PHẬT NÓI
KINH SỐ
Hán
dịch:
Ðời Tây Tấn, Thích Pháp Cự.
Việt dịch:
Thích Chánh Lạc
--- o0o ---
Nghe
như vầy:
Một thời Bà Già Bà ở Ðông viên, Lộc Tử Mẫu giảng đường, nước Xá vệ.
Bấy giờ Bà la môn
toán số, sau bữa trưa thong dong tản bộ đi đến chỗ đức Thế Tôn, khi đến
chào hỏi, rồi ngồi qua một bên. Bà la môn bạch đức Thế Tôn:
–Thưa Cù Ðàm, tôi có điều muốn hỏi, nếu ngài cho phép tôi
mới dám hỏi.
Ðức Thế Tôn nói:
–Ngươi cứ hỏi, này
Bà la môn, theo ý ngươi thích.
Toán số Bà la môn
thưa:
–Thưa Cù Ðàm, Lộc
(Tử Mẫu) giảng đường này được xây cất theo thứ lớp và thành tựu theo thứ
lớp. Này Cù Ðàm, cầu thang trong Lộc giảng đường này bắt đầu lên một nấc,
như vậy rồi đến hai, ba, bốn. Này Cù Ðàm, như vậy giảng đường Lộc lần lượt
theo thứ tự đi lên. Này Cù Ðàm, sự điều phục voi này cũng lần lượt dạy dỗ
và con voi cũng theo thứ tự học. Nghĩa là tay cầm móc câu (mà dạy) vậy.
Này Cù Ðàm, sự cỡi ngựa này cũng thứ lớp dạy dỗ và thứ lớp học tập, nghĩa
là do dây cương vậy. Này Cù Ðàm, dòng Sát lợi cũng lần lượt dạy dỗ và lần
lượt học tập, nghĩa là cầm cung tên. Này Cù Ðàm, Bà la môn này cũng thứ
lớp dạy dỗ, thứ lớp học tập, nghĩa là học thơ, văn chương. Này Cù Ðàm,
chúng tôi học toán số, nhờ toán số mà mưu sinh. Nếu có đệ tử học toán số,
đó là các trẻ em, bắt đầu được dạy từng con số một, rồi hai, hai rồi ba,
hai, ba rồi mười, một trăm, hoặc tăng lên thật nhiều. Như vậy, này Cù Ðàm,
chúng tôi học toán số, nhờ toán số mưu sinh, thứ lớp dạy, thứ lớp học. Ðó
là học toán số. Sa môn Cù Ðàm, với pháp luật này được dạy như thế nào và
được học như thế nào để có thể biết được (sự thành tựu)?
Ðức Thế Tôn nói:
–Này (Toán) số Mục
Kiền Liên, nếu nói như vậy là những gì ngươi tuyên thuyết chăng? Ðó là thứ
lớp dạy dỗ, thứ lớp học tập, giữ giới, dạy học? Này Mục Kiền Liên, nếu nói
như vậy là thứ lớp nói thì đó chính là pháp luật của ta vậy. Vì sao? Này
Mục Kiền Liên, vì đối với pháp luật của ta thứ lớp dạy dỗ, thứ lớp hành
giới, thứ lớp học tập. Này Mục Kiền Liên, đó là đối với Tỳ kheo mới học
đạo không lâu, đến với pháp luật này cũng chưa được nghe đức Như Lai dạy.
Ta dạy: “Này Tỳ kheo, với thân phải làm những việc trong sạch, miệng và ý
phải làm những việc trong sạch”. Này Mục Kiền Liên, nếu thân, miệng và ý
làm những việc trong sạch. Ðức Như Lai vô thượng dạy thêm: “Này Tỳ kheo,
hãy quán nội thân như thân hành chỉ; cho đến hãy quán thống, ý, pháp như
pháp hành chỉ”. Này Mục Kiền Liên, đó là Tỳ kheo quán nội thân như thân
hành chỉ; cho đến hãy quán thống, ý, pháp như pháp hành chỉ rồi, đức Như
Lai vô thượng dạy thêm: “Này Tỳ kheo, hãy hộ trì căn môn, tự giữ gìn ý
niệm, tất đều tự hành tinh tấn. Nếu mắt thấy sắc, đừng chấp thủ sắc tưởng,
đừng đắm nhiễm tưởng người khác. Ðó là nhờ nhân duyên hỗ trợ nên thủ hộ
nhãn căn, tâm sẽ không bị sỉ nhục, tham ưu, lo lắng, không tạo pháp ác bất
thiện; ở trong đó học thủ hộ nhãn căn. Cũng vậy, đối với nhĩ, tỷ, thiệt,
thân, ý căn, thân ý biết pháp, đừng chấp thọ tưởng, đừng chấp thọ tưởng
người khác. Ðó là nhờ nhân duyên hổ trợ nên thân, ý căn này không bị sỉ
nhục, tham ưu và lo lắng, không có pháp bất thiện, không trụ nơi ý, kẻ ấy
ở trong đó học cách thủ hộ ý căn”.
Này Mục Kiền Liên,
nếu Tỳ kheo đầy đủ các căn môn, tự thủ hộ tâm ý, ý không nhiễm, thủ hộ ý,
ý cùng niệm đồng hành tinh tấn. Khi mắt thấy sắc cũng không thọ tưởng,
không thọ tưởng người khác. Ðó là nhờ tăng thượng duyên vậy, nên nhãn căn
được đầy đủ, không bị sỉ nhục, tham ưu lo lắng, không ở trong pháp ác bất
thiện. Kẻ ấy học cách tự thủ hộ nhãn căn; cũng vậy đối với nhĩ, tỷ, thiệt,
thân, ý biết pháp, cũng không thọ tưởng, cho đến kẻ ấy ở trong đó học cách
tự thủ hộ ý căn. Ðức Như Lai, bậc vô thượng dạy tiếp: “Này Tỳ kheo, hãy
hành quán các lỗi lầm đã qua, hãy quán biết lúc co lúc duỗi, đắp y Tăng
già lê, ôm bát, lúc đi, lúc đứng, lúc ngồi, hoặc ngủ hoặc thức, hoặc nói
hoặc im, thảy đều biết rõ”.
Này Mục Kiền Liên,
nếu Tỳ kheo đối với các lỗi lầm đã qua, cho đến hành đối với đẳng hành
rồi, đức Như Lai bậc vô thượng lại dạy thêm: “Này Tỳ kheo, khi biết giường
nằm rồi mới thọ dụng, hoặc ở nơi vắng vẻ, hoặc ở dưới gốc cây, chỗ trống
không vắng vẻ, ở trong sườn núi, động đá, ngồi trên tòa cỏ giữa trời, giữa
rừng, giữa gò mả. Kẻ ấy hoặc ở nơi vắng vẻ, hãy trải ni sư đàn, ngồi kiết
già, chánh thân chánh nguyện, nhiếp niệm ở trước mặt, đoạn trừ tham lam
tật đố, ý không sân hận, đừng thấy tài vật của người khác phát sanh lòng
tham, nghĩa là mong vật của người khác trở thành của mình, hãy tịnh trừ ý
tham ấy. Cũng vậy, đối với sân hận, giải đãi, ngủ nghĩ, trạo hối, hổ thẹn,
trừ nghi, tham, lìa tà, lìa nghi, lìa các pháp do dự, hãy thanh tịnh ý
nghi. Người ấy đoạn trừ ngũ cái, và ý đắm trước, trí tuệ yếu kém, đã giải
thoát dâm, cho đến an trụ tứ thiền.
Như vậy, này Mục
Kiền Liên, Tỳ kheo đã giải thoát dâm cho đến an trụ tứ thiền, thì này Mục
Kiền Liên, đức Như Lai vì để cho Tỳ kheo sơ học được nhiều lợi ích, nghĩa
là Ngài dạy học, giáo hạnh. Này Mục Kiền Liên, nếu đối với các Tỳ kheo
thượng tôn mà các vua đều biết, không giải đãi, thực hành phạm hạnh, đức
Như Lai bậc vô thượng dạy rằng: “Hãy thành tựu rốt ráo, diệt sạch hữu
lậu”.
Toán số Mục Kiền
Liên thưa:
–Này Sa môn Cù Ðàm,
đối với tất cả đệ tử, Ngài dạy như vậy, phải học như vậy, tất cả đều đạt
được cứu cánh, đạt Niết bàn chăng?
Thế Tôn đáp:
–Này Mục Kiền Liên,
không phải nhất định đều đạt được. Hoặc có người không đạt được, hoặc có
người đạt được.
Toán số Mục Kiền
Liên lại hỏi:
–Này Cù Ðàm, do nhân
gì duyên gì nói rằng có Niết bàn, và cầu Niết bàn đạo, và Sa môn Cù Ðàm
hiện tại là bậc Ðạo sư mà có Tỳ kheo được dạy dỗ như vậy, được học tập như
vậy, mà có người đạt cứu cánh Niết bàn, nhưng người khác thì không đạt?
Ðức Thế Tôn nói:
–Do đó, này Mục Kiền
Liên, nay ta lại hỏi ngươi, tùy theo sự hiểu biết mà trả lời ta. Này Mục
Kiền Liên, ý ngươi nghĩ sao? Ngươi có biết rõ con đường về La duyệt kỳ
chăng?
Thưa rằng:
–Thưa vâng, Cù Ðàm,
tôi biết rõ con đường về La duyệt kỳ.
Ðức Thế Tôn nói:
–Nếu có một người
muốn đến La duyệt kỳ để yết kiến vua, kẻ ấy đến chỗ ngươi nói rằng: “Này
Bà la môn Mục Kiền Liên, người biết rõ toán số, con đường đi đến La duyệt
kỳ, tôi muốn hỏi đường đến La duyệt kỳ để yết kiến vua”. Ngươi sẽ nói với
người ấy rằng: “Ngươi nên theo con đường chánh này mà đi, sẽ đến thôn kia,
rồi từ thôn ấy đến chỗ kia. Lần lượt như thế sẽ đến thành La duyệt kỳ
(Vương xá). Ở thành La duyệt kỳ có những khu vườn xinh đẹp, rừng cây tươi
tốt, đất bằng phẳng, ao tắm đẹp, nước sông chảy dài mát lạnh, an ổn khoái
lạc. Hãy biết như vậy, hãy thấy như vậy”. Người ấy sau khi nghe ngươi chỉ
dẫn tường tận rồi, theo lời chỉ dẫn, theo con đường đó đi thẳng, kẻ ấy đi
thẳng rồi lại theo một con đường trái ngược. Cho nên đối với những khu
vườn xinh đẹp cho đến sự an ổn khoái lạc của La duyệt kỳ, kẻ ấy cũng chẳng
biết, kẻ ấy cũng chẳng thấy.
Lại có người khác
đến yết kiến vua, muốn tới La duyệt kỳ, kẻ ấy đến chỗ ngươi hỏi rằng: “Này
Bà la môn Mục Kiền Liên, ngài biết rõ toán số, chỉ cho tôi con đường đến
La duyệt kỳ, tôi muốn đến La duyệt kỳ, xin ngài chỉ đường cho tôi”. Ngươi
sẽ nói rằng: “Ngươi theo con đường thẳng này mà đến, đi thẳng đến một
thôn, đến thôn rồi tới chỗ kia, ngươi cứ đi theo thứ lớp như vậy sẽ đến La
duyệt kỳ. Ở La duyệt kỳ có vườn cây xinh đẹp cho đến được an ổn khoái lạc.
Người sẽ biết như vậy, thấy như vậy”.
Này Mục Kiền Liên,
do nhân gì duyên gì trong khi có thành La duyệt kỳ, có con đường đi đến
thành La duyệt kỳ, và có ông là người chỉ đường, nhưng người thứ nhất nghe
lời ông chỉ dẫn, lại không làm đúng, theo con đường lầm lẫn rồi trở lui?
Cho nên những khu vườn, đất bằng phẳng cho đến được an ổn khoái lạc ở La
duyệt kỳ, tất cả cảnh người ấy đều không biết, không thấy gì cả. Còn người
thứ hai nghe theo lời dạy, vâng theo sự hướng dẫn, đi đúng đường, lần lượt
đi đến thành La duyệt kỳ. Cho nên các cảnh ở La duyệt kỳ, khu vườn xinh
đẹp, đất bằng phẳng ... cho đến được an ổn khoái lạc, người ấy biết hết và
thấy hết.
Toán số Mục Kiền
Liên đáp:
–Này Cù Ðàm, tôi
biết làm sao được, có thành La duyệt kỳ đó, có con đường dẫn đến thành La
duyệt kỳ. Tôi chỉ làm người giáo thọ. Người thứ nhất không làm theo sự chỉ
dẫn của tôi, theo con đường lầm lẫn để lui trở lại và những gì ở La duyệt
kỳ như vườn đẹp, đất bằng, cho đến... được an ổn khoái lạc, người ấy đều
không thấy, không biết. Còn người thứ hai kia nghe theo lời chỉ dẫn của
tôi nên đi đúng con đường ấy, lần lượt đến được La duyệt kỳ. Những gì ở La
duyệt kỳ như vườn đẹp, đất bằng, ... cho đến sự an ổn khoái lạc người ấy
đều biết, người ấy đều thấy cả.
Ðức Thế Tôn nói
rằng:
–Cũng vậy, này Mục
Kiền Liên, ta cũng biết làm sao được, có Niết bàn đó, có con đường dẫn tới
Niết bàn đó. Ta chỉ là Ðạo sư. Hoặc có Tỳ kheo làm theo sự chỉ dẫn như
vậy, giáo lệnh như vậy, cho nên đạt được cứu cánh Niết bàn. Hoặc có Tỳ
kheo không làm đúng như vậy nên không đạt được như vậy. Này Mục Kiền Liên,
đó là Tỳ kheo kia đối với sự giáo thọ ấy, ở trong chúng của Thế Tôn được
thọ ký, nghĩa là người ấy đạt được cứu cánh, dứt sạch hữu lậu.
Toán số Mục Kiền
Liên thưa:
–Thưa Cù Ðàm, tôi đã
hiểu. Bạch Cù Ðàm, tôi đã hiểu. Thưa Cù Ðàm, cũng như trên mảnh đất tốt có
khu rừng Sa La, trong đó có người giữ rừng cây Sa La, siêng năng không
lười biếng. Kẻ ấy tự dùng sức lực của mình, đối với gốc rễ cây Sa La tùy
theo thời mà cuốc xới, chăm sóc, bón phân, tưới nước. Nếu có chỗ thấp thì
lấy đất lấp cho đầy, nếu bên cạnh có cỏ thì nhổ đi. Nếu ở bên cây có cỏ bò
dài, tệ ác, cong queo không ngay thẳng, đều phòng ngừa, nhổ sạch, tỉa đi.
Nghĩa là người ấy vứt bỏ những cây cỏ mới mọc, chăm sóc hết sức những cây
con, tùy thời tưới nước, bón phân cho cây, lấy nước tưới cây. Bạch Cù Ðàm,
như vậy trên mảnh đất tốt rừng cây Sa La về sau càng sum sê to lớn. Bạch
Cù Ðàm, cũng vậy, có người dua nịnh dối trá làm điều hư huyễn, bất tín,
giải đãi, loạn chí, bất định, ác trí, ý loạn, các căn rối loạn, trì giới
lơ là, không hết sức phân biệt hạnh Sa môn. Sa môn Cù Ðàm đối với những kẻ
ấy không thể ở chung, không thể sống chung. Vì sao vậy? Bạch Cù Ðàm, những
người như vậy là phá hoại phạm hạnh. Bạch Cù Ðàm, nếu có người không có
dua nịnh, cũng không có ý tà, tín hành, tinh tấn, ý thường trụ nơi định,
trí tuệ, thuận kính học giới, phân biệt nhiều về hạnh Sa môn. Bạch Sa môn
Cù Ðàm, bậc vô sở trước có thể ở chung với những người ấy. Vì sao vậy?
Bạch Cù Ðàm, những người như vậy, đối với bậc phạm hạnh, họ là ứng pháp
thanh tịnh. Bạch Cù Ðàm, cũng như trong các loại hương bằng lõi cây, Ca La
(trầm hương) là bậc nhất. Vì sao vậy? Thưa Cù Ðàm, vì trầm hương đối với
các loại hương bằng lõi cây, nó là tối thượng. Bạch Cù Ðàm, cũng giống như
trong các loại Sa La hương thì Xích Chiên đàn là tối thượng. Vì sao vậy?
Bạch Cù Ðàm, vì trong các loại Sa la hương thì Xích Chiên đàn là bậc nhất.
Bạch Cù Ðàm, cũng như các loại thủy hoa thì hoa sen xanh là bậc nhất. Vì
sao vậy? Bạch Cù Ðàm, vì trong các thủy hoa thì hoa sen xanh là đứng đầu.
Bạch Cù Ðàm, cũng như trong các thứ hoa trên mặt đất thì hoa Câu mâu ni bà
lợi sư là bậc nhất. Vì sao vậy? Bạch Cù Ðàm, vì trong các loại hoa trên
mặt đất thì hoa Bà lợi sư là đứng đầu. Bạch Cù Ðàm, cũng như giữa các luận
thuyết thế gian, luận thuyết Sa môn Cù Ðàm là bậc nhất. Vì sao vậy? Vì
luận thuyết của Sa môn Cù Ðàm có thể nhiếp phục tất cả học thuyết khác của
ngoại đạo vậy. Bạch Thế Tôn, vì vậy cho nên nay con tự quy y pháp và Tỳ
kheo tăng. Bạch Thế Tôn, nay con xin thọ trì giới Ưu bà tắc. Kể từ hôm nay
cho đến lúc mạng chung, con xa lìa sự sát sanh... nay con xin quy y Phật.
Ðức Phật thuyết như
vậy, toán số Bà la môn Mục Kiền Liên nghe đức Phật dạy xong, vui mừng hoan
hỷ.
PHẬT THUYẾT
KINH SỐ
--- o0o ---
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật:
5-2003
