ dạy bỏ ác tu thiện.

Vả lại, lúc đầu vào chùa trai tăng chỉ là khách. Vì sao được
nhân duyên xuất gia. Kinh nói răng: hễ người vào chùa vứt bỏ dao gậy tạp vật rồi mới vào, người bỏ dao gậy là bỏ tâm buồn giận chúng
tăng, người bỏ tạp vật, là bỏ tâm khất cầu
chúng tăng, trừ được cả hai lỗi mới được vào chùa, thuận theo Phật mà thực hành.
Không được làm trái, nếu duyên cản trở quay qua bên trái thường nghó Phật ở bên phải
mình, lúc vào ra, đều
chuyển mặt hướng về Phật, lễ Phật, pháp tăng
thường nghó thể là một,
chỉ hi vọng pháp giác ngộ đầy đủ, tự giác và giác
tha gọi là Phật, cái để
giác ngộ đạo gọi là pháp, người giác ngộ Phật đạo gọi là Tăng, nên một thể không khác (ban đầu giác ngộ gọi là
Tăng, cuối cùng đầy đủ gọi là Phật, tăng thời chưa tránh được các lỗi,
Phật thì tất cả ác hết, tất cả thiện đều đầy đủ. Nay tôi chưa xuất gia học đạo gọi là người thế tục, trở lại thế tục gọi là đạo khí.
Như sự
suy nghó
sâu xa
ta cũng có đạo phần. Vì
sao lại kinh nghi hối hận, nên dốc lòng qui y,
tự làm nhân duyên xuất
gia. Chỉ bày vây quanh niệm Phật (pháp, tăng). Cúi đầu
sát đất, không được nhìn cao (là biểu hiện quán thân mình ở cõi tương lai
thành Phật, không nên truyền bá khắp nơi, trôi nổi
biển trong sinh tử).

Thấy đất có côn trùng, chớ làm tổn thương giết hại (niệm tất
cả chúng sinh, đồng là nhân Phật, khởi lên không
sát hành, tức là lòng tin, tin biết nhân quả, làm nhân duyên
sống thọ).
Không được nhổ nước
bọt trên đất tăng (muốn
nói về tục nhân gọi là tăng địa, miệng còn không nên quát mắng, huỷ báng, người muốn xuất gia gọi là nhổ nước bọt
trên đất tăng, huống chi quát mắng hỏi vặn
chúng tăng, há chẳng phải đi ngược lại ư? Nếu ca tụng khen ngợi (yêu kính coi trọng
nhân duyên).
Nếu thấy chướng độ tự tay xoá bỏ
(sự thì với tăng trừ phẩn, pháp thì với tăng
sạch lỗi). Nếu có nhân duyên ngủ
trong chùa, không được
nằm trong giường chiếu
của tăng, nên lấy chiếu đệm cỏ của mình, củng chớ lấy mền của
Sa-môn đắp (nên tự đặt ra cung kính cúng
dường tăng, đâu làm tổn hại
người khác, cung phụng mình làm hại vật tốt). Đều hòa
hợp giỡn cười nói
việc phi pháp. Sa-môn chưa ngủ không được ngủ trước, vì dứt tâm kiêu mạn. Lại chớ ngồi lên giường chiếu của tăng, khinh
lờn tăng, ngồi trong nhà
thế tục, có đồ quý ngồi, do không cho phép
người thấp hèn lên
ngồi, huống gì là cao tăng xuất thế, liền bắt chước
nhau, chính là lấy trong kinh chúng tăng đồng giường nửa thân khô héo,
nhân duyên như thế, như
chỉ nói rộng, hoặc đến sáng sớm dậy trước
Sa-môn (thực hành tu cung
kính) hễ đi vào chùa là nhân khai mở tịnh độ,
người cúng dường tăng là hơn hẳn xuất li, nay
trong thời mạt pháp, gốc lành căn cạn mỏng, không cản được
sự chỉ dạy dẫn dắt của bậc thánh, chỉ biết có chùa mà thôi, không phải ý của thế pháp, không kính
trọng Phật pháp, vượt lên nhân duyên của
sự sống, cúng dường rộng phước mà
đến nhà chùa (người
như thế phần nhiều, chẳng phải gọi hoàn toàn
không có lòng kính tin).
Phần nhiêu có người tình ý qua lại, chẳng phải
cách nhóm họp, lại ở chùa ngủ, ngồi nằm
giường mền, tùy theo ý ăn xin,
tìm tòi, lấy mượn. Nhự
tục lệ đi trở lại, thoả mãn ý thì vui vẻ, trái với tâm nhất định phải giận, lòng dạ nhiều bó buộc, hứơng về hoài bão
nên mưu toan lợi lộc,
giống như sự xúc phạm chống cự nhau của bò và
dê. Buông lung tâm thấp
hèn của sự cố chấp ngu si, hoặc dùng thế lực
áp bức đánh đập, bắt
bớ đoạt lấy, đều tại nghiệp ác nhất định sẽ chết,
còn có nghi ngờ gì?

Vả lại xương
ngang, thần thức làm sao diệt được, tùy theo nghiệp mà chịu khổ, không bao giờ cứu được, có đáng đau buồn hay
không? (chẳng phải Tam bảo
không cứu được, mà vì người này không thể
cứu được). Nếu người
có trí cuối cùng không làm việc này kính trọng
chùa, pháp, y theo mà thực hành, bào hộ quý trọng
Tam bảo, bàn hỏi
pháp, dạy dỗ, tự mình chịu lấy lợi ích lớn, nên
kinh nói rằng:
Ruộng phước chúng tăng tốt
đẹp, cũng là vườn cỏ tật lê, đây nói là nói
thật, nên biết suy kém, lợi ích do tâm, chẳng phải
cảnh tội trước, nên người nữ thánh tâm trong
sạch vào chùa, nghi thức đồng với trước, chỉ không được ở trên tòa của người nam, hình tướng nói cười, phấn
sáp thoa mặt vẽ
mày giả trang sức, giỡn
cười phi pháp, cúng với tướng bác bỏ dao động, giữ tay chống đỡ người, thì phải nhiếp tâm,
sửa
sang dung nghi, tùy theo
dạy người khiến cho nương
theo, lần lựơt cận hưởng nhất tâm cúng dường

sám hối tự
trách mình, sinh làm người nữ thường giúp cho
chướng ngại dứt, đối với pháp tu mầu nhiệm này phụng thờ, chẳng phải do
không được tự chuyên,
do người khác mà làm, sao lại khổ thế? Nên phải
sinh tâm thô bỉ, trạo cữ
sâu xa. Nếu thấy Sa-di lễ đại tăng, chớ cho là địa vị nhỏ nên không cung kính (ở đây đối vời đại tăng là nhỏ, đối với thế
tục là tôn quý, xuất
gia thọ giới cụ túc liền nhập vào nói pháp, nên
chỉ cho phép nghe, chớ còn gọi tên mà đi).
Ở trong các nhà chùa như thế, ra
sức mà lại gọi
là Sư, nhưng
tự biết ra khỏi cửa
chùa đúng như pháp làm lễ (trước lễ Phật ba lạy,
đến cửa một lạy, ngoài
cửa một lạy, nếu tăng ít thì thứ lớp, đều lễ một
lạy, người nhiều đều
lễ ba lạy). Hễ do thân nhơ uế, vào chùa dẫm lên
đất pháp đất cõi tịnh
kim, phần nhiều trái với nghi thức. Nếu bỏ thời
gian cần phải tự mình bỏ
lỗi đó, tùy theo cho nhiều hay ít chỉ bày có
không trống rỗng (nếu
vải lụa, hương dâu tằm đâu có phải là hoa nước, dưới đến quét đất, bỏ đựơc phân dơ). Đây là pháp của người vào chùa,
Trung quốc truyền ra. Tôi liền nêu ra lỗi cần nói laị, nghĩa là tất cả trời,
người rồng, quỷ là
duyên của người xuất gia tu đạo, tất cả người xuất gia
làm cho trời, người, rồng quỷ
sinh ra cảnh giới lành.
Người xuất gia đã là bốn bậc
sinh ra chỗ lành, không được xem thường đối với
sự tối
sáng
kia mà có lỗi, bốn bậc
tọa đã là duyên xuất gia tu đạo, lại không được
liền thấy lỗi, Phật vừa
ban sắc xong, dù cho đạo nhân nuôi vợ âu yếm
con, cúng dường cung kính
như Xá-lợi-phất, Đại Mục-kiên, v.v…

Chẳng phải sinh ra thấy lỗi tự mình làm mất, do duyên của
cảnh lành, hễ người
xuất gia, nêu ra sự sống lớn hướng về xa, chắc chắn
có nêu ra sự trông mong
cốt yếu. Ban đầu ông xuất gia bỏ thế tục có thể tránh được dấu vết, là trí
só nêu lấy
sự chung chiếu xa,
sự ước lượng
lấy đạo đó, không nên đồng với người ngu kia chỉ thu thập lỗi của
tăng. Cho nên trời rồng
quỷ thần đều có tha tâm, thiên nhãn, trợ giúp
chúng tăng, chẳng phải
tăng không có lỗi, do khắc chung chiếu xa. Nay
trong loài người không
quan sát rõ ràng, gươmg soi thấy lỗi, tình trí cạn hẹp, ý không diễn đạt
sâu xa, tạm thấy một lỗi hủy nhục
tăng chúng.
Từ chướng mà xuất ly,
phá trái ba qui, lỗi đối với sự dẫn dắt trước,
thường hành sinh tử,
không dùng đạo giáo hóa, có thể gọi là mê hoặc, đứa
trẻ ngu si. Thế thì bậc
thánh đều có thể giáo hóa nhưng người này không thể giáo hóa, cho nên chắp tay chờ đợi thời cơ đến, như nhỏ
sinh làm
ác. Sở dó cha mẹ không
dạy dỗ, chẳng phải cha mẹ không biết dạy dỗ tốt, trẻ nhỏ không thể dạy dỗ,
so với kia có thể biết, các cõi đồng với
pháp, đồng bạn may mắn
xem kỹ mà truyền nói.



(Phụ
bốn nghi pháp)

Sa-môn Thích
lữ là khách ba cõi, huống gì là quán trọ tương đối còn ở đây, cho nên trong luật chỉ ra chủ khách đối đãi nhau gặp
tạp hạnh, v.v… Chính là
trong phần thứ tư, ban đầu cách vào chùa. Luật Tứ
Phần nói: Tỳ-kheo khách muốn vào chùa, nên
biết Phật, pháp,
hoặc Thượng toạ, v.v… Đến cửa giữa nên mở, nếu không thể từ từ gõ cửa, thì đi nhiễu tháp bên phải, trước rửa chân trái,
sau rửa chân phải.
Mang giày dép,
Tỳ-kheo cựu trụ nghe khách đến ra ngoài đón rước, nắm y
bát xếp đặt nhà ở ấm
áp để khách kinh hành, cung cấp đồ đựng nước,
v.v… hai là hỏi người chủ nhận phòng, v.v…
Luật chép:
Hỏi Tỳ-kheo cựu trụ, tôi chừng ấy tuổi có phân
phòng chăng? Đáp: Nếu nói có thì nên hỏi, có người ở không? Nếu không
có người ở thì nên
hỏi có ngọa cụ, hoặc được lợi dưỡng hoặc khí vật,
hoặc phòng nhà, y phục v.v…
Có nên lấy, đến phòng được mở cửa rồi xếp giường mền v.v… quét
đất sạch, nếu
được kim, chỉ, dao cho đến
một viên thuốc, nên nêu
lên có chủ biết nên cho. Trị như vậy từ trong
nhà rồi trở lại ngọa
cụ bên trong trở về chỗ tháp Phật, tháp Thánh Văn,
thứ nhất phòng Thượng
toạ cho đến phòng thứ tư Thượng toạ v.v… Mỗi
nơi hỏi riêng. Nếu không hỏi người chủ mỗi nơi bày ra nói, cho
đến nói rằng; đây là đồ hỉ nhổ, đồ tiểu tiện v.v…
Luật Ngũ Phần chép: tru xứ
hẹp không biết nhau, cho
phép đồng giường ngồi, không được ngủ.

Ba là tưởng biết kính nghi, luật Tứ Phần chép: khách tăng
nhận phòng rồi, hỏi
người chủ rồi, nên trước lễ tháp Phật, kế lễ
Thượng toạ thứ nhất, cho đến
Thượng toạ thứ tư. Nên vén y bày vai phải cởi bỏ
giày dép, quỳ gối sát
đất, xoa hai chân nói như vầy: con xin lễ Đại đức,
nếu bốn bậc thượng toạ trong phòng suy nghó, nên
tùy theo bậc lần lượt
lễ phòng, người chủ
mỗi mỗi bày cho biết.:uật Thập Tụng chép: nếu lúc
Thượng toạ thấy nên lễ, khó thấy xa thì nên dừng.

Bốn là hỏi pháp thọ lợi, vì sao tăng thọ thực khác nhau,
đàn-việt thỉnh chúng tăng tiểu thực, đại thực, chỗ nào là chỗ ác, chỗ nào
là người tốt, chỗ nào là người xấu.
Tỳ-kheo cựu trụ nên nói cho khách tất cả nhà của tăng chế hạn, nếu khách bạn đã đi,
thì không được nói cho biết, nói rằng không kịp bạn nên nói, có thể nhỏ ngưng càng nên có bạn
thân, người có việc
gấp phải đi, nên cung cấp cho lương thực, gửi gắm
làm bạn. Luật tam Thiên
nói rằng: Tỳ-kheo mới đến có thể cho mười việc:

Nên tránh cho phòng

Nên cung cấp đồ cần dùng

Sớm tối hỏi thăm

Lời nói theo thói quen

Nên dạy tránh điều trái

Nói thỉnh đến chỗ

Nói vâng theo lời tăng dạy

Nên nói việc Tỳ-kheo tên… Có thể ăn

Chỉ bày quan huyện cấm kî

Nói nơi chốn có cướp bóc.

Hai là nói về bốn nghi pháp hễ thành tựu điều lành thì có nguyên do, bằng giáo tướng mà tâm phát, tối tăm là nhân, hiển
sáng là quả,
nhờ vào hình dáng, nghi
thức mà lập tông, chính là dựa vào lời nói
Thân tử đều nêu xưa, truyền
pháp khuôn phép cũng đề ra phương sách nên
kể thắng một, đưa đến
dẫn riêng các pháp v.v… Luật Ngũ Phần chép: nếu bốn oai nghi không đúng như pháp.
Chẳng phải đối với đời mà
làm Đại Minh, luật
Tăng-kỳ chép: nếu lúc thực hành xem bằng, lúc xa
hợp thân khác. Trung
A-hàm chép: Phật baỏ Tỳ-kheo nương theo cách
của vua đi săn, nếu bình
thản đắp y, trì bát vào thôn khất thực, khéo hộ
trì thân, nhiếp giữ các
căn, khất thực xong y bát thâu lại, rửa tay chân,
vắt toạ cụ lên vai, đến
chỗ không phải việc hoặc kinh hành ngồi thiền,
lại vào đầu hôm kinh hành ngồi thiền, tịnh tâm trung chướng rồi, vào lúc nửa đêm nhập thất, muốn nằm thì trải ưu-đa-la bốn lớp trên
giường. Gấp tăng-già-lê
làm gối, nghiêng hông bên phải mà nằm, nên đấu mặt hướng về chỗ
tượng Phật, ý là tưởng
tướng sáng, gần
sáng nhanh
chóng dậy như pháp đầu
hôm. Luật Tăng-kỳ chép: đầu hướng về y Ca-sa và Hòa-thượng, trưởng
lão Tỳ-kheo, đầu đêm tư duy tự nghiệp, gối tay
bên phải, thong thả tay
trái, thuận theo trên thân, không xả niệm tuệ tư
duy khởi tướng, còn lại như trên.
Luật Thập Tụng chép: lúc có đèn
sáng không được nằm.
Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: lúc
Tỳ-kheo muốn đi trước phải phải quét dọn
trong phòng, y phục
giường mền,
sắp đặt đúng
pháp, ở trong tùy nhau,
lúc đó bạch với Hòa-thượng, A-xà-lê, nếu quá mười hạ có pháp
sự thì
sẽ có lợi ích. Tuy thầy không cho phép, tự đi
không có lỗi, lúc ra
ngoài chùa, hướng về chỗ đi, mới nên
suy lường đi với bạn
có giống chính kiến hay
chăng? Bị bệnh có lo lắng cho nhau không?
Như tâm con đã làm
không? Có thuộc về oai nghi người thường hay không, có biếng nhác không? Vì lợi ích làm
suy giảm, nếu nhất định
người tốt cùng đi, lại
hỏi đồng bạn, các thầy y bát cho đến tất cả vật tự mình
không được quên, không cùng lại răn dạy
thành thật, nay
sẽ cùng
đi, các ông lúc nói ít
lời nhiếp giữ các căn, giữa đường nơi nào cũng
thấy, đều khiến cho vui
vẻ phát tâm tốt. Các vị hạ tọa đều chắp tay quỳ
dối đáp: như lời dạy
vui mừng vâng làm, nều có lúc nghó ngơi, Thượng
toạ nên nhìn khắp, không
để cho rơi vật. Hạ toạ thường ở trước, thượng
toạ ở sau nói cho các
hạ toạ, đều tự nhiếp tâm chớ để cho tán loạn.
Hạ toạ bị bệnh, Thượng toạ
nên nói pháp cho nghe khiến cho thiện tâm tương tục. Có tai nạn không được bỏ đi, dùng hết
sức mình khiến cho
được thoát khỏi, cho đến tự mình không có khả năng thì nên trước cửa
Tỳ- kheo, đại thần, quốc
vương mà quận huyện đàn-việt xem trọng, lo liệu khiến cho được
giải thoát, chớ để cho chịu khổ.
Luật Tăng-kỳ chép: lúc đi, trước đặt gót chân,
sau đặt ngón chân, ở giữa đường đi muốn ngủ,
sai tân Tỳ-kheo trước tìm
chỗ ngủ, xin thức ăn trước ăn sau, nên bạch phi thời vào xóm được rồi trở lại báo cho biết, nên xoay vần nhau vào bạch. Trí
Luận chép: ra vào đến đi khoan thai nhất tâm, cất chân lên nhìn đất dưới chân mà đi, là tránh được loạn tâm, vì ủng hộ
chúng sinh, là
tướng bất thoái Bồ-tát.
Luật Tăng-kỳ chép: không được ngồi như lạc đà ngồi. Nếu mệt mỏi nên thong thả bước từng bước, nằm ngửa là tu-la, nằm
sấp là ngạ quỷ, nằm nghiêng bên trái như người tham dục, đều như
pháp nêu ra trong quyển
3
5. Kinh Tăng Nhất A-hàm chép: nay cho phép Tỳ-kheo trước dùng tay vin vào ghết, sau ngồi đây dạy dỗ.

Luật Thập Tụng chép: không bệnh không được nằm ban
ngày, nếu ưa ngủ nên
đứng dạy đi kinh hành.

Luật Thiện Kiến chép: lúc muốn ngủ, trước đối với
sáu niệm, niệm liên tục, toạ pháp có hai: một là quỳ thẳng tức là hai ầu gối và
hai ngón chân sát đất,
hai quỳ xen nhau, gần đầu gối phải sát đất (đều có chỗ lặp).

Bộ Tam Thiên
chép: không được ở trước Thượng toạ ngồi
xổm, ngồi xổm có năm pháp:

Chân không giao nhau

Hai chân không được dựng lên

Không được rời chân, hai bàn tay động phần cuối hai chân

Không được chống một chân, bày một chân

Không được ngồi trên

Năm việc đúng như cách ngồi:

Không được dựa vào tường vách

Không được tay chống trước

Không được dựa khuỷu tay vào giường

Không được hai tay ôm đầu

Không được dùng tay chống gò má

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: sao gọi là ngồi?
Chúng tăng nhóm
hợp, chỉnh tề dung nghi y
phục, ngồi kiết già, nghi thức đáng chiêm
ngưỡng. Lại như người
ngởi thiền, thường là thân không dao động, người ngắm không nhàm chán, người phần nhiều đầu gối hẹp, gặp
Thượng toạ
cũng như vậy, không nên
rộng rãi buông lung.

Bộ Tam Thiên
chép: không ngồi chung với ba thầy.

Luật Thập Tụng chép: Lúc nghe pháp
Thượng toạ đến không
nên đừng dậy. Hạ toạ
đứng dậy phạm đột-cát-la. Nếu Hòa-thượng,
A-xà- lê vì cung kính nên
tự đứng dậy, người khác không tự đứng dậy phạm đột-cát-la, cho đến nghe pháp không được ngồi chung với
Sa-di trên giường.

Bộ Tam Thiên
chép: muốn lên giường có bảy cách:

Nên ngồi từ từ.

Không được thót lên giường.

Không được làm cho giường phát ra tiếng.

Không được giũ mạnh phát ra tiếng.

Không được thổi lớn, tiếng than thở lớn gấp, suy nghó việc đời.

Không được nằm chung với đàn chó.

Lúc dậy điều tiết, tâm khởi lên bất định, nên tự trách mình.

Lại nghe
tiếng kiền-chuỳ, liền nên đắp
ca-sa ra cửa
đúng như pháp, hai là đối với ở ngoài giảng đường
sửa Y ngay ngắn cởi mũ, ba là có tượng Phật đầu mặt làm lễ lui về lễ tăng, bốn là nên tuy theo lần
lượt hướng về Thượng
toạ, nên để sót chỗ cửa Thượng toạ, năm là tùy
theo cách ngồi của Thượng
toạ hoặc ngồi chồm hổm.

Luật Thiện Kiến chép: Ngủ phải
dậy sớm, tắm gội xong ngủ
nghỉ đầu tóc liền dậy.
Như xem trăng, sao, ánh sáng, ảnh làm giới hạn.

Bộ Tam Thiện
chép: nằm trên đầu hướng về Phật, hai là không nằm ngắm Phật, ba là không được cả hai chân duỗi ra, bốn là
nằm không được ngó
mặt vào vách tường, lại không nằm sấp, năm là
không được dựng đầu
dối lên, phải lấy tay bắt vào hai chân dính với hai đầu gối.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Tỳ-kheo tham đắm ngủ nghỉ, phế bỏ
chính nghiệp, không còn
hành đạo, kim cương lực só quở trách.

Phật nói: người ăn cơm tín thì không nên
biếng nhác, hai thời trong đêm nên
ngồi thiền, tụng kinh, kinh hành, trong một thời để tự
tiêu nghiệp,
đó gọi là cách nằm.

Luật Tăng-kỳ chép: nằm như cách nằm của
sư tử đầu đàn
(như trước đã nói)
không được ngủ đến mặt trời mọc, lúc gần sáng phải
dậy, ngồi ngay ngắn tư duy nghiệp của mình.



<詞>TỨ PHẦN LUẬT</詞>

SAN PHỒN BỔ KHUYẾT HÀNH SỰ SAO

<卷>QUYỂN HẠ (PHẦN 4)</卷>


THIÊN THỨ 26: CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH VÀ ĐƯA TIỄN LÚC QUA ĐỜI Tựu trung có hai: Như môn phân biệt, trong phần chăm
sóc bịnh
ở đầu lược chia làm bốn vị:

Chế ý.

Phân biệt người đúng sai, đồng thời cúng dường pháp.

Xếp đặt chỗ ở.

Nói pháp nhiếp niệm.

Ý nghĩa chế ra giới luật là hễ có dựa vào thân hình thì phần
nhiều có phiền lụy, bốn
đại trái nhau, sáu phủ thành bệnh. Nếu không
mượn tướng để dắt
dẫn thì mạng người mỏng manh không có chỗ nương
nhờ, thế thì tình thế
chuyển biến đầu đuôi khó khăn nhất, lúc khoẻ mạnh
thì thân mật, lúc bệnh
bị ruồng bỏ, thói quen thấp hèn, hằng tình chưa thể quên, cho nên Như lai xem xét
sâu xa người và vật, biết thiện chưa
sùng kính thì điều ác
nhất định dẫn dắt nhau, nên phải gần gũi thăm
viếng người bệnh. Cho
nên trong luật Phật nói: các thầy không chăm sóc lẫn nhau thì ai
sẽ làm việc đó ? Cho đến Thế tôn vì người bệnh phải rửa
ráy đồ đại tiểu tiện,
rồi quét dọn chỗ nằm, cho thật sạch sẽ rồi trrải y cho nằm. Liền lập ra điều chế rằng: tử nay về
sau nên thăm hỏi người
bệnh, Tỳ-kheo nên chăm
sóc người bệnh, nếu muốn cúng dường cho tăng
thì nên cúng dường cho
người bệnh. Phật là bậc đạt đến quả cùng tột, còn ta cùng học với nhua trong tình nghĩa
sâu xa, làm
sao bỏ nhau được,
cho đến chăm sóc người
bệnh ý nói đồng với ở đây.

Hỏi: cúng dường người bệnh đồng với cúng dường Phật, vì sao? Đáp: Vì lòng thương xót chăm
sóc
người bệnh, nhổ trừ gốc khổ thì
được vui
vẻ, là thực hành lòng từ đồng với Phật.

Lại luận rằng:
Thuận theo ta nói gọi là cúng
dường Phật,
một người bạn gặp phải
bệnh liền bỏ cuộc, không đến chỗ Phật đều kể
lại nhân duyên. Phật quở
trách bằng mọi cách rồi trở lại khiến cho
thăm bệnh. Lại nói:
người bị bệnh được tùy bệnh mà uống thuốc, săn
sóc
thì hết bịnh, không thì
chết, cho nên phải ưa thích xem như nhiệm vụ của mình, khiến cho như pháp an ổn. Tức là thí mạng được công đức
lớn, Chư Phật tán thành.
Hai là trong loài người có bốn phần, nếu người
có bệnh cho phép thừa
hưởng hoặc đồng với Hòa-thượng, A-xà-lê, hoặc đệ tử từ thân
đến sơ, nếu đều không phải thì chúng tăng nên cùng
chăm sóc người bệnh,
nếu không bằng lòng nên thứ lớp khác nhau, lại
không bằng lòng thì đúng
như pháp mà trị, nếu không có Tỳ-kheo, Sa-di,
Ưu- bà-tắc, Tỳ-kheo-ni,
Thức-xoa-ma-na, Sa-di-ni, Ưu-bà-di, thì
Tỳ-kheo việc gì có thể
làm thì nên làm, không nên xúc phạm Tỳ-kheo.
Luật Tăng-kỳ,
luật Thập Tụng dạy: hai thầy đồng học
đồng phòng, ở cạnh
phòng, từ thân đến sơ săn sóc bệnh, tùy theo bệnh
của người nhiều hay ít
ở chỗ khác, nếu không chăm sóc người bệnh thì
tất cả tăng đều mắc tội.

Luật Tăng-kỳ
lại chép: giữa đường gặp người bệnh, Tỳ-kheo nên tìm cách đưa họ về, nếu bệnh nặng không phân biệt được, bất
luận trâu cái, cỏ ngựa, nếu không có nên phải ở lại chăm
sóc người
bệnh, không có người chăm
sóc làm nhà am, lấy củi lửa, chú ý thuốc cơm,
lời nói, ông khéo an
ủi, chúng tăng không được nhiễu tháp thăm hỏi
Hòa- thượng v.v… nói rằng: ở nơi đồng trống có
Tỳ-kheo bệnh cùng đón đi về.
Các Tỳ-kheo nói rằng: ở đây phần nhiều là chỗ có cọp nói e rằng
ăn hết, tuy nghe không
được không đi nên đến kia. Nếu chết cúng
dường thi hài, nếu sống
sẽ trở lại trong xóm láng cúng dường Tỳ-kheo, không có
Tỳ-kheo bảo đàn-việt biết cho đến thăm, và cùng đón rước
người bệnh cũng như
trên. Nếu giữa đường gặp Tỳ-kheo-ni bệnh không
được bỏ đi, cho đến
đón rước như Tỳ-kheo, chỉ trừ tay xúc phạm, phải
người thanh nữ làm xoa bóp thân thể, nếu chết dùng y bát họ mướn
người hỏa táng, nếu người thế tục nghi ngờ nên chịu trách nhiệm đưa đi xa,
còn ba chúng dưới y cứ
theo đây, đều là từ hiệu lệnh của Phật, lý luận
theo việc làm, rộng có yêu ma đều như luật đã
nói, lần lượt nói về cung
cấp năm phần pháp, không
phải chỗ tịnh nhân cho phép Tỳ-kheo tự rửa
đồ dùng, chứa nước,
khiến cho người vo gạo ở khoảng giữa, Tỳ-kheo đốt
lửa cho cháy, càng theo tịnh nhân thọ trì với người bệnh.

Ngũ Bách Vấn chép: bệnh tùy theo núi đầm không phải chỗ người,
giữa ngày
không được qua lại, Tỳ-kheo được làm thức ăn.

Kinh Bảo Lương chép: người bệnh có chín pháp thành tựu thì
phải chết bất ngờ:

Biết ăn chẳng có lợi ích mà tham ăn.

Không biết tính toán suy lường.

Ăn
cơm chưa tiêu mà lại ăn nữa.

Cơm chưa tiêu mà lại ói ra.

Đã
tiêu rồi nên đưa ra mà lại giữ .

Ăn
không tùy theo bệnh.

Tùy theo bệnh ăn mà không tính lường.

Biếng nhác.

Không có trí tuệ.

Lại nói rằng: nếu người bệnh ngoài y bát còn thuốc men trực tiếp lấy để cung cấp, không có chúng tăng nên cho, nếu tăng
không có, người kia có
y bắt quý giá, thì nên đổi để cung cấp cho người
bệnh. Nếu người bệnh
biết y bát không đồng ý trao đổi, bạch với tăng rồi
nói lời dịu dàng thuyết
pháp cho hiểu rộng rãi, sau đó mới trao đổi, nếu
lại không có thì nên ra
ngoài xin cho, nếu trong tăng lấy thức ăn ngon cho người nuôi bệnh, lại không được yêu tiếc, tự nghiệp mà
không trông nom.

Luật Tứ Phần chép: người nuôi bệnh có năm đức cho đến nói pháp cho bệnh nghe, khiến họ được vui vẻ, thân mình đối với
pháp không giảm, như trong y pháp.

Luật Thiện Kiến chép: nếu bị bệnh không
thuốc thang, lấy
hoaquả ăn uống cho người
tìm đổi thuốc thang, không phạm còn lại như
trong luật Tăng-kỳ quyển
36 nói rộng cách nuôi bệnh và cách chết.

Luật Thập Tụng chép: nên tùy theo
người bệnh, phải hỏi
nhân duyên của bệnh tìm
thầy thuốc, hằng ngày đến bếp của tăng hỏi rằng có cho người bệnh ăn không?
Nếu không lấy của tăng thì được cung cấp vật trong kho, không có thì phải ra ngoài xin, nên từ nơi tốt lành
tên nghe phước đức là
sự tìm tòi của Tỳ-kheo.

Luật Ngũ Phần chép: mỗi khi đến nấu được cháo nên hỏi?
Đã để dành cháo cho người bệnh chưa? Nếu chưa thì
trước để dành cho người bệnh, sau đó mới dọn cho tăng.

Luật Thập Tụng chép: người bệnh
được thuốc, hết bịnh chỉ
là trong Phật tăng bất
tịnh, nắm sự ô uế sẵn có thừa, không nhận vốn
có bên trong, đều vâng theo.

Kinh Thiện Sinh
chép: chăm sóc người bệnh không nên sinh tâm
nhàm chán,
nếu tự mình không có vật thì ra ngoài xin, không được
vay mượn vật của Tam
bảo, đã nương theo pháp khác nhau thì bồi
thường lại gấp mười lần.

Ngũ Bách Vấn
chép: người nuôi bệnh đem vật của người bệnh vì
người bệnh, cung cấp những thứ cần dùng không hỏi người bệnh,
hoặc người bệnh khởi
lên lời chê trách đều không nên chấp, nếu đã lấy thì nên
thường lại, không thường lại phạm tội nặng,
Tỳ-kheo bệnh
ngặt nghèo không được
đem ba y bình bát mà làm phước, nếu lấy dùng
mà thay y bát cũ cho người
bệnh thọ trì phạm tội đọa.

Luận Ma-đắc-lặc-già chép: máng nước không
sạch thịt lẫn
lộn với muối, nấu cho
người bệnh chia ra bốn phần, nếu người bệnh không thể đến chỗ đại tiểu tiện nên đến chỗ gần đào hầm để cho đại tiểu tiện, nếu không đi được thì trong nhà đặt đồ dùng cho tiện, không làm
giường được thì cho
phép làm chỗ tiện xuyên qua giường, đồ dùng đặt ở
dưới, không được khạc
nhổ đờm ô uế nơi đất. Ba là sắp đặt chỗ ở.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu Đại đức bệnh nên sắp dặt ở trong
phòng tốt, ở nơi khô thoáng để cho đạo tục đến
thăm viếng sinh tâm lành, đốt hương bôi dưới đất,
để tiếp đãi khách đến thăm.

Luật Thập Tụng chép: người bệnh cho nằm trong phòng xa, cho chứa nhận nuôi bệnh. Theo bổn truyện của
Trung quốc thì: góc
Tây bắc của Kỳ-hoàn là
phía mặt trời lặn xây dựng viện Vô thường, nếu
có người bệnh sắp đặt
ở đây, thường sinh tâm tham nhiễm thấy trong góc phòng y bát các thứ đày đủ,
sinh tâm luyến ái đắm trước, không
sinh tâm nhàm chán, chế
lệnh đến chỗ giảng đường khác, tên là Vô
thường, người đến rất nhiều, một vài người trở lại thôi, ngay nơi việc mà cầu chuyên tâm niệm pháp, trong giảng đường đặt một pho tượng
Phật thếp bằng vàng, mặt hướng về phía Tây, tay phải tượng đưa lên, tay trái
buộc cờ phướn năm
mầu, bàn chân rũ xuống đất, nên đặt người bệnh
ở sau tượng, tay trái cằm cờ phướn chân làm theo Phật, khởi ý nghó về
cõi tịnh. Người nuôi
bệnh đốt hương, rải hoa trang nghiêm cho người bệnh, cho đến nếu có phân nước tiểu, khạc nhổ đờm thì đều dọn
sạch sẽ,
cũng không có tội.
truyền rằng: Vốn Phật thương xót cõi Ta-bà để tiếp
dẫn chúng sinh, ý ở nơi chỗ bỏ dứt trừ phiền não, không chỉ trừ phân là xấu,
các vị trời thấy nhân gian hôi nhơ, giống như người thấy nhà xí, mùi
hôi khó nói, còn không cho là xấu, thường đến bảo vệ, huống gì đức
của Phật mà có tâm yêu
ghét, nhưng có người quay về đều được cứu giúp. Cho đến vì người bệnh mà tùy cơ nói pháp, lúc qua đời thường ở
chỗ Phật không được di
chuyển. Bốn là nói pháp khuyên người làm lành.

Luật Thập Tụng chép: nên tùy thời đến chỗ
người bệnh, nói
pháp sâu xa về con
đường phải, con đường trái cho họ nghe để phát ra
trí tụê, trước đã
tập học hoặc ở chốn A-luyện-nhã tụng kinh, trừ luật, làm Pháp
sư
Luận sư, giúp đỡ các việc, tùy theo đó hiểu, thực hành
mà khen ngợi. Nếu ở nơi
A-lan-nhã phải nói lời dịu dàng, lời rộng rãi,
sau đó bảo rằng: nay Đại
đức bị bệnh nặng như thế, chỉ nên nhớ nghó điều lành, không
sợ đường ác.
Vì sao mình bệnh rồi, trước hạnh lớn
của hạnh đầu-đà, trong đệ tử Phật chỉ có
ngài Ca-diếp,
Thế Tôn ở trước
chúng thường khen ngợi,
cho đến bỏ tòa bỏ y, gần gũi Phật, vì hạnh cao
quý bậc thánh cùng tôn
trọng, việc làm của Đại đức nối tiếp dấu chân
của bậc thánh, thì nhất
định sinh vào chỗ lành, vì sao lo sự chết đến, nhưng
e rằng mất niệm quên duyên thói quen có sẵn, đây là huyễn pháp, lại chớ
suy ngẫm. Nếu người tụng
kinh bảo rằng: Đại đức thường tụng kinh nào cho là
chính nghiệp, hoặc là
thắng hạnh, thánh phàm đồng kính trọng chim anh vũ nghe
Tứ đế, còn bảy lần trở lại
sinh cõi trời,
sau được dấu vết của đạo, phẩm lớn có nghe qua tại
kinh Niết-bàn nói:
Nghe hai chữ Thường Trụ còn
không đọa đường ác, huống chi nương theo giáo pháp nói rộng, lỗi không lầm quá mức.
Vì sao có thể rơi lún
xuống, nhất định sinh vào
chỗ lành v.v… hoặc người trì luật nói rằng: Đại
đức giữ giới cấm,
thuận theo lời ngay thẳng của Phật, có thể vào đời
tượng pháp, mạt pháp,
ghi lại sự hưng thạnh Tam bảo, chính pháp được
lâu dài do sự nhất tâm
của Đại đức, người nay tai hoạ bệnh tật kéo dài,
e rằng đến đời sau, làm
người ai không chết, nhưng sợ chẳng phải thiện, Đại đức dùng pháp lành tự giữ gìn, đến nhiếp phục
người khác, chư
Phật tự khen ngợi đâu chỉ bằng lời nói, nhưng phải chuyên chỉ pháp Phật,
còn lại không vọng theo duyên.

Hoặc Pháp sư
nói rằng: do Đại đức nói pháp giáo hóa khiến
cho các chúng sinh hiểu
biết Tam bảo, Tứ đế, mắt mù được mở, tâm bệnh phá được
ánh sáng, hiển bày
Phật pháp, khiến cho đạo tu hành
sinh
lòng tin. Thật là nhờ
năng lực của Đại đức.

Hoặc Thiền sư nói rằng: Phật pháp cao quý nói mà
được thanh tịnh, như nói nhiều
tụng nhiều. Lại nói không do miệng nói mà
được thanh tịnh, như nói
mà làm mới là Phật pháp, đại đức thuâën theo
chính giáo của Phật,
nương theo giáo lý mà tu, bên trong phá được ngã
điên đảo, bên ngoài bỏ
được chấp trước, đây trở thành chính nhân chớ
theo nghiệp trước này, như thế v.v… Tùy theo chỗ học đó được người đời
sau ngợi khen. Hoặc người
giúp đỡ các việc, nói rằng: Đại đức lo liệu việc tăng, đồng bạn với thánh, nên giòng họ
vua Đạp-Bà, bỏ thân La-hán làm tăng
biết việc, cầu pháp bền chắc, cho đến Ca-diếp trộn bùn xây dựng năm tịnh xá,
suốt đêm chặt củi cúng dường tăng thọ dụng,
Thân tử được quét đất,
Mục-liên đốt đèn, đều là đại La-hán, đâu có nghiệp
ác, chỉ bày tăng làm
phước tụ. Hễ người ngu không biết đều bỏ, từ
nghiệp giúp đỡ các
việc, xong ruộng phước lớn của tăng không đồng vời
pháp Phật, như trong luận
Thành Thật, các người dùng y để phụng thờ
Phật. Phật liền cho tăng,
con ở trong tăng do đó tăng tùy theo lời con, gọi
là cúng dường Phật. Vì
giải thoát gọi là cúng dường pháp, chúng tăng
thọ dùng gọi là cúng dường tăng. Cúng dường
tăng là đày đủ ba qui y, cho nên biết là đức lớn của tăng, Đại đức đã thuận theo chính mạng
của Phật, lo liệu cho
chúng tăng được Phật khen ngợi, còn là việc làm
bậc nhất, vì sao người
lại tăng thêm?
Kinh nói rằng:
Nhớ đến tu phước, nghó về tịnh mạng,
v.v… Truyền rằng: người
Trung quốc lúc chết bất luận đạo tục, bà con
ở gần bên xem giữ, và khi căn thức chưa mất tác dụng thì xướng
đọc những việc lành đã
làm được suốt một khiến cho người bệnh trong tâm vui vẻ, không lo lắng
đường trước, liền được chính niệm không tán
loa- ïn, nên sinh về chỗ
tốt lành. Trong Trí Luận chép: lúc sinh ra làm lành, lúc
sắp chết khỏi lên niệm ác, liền đọa vào đường ác, từ lúc
sinh ra
gây nên nghiệp ác, lúc
sắp chết khỏi lên niệm lành bèn sinh lên cõi trời.

Hỏi rằng: Qua đời trong khoảnh khắc làm
sao thắng được
hành nghiệp trong một đời? Đáp: vì quyết thấu
suốt cho nên xả các căn là việc gấp rút,
có công năng chiêu cảm
khổ vui, phải xếp đặt ở chỗ khác. Cho nên
Ngũ Bách Vấn chép: Xưa,
có Tỳ-kheo lúc quán tưởng dính mắc vào chiếc bát bằng đồng, lúc chết làm ngạ quỷ, lúc tăng chia vật,
liền đến xin bát, thân hình giống như đám mây đen, bấy giờ có người đắc đạo, lấy
bát đem về, đã được bát rồi liền dùng lưởi kiếm để dưới đất mà đi, các
Tỳ- kheo lấy bát, để dứt được mùi hôi, nên phải đúc làm đồ dùng, vì
mùi hôi không thể dùng được.

Lại có Tỳ-kheo yêu quý chiếc y mà chết, hóa thành con rắn v.v… như nói trước nên phải đổi chỗ là điều cốt yếu, tâm có lanh lợi
chậm chạp, nghiệp có thô
tế, tình có bỏ lấy, phải y theo chí nguyện, tùy
theo sau kể lại.
Hoặc nương vào
Phật Vô Lượng Thọ ở
phương Tây,
hoặc Phật Di-lặc ở
Đâu-suất, hoặc Phật Bổn Sư Thích-ca ở Linh Thứu,
hoặc thân với không
phải người, vọng tự lặp làm ngã, hoặc giống như
tướng bên ngoài, có
thật từ nơi không của trống rỗng, như đến chỗ ngọn lửa, thì không có
tướng nước, hoặc nói chỉ là thức chẳng phải cảnh, chỉ là
tâm lầm
thấy, đều tùy theo căn cơ giải thích mà dạy dỗ dẫn dắt.

Luật Tứ Phần chép: nên hỏi người bệnh, giữ y nào? Người bệnh kia nhận y bát không tốt và đưa cho
người khác, e rằng người
nuôi bệnh được, nên y theo nói rằng: đây ba y bát đầy đủ, Phật cho phép
chứa, có người đắp
mặc, nhờ nhân duyên xuất thế, cho đến đời vị lai thọ
sinh thường đắp mặc ba y
mà sinh ra, như Tỳ-kheo Diện Vương không biết giữ gìn y bát, toạ cụ như thế nào, nên được chỉ bày bèn lấy đắp mặc, hiện tại vị lai được
Phật khen ngợi, hoặc thấy tâm không tham
vật. Người có ý chí
lớn bảo rằng: y vật v.v… này đều là huyễn có, Đại
đức chứa nhóm đã lâu
làm thêm mệt nhọc, và đến lúc bệnh khổ mắt xem không cứu giúp được, cho đến thoát khỏi
sự chết, cũng không có
một vật theo thân. Đại
đức sinh từ thai mà ra cũng không đem theo một
tài vật nào, giải thoát
đến đời sau, cũng không đem theo.
Kinh chép:
Thuở xưa quốc vương bị vật báu lừa dối, đến lúc
sắp chết không có một
vật nào theo thân, có thể không thật ư? Chẳng
phải lo lắng,
suy nghó
sự huyễn giả tiền tài, chỉ cần giữ được nghiệp thù thắng mà thôi, cũng không cần cự gửi gắm của
người khác, đây là
hành động sai lầm, nét
mặt cuối cùng chẳng phải đưa đến cách chết của
Đại đức chỉ dùng lời Phật, triệu khắp ngàn
Thánh mười phương, đại
chúng Yết-ma chia đúng như pháp thọ dùng, khiến cho Đại đức nương
vào công sức này, chắc
chắn sinh về chỗ lành, đây là sắc lệnh của Phật,
có thể không tốt, các thứ như vậy, lời nói dịu
dàng can ngăn, không
được trái nghịch, lại chẳng phải thuận theo ý, vì lúc
sắp chết vọng nghiệp đùa nhau nhóm hợp, phần nhiều không hợp chí, đây là thời gian
rất quan trọng, thiện ác, thăng trầm cách nhau như trời và đất, nên tay cầm quyển kinh này nêu bày danh hiệu, lại đem
tượng Phật, đối với
nhau quán sát kỹ, thường
nói lời tốt, chớ truyền việc đời.

Bài kệ trong
kinh Hoa Nghiêm chép: lại phát ra ánh sáng gọi
là trang nghiêm, ánh sáng
kia giác ngộ lúc qua đời, thấy được họ lúc chết
khuyên niệm lành, nhờ đó mà sinh trước Chư Phật,
lại tỏ rõ tôn
tượng chiêm ngưỡng tôn
kính, lại khiến cho quy y Phật, nhân đó được thành tựu ánh
sáng
thanh tịnh, lại thỉnh Đại đức thực hành, người trí
thường đến chỉ bày dẩn dắt.

Luật Thiện Kiến chép: Chăm sóc
người bệnh, khen ngợi
người bệnh rằng:
Trưởng lão trì giới đầy đủ, chớ luyến tiếc trụ xứ và y
vật, người quen bạn
thân, chỉ nên nhớ nghó Tam bảo, và nghó thân bất
tịnh, ở trong ba cõi, cẩn
thận chớ biếng nhác, tùy theo mạng sống dài
ngắn mà làm, v.v…

Luật Tăng-kỳ Ni Mẫu chép: người bệnh không nghe lời của
người nuôi bệnh, trái
với ý của người nuôi bệnh, đều phạm Đột-cát-la.

Phải nương theo
sự đắn đo trước, không được tha hồ tùy ý, nếu lúc chết đánh khánh vô thường. Hai là nói về cách chôn cất người
chết, nhưng pháp của tăng nghi thức, xa còn xuất li, việc chôn cất người
chết theo thói quen bày ra
chôn dày, nếu riêng tỉnh táo, tuý theo lúc thì
lỗi thành không nỡ, ắt
sẽ hư phí trang sức, sẽ đồng với nghi thức thế
gian, nay nên bỏ sự bình
yên, bỏ đi quy ước, mục đích là tồn tại sinh
thiện, tựu trung chia làm hai:

Đầu tiên là
đưa thây chết ra, hai là nói về cách chôn, trong
cách đầu nên đem theo
tượng Phật để trước xe thây người chết, đặt ở
trước hành lang nhà, bên
ngoài để bao vây chặn lại từ từ, bên trong liệm vào áo quan bằng lụa che thây
người chết, nên lấy cây tre làm cốt,
trên dùng áo thô đậy
thây người chết lại. Giường của Hòa-thượng,
A-xà-lê ngồi ở bên ngoài, nghó người khách đến viếng an ủi, đồng học đệ tử, v.v… nhỏ đứng trên vải cỏ, lớn thì ngồi trên cỏ gần bên thây người
chết. Bộ Ngũ Bách Vấn
chép: Thầy viên tịch không được khóc ra tiếng,
chỉ nên khóc nhỏ mà thôi.

Luật Tứ Phần Ni chép: đấm ngục khóc sướt mướt, mỗi mỗi đều phạm xả đọa,
Tỳ-kheo phạm đột-cát-la, nếu y theo Thế Tôn diệt độ
ở Song Lâm chưa là được ham muốn, xoay vần ở dưới đất, đấm
ngực khóc lớn, đây đều buồn rầu
sâu xa không tỉnh ngộ, từ thân cũ mà thôi,
sẽ
đem đến sự chê cười
cho thế gian. Nếu người tiết tháo cao thựợng hơn
mọi người thì do đây
mà thanh cao, nên không phải cuộc thế tình,
nhất định theo tình mừng giận,
tùy theo thói quen chùm nổi, đến cha mẹ,
hai thầy qua đời mà giữ họ không đến, tuy đến nhưng không mở lòng thương
xót nỗi khổ của họ,
cũng đạo đức đồng hổ thẹn, người khác bên ngoài đến viếng người nhỏ mất, đến đã thiết lễ của thây
người chết, nắm tay đệ
tử an ủi. Nếu người
vội vàng để tang đến, đến thẳng chỗ thây người
chết lễ lạy, mỡ lòng thương xót rồi thứ lớp nương theo ngôi thứ, nếu Đại
đức Thượng toạ đến
viếng, nương vào oai nghi cũ, tùy theo lúc ngồi
đứng, Luật Ngũ Phần
chép: thây người chết dùng y trùm gốc. Ngũ Bách
Vấn chép: nên trước
bạch với tăng, lấy nê-hoàn và Tăng-kỳ-chi của người chết đắp lên thây người chết mà đưa đi, không được lễ quá năm tiền
tội nặng, nếu sư tăng,
đệ tử đồng học, phải ra trước quan tài đưa đi chôn, nếu vô thường chúng tăng
người khác, đều vơ vét ít cuả cải cúng
dường xá lợi, lại
không phải người tha thứ cho người mất, y tạm thời đem
xác trở lại, trở lại gấp nhiều lần,
Yết-ma rồi bạch tăng xong, đem thi hài lên

xe nhẹ nhàng
thăm viếng, trên bày ra rõ ràng, chung quanh vòng
quần, bốn người nâng
lên dẫn đường theo.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: chúng tăng cả chùa đều đưa đến chỗ chôn. Hai là nói bốn cách an táng của người
Trung quốc: Thủy táng thì bỏ xuống
sông cho trôi đi, hỏa táng thì dùng lửa đốt, thổ táng thì chôn
dưới đất, lâm táng thì
bỏ ở chỗ hoang vắng cho chim cắt, hổ ăn thịt.
Trong luật nói về hai cách an táng là hỏa táng và lâm táng, cũng
có người chôn.

Luật Ngũ Phần chép: Thấy người chết nên chôn, nếu hỏa thiêu
thì để trên đá không
được đặt trên cỏ.

Luật Tăng-kỳ
trình bày: nếu hông bên phải dính đất Niết-bàn,
lại nói: nếu người
chết thì mướn người hỏa táng.

Luật Thập Tụng chép: có
Tỳ-kheo chết trong rừng bị chim
mổ bụng, vỡ bụng loài tiền ra.

Luật Tứ Phần chép: Như lai, Luân vương hỏa táng, cho nên
hỏa táng thì sẽ tàn
lụi, mướn người xoay vần y cứ theo thì được.

Luật Tăng-kỳ
chép: trong năm chúng của Thế tôn được xây
tháp, từ tiểu Sa-di-ni
trở lên đều được lễ trên ngôi mộ Thượng toạ.

Luật Tăng-kỳ
chép: pháp sư trì luật, Tỳ-kheo làm việc,
Tỳ-kheo đức vọng nên xây tháp.

Tướng luân: treo cờ lọng đặt ở chỗ tử vắng, không được làm ở chỗ kinh hành, nhiều người qua lại, nếu trái thì kết tội. Nếu chúng
tăng không cho phép thì
dạy khiến cho hoà hợp rồi làm.

Kinh Tăng Nhất
chép: các Đức Như lai tự khiêng một góc
giường của mẹ, A-nan, La-vân, v.v…
A-la-hán đều nâng một chân, không để cho người khác
khiêng thế, vì báo ân nên cho phép việc này.
Hòa- thượng A-xà-lê nuôi lớn
pháp thân, cha, mẹ, anh, chị nuôi lớn
sinh
thân, thân mình tự ôm
thây chết mà đưa đi ân đức đâu thể hết.

Luật Thiện Kiến chép: không được đưa cho người tại gia mai
táng, trừ vì quán vô
thường, nếu tay nắm tử thi của mẹ tẩm liệm không
mắc tội, thánh giáo như
đây sẽ cho phép làm, lý cần phải lường theo căn
cơ có thể đảm đương trong lúc này.



(nghĩa là
chính nghiệp xuất thế v.v… là chỗ nương của Tỳ-kheo)
Sun la muôn cảnh việc gì chẳng giữ gìn, xem thường không
hành trì bao hàm sự
trách cứ sâu kín, cần mỗi việc khởi lên các thứ
khuyên bảo, khuyên bảo nhất định làm. Lý cần phải biết rõ, hoặc do con
đường thuộc về nhau, đầy đủ trên các môn,
loại riêng gồm thâu là ba bộ dưới,
lấy bên ngoài nhiều loại đức và nối,
việc lặt vặt lôn xộn rối loạn,
phiền toái văn hợp
thành khác với ở đây, trong nhiều việc lộn xộn phép tắc dẫn dắt là môn đầu tiên, ắt đều tu thánh hành theo lý, nên xem
rộng khắp, thì đạt khắp
các phương mà không hèn nhát, được chia ra mười thứ:

Phật pháp tăng

Các việc trong chúng

Người khác tự làm

Cùng hành đồng pháp

Việc quan trọng của người xuất gia

Pháp gặp giặc

Pháp đại tiểu tiện

Pháp thương xót cứu giúp súc sinh

Pháp chúng sinh tránh được việc ác

Pháp trị các thứ bệnh.

Trong Trí luận,
Bồ-tát nói: ngày ba đêm ba thường làm ba việc, một là trong
sạch vén y bày vai bên phải chắp tay lễ
Chư Phật mười phương nói rằng: Con tên… . tội của ba đời, ba nghiệp, nguyện khiến
cho dứt trừ, không làm
lại nữa. Hai là mười phương ba đời Chư Phật, công đức nguyện tùy hỷ
khuyên giúp. Ba là khuyến thỉnh
Chư Phật mười phương xoay bánh xe
pháp lần đầu lâu dài, đối với thế gian thực
hành ba hạnh này công
đức không lường được.

Luận Tát-bà-đa chép: không được đeo hoa, hương anh lạc dạng
cụ trang nghiêm trên thân
Phật, được rải dưới đất cúng dường, tăng
cũng như vậy, không được
để hương, hoa, trên thức ăn, nước uống để cúng dường tăng.

Ngũ Bách Vấn
chép: trước thượng phướn Phật được lấy làm,
còn Phật sự hoặc thí
chủ không cho không được làm.

Luân Tát-bà-đa chép: hoặc thức ăn là tuổi của Phật v.v…
trước nắm lấy sau mua
được ăn, vì lúc nắm lấy không ngừng suy nghó.

Luật Thập Tụng chép: nên biết việc của tăng, người nên đi
tuần tăng phường, trước
sửa sang tháp, lần lượt việc của bốn phương
tăng, thường làm là nghó xin cho các
Tỳ-kheo chưa đến, đã đến cung cấp bốn thứ cần dùng, không để cho
thiếu thốn, dạy
dỗ Sa-di,
sai
người cũng vậy.

Luật Thiện Kiến chép: hoặc hiềm nghi tháp chùa và các hình
tượng gây trở ngại, bỏ diệt ở chỗ khác, như thuộc về người xấu, ở
trong người xấu trái với phần của
chúng sinh, bị thượng phẩm trị,
luận câu-xá cũng vậy.

Trí luận chép: một người cho là tháp Phật xấu nên huỷ hoại,
lại thích được làm
phước, một người cho là tháp Phật khéo nên hủy
hoại, lại thích được làm phước.

Trí luận chép: người cúng dường nói pháp là cúng dường pháp bảo.

Luật Thập Tụng chép: người cúng dường nói pháp là cúng dường

Tam bảo, quét dọn
giảng đường, phòng nhà, trải giường
sạch sẽ,
trái cây uống ăn nhiều
lộn xộn thì nên búng ngón tay, Sa-di nhiều, nên lập một
Sa-di phân xử và xử trí,
Sa-di tịnh
nhân nhiều, chịu khó có thể
phân xử, lập làm người đứng đầu,

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu đất của tăng trồng cây ăn trái. Người có công, hoặc một vườn cho phép, và vừa chín không thể cùng lấy,
mỗi năm lấy một cành
cây, khắp một cành cây thì dừng lại, nếu trồng dưa, rau và cắt.

Luật Ngũ Phần nói: nếu đúng tháng xem xét thức ăn, muốn
biết sống, chín, mặn chua,
được để trong lòng bàn tay dùng lưỡi nếm.
Nếu người tại gia vào
chùa, nên mượn ngọa cụ của tăng mà dùng, tăng có năm vật không thể mua, không thể bán, không thể chia:
1/ đất,
2/ phòng nhà,
3/ vật cần cùng,
4/ cây có quả,
5/ hoa quả. Luật Tăng-kỳ chép: ruộng đất của tăng đang dùng, tất cả tăng nhóm họp cũng không được bán, không được
mượn người, nếu thọ dụng riêng phạm tội việt
Tỳ-ni (đều kể tổn phí vật phạm tội nặng).
Nếu ruộng vườn tốt xấu người xâm lấn, nói vốn là của thí chủ dùng, thay
đổi dễ dàng, giường
ngọa cụ của tăng cũng như vậy.

Luật Tứ Phần chép: vật của tăng không nên mua bán phân
chia, về mình rồi phạm thâu-lan-giá.

Luật Tăng-kỳ
chép: hoặc ngày Phật đản, ngày chuyển pháp luân, ngày hoặc đại hội, thường đưa ra cờ xí lọng báu cúng
dường Chi-đề, nếu cuối cùng gió đưa tất cả cùng gom góp lại, không được nói rằng:
con là hành nhân đại
đức v.v… nên tùy theo gần phòng để ở yên một chỗ, không được giữ phòng, phải hăng hái nêu ra, vì
sao các ông nương theo là
được sống, nếu lúc
sửa
sang giường mền
đánh kiền-chùy, không
được đi từ từ, nên
cùng sửa sang lại, không được nói rằng: có đức hạnh.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: Nếu sửa tháp thờ tăng,
sửa
sang phòng
tăng người tính công
nên trả bằng giá tiền, đều cần thì tính toán, so lường,
trái với pháp mắc tội, tổn hại người thêm lợi ích. Nếu người kia bị bệnh có lòng
thương xót, ban bố thức ăn mắc tội, tùy theo thích hợp của bệnh, v.v… đem lòng thương xót ban bố cho họ, chớ trông mong quả báo
về sau: Hai là trong chúng
việc lặt vặt, pháp vào các giảng đường, trước phải bên ngoài cửa, yên vui tịnh tâm, trong luật nói rằng: nên
dùng năm pháp: một là đem lòng thương xót (do tăng chung với
Thánh phàm
bước đi thô tế, chung
phải yêu thương kính trọng gọi là trọng pháp tôn kính người). Nên từ ở bậc thấp hơn như lau bụi khăn, (đối với người khác
dẫn quanh co để hướng
về mình, thường tỉnh lỗi mình, không khen tụng
sự thiếu
sót của
người kia). Ba là nên biết ngồi đứng, nếu thấy
Thượng tọa không nên ngồi yên,
nếu thấy hạ tọa không nên đứng dậy (người nên đối với chúng cúi đầu đúng với thời).
Bốn người kia ở trong tăng không được nói bàn lộn xộn việc thế tục, hoặc tự mình nói pháp, hoặc
thỉnh người khác nói pháp (chúng nương vào pháp, hoạt động
sẽ có cách). Năm là thấy trong tăng có việc không thể làm được tâm không
yên chịu, thì nên yên
lặng (do bạn bất thiện nêu ra chắc chắn phi thời,
nên ôm lòng chịu đựng
im lặng, quyền đóng với tăng dùng).

Luật Thiện Kiến chép: Ưu-ba-ly ngồi trên cao lấy ngà voi giả
làm cái quạt, hết pháp
tạng xong bỏ quạt, hạ tọa lễ tăng rồi lại ngồi.

Trí Luận chép: nếu muốn nói pháp trước lễ tăng rồi ngồi lên tòa
sư tử.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu là
Luật sư,
Pháp sư đến tòa
sư tử, rải
hoa khoảng
trên rũ bỏ không được ngồi, đánh tịnh pháp, Duy ra
trước ở ngoài cửa
đầy đủ oai nghi nghiêm chỉnh, chỗ gần cửa đối diện người, rồi đến đánh, đứng chắp tay, tay phải lấy chùy dựng lên, nghó
răn đe xong,
sau đó đánh một tiếng không được có âm vang nặng nề.
Vừa mới nằm đánh tay từ
đuôi dùi trống, sau đó chắp tay có một chút khởi
bạch. Nếu có đặt ra và
chú nguyện xuống bảo… “được”…, Duy na mở
miệng nói duyên cớ,
không được đánh chậm cho là việc đúng, trừ đi là
nhiều lộn xộn một người khác tự làm.

Luật Thập Tụng chép: Thượng tọa không học giới, không thể
dùng thời gian siêng năng
khen ngợi, con thấy lỗi của Thượng tọa như
vậy, nên không khen ngợi,
e rằng còn sự học tập lớn, đêm dài chịu khổ.

Luật Ngũ Phần chép: vì biết khác nhau, lần lượt
sẽ học đủ
các sách, không được
vì ưa thế gian bỏ chính nghiệp, không cho phép
bói tướng và hỏi về sự lành dữ.

Luật Tứ Phần chép: ban đầu học tụng học sách và học luận
của thế gian, vì để đối
phó ngoại đạo, trong pháp lộn xộn, nên người mới

học Tỳ-kheo
bắt đầu học tính pháp.

Luật Thập Tụng chép: có bốn loại thứ lớp:
1/ lên tòa,
2/ tóc dài,
3/ trước gội đầu,
4/ có duyên sự muốn đi đều cạo trước.

Luận Tỳ-ni Mẫu chép: Tỳ-kheo không được cạo tóc cho người
tại gia, trừ người muốn
xuất gia, nếu đầu tóc rất dài, hoặc hai tháng
hoặc rộng như hai ngón tay
cạo một lần, móng tay dài như một hạt lúa
mạch thì phải cắt không
được dùng kéo dao cắt tóc, cho phép chứa nhiều đồ đựng tóc.

Luật Thập Tụng chép: Tóc nên chôn trong hố.

Kinh Niết-bàn
chép: đầu tóc, râu móng đều tăng thêm lợi tướng của phá giới.

Kinh Tăng Nhất chép: Phật bảo Tỳ-kheo:
Sa-môn xuất gia
có năm pháp hủy nhục,
1/ đầu tóc dài,
2/ móng tay dài,
3/ quần áo dơ
bẩn,
4/ không biết thời nghi,
5/ thường bàn luận. Do đây lại
sinh ra năm lỗi:
1/ người không tin lời nói,
2/ không nghe lời/
3/ không vui vẻ gặp,
4/ nói dối,
5/ đấu loạn kia đây, nên học như vậy. Luật Tứ Phần nói: Thích đến nhà người tại gia có năm lỗi:
Không dặn dò Tỳ-kheo mà vào xóm.

Ham muốn người nam người nữ ngồi chung.

Ngồi một mình.

Ở chỗ che khuất.

Nói pháp cho người nữ quá hạn. Lại có năm lỗi:

Thường thấy người nữ.

Đã
thấy nhau liền gần gũi.

Càng trở nên thân thiết nồng hậu.

Liền sinh ra ham muốn.

Vì ý ham muốn có khí đến chết.

Nếu lần lượt chết khổ năm loại không nên làm thân
thiết nồng hậu.
Hoặc người tranh luận nhau, hoặc thích du hành
không dừng,
không nói pháp cho họ
nghe, nói chỉ dạy cho người thiện ác.

Luận Thành Thật chép: người xuất gia bỏ năm điều lẫn tiếc: lẫn tiếc tài vật, lẫn tiếc
chính pháp, lẫn tiếc nhà của, lẫn tiếc chỗ ở, lẫn
riếc sự khen ngợi, tưởng
rộng như trong luận kia.

Luật Tứ Phần chép: thế gian có năm thứ quý báu khó được:

Gặp Phật ra đời.

Nghe Phật nói pháp.

Nghe mà hiểu rõ.

Đúng
như pháp thực hành

Được
lòng tin vui vẻ

Mười luân mười việc không thành tựu, thiền pháp đắm trước, lời nói phục dịch, các thứ ngủ nghỉ, đã cầu và dùng
sáu trần chỉ
vì lợi dưởng, phần nhiều các tội lỗi, cho đến đọa vào ngục A-tỳ.
Con nghe Tỳ-kheo thanh tịnh thọ
cúng dường bậc nhất. Nếu Tỳ-kheo ngồi
thiền còn thiếu các vật
dụng chỉ nhớ các điều ác, nếu các duyên đầy đủ,
tâm được chuyên nhất.

Luật Tứ Phần chép: không được ở chỗ mua bán, bói xem tụng
chú, phương cách trị bệnh
v.v… vì lo việc không thật, chê bai người tốt,
La- hán còn chán bỏ việc
không đúng, huống chi là phàm phu ư?

Trong luật chép: hễ có nói ra lời thệ thì nên nói, “nếu tôi có làm việc ấy thì
nam-mô Phật, nếu ông làm việc ấy cũng nam-mô
Phật”, không được nói
các thứ địa ngục, v.v…

Kinh Tăng Nhất
chép: nếu có người làm sợ hãi, nên niệm
pháp, các Như lai và
thánh chúng thì đều trừ diệt.

Luật Ngũ Phần chép: không có duyên
sự vào chùa ni mỗi
bước phạm một tội đọa.

Ngũ Bách Vấn chép: có duyên cớ, có ni giới, được ngủ
nhưng không được vào phòng.

Luật Tứ Phần nói: không dùng nhành dương xỉa răng có năm
lỗi: miệng hôi, không khéo phân biệt mùi vị, không tiêu được chất
nóng lạnh, không phân
biệt được thức ăn, mắt không được sáng.

Luật Ngũ Phần chép: dùng nhành dương xỉa răng rồi nên rửa
sạch rồi bỏ, vì trúng ăn nhầm là chết.

Luật Tứ Phần nói: ba việc là chỗ bỏ đồ, đại tiểu tiện, dùng
nhành dương xỉa răng, và kinh hành có năm lợi ích: chịu đi xa, có thể
suy
nghó, pháp lành ít bệnh,
tiêu hóa đồ ăn uống, được định lâu dài.

Luật Thập Tụng chép: nếu kinh hành nên đi thẳng, không
được đi chậm, nhanh, vẽ
dưới đất làm tướng, cũng có khi đi kinh hành
trong giảng đường, nhà khách.

Bộ Tam Thiên
chép: một là ở chỗ nhàn rỗi, hai là ở trước cửa, ba là ở trước
giảng đường, bốn là ở dưới tháp, năm là ở dưới nhà
khách, năm chỗ để kinh hành.

Luật Tăng-kỳ
chép: cách đốt đèn, không được bỗng nhiên đem vào phòng phải
xướng rằng: các Đại đức tôi muốn đem đèn vào,
cho đến tắt đèn cũng
vậy, trước dùng tay che nói, không được dùng miệng thổi, tay quạt, y quạt, nên bẻ gập đầu đang cháy bỏ, dầu nhiều
được trọn đêm, mỗi
việc như trong quyển
3
5. Bộ Ngũ Bách Vấn chép: nối tiếp ánh sáng của Phật ban ngày không được tắt,
Phật trong vô minh tối tăm, vì vốn nói không biết
suy nghó đều giới hạn
nên tắt thì có tội.

Trong kinh Hiền
Ngu chép: Mục-liên biết ban ngày chỉ khi vào tắt đèn.

Luật Ngũ Phần chép: nếu ban cho em bé, ban cho chó, ban
cho chim thì nên lượng
rồi ăn nhiều ít lấy chia, sau đó bớt ăn, không
được lấy chia ban cho ban ngày.

Luật Tứ Phần chép: nếu lúc ăn, hoặc người, không phải
người thì nên cho một nắm cơm.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
chép: nếu người không có lương thực đến chùa xin ăn các loài như trẻ con, người bị tù, đàn bà mang thai, v.v… mình
bố thí không có lỗi, Tỳ-kheo nên học.

Luật Tăng-kỳ
chép: đốt lửa có bảy việc không được lợi ích:
một/ hư mắt, hai/ nhan sắt
xấu xí, ba/ thân gầy yếu, bốn/ làm nhơ nhóp y,
5/ ngọa cụ hư hỏng,
6/ sinh ra các duyên phạm giới,
7/ nói thêm những lời tục. Kinh Tuyển Tập Bách Duyên chép: quét đất có năm đức:
1/ tự mình dứt bỏ được
tâm dơ bẩn,
2/ cũng dứt được dơ bẩn cho người,
3/ bỏ tâm kiêu mạn,
4/ điều phục được tâm,
5/ làm cho công đức thêm lớn sinh về chỗ lành. Bốn cùng thực hành đồng pháp, cái gọi là tụng trì chưa hẳn là phải nhiều, Đạo quý được trọng mà thần dụng
chẳng chuẩn, có mạnh yếu
lẫn nhau, có người nghe
tụng rất nhiều, đối với nghĩa thì không rõ, cho
nên vào đạo chậm chạp.
Cho nên
kinh Niết-bàn chép: thà dùng ít nghe nhiều hiểu
rõ nghĩa thấm thía.

Luật Thập Tụng chép: Phật pháp quý ở chỗ đúng như pháp
mà thực hành, không quý ở chỗ đọc nhiều
tụng nhiều, đã biết như thế, xin
y theo người xưa đã dạy
rằng: tụng Thắng Phát một quyển, nhiếp hết tất cả căn bản của Phật pháp (Như lai Tạng một quyển cũng đồng hướng
về liền tục). Giới bổn
một quuyển, nhiếp hết tất cả, hạnh chỉ trì dứt
(người xuất gia ban đầu
thọ là đã Phật chế tức là tụng).

Yết-ma một quyển, nhiếp hết tất cả pháp tác trì (năm hạ trở
lên không tụng được
thì suốt đời không lìa y chỉ). Do đạo có căn bản
hành riêng chỉ trì tác
trì, tụng ba quuyển này, xin nhiếp được giềng mối của
Phật pháp,
các bộ kinh tạng lớn khác nhất định phải đọc rộng, có
thấy rộng lớn, cũng sửa
sang giúp đỡ tâm hành, giúp cho đạo nghiệp,
không để cho phân tán.
Trong thế tục có
Yếu Lãm một quyển
mười thiên, đều nói
về pháp chí hạnh của
người, cũng có thể giở sách ra đọc, tuy không
nương theo văn sinh ra kiến
nghị nào do thói quen mới vào đạo, vốn bỏ ở
lỗi lầm đã phạm, lúc
đã lớn khôn, thì ngồi thiền hỏi nghĩa, thỉnh giải thích các thứ khác… nếu nghe nhiều nghĩa thì chẳng phải chỗ luận này,
thì sinh ra mà biết ở trên.

Bộ Tam Thiên chép: nghiệp của
Sa-môn tụng kinh làm chỉ
có sinh, chỉ có tử, hoặc
có khốn cùng của sự chịu khổ.

Luật Thập Tụng chép: Tương lai người sợ hãi, nói pháp chẳng có lòng
thương xót, thọ trì không lợi, thích pháp của thế gian, trang
nghiêm chương cú, v.v…

Luật Thiện Kiến chép: nếu thầy do
sự nghe luật tạng và
nghĩa rộng phân tán, năm
khác nên thọ chẳng phải một lỗi, phúng tụng
thông lợi thì gọi là
Luật sư cung kính đối với luật, Phật tạng năm hạ về
trước thì học luật
tạng, năm hạ trở lên đều biết nên học nhân pháp vô ngã.

Luật Thiện Kiến chép: vì sao học luật gọi là đọc tụng hiểu
nghĩa, phần nhiều nói
trong: hễ hiển bày đức có hai:
1/ danh lợi,
2/ Phật pháp, chúng sinh. Tùy theo lúc tự tại không bị chướng ngại.
Luật Thập Tụng chép: Dứt bỏ được nghi cho nên được hiện
tại thông với bậc
Thánh, năm yếu nghiệp của xuất gia, hai chúng đạo tục, phước trí tu khác nhau, lý phải biết chia đều, chỉ biết
thông cuộc,
chẳng gọi là phước trí,
cả hai khác nhau, đạo tục thực hành khác nhau, nhưng do thói quen ràng buộc phần nhiều tỉnh nghiệp khó kế thừa, cửa
đạo rảnh sang vui vẻ,
chuyển nhất thắng hạnh, cho nên chia ra hai
đường, sẽ y cứ theo hai
con đường thông, đều cả hai vừa lòng.
Nay vả lại cả hai nói: người xuất gia lấy thân giới tâm
tuệ làm gốc, không được tạo lập kinh tượng chùa nhà, v.v… nghiệp lung tung không thứ lớp, nên chỉ được dạy trao pháp tắc khuyến hóa người
thế tục, có việc để
làm, suốt ngày tôi do chấp theo thường khác nhau,
nếu trái nghịch với pháp
thì lộn xộn, làm trái ngược phép chế định của bậc thánh gọi là diệt
Phật pháp, đều ở phần mình giúp đỡ nhau của
cải, thành là kẻ só trụ
trì, người thế tục lấy vàng đá, đất cây, răng, sừng,
vải vóc mà làm tượng
Phật, đạo nhân tu năm phần pháp thân, học ba
hạnh của Phật gọi là
tạc tượng (nghĩa là thế gian lấy việc hành đạo do
pháp tạo lập). Thế gian lấy
giấy trắng, tre lụa, viết mực
sao chép để làm
quyển kinh,
người tu đạo lý văn tư tu tuệ làm tạo pháp, thế gian lấy cỏ cây tường chữ mà dùng để xây chùa, người tu đạo bồ-đề
Bát-nhã trí
tuệ cung điện muôn hạnh.
Chỗ ở nhà Đại thừa làm chùa, tuy hình sự giao nhau mà ý người tu đạo cách biệt xa xôi. Không thể loạn nghiệp
mà lộn xộn liên can nhau,
người có thể giữ gìn thì biết là cốt yếu, đều thực hành tốt đẹp, hết
sức mà không đạt tới, đều theo
bổn nghiệp.
Phần trên người xưa đã để
lại, nay dẫn văn làm chứng.

Trí luận chép: người xuất gia phần nhiều tu trí tuệ, trí tuệ là nhân duyên của
sự
giải thoát, người thế gian phần nhiều tu phước đức,
phước đức là nhân
duyên của sự vui vẻ. (Nên biết là vui vẻ chẳng
phải bổn ý của xuất gia).

Luật Tăng-kỳ chép: cúng
dường xá-lợi, xây dựng chùa tháp chẳng phải là việc làm của
chúng tăng;
Quốc vương cư
só kia là người
thích làm phước, tự
nên cúng dường, việc của Tỳ-kheo, cái gọi là kết
tập ba tạng, chở để cho Phật pháp mau chống bị hoại diệt. Tức là người
ban đầu thọ giới bản
hẹn rằng; nên khuyên hóa làm phước sửa tháp, cúng dường chúng tăng (đây là phần
của phước). Nên học hỏi tụng
kinh, siêng năng cầu quả
thánh. (Đây là phần của đạo). Trước sau cả hai,
tu hai đường, ý khác
nhau. Sáu là pháp gặp giặc.

Luật Tứ phần chép: bị giặc cướp bóc không được để lộ thân
ra ngoài mắc tội, nên
lấy cỏ mềm hoặc lá cây che thân, nên lấy y dư mặc vào, nếu không có mà biết phải
trong tăng, giữa tìm y đắp, không có
thì nên hỏi có ngọa cụ
không, có thì nên cho, nêu không cho thì tự mở kho lấy đệm chăn phơi bày cắt làm y. Che thân ra ngoài xin y, được rồi
nên trở về giặt nhuộm
may. Sửa sang xếp đặt chỗ góc, không bị kết tội.

Luật Thiện Kiến chép: đi giữa đường thấy giặc liền giao y
cho người tuổi nhỏ mang
đi, nếu giặc đuổi theo lấy mất y, trong chúng
Tỳ- kheo được một người bẻ lá cây, đưa cho
người khác, khiến cho được
che thân trở về chùa, vì
mất y, hoặc được y phục trắng năm mầu lớn
không cắt rọc, cho đến
đắp y ngoại đạo thì không phạm.

Kinh Tỳ-ni Mẫu
chép: khiến la lên như tiếng trống để giặc bỏ đi.

Luật Thập Tụng chép: giặc đén nên đánh chuông lắc linh, ném
đá nói rằng: đá rơi, đá rơi để chúng
sợ hãi bỏ đi, nếu đuổi theo mất y
trước, tăng y trở về chỗ cũ, nếu không phải người hư không, tùy theo ở chỗ
gần có tăng đưa về chỗ
cũ, trở về đứng nên lấy lại.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu giặc nói vật của tăng để chỗ nào,
Tỳ- kheo không được chỉ bày chỗ quý báu, cũng không được nói dối,
nên chỉ phòng xá, giường
tòa v.v… vật của Phật chỉ vật cúng dường nơi tháp
đầy đủ…
Nếu đi giữa đường có sương mù thì người trẻ
đi trước. Có nạn giặc, thú dữ nên để lão tăng đi giữa, nếu khiến cho giặc đi, khởi lên
tâm thương xót, lão tăng đi trước.
-
Pháp đại tiểu tiện.

Luật Tứ Phần chép: không nên đại tiểu tiện lâu, nếu lúc đi cầm nắm cỏ vào nhà xí, nhà xí kia nhiều người tụ tập, cho phép ở trước,
đến ngoài nhà xí búng
ngón tay hoặc ho khẽ khiến người và phi nhân biết, để y đặt trên cọc hoặc
trên đá, cỏ, nếu gió mưa ẩm thấm nên đắp y, tay nắm chắc để không xúc chạm hai bên nhà xí, giữ vững hai chân dần
dần dang y ra, dần dần
ngồi xổm, chớ để chân trước ở gần hai bên.
Khiến cho đại tiểu tiện,
nước mắt, nước bọt vào lỗ của nhà xí. Còn bao nhiêu như
thường pháp, rồi nên đến chỗ khác rửa dơ, rửa nước còn
sót lại, chớ để phát ra tiếng, lấy vật xấu lau chùi, nếu tay hôi dùng đất tro bùn,
phân trâu bò, đá lau chùi gạch gỗ lau chùi đầu mỗi ngón tay, rửa
cho sạch sẽ, không được ở bên nhà xí tụng kinh làm cố ý trở ngại
Tỳ-kheo khác, thấy có phân thì quét cho sạch.

Luật Ngũ Phần chép: Đồ dùng tiểu tiện đem vào trong phòng
kín miệng, ngoài phòng nên có đủ nước, không
được khỏa thân trong nhà xí.

Bộ Tam Thiên Oai Nghi chép: không rửa chỗ đại tiểu tiện,
thì không được ngồi
trên tọa cụ của tăng, nếu lễ Thượng tọa Tam bảo,
thì không được phước.
Nên cởi ca-sa, Tăng-kỳ chi để đại tiểu tiện.

Pháp thương xót cứu giúp súc sinh.

Luật Tứ Phần chép: lòng từ cởi mở sự ràng buộc, ra
khỏi sự
đắm chìm, hiểu rõ chỗ
lan-nhã giặc buộc trâu, đều không phạm.

Luật Tăng-kỳ
chép: người có thần lực cướp vật của giặc, thả
các cầm thú súc vật,
đều vì lòng từ mà làm thì không phạm.

Luật Thập Tụng chép: người thợ săn đuổi theo súc vật vào
chùa, đến xin Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo nói rằng: người kia được trả lại cho
ngươi, người kia bỏ đi
sinh tâm nghi ngờ, Phật nói
không phạm. Lại bắn
nai chạy vào chùa, người
thợ săn nói rằng con nai này trong mũi tên, nên lại bắn giết các ngươi tránh mũi tên, các
Tỳ-kheo không cùng
trách cũng không cùng
với nai, liền vờ trách rồi bỏ đi, sau đó nai chết,
Phật nói nên trả lại
cho người thợ săn, nếu buồn rầu phá hoại lưới và
ngục thì chỉ phạm tội cát-la.

Con lợn bị mũi tên chạy vào chùa, Tỳ-kheo hỏi chỗ nào ? Lại
ai thấy lợn ? Không có
chủ lợn, thợ săn bỏ đi, sau đó bạch lên Đức
Phật, Phật nói rằng: có nhân duyên như vậy nên làm nói việc khác, không phạm.

Pháp tránh súc sinh hung dữ:

Ngũ Bách Vấn
chép: Đi đường, ngủ đêm ở nhà quỷ thần
không được có ý xúc
nhiễu, nếu xúc nhiễu phạm tội đọa. Luật Tứ Phần
chép: Nếu rắn chui vào
nhà, hoặc dùng thùng đựng, hoặc dùng dây buộc, rồi đêm thả đi.
Nếu học chú độc, v.v… đệ tử hộ thân, không phải vì
nuôi mạng sống.
Luật Ngũ Phần chép: hương thanh mộc dính y để khử trùng lúc tụng chú không được ăn muối, không được ngủ
trên giường,
Phật nói cách tụng chú như vậy.

Luật Tăng-kỳ
chép: sinh bệnh u nhọt dùng lúa mạch nghiền
nát bôi lên vết thương.

Luật Thập Tụng chép: chất mỡ muối không sạch được uống
dùng.

Luật Tứ Phần nói: bơ không sạch để rót vào mũi.
****



(Ở đây dịch là tức từ, nghĩa là dứt được tình ý nhiễm của thế
gian, lấy lòng thương xót
cứu giúp chúng sinh. Lại nói rằng: vì ban đầu
mới vào Phật pháp phần
nhiều còn giữ tình tục thế gian, cấn phải dứt
điều ác thực hành lòng thương xót).

Sa-di kiến lập
sự khỏi thế gian làm đầu, khai sáng nhiễm
huyền, nêu tâm rộng xa,
tự mình có thể thực hành giáo pháp đúng đắn,
đúng nương theo mà tu,
dấu vết lấn vào giúp đỡ nhau, thế gian từng trải
đã nhiều, nhưng lòng tin
là nguồn gốc của đạo, là mẹ sinh ra công đức, trí chính là nhân của giải thoát thế gian, người xuất gia nhất định
trước phải biết hai điều
này, nếu chưa hiểu đây, chỉ có tự mình cạo tóc
đắp y, trong tâm không có
đạo đức, oai nghi, bên ngoài không có phép
tắc, buông lung ngu tình
lại đồng với dơ bẩn thế tục. Sớ dó nhập vào pháp đến ở rạng đông, đầu chạm việc nhìn vào vách, bởi tự mình
không phụng thờ lòng tin. Thánh trí không phải nhân mà
sinh ra, chỉ việc nuôi dưởng thân mình. Thà biết đưa ra cốt yếu
thắng nghiệp, nên truớc
rõ về bổn ý của ra
khỏi thế tục. Sau nương theo ý tùy hiểu rõ, trong
phần đầu có bảy môn:

Nói về nhân duyên đầu tiên của việc xuất gia

Khuyên xuất gia có lợi ích

Chướng xuất gia có tổn hại

Hành phàm tội hành

Hành phàm phước hành

Nói về hành hạnh Thánh đạo.

Tướng của Đại thừa, Tiểu thừa, quyết định đồng khác.

Ban đầu, trong kinh Hoa
Nghiêm chép: nếu có người không
biết pháp xuất gia, thích đắm trước sinh tử, không cầu giải thoát. Cho nên xuất gia cần
sự
giải thoát, dùng văn này để
chứng nghiệm, nên biết
công đức xuất gia do Bồ-tát.

Kinh Úc Già Trưởng giả, kinh Niết-bàn v.v… chép: đều có pháp xuất gia.

Nói về khuyên người xuất gia có lợi ích.

Kinh Hoa Thủ
chép: Bồ-tát có bốn pháp, chuyển thân sẽ làm
Tỳ- kheo thiện lai, hoa sen
hóa sinh, hiện tại được tăng thêm tuổi thọ, một là tự mình ưa thích xuất gia, cũng khuyên giúp người khác khiến họ
xuất gia, hai cần ở nơi
Phật pháp, không biếng nhác mệt mỏi, cũng
khuyên người khác, ba là
tự mình làm và nhẫn nhục, cũng khuyên người khác,
bốn là tập hành phương tiện
sâu xa phát ra
nguyện lớn. Công đức
vô biên, lại như xây
tháp bảy báu đến tầng trời 33, không bằng công
đức của người xuất gia.

Trí luận chép: người xuất gia dù phá giới, phá giới đọa vào tội,
tội hết được giải thoát.

Như Kinh Liên
Hoa Sắc Ni Bổn Sinh nói: như Phật độ cho
Bà-la- môn say rượu, vì
vô lượng đời cho đến nay, không có tâm xuất gia,
say mà do phát tâm, sau sẽ đắc đạo, do đó nói bài kệ xuất gia.

Kinh Bổn Duyên chép: một ngày một đêm xuất gia, nên hai
mươi kiếp không đọa vào
ba đường ác. Luật Tăng-kỳ nói một ngày một đêm xuất gia tu phạm hạnh lìa được
sáu trăm
sáu ngàn
sáu
sáu mươi
năm trong ba đường khổ.

Chương xuất gia có tổn hại

kinh Xuất gia
Công Đức chép: nếu làm cản trở ức chế người xuất gia, thì người này làm hư mất hạt
giống Phật, các điều ác nhóm
họp trong thân, giống như
biển lớn. Hiện tại bị bệnh hủi, lúc chết đọa
vào địa ngục tối tăm,
không có kỳ hạn ra khỏi.

Nói về đã xuất gia là hành hành phạm tội:

Kinh Đại Bảo Tích chép: xuất gia có hai thứ trói buộc:
1/ kiến trói buộc,
2/ lợi dưỡng
trói buộc. Có hai ung nhọt,
1/ Tìm thấy lỗi người,
2/ Tự mình che giấu tội của mình. Trong kinh lại nói: có hai mũi tên độc, cả hai bắn vào tâm,
1/ tà mạng làm lợi,
2/ thích y bát tốt. Kinh Niết-bàn chép: sau khi ta nhập Niết-bàn, lúc đới ác trược
có nhiều người đói
khát nên phát tâm xuất gia, gọi là người trọc đầu, thấy có
Tỳ-kheo thanh tịnh trì giới oai nghi đầy đủ, hộ trì
chính pháp, thì
xua đuổi đi, hoặc giết hoặc hại. Nếu nói về tội hành, lại nêu năm thứ, cái
là gọi là tham, diệu,
sân, nhuế, ái, gần gũi cầu lợi, năm thứ san, tật,
v.v… Điếu như biệt sao,
tùy việc dẫn văn.

Nói về xuất gia hành hạnh phàm phước:

nghĩa là có Tỳ-kheo sau khi xuất gia rồi chỉ biết trì giới,
không không có chí mến tượng đạo, cho giới là trên cái khác đều không dùng, là phi đạo, bên trong thường tức giận, ô nhiễm
thanh tịnh, tâm tình không
thắng tiến. Đây là giới thủ kiến, kiến thủ phiền não,
Dục giới nghiệp dưới, chẳng phải hành giới trên, nếu tu thì của thế gian là
nghiệp chung của giới trên, rút lùi
sinh tử, chưa có kỳ hạn ra khỏi, cho đến
học rộng, bố thí, giải
kinh, tụng học, đều là sắp có chưa thành vô lậu.

Trí luận chép: pháp thế gian là hiếu thuận cha mẹ,
cúng dường Sa-môn, bố thí, trì giới,
Bốn thiền, Bốn định
vô sắc, niệm
Phật pháp, tăng, chín
tưởng, v.v… là đúng.

Luận Thành Thật chép: đối với
sự trì giới, học rộng, thiền lợi ít này mà quên mất lợi lớn. Người trí không nên tham đắm lợi nhỏ
mà quên mất lợi lớn.

Nói về xuất gia thực hành hạnh thánh đạo:

Nhưng ra khỏi thánh đạo, từ vô thỉ chưa từng, đều do quen theo thói quen của thế gian khó bỏ. Nay đã nhổ được tập tục thế gian,
thì phải thực hành thánh nghiệp.

Trong kinh thường chia làm ba vị.
1/ Tiểu thừa nhân hành, quán việc sinh diệt, biết được tính vô ngã, nhân thiện ác, v.v…
2/ Tiểu Bồ-tát thực hành quán sát sinh diệt, biết được tướng vô ngã, nhân, thiện,
ác…
3/ Đại Bồ-tát thực hành quán việc là tâm, ý, lời phân biệt. Cho nên Nhiếp luận chép: từ
Nguyện lạc vị đến
Cứu Cánh vị gọi là
quán trung, duyên lời ý, phân biệt là cảnh, lìa đây không
phân biệt pháp khác. Hai
phân biệt hành trên như đã nói khác, nếu vào đạo phượng tiện trừ nghi, xã bỏ chướng, phải nhổ
sạch các hành,
người thường chí hành,
như Biệt Hành Môn 20 quyển có phân biệt rộng

Nói về tướng Tiểu thừa, Đại thừa, quyết định đồng khác.

Đạo hạnh Ba
thừa như trên đã nói nay quyết chính chung
không nêu ra ba học, tất
cả bậc thánh đều thực hành điều này, nếu y cứ
vào Nhị thừa, giới duyên
thân miệng, phạm thì hỏi tâm, chấp thì chướng đạo, không tránh khỏi ba đường, định ước
danh sắc, duyên tu hành diệt là
lý, nhị thừa đồng quán
sát, cũng không có đế duyên khác nhau, nên luận Phật
tính chép: người Nhị thừa y cứ theo luống dối quán vô
thường, v.v… Tướng cho là chân như, tuệ lấy
sự
quán chiếu, và nhất định
lấy theo nghĩa khác để
đồng. Nếu y cứ theo giới của Đại thừa, chia làm
ba phẩm, luật nghi một
giới không khác với Thanh văn, chẳng phải
không có hai, ba khác nhau,
giữ gìn tâm giới càng có lỗi kiên trì cách thức.

Trí Luận chép: Bồ-tát trụ trong thật tướng, không đắc một
pháp, có được phá
giới không?
Đáp rằng: Do trụ trong
Thật tướng nên không làm phước, huống
gì tạo tác tội, tuy các
thứ nhân duyên, không phá giới người.

Hỏi: Kinh Địa
Trì chép: thà khởi thân kiến, chẳng ác thủ
không, Phật tạng thà
khởi lên đọan diệt kiến, không khởi ngã tưởng.

Nói thế nào là trái?

Đáp: Địa Trì
vì tồn tại pháp thế gian nên có nghiệp lành, người ác thủ không tiếp nhau phá hoại tâm lành của người đời, mình và
người không có lợi ích.
Kinh Phật Tạng khuyên đoạn diệt kiến tuy hiện tại
chẳng phải
lợi danh, sau nhờ vào ít tâm giữ gìn sáng tỏ, liền được
giải thoát, đều có chỗ rõ ràng.

Hỏi: Bồ-tát thà khởi tâm tham, không một niệm khởi sân, do
sân trái sinh, nếu vậy
thì được khởi lên tâm tham không?

Trí Luận chép: như các tầng trời cõi
sắc do dứt được năm triều
cái, mười bất thiện,
được sinh lên cõi trời Phạm thế kia. Từ vô thỉ đến
nay không dứt dục ác,
còn không được sinh, huống gì ra khỏi thánh đạo,
xa lìa chỗ vốn không đắc
của dục ác, nay có ham muốn làm sao được ư?

Nhiếp Luận chép: Bồ-tát được trí vô phân biệt, tất cả các
trần không hiển hiện, do
có thắng trí phương tiện đầy đủ, gây ra mười
điều ác, như sát sinh,
v.v… do trước có lợi ích, tự mình không nhiễm dơ,
lỗi lầm, dẫu có lợi
ích nhưng có lỗi, thì không nên làm, y theo sơ địa
này, đã như trên mới
được dùng, đây là trí vô phân biệt, nên Địa tiền không hợp
với Niết-bàn, dứt trừ thế gian chê bai, không khác với tính
của giới trọng. Nhân nói
Bồ-tát trì
giới tướng,
La-sát xin phao nổi, dụ rõ
năm thiên sáu tụ, giữ
gìn không gây ra tội.

Lại chép: nếu chưa trụ vào
Bất động địa, có nhân duyên nên
được phá giới, ở đây thì Bát địa trở lên, hoặc có thể
Tịnh Tâm địa trở lên. Nếu nói về định tuệ, tiểu quán
tướng không, quán
sâu
Duy thức, lúc ngu độn thấy
trống rỗng, không phân
biệt sắc, biết rõ
Duy thức, chẳng
phân biệt không.
Vả lại, chia ra Đại thừa
Tiểu thừa, hơi biết con đường
sơ lược, chỗ tương tự
đạo, tương tự thiện khó biết khó học, phần nhiều
rơi vào rừng tà, lý
cần phải thông, học mới chịu quán sát đúng đắn.
Không vì tụng ngữ mà vì
đạo nghiệp, như Thập trụ
Bà-sa và trong
Thập địa nói.
Lại kinh chép:
vì nhân học rộng được trí tuệ, nên liền nhập
vào Phật pháp, không
được dừng việc học, giống như biển lớn, lại thấy ba việc kiểm nghiệm ba đường, phàm phu chủ tự làm, hàng Nhị thừa
tự làm gồm có cả
người khác làm, Đại thừa chỉ làm ở người khác, ba
phát ý này khác nhau.
Nếu nói về duyên sự, tâm trái nghịch việc đồng.
Vả lại, biết lược rộng
mà thôi, chính là trong đoạn sau, lại chia làm năm.

Nói về xuất gia có đủ duyên.

Tác pháp khác nhau.

Phương thức thọ giới.

Tùy theo giới tướng.

Các hạnh chỉ bày.

Ban đầu trong luật Tăng-kỳ chép: người
bảy tuổi hiểu biết tốt
xấu, nên cho xuất gia, tám mươi, chín mươi tuổi già
nua, hơn bảy mươi

tuổi đi đứng cần có người dìu đỡ thì không cho phép độ, nếu tu tập được các nghiệp thì cho phép xuất gia, nếu lớn già, lớn nhỏ đã xuất gia
không cho phép đuổi ra,
Tỳ-kheo phạm việt hối. Ương-quật qua việc mẹ già
xin Phật xuất gia, Phật dùng kệ ngăn trở: ngươi nay tuổi già yếu, xuất gia đã quá trễ, chỉ nên
sâu
sắc lòng tin, dùng pháp tự tỉnh
lại ngừng nghỉ.
Vua Tịnh Phạn xin
Phật xuất gia.
Trong luật
Phật dạy: chỉ quán
vô thường, các hạnh
đầy đủ, do đắc đạo không cần xuất gia.

Trí luận chép: nếu người hai căn, vô căn, trong Tỳ-ni nói
người không có đạo
căn, thì không được xuất gia, mất tướng nam, nữ, tâm
họ không định, kiết sử
rất nhiều trí tuệ can cợt, nên trong Đại thừa chẳng có chỗ nào không dung chứa, chỉ do tâm tà quanh co, khó có thể
cứu giúp, như khu rừng
dầy, dẫn nước quanh co, nên không được vào trong Phật pháp.

Luật Thiện Kiến chép: người muốn đốt chùa, cho phép
không bạch với cha mẹ
được độ xuất gia.

Bộ Ngũ Bách Vấn chép: pháp của cha mẹ, của vua chúa không cho phép ăn trộm, độ phạm tội nặng, đây nghĩa là giáo hóa chỉ bày
dẫn dắt khiến cho vứt
bỏ mặt trái. Như trong luận được độ, trái lời dạy
của vua phạm Đột-cát-la.
Người tự đến thì được.

Lại nói: nếu
giặc bắt Tỳ-kheo đem bán, sau đến quăng ném
Tỳ- kheo, lúc đầu được
trải qua chủ không được, nếu chủ ban cho họ thả ra
không có chính văn.

Luật Tăng-kỳ chép: người mới xuất gia, trước nói việc khổ,
nghĩa là ăn, một bữa, ngủ một giấc, ít ăn uống, thường học hỏi, hỏi có
làm được không?
Đáp: người
“làm được” thì mới nhận.

Luật Tứ Phần chép: không được nuôi
hai Sa-di, nếu người nuôi
thì phải xin phép nuôi
chúng, đầy đủ đức như trong pháp độ người.

Trong luật Tăng-kỳ chép: không được nuôi nhiều Sa-di, cho
phép nhiều nhất là ba
người. Nếu nhiều vị Đại đức Tỳ-kheo cùng với
trẻ em khiến cho độ khổ khuyên cho
giống người, nên không tự
sai khiến
cùng với người khác
được tự dạy bảo. Có ba phẩm bậc từ bảy tuổi đến mười ba tuổi gọi là
Sa-di khu ô, từ mười bốn tuổi đến mười chín tuổi gọi là
Sa- di ứng pháp, từ hai
mươi tuổi đến bảy mươi tuổi gọi là Sa-di danh tự.

Bộ Ngũ Bách Vấn chép: nếu xuất gia rồi, sau trộm cắp vật
trong nhà cũ phạm tội
khí. Vì sao? Lúc đầu xuất gia, tất cả xã bỏ chẳng
phải vật của mình. Bổn
phục tạng, bổn trách cũng đồng nhau.

Người tác pháp.

Người muốn xuất gia đến trong
Tăng-già-lam đứng ở chỗ mắt thấy tai không nghe làm pháp đơn bạch hòa hợp tăng khiến cho
đại chúng biết thầy,
làm xong hỏi đáp không mắc lỗi. Như trong luật nói: độ cho người thợ khéo trẻ em, bạch
Yết-ma rằng: Bạch Đại đức tăng xin lắng nghe! Con… theo Đại đức… xin cạo tóc, nếu tăng phải thời
đến, tăng bằng lòng cho
con… theo Đại đức… cạo tóc, tác bạch như vậy.
Luật chép:
nếu tăng hòa hợp là tốt, nếu không được như vậy
thì đến mỗi phòng nói
cho biết, tác pháp rồi nên cho cạo tóc. Trước
thỉnh Hòa-thượng phải đầy đủ oai nghi, bạch rằng: Đại đức một lòng nhớ nghó!
Con… thỉnh Đại đức
làm Hòa-thượng, xin Đại đức vì
con làm Hòa-thượng, nay con nương theo Đại đức, được cạo tóc xuất gia,
xin dũ lòng từ bi thương
xót, (thỉnh ba lần). Văn của thầy A-xà-lê cũng
y cứ theo đây (nghĩa là
hai thầy cạo tóc và thọ giới) nên dùng các bộ hội minh lập ra nghi thức xuất gia,
lộ địa, hương, nước, rượu, khắp vòng
bảy thước bốn góc treo
cờ hiệu, giữa đặt một tòa cho người xuất gia, lại lập ra hai thắng tòa cho hai thầy ngồi.
Người muốn xuất gia trước vốn quen theo tập tục thế gian. Lạy từ biệt mẹ cha,
tôn sư. Xong rồi miệng nói
kệ rằng: Trôi lăn trong
ba cõi, ân ái không thoát được, vứt bỏ ân ái nhập vào vô vi chân thật là báo ân, và thoát được thói quen của thế gian
(kinh Xuất Thanh Tín Só Độ Nhân).

Luật Thiện Kiến chép: dùng nước nóng thơm tắm gội, trừ đi
mùi hôi của người tại
gia, vẫn đắp y xuất gia, đúng ra được đắp
Nê-hoàn- tăng, Tăng-kỳ
chi, chưa được đắp ca-sa liền vào đạo tràng (kinh Xuất Độ Nhân). đến trước
Hòa-thượng quỳ gối,
Hòa-thượng nên
sinh tâm
suy nghó, không được sinh
tâm nhiễm ô, thấp hèn, đệ tử đối với thầy
nghó như cha, nên vì nói
tóc, lông, móng, răng, da. Vì sao? có người đã từng quán năm thứ này,
nay làm rụng tóc, tức là phát ra nghiệp trước liền được ngộ đạo.
Như La-hầu-la chưa rụng tóc hết liền đắc quả
La-hán. Như Nhiệt Ung đợi
châm, Liên Hoa đợi mặt trời vì họ mà nói pháp
rồi ngồi trước A-xà-lê
(xuất xứ từ Luật Thiện Kiến) rưới nước nóng thơm lên đảnh đầu khen ngợi rằng: Lành thay ! Đại
trượng phu,
sẽ được đời
vô thường, bỏ tục
hướng Niết-bàn, ít có khó nghó bàn, dạy lễ mười
phương rồi, hành giả nói
kệ rằng: trở về nương theo Đại Thế tôn, độ được
khổ ba cõi, cũng nguyện
các chúng sinh đều nhập vào vô vi là vui. A-xà-lê bèn cạo tóc.
Người đứng cạnh làm bài tụng xuất gia bằng
tiếng Phạn rằng: huỷ bỏ hình tướng giữ chí
trinh tiết, cắt đứt ái ân, không
người thân thiết, lìa
bỏ gia đình hoằng hóa Thánh đạo, nguyện độ hết tất
cả chúng sinh (kinh Xuất
Độ Nhân) lúc cho cạo tóc trên đảnh đầu giũ lại

năm, ba chòm
tóc, lại đến trước Hòa-thượng quỳ gối,
Hòa-thượng hỏi rằng: nay ngươi cạo
bỏ tóc trên đầu có được không?

Đáp rằng: “Dạ được”, liền cạo tóc.
Cạo xong, Hòa-thượng trao cho ca-sa, liền nhận đội lên đầu, nhận rồi trả lại
cho Hòa-thượng, ba
lần như vậy,
Hòa-thượng đắp vào (xuất xứ từ luật
Thiện Kiến) nói kệ
rằng: “lành thay áo
giải thoát, áo ruộng phước vô tướng, vâng giữ
như giới hạnh, rộng độ các
chúng sinh”, lễ
Phật xong, đi nhiễu ba vòng, nói kệ
tự vui mừng: “Lành thay gặp được Phật, người nào không vui mừng.
Phước nguyện hợp với
thời, nay ta được pháp lợi, lễ đại chúng hai thầy”,
rồi ngồi ở dưới nhận
lễ của bà con mừng xuất gia lìa thế tục, tâm hoài
bão xa rộng, cha mẹ v.v… đều làm lễ vui vẻ đạo ý, giữa cạo tóc trước
(Xuất xứ từ kinh Độ Nhân).

Luật Tỳ-ni mẫu nói: cạo tóc đắp
ca-sa rồi
sau đó thọ ba
quy y, năm giới cấm.

Pháp thọ giới: chia làm ba.

Một là duyên, hai là thể, ba là tướng.

Trong phần đầu
tăng đã nhóm họp ngồi an, người thọ giới ở chỗ thấy, lập ra tác pháp đồng như trước.
Bạch rằng: Bạch Đại đức tăng
xin lắng nghe! Tỳ-kheo… kia
theo Đại đức… xuất gia, nếu Tăng phải
thời đến, Tăng bằng
lòng cho… theo Đại đức… xuất gia, tác bạch như vậy.

Bộ Ngũ Bách Vấn chép: hai người được
độ Sa-di, một
người không được.

Luật Ngũ Phần và luật Thập Tụng chép: trước cho thọ năm
giới, sau cho thọ mười giới.

Luật Thiện Kiến chép: nên lễ dưới chân tăng, đến chỗ
A-xà-lê, lễ rồi quỳ
gối chắp tay, thầy dạy rằng: Ông sẽ theo lời dạy của tôi,
thọ ba quy y. Đáp rằng:
mô Phật được. Nêu ra cốt yếu luật nghi rằng: nắm góc y của thầy, nêu ra ở nơi
tình người, đời mạt pháp lưu luyến,
luật văn tượng tứ như
chỗ đối tăng, lý phải sinh tâm kiến lập duyên tốt,
nên hỏi già nạn, đồng
nhất với Tăng pháp, nếu có thì năm giới không
phát, huống chi đủ mười giới, văn như trong tăng.

Nói về giới thể.

Văn nói rằng: con… quy y Phật, quy y pháp quy y Tăng, nay
con theo Phật xuất gia, Đại
đức… làm Hòa-thượng, Như Lai Chí chân Đẳng chính giác là
Thế Tôn của con (nói ba lần). Con… quy y
Phật rồi, quy
y pháp rồi, quy y Tăng
rồi, nay con theo Phật xuất gia rồi, Đại đức… làm Hòa-thượng, Như lai
Chí Chân Đẳng chính giác là Thế tôn của con
(nói ba lần) kế là ba
minh tướng, suốt đời không sát sinh là giới của
Sa-di,
ông có giữ
được không?
Đáp: Mô
Phật giữ được !

Không được trộm cắp, không được dâm dục, không được nói dối, không được uống rượu, không được đeo vòng hoa thơm, xoa hương
thơm lên mình, không được
ca múa hòa tấu, biểu diễn, cũng không được
đến xem nghe, không được ngồi giường cao rộng lớn, không được ăn
phi thời, không được
cầm giữ tiền, sinh tượng vật báu, đều y theo pháp
ban đầu, mỗi giới hỏi
lại. Đáp rằng: mô Phật giữ được.

Lại nói: là mười
giới Sa-di,
suốt đời không được phạm, truyền
trao giới tướng rồi,
nói công đức xuất gia, cao như núi Tu di, sâu như biển lớn, rộng như hư không, từ chỗ nói pháp khác. Tùy thời
sẽ bàn luận rõ…, trong giới tướng chưa hiển bày, như giường cao nghĩa là cao
trên tám ngón tay.

Kinh Tăng Nhất chép: tám loại giường v.v… như theo trong
tướng, sinh tượng nghĩa
là luật Tăng-kỳ, luật Thiện Kiến nói rằng: sinh ra
sắc giống như sắc tức
là tượng sinh ra làm tượng ngân, hai chương hồ hán.

Luật Tứ Phần chép: lớn nhỏ trì giới, trong Sa-di đầy đủ
được bảy chi, còn lại giá giới y cứ theo hai bộ
luật tăng, ni, ba chúng dưới đều
kết Đột-cát-la. Cho nên
biết lại nêu mười giới hay phạm trước nêu ra,
còn chưa biết hai thầy
dạy khác nhau, như ví dụ đại tăng bốn giới trọng.

Lại do ý chí
thấp hèn chưa kham chịu được bốn chỗ nương
nhờ, nên không nêu ra,
hoặc đường không có, đâu được không đi. Kế
là nói năm đức.

Như kinh Phước
Điền nói:
1/ Phát tâm xuất gia vì mang ơn Đạo;
2/ Huỷ bỏ thân hình đẹp đẽ vì thích ứng với pháp y;
3/ Xem thường thân mạng vì tôn kính Phật pháp;
4/ Dứt hẳn ân ái không còn thân sơ;
5/ Chỉ cầu Đại thừa vì hóa độ mọi người.
Kế là nói sáu pháp niệm: lớn không đồng với trong tăng,
không đồng với người
thế tục Phật pháp Tăng… do chế chung với Sa-di, đến niệm thứ ba thì nói rằng: nay con… tuổi, ngày… tháng… năm…
thọ mười giới, do luật chế lấy năm
sinh làm thứ lớp, lại năm xuất gia làm thứ
lớp, cả hai đều phải biết.

Luật Tăng-kỳ chép: nên vì
Sa-di nói mười
pháp số.
1/ Tất cả chúng sinh đều nhờ vào sự ăn uống;
2/ Danh sắc;
3/ Nhớ nghó bệnh đau;
4/ Bốn đế;
5/ Năm ấm;
6/ Sáu nhập;
7/ Bảy giác chi;
8/ Tám chính đạo;
9/ Chín nơi chúng sinh ở; 1
0/ Mười nhứt thiết nhập; pháp của Sa-di nên
đếm như vậy, y theo đây mà phá được mười thứ ngoại đạo: đầu tiên là phá ngoại đạo nhịn đói, họ dùng uống
sữa cám, chất nước đặc, ăn gió, thổi hơi,
v.v… hai là phá ngoại đạo tự nhiên, như con bê
uống sữa, gai nhọn
chim đen, lửa trên nước
dưới, gió nhẹ đất nặng, đều không phải do tự
nhiên sinh ra; ba là phá phàm phu làm nhân ngoại đạo, từ nơi
Phạm vương, chúng sinh, cha mẹ
chúng sinh tức giận vui mừng do nơi tầng trời kia; bốn là phá ngoại đạo chấp không nhân quả, như cỏ cây bên ngoài
tự sinh tự chết, con
người cũng đồng như vậy; Năm là phá ngoại đạo
thần ngã, chấp trong thân có thần ngã riêng, cho là
chủ tể; sáu là phá ngoại đạo một thức, như một cái thất có
sáu con khỉ trải qua khắp, các
căn cũng như vậy, một
thức đều dạo chơi, bảy là phá ngoại đạo không
tu, do khước từ điều
thuận quán thấy tám muôn kiếp, bên ngoài lại
không thấy, gọi là minh
đế Niết-bàn, như chuyển sợi tơ, viên đạn lên núi
cao tơ hết đạn dừng, vì
sao phải tu đạo…; Tám là vì phá ngoại đạo tà nhân, hoặc giữ giới
của chim, gà, nai, chó, bò, thỏ, v.v… hoặc tu tám
thiền, hoặc tu tà tuệ, tà tinh tấn cho là chân đạo, trái với tám đường đúng đắn; chín là phá ngoại
đạo sắc, vô
sắc
chấp Niết-bàn, vì hai cõi hữu
vô tưởng định, phi
tưởng định, chỗ tâm chìm đắm, nghĩa là cùng tột lý, đây chính là chỗ ở của
chúng sinh; mười là phá ngoại đạo
sắc không, vì ngoại
đạo dùng sắc phá dục
hữu, dùng hư không phá sắc hữu, nghĩa là hư
không đến chỗ cùng tột.
nay lập ra mười xứ, chỉ là từ tâm vận dụng nhiều
ít, thật ra chỉ một thức,
vốn không có cảnh trước, vọng lập ra sự đúng
sai, ngã kiến không trừ,
lại chịu sinh tử.

Cho nên, Trí luận chép: ngoại đạo có khả năng
sinh ra thiền định, như con thuyền vượt qua biển cõi dục,
cõi Sắc, còn cõi
Vô sắc như biển lớn
sâu rộng không thể đo
lường được. vì không phá được tâm ngã,
trên đây đều nêu ra
phá tướng, nghó liền giặc qua lại hỏi.

Luật Thiện Kiến chép: nếu muốn thử biết có phải là chúng
Tỳ- kheo hay không thì nên hỏi: Vì sao pháp trì ba y?

Nói về tùy theo
giới tưởng, việc làm của
Sa-di là pháp dùng
đồng với Tăng, pháp Yết-ma không được xếp vào
số, từ các việc khác, đều chế ra đồng tu, như thuyết giới tự tứ là việc thường làm không được
riêng chúng, ước hết nhóm tự nhiên xa gần cũng đồng với pháp của
Tăng, rõ ràng trong bàn luận cho đến Ưu-bà-tắc
cũng có biệt giới, biệt thí, người
sở đối xưa
dùng Tỳ-kheo, nay hiểu không như vậy, đều có
pháp riêng, cả hai không đủ số không thể dùng
chung, trở lại lấy
Sa-di làm đối, không phải là đồng với tâm niệm của tăng.

Ngũ Bách Vấn
chép: trong không phải Sa-di, đại Tỳ-kheo cũng đồng tác pháp, cũng tùy theo được tồn tại, kế là nói về giữ pháp
loại chung chúng riêng,
trước nói về cách đối đầu giữa hai y.

Tát-bà-đa chép:
Sa-di thọ giới rồi nên giữ hai y thượng và hạ,
một là Uất-đa-la-tăng,
hai là An-đà-hội, tài thể chẳng phải là phương
pháp mất y, giới hạn đồng nhất với
trong tăng, chỉ thọ trì là hơi khác,
nên đối với một người
thọ giới không phạm Sa-di tay nắm y trên, nói
rằng: Trưởng lão một
lòng nhớ nghó, con là… Sa-di… mạn uất-đa-la-tăng
này xin thọ trì (nói ba
lần, y hạ y theo luật này không thọ pháp, y theo
luật Thập Tụng như thế)
thọ trì tám pháp, thọ trì toạ cụ đồng nhất với
tăng pháp, chỉ đổi tên
Sa-di là khác, cho đến hai chúng trong ni cũng đồng thọ trì.

Bộ Bách Nhất
chép: vật cúng lệ theo cũng đồng không khác,
nếu chứa y dư, thỉnh thí
chủ của hai y, cũng đồng với tăng pháp, thuyết
tịnh vốn cũng đồng,
thuốc bát y cứ theo đây, hoặc được tiền, vật báu.

Bộ Tát-bà-đa
nói: cũng thỉnh người tại gia làm, vì trong giới
Sa- di chính đồng với
tăng, không được tự mình cất chứa, nếu có y bát dư, v.v… đều phạm xả đọa.
sám hối tội đồng nhất với
Tăng pháp, trong
nội giới nhóm người
tác pháp, người không thọ giới cũng không được
riêng chúng, văn đồng
với đại tăng, chỉ do phạm một tội Đột-cát-la là khác. Nếu phạm tội đề-xá rồi, trên dưới và Tăng tàn đều phải
sám hối, có
che giấu thì phải trị tội,
chỉ lấy tội Đột-cát-la làm định, nếu tội Ba-la-di thì luật nói rằng: ba chúng phạm Đột-cát-la diệt tẫn, còn có an cư thọ
ngày v.v… việc thí dụ
đồng với đại tăng.

Luật Thập Tụng chép: Phật chế chúng an cư, năm chúng thọ ngày.

Luật Tứ Phần chép: ba thời đi dạo giới ba chúng cũng kết tội, cho

nên phải biết.
- Nói về pháp của chúng: có hai đường thông khác nhau,
nếu người thông hành,
đại tăng thuyết giới ban ngày, Sa-di phần nhiều
đều lấy cung cấp hoa
hương, nước nóng cho tăng, chúng đầy đủ, ở chỗ
Bồ- tát bày ra la liệt,
ô tró sẽ rõ, đều phải nhóm hết, có duyên giao phó
trao nhận cái thẻ, đại
tăng tác pháp một cách thức như thường, đến chỗ
nói bài tựa giới xong,
giới sư nói rằng: người chưa thọ giới cụ túc ra chưa, các
Sa-di… đều theo tòa đứng dậy, cầm toạ cụ ở trước tăng lễ bái
rồi quỳ gối.
Thượng tọa bảo rằng: ở đây chúng tăng thuyết
giới Bồ-tát,
ông chưa thọ giới cụ
túc không được dự nghe, đều theo nghiệp cũ, tụng
tập cẩn thận chớ buông
lung, đến ô tró thì đồng chạy đến giảng đường, bảo rồi theo thứ lớp mà ra, nếu người đi riêng,
Sa-di có chỗ đều nhóm lại,
ô tró xong, hai chúng đều
nhóm họp (luật Thập Tụng chép: sai một
Sa-di khác xem xét). Hành pháp đồng nhất
trong tăng, làm thẻ xong đem đến
trong tăng,
giao cho vị Duy na tổng hợp xướng số, người kia đưa thẻ lại chỗ cũ
sai một người.
Vị sư tụng thuyết giới
kinh Sa-di giới, nghĩa
là kinh Ai Đạo Ni và năm
đức, mười pháp số, v.v… nếu tụng xong trong tăng chưa có người hiểu thấu, tùy theo lúc tụng
kinh nói pháp, đến lúc ô tró đều chạy đến
giảng đường, theo thứ lớp vào
trong tăng. Ở trong
giảng đường quỳ gối
chắp tay. Vị sư thuyết giới kia vì nói rõ người có thể giữ gìn giới rồi
văn sau, ở đây cho đại Tăng liên quan nhau làm dùng.
Xem Tăng trong thuyết giới,
nếu tự tứ y theo trong thuyết giới, giảng đường khác tác pháp,
đưa thẻ hợp xướng. nếu người thông làm, Tăng tự tứ rồi, vị năm đức đến, hướng về chỗ
Sa-di quỳ gối, nói văn tăng tự tứ, vì
phạm đưa ra cả hai chung
với nhau, nếu trong giới người ít, đối đầu tác
pháp, đồng nhất chúng
pháp đối đầu, chẳng phải người đồng với chúng
pháp tâm niệm, nắm lộn
xộn lưỡng tính thẻ tre. Oai nghi Sa-di tinh tấn
dừng nghỉ thể đã đếm
tre, luật đều chế đồng với tăn, chỉ kết tội một
phẩm, còn lại như kinh Sa-di Oai Nghi, Tam Thiên oai nghi và tùy theo
trong giới đầy đủ rõ
ràng, không đưa ra lần nữa, lược chỉ là đồng.

Kinh Tỳ-ni Mẫu chép: pháp của
Sa-di nên hổ thẹn khéo trụ, vâng thờ pháp thầy, trong không nên
biếng nhác, buông lung nên tự cẩn
thận thân miệng mình, kính
trọng người, thường thích trì giới, chớ thích
nói cười, không nên ỷ
lại tài lực của mình, lại chớ xem thường nóng
nảy, nên biết hổ thẹn,
không nói lời loạn vô định, chỉ khoan thai hợp lý, tự biết pháp tịnh, bất tịnh, thường theo hai thầy đọc tụng kinh pháp,
tất cả trong tăng, nếu
có việc làm đều không được trái, nên biết rộng như vậy.

Luận Tát-bà-đa chép: Sa-di không vì duyên Tam bảo có lợi
ích mà đào đất phạm tội.

Luật Ngũ Phần chép: ba chúng dưới không tạo tội
cũng phạm Đột-cát-la.

Luật Tứ Phần chép: luật kết tội Đột-cát-la nghĩa là không
phải duyên theo mà tổn
thương. Cho đến không nhận thức ăn cũ còn lại,
tự nấu v.v… không phải
người thì mở ra. có tịnh nhân làm thì kết tội Đột- cát-la.

Luật Ngũ Phần chép: nếu xử phạt Sa-di, trước nói với thầy,
thầy cũng không nên trái
pháp giúp Sa-di, nếu trị xử phạt làm các thứ
khổ sở, quét đất hốt
phân v.v… xử trị bậc đạo, hoặc không làm
Hòa-thượng A-xà-lê và người khác
làm sứ, nên nói đúng như pháp cung cấp
cho Hòa-thượng chúng tăng
làm sứ, lần lượt đến nên làm không cùng
lợi dưỡng trong tăng,
đây là vật của thí chủ.

Luật Tứ Phần chép: ở dưới đại Tỳ-kheo, thứ lớp cho
Sa-di phòng xá ngọa cụ, hoặc không thể ân ái giúp đỡ không nên cho, nếu có lợi dưỡng theo thì lần lượt cho. Có người nói luật của ba chúng dưới
đều chế tội nghĩa là
kết còn dư lại, chẳng phải là thật tội, đây là người
nói, Thánh giáo dịch đúng
pháp thật, cần phải cung kính hành trì.
****



gọi.

Luật Thiện Kiến nói: ni là người nữ,
A-na là mẹ, trọng ni nên

Chúng Tỳ-kheo-ni tế hạnh rất nhiều, đồng với đại tăng, như trên

đã nêu, có không, nhẹ nặng tùy theo việc đã chia, nay lược lấy
chỉ người riêng, cùng
làm khoa này, kiến cho đến việc vạch ra, không
việc trôi nổi khắp đâu
cũng có tám, cho nên là người ở sau Sa-di.

Trí luận chép: ni có vô lượng luật nghi, nên thứ lớp
phải sau
Tỳ- kheo, Phật dùng nghi
pháp bất tiện cho nên ở sau Sa-di, chính là
trong phần ba. Tức là ni ba chúng, trước nói về đại ni bảy thứ khác nhau;
một là thọ giới, hai
là sám hối tội, ba là thuyết giới, bốn là an cư thọ
ngày, năm là tự tứ,
sáu là tùy giới, bảy là các hạnh của thầy trò.
1. Trong phần đầu trước nói về nuôi chúng. Luật Tứ Phần chép: ni đầy đủ mười hai năm, muốn độ
người, nên bạch nhị
Yết-ma, thỉnh ni tăng bằng lòng cho, người không xin
ái cụ phạm tội đọa,
nương theo Thức-xoa, Sa-di-ni phạm Đột-cát-la,
cầu pháp cho bạch hai
pháp, như thường đã hiển bày, nếu được Yết-ma rồi trong một năm độ một đại ni, một
sáu pháp,
một Sa-di-ni, một y
chỉ, cách năm lại được
nghĩa, phải thận trọng khi trao pháp.

Kế nói về pháp thọ đại giới.

Văn dẫn khởi như thường, chỉ nêu ra trái pháp có lạm tưởng, tám pháp thọ truớc, ban đầu
thỉnh Hòa-thượng, hai xà-lê, một là y
theo trong tăng, cho nên nói rằng: nay con nương theo a-di, học Phật, được nhờ hiệu của Ái Đạo, truyền nối nhau không dứt, trong oai nghi hỏi
nạn cần phải uỷ khúc,
hiển bày rõ ràng nạn tướng và các điều ngăn, cũng như
trong tăng, vì chính yếu gấp rút, cho đến bổn pháp đến nay
đầy đủ nương theo pháp
thường, một việc hoặc khác nhau là không
thành thọ, còn lại đều
như trong thọ giới. Trước hai lễ đúng thọ giới, ban
đầu duyên chia làm năm,
đầu tiên nói về qua lại đúng sai.

Luật Tứ Phần nói nếu làm bổn pháp rồi, tức là ban ngày đến
trong đại tăng, không phải phạm tội, có người đến chùa ni cho thọ
giới là không thành.

Tát-bà-đa chép: Thầy trò truyền nói phi pháp, không thành
như đoan chính nạn duyên,
còn tự mình sai khiến tin, đây không phải nạn duyên, dầu cho có cũng
không được. Có người đến chùa ni ở bên ngoài kiết giới mà thọ, luật không
quyết định, nhưng vì tình là ni cho nên
đến phi pháp có tội,
nếu xét đắc giới cũng có thể chung làm.

Hỏi: Ni được
đến chùa tăng làm bổn pháp hay không? Đáp: Như đã nói rõ, trong giới của tăng, ni được lập giới,
sai ni
tác pháp, nương theo nghi
thức kiết giới mà thọ, lý được không có lỗi.

Hỏi: Người bổn pháp gọi là làm gì? Có giới hay không?

Đáp: Chỉ là
giới duyên, chưa phát ra đầy đủ, trong luật gọi là Tỳ- kheo-ni.

Nói về số lượng Tăng, Ni, có người làm bổn pháp rồi, đem hai
ba vị ni, đem bổn pháp ni đến trong tăng mà thọ, nếu nương theo luật bổn,
Tỳ-kheo-ni nên đem người thọ giới đến trong đại tăng, dẫn đến văn
nói rằng: hai bộ tăng đều đầy đủ, nên biết
Tăng ni hai mươi người.

Luật Tăng-kỳ
chép: ni thọ giới pháp gọi là hai mươi chúng, tức
là có số nhất định,
trước làm phi pháp.

Luật Ngũ Phần nói rõ văn
ấy rằng: Hòa-thượng, Xà-lê kia
lại nhóm mười ni tăng,
đến trong Tỳ-kheo tăng, ở trước thầy Yết-ma, hai
gối quỳ sát đất xin giới.

Nói ni phải kiết giới: có người không lập pháp so sánh, nhưng ở đây một pháp hai chúng đồng giữ vững,
đều có biệt chúng phi giới không phải do Yết-ma, nếu không tin phải kiết giới, nhưng tăng chỉ làm
sẽ thành việc thì không nhỏ, nên biết phải kiết giới xét kỹ giao cho
không nghi ngờ, nên giới tự nhiên tăng ni nhóm
hết xướng tướng kiết. Bổn pháp ni tạm đặt ở bên ngoài giới tự nhiên, hai chúng dưới đồng đến
không trở ngại, lại như ni sám hối tội Tăng tàn,
hai chúng đều kết, thọ tùy theo đều đồng, đây là việc kết giới pháp, Phật pháp lưu hành ở Ấn- độ, có không lập ra ít, nhưng ở
Trung quốc tăng đến truyền pháp đều có
Thánh hiền, không chung chẳng phải đoạt.

Sắp đặt nghi thức, nên ở trong ba chúng đều kết giới nội, trải
dài hai chiếc chiếu để giữa chỗ trống hai ba thước,
khiến cho duỗi tay đụng nhau, các bổn pháp ni nhiều, xếp đặt hai chỗ, một là chỗ nhóm
họp chúng nhiều, hai là mình ở trước tăng, mỗi
mỗi triệu tập đến vào chúng dạy xin đắc giới, khiến cho ở đại ni xuống tòa, đợi xong rồi
thuyết giới tướng.

Vào trong giới pháp, trước phải thỉnh giới sư, luật không phải
chính văn, y theo trước phải thỉnh, dùng thọ pháp
bên ngoài hỏi nạn,
giới thể tùy theo tướng, mỗi mỗi y theo trong tăng thực hành.

Nói về pháp sám hối.

Phần đầu có phạm không che giấu, có hối hận cũng bắt đầu
sám hối, đồng với pháp
của tăng, phần thứ hai là pháp che giấu hoàn
toàn không, sáu đêm thay
đổi tăng, chế hạn nửa tháng, do ni yếu đuối tình
cấu tức là
phần nhiều phải nhờ vào đại tăng, thọ tùy theo
đều như vậy. Nếu người muốn sám hối, thì thực
hành trong hai bộ tăng, đều đầy đủ bốn vị, nửa tháng
sám hối lỗi và đến lúc xuất tội đều đầy đủ hai mươi
vị, nhưng đạo phong dần
dần suy phế, biết phạm mà không biết phải
sám hối, dầu có tâm
sám hối, nhưng nhóm chúng khó được, cho nên thiếu mà
không chép, phạm
Thâu-lan-giá rồi dưới cho đến tội Đột-cát-la đều có nghi thức
sám hối, như quyển trung có nêu, chỉ nên tự kiết một
phần, xưng tên đại tỷ
là khác, còn lại lời bạch đều đồng.

Nghi thức thuyết giới thỉnh pháp: luật Thiện Kiến chép: ban đầu vì người nữ độn căn, đều cho phép ni đến chùa tăng thọ giáo,
sau vì người chê cười, bắt đầu năm người cho đến giống như dẫn đến chê cười,
cho phép tăng đến chùa ni.

Luật Tứ Phần chép: không phải văn ý đồng nhau.

4. Sai người thỉnh pháp, đối với ngày thuyết giới, bạch hai vị, sai một vị, văn nói như thường.
Luật Tứ Phần chép: bạch hai vị, sai một vị rồi, sai hai, ba vị làm bạn, đến trong chùa tăng đến chỗ người đã dặn dò, nghiêng mình cúi đầu chắp tay bạch rằng: chùa… ni chúng hòa hợp lễ dưới
chân Tỳ-kheo tăng, cầu thỉnh giáo thọ cho ni (nói ba lần) nên dặn dò người chủ,
người không bệnh, người trí, ngày mai nên hỏi có thể giáo giới được không
? Y theo trong tăng đây đối với ngày bố tát hoan hỉ
sai một người
bắt chước thọ, dặn dò trao cho mình ở
ngoài phòng, đặt một cái
giường cho ni đến ngồi,
lúc đến có người khác thông báo, ni khác đến
phòng dặn dò trao cho
người đến tòa ngồi, khiến cho một Tỳ-kheo làm
bạn, đứng nhận lời
dạy của ni rồi bảo rằng: đợi một ngày, lúc
thuyết giới
là hỏi chúng tăng, chẳng
biết có được không. Nhưng ni chúng muốn thỉnh
riêng, là nương theo thứ lớp của tăng, tùy theo
lời đáp lãnh thọ.

Lại bảo rằng: ngày mai hãy đến, đây là hỏi có được đến
hay không? Ni liền từ chối thối lui.

Luật Tăng-kỳ chép: ni hễ vào chùa tăng thì nên ở ngoài cửa,
trước bạch Tỳ-kheo, nên
tính lường, nếu ni hiền thiện tự lại
vô sự, mặc y
phục đầy đủ thì cho
phép vào, trái với đây thì không cho phép, Tỳ-kheo
vào chùa ni cũng như vậy.
Lúc người kia đến thuyết giới, như pháp bố tát của tăng trên, hỏi đáp rồi, đến ngày mai ni đến đúng như oai nghi
trước bảo rằng: đêm qua tăng nhóm đầy đủ đã thỉnh
truyền giới, không có người giáo giới, lại không thể nói pháp, tuy nhiên thượng tọa có
sắc lệnh nói rằng: ni
chúng nên siêng năng hành đạo, cẩn thận chớ buông lung, bảo ni chắp tay nói rằng: cúi đầu thọ trì, liền lễ dưới chân từ tạ

thối lui, đến
chùa tức là ô tró nhóm họp không đến mà thuyết dục, các ni nhóm họp đều đứng trong giảng đường y theo vị trí chắp tay, đầu yên tỉnh rồi bạch rằng:
Bạch chúng tăng, tăng
sai con… đến trong tăng thỉnh giáo thọ mà tăng nói rằng, không có người giáo thọ và người
thuyết giới, đều truyền
theo sắc lệnh của Thượng tọa rồi, các ni chắp tay cúi đầu thọ trì,
sau đó lễ xướng mà lui ra, trong ba bộ luật:
Thập Tụng, Ngũ Phần, Tăng-kỳ, v.v…
đều chép: Hỏi: đây là giáo giới, chẳng phải
là pháp Yết-ma, vì sao
phải nhận dục?
Đáp: Đây
là tăng nhóm người giới thọ không đến là phạm tội.

Theo luật Tăng-kỳ, nếu ni già bệnh, v.v… duyên không nghe
theo giáo thọ, tuy không phải giáo
thọ Yết-ma, nghĩa chung với
Phật cho phép thuyết dục, cho
đến tự tứ khiến cho trở lại, y theo lời có thể biết.

Luật Tứ Phần chép: nếu Tỳ-kheo tăng bị bệnh nên sai người
tín tâm đến lễ bái hỏi
thăm, hoặc riêng chúng, hoặc không hòa hợp,
hoặc chúng không đủ
cũng sai người tín tâm lễ bái hỏi thăm.

Luật Tăng-kỳ
chép: nếu ni đến dữ dục nên nhận, không được
nói đạo đức của mình, phạm tội.

Luật Thập Tụng chép: nhận dặn dò của người, lúc ni đến ngoài cửa trải giường ngồi một mình, định
sau
sẽ ngồi lên.
So với trong thế gian phần nhiều có thực hành pháp lược, trước do đức rộng khó
đầy đủ, cũng có người
thực hành pháp rộng, đầy đủ như bổn sở. Trong
cách thỉnh pháp tăng ni
đều năm vị trở lên, trong tăng có hai mươi năm mới thực hành hai pháp lược và rộng, nếu không đủ, chẳng phải hai mươi
hạ chỉ lễ bái hỏi thăm…

Nói về pháp an cư:

Lớn đồng trong tăng, ni không được ở một mình, nhất định
nương theo Đại tăng.

Luật nói rằng: không nương theo tăng phạm tội đọa. Luật
Tăng-kỳ chép: hoặc trong thân thuộc thỉnh ni.
An cư là trước dạy
thỉnh Tỳ-kheo, không bằng lòng là không
được nhận thỉnh, còn như kia nói.

Luật Thiện Kiến chép: Ni cách trụ xứ Tỳ-kheo nửa do-tuần
được an cư, quá thì
không được, tất cả tăng ni hai thời nhóm họp. Đầu hạ thỉnh pháp hạ rồi nói làm chứng, nếu đàn-việt thỉnh
Tỳ-kheo đến mà ni kiết hạ an cư rồi, cho đến hạ xong, ban đầu
Tỳ-kheo có duyên
sự
không đến, nên lại thỉnh
Tỳ-kheo đến, nếu không được nên bỏ đi, giữa đường có việc nạn được an cư, nếu ban đầu an cư rồi,
Tỳ-kheo có duyên
sự đi, ni đến
sau mới biết đã kiết hạ an cư thì không được dời đổi, ở đây thì
không tội, nếu hạ an cư rồi, không được không có
Tỳ-kheo tự
tứ nên tìm.

Luật Tăng-kỳ chép: tuy ở một chỗ
với Tỳ-kheo, nửa tháng nên
thưa hỏi bố tát, nếu
không, trong ba do-tuần có Tăng thì đều kết chung.

Pháp tự tứ.

Luật Tứ Phần chép: Ni hạ an cư rồi cho phép sai một
Tỳ-kheo-ni vì ni tăng đến trong đại tăng thuyết tự tứ, nên bạch hai người
sai một người, văn
như thường, lại
sai hai, ba vị làm bạn đến giữa đại tăng
lễ dưới chân rồi
nghiêng mình cúi đầu chắp tay nói như vầy:
Tỳ-kheo-ni tăng hạ an cư
rồi, Tỳ-kheo tăng hạ an cư rồi, Tỳ-kheo-ni Tăng nói
ba việc tự tứ thấy,
nghe, nghi, Đại đức vì lòng thương xót chỉ bảo cho con, nếu con thấy tội
sẽ đúng như pháp
sám hối (nói ba lần, giữa tăng
thượng tọa bảo sắc
lệnh như trong tự tứ trên). Ni kia thọ giáo, nên ở
ngày hôm sau lúc ni tự tứ, ô tró ni tăng nhóm rồi, như trong giáo
giới trước, bạch
ni tăng, lúc truyền tự
tứ, đại tăng nói lời đó dạy bảo, dẫn đến Chư ni
cúi đầu xin nương theo
pháp tự tứ của đại tăng trên, sau đó giải tán.

Luật chép: Tăng tự tứ ngày mười bốn,
Tỳ-kheo-ni tăng tự
tứ ngày rằm, nếu đại tăng bị bệnh,
riêng chúng, không hòa chúng, không đủ chúng… ni nên
sai người đến thăm hỏi. Ni chúng bị bệnh cho đến
không đủ chúng cũng
phải đến để thăm hỏi đại tăng.

Luật Thập Tụng chép: sai hai vị biết pháp ni đến giữa đại
Tăng hỏi: vì sao chế ni
nương theo đại tăng?

Đáp: Kinh Ái
Đạo chép: người nữ chỉ muốn cảm theo sắc lợi
ích thọ mạng, nuôi đệ tử, cũng không muốn học hỏi, chỉ biết việc
trong chốc lát, nên phải
nương theo đại tăng.

Nói về tùy giới tướng.

Ni có tám
giới trọng, bốn giới trước đồng với trong tăng nên
không nêu ra, giới xúc
chạm sáu duyên thành phạm:
1/ Người nam;
2/ Tác ý nghó đến người nam;
3/ Kia đây có tâm nhiễm ô, trong luật nói rằng nghĩa là ý đắm nhiễm nhau;
4/ Từ nách trở xuống, từ đầu gối trở lên, cổ tay để sau phần của thân, lựa bỏ cảnh nhẹ, tâm nhiễm ô sâu kín, nhất định không phải
lỗi xúc chạm, ép ngặt nên phạm tội nhẹ, ni dùng cảnh nhẹ xúc chạm cảnh nặng của người nam,
người nam dùng cảnh nhẹ xúc chạm cảnh nặng của ni, hai thứ đều nặng, không cần lấy
hai cảnh nặng xúc chạm
nhau;
5/ Thân xúc chạm nhau, trừ đi một người có y, một người không có y, cả hai đều có y không phạm tội nặng;
6/ Tùy theo xúc chạm nhiều ít, mỗi mỗi đều kiết tội nặng, giới của ni xúc chạm cùng với đại tăng bốn giới khác nhau: một là đại tăng chính là phá hoại phạm hạnh bên trong đã chế, bất luận chết sống chỉ xúc chạm dính
mắc liền phạm, y cứ vào
có tâm dâm dục, ni chính là xúc chạm ép ngặt
bên trong đã chế, người chết không phạm.

Luật chép: người nam tâm nhiễm ô, hai vị tăng thì không luận người nữ lớn nhỏ, ni xúc chạm người nam, nắm lấy có thể làm việc dâm dục

Luật Thập Tụng chép: người nam là người có thể làm việc dâm dục, ba vị tăng tùy theo xúc chạm cảnh liền phạm, ni lược ra cảnh
có trên dưới, bốn vị
tăng bất luận cảnh nhiễm tịnh, ni xúc chạm thì đều
sẽ có tâm nhiễm ô.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu ni ở chỗ nhẹ có ung nhọt được nhờ người nam chữa trị, trước nhờ hai người nữ nắm, khiến cho không biết tay
của người nam, nếu chỗ
nặng thì nhờ thầy người nữ chữa trị.

Luật Thiện Kiến chép: nếu
Tỳ-kheo đụng chạm vào ni, thân
ni không lay động, hễ thọ
lạc thì tùy theo chỗ mắc tội.

Luật Tứ Phần chép: đồng với trong tăng.

Luật Thập Tụng chép: Không phạm là nghó như cha mẹ, anh em, hoặc
lửa nước, dao, gậy, duyên ác… tất cả không có tâm dính mắc,
đều phạm Đột-cát-la
tám việc thành nặng.

Năm duyên:
1/ người nam;
2/ nghó đến người nam;
3/ có tâm nhiễm ô;
4/ phạm bảy việc trước chưa sám hối;
5/ tám việc làm phạm (tám việc là: nắm tay cho đến cổ tay, do
sau là nặng; là nắm y, để
y trên thân; là vào chỗ khuất nghĩa là lìa chỗ thấy nghe; là đứng chỗ khuất nói chuyện… ba việc cũng như vậy; là thân dựa kề nhau, hai
thân sát nhau; cùng hẹn
hò, cùng chỗ hành dâm dục, hoặc ni và người
nam đều nhiễm ô phạm
bảy việc trên, bảy tội t-lan-già. Nếu không sám
hối phạm tám pháp
Ba-dật-đề, y theo đây phạm tám pháp, nắm tay
không thành tội nặng. Nếu một người nam phạm tám pháp cùng một lúc
phạm tám pháp, tám năm phạm tám pháp, tám người nam thành tám
pháp, nhưng thành tám
giới trọng, cũng chẳng phải thứ lớp, luật
Tăng-kỳ như thế, người không phạm hoặc có bố thí cho hoặc lễ bái hoặc
sám hối
lỗi, hoặc thọ pháp, vào
chỗ khuất, không làm việc ác không phạm, vì tâm đều không nhiễm ô, dưới đến vào nhà tối phạm đọa, do không
phải việc làm liên quan
đến sự chê cười xấu xa. Che giấu cho người
phạm tội nặng, giới
sáu
duyên thành:
1/ đại ni;
2/ phạm tám giới trọng;
3/ biết người khác phạm giới trọng;
4/ tâm che dấu;
5/ không phát lồ sám hối;
6/ minh tướng xuất hiện liền phạm. Nếu ở một mình không có người, v.v… thì không thành tội che giấu như trong phần sám tội.

Luật Thập Tụng chép: ni bị cử tội tâm cuồng loạn che giấu
không phạm, nếu tâm
cuồng loạn dứt, vẫn che giấu thì phạm.

luật Tăng-kỳ
chép: nếu ni thấy ni phạm tội nặng, thì nên nói với người, hoặc người phạm tội hung ác có thế lực e rằng có nạn
mạng sống, nạn phạm
hạnh, nghó rằng: người kia làm nghiệp tội báo, tự
mình nên biết, dụ như
lửa cháy, đốt nhà, chỉ tự cầu thân, làm sao biết được việc
người khác, phải bỏ tâm tương ứng, y theo đây không nhớ tâm cũng
không phạm, tuy chẳng phải bỏ tâm không nhớ, không tạo tác tâm ngăn che,
cho nên người ngăn che tâm không tốt, che giấu tội trước e rằng người ngoài nghe nên thành tội, nếu người muốn phát lộ
thì không thành, nghĩa là người không
thanh tịnh, nếu đối với việc trước biết không đồng ý phát lồ, cả hai đều có lỗi, đều phải phát lồ nên
không thành, nếu hướng
về người có phạm sám hối thì không thành.
Lại biết tên người, tên tội, loại tướng thì phải phát lộ, trái với
trên thì không được,
hoặc trước người thọ rồi, lại không cần nói, e rằng
có lỗi vô cùng, hoặc
người kia phạm đã phát lồ rồi, người khác che
giấu không thành tội,
căn bản không phải lỗi.

Luật Thập Tụng chép: ni không được ở trước Tỳ-kheo phát lộ,
lại hướng đến trước
ni, hoặc không biết loại tướng, đến chỗ Tỳ-kheo
rộng hỏi lấy giải, lại
đến bên ni sám hối.

Luật Tứ Phần chép: nếu ni biết ni phạm tám giới trọng, trước
giờ ăn biết sau giờ ăn
nói phạm Thâu-lan-giá, cho đến đầu hôm, nửa đêm, gần
sáng chia ra không nói đều
phạm Thâu-lan-giá, minh tướng xuất hiện phạm tội nặng, trong không phạm hoặc không biết hoặc không phải người có thể hướng về để nói, ý muốn nói mà chưa nói thì
minh tướng xuất hiện,
lúc nói e rằng có nạn mạng sống, nạn phạm hạnh
thì không phạm. Trong mười
bảy pháp Tăng tàn, giới mai mối, giới hai vu báng như trong đại tăng, nói nhân giới bốn
duyên thành:
1/ chỗ quan thế tục;
2/ nói với người tại gia;
3/ dùng lời lẽ trình bày việc đó;
4/ hạ thủ liền phạm, là phân biệt đến quan cùng tranh cãi phải trái, nếu xứ đoán việc người hạ
thủ sơ suất mà miệng nói thì phạm thâu-lan-giá.

Luật Thiện Kiến chép: ni cùng cư só đến chỗ quan, nói với cư
só rằng “ông nói lý
hay nói ni” phạm Đột-cát-la. Cư só nói rồi sau ni
nói phạm Thâu-lan-giá, cư
só lại nói ni được lý, không được lý đều
phạm Tăng tàn. Hoặc cư
só nói ni đến chỗ quan kêu, quan tự xét cho đoạt
ni không phạm, hoặc ni đến chỗ quan nói người khiến cho quan hình
phạt, vật tùy theo nhiều
ít phạm tội, nên bồi thường, nếu bị cướp tài vật đến

quan xin hộ
thân, không được nói danh tự của người cướp đoạt, quan
tự vu báng được trị
phạt không phạm. Nếu người vào chùa chặt phá
cây cối không được
lấy dao búa của họ, nên trả lại cho họ.

Luật Ngũ Phần chép: Nếu bị người khinh chê, xúc phạm thì
được nói với cha mẹ, bà con, hay người có thế
lực biện hộ cho mình.

Luật Thập Tụng chép: người ở trước nhà cầm quyền tức
giận mắng nhiếc, vốn bị
người đánh đập mình thì phạm Tăng tàn, nếu
đến nói với người
khác thì phạm Thâu-lan-giá.

Giới thứ tư đi một mình, một mình lội qua sông, có bốn duyên:
1/ nước sông; luật Tứ Phần nói: một mình không được lội qua sông, bất luận cạn hay sâu, nay y cứ theo giới đi đường chỉ khiến vén y lội
qua nước, khác với đi
trên đường bộ, oai nghi đều phạm, trong đại giới
có sông cũng phạm, có
cầu thì khai cho được đi như thường;
2/ một mình lội qua, như vị ni trước vội vàng lội xuống nước phạm thâu-lan-giá, đến khi hai chân bước
lên bờ phạm Tăng tàn, ni đi sau một mình lội
xuống nước phạm
Thâu-lan-giá, lúc lên bờ gặp vị ni trước, làm bạn cùng lên thì
không phạm.
Luật chép: vị ni kia nên tìm một vị ni khác mà
cùng lội, khi lội xuống
nước tùy theo nước sâu cạn mà vén y lần lần, khi
đến bờ kia, từ từ hạ y xuống,
sau đó lên bờ một lúc, nếu không đợi
người bạn sau phạm
Thâu-lan-giá;
3/ không có lý do, trừ trường hợp có
nạn mạng sống, nạn phạm hạnh, hoặc người bạn bị chết;
4/ một mình lội qua sông thì phạm, nghĩa là sau người bạn không có ai cùng đi với mình liền phạm.

Một mình vào
làng xóm, có bốn duyên:
1/ làng xóm của người, bất luận giới nội ngoại, trong già-lam chỗ ở của người một mình đi vào cũng phạm.

Luật Tứ Phần chép: ni một mình đến làng xóm, tùy theo đến làng xóm nào đều phạm
Tăng tàn, nếu giữa chốn hoang vắng không có đường mà đi xa nghe tiếng trống cũng phạm
Tăng tàn, đi một mình
vào trong phạm vi một thôn
phạm Đột-cát-la (y cứ theo đây, một mình
vào trong một phường,
vào trong một nhà phạm Đột-cát-la).

Luật Tăng-kỳ chép: nếu ni cùng bạn đến thành ấp giới, nên đi cách nhau trong chừng duỗi một cánh tay mà cùng vào, nếu đi
cách nhau xa hơn duỗi một
cánh tay, qua khỏi giới hạn phạm
Thâu-lan-giá;
2/ đi một mình;
3/ không có lý do;
4/ vượt qua khỏi giới hạn liền phạm. người xưa nói: nếu muốn vào làng xóm, dù chỉ có một con đường
ngang, nhưng khiến cho băng qua liền phạm.

Trong các bộ
không có văn đó, theo luật nói rằng: nếu không có
giới hạn
của thành ấp đi một mình nghe một tiếng trống, cách xa
người bạn chỗ thấy nghe
liền phạm. Nếu đến cổng làm, không đợi người
bạn sau đến, hai chân bước vào ngạch cổng phạm
Tăng tàn, nếu trong làng có ni ở trước thì
không phạm. Vì vị ni trước là bạn, nếu đi ra ngoài
làng cũng qua khỏi ngạch
của làng là giới hạn đều phạm tội.

Ngủ một mình
có ba duyên:
1/ xa ngoài duỗi một cánh tay không đụng nhau mà ngủ, bất luận trong chùa hay trong thôn hai chỗ đặt
giường nằm gần trong
khoảng duỗi cánh tay đụng nhau, để xem xét nhau mới tránh được các tội lỗi, nếu vốn mình đã nằm trong khoảng
duỗi cánh tay,
sau vì ngủ mê, bỗng rời xa nhau thì
không phạm, vốn mình có ý
lăn ra tùy theo trăn trở liền phạm.

Cho nên Luật
chép: Nếu nằm duỗi tay không đụng nhau thì
tùy theo sự trăn trở,
mỗi mỗi đều phạm Tăng tàn.

Luật Tăng-kỳ
chép: nên nằm gần trong khoảng chừng duỗi
một cánh tay, trong một đêm ba lần lấy cánh tay để xem
chừng nhau, không được một lúc lật đật ba lần dò xét, nên ở đầu hôm, nửa đêm và
gần sáng, mỗi thời đều xem chừng nhau.

Luật Ngũ Phần chép: nếu ở chỗ duỗi tay không đụng nhau,
trải qua đầu hôm, nửa
đêm, gần sáng phạm thâu-lan-giá, đến lúc ánh
sáng ban mai xuất hiện phạm Tăng tàn;

2/ Không có lý do, trừ trường hợp có nạn mạng sống, nạn
phạm hạnh, người ưa
thích thanh tịnh vắng lặng, v.v…;
3/ Tùy bao nhiêu lần nằm một mình, mỗi lần mỗi kiết tội. Đi sau một mình, hoặc ban đầu vốn đi một mình,
hoặc đi nửa chừng tác ý xa rồi chỗ thấy nghe của người bạn, lại người bạn không có các nạn duyên thì phạm.

Luật Tứ Phần chép: lìa chỗ thấy nghe mà đi phạm Tăng tàn,
lìa chỗ thấy nghe xen nhau
phạm Thâu-lan-giá.

Kế là nói giới lội nước không phạm, nếu cùng người bạn dần
dần lội không mất oai
nghi, đi thuyền qua, hoặc đi trên cầu, nương vai
cầu đi qua, người đồng bạn ni chết, bỏ đạo, đi xa và các nạn, không
được làm bạn đều không phạm.

Luật Ngũ Phần chép: nước cạn và chỗ sợ có người nam thì không phạm, khai duyên vào xóm làng như trước trong duyên đầy đủ, khai
cho ngủ một mình như luật
nói: hai ni ngủ chung ở chỗ duỗi tay đụng nhau, nếu
một ni đi ra đại, tiểu tiện, hoặc đi ra ngoài trì kinh, tụng kinh, hoặc ưa chỗ vắng để tụng
kinh một mình, hoặc vị ni bị bệnh, nấu canh,
cháo, cơm cho đến các
nạn duyên khác thì không phạm.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu bệnh bị giặc loạn bao vây thành, ngủ
một mình
không phạm, đi một mình
không phạm, tức là đi ở chỗ
có thấy nghe, nếu một
mình ni đi đại tiểu tiện, các nạn duyên đều không phạm.

Luật Tăng-kỳ
chép: không được một mình ra khỏi giới hạn thôn xóm, trừ đi đường tình cờ gặp người thân mà lạc bạn, trong thời
gian chưa gặp lại bạn thì
không phạm, bệnh cũng như vậy.

Luật Ngũ Phần chép: nếu lúc sợ hãi mà chạy, già, bệnh
không đi kịp thì
không phạm. Trong đơn đọa một giới
xe sợi, luật văn tùy
theo xé vải ra dẫn quay
quanh dệt v.v… mỗi mỗi phạm đơn đọa, dệt thành y không được
sám hối rồi mặc, còn lại trên dưới giới đều là chủng
tướng, hạnh ít dùng,
lại lược bớt mà thôi.

Bảy tướng nhiếp các hành, ni do không có người bạn, thường độ người không biết pháp, nhưng ít lợi mình, vì không y theo đạo
giới, trong luật hơn hai
mươi giới kết khắp tội của Hòa-thượng.
Cho nên luật chép: độ đệ tử rồi nên lấy y thực và pháp nhiếp thủ.

Luật Ngũ Phần chép: Sư tăng nên
sáu năm tự nhiếp, nếu dạy
người khác
thâu nhiếp đệ tử thì trái phạm đọa.

Luật Tăng-kỳ
chép: Hòa-thượng-ni muốn trao cho đệ tử đầy đủ giới nên trước cầu
thiện Tỳ-kheo, không được đến thời lựa chọn
chúng, nếu người không
được nên cầu phân nữa chấp nhận, hoặc quá nửa
mà tác pháp (người
không phạm giới trọng, thỉnh pháp từ nơi khác có thể đủ số).

Luật Tứ Phần chép: thọ giới rồi không được liền lìa Hòa-thượng.

Luật Ngũ Phần chép: nên sáu năm nương theo Hòa-thượng, còn có thầy trò, giáo thọ báo ân,
cúng dường, quở trách, trị phạt, đều
như quyển trên, thầy trò thâu nhiếp nhau.

Kế là nói về các hạnh quan trọng, chớ vượt qua tám pháp kính.

Luật Thiện Kiến chép: lúc đầu
Phật không độ cho người nữ, vì người nữ xuất gia làm hoại diệt chính pháp năm trăm năm.
Sau Phật vì họ mà nói tám pháp
kính, cho phép người nữ xuất gia, nương theo giáo hạnh, trở lại một ngàn năm. Thời nay không thực hành, tùy theo chỗ
mà pháp hoại diệt, cho
nên phải cố gắng, nay nêu tám pháp đó:
1/ Tỳ-kheo-ni một trăm tuổi hạ thấy Tỳ-kheo mới thọ giới phải đứng dậy, đón
rước lễ bái, hỏi thăm, mời ngồi.
2/ Tỳ-kheo-ni không được chê bai mắng nhiếc, vu khống Tỳ- kheo.

3/ Tỳ-kheo-ni không được cử tội nói lỗi Tỳ-kheo, Tỳ-kheo được nói lỗi của Tỳ-kheo-ni.
4/ Thức-xoa-ma-na đã học giới rồi nên theo chúng tăng cầu thọ đại giới.
5/ Tỳ-kheo-ni phạm tội Tăng tàn mỗi nửa tháng phải đến trong hai bộ tăng, ni hành Ma-na-đoả.
6/ Tỳ-kheo-ni trong mỗi nửa tháng phải đến trong tăng cầu thầy giáo thọ.
7/ Tỳ-kheo-ni không nên ở chỗ không có Tỳ-kheo mà hạ an cư.
8/ Tỳ-kheo-ni hạ an cư xong phải đến trong tăng, cầu người tự tứ như thế. Tám pháp này nên tôn trọng, cung kính, khen ngợi, suốt
đời không được trái.

Luật Ngũ Phần chép: nên sai ba vị Tỳ-kheo-ni đến trong Tăng tự tứ.

Trung A-hàm chép: trong tám pháp của tôn sư, nếu Tỳ-kheo cho
phép
Tỳ-kheo-ni hỏi kinh, luật, luận mới được hỏi, người không
cho phép thì phạm pháp tôn sư thứ năm.

Luật Tăng-kỳ
chép: Tỳ-kheo-ni vào chùa tăng trán nên lễ
dưới chân Tỳ-kheo, hoặc già bệnh không kham nổi, tùy theo
sức nhiều ít, người không khắp lễ chung miệng nói rằng: con là
Tỳ-kheo-ni… trán
lễ dưới chân tất cả
tăng, nếu Tỳ-kheo vào chùa Tỳ-kheo-ni,
Tỳ-kheo-ni cũng lễ như vậy, không được nói: là phạm giới, là
thầy thuốc, là
ma-ha- la, không biết gì và
tội hư thật, Tỳ-kheo được nói tội thật của
Tỳ-kheo- ni, nếu Tỳ-kheo-ni
kiêu mạn, không cung kính đứng dậy, đón rước
lễ dưới chân thì trái với kính pháp.

Luật Thập Tụng chép: Thấy đại tăng không đứng dậy thì phạm
tội đọa. Luật Ngũ Phần
cũng nói như vậy.

Luật Tăng-kỳ chép: nếu bà con
Tỳ-kheo-ni được nói
lời mềm mại, không được quở trách, nếu thiếu niên nói rằng: nay ông không
học, đợi già ư? Ông
về sau nên dạy đệ tử, đệ tử cũng học như ông, cho
nên phải thuận theo thọ kinh tụng kinh.

Luật Tứ Phần chép: Tỳ-kheo-ni vào chùa tăng ngay phạm tội đọa.

Luật Ngũ Phần chép: nếu đứng chỗ không thấy Tỳ-kheo, chẳng
được không
bạch mà vào, lúc bạch Tỳ-kheo nên trù lượng, có thể
cho phép được không, như trên nói rõ.
2.Nói pháp Thức-xoa-ma-na (Hán dịch là
Học pháp nữ,
không riêng đắc giới,
trước do lập chí, sáu pháp luyện tâm làm thọ duyên).

Luật Tứ Phần chép: Đồng nữ mười tám tuổi nên cho hai năm
học giới, lại nói tuổi nhỏ đã có chồng mười
năm trao cho sáu pháp.

Luận Tát-bà-đa chép: người hai mươi tuổi được thọ giới cụ
túc, vì bị nhà chồng sai
khiến, chịu đựng những sự khổ nhọc, thêm sự nhàm chán.

Bổn sự và
luật Tăng-kỳ cũng đồng.

Luật Thập Tụng chép: trong
sáu pháp là để luyện tâm đọa, để ng- hiệm xét đại giới thọ duyên,
hai năm là để luyện thêm để biết người đó có thai hay không, rộng như văn kia, cho nên trong văn nói
suốt đời
làm pháp, nên người
không có thai hai năm thì có khả năng nhận được, cho nên phải đứng ở chỗ không
nhưng thấy, bạch bốn thọ pháp,
sau triệu đến nói cho tên gọi
sáu pháp, cho đến trả lời “giữ được” như thường
nói, đây là
Thức-xoa-ma-na-ni học đủ ba pháp.

Học giới căn bản nghĩa là bốn giới trọng.

Học bốn pháp tức là Yết-ma, nghĩa là tâm nhiễm ô xúc chạm
nhau, trộm bốn tiền của người, giết hại mạng súc
sinh, tiểu vọng ngữ,
ăn phi thời, uống rượu, trong văn có nêu, dâm
dục, trộm cắp, sát sinh,
nói dối, tùy theo mười giới Sa-di đã học mà nói.

Học pháp hành nghĩa là tất cả giới hạnh của đại ni đều phải
học, nếu phạm các học pháp liền Yết-ma cho hai năm, nếu phạm giới căn bản liền bị diệt tẫn, phạm các hạnh khác chỉ gọi là
khuyết hạnh.
chỉ bảo cho sám hối sửa đổi, nếu học đủ hai năm
rồi thì cho học lại hai năm.

Luật nói: Thức-xoa-ma-na phải học tất cả giới pháp của đại ni, trừ giới tự tay mình trao thức ăn cho người, nếu tự tay mình lấy thức ăn
luật cũng chế phạm,
không có Sa-di-ni thì không phạm, có người được
trao cho Tỳ-kheo-ni, tự mình phải nhận lấy.

Luật Tăng-kỳ
chép: Thức-xoa-ma-na nên học mười tám pháp:
1/ Ngồi dưới đại ni, ngồi trên Sa-di ni.
2/ Thức ăn bất tịnh của Thức-xoa-ma-na là thức ăn thanh tịnh của đại ni,
thức ăn bất tịnh của đại ni là thức ăn bất tịnh của Thức-xoa-ma- na.
3/ Đại ni được ngủ với Thức-xoa-ma-na ba đêm, Thức-xoa-ma-na được ngủ với Sa-di-ni ba đêm.
4/ Thức-xoa-ma-na được trao thức ăn cho đại ni, trừ hỏa tịnh năm thứ sinh chủng, cầm vàng bạc tiền, tự mình theo Sa-di-ni thọ thức ăn.
5/ Tỳ-kheo-ni không được nói tên của bảy tụ cho Thức-xoa-ma-na nghe.
6/ Được nói rằng: không dâm dục, không sát sinh, không nói
dối, v.v… như vậy phải nhớ nghó.
7+
8/ Đến ngày Bố tát và tự tứ thì vào giữa tăng quỳ thẳng chắp tay bạch rằng: bạch A-lê-da, tăng, con là Thức-xoa-ma-na… thanh
tịnh, xin chúng tăng nhớ
nghó cho con (nói ba lần) rồi đi ra.
9, 10, 11,
1
2/ Bốn tội Ba-la-di sau, nếu phạm thì phải học lại từ đầu.
1
3/ Mười chín pháp Tăng tàn trở xuống, nếu phạm giới nào thì mỗi giới phải làm pháp sám hối tội Đột-cát-la, còn lại như
giới trước đã nói.

Luật Tứ phần chép: không biết giới tướng tạo tác phi pháp,
Phật chế cho học pháp
phải học suốt đời.

Luật Thập Tụng chép: vì độ cho người có thai
sau có lỗi,
Phật dạy hai năm học giới có thể biết.

3. Pháp Sa-di
ni đại khái đồng với pháp Sa-di.

Nếu y theo pháp hành trụ thì Thức-xoa không được làm bạn
với đại ni, vì giới
không đầy đủ, tự mình không được với làm bạn
Sa-di-ni, vì chẳng phải đồng học. Hoặc hai
Tỳ-kheo-ni và
một thức-xoa, hoặc
hai thức-xoa và một
Sa-di-ni được làm bạn, người khác thì không được.
****



Xưa nói rằng: Học rộng vì cứu giúp người
nghèo cùng, lời
này thật đúng, nếu
Tứ Phần thiếu
sự pháp, bộ khác tự có văn lý rõ ràng, thì
sẽ
y cứ theo thực hành,
không nương theo hai, thế thì bỏ vội vàng từ
thong thả bỏ có cần
không, tổn giảm khinh trọng, đúng sai tùy ý, người
ngu có tâm lấy bỏ, đó
chính là từ tâm hổ thẹn để lại gánh vác, tội đâu phải khoa của người khác nên tùy theo bổn thọ để làm tông. Lời tựa của
sao có hiểu bày, nếu hoàn toàn chưa dựa vào pháp thì tùy theo nhập
vào một bộ để nương
theo giữ gìn, thuận theo văn cẩn thận dùng làm mới
y theo được, nhưng sự
là muôn đường tìm nó khó trở lại, vả lại sơ yếu
y cứ vào dụng để chỉ
bày khuôn phép, bên trong chia làm bảy.

Nói về số Tăng nhiều ít.

Thánh pháp thông bít.

Phạm tội nặng khác nhau.

Nhiếp sự rộng hẹp.

Tâm cảnh khác nhau.

Xả bỏ sám hối có khác nhau.

Tùy tướng mà có thứ bậc khác nhau.

Trong phần đầu, luật Tăng-kỳ chép: Hòa-thượng trao giới
ngoài mười người, pháp
xả đọa thuộc về năm vị tăng, do sám chủ đơn bạch hòa hợp tăng, hỏi tăng cho có thể tự không
đủ số, đến lúc trả lại tài
vật, là Tăng tác pháp
lại được đủ số, giống với năm người trong tự tứ.

Luật Tứ Phần chép: không phải văn, các thầy bốn vị phạm xả đọa, thứ năm cho là không phải nhập vào
số tăng, vì luật nêu bốn vị tăng trong không nói, nên biết được dùng, nếu y theo thông giáo trên hiểu
rõ là trái, năm người
chịu sám hối từ đầu đến cuối không ngăn cản,
ngoài ra như trong Hối Tụ Pháp quyển trung.

Luật Thập Tụng chép: không có Hòa-thượng, người thọ giới
đắc giới, tăng tác pháp phạm tội.

Luật Tát-bà-đa chép: Trước thỉnh Hòa-thượng thọ mười giới,
lúc Hòa-thượng không hiện tiền cũng được mười giới, nếu nghe
Hòa-thượng qua đời thì
không được thọ giới cụ túc, không hiện tiền không đắc
giới, nếu số Tăng đầy
đủ, dù không có Hòa-thượng cũng đắc giới.

Luật Thiện Kiến chép: không có Hòa-thượng, người thọ dắc
giới mắc tội, huỳnh môn
làm Hòa-thượng cũng như vậy.

Luận Ma-đắc-lặc-già chép: người tại gia
làm Hòa-thượng,
cho người tại gia thọ
đắc giới mắc tội, chẳng phải người xuất gia cũng như vậy.

Luận Tát-bà-đa chép: không cạo râu tóc, không có y bát mà thọ,
đắc giới
mắc tội. Nếu theo luật Tứ Phần đều không phạm.
Luật chép:
Không gọi là thọ giới cụ túc.

Luật Thập Tụng chép: người nam làm người nữ, oai nghi
như người nam thọ đắc
giới mắc tội, tưởng là người nữ thì trái lại trên.

Luật Ngũ Phần chép: nếu tự mình cắt bỏ nam căn, hoặc để lại
một tinh hoàn thì được
thọ, người hoàn toàn không có thì diệt tẫn.

Bộ Ngũ Bách Vấn chép: Sư tăng trên đàn, hoặc mặc y phục thế tục, hoặc phạm giới cấm, hoặc người thọ giới biết là phi pháp thì
không được, người
không biết đệ tử mặc y phục thế gian, ngay lúc đó
không hỏi thì được.

Luật Ma-đắc-lặc-già chép: Không biết Hòa-thượng là giặc
trong Phật pháp, nương theo
họ thọ giới thì đắc giới, các Tý kheo pham đột- cát-la, vốn là người phạm giới, vốn là người không phải hòa hợp,
chẳng phải là người
xuất gia, làm Hòa-thượng cũng vậy.

Luật Thập Tụng chép: Trong một giới bốn người cùng lúc thọ
giới cụ túc, được bốn chỗ xoay vần dữ dục, hoặc một
Tỳ-kheo một chỗ ngồi đầy đủ bốn chỗ
số Tăng, một chỗ một người làm pháp
Yết-ma được bốn chúng, như lấy gỗ cây, giường chõng liên tiếp bốn giới, ngồi trên đủ
bốn chỗ số được bốn
người, tất cả Yết-ma đều đúng pháp.

Luận Ma-đắc-lặc-già chép: có thể có Tý kheo cho bốn chỗ
người thuyết giới, thọ
giới làm pháp Yết-ma là chẳng được phải không?
Đáp: được, cho đến
năm chỗ cũng như vậy, tám người, hai mươi người,
mười lăm người, hai
mươi tám người cũng như vậy.

Luật Thiện Kiến chép: Sa-di phạm giới trọng được xuất gia
lại, trừ phá hoại phạm
hạnh ni, không được y theo đây. nghe học sám
hối, không được thọ
giới cụ túc. Hai là Thánh pháp thông cuộc.

Luật Tứ Phần chép: Yết-ma lược thì có ba loại, rộng thì có
tám phẩm, thêm bớt
không thành, Thánh ấn nhất định, như đơn bạch không
được bạch thêm bạch nhị, bạch nhị không được
làm đơn bạch, v.v…

Luật Tăng-kỳ,
Thập Tụng chép: thêm được thành tựu, nên
làm đơn bạch, bạch nhị,
bạch tứ thì càng tốt, giảm thì không thành.

Luật Tăng-kỳ chép: thêm một trung
gian Yết-ma, cũng gọi là
cầu thính Yết-ma.

Luật Minh Lịễu
nói: trung gian cũng đồng.

Giải thích rằng: nghĩa là ở giưa đơn bạch và nhị bạch, lại
thêm bạch Yết-ma, xướng chỗ lập ra việc, bất luận cho phép không ngăn cản,
còn lại ba
Yết-ma khác đồng với luật Tứ Phần.

Lại nói: Trung gian
bạch thẳng, đây là hai
Yết-ma ba người,
v.v… cho làm, ba Yết-ma
còn lại nhất định bốn người trở lên.

Luật Tứ Phần chép: Yết-ma chỉ thêm ba người, không được
Tăng cử Tăng, nếu pháp
can ngăn thì chung cho nhiều ít.

Luật Thập Tụng chép: trong
Yết-ma được thêm bốn vị trở
lên thọ giới cụ túc.

Luật Tăng-kỳ
chép: không được người dữ dục nhiều, tăng ngồi
ít thì không thành.

Luật Ngũ phần chép: cho phép nhiều người nhóm họp,
ít người dữ dục.

Luật Tăng-kỳ
chép: chuyển dục thì mất.
3/ Nói về phạm giới trọng. Luật Tứ phần chép: giới có thọ lại, cũng có phạm lần nữa.
Văn nói: như trước,
sau cũng vậy.
Tỳ-kheo-ni xúc chạm gọi là
tùy xúc, mỗi mỗi phạm Ba-la-di.

Luật Thập Tụng chép: không phạm giới trọng, vì giới không thọ lại, phạm giới dâm rồi phạm giới dâm
phạm Đột-cát-la, phạm giới
trộm cắp, sát sinh, đại
vọng ngữ lại phạm ba giới trọng.

Văn nói: Ni học hối phạm Tăng tàn, thỉnh Tỳ-kheo đến làm
pháp ma-na-đỏa xuất tội, v.v…
Thiên dưới tùy theo tội nặng nhẹ thiên đầu
về sau phạm chỉ phạm Đột-cát-la.

Luật Tăng-kỳ
cũng nói như vậy. Bốn là nói về nhiếp sự.

Vả lại, luận
về thọ giới hằng ngày các bộ khác nhau.

Luật Tứ Phần chép: có hai; ban đầu nói về hai ngày, đồng
với luật Tứ phần, sau
nói về sự xong, liền dùng pháp riêng trung gian, theo duyên
sự trước chưa rõ pháp ở đâu, người không trở lại là được,
sẽ chẳng phá giới, Tam bảo chính duyên.
Cho nên văn nói: bạch Đại đức tăng xin lắng nghe, tôi là
Tỳ- kheo… ở chỗ này an
cư, nếu tăng phải thời mà đến tăng bằng lòng
cho Tỳ-kheo… ở chỗ này
an cư, vì tháp sự, Tăng sự mà xuất giới, xong
việc trở lại ở trong đây. Chư Đại đức! Tỳ-kheo…
vì Tăng sự, tháp sự, ra khỏi giới, xong việc trở lại chỗ này an cư, tăng bằng lòng vì im lặng,
việc này hành trì như vậy.

Luật Thập Tụng chép: thọ nhật có hai: pháp bảy đêm đồng
với luật Tứ Phần, gồm
ban đêm lại dùng pháp ba chín đêm, bạch nhị Yết- ma, văn không đồng với luật
Tứ Phần. Cho nên luật kia chép: Bạch Đại
đức Tăng
xin lắng nghe! Tỳ-kheo… thọ ba mươi chín đêm vì việc
Tăng ra khỏi giới, xong việc trở lại chỗ an cư tự tứ, tác bạch như thế, bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe!
Tỳ-kheo thọ ba mươi chín đêm ra khỏi
giới, xong việc trở lại
chỗ an cư tự tứ xong, các Trưởng lão nào bằng lòng, cho
Tỳ-kheo… thọ ba mươi chín đêm vì việc tăng, ra ngoài giới
xong việc trở lại chỗ an
cư, tự tứ thì im lặng, vị nào không bằng lòng xin
cứ nói lên. Tăng đã bằng lòng cho
Tỳ-kheo… thọ ba mươi chín đêm vì
việc tăng ra ngoài giới,
xong việc trở lại chỗ an cư tự tứ. Tăng bằng lòng
vì yên lặng, việc này
hành trì như vậy.

Luật Thập Tụng chép: nhờ
A-xà-lê xướng lập bày ở chỗ
trống, Phật bảo bạch nhị tác tịnh bên trong,
sau ngoại đạo chê bai rằng: nhà
cư só trơ trụi làm thức ăn và cho giỏ đựng cơm cùng người tại gia đâu
khác gì. Phật dạy ra
ngoài tăng phường làm thức ăn, sau bị khói lửa nổi lên, người đến xin ăn ít, từ nay về
sau không cho phép làm
Yết-ma tịnh
địa, nếu làm thì phạm
Đột-cát-la, trước làm nên phạm xả đọa, nêu ra
trong quyển hai bốn. Người
bèn vọng dùng không cần kiết lại.

- Tâm cảnh khác nhau:

Luật Tứ Phần chép: tâm cảnh tưởng nghi như trong
trì phạm phương quỹ.

Luật Ngũ Phần chép: Tâm không nghi, vì nghi có cả
đúng sai,
nên có phạm kết chính.

Luật ấy chép: là người nữ mà nghi là côn trùng, nghi là cỏ
cây, nghi đều tùy theo
phạm Tăng tàn, Ba-dật-đề, tưởng là quyết định thấu suốt, tâm cảnh không giống nhau là
không phạm. Như luật
Tứ Phần chép: phá giới dâm của tăng, thọ giới
không khai, biết nghi, còn lại
đều khai, ngoài ra như tùy tướng.

Luật Tăng-kỳ chép: tính ác tội trên không
nghi tưởng, nên kia
nói rằng: người nữ
tưởng huỳnh môn, xúc chạm phạm Tăng tàn, đều từ
nơi cảnh chế ra, như ngăn tội ác trên được có tưởng nghi.
Cho nên văn chép:
sinh phải
phải tưởng, chẳng phải
sinh
nghi phạm Đột-cát-la.

Luật Thập Tụng chép: nếu trước có tâm phương tiện đều trừ
tưởng nghi, đều kết tội chính.
Kia nói rằng:
Vật có chủ tưởng không chủ và nghi phạm tội nặng
cũng không luận cảnh trước ngăn tính, nếu trước
không có tâm phương tiện, đều có tưởng nghi kết tội, vả lại dẫn ra đường lớn, chẳng
phải không có năm, ba khác nhau.

- Xả, sám khác nhau.

Luật Thập Tụng chép: có hai người ít vật báu, thì xả hẳn,
người nhiều vật báu thì
xả giao phó cho tịnh nhân đồng tâm, tịnh nhân
khiến cho bỏ, làm ngọa
cụ cho tăng bốn phương, tội đến trước tăng sám
hối, còn lại đồng với Luật Tứ phần.

Luật Ngũ Phần chép: có năm thứ.

Vào Tăng bỏ hẳn, hai vật báu bỏ cùng với tăng, tăng
sai người
thường bỏ, nếu tăng không bỏ thì tịnh nhân vì
Tăng đổi trao y thực cho tăng dùng, chỉ có bổn chủ không được dùng, vì
sợ thỏa nguyện bổn tâm.

Vào hẳn trong tăng trải toạ cụ nhập vào thường trụ, chỉ có bổn
chủ không được ngồi nằm.

Vào tục tăng, bỏ thuốc cho tăng, tăng bỏ cho người thế tục
Sa- di, thoa chân đốt đèn, bổn chủ cũng không được
dùng, tất cả
Tỳ-kheo không được ăn, còn lại là đồng.

Luật Tăng-kỳ
chép: có năm thứ khác nhau.

Xả nhập vào vô tận tài của tăng, nghĩa là chứa đổi
hai thứ báu,
nếu sinh ra liền dứt lợi, làm phòng xả cho tăng, y
tăng không được chia dùng và ăn. Vì chiết phục được tâm tham của bổn chủ, hai là xả vào tăng dùng, nghĩa là năm ngọa cụ trở lại tăng vật tùy theo Tăng dùng
như thế nào v.v… trong đó kiều-xa-da thuần đen tăng không được đắp
dùng, được làm trải đất và làm hưởng kiêu
mạn, v.v… sáu năm không được trải cỏ thi dưới đất, Tăng được đắp dùng, không được mặc vào
thân, ngọa cụ lông trắng đẹp như ở trước,
không đẹp như ở sau, còn
lại thì đồng.

Luật Thiện Kiến chép: Vàng bạc nếu không có tịnh nhân thì
hãy bảo ném bỏ. Tăng
Yết-ma sai một Tỳ-kheo biết năm pháp khiến che lại,
tự mình ném đi, chớ nên nhớ chỗ nào.

Luận Minh Liễu chép: nếu chuyển xe y đợi một tháng y quá
mười ngày, bát qua mười
ngày, y tắm mưa, gấp thì xả cho tăng rồi tăng
hỏi. Nếu cần thì nên
trở lại được dùng, nếu tự mình không dùng thì xả
hẳn cho tăng, thọ y của ni chẳng phải bà con, y bỏ trở lại bổn ni, nếu bổn
ni không bỏ cho ni, tăng
sai ni giặt y trở lại tăng vật xả hẳn cho tăng.
Dù chẳng phải cư
só là con xin một y, hai cư
só nên xả trả lại kia, kia nếu không còn hoặc lấy bỏ cho tăng qua đủ ba lần, tất cả phu cụ
sai thợ
dệt, dệt y xả hết cho
tăng, tâm tức giận đoạt y trả lại cho Tỳ-kheo tức
giận, thuốc bảy ngày có hai công dụng, văn như kia đầy đủ.

Luận Tát-bà-đa chép: tặng, bán vật, nếu khác với tâm tịnh
nhân nên làm ngọa cụ
cho bốn phương Tăng, vì chỉ phỉ báng, nếu ngoại đạo

nhập Phật thì
nên nói: Sa-môn Cù-đàm phần nhiều tham lợi, khiến
cho đệ tử bỏ vật, giữ
dùng tự vào, lại trừ ruộng phước của Phật, không vượt qua bốn
phương Tăng, không luận thọ pháp, không thọ pháp trì
giới, phá giới, nói
pháp nói phi pháp, tất cả không ngăn che.

- Tùy theo giới tạp tướng.

Luật Thập Tụng chép: phạm
Tăng tàn, tùy theo che giấu tội
không thực hành ỡ
riêng sáu đêm, ngay thẳng và đưa ra tội, được
gọi là xuất tội, chúng tăng mắc tội cho đến không thực hành biệt trụ ngay
thẳng thực hành sáu
đêm, ngay thẳng cho nêu tội, được đưa ra mắc tội,
lại có sáu người hoàn toàn không tác pháp thanh
tịnh ngay thẳng như vậy.
1/ Thượng tọa phạm Tăng tàn, những người sinh tâm khinh
thường, Phật nói: nếu
nhất tâm sinh niệm, dầu cho ngày nay lại không làm,
tức là được thanh tịnh.

2/ Đại đức nhiều tri thức.
3/ Nhiều hổ thẹn, nếu khiến cho người thực hành thì thà trái lại giới.
4/ Bệnh nặng không quỳ gối được mà sức có thể sám hối.
5/ Chỗ ở không đầy đủ hai mươi vị, giữa đường gặp giặc chết.
6/ Chúng không thanh tịnh. Đến ở phương khác, giữa đường gặp giặc chết, Phật nói: nhất tâm

sinh niệm
đúng như pháp sám hối, chính là người thanh tịnh được
sinh lên cõi trời.

Luật Tử Chú chép: Sáu pháp
sám hối này không thể dùng bừa
bãi, và có cầu may nói
khoác tự khinh mình, tội không được trừ, quan
trọng là phải hỏi rộng
người biết luật, có khả năng giải quyết.

------------------------
Vào tháng
sáu niên hiệu Võ Đức năm thứ chín
đời Đường, bấy giờ,
Sưu Dương Tăng, Ngũ Vô Thương Tục ngợi khen, tôi đóng cửa nương theo
sự học hỏi để
soạn ra thứ lớp, nhưng ý ở thực hành và
dùng, thẳng bút viết
thông suốt, không việc làm loạn văn.
Nói nhiều chậm chạp, ý tưởng có bậc thiện tri thức thông
suốt, biết được sự ghi nhớ của tôi.



LINH SƠN PHÁP BẢO ĐẠI TẠNG KINH TẬP 143