PHẬT NÓI
KINH TÔN THƯỢNG
Hán dịch:
Ðời
Tây Tấn, nước Nguyệt Thị Tam tạng Trúc Pháp Hộ.
Việt dịch:
Thích Chánh Lạc
---o0o---
Nghe như vầy:
Một thời
Bạt Già Bà ở tại vườn Cấp Cô Ðộc, rừng cây Kỳ Ðà, thành Xá vệ. Bấy giờ tôn
giả Lô Da Cường Kỳ ở tại Thích Kỳ Sấu, trong hang A Luyện Nhã. Khi ấy tôn
giả Lô Da Cường Kỳ sáng sớm thức dậy, ra khỏi hang động rồi đến chỗ đất
trống để bày giường dây, trải tọa cụ xong ngồi kiết già.
Khi ấy
có một vị trời hình sắc cực đẹp, vào lúc rạng đông đi đến chỗ Lô Da Cường
Kỳ, đến xong đảnh lễ dưới chân tôn giả Lô Da Cường Kỳ rồi đứng qua một
bên. Do ánh sáng của vị trời ấy chiếu sáng cả hang động, vị trời ấy đứng
qua một bên rồi bạch với tôn giả Lô Da Cường Kỳ rằng:
–Này Tỳ
kheo! Này Tỳ kheo, ngài có trì bài kệ Hiền Thiện và giải nghĩa bài kệ ấy
được chăng?
Nói như
vậy xong, tôn giả Lô Da Cường Kỳ đáp lại vị trời ấy rằng:
–Này vị
trời, tôi không có trì bài kệ Hiền Thiện và giải nghĩa ý nghĩa bài kệ ấy
được. Còn ngài, này vị trời, ngài có trì bài kệ Hiền Thiện và giải nghĩa
được chăng?
Nói như
vậy xong, vị trời ấy đáp lại tôn giả Lô Da Cường Kỳ:
–Này Tỳ kheo, tôi thọ trì bài kệ
Hiền Thiện
nhưng không giải nghĩa
được.
–Vì
sao vậy? Ngài thọ trì bài kệ Hiền Thiện
nhưng không giải
nghĩa được?
–Này Tỳ
kheo, vào một thời, tôi nghe đức Thế Tôn ở tại vườn trúc Ca
Lan Ðà, thành La Duyệt Kỳ, ngài nói bài
kệ Hiền Thiện này cho các Tỳ kheo:
Quá khứ đừng nhớ nghĩ
Tương lai chớ mong cầu.
Quá khứ đã mất rồi,
Tương lai thì chưa đến,
Chỉ có pháp hiện tại
Mỗi mỗi phải tư duy.
Ý niệm không bền lâu
Kẻ trí nên tự giác
Ðược rồi cần tinh tấn.
Bậc trí đâu lo chết
Tâm ta cứ miệt mài
Sự chết ai thoát được?
Giữ vững chắc như vậy,
Ngày đêm không xả bỏ.
Kẻ Hiền Thiện như vậy
Người nên quán như vậy.
Như vậy,
này Tỳ kheo, tôi thọ trì bài kệ Hiền Thiện này mà không giải nghĩa được.
–Vậy
thưa vị trời, ai thọ trì bài kệ
Hiền Thiện và có thể giải nghĩa được?
–Này Tỳ
kheo, đức Thế Tôn ở tại vườn Cấp Cô Ðộc, rừng cây Kỳ Ðà, thành Xá Vệ. Ngài
thọ trì bài kệ Hiền Thiện này và giải nghĩa được. Cho nên này Tỳ kheo, hãy
theo đức Thế Tôn thọ trì bài kệ Hiền Thiện và hiểu ý nghĩa nó, hãy khéo
suy nghĩ, nhớ đọc tụng và thọ trì. Vì sao như vậy? Này Tỳ kheo, bài kệ
Hiền Thiện và ý nghĩa của bài kệ là nghĩa, là pháp, đưa đến phạm hạnh,
thành thần thông, cho đến con đường chí tôn, tương ưng với Niết bàn. Vị
tộc tánh tử này tin và thích học đạo; tin và thích xuất gia, bỏ nhà học
đạo, nên thọ trì bài kệ Hiền Thiện và ý nghĩa của bài kệ, phải khéo suy
tư, nhớ nghĩ và phụng trì.
Vị trời
ấy nói xong, đảnh lễ dưới chân tôn giả Lô Da Cường Kỳ, nhiễu quanh tôn giả
Lô Da Cường Kỳ xong liền biến mất. Bấy giờ tôn giả Lô Da Cường Kỳ, lúc vị
trời ấy đã đi không bao lâu, ngài đến Thích Kỳ Sấu để thọ tuế; thọ tuế qua
ba tháng xong, đã may y rồi, mang bát đến thành Xá Vệ, tuần tự mà đi đến
thành Xá Vệ, ngài dừng chân ở vườn Cấp Cô Ðộc, rừng cây Kỳ Ðà, thành Xá
Vệ. Khi ấy tôn giả Lô Da Cường Kỳ đi đến chỗ đức Thế Tôn, đến xong, lạy
dưới chân đức Phật rồi đứng qua một bên. Tôn giả Lô Da Cường Kỳ đứng qua
một bên bạch đức Thế Tôn rằng:
–Thưa
Thế Tôn! Một thời con ở tại Thích Kỳ Sấu, trong hang động tịch mịch. Thưa
Thế Tôn, sáng sớm con thức dậy, ra khỏi hang, đến chỗ đất trống để bày
giường dây, trải tọa cụ xong, con ngồi kiết già. Khi ấy có một vị trời
hình sắc cực đẹp, vào lúc rạng đông đi đến chỗ con, đến rồi đảnh lễ dưới
chân con, rồi đứng qua một bên. Ánh sáng của vị trời ấy chiếu sáng cả hang
động. Vị trời ấy đứng qua một bên và nói với con:
–Này Tỳ
kheo! Này Tỳ kheo, ngài có trì bài kệ Hiền Thiện và hiểu ý nghĩa bài kệ ấy
chăng?
Nói như
vậy xong, con trả lời vị trời ấy rằng:
–Này vị
trời, tôi không có trì bài kệ Hiền Thiện và hiểu ý nghĩa bài kệ ấy. Thưa
ngài, vậy ngài có thọ trì bài kệ Hiền Thiện và hiểu ý nghĩa bài kệ ấy
chăng?
Con nói
như vậy xong, vị trời ấy trả lời con rằng:
–Này Tỳ
kheo, tôi thọ trì bài kệ Hiền Thiện nhưng không biết ý nghĩa của bài kệ.
–Này vị
trời, vì sao ngài thọ trì bài kệ Hiền Thiện mà lại không hiểu ý nghĩa của
bài kệ?
–Này Tỳ
kheo, vào một thời, tôi nghe đức Thế Tôn ở tại vườn trúc Ca Lan Ðà, thành
La Duyệt Kỳ, nói bài kệ Hiền Thiện này cho các Tỳ kheo nghe, nhưng Ngài
không có giải nghĩa. (Bài kệ như trên). Như vậy, này Tỳ kheo, nên tôi thọ
trì bài kệ Hiền Thiện mà không giải nghĩa được.
–Này vị
trời, vậy làm sao? Ai thọ trì bài kệ Hiền Thiện và có thể giải nghĩa được
bài kệ ấy?
Vị thiên
nói:
–Này Tỳ
kheo, đức Thế Tôn ở tại vườn Cấp Cô Ðộc, rừng cây Kỳ Ðà, thành Xá Vệ, Ngài
thọ trì bài kệ Hiền Thiện này và hiểu ý nghĩa bài kệ ấy được. Cho nên này
Tỳ kheo, nên theo đức Thế Tôn thọ trì bài kệ Hiền Thiện và đọc hiểu ý
nghĩa bài kệ này, hãy suy tư, nhớ nghĩ và phụng hành bài kệ ấy. Vì sao
vậy? Này Tỳ kheo, bài kệ Hiền Thiện và ý nghĩa của bài kệ ấy là nghĩa pháp
hành của phạm hạnh, thành được thần thông cho đến đạo cao tột, cùng tương
ưng với Niết bàn. người con nhà vọng tộc ấy tin, vui học đạo; tin vui xuất
gia, bỏ nhà học đạo, nên thọ trì bài kệ Hiền Thiện và học hiểu ý nghĩa của
bài kệ ấy. Hãy khéo tư duy, nhớ nghĩ và phụng trì.
Vị trời
ấy nói xong, lạy dưới chân con, nhiễu quanh con rồi bỗng nhiên biến mất.
Phật
bảo:
–Này
Cường Kỳ! Ngươi có biết tên của vị trời ấy không?
–Bạch
Thế Tôn, con không biết tên của vị trời ấy.
–Này
Cường Kỳ, vị trời ấy tên là Bát Na Mạc Nan thiên tử, là vị Ðại tướng ở cõi
trời thứ ba mươi ba.
–Bạch
Thế Tôn, nay đã đúng lúc. Bạch Thiện Thệ, nay đã đúng lúc. Mong đức Thế
Tôn nói bài kệ Hiền Thiện và ý nghĩa của bài kệ cho các Tỳ kheo nghe. Khi
đức Thế Tôn dạy rồi, các Tỳ kheo sẽ phụng trì.
Này
Cường Kỳ, hãy nên khéo suy nghĩ, lắng nghe, hãy khéo tư duy nhớ nghĩ, ta
sẽ nói cho.
–Như
vậy, thưa Thế Tôn!
Tôn giả
Lô Da Cường Kỳ thọ nhận lời dạy của Thế Tôn. Ðức Thế Tôn nói bài kệ này
(như trên).
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo nhớ nghĩ quá khứ? Này Cường Kỳ, hoặc Tỳ kheo
đối với sắc quá khứ hoặc vui mừng, đắm trước, an trụ trong đó; hoặc đối
với thống (thọ), tưởng, hành, thức ở quá khứ hoặc vui mừng, đắm trước, trụ
trong đó, như vậy, này Cường Kỳ, là Tỳ kheo nhớ nghĩ quá khứ.
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo không nhớ nghĩ quá khứ? Này Cường Kỳ, hoặc Tỳ
kheo đối với sắc quá khứ không thích, không đắm, cũng không trụ trong đó;
đối với thống, tưởng, hành, thức trong quá khứ cũng không thích, không
đắm, không trụ ở trong đó. Như vậy, này Cường Kỳ, là Tỳ kheo không nhớ
nghĩ quá khứ.
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo mong cầu ở tương lai? Này Cường Kỳ, hoặc Tỳ
kheo mong cầu sắc ở tương lai, hoặc vui mừng, hoặc đắm trước, hoặc ở trong
đó; hoặc đối với thống, tưởng, hành, thức ở đương lai, hoặc vui mừng, đắm
trước, hay trụ ở trong đó. Như vậy, này Cường Kỳ, đó là Tỳ kheo nhớ nghĩ
đương lai.
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo không mong cầu ở tương lai? Này Cường Kỳ,
hoặc Tỳ kheo đối với sắc ở tương lai, không có vui mừng, không có đắm
trước, không trụ ở trong đó; hoặc đối với thống, tưởng, hành, thức ở đương
lai cũng không có vui mừng, không có đắm trước, không trụ ở trong đó. Như
vậy, này Cường Kỳ, đó là Tỳ kheo không mong cầu ở đương lai.
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo suy nghĩ pháp hiện tại? Này Cường Kỳ, đó là
hoặc Tỳ kheo ưa thích sắc hiện tại, đắm trước trong đó , an trụ trong đó;
đối với thống, tưởng, hành, thức ở hiện tại cũng ưa thích, đắm trước, và
an trú trong đó. Như vậy, này Cường Kỳ, đó là gọi là Tỳ kheo suy tư, nhớ
nghĩ pháp hiện tại.
Này
Cường Kỳ, thế nào là Tỳ kheo ngay trong hiện tại không suy nghĩ nhớ nghĩ?
Này Cường Kỳ, hoặc Tỳ kheo đối với sắc hiện tại không có ưa thích, không
có đắm trước, không có an trụ; đối với thống, tưởng, hành, thức cũng không
có ưa thích, không có đắm trước, không có trụ trong đó. Ðó là Tỳ kheo đối
với pháp hiện tại không suy tư nhớ nghĩ.
Ðức Phật
nói như vậy, tôn giả Lô Da Cường Kỳ nghe lời đức Thế Tôn nói, hoan hỷ vui
sướng.
PHẬT NÓI KINH TÔN THƯỢNG
--- o0o ---
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật: 5-2003
