Từ Bi Thủy Sám Pháp
Trước thuật:
Ngộ Đạt Thiền Sư
Dịch Giả:
Thích Huyền Dung
Phật Lịch: 2541-1997
“Tội từ tâm khởi cũng từ tâm
diệt
Tội diệt tâm không cả hai đều hết”
“Nguyện nghiệp chướng Báo chướng,
Phiền não chướng, ba chướng tiêu trừ.
Nguyện Tân duyên,Cựu duyên,
Oan trái duyên, mọi duyên giải thoát”.
Thiết nghĩ ngoài những kinh, luật, luận
của thánh giáo đã phiên dịch, nhiều sách vở của hiền nhân chế tác về sau
đều do nơi sự cảm ứng mà làm ra cả. Nếu riêng từng phẩm loại mà nói thì
không dễ gì kể ra cho hết được. Ngay như bản văn này mà gọi là Thuỷ Sám,
tôi xin nói rõ đến căn do.
Thuở về chiều vua Đường Ý Tôn có một vị
quốc sư hiệu là Ngô Đạt, tên là Tri Huyền, lúc chưa hiển đạt, ngài
thường gặp gỡ một nhà sư ở đất Kinh Sư trong một ngôi chùa nọ. Nhà sư ấy
bị mắc bệnh ca ma la (bệnh cùi) ai cũng gớm, chỉ có ngài Tri Huyền là
thường gần gũi hỏi han, không hề nhàm chán. Nhân khi chia tay, nhà sư vì
quá cảm khích phong thái của ngài Tri Huyền mới dặn rằng:
- Sau này ông có nạn chi nên qua núi
Cửu Lũng tại Rành Châu đất Tây Thục tìm tôi và nhớ trên núi ấy có hai
cây tùng làm dấu chỗ tôi trú ngụ.
Sau đó ngài Ngộ Đạt quốc sư đến ở chùa
Ấn Quốc thì đạo đức của ngài càng vang khắp. Vua ý Tôn thân hành đến
pháp tịch nghe ngài giảng đạo. Nhân đó vua mới ân từ rất hậu cho ngài
cái pháp tọa bằng gỗ trầm hương và từ đó trên đầu gối của ngài bỗng
nhiên mọc mụn ghẻ tựa như mặt người, đau nhức khôn siết! Ngài cho mời
tất cả các bậc danh y, nhưng không ai chữa được. Nhân ngài nhớ lời dặn
trước bèn đi vào núi mà tìm.
Trên đường đi, trời đã mờ tối, trong
khoảng âm u mây bay khói toả mịt mù, ngài nhìn xem bốn phía, bỗng thấy
dạng hai cây tùng mới tin rằng lời ước hẹn xưa không sai. Ngài liền đến
ngay chỗ đó, quả nhiên thấy lầu vàng điện ngọc lộng lẫy nguy nga, ánh
quang minh chói rọi khắp nơi. Trước cửa nhà sư đang đứng chờ đón ngài
một cách thân mật.
Nhân ở lại đêm, ngài Ngộ Đạt mới tỏ hết
tâm đau khổ của mình, nhà sư ấy nói:
- Không hề gì đâu, dưới núi này có một
cái suối, sáng ngày rửa cái mụn ấy khoẻ ngay.
Mờ sáng hôm sau một chú tiểu đồng dẫn
ngài ra ngoài suối. Ngài vừa bụm nước lên rửa thì mụn ghẻ kêu lên:
- Đừng rửa vội. Ông học nhiều biết rộng
đã khảo cứu các sách cổ kim mà có từng đọc đến chuyện Viên Áng giết Tiều
Thố vậy? Thố bị chém ở chợ phía đông oan ức biết chừng nào. Đời đời tôi
tìm cách báo thù ông, song đã mười kiếp ông làm bậc cao tăng, giới luật
tinh nghiêm, nên tôi chưa tiện bề báo oán được. Nay vì ông được nhà vua
quá ưa chuộng nên khởi tâm danh lợi làm tổn giới đức, tôi mới báo thù
được ông. Nay nhờ ngài Ca Nặc Ca tôn giả lấy nước pháp tam muội rửa oán
cho tôi rồi , từ nay trở đi tôi không còn báo oán cho ông nữa.
Ngài Ngộ Đạt nghe qua hoảng sợ liền vội
vàng bụm nước dội rửa mụn ghẻ làm nhức nhối tận xương tuỷ, chết giấc hồi
lâu mới tỉnh. Khi tỉnh lại thì không thấy mụn ghẻ ấy nữa. Nhân đó ngài
mới biết thánh hiền ẩn tích kẻ phàm tình không thể lường được. Ngài muốn
trở lên lạy tạ vị sư, nhưng ngó ngoảnh lại thì ngôi bảo điện kia đã biến
mất tự bao giờ. Vì thế ngài bèn lập một cái thảo am ngay chỗ ấy và sau
trở thành một ngôi chùa. Đến năm Chí Đạo triều nhà Tống mới sắc hiệu là
“Chi Đức Thiền Tự”. Có một vị cao tăng làm bài kí sự ghi chép việc này
rõ ràng.
Khi đó ngài Ngộ Đạt nghĩ đến nỗi oan
trái đã bao đời nếu không gặp được thánh nhân thì do đâu khỏi được? Vì
cảm niệm cái ơn tế độ lạ lùng ấy, ngài mới thuật ra pháp sám này để mai
chiều lễ tụng, sau đó truyền bá khắp thiên hạ.
Ba quyển sám đây tức là bài văn của
ngài làm ra lúc đó vậy.
Nghĩa chính của bài văn này là lấy nước
Tam Muội rửa sạch nghiệp oan khiên nên mới đặt là Thuỷ Sám. Lại ngài Ngộ
Đạt cũng vì cảm điềm dị ứng của đức Ca Nặc Ca nên dùng tên ấy mà đặt cho
bộ Sám văn này để đền đáp cái thâm ân kia.
Nay tôi kể rõ sự thật và nếu công của
tiên đức để cho những người lật bộ sám văn này, hoặc lễ, hoặc tụng, đều
biết được sự tích của tiền hiền vì lẽ nhân quả tuy nhiều kiếp cũng không
sai chạy.
(Bài
này tôi cố tìm tác giả nhưng không thấy)
(Mọi
người đều chỉnh tề đứng trước Tam Bảo mật niệm rằng)
Tịnh pháp giới chân ngôn: Án La Sa Ha
(3 lượt)
(Chủ
sám đọc)
Hết thẩy cung kính: Dốc lòng kính lễ
mười phương pháp giới thường trụ Tam Bảo(3 lượt)
(Mọi
người quỳ nguyện hương)
Nguyện đem lòng thành kính.
Gửi theo đám mây hương.
Phảng phất khắp mười phương.
Cúng dường ngôi Tam Bảo.
Thề trọn đời giữ đạo,
Theo tự tính làm lành,
Cúng pháp giới chúng sinh.
Cầu Phật từ gia hộ;
Tâm Bồ đề kiên cố.
Xa bể khổ sông mê.
Chóng quay về bờ giác.
Cúng dường đoạn: Dốc lòng kính lễ mười
phương pháp giới thường trụ Tam Bảo.(1 lượt)
(Mọi
người đều đứng dậy chắp tay tán phật)
Đấng pháp vương vô thượng,
Ba cõi chẳng ai bằng,
Thầy dậy khắp trời người,
Cha lành chung bốn loài,
Quy y trọn một niệm.
Dứt sạch nghiệp ba kỳ,
Xưng dương cùng tán thán.
Ức kiếp không cùng tận.
Án phạ phật la vật.(3 lượt)
Chí tâm đảnh lễ, Tận hư không, biến
pháp giới, quá, hiện, vị lai, chư phật, tôn pháp, Hiền Thánh Tăng thường
trụ tam Bảo.(1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Sa bà giáo chủ Bản Sư
Thích Ca Mâu Ni Phật.(1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Tây phương Cực Lạc
giáo chủ A Di Đà Phật. (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Đương lai giáo chủ Di
lặc Tôn Phật. (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi
Bồ Tát. (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Đại Hạnh Phổ Hiền
Vương Bồ Tát. (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Đại Bi Quan Thế Âm Bồ
Tát. (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Đại Lực Đại Thế Chí Bồ
Tát (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Thanh Tịnh Đại Hải
Chúng Bồ Tát (1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Ca Nhã Ca Bồ Tát.(1
lễ)
Chí tâm đảnh lễ, Ngộ Đạt Quốc Sư Bồ
Tát.(1 lễ)
Con nay xin bốn ân ba cõi, pháp giới
chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ chí thành Sám hối...(1 lễ)
(cùng quỳ để sám hối)
Chúng con xin chí thành sám hối:
Xưa kia gây nên bao ác nghiệp.
Đều vì ba nghiệp Tham, sân, si.
Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra.
Hết thảy nay con xin sám hối.
Sám hối đoạn: Dốc lòng kính lễ Tam Bảo
thường ở khắp mười phương.(1 lễ)
(Đồng quỳ: Chủ sám thỉnh) (1 lễ)
Kính nghe:
Lòng Từ Mẫn hằng vì muôn vật, tâm Bi
Nguyện khéo độ quần sinh. Hai chữ Từ Bi làm tiêu hết muôn nghìn tội lỗi.
Một lời niệm Phật cũng diệt trừ trăm vạn oan khiên.
Nguyên nhân làm ra văn Thuỷ Sám này, là
do Viên Áng, Tiều Thố hai người, vì kết thành mối oan khiên, nên nghiệp
quả kia khó tránh.
Dưới bóng song tùng ngài Ca Nhã hiện
Phạm thể đoan nghiêm, trong ao Tam Muội ngài Ngộ Đạt thoát oan sang (mụn
hình mặt người mọc nơi đầu gối.), khổ nạn. Nhân Từ tâm hướng về thiện
niệm, vì thế nên đất hiện suối thơm. Văn Thuỷ Sám nay mở đầu, là nguyên
do từ đó.
Sở sĩ, một giọt nước thấm nhuần lại là
phương thuốc hay thoát khổ, một lời kêu Sám hối thực là đạo tối yếu trừ
khiên; khả dĩ tiêu tan nhiều đời tội nặng; khả dĩ cứu vớt cực khổ nơi ba
đường; khả dĩ gỡ mối oan khiên trong nhiều kiếp. Công đức sám ma ấy,
khen ngợi mãi khôn cùng.
Hôm nay đàn tràng nghiêm tịnh, tiệc
pháp kính bày. Quy mệnh mười phương Điều Ngự, Kính lễ Phổ Hiền nguyện
vương, vận tưởng hương hoa, một lòng dâng cúng.
Muốn cho căn lành trong sạch, trước nên
nghiệp chướng, tiêu trừ. Cúi mong đức đại Từ Bi trông xuống rủ lòng soi
xét.
Nam Mô Cầu Sám Hối Bồ Tát Ma Ha Tát (3
lượt)
(Chủ sám và mọi người ngồi, cùng tụng theo nhịp mõ)
Thiên thủ thiên nhỡn vô ngại Đại bi tâm
đà la ni
Nam mô
hát ra đát na đá ra giạ gia. Nam mô a rị gia. Bà lô yết đế thước bát ra
gia. Bồ đề tát đỏa bà gia. Ma ha tát đỏa bà gia. Ma ha ca rô ni ca gia.
Án. Tát bàn ra phạt duệ. Số đát na đát tả. Nam mô tất cát lật đỏa y mông
a rị gia. Bà lô cát đế thất phật ra lăng đà bà. Nam mô na ra cẩn trì. Hê
rị ma ha bàn đa sa mế. Tát bà a tha đậu du bằng. A thệ dựng. Tát bà tát
đá na ma bà già. Ma phạt đặc đậu. Đát điệt tha. Án. A bà lô hê, lô ca
đế. Ca ra đế. Di hê rị. Ma ha bồ đề tát đỏa. Tát bà tát bà. Ma ra ma ra,
ma hê ma hê rị đà dựng. Câu lô câu lô yết mông. Độ lô độ lô phạt xà gia
đế, ma ha phạt xà gia đế. Đà ra đà ra. Địa rị ni. Thất phật ra gia. Dá
ra giá ra. Mạ mạ. Phạt ma ra. Mục đế lệ. Y hê y hê, thất na thất na. A
ra sâm phật ra xá lị, phạt sa phạt sâm. Phật ra xá gia. Hô lô hô lô ma
ra, hô lô hô lô hê rị. Sa ra sa ra. Tất rị tất rị. Tô rô tô rô. Bồ đề
giạ bồ đề giạ. Bồ đà giạ bồ đà giạ. Di đế lị giạ. Na ra cẩn trì. Địa lị
sắc ni na. Ba giạ ma na, sa bà ha. Tất đà giạ, sa bà ha. Ma ha tất đà
giạ, sa bà ha. Tất đà du nghệ. Thất bàn ra giạ, sa bà ha. Na ra cẩn trì,
sa bà ha. Ma ra na ra, sa bà ha. Tất ra tăng a mục khư gia, sa bà ha. Sa
bà ma ha a tất đà giạ, sa bà ha. Giả cát ra a tất đà giạ, sa bà ha. Ba
đà ma yết tất đà giạ, sa bà ha. Na ra cẩn trì bàn dà ra gia, sa bà ha.
Ma bà lị thắng yết ra giạ, sa bà ha. Nam mô hát ra đát na đá ra giạ gia.
Nam mô a lị gia, Bà lô cát đế, Thước bàn ra giạ, sa bà ha.
Án tất
điện đô, Mạn đa ra, Bạt đà gia, sa bà ha.
Nam mô ly cấu địa bồ tát ma ha tát
(3 lượt)
Kính nghe:
Mỗi Đức Phật ra đời mở tám vạn bốn
nghìn cửa Pháp. Một mặt trăng cõi thiên phá tối tăm quần sinh nơi đại
địa. Mở rộng đạo mầu nhất thừa, sám diệt tội khiên hết thảy
Kính xin Bảy Phật Thế Tôn, mười phương
Từ Phụ, hiện tướng hào quang sáng suốt, giám soi ý khẩn chân thành.
Phụng vì cầu sám cho tên
là.........................Vận Sức Từ Bi Đạo Tràng Thuỷ Sám. Đây là
quyển thượng, duyên khởi vào đàn, hành nhân chúng con, quỳ gối chắp tay,
kính lễ mười phương Tam Bảo, quy y hết thảy Thánh Tăng, dĩa tỏ cầu
thượng, mở bày sám hối.
Trộm nghĩ: Chúng con tên
là.........................Nhất tính trái ngang chìm đắm hương về trong
bốn thú, Nhất Chân mờ mịt loanh quanh ở mãi trong sáu đường. Nghiệp
Thân, Miệng, ý buông lung, vì Tham, Sân, Si phóng túng. Làm càn làm bậy
tạo ra nghiệp chướng vô biên, theo ác theo tà gây lấy lỗi lầm nhiều thứ.
Nay nhờ đức Như Lai mở bày cửa Pháp
phương tiện, Khiến cho lũ chúng con phát khởi tam thành sám hối. Mong
sạch tội cấu nghìn đời, trừ hết oan khiên nhiều kiếp. Con nguyện được
như vậy, xin Phật rủ lòng thương; Ngửa mong đức Đại Từ Bi, vì con mà
ngầm giúp.
(đại chúng ngồi tụng)
Lư hương vừa đốt,
Cõi pháp thơm lây
Chư Phật bốn biển đều xa hay
Thấu tâm thành này
Chư Phật hiện thân ngay.
Nam mô Hương Vân Cái Bồ Tát Ma Ha Tát.(3 lượt)
Chân ngôn tịnh tam nghiệp: án sa phạ bà
phạ chuật đà xa phạ đạt ma sa phạ bà phạ chuật độ hám.(3 lượt)
Chân ngôn phả cúng dàng: án nga nga
nẵng tam bà phạ phiệt nhiệt la hộc.
(Lời Phát nguyện)
Kính lễ Đức Thế Tôn
Quy mệnh mười phương chư phật
Con nay phát nguỵên lớn
Trì tụng hành sám văn
Trên đền bốn trọng ân
Dưới cứu khổ muôn loài
Nếu có ai thấy nghe Đều phát tâm Bồ đề
Tụ tập các công đức
thực hành hạnh lợi tha
khi nào hết báo thân này
Đều vãng sinh cực lạc.
Kệ khai kinh:
Chính pháp sâu xa rất nhiệm mầu!
Trăm nghìn ức kiếp cũng khó gặp,
Con nay thấy nghe xin thụ trì,
Nguyện hiểu nghĩa chân của Như Lai.
Nam mô Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.(3 lượt)
Khải vận đạo tràng Sám Pháp, một lòng
quy mệnh chư Phật trong ba đời.
Nam mô Quá khứ tỳ bà Thi Phật,
(1 lạy)
Nam mô thi khí Phật,
(1 lạy)
Nam mô tỳ xá phù Phật,
(1 lạy)
Nam mô Câu Lưu Tôn Phật.,
(1 lạy)
Nam mô Câu na Hàm Mâu Ni Phật,
(1 lạy)
Nam mô Ca Diếp Phật,
(1 lạy)
Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật,
(1 lạy)
Nam mô Đương lai Di lặc Tôn Phật,
(1 lạy)
(Quyển
thượng)
Tất cả chư Phật, vì thương xót chúng
sinh, nói pháp lập đàn Thuỷ Sám. Chúng sinh vì nghiệp cấu nặng nề nên
không một ai tránh khỏi tội lỗi. Những kẻ phàm phu bi màn vô minh che
lấp, gần gũi bạn ác, phiền não loạn tâm, tính không hiểu biết, nên cứ
buông lòng tự thị, không tin tưởng mười phương chư Phật, Không tin tôn
Pháp, cùng các bậc thánh Tăng, bất hiếu cha mẹ, không kính nhường bà
con. Tuổi trẻ phóng túng, kiêu căng ngạo mạn, đối với các vật quý báu,
các thứ ca nhạc, các sắc đẹp trai gái thường sinh tâm tham luyến, ý khởi
phiền não, lân la với người hư, tập tành theo bạn ác, không biết chừa
đổi. Hoặc giết hại các giống sinh linh, hoặc uống rượu mê man mất hết
trí tuệ, rồi thường cùng với chúng sinh tạo nghiệp phá giới. Những tội
ác ở hiện tại ngày nay chí thành xin sám hối hết thảy, còn các tội lỗi
về sau không dám làm nữa.
Bởi thế hôm nay chúng con dốc lòng
thành kính quy y hết thảy các Đức Phật, các vị Đại Bồ Tát, Bích Chi, La
Hán, Phạm Vương Đế Thích, Thiên Long Bát Bộ và tất cả thánh chúng trong
mười phương hư không thế giới cầu xin dủ lòng chứng giám.
Lễ Phật Và Bồ Tát
Nam mô Tỳ Lô Giá Na Phật,
Nam mô Bản Sư Thích ca Mâu Ni Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam mô Di Lặc Phật.
Nam mô Long Chủng Thượng Tôn Vương Phật.
Nam mô giác Hoa Định Tự Tại Vương Phật.
Nam mô Ca Sa Tràng Phật
Nam mô Sư Tử Hống Phật
Nam mô Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát.
Nam mô Phổ Hiền Bồ Tát.
Nam mô Đại Thế Chí Bồ Tát.
Nam mô Địa Tạng Vương Bồ Tát.
Nam mô Đại Trang Nghiêm Bồ Tát.
Nam mô Quán Tự Tại Bồ Tát.
Đỉnh lễ các đức Phật rồi, thứ lại sám
hối. Nhưng, muốn làm lễ sám trước phải kính lễ Tam Bảo, vì Tam bảo là
bạn lành, là ruộng phúc của tất cả chúng sinh. Nếu qui hướng Tam Bảo thì
diệt được vô lượng tội, thêm được vô lượng phúc, khiến người làm đạo
thoát khổ sinh tử, được vui giải thoát. Vì vậy cho nên chúng con tên
là.........................
Quy y hết thảy chư Phật trong mười
phương hư không thế giới (1 lạy)
Quy y hết thảy tôn Pháp trong mười
phương hư không thế giới (1 lạy)
Quy y hết thảy Thánh Tăng trong mười
phương hư không thế giới (1 lạy)
Sở dĩ ngày nay chúng con sám hối, chính
vì từ vô thỉ nhẫn lại, còn ở địa vị phàm phu bất cứ sang hèn, tội lỗi
không lường: hoặc do ba nghiệp gây nên tội lỗi, hoặc vì nội tâm vọng
tưởng, hoặc vì ngoại cảnh mê hoặc sinh lòng nhiễm trước.
Như thế cho đến mười điều ác nghiệp,
tám vạn bốn ngàn trần lao. Những tội lỗi ấy tuy nhiều vô lượng, nhưng
không ngoài ba điều: phiền não, nghiệp chướng, quả báo. Ba ác pháp này
là pháp chướng ngại thánh đạo, ngăn trở quả báo tốt đẹp nhân thiên. Thế
nên kinh gọi là ba chướng, vì vậy Chư Phật, Bồ Tát dạy làm những pháp
phương tiện sám hối trừ diệt. Ba chướng ấy diệt thì sáu căn,
mười ác,
cho đến tám vạn bốn ngàn trần lao
thảy đều thanh tịnh.
Hôm nay chúng con
là........................................đem hết lòng thành, vận tâm
thù thắng sám hối ba chướng. Muốn diệt ba chướng phải dùng những tâm
niệm này: trước phải phát bảy tâm thù thắng làm phương tiện, sau mới trừ
diệt:
Một là tâm tủi hổ, hai là tâm e sợ, ba
là tâm chán xa, bốn là tâm bồ đề; năm là tâm oán thân bình đẳng; sáu là
tâm nghĩ báo ân Phật; bảy là tâm oán xét tội tính vốn không.
Thứ nhất tâm tủi hổ, là tự nghĩ ta với
đức Thích ca đồng là phàm phu, mà đức Thế Tôn đã thành đạo đến nay trải
qua số kiếp nhiều như cát bụi, chúng ta thì lại còn cùng nhau say đắm
lục trần
trôi lăn trong vòng sinh tử, chưa biết bao giờ ra khỏi. Như thế thật là
đáng thẹn, đáng hổ nhất trong thiên hạ.
Thứ hai tâm e sợ, đang là phàm phu thì
thân, khẩu, ý nghiệp thường thuận ưng với tội lỗi. Bởi nhân duyên ấy nên
sau khi chết phải toạ vào địa ngục, ngã quỉ, súc sinh chịu khổ vô cùng.
Như thế thật là đáng kinh đáng sợ.
Thứ ba tâm chán xa, là chúng ta thường
cùng nhau quan sát trong đường sinh tử, chỉ là vô thường, khổ, không, vô
ngã, bất tịnh, hư giả như bọt nước nổi, tan, xoay vần qua lại như bánh
xe lăn; còn thêm sinh, già, bệnh chết, tám khổ, nung nấu không dừng.
Chúng ta xem sét ngay trong thân thể từ đầu đến chân có 36 thứ; tóc,
lông, răng, móng, ghèn, nước mắt, mũi, nước miếng, gàu, mồ hôi, đại
tiện, tiểu tiện, da dầy, da mỏng, máu, thịt, gân, mạch, xương, tuỷ, mỡ
chài, mỡ nước, óc, màng, lá lách, thận, tim, phổi, gan, mật, ruột, dạ
dày, đàm đỏ, đàm trắng, sinh tạng, thục tạng, thường bài tiết ra chín
lỗ. Nên trong kinh nói: Thân này là chỗ chứa, các khổ não, đầy dãy bất
tịnh, nên kẻ trí giả chẳng hề yêu dấu. Trong vòng sinh tử đã có những
cái xấu xa như thế, thực là đáng lo, đáng chán!
Thứ tư phát tâm bồ đề. Kinh nói: “Nên
ham muốn thân Phật, vì thân Phật tức là Pháp thân, pháp thân ấy do vô
lượng công đức trí tuệ sinh ra, do tu sáu pháp ba la mật
sinh ra, do từ, bi, hỷ, xả sinh ra, do tu ba bẩy pháp trợ bồ đề
sinh ra. Do những công đức trí tuệ ấy sinh ra Như Lai. Muốn được thân đó
thì phải phát tâm Bồ đề, cầu được Nhất thiết chủng trí, Thường, Lạc,
Ngã, Tịnh, chứng quả Tát bà nhã,
thanh tịnh Phật độ, thành tựu chúng sinh, chẳng tiếc thân mệnh tài sản”.
Thứ năm tâm oán thân bình đẳng, là đối
với tất cả chúng sinh mở lòng từ bi không phân “nhân ngã”. Vì nếu còn
thấy kẻ “oán” khác với người “thân”, tức còn có sự phân biệt. Bởi có
phân biệt mới có chấp trước, bởi có chấp trước mới sinh phiền não, bởi
sinh phiền não mới tạo nghiệp dữ, bởi tạo nghiệp dữ mới tạo quả báo.
Thứ sáu tâm nghĩ báo ân Phật. Đức Như
Lai từ vô lượng kiếp đã vì chúng ta mà bỏ cả đầu, mắt, tuỷ, não, tay
chân, xương thịt, quốc thành, vợ con, voi ngựa, thất bảo, tu hành khổ
hạnh. Ơn đức ấy thật khó báo đền. Vì vậy kinh nói: “Giả sử đầu đội vai
mang, trải qua số kiếp như hằng hà sa, cũng khó đền đáp ơn Phật. Chúng
ta muốn đền đáp công ơn của đức Như Lai, trong đời này phải dũng mãnh,
tinh tiến gắng chịu khổ nhọc, không tiếc thân mệnh gây dựng Tam Bảo,
hoằng dương giáo pháp đại thừa, hoá độ chúng sinh, đồng vào ngôi Chính
giác”.
Thứ bẩy tâm quán xét tội tính không
thật, là tội không tự tính, do nhân duyên sinh, do điên đảo thành, đã do
nhân duyên sinh thì cũng do nhân duyên diệt. Nhân duyên sinh tội tức là
gần gũi bạn ác gây nghiệp vô cùng. Nhân duyên diệt tội tức là ngày nay
tịnh tâm sám hối. Thế nên kinh dạy: “Tội tính không phải ở trong, không
phải ở ngoài, không ở chặng giữa. Nên biết tội tính vốn không”.
Khởi bảy thứ tâm như trên ấy rồi, lại
duyên tưởng đến mười phương chư Phật, cùng các hiền thánh, cung kính
chắp tay phơi bày tâm can tỏ lòng cầu khẩn khổ thẹn sám hối. Sám hối như
thế, tội nào không diệt, phúc nào không sinh. Nếu không hết lòng sám
hối, cứ lần nữa biến nhác, tình tự buông lung thì chỉ khổ nhọc cho mình,
chứ không ích lợi gì cả. Và lại mạng người vô thường như quay vó đuốc.
Khi hơi thở ra không trở lại thì thân này đồng như tro đất, khổ báo
trong ba đường chính mình, phải chịu, không thể nhờ tiền tài, của báu để
lo nhờ thoát khỏi,ở mãi trong cảnh mịt mù không có kỳ hạn ân sá, riêng
mình chịu khổ, không ai thay thế.
Đừng cho rằng trong đời này ta không
gây tội, mà không ân cần cầu sám hối, vì trong kinh nói:” kẻ phàm phu
mỗi khi động chân cất bước là có tội”. Lại trong những đời quá khứ đã
gây nên nhiều điều ác nghiệp, không thể kể xiết, nó thường theo dõi như
bóng theo hình. Nếu không sám hối thì tội ác ngày càng sâu. Nên biết
rằng hễ che giấu tội lỗi của mình, thì phật còn không dung cho, tỏ rằng
để sám hối thì ngài Tịnh Danh kính chuộng. Bởi thế nên biết chúng sinh
bị chìm đắm mãi trong bể khổ cũng do thói hay che giấu tội lỗi. Vì vậy
ngày nay chúng con xin phát lộ sám hối, không dám che dấu.
Ba chướng: Một là phiền não, hai là
nghiệp chướng, ba là quả báo. Ba thứ chướng này làm nhân cho nhau, như
do phiền não mới sinh ác nghiệp, do ác nghiệp mà phải khổ báo. Vì thế
ngày nay chúng con xin hết lòng sám hối.
Thứ nhất sám hối các nghiệp chướng
phiền não, vì những phiền não ấy đều do ý gây ra. Và khi ý nghiệp phát
khởi, thì thân nghiệp, khẩu nghiệp theo đó phát động. ý nghiệp có tham
lam, có giận dữ, có ngu muội. Bởi ngu muội mới sinh tà kiến mà gây lắm
việc ác. Vì vậy kinh nói: “Ba nghiệp tham, sân, si làm cho chúng sinh
đoạ lạc trong ba đường: địa ngục, ngã quỉ, súc sinh, chịu khổ vô cùng.
Nếu được làm người cũng phải chịu những ác báo phiền não: nghèo nàn,
túng thiếu, côi cút, lại thêm tính nết hung hăng, càn bướng, ngu độn,
không biết phải quấy”.
Ý nghiệp đã gây nhiều ác quả như thế,
nên ngày nay chúng con dốc lòng đem hết thân mệnh nương về chư Phật, Bồ
tát, các bậc thánh nhân, đã thấu tỏ chân lý, đủ mọi điều quở tránh. Gọi
phiền não này là oán gia, vì phiền não làm dứt mất tuệ căn, tuệ mệnh của
chúng sinh; cũng gọi phiền não này là cái thác chảy mạnh, vì lôi quấn
chúng sinh vào bể khổ sinh tử; cũng gọi phiền não này là xiềng xích, vì
ràng buộc chúng sinh trong ngục sinh tử không khi nào ra khỏi, cứ phải
quanh quẩn mãi trong sáu nẻo bốn loài, gây nghiệp ác vô cùng, chịu quả
khổ không ngớt. Thế mới biết những hoạn hoạ ấy đều do phiền não mà ra.
Cho nên ngày nay vận tâm tăng thượng cầu xin sám hối.
Từ vô thỉ đến nay, chúng con hoặc chịu
quả báo trong sáu đường, hễ có tâm thức, thường ôm mối ngu hoặc đầy dãy
tâm can, hoặc nhân mầm tam độc
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân tam lậu
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân tam khổ
tạo nên tất cả tội,hoặc duyên tam đảo
tạo ra tất cả tội, hoặc tham tam hữu
tạo nên tất cả tội. Những tội như thế vô lượng vô biên não loạn tất cả
bốn loài chúng sinh trong sáu đường. Ngày nay hổ thẹn đều xin sám hối.
Lại nữa chúng con từ vô thỉ nhẫn lại,
hoặc nhân bốn trụ
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn lưu
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn thủ
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn chấp
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn duyên
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn đại
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn ngón phược
tạo nên tất cả tội, hoăc nhân bốn tham
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bốn sinh
tạo nên tất cả tội.
Những tội như thế vô lượng vô biên, não
loạn tất cả chúng sinh trong sáu đường. Ngày nay hổ thẹn đều xin sám
hối.
Lại nữa, chúng con từ vô thỉ nhẫn lại,
hoặc nhân năm món trụ
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân năm món cái
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân năm món xan
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân năm món kiến
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân năm tâm
tạo nên tất cả tội. Những phiền não như thế vô lượng vô biên, não loạn
tất cả chúng sinh trong sáu đường, ngày nay tỏ bày cầu xin sám hối.
Lại nữa chúng con từ vô thỉ nhẫn lại,
hoặc nhân sáu căn
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu thức
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu tưởng
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu thụ
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu hành
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu ái
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu nghi
tạo nên tất cả tội. Những phiền não như thế vô lượng vô biên, não loạn
tất cả chúng sinh trong sáu đường, ngày nay hổ thẹn tỏ bày, cầu xin sám
hối.
Lại nữa chúng con từ vô thỉ lại đây,
hoặc nhân bảy món lậu
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân bảy món sử
tạo nên tất cả tội,hoặc nhân tám món đảo
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân tám món cấu
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân tám khổ
tạo nên tất cả tội. Những phiền não như thế vô lượng vô biên, não loạn
tất cả chúng sinh trong sáu đường ngày nay tỏ bày, cầu xin sám hối.
Lại nữa chúng con từ vô thỉ nhẫn lại,
hoặc nhân chín não
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân chín kết
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân chín duyên
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười phiền não
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười triền
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười một biến sử
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười hai nhập
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười sáu tri kiến
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân mười tám giới
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân hai mươi lăm ngã
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân sáu mươi hai kiến
tạo nên tất cả tội, hoặc nhân chín mươi tám sử,
một trăm tám phiền não
của kiến hoặc, tư hoặc đêm ngày bập bùng mở cửa hữu lậu
gây nên tất cả tội, loạn não thánh hiền và bốn loài chúng sinh, đầy dãy
ba cõi
tràn khắp sáu đường
không còn chỗ trốn lánh. Ngày nay hết lòng cầu khẩn hướng về mười phương
chư Phật, tổn Pháp, Thánh chúng, hổ thẹn giãi bày đều xin sám hối.
Nguyện nhờ công đức sám hối tất cả
phiền não ba độc, chúng con nguyện đời đời kiếp kiếp được ba thứ trí tuệ,
ba món sáng tỏ, diệt được ba khổ
đầy đủ ba nguyện.
Lại nguyện nhờ công đức đã sám hối tất cả phiền não vì bốn món thức,
chúng con..........................đời đời kiếp kiếp được mở rộng bốn
tâm bình đẳng,
lập bốn tín nghiệp
diệt bốn đường ác,
được bốn vô uý.
Nguyện nhờ công đức đã sám hối tất cả phiền não vì năm món cái...chúng
con...đời đời kiếp kiếp, quả khỏi được năm đường
dựng được năm căn,
năm thứ tịnh nhỡn,
thành tựu năm phần pháp thân.
Lại nguyện, nhờ công đức đã sám hối tất cả phiền não của sáu thụ, chúng
con...................................đời đời kiếp kiếp được đầy đủ sáu
món thần thông,
sáu phép lục độ.
Không bị sáu trần mê hoặc, thường làm được sáu diệu hạnh.
Lại nguyện nhờ công đức sám hối tất cả phiền não vì bảy lậu, tám cấu,
chín kết, mười triền, chúng con.................. đời đời kiếp kiếp được
ngồi trên hoa thất tịnh
được tắm nước bát giải,
đủ trí cửu đoạn,
thành tựu hạnh thập địa.
Lại nguyện, nhờ công đức sám hối tất cả
phiền não vì mười một biến sử, mười hai nhập, mười tám giới, chúng
con........................….đời đời kiếp kiếp được hiểu mười một món
không,
tâm thường nương những món không ấy, tự tại chuyển nói mười hai hành
pháp luận,đầy
đủ mười tám món bất cộng pháp
vô lượng công đức đều viên mãn.
Phát nguyện xong, chí tâm chỉnh lễ chư
phật:
Nam mô Tỳ Lô Giá Na Phật,
Nam mô Bản Sư Thích ca Mâu Ni Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam mô Di Lặc Phật.
Nam mô Long Chủng Thượng Tôn Vương Phật.
Nam mô giác Hoa Định Tự Tại Vương Phật.
Nam mô Ca Sa Tràng Phật
Nam mô Sư Tử Hống Phật
Nam mô Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát.
Nam mô Phổ Hiền Bồ Tát.
Nam mô Đại Thế Chí Bồ Tát.
Nam mô Địa Tạng Vương Bồ Tát.
Nam mô Đại Trang Nghiêm Bồ Tát.
Nam mô Quán Tự Tại Bồ Tát.
Đảnh lễ chư Phật rồi, kế lại sám hối.
Phép sám hối chính là sửa đổi sự lỗi
lầm đã qua, diệt ác làm lành. Người đời ai không lỗi, như bậc hữu học lỡ
mất chính niệm còn bị phiền não nổi lên, bực La Hán có lúc kết tập phát
khởi cũng còn phạm phải những nghiệp thân, khẩu, ý, huống kẻ phàm phu
sao khỏi tội lỗi. Những người có chí biết trước liền ăn năn đổi lỗi, còn
kẻ ngu si giấu giếm, nên tội lỗi thêm tràn đầy, chất chứa lâu ngày không
biết khi nào tỏ ngộ. Nếu biết hổ thẹn giãi bày sám hối, không những diệt
được tội lỗi, còn thêm vô lượng công đức, gây dựng quả vị Niết Bàn vi
diệu của Như Lai. Muốn thật hành phép sám hối, trước hết thân phải
nghiêm trang chỉnh tề, chiêm ngưỡng tôn tượng, tâm phải khởi ý cung
kính, theo phép quán tưởng, hết lòng cầu khẩn, để tâm suy nghĩ hai điều:
Thứ nhất phải nghĩ thân mệnh khó giữ thường còn, một khi tan nát không
biết bao giờ được lại. Nếu không gặp chư Phật cùng các bậc hiền thánh,
lại gặp phải bạn ác, tạo thêm nhiều tội nghiệp, sẽ bị đoạ lạc chốn hiểm
hang sâu. Thứ hai phải tự nghĩ ngày nay, ta tuy gặp chính pháp Như Lai,
lại không biết vì phật pháp nối dõi giống Thánh, tẩy sạch ba nghiệp
thân, khẩu, ý, để cư xử theo thiện pháp, lại riêng làm việc ác, cố ý che
đậy, nói người khác không biết, kẻ kia không thấy, giấu kín trong lòng
ngang nhiên không hổ thẹn. Như thế thật là một điều hết sức ngu hoặc
trong thiên hạ.
Mười phương chư Phật, chư đại Bồ tát
cùng các vị thiện thần, lúc nào lại không dùng thiên nhỡn thanh tịnh mà
soi thấy hết những tội ác của chúng ta gây tạo.
Và lại các thần linh ở chốn u minh ghi
chép tội phúc không sai một mảy may nào. Nói đến những người đã làm nên
tội lỗi, sau khi chết rồi bị ngục tốt đầu trâu thâu bắt thần hồn dem nạp
trước mặt diêm vương để tra xét điều phải trái. Bây giờ tất cả kẻ oán
cừu đang làm chứng nói:” ngươi trước kia mổ ta, giết ta, nấu, hầm, rang,
nướng ta...” hoặc nói:” trước kia ngươi cướp bóc lấy hết tiền bạc ta ly
dán quyến thuộc ta, ngày nay ta mới có dịp ở trước ngươi làm chứng cớ rõ
ràng, đâu còn giấu giếm chỉ đành cam chịu những tội lỗi trước”.
Trong kinh nói rõ: ở địa ngục không bao
giờ xử oan. Người nào ngày thường gây những tội gì, tuy đã quên mất,
nhưng đến khi chết những hình tướng ấy do các nghiệp ác độc tạo nên từ
trước đều hiện ra, nói: “Xưa kia ngươi ở bên ta tạo những tội ác như thế
nay làm sao giấu giếm được?”. Lúc đó tội nhân không còn chỗ nào che đậy,
ngay lúc ấy diêm vương nghiến răng quở trách rồi cho vào địa ngục trải
vô lượng kiếp, chẳng hòng thoát khỏi. Việc đó chẳng phải xa lạ mà cũng
không quan hệ gì với người, chính tự mình tạo tự mình phải chịu, dù chí
thân mưu cha con, một khi quả báo đối đầu, cũng không thay thế cho nhau
được.
Vậy nay chúng ta cùng được làm thân
người khoẻ mạnh, không bệnh tật, nên gắng sức tu hành, tranh đua cùng
thọ mệnh, khi đại nạn xảy đến hối hận không kịp. Bởi thế chúng con dốc
lòng, cầu xin sám hối.
Từ vô thỉ đến nay, chúng con bị vô minh
che khuất, tâm trí, do phiền não tạo các nghiệp ác trong ba đời. Hoặc
say đắm dục lạc sinh ra “phiền não ham muốn”, hoặc giận giữ bực tức sinh
ra “phiền não hãm hại”, hoặc tâm trí tối tăm sinh ra “phiền não không
hiểu rõ”, hoặc ngã nạn tự cao sinh ra “phiền não ngạo nghễ”, hoặc nghi
ngờ chánh đạo sinh ra “phiền não do dự”, hoặc bác không nhân không quả
sinh ra “phiền não tà khiến”, hoặc không biết thân cảnh do nhân duyên
giảng hợp, sinh ra “phiền não chấp ngã”, hoặc mê lầm trong ba đời sinh
ra “phiền não chấp thường chấp đoạn”, hoặc gần gũi tà pháp sinh ra
“phiền não kiến thủ”, hoặc theo lầm tà sư sinh ra “phiền não giới thủ”,
cho đến do tất ca bốn món chấp thành ra “phiền não chấp trước sai
lầm...”. Ngày nay trí thành đều xin sám hối.
Lại từ vô thỉ đến nay, bởi có tính bo
bo lận tiếc sinh ra “phiền não keo bẩn” bởi không thâu nhiếp sáu căn
sinh ra “phiền não buông lung”, bởi để tâm làm những việc xấu xa ác độc
sinh ra “phiền não bất nhẫn”, bởi biếng nhác trễ nải sinh ra “phiền não
không siêng năng” bởi hay ngờ vực lo nghĩ bông lông, sinh ra “phiền não
giác quán” bởi súc cảnh mê hoặc, sinh ra “phiền não không hiểu biết”,
bởi theo tám thói xấu
ở đời, sinh ra, phiền não nhân ngã, bởi dối trá, khen trước mặt, chê sau
lưng, sinh ra “phiền não tâm không ngay thẳng”, bởi thô cứng khó dạy
sinh ra” phiền não không điều hoà”, bởi dễ giận khó vui, sinh ra “phiền
não uất hận”, bởi hay ghen ghét đâm thọc sinh ra “phiền não hung dữ”;
bởi hung bạo độc hại, sinh ra “phiền não thâm độc”, bởi trái với thánh
đạo sinh ra “phiền não điên đảo”, bởi cứ theo chiều sinh tử, không diệt
được mười hai nhân duyên
sinh ra, “phiền não luân chuyển” cho đến do vô minh trụ địa, từ vô thỉ
khởi ra hằng sa phiền não, khởi tứ trụ địa, gây thành khổ quả trong ba
cõi, Khổ quả phiền não vô lượng vô biên, não loạn hiền thánh, bốn loài
chúng sinh trong sáu nẻo. Ngày nay giãi bày trước mười phương chư Phật,
tôn Pháp, Thánh chúng, đều xin sám hối.
Nguyện nhờ công đức đã sám hối những
phiền não tham, sân, si do ý nghiệp khởi ra, đời đời kiếp kiếp bẻ tràng
kiêu mạn, khô nước ái dục, tắt lửa sân hận, phá tối ngu si, nhổ gốc ghi
hoặc, xé lưới tà kiến, biết rõ ba cõi như ngục tù, tứ đại như rắn độc,
ngũ ấm như kẻ thù, lục nhập rỗng không, dối trá thân thiện, siêng tu tám
món thánh đạo, dứt nguồn vô minh, nhắm thẳng Niết bàn không hề dừng nghỉ,
luôn luôn để tâm làm theo ba mươi bảy phẩm trợ đạo, cùng mười phép ba la
mật
thường được hiện tiền.
Sám hối phát nguyện rồi, hết lòng tin
tưởng kính lễ Thường Trụ Tam Bảo.
Hết quyển thượng
1. Ơn sở hữu, 2. ơn cha mẹ, 3.Ơn chúng sinh, 4. Ơn thí chủ.
Tỳ Bà Thi Phật là tiếng phạn. Tàu dịch có bốn nghĩa:
1. Biển kiến là trí viễn mãn như mặt trăng dầy, 2. Tịnh Quang:
phiền não hoặc tập không còn, 3. Đã viên tịch, 4. Quán kiến thù
thắng. Do thế nên Tỳ Bà Thi Phật đứng đầu trong bảy đức Phật.
Thi khí Phật là tiếng Phạn, Tàu dịch là Hoả Đức,
đức Phật này y nơi hoả quang tam muội mà thành đạo.
Tỳ Xá Phù Phật là tiếng Phạn, Tàu dịch là Tự Tại,
Đức Phật này dứt hết vô minh hoặc tập, đối với chỗ nào cũng
được tự tại.
Câu Lưu Tôn Phật là tiếng Phạn, Tàu dịch là Ưng
Đoạn, Đức Phật này đoạn được tất cả phiền não.
Câu Na Hàm Mâu Ni Phật là tiếng Phạn, Tàu dịch là
Kim Tiên Đức. Phật này thân như sắc Vàng ánh.
Ca Diếp Phật là tiếng Phạn, Tàu dịc là ẩm Quang,
Thân Đức Phật này chói sáng nuốt hết các ánh sáng khác.
Thích Ca Mâu Ni Phật là tiếng Phạn, Tàu dịch là
Năng Nhơn Tịnh Mặc. Năng Nhơn là họ. Tịnh Mặc là tên chữ, Đức
Phật này không trụ đường sanh tử, không trụ Niết bàn, hay vận cả
bi và trí lợi vật không cùng. Trong bảy Đức Phật này, ba Đức
Phật trước thuộc về quá khứ trang nghiêm kiếp, còn bốn Đức Phật
sau thuộc về hiện tai hiền kiếp. Kiếp nói cho đủ theo tiếng Phạn
là kiếp ba, Tàu dịch là phân biệt thời tiết...
Sáu căn: nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý.
Mười ác:1. Sát sinh, 2. Trộm cắp, 3. Tà dâm, 4. Nói
dối, 5. Nói thêu dệt, 6. Rủa Nguyền; 7. Nói hai lưỡi, 8. Tham,
9. Sân, 10. Si.
Tám vạn bốn nghìn trần lao. Trần là nhiễm ô, nghĩa
là các thứ kiến, phiền não hay làm nhiễm ô chơn tánh; Lao là
nhọc nhằn; nghĩa là các tà kiến làm cho chúng sinh trôi lăn
trong đường sanh tử.
Lục trần: 1. Sắc, 2. Thinh; 3. Hương; 4. Vị; 5.
Xúc; 6. Pháp.
Sáu Pháp Ba La Mật: 1. Bố Thí; 2. Trì giới, 3.Nhẫn
nhục; 4. Tinh tấn; 5. Thiền định; trí tuệ. Ba La Mật là tiếng
Phạn, Tàu dịch là” đáo bỉ ngạn” do tu sáu pháp ngày mà qua khỏi
biển sinh tử mà đến bờ giác ngộ.
37 pháp trợ bồ đề là: 4 pháp niệm xứ; 4 pháp chánh
cần; 4 pháp như ý túc; 5 căn; 5 lực; 7 pháp giác chi; 8 pháp
thánh đạo phần. 37 Pháp này dành cho người tu hành thành tựu
được đạo quả nên gọi là trợ bồ đề.
– Bốn pháp niệm xứ: niệm là tâm năng quán( tâm hay quan sát).
Xứ là cảnh sở quán(cảnh bị quán sát). Vì chúng sinh vọng chấp
thân ngũ ấm này nên Phật nói 4 phép quán để đối
trị: a,
Quán thân bất tịnh( Quán sát thân này là vật nhơ bẩn)
b,Quán thị là khổ (Quán sát tự thọ lãnh của thân tâm là
khổ)
c, Quán tâm vô thường.
d, Quán pháp vô ngã (Quán sát các pháp không có chủ
tể)
- Bốn pháp chánh cần:
1. Đoạn những ác pháp đã sanh;
2. Đoạn đoạn những ác pháp chưa sanh;
3. Làm cho các pháp lành tăng trưởng;
4. Làm cho các pháp lành chưa sanh chưa được sanh.
- Bốn pháp như ý túc:
1. Dục như ý túc, (có tâm ham muốn tụ tập các pháp lành thì thì
được như ý),
2. Niệm như ý túc (quan sát cảnh gì mà nhất tâm chuyển chú vào
đó thì được như ý).
3. Tinh tấn như túc ý ( do sự tinh tấn mà tu tập các pháp lành
được như ý),
4. Tư duy như ý túc (do suy nghĩ mà tu tập được kết quả).
- Năm căn:
1. Tín căn: Tin theo chánh đạo và trợ đạo,
2. Tinh tấn căn: là sự dõng mãnh tu theo thiện pháp,
3. Niệm căn: ghi nhớ các pháp chánh đạo và trợ đạo, 4. Định căn:
Nhiếp tâm theo chánh đạo và trợ đạo, 5. Tuệ căn: Nhờ có định và
chân tánh tự sáng suốt không phải ở ngoài vào.
- Năm lực: Cũng như ngũ căn, nhưng vì thật hành theo ngũ căn thì
căn lành có sanh, song gốc ác chưa phá hết nên phải gia công tụ
tập thêm khiến cho thiện căn tăng trưởng. Khi thiện căn thành
thực các ác pháp không còn thì gọi là Ngũ Lực.
- Bảy Pháp Giác chi: Giác là tỏ, nghĩa là tỏ biết pháp tu chơn
hay nguỵ. Chi là nghành, nghĩa là bảy pháp này có chi khác phái
nhau, không sen lẫn nhau nên gọi là bẩy pháp giác chi hay là bẩy
pháp giác phần;
1. Trạch pháp giác chi:
2. Tinh tấn giác chi;
3. Hỉ giác chi; 4. Trừ giác chi;
5. Xả giác chi;
6. Đinh giác chi;
7. Niệm giác chi.
Tát bà nhã là tiếng phạn, Tàu dịch là nhứt thế
chủng trí, tức là chỉ cái trí ở quả vị rốt ráo viên mãn của chư
phật.
Tam độc: 1. Tham: đối với cảnh thuận ham muốn không nhàm. 2.
Sân: đối với cảnh nghịch sinh lòng giận dữ; 3. Si mê: không phân
biệt được chơn nguỵ. Ba món này hay phá hoại thiện tâm xuất thế
nên gọi là tam độc.
Tam lậu:
1. Dục lậu: Chúng sinh nhơn kiến hoặc
tư hoặc mà tạo nghiệp nên bị ở mãi trong cõi Dục không khi nào
ra khỏi,
2. Hữu lậu: Chúng sinh nhơn kiến hoặc
tư hoặc khởi ra phiền não nên không thoát ly được cõi sắc và vô
sắc;
3. Vô minh lậu: Chúng sinh bị vô minh
làm si hoặc phải đoạ lạc trong ba cõi.
Tam khổ:
1. Sinh khổ: Chúng sinh mang thân ngũ
ấm này là một điều khổ;
2.Thọ khổ: Lại thêm cái khổ lãnh thọ
những nỗi khổ bên ngoài;
3. Hoại khổ: Khổ về sự nhớ tiếc cảnh
sanh ra bởi sự thiên lưu của pháp hữu vi thường không được an
ổn.
Tam đảo:
1. Thường đảo: Đối với pháp vô thường
trong thế gian mà khởi chấp cho là thường;
2. Lạc đảo: Đối với khổ trong thế gian
mà khởi chấp cho là vui;
3. Tịnh đảo: Đối với pháp bất tịnh
trong thế gian mà khởi chấp cho là tịnh.
Bốn trụ là chỉ cho kiến hoặc và tư hoặc:
1. Kiến nhứt thế trụ địa: Chỉ cho những
kiến hoặc trong tam giới;
2. Dục ái trụ địa: Chỉ cho ta tất cả tư
hoặc trong cõi Dục;
3. Sắc ái trụ địa: Chỉ cho tất cả tư
hoặc trong cõi sắc;
4. Hữu ái trị địa: Chỉ cho ta tất cả tư
hoặc trong cõi vô sắc.
Bốn lưu:
1. Kiến lưu: Chỉ cho kiến hoặc trong ba
cõi, nghĩa ý cần đối với pháp trần khởi phân biệt kiến. Nhơn
kiến hoặc nầy bị lưu chuyển mãi mãi trong ba cõi;
2. Dục lưu: Tức là tư hoặc trong cõi
dục, nghĩa là ngũ căn tham ái ngũ trần nên gọi là tư hoặc( tham,
sân, mạn). Nhơn tu hoặc nầy nên bị lưu chuyển mãi trong cõi Dục.
3. Hữu lưu: Hữu là nhơn quả không mất
là tư – hoặc ở cõi sắc và vô sắc( tham, mạn). Vì tư hoặc này mà
bị lưu chuyển mãi trong cõi Sắc và Vô Sắc;
4. Vô minh lưu: không hiểu rõ chân vọng
gọi là vô minh tức là si hoặc, tư hoặc của ba cõi. Bởi vô minh
này nên bị lưu chuyển mãi trong vòng sinh tử.
Bốn thủ:
1.Dục thủ: Sự ham muốn chấp trước cảnh
ngũ trần ở cõi dục;
2. Kiến thủ: Đối với thân ngũ ấm này
vọng chấp cho là thật( thân kiến), hoặc chấp đoạn, chấp thường(
biên kiến);
3. Giới thủ: Giữ những giới pháp sai
lầm;
4. Ngã ngữ thủ: Tuỳ theo ngôn ngữ giả
thuyết khởi ra chấp ngã, theo chỗ chấp đó mà cố giữ lấy.
Bốn chấp:
1. Chấp có;
2. Chấp không;
3. Chấp cũng có cũng không;
4. Chấp không phải có không phải không.
Bốn duyên:
1. Nhơn duyên: Sáu căn làm nhơn sáu
trần làm duyên sanh ra thức;
2. Thứ đệ duyên: Tâm tâm sở pháp thứ
lớp tương tục khởi ra( tâm tâm sở, tâm tức tâm vương, tâm sở tức
là thọ, tưởng, hành); 3. Duyên duyên: tâm tâm sở pháp ỷ thác nơi
cảnh duyên mà Sanh;
4. Tăng thượng duyên: Sáu căn đối với
sáu trần hiển phát ra thức, có sức tăng thượng làm cho các pháp
được sinh không bị chướng ngại.
Bốn đại: 1. Địa đại (đất); 2. Thuỷ đại (nước); 3. Hoả đại (
lửa); 4. Phong đại (gió)
Bốn phược:
1. Dục ái thân phược: Chúng sinh vì
tham cái cảnh ngũ dục lạc nên khởi những nghiệp ràng buộc thân
tâm không được giải thoát;
2. Sân khuể thân phược, chúng sanh đối
với nghịch cảnh hay sanh tâm giận dữ khởi ra hoặc nghiệp ràng
buộc thân tâm không được giải thoát;
3. giới đạo thân phược: Thực hành các
giới pháp không cần chân chánh nên gọi là giới đạo. Do giữ giới
sai lầm nên khởi các hoặc nghiệp ràng buộc thân tâm không được
giải thoát;
4. Ngã kiến thân phược: Ngã kiến tức
kiến thủ. Đối với pháp không phải Niết bàn (tứ thiền, tứ không)
vọng cho là Niết bàn sanh tâm chấp trước nên gọi là kiến thủ. Do
ngã kiến này mà hoặc nghiệp tăng trưởng, ràng buộc thân tâm
không được giải thoát.
Bốn tham:
1. Ham muốn sắc đẹp của người;
2. Ham muốn hình tướng cao, thấp, yểu
điệu của người;
3. Ham muốn sự chạm súc mềm mại êm ái;
4. Ham muốn sự nâng đỡ, phục tùng của
người.
Bốn sinh: Noãn sinh, thái sinh, thấp sinh, hoá sinh.
Năm trụ: Bốn trụ đã giải trước thêm vô minh trụ nữa là thành
năm.
Năm món cái:
1. Tham dục cái:
2. Sân khuể cái;
3. Thuỵ miên cái: Tâm hồn trầm không
làm chi được;
4. Trạo hối cái: Trong tâm có sự ăn năn
dao động;
5. Nghi cái: đối với việc gì cũng mờ
ám, không biện biệt được chơn nguỵ, tâm du dự không quyết đoán.
Năm món xan:
1. Trụ xứ xan: Chỗ ở chỉ muốn ở một
mình không cho người khác ở;
2. Gia xan: đối với nhà của có ý niệm
cho là của riêng mình, nếu người khác ở chung cũng cho là mình
hơn;
3. Thí xan; có tâm niệm cho rằng chỉ có
mình mới được bố thí, ngoài ra không có ai, nếu có cũng cho mình
là hơn;
4. Xưng tán xan: Chỉ muốn người khen
mình, không muốn ai khen người khác;
5. Pháp xan: Chỉ muốn mình mình biết
kinh luật sâu xa, không thích cho người khác biết.
Năm món kiến:
1. Thân kiến: Vọng chấp thân này thật
có;
2. Biên kiến: chấp cái thân này hoặc
đoạn (chết là mất) hoặc thường (sống mãi mãi);
3. Tà kiến: không tin lý nhân quả, huỷ
báng Tam Bảo;
4. Giới Thủ: đối với pháp sai lầm mà cứ
cho là đúng;
5. Kiến thủ: Đối với pháp không phải
yên vui mà cứ cho là yên vui.
Năm món tâm:
1. Xúc nhĩ tâm: tâm mới súc cảnh chưa
phân biệt được thiện ác;
2. Tâm cầu tâm: Tâm phân biệt được
thiện ác liền theo dõi tìm kiếm;
3. Quyết định tâm: tâm đã rõ biết thiện
ác rồi quyết định không sai;
4. Nhiễm tịnh tâm: tâm đã rõ biết nhiễm
tịnh;
5. Đẳng lưu tâm: tâm đối với pháp lành
thì những mối tịnh tưởng nối nhau luôn, còn đối với pháp ác thì
đoạn cái nhiễm tưởng mãi.
Sáu căn: Mắt, Tai, Mũi, Lưỡi, Thân, ý.
Sáu thức:
1. Nhãn thức: mắt thấy;
2. Nhĩ thức: tai nghe;
3. Tỵ thức: Mũi ngửi;
4. Thiệt thức: lưỡi nếm;
5.Thân thức: thân chạm xúc;
6. Ý thức sự phân biệt hiểu biết.
Sáu thọ: Chỉ cho sự thọ lãnh của sáu căn đối với sáu trần.
Sáu hành: chỉ cho sáu lối hành đạo của ngoại đạo: Nhịn đói, nhảy
xuống vực sâu, nhảy vào lửa, chuyên ngồi mãi, yên lặng mãi, thờ
trâu, chó...
Sáu ái: Cũng gọi là sáu món xúc, vì sáu căn cảm xúc sáu trần hay
sanh lòng tham ái.
Bảy món lậu:
1. kiến lậu: Mắt trông thấy sắc không
rõ sắc với tánh là bình đẳng cứ đắm vào phần sắc tướng mà sanh
tâm phân biệt, nhân cảnh tốt xấu mà sanh tâm yêu ghét;
2. Chư căn lậu: Không những nhãn căn mà
cả những căn khác cũng thế;
3. Vọng lậu: quên điều lành, dong duổi
theo điều ác;
4. Ác lậu: đối với nghịch cảnh sanh tâm
ghét bỏ;
5. Thân cận lậu: không tuân lời thầy
dạy, gần gũi bạn ác;
6. Ái lậu: gặp cảnh thuận thì ham mê
mải miết;
7. Nhiễm lậu: không hiểu chân tam vô
niệm, cứ dong duổi theo vọng niệm.
Bảy món sử:
1. Dục sử: sự ham muốn sai khiến;
2. Khuể sử: tánh nóng giận sai khiến;
3. ái sử: Sự thương mến sai khiến;
4. Mạn sử: tánh kiêu mạn sai khiến;
5. Vô minh sử: sự mê muội sai khiến;
6. Kiến sử: sự tà kiến sai khiến;
7. Nghi sử: Sự ngờ vực sai khiến.
Tám món đảo:
1. Sự vật trong thế gian là vô thường
mà chấp cho là thường;
2. Ngũ dục lạc không phải vui mà chấp
cho là vui;
3. Thân này không phải ta mà chấp cho
là ta;
4. Thân này dơ nhớp mà chấp cho là
sạch;
5. Pháp thân Phật là thường trụ mà chấp
cho là vô thường;
6. Cảnh Niết bàn của Phật là vui mà
chấp cho là không vui;
7. Đối với cái ngã chơn thật Phật tánh
mà chấp cho là vô ngã;
8. Đối với pháp thân của Phật là thanh
tịnh mà chấp cho là bất tịnh. Trong tám món điên đảo chấp trước
này, bốn món trước thuộc của phàm phu, bốn món sau thuộc của nhị
thừa.
Tám món cấu:
1.Cấu là nhơ bẩn,
2. đối với Tam bảo chẳng những không
tín ngưỡng tán thán lại còn phỉ báng.
3.ấy là ba cấu ở ba nghiệp.
4. Bất hiếu với cha mẹ,
5. không kính thờ sư trưởng;
6. Không cứu giúp kẻ bần cùng;
7. Không săn sóc người đau ốm;
8. Không thương xót chúng sinh. Ba điều
trước là Kính điền, hai điều kế là Ân điền, ba điều sau là Bi
Điền. Tám điều này đều là phước điền cả. Đã không chăm nom ruộng
phước ấy mà lại còn không cung kính, không biết ơn, không thương
xót cho nên nói rằng vì tám cấu mà tạo ra tất cả tội.
Tám khổ: 1. Sanh khổ; 2. Già khổ;
3.Bệnh khổ; 4. Chết khổ; 5. Khổ vì ân ái biệt ly; 6.Khổ vì oán
thù gặp gỡ; 7. Khổ vì mong cầu không được; 8. Khổ vì ngũ uẩn
nung nấu.
Chín não: Về quá khứ, ai quấy nhiễu mình, quấy nhiễu người thân
thích của mình thì mình sanh não; ai khen ngợi kẻ oán của mình
mình cũng sanh não. Quá khứ như thế thì hiện tại, vị lại cũng
thế nên gọi là chín não.
Chín kết:
1. Ái kết: Say đắm cảnh ngũ dục không
rời;
2. Khuể kết: giận dữ bất bình đối với
nghịch cảnh;
3. Mạn kết: kiêu căng ngạo nghễ;
4. Vô minh kết: ngu si mờ ám đối với kẻ
chân chánh;
5. Kiến kết: Tà kiến không tin nhơn
quả;
6. Thủ kết: vọng chấp sự hiểu biết
không chơn chánh và giới pháp sai lầm làm lắm điều ác;
7. Nghi kết: Do dự không tin chơn lý,
không tu hành theo hạnh chơn tánh;
8. Tận kết: ghen ghét những bậc hiền
đức;
9. Xan kết: keo bẩn không chịu bố thí
lại làm nhiều điều ác. Chín điều này ràng buộc chúng sanh trong
đường sanh tử vì nó khiến chúng sinh gây nhiều tội lỗi.
Chín duyên:
1. Minh duyên: nhơn ánh sáng mà tỏ rõ
các sắc;
2. Không duyên, nhơn trống không, không
có gì ngăn ngại mới tỏ được các sự tướng;
3. Căn duyên: duyên theo ngũ căn mới
thành công dụng;
4. Cảnh duyên: có năm cảnh trần mới
phát ra năm căn;
5. Tác ý duyên: cảnh cáo cho biết, như
khi mắt thấy liền cảnh cáo cho thức thứ sáu( ý thức) biết mà
phân biệt;
6. Căn bản ý duyên: tức là thức thứ
tám;
7. Nhiễm tịnh ý duyên: Tức là mạt na
thức;
8. Phân biệt ý thức: tức là thức thứ
sáu;
9. Chủng tử duyên: Những hạt giống của
cả tám thức.
Mười phiền não: Tức là ngũ độn sử và ngũ lợi sử. Ngũ độ sử:
1.Tham dục sử;
2. Sân khuể sử;
3. Vô minh sử;
4. Mạn sử;
5. Nghi sử; Ngủ lợi sử;
6. Thân kiến sử;
7. Biến kiến sử;
8. Tà kiến sử;
9. Kiến thủ sử;
10. Giới thủ sử. ngũ độn sử do ái trước
mà có.
Ngũ lợi sử do sự nhận thức sai lầm mà
có. Cả hai đều gây nên phiền não.
Mười triền:
1. Vô tàm: Có tội lỗi mà không biết hổ;
2. Vô quý: Có tội lỗi người khác biết
được mà không thẹn;
3. Tât: Thấy người hiền đức, giàu sang
sinh lòng ghen ghét;
4. Xan: Keo bẩn không bố thí;
5. Hối: Ăn năn những tội lỗi đã làm;
6. Thuỵ miên: Hôn mê không tỉnh sát
được thân tam;
7. Điệu cử: Tâm niệm xáo động;
8. Hôn trầm: Thần thức hôn mê không rõ,
biết chi cả;
9. Sân hận: Đối trước nghịch cảnh hay
sanh tâm sân hận;
10. Phú: Che giấu tội ác.
Mười một biến sử:
1 Bất tín: Không tin các pháp lành;
2. Giải đãi: Lười biếng không làm những
việc lành;
3. Bất tàm: làm điều ác mà không biết
hổ;
4. Bất quý: làm việc ác mà không biết
thẹn;
5. Đa tham: Tham lam của cải không biết
nhàm chán;
6. Đa sân: Những việc không vừa ý thì
nổi giận;
7. Đa si: đối với sự lý thế gian và
xuất thế gian mê muội không rõ biết;
8. Hôn trầm: tối tăm trầm trệ;
9. Phóng dật: Tâm không muốn làm việc
thiện, cứ tự ý buông lung;
10. Xan lận: tính keo bẩn chật hẹp, từ
của cải cho đến lời nói cũng đều bo bo không bố thí cho ai;
11. Độc hại: độc ác hơn hùm beo, thường
hay kiếm chuyện hại người hại vật.
Mười hai nhập: tức là sáu căn sung động với sáu trần mà phát
sinh sáu thức, nhơn đó có sự yêu ghét và tạo nên tội lỗi.
Mười sáu chi kiến:
1. Ngã: đối với pháp ngũ uẩn vọng chấp
có thật ngã thật pháp;
2. Chúng sinh: đối với pháp ngũ uẩn hoà
hợp, vọng chấp có chúng sinh thật sinh ra;
3. Thọ giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp có cái ta thọ báp trong một kì hạn;
4. Mạng giả: Đối với pháp ngũ uẩn mạng
chấp có mạng căn của ta là thật;
5. Sanh giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp có cái ta hay sanh mọi sự mọi vật;
6. Dưỡng dục: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp có cái ta nuôi nấng mọi người và cha mẹ ta nuôi nấng ta;
7. Chúng số: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp cho rằng chỉ có ta mới có những pháp số như năm ấm, mười
hai nhập, mười tám giới;
8. Nhân: vọng chấp cho rằng chỉ có ta
mới tu hành được, còn người khác không thể tu được;
9. Tác giả: đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp cho rằng tay chân sức lực của ta có thể làm công việc được;
10. Sử tác giả: Đối với pháp ngũ uẩn
vọng chấp có cái ta hay sai khiến người làm việ;
11. Khởi giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp cho rằng ta hay khởi những nghiệp tội phước ở đời sau;
12. Sử giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp có cái ta hay sai khiến người khác khởi những nghiệp tội
phước ở đời sau;
13. Thọ giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp rằng thân ta sẽ thọ quả báo tội phước ở đời sau;
14. Sử thọ giả: Đối với pháp ngũ uẩn
vọng chấp cho rằng ta hay khiến người khác thọ quả báo tội phước
ở đời sau;
15. Tri Giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp ta có ngũ căn, hay biết được ngũ trần;
16. Kiến giả: Đối với pháp ngũ uẩn vọng
chấp ta có nhăn căn hay thấy được tất cả sắc tướng;
Pháp này sở dĩ gọi là Kiến vì vọng chấp
ngã nên khởi ra những sự hiểu biết sai lầm (tà kiến)
Mười tám giới: Tức là sáu căn, sáu trần, sáu thức làm nhơn duyên
với nhau mà tạo ra tất cả tội lỗi.
Hai mươi lăm ngã: Cũng gọi là hai mươi năm chủng loại, đạo minh
đế. Lối chấp đây là của pháp ngoại đạo Ca-ti-na. Pháp này cũng
có tu thiền định, cũng có sức thần thông biết được việc trong
tám vạn kiếp, còn việc trước tám vạn kiếp thì mờ mịt không biết
được nên cho đó là minh đế. Từ minh cơ, tự tánh sanh ra trí đại
cho đến thần đại khai ra thành hai mươi lăm đế hộp lại thành
chín vị:
1. Minh sở tự tánh: Phái này đối với
tám vạn kiếp về trước mờ mịt nên nhận cho chỗ mờ mịt ấy là tự
tánh;
2. Tri Đại: Cũng gọi là giác đại: lúc
minh sở giác tri tăng trưởng lần lần nên nói rằng từ minh sở
sanh tri đại;
3. Ngã tâm: cũng gọi là ngã mạn tức là
ngã chấp là do giác tri sanh ngã mạn nên nói do chi đại sanh ngã
tâm;
4. Ngũ duy: Cũng gọi là ngũ vị túc là
sắc, thính, hương, vị, xúc, năm thứ ấy do tâm ngã chấp sinh ra
nên nói ngã tâm sanh ngũ duy;
5. Ngũ đại: địa, thuỷ, hoả, phong,
không, năm thứ này đầy khắp các chỗ nên nói là đại;
6. Ngũ tri căn: ngũ căn: nhãn, nhĩ, tỵ,
thiệt, thân, gọi là tri, vì năm thứ ấy đều có tri giác; nhơn
ngũ đại mà thành nên nói ngũ dục sanh ngũ tri căn;
7. Ngũ tác nghiệp căn ngũ: Căn đây là
miệng, tay, chân, tiểu tiện, đại tiện. Sở dĩ gọi là nghiệp vì
năm thứ ấy sinh ra các tác nghiệp;
8. Tâm bình đẳng căn: tâm đây là nhục
đoàn tâm tức là ý căn. Bởi căn này hay biết tất cả những căn
cảnh mà sinh ra sự phân biệt nên gọi là bình đẳng. Nó cũng bởi
ngã đại sinh ra hợp với ngũ tri, ngũ tác nghiệp thành tà căn;
9. Thần ngã: thức thú tám; ngoại đạo
không biết chấp cho rằng thần ngã hay sinh ra tất cả pháp thường
trú, không hư hoại cho đó là Niết bàn là chúa tể của 25 đế,
không biết rằng vạn pháp duy tâm cứ mê theo minh tánh, sinh tâm
bất tín và khinh khi Tam Bảo, huỷ báng chánh pháp.
Sáu hai kiến: đối với pháp ngũ ấm( sắc, thọ, tưởng, hành thức),
mỗi ấm phái ngoại đạo khởi 4 món kiến;
1. Chấp sắc lớn, ngã nhỏ, ngã ở trong
sắc;
2. Chấp ngã lớn: sắc nhỏ, sắc ở trong
ngã;
3. Ngoài sắc chấp ngã riêng;
4. Ngã tức là sắc. Sắc ấm như thế thì
các ấm kia cũng thế cộng thành hai mươi kiến trải ba đời nhơn
trở thành sáu mươi kiến, thêm hai phần căn bổn là đoạn kiến và
thường kiến thành 62 kiến. Ví từng kiến chấp sai lầm ấy nên
người đời không chừa một tội lỗi nào mà không làm.
Chín mươi tám món sử: Khổ để trong cõi dục đủ cả mười sử:
1. Tham sử,
2. Sân sử,
3. Si sử,
4. Mạn sử,
5. Nghi sử,
6. Thân kiến sử,
7. Biên kiến sử,
8. Tà kiến sử,
9. Kiến thủ sử,
10. Giới thủ sử, Tập đế, diệt đế mỗi đế chỉ có bảy sử, trù thân
kiến, biên kiến và giới thủ. Đạo đế có tám sử trừ thân kiến và
biên kiến. Tứ đế trong cõi dục có 32 sử, ở cõi sắc va vô sắc
cũng thế chỉ trừ của mỗi đế một sân sử, còn lại trong mỗi cõi là
28 sử. Cộng 56 sử ở cõi sắc và cõi vô sắc với 32 sử cõi dục
thành 88 sử. ở cõi dục có bốn thứ tư hoặc (tham, sân, si, mạn);
cõi sắc và vô sắc, mỗi cõi có ba thứ tư hoặc (tham, si, mạn).
Thế là mười thứ tư hoặc trong ba mươi cõi với 88 sử (kiến hoặc)
thành 98 sử.
Một trăm tám phiền não: Sáu căn đối với sáu trần có ba quan niệm
không đồng: 1. Ưa; 2. Ghét; 3. Không ưa, không ghét, nhơn thành
mười tám món phiền não. Sáu căn đối với sáu trần sanh ra mười
tám món phiền não ấy, lại còn khởi ra mười tám món phiền não nữa
là: khổ, vui, không khổ không vui, cộng thành 36. Trong ba đời:
Quá khứ, hiện tại và vi lai mỗi đời có ba sáu món phiền não,
tổng cộng là 108 món phiền não.
Các cửa hữu lậu: Chỉ cho tất cả phiền não lậu lạc trong ba cõi:
1. Dục lậu; 2. Hữu lậu; 3. Vô minh lậu.
Ba cõi: 1. Cõi dục; 2. Cõi sắc; 3. Cõi vô sắc.
Sáu đường: Trời, Người, Tu La, Địa Ngục, Ngã Quỷ, Súc Sinh.
Ba món chí tuệ:
1. Văn: do nghe lời phật dạy trong kinh
luận hay nghe thiện hữu trí thức mà sinh được trí tuệ vô lậu;
2. Tư: Sau khi nghe rồi; so sự nghiệm
xét những nghĩa ấy mà sinh được trí tuệ vô lậu;
3. Tu: Do nghe và nghiệm xét rồi gia
công tu tập sinh được trí tuệ vô lậu.
Ba món khổ: 1. Khổ khổ; 2. Hành khổ; 3. Hoại khổ.
Ba nguyện lớn: 1. Nguyện độ tất cả chúng sinh, 2. Nguyện Thành
Phật Đạo; 3. Nguyện được Niết bàn rốt ráo.
Bốn tín nghiệp: Tin Phật, tin Pháp, tin Tăng, Tin Giới.
Bốn vô uý:
1. Nhất thế chí: hiểu biết tất cả pháp
thế và xuất thế;
2. Lậu Tận: Hoặc nghiệp sinh tử đều
hết;
3. Thuyết chướng đạo: Nói pháp ma ngoại
là chướng thánh đạo;
4. Thuyết tận khổ đạo: Nói những đạo
pháp có thể diệt hết các khổ. Bốn điều này phật đối giữa đại
chúng các hàng thiên ma, phạm thiên, sa môn, bà la môn,nói một
cách tự tại không sợ ai, không ai nói được nên gọi là vô uý.
Năm đường: người, trời, ngạ quỉ, súc sinh, địa ngục.
Năm căn: 1.Tín căn; 2. Tân căn; 3. Niệm căn; 4. Định căn; 5. Tuệ
căn.
Năm thứ tịnh nhãn:
1. Nhục nhãn: mắt thịt, thấy gần không
thấy xa, thấy ngoài không thấy trong vì bị sắc chất chướng ngại;
2. Thiên nhãn: Mắt của chư thiên, nhơn
tu thiền định mà thành. Mắt này có thể thấy tất cả, xa gần,
trước sau, trên dưới, ngày đêm vì không có sắc chất làm ngăn
ngại;
3. Tuệ nhãn: Mắt của hàng nhị thừa
(Thinh Văn, Duyên Giác) quán thấy tất cả pháp đều không;
4. Pháp nhãn: Mắt của Bồ tát. Bồ tát vì
độ sanh dùng pháp nhãn thanh tịnh quán khắp tất cả các pháp và
tất cả chúng sinh đem những môn phương tiện dạy dỗ họ khiến họ
tu chứng;
5. Phật nhãn: Mắt của phật có đủ bốn
con mắt trước, nhưng có phần đặc biệt hơn như người thấy rất xa.
Phật lại thấy rất gần, người thấy tối tăm Phật lại thấy sáng,
cho đến không việc gì mà ngài không thấy, không biết không nghe,
không cần để ý mà đều thấy nghe tất cả.
Năm phần pháp thân: 1. Giới; 2. Định; 3. Tuệ; 4. Giải thoát; 5.
Giải thoát tri kiến.
Sáu món thần thông:
1. Thiên nhãn thông: Mắt thấy suốt tất
cả không bị vật chi ngăn ngại;
2. Thiên nhĩ thông: Tai nghe thấu tất
cả tiếng của chúng sinh không bị vật gì ngăn ngại;
3. Túc mạng thông: Rõ biết kiếp trước
của mình và của chúng sinh không bị điều gì ngăn ngại;
4. Thần túc thông: Có thể dạo khắp vô
lượng thế tự tại vô ngại;
5. Tha tâm thông: Rõ biết được tâm của
tất cả chúng sinh;
6. Lậu tận thông: Tất cả phiền não đều
đoạn trừ hết.
Sáu phép lục độ:
1. Bố thí: Đem các món tài pháp ban bố
cho tất cả chúng sinh;
2. Trì giới: giữ gìn những giới hạnh;
3. Nhẫn nhục: Nhẫn chịu những nghịch
cảnh;
4. Tinh tấn: siêng năng tụ tập năm
pháp( bố thí...);
5. Thiền định: tâm thường chăm chú cảnh
thiện;
Sáu diệu hành:
1. Sổ diệu: đếm hơi thở để thu nhiếp
vọng tâm (từ 1 đến 10);
2. Tuỳ diệu: Nhiếp tâm theo hơi thở
biết hơi ra hơi vào;
3. Chỉ diệu: yên lặng suy nghĩ;
4. Quán diệu: Phân biệt rõ ràng;
5. Hoàng diệu: Chuyển tâm chiếu lại;
6. Tịnh diệu: Tâm không nương tựa vào
đâu, không sanh mối nghi xằng.
Hoa thất tịnh:
1. Giới tịnh: Động tác của tâm khẩu
thanh tịnh;
2. Tâm tịnh: Tâm thanh tịnh không còn
nhiễm trước;
3. Kiến tịnh: Thấy được chơn tánh, các
pháp không còn khởi vọng chấp;
4. Độ nghi tịnh: Hiểu biết thấu đáo
không còn ngờ vực;
5. Phân biệt đạo tịnh: Phân biệt rõ
ràng chánh đạo tà đạo;
6. Hành đạo chi kiến tịnh: Chi kiến
thật hành thiện pháp, các pháp ác bị đoạn trừ, được thanh tịnh
sáng suốt;
7. Niết bàn tịnh: chứng được Niết bàn,
xa lìa các cấu nhiễm.
Nước bát giải: tu theo phép quán bát bội xả:
1. Nội hữu sắc tướng ngoại quân sắc: vì
muốn diệt trừ lòng tham đắm, người tu hành trước phải quán thân
mình là vật nhơ nhớp, nhưng vì còn lòng tham đối với thân người
nên cũng phải quán cái thân người khác cũng như thế;
2. Nội vô sắc hướng ngoại quán sắc: mới
diệt được sắc tướng trong thân, nhưng lòng tham dục đối với
người ở cõi dục khó đoạn hết;
3. Tịnh bội xả thân tác chúng: đến đây
không còn tham trước tướng bất tịnh ở ngoài, chỉ ở trong cảnh
định luyện tập tâm sắc quang minh trong suốt (tịnh bội xả). Tâm
đã sáng suốt thì vui càng tăng trưởng đầy khắp trong thân (thân
bội xả);
4. Hư không xứ bội xả: Người tu hành
diệt được lòng ham muốn sắc thân bất tịnh của mình và của người
được nhứt tâm duyên không (cùng với không tương ứng) tức nhập
được định (vô biên hư không ứng);
5. Thức xứ bội xả: Do xả nên nói hư
không xứ định, nhất tâm duyên thức. Lúc nhập định này tức quán
định, nhàm chán không ưa đắm nữa;
6. Vô sở hữu xứ bội xả: Do xả thức xứ,
nhất tâm duyên vô sở hữu xứ. Lúc nhập định này tức quán định y
nơi năm uẩn đều không thật nên không còn ái trước nữa;
7. Phi hữu tưởng phi vô tưởng xử bội
xả: Do xả vô sở hữu xử định, nhất tâm duyên phi hữu tưởng, phi
vô tưởng. Lúc nhập định này y nơi năm uẩn đều không thật nên tâm
sinh nhàm chán;
8. Diệt thọ tưởng bội xả: Vì nhàm chán
cái tâm tán loạn nên nhập định cho diệt hẳn tâm ấy đi, khi đắc
đinh cả rồi thì thành ra 8 đạo giải thoát nên gọi là bát giải.
Cửu đoạn trí: Cái trí đoạn được các hoặc trong tam giới cửu địa;
1. Ngũ thú tạp cư địa; 2. Ly sinh hỷ lạc địa; 3. Định sinh hỷ
lạc địa; 4. Ly hỷ điệu lạc địa; 5. Xả niệm thanh tịnh địa; 6.
Không vô biên xứ địa; 7. Thức vô biên xứ địa; 8. Vô sở hữu xứ
địa; 9. Phi phi tưởng xứ địa.
Hạnh thập địa; 1. Hoan hỷ; 2. Ly cấu; 3. Phát quang; 4. Diệm
tuệ; 5. Nan thắng; 6. Hiện hành; 7. Viễn hành; 8. Bất động; 9.
Thiện tuệ; 10. Pháp vân.
Mười một món không:
1. Nội không: Không có tình;
2. Ngoại không: Không có cảnh;
3. Nội ngoại không: Tình, cảnh cảnh đều
không;
4. Hữu vi không: Cả sáu cõ phàm cũng
không;
5. Vô vi không: Cả pháp xuất thế nhị
thừa cũng không;
6. Vô thỉ không: Không cả quá khứ;
7. Tinh không: Hiện tại không trụ ở chỗ
không;
8. Vô sở hữu không: Vị lai vô tận cũng
không;
9. Đệ nhất nghĩa không: Các pháp xuất
thế cũng đều không;
10. Không không: không cũng không có
nữa;
11. Đại không: Tuyệt đối vô ngại không.
Đối với cái không ấy đều hiểu chân thật, thường ở trên toà pháp
không nên mới được thể tâm tự tại mà có thể chuyển mười hai pháp
luân được.
Mười hai pháp luận. Khi phật mới thành đạo, ba lần nói pháp tứ
đế cho các vị tuỳ kheo nghe;
1. Thị chuyển: Nói khổ, tập, diệt đạo.
2. Khuyến chuyển: Khuyên nên nhận biết
khổ, tập, diệt đạo;
Mười tám món bất cộng:
1. Thân không lỗi;
2. Miệng không lỗi;
3. Niệm không lỗi;
4. Không có tâm hưởng khác;
5. Không có tâm bất định ;
6. Không có tâm không biết mà đã xả;
7. Sự muốn không giảm;
8. Tinh tấn không giảm;
9. Niệm không giảm;
10. Tuệ không giảm;
11. Giải thoát không giảm;
12. Giải thoát tri kiến không giảm;
13. Tất cả thân nghiệp theo trí tuệ mà
hành động ;
14. Tất cả khẩu nghiệp theo trí tuệ mà
hành động;
15. Tất cả ý nghiệp theo trí tuệ mà
hành động;
16. Trí tuệ biết đời vị lai không ngại;
17. Trí tuệ biết đời quá khứ không
ngại;
18. Trí tuệ biết đời hiện tại không
ngại;
19. Món này nói là bất cộng pháp vì chỉ
riêng Phất chứng được mà thôi.
Tám thói xấu: 1. Lợi: Những lợi lộc chỉ muốn có ích cho riêng
mình; 2. Suy: Giảm bớt; 3. Huỷ: Huỷ báng; 4. Dự: khen trước mặt
chê sau lưng; 5. Xưng: Khen; 6. Cơ: Chê bai; 7. Khổ: Bức bách
khổ não; 8. Lạc: ý khoan khoái.
Mười hai nhân duyên:
1. Vô minh: Không rõ được bản tính;
2. Hành: Làm những nghiệp lành và dữ;
3. Thức: Chỉ có a lại da thức;
4. Danh sắc;
5. Lục nhập: Sáu căn nhập với sáu trần;
6. Xúc: Sáu căn xúc sáu trần;
7. Thọ: Lãnh nạp những cảnh tốt xấu,
khổ, vui;
8. ái: Tham mến nhưng vật tốt đẹp;
9. Thủ: Do sự ham muốn quá nhiều đối
với cảnh ngũ trần;
10. Hữu: Vì sự ham muốn tìm cầu nên
khởi những nghiệp nhơn thiện ác phải chịu quả báo trong ba cõi;
11. Sanh: Do nghiệp nhơn thiện ác nên
phải thọ sanh trong sáu đường;
12 . Lão tử: Sau khi thọ sanh thì thân
ngũ ấm dần dần biến hoại.
Muời phép ba la mật: 1. Bố thí; 2. Trì giới; 3. Nhẫn nhục; 4.
Tinh tấn; 5. Thiền định; 6. Trí tuệ; 7.Thiện xảo phương tiện; 8.
Nguyện trên cầu phật đạo dưới hoá độ chúng sinh; 9. Lực dụng:
Hạnh mãn, công thành; 10. Trí tuệ: Quyết đoán không lầm.
Xem tiếp: Quyển Trung &
Quyển Hạ
---o0o---
Vi tính: Quảng Tuệ Hương Nguyễn Thị Hải & Nguyễn Thái
Hùng
Trình bày: Phổ Trí
Cập nhật: 01-08-2007
