PHẬT NÓI
KINH CHƯ PHÁP BỔN
Hán dịch:
Ðời
Tây Tấn Sa Môn Pháp Cự.
Việt dịch:
Thích Chánh Lạc
--- o0o ---
Nghe
như vầy:
Một thời Bà Già Bà ở
trong vườn Lộc Dã Bà Kỳ Thi Mục Ma Lâm Tỷ Lượng. Bấy giờ tôn giả Xá Lợi
Phất bảo các Tỳ kheo:
–Này chư hiền, hiện
tại có thể biết thế gian có bốn loại người.
–Những gì là bốn?
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong có cầu dục (ô uế), kẻ ấy bên trong có cầu dục mà không
biết rõ. Này chư hiền, hoặc có người bên trong có cầu dục, kẻ ấy bên trong
có cầu dục nhưng tự biết rõ. Này chư hiền, hoặc có người bên trong không
có cầu dục, kẻ ấy bên trong
không có cầu dục nhưng không tự biết rõ. Này chư hiền, hoặc có người bên
trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục nhưng tự biết rõ.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong có cầu dục, kẻ ấy bên trong có cầu dục mà không tự biết
rõ, ta nói kẻ ấy là người hết sức tệ ác.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong có cầu dục, kẻ ấy bên trong có cầu dục nhưng tự biết
rõ, ta nói kẻ ấy là tối thắng.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục mà
không tự biết rõ, ta nói kẻ ấy là người hết sức tệ ác.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục
nhưng tự biết rõ, ta nói kẻ ấy là người tối thắng.
Khi ấy có một Tỳ
kheo khác từ tòa đứng dậy, sửa lại y phục, chắp tay hướng về tôn giả Xá
Lợi Phất thưa tôn giả rằng:
–Thế nào thưa tôn
giả Xá Lợi Phất, do nhân duyên gì mà hai người đầu, cùng có cầu dục (ô
uế), đều có tham trước mà ngài
nói một người thì tệ ác, còn một người thì lại tối thắng? Lại có nhân
duyên gì mà hai người sau này, đều không có cầu dục, đều không có tham
trước mà ngài nói một người thì tệ ác, còn một người thì lại tối thắng?
–Này chư hiền, hoặc
có một người bên trong có cầu dục, kẻ ấy bên trong có cầu dục không biết
rõ, nên biết kẻ ấy không khởi lên ước muốn, cũng không cố gắng, cũng không
tinh tấn (để diệt trừ dục tham ấy), kẻ ấy an trụ cầu dục, họ sẽ từ trần
trong khi còn cầu dục, ý tham trước. Kẻ ấy đã từ trần trong khi còn cầu
dục, ý tham trước, vì mạng chung mà bất thiện, sẽ không được sanh đến chỗ
lành. Vì sao như vậy? –Vì kẻ ấy mạng chung mà còn cầu dục, ý tham trước
vậy. Giống như, này chư hiền, có người hoặc ở chợ búa, hoặc ở nhà thợ rèn
mang một cái bát bằng đồng về, dơ nhớp bất tịnh. Kẻ ấy đã mang bát đồng về
rồi mà cũng không tùy thời rửa sạch, không tùy thời lau chùi, cũng không
tùy thời mài cọ, chỉ để trong bụi bặm. Cái bát đồng này như vậy chỉ tăng
thêm sự cấu uế. Như vậy, này chư hiền, hoặc có người bên trong có cầu dục,
kẻ ấy bên trong có cầu dục mà không tự biết rõ, nên kẻ ấy cũng không khởi
lên ước muốn, cũng không cố gắng, cũng không tinh tấn (để diệt trừ cầu dục
ấy). Kẻ ấy chỉ an trú nơi dục cầu. Kẻ ấy sẽ mạng chung trong khi ý còn
tham trước, mạng chung mà bên trong ý còn tham trước, khi chết rồi sẽ bất
thiện và sẽ không được sanh đến chỗ lành. Vì sao vậy? –Vì kẻ ấy mạng chung
mà bên trong còn cầu trước còn cầu dục vậy.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong có cầu dục, kẻ ấy bên trong có cầu dục nhưng biết rất
rõ, nên biết kẻ ấy sẽ khởi lên ước muốn, sẽ tinh tấn diệt trừ thì sự cầu
dục của kẻ ấy sẽ đình chỉ. Kẻ ấy không có ý cầu dục, vì không có ý cầu dục
cho nên khi mạng chung mà không tham trước. Kẻ ấy không có ý tham trước,
đã mạng chung mà không có ý tham trước nên cái chết ấy cũng tốt đẹp mà chỗ
được sanh đến cũng tốt đẹp. Vì sao vậy? –Vì kẻ ấy không có cầu dục, không
có ý tham trước vậy. Giống như, này chư hiền, có người hoặc ở chợ búa hay
ở nhà thợ rèn, mang cái bát bằng đồng đầy bụi bặm ô uế về. Kẻ ấy mang cái
bát về rồi tùy thời rửa sạch, tùy thời lau chùi, tùy thời mài cọ, không để
chỗ bụi bặm. Như vậy, này chư hiền, hoặc có người bên trong có cầu dục, kẻ
ấy bên trong có cầu dục nhưng biết rất rõ. Nên biết kẻ ấy sẽ siêng năng,
tinh tấn và ước muốn đoạn trừ dục cầu, không có ý cầu dục, mạng chung
trong khi không có tham trước. Kẻ ấy không có ý cầu dục, đã mạng chung mà
không có tham trước, thì sự mạng chung ấy đã tốt, cũng được sanh đến chỗ
lành. Vì sao vậy? –Vì kẻ ấy mạng chung mà không có cầu dục, không có ý
tham trước vậy.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục mà
không biết rõ, nên biết kẻ ấy không thể bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp. Khi
đã không bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp rồi thì ý sẽ có dâm dục. Kẻ ấy sẽ
mạng chung mà ý còn tham trước tạp dục, tạp cầu. Kẻ ấy đã mạng chung mà ý
còn tham trước tạp dục, tạp cầu, thì cái chết ấy bất thiện, cũng sanh đến
chỗ bất thiện. Vì sao vậy? –Vì khi chết mà ý còn tham trước tạp dục, tạp
cầu vậy. Này chư hiền, giống như, có người hoặc ở chợ búa, hay ở nhà thợ
rèn mang một cái bát bằng đồng sạch sẽ về. Khi mang về rồi cũng không tùy
thời rửa sạch, cũng không tùy thời lau chùi, cũng không tùy thời mài cọ,
để chỗ bụi bặm. Cái bát đồng như vậy về sau sẽ bị cấu uế không sạch. Này
chư hiền, như vậy, hoặc có người bên trong không có cầu dục, kẻ ấy bên
trong không có cầu dục mà không biết rõ, nên biết kẻ ấy không thể bảo vệ
được mắt, tai, ý, pháp. Kẻ ấy đã không bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp rồi,
sẽ có ý dâm dục, ý tạp dục, mạng chung mà ý đắm trước, tạp dục, tạp cầu.
Kẻ ấy đã mạng chung mà có ý tham trước tạp dục, tạp cầu, thì sự chết sẽ
không tốt, cũng không sanh đến chỗ lành. Vì sao vậy? –Vì kẻ ấy mạng chung
mà có ý tham trước tạp dục, tạp cầu vậy.
–Này chư hiền, hoặc
có người bên trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục,
nhưng biết rất rõ, nên biết kẻ ấy có thể bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp.
Kẻ ấy đã bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp rồi sẽ không có dục ý, mạng chung
mà ý không tham trước không cầu, không dục. Kẻ ấy đã mạng chung mà không
có ý tham trước không dục, không cầu, thì sự chết đã tốt mà chỗ sanh cũng
tốt. Vì sao vậy? –Vì mạng chung mà ý không tham trước không dục, không cầu
vậy. Này chư hiền, giống như, có người hoặc ở chợ búa, hay ở nhà thợ rèn
mang về cái bát bằng đồng sạch sẽ, mang về rồi tùy lúc rửa sạch, tùy lúc
lau chùi, tùy lúc mài cọ, không để chỗ bụi bặm. Như vậy, cái bát ấy càng
thêm sạch sẽ trắng tinh. Như vậy, này chư hiền, kẻ ấy cũng như vậy, bên
trong không có cầu dục, kẻ ấy bên trong không có cầu dục, biết rõ như vậy,
nên biết kẻ ấy có thể bảo vệ được mắt, tai, ý, pháp. Kẻ ấy đã bảo vệ được
mắt, tai, ý, pháp rồi sẽ không có dâm dục. Kẻ ấy ý sẽ không tham đắm,
không tạp dục, tạp cầu lúc mạng chung. Kẻ ấy đã mạng chung mà ý không tham
đắm, không tạp dục, tạp cầu nên chết cũng tốt mà chỗ thác sanh cũng tốt.
Vì sao vậy? –Vì kẻ ấy lúc mạng chung mà ý không tham đắm, không tạp dục,
tạp cầu vậy.
Do vậy, này chư
hiền, nhân như vậy, duyên như vậy nên khiến cho hai người đầu có cầu dục
trước ý mà nói một người thì tệ ác, còn một người thì tối thắng. Do nhân
như vậy, duyên như vậy nên hai loại người sau bên trong không có ý tham
trước, cầu dục mà nói một người thì tệ ác còn một người thì tối thắng vậy.
Bấy giờ có Tỳ kheo
khác từ tòa đứng dậy, sửa y chắp tay hướng về tôn giả Xá Lợi Phất, thưa
tôn giả Xá Lợi Phất rằng:
–Thế nào, thưa tôn
giả Xá Lợi Phất, gọi là cầu dục? Cầu dục ấy vì sao gọi là cầu dục?
Này chư hiền, vì cầu
dục vô lượng các pháp ác, cho nên gọi là cầu dục.
Này chư hiền, hoặc có người
khởi lên ước muốn như sau: “Nếu ta có phạm tội chút ít đừng để
cho người khác biết ta có phạm
giới”. Này chư hiền, các Tỳ kheo có thể biết được vị ấy đã phạm giới, vì
có người biết nên vị ấy trở thành sân hận. Này chư hiền, nếu kẻ ấy đã sân
hận, do dục hành động, toàn là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước muốn:
“Nếu ta có phạm tội chút ít, mong rằng người ta quở trách ở chỗ kín đáo,
đừng quở trách ta phạm giới trước công chúng”. Nhưng này chư hiền, có thể
biết rằng người phạm giới ấy bị quở trách trước công chúng. Do người ta
không quở trách ở chỗ kín đáo mà lại quở trách trước công chúng, nên người
ấy sanh tâm sân hận. Này chư hiền, người ấy đã sanh tâm sân hận rồi, hành
động theo dục vọng, chỉ có bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người đã phạm giới mong rằng: “Người bằng ta trách mắng ta, đừng để
người kém ta trách mắng sự phạm giới của ta”. Nhưng này chư hiền, nên biết
rằng: người phạm giới ấy bị người kém hơn trách mắng. Vì bị người kém hơn
trách mắng cho nên kẻ phạm giới ấy sanh tâm sân hận. Này chư hiền, kẻ ấy
sanh tâm sân hận rồi, nên hành động theo dục vọng, đó chỉ là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước muốn rằng: “Mong ta được ngồi trước mặt đức Thế Tôn,
ta sẽ hỏi đức Thế Tôn để Ngài sẽ thuyết pháp cho các Tỳ kheo nghe, chớ
đừng để Tỳ kheo khác ở trước
mặt đức Thế Tôn hỏi đức Thế Tôn rồi Ngài thuyết pháp cho các Tỳ kheo
nghe”. Này chư hiền, có thể biết rằng, có Tỳ kheo khác ở trước mặt đức Thế
Tôn hỏi đức Thế Tôn rồi Ngài thuyết pháp cho các Tỳ kheo nghe. Kẻ ấy sanh
tâm sân hận. Này chư hiền, kẻ ấy đã khởi tâm sân hận rồi, nên hành động
theo dục vọng, đó là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước muốn rằng: “Lúc các Tỳ kheo vào làng, mong rằng ta
đi trước nhất, đừng để một Tỳ kheo nào khác vào làng trước nhất ”. Này chư
hiền, nên biết rằng, khi các Tỳ kheo vào làng có Tỳ kheo khác đi trước
nhất. Khi các Tỳ kheo vào làng có Tỳ kheo khác đi trước nhất, vì có Tỳ
kheo khác đi trước nhất các Tỳ kheo , nên vị ấy sanh tâm sân hận. Này chư
hiền, kẻ ấy đã khởi tâm sân hận rồi, nên hành động theo dục vọng, đó là
bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người trong lòng khởi lên ước muốn như vầy: “Khi các Tỳ kheo đã vào nhà
tín thí, mong rằng ta được chỗ ngồi trước nhất, được nước
rửa trước nhất, được đồ ăn
trước nhất, chớ đừng để vị Tỳ kheo nào khác. Khi các Tỳ kheo đã vào nhà
tín thí, thì được chỗ ngồi trước nhất, được nước rửa trước nhất, được đồ
ăn trước nhất”. Này chư hiền, có thể biết rằng: “Có Tỳ kheo khác, khi các
Tỳ kheo đã vào nhà tín thí rồi, ngồi chỗ ngồi trước nhất, được nước
rửa trước nhất, được đồ ăn trước nhất”. Do đó vị ấy sanh tâm sân hận, vị
ấy đã sanh tâm sân hận nên hành động theo dục vọng, đó là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước muốn như vầy: “Khi các Tỳ kheo đã ăn xong, thu cất
bát, mong cho ta nói pháp cho các cư sĩ nghe để khuyến phát siêng năng,
dạy dỗ tất cả để cho các cư sĩ được hoan hỷ, chớ đừng để Tỳ kheo khác khi
các Tỳ kheo đã ăn xong, thu cất bát, thuyết pháp cho các cư sĩ nghe để
khuyên họ siêng năng, dạy dỗ họ để cho họ được hoan hỷ”. Này chư hiền, nên
biết như vầy, có vị Tỳ kheo khác, khi các Tỳ kheo đã ăn xong, thu cất bình
bát cho đến khiến cho các cư sĩ được hoan hỷ. Vì có Tỳ kheo khác khi các
Tỳ kheo đã ăn xong, thu cất bình bát cho đến khiến cho các cư sĩ được hoan
hỷ, nên vị ấy đã sanh lòng sân hận. Này chư hiền, kẻ ấy hành động theo dục
vọng, đó là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước muốn như vầy: “Nếu có cư sĩ vào vườn chúng tăng,
mong rằng ta cùng cư sĩ đàm luận, nói bàn, đừng để Tỳ kheo khác, khi có
cư sĩ vào vườn chúng tăng, cùng họ đàm luận, nói bàn”. Này chư hiền, có
thể rằng: có Tỳ kheo khác khi có cư sĩ vào vườn chúng tăng rồi, cùng họ
đàm luận, nói bàn. Vì có Tỳ kheo khác khi cư sĩ vào vườn chúng tăng rồi,
cùng họ đàm luận, nói bàn, cho nên vị ấy sanh lòng sân hận. Này chư hiền,
kẻ ấy đã sanh lòng sân hận rồi, nên hành động theo dục vọng, đó là bất
thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên ước nguyện rằng: “hãy khiến cho nhà vua, đại thần, Bà la
môn, cư sĩ không một ai mà không biết đến ta, đừng để cho Tỳ kheo khác
được nhà vua, đại thần, Bà la môn, cư sĩ ai cũng biết đến”. Này chư hiền,
có thể rằng: có Tỳ kheo khác
được nhà vua, đại thần biết đến, và các Bà la môn, cư sĩ, không ai mà
không biết đến. Vì có các Tỳ kheo khác được nhà vua, đại thần biết đến, và
được Bà la môn, cư sĩ ai cũng biết đến, vị ấy sanh tâm sân hận. Này chư
hiền, vị ấy đã sanh tâm sân hận, nên hành động theo dục vọng, đó là bất
thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên mong ước rằng: “Hãy khiến cho ta được bốn bộ chúng: Tỳ
kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng dường, chớ đừng để Tỳ kheo khác
được bốn bộ chúng: Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu
bà di cúng dường”. Này chư
hiền, có thể rằng: có Tỳ kheo khác được bốn bộ chúng: Tỳ kheo, Tỳ kheo ni,
Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng dường. Vì có Tỳ kheo khác được bốn bộ chúng: Tỳ
kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng dường, nên vị ấy nỗi tâm sân
hận. Này chư hiền, vị ấy đã nỗi tâm sân hận nên hành động theo dục
vọng, đó là bất thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người khởi lên mong ước rằng: “Hãy khiến cho ta được áo quần, giường
chõng, thuốc men trị bệnh, chớ đừng để Tỳ kheo khác được áo quần, giường
chõng, thuốc men trị bệnh. Này chư hiền, có thể rằng: “Có Tỳ kheo khác
được áo quần, giường chõng, thuốc men trị bệnh. Vì có Tỳ kheo khác được áo
quần, giường chõng, thuốc men trị bệnh nên vị ấy sanh tâm sân hận. Này chư
hiền, vị ấy đã sanh tâm sân hận rồi nên hành động theo dục vọng, đó là bất
thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người nếu có vi phạm hạnh có trí, xả bỏ vô lượng các ác bất thiện, cầu
dục hạnh, đừng có làm việc này: hoặc cùng với người không phải Sa môn mà
cho người ấy hành Sa môn, hoặc cùng với người chẳng phải là Sa môn có trí
huệ mà cho là Sa môn có trí huệ; không nên cầu ngồi tòa trên mà cầu ngồi
tòa trên; không có định mà cho là có định, ở chỗ bất tịnh mà cho là thanh
tịnh. Này chư hiền, như vậy kẻ ấy đối với các vị phạm hạnh có trí tuệ lại
có vô lượng các ác bất thiện hạnh như vậy, biết có việc làm này: biết cùng
với người không phải là Sa môn cho là không phải Sa môn; cùng với người
không phải là Sa môn có trí tuệ, biết đó là Sa môn không có trí tuệ, cùng
với người không nên cầu tòa trên mà cầu tòa trên, người không có định biết
là không có định, cùng với người bất tịnh, biết là bất tịnh.
Này chư hiền, cũng
giống như có người ở chợ búa hay nhà thợ rèn mang về cái bát bằng đồng đầy
đồ bất tịnh bên trong, lại có một cái nắp đậy lên trên. Nếu mang nó đến
chỗ đông người, những người kia thấy bát đồng ấy đều muốn được ăn, tỏ ý ưa
thích, không biết nó là đồ bất tịnh. Hoặc số đông người kia mang cái bát
đồng ấy đến một chỗ và dở nó ra, nếu có người muốn ăn liền không muốn ăn,
há lại người mang bát ấy lại muốn ăn sao?
Này chư hiền, như
vậy nếu người phạm hạnh có trí tuệ, làm vô lượng các ác bất thiện hạnh như
vậy, cùng với người không phải Sa môn mà cho là Sa môn hạnh , cùng với
người Sa môn không có trí huệ mà cho là Sa môn có trí huệ; không nên cầu
tòa trên mà cầu tòa trên; không có định mà cho là có định; cùng với người
bất tịnh mà cho là thanh tịnh. Này chư hiền, như vậy người ấy đối với các
vị phạm hạnh có trí tuệ, có vô lượng các ác bất thiện pháp như vậy, biết
rằng cùng ở với chẳng phải là Sa môn là chẳng phải Sa môn; cùng ở với Sa
môn không có trí tuệ là chẳng phải Sa môn có trí tuệ, cùng với người không
nên cầu tòa trên mà cầu tòa trên; cùng với người không có định là không có
định; cùng với người bất tịnh là bất tịnh.
Này chư hiền, người
như vậy không nên gần gũi, không nên cung kính, không nên thừa sự. Nếu Tỳ
kheo không nên gần gũi, cung kính, lễ bái mà cung kính lễ bái thì kẻ ấy
mãi mãi mất điều lợi ích, đau khổ, tương ưng với đường ác. Cho nên, này
chư hiền, người như vậy chớ nên gần gũi, chớ nên cung kính lễ bái.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên mong ước rằng: “Ta có phạm giới không muốn cho
người khác biết ta có phạm giới”. Này chư hiền, có thể biết rằng: Người ấy
có phạm giới, nếu có người khác biết người ấy phạm giới. Người khác dù có
biết, nhưng tâm vị ấy không sân hận. Này chư hiền, do tâm không sân hận,
nên dục hữu sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên mong ước: “Nếu ta có phạm giới, hãy nói tội ta chỗ
vắng vẻ, chớ đừng nói tội ta ở giữa chúng”. Này chư hiền, có thể biết
rằng: người phạm giới ấy bị nói ra giữa chúng, chớ không nói ở chỗ vắng
vẻ. Tuy phạm giới bị nói ra giữa chúng nhưng tâm vị ấy không sân hận. Này
chư hiền, do tâm không sân hận, nên dục hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên mong ước rằng: “Hãy để người bằng ta nói sự phạm
giới của ta, chứ đừng để kẻ không bằng ta nói sự phạm giới của ta”. Này
chư hiền, có thể rằng: người phạm giới ấy bị người không bằng mình nói chớ
không phải người không bằng mình nói. Bị người không bằng mình nói về sự
phạm giới của mình nhưng tâm vị ấy vẫn không giận. Này chư hiền, do tâm vị
ấy vẫn không giận, nên dục hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không có mong ước rằng: “Mong ta ngồi trước đức Thế Tôn và hỏi
đức Thế Tôn. Ðức Thế Tôn sẽ thuyết pháp cho các Tỳ kheo nghe, chớ đừng để
Tỳ kheo khác ngồi trước đức Thế Tôn và hỏi đức Thế Tôn để đức Thế Tôn
thuyết pháp cho các Tỳ kheo nghe”. Này chư hiền, có thể biết rằng: có Tỳ
kheo khác ngồi trước đức Thế Tôn và đức Thế Tôn thuyết pháp cho các Tỳ
kheo nghe. Dù có vị Tỳ kheo khác ngồi trước đức Thế Tôn hỏi đức Thế Tôn để
Ngài thuyết pháp cho các Tỳ kheo, nhưng tâm vị ấy không sân hận. Này chư
hiền, nếu tâm không sân hận, thì dục hữu và sở hành, đó là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không có ước muốn rằng: “Lúc các Tỳ kheo vào làng, mong rằng ta
đi trước nhất, chớ đừng có vị Tỳ kheo nào khác đi trước nhất ”. Này chư
hiền, có thể rằng: có Tỳ kheo khác, khi các Tỳ kheo vào làng thì đi trước.
Dù có Tỳ kheo khác, khi các Tỳ kheo vào làng thì đi trước, nhưng tâm vị ấy
không sân hận. Này chư hiền, do tâm ý không sân hận, nên dục hữu và sở
hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không có mong ước rằng: “Khi các Tỳ kheo đã vào nhà tín thí, ta
được nhận nước rửa và đồ ăn trước nhất, chớ đừng để Tỳ kheo khác, khi các
Tỳ kheo đã vào nhà tín thí, thì ngồi ở trước nhất, thọ nhận nước rửa và đồ
ăn trước nhất”. Này chư hiền, có thể rằng: “Có Tỳ kheo khác, khi các Tỳ
kheo đã vào trong thì được ngồi trước nhất, thọ nhận nước rửa và đồ ăn
trước nhất, dù như vậy nhưng tâm vị ấy không sân hận. Này chư hiền, do tâm
không sân hận, nên dục hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên ước muốn rằng: “Các Tỳ kheo đã ăn xong, cất bình
bát, hãy khiến cho ta vì cư sĩ thuyết pháp, giáo thọ, khuyến phát tinh
tấn..., giáo thọ khiến cho họ được hoan hỷ, chớ đừng để Tỳ kheo khác khi
các Tỳ kheo đã ăn xong, cất bình bát, vì cư sĩ thuyết pháp, giáo thọ,
khuyến phát tinh tấn..., giáo thọ tất cả khiến cho họ được hoan hỷ. Này
chư hiền, có thể rằng: có Tỳ kheo khác khi các Tỳ kheo đã ăn xong, cất
bình bát, vì cư sĩ thuyết pháp, giáo thọ, khuyến phát tinh tấn..., giáo
thọ tất cả. Giáo thọ tất cả khiến cho họ được hoan hỷ, nhưng vị ấy vẫn
không có tâm sân hận. Này chư hiền, vì vị ấy không có tâm sân hận, nên dục
hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên mong ước rằng: “khi cư sĩ vào vườn của tăng chúng,
ta sẽ đàm luận với họ, đừng để Tỳ kheo khác đàm luận với cư sĩ khi họ vào
vườn của tăng chúng”. Này chư hiền, có thể rằng: có Tỳ kheo khác đàm luận
với cư sĩ khi họ vào vườn của tăng chúng. Dù có Tỳ kheo khác đàm luận với
cư sĩ khi họ vào vườn của tăng chúng mà tâm vị ấy vẫn không sân hận. Này
chư hiền, do tâm vị ấy vẫn không sân hận, nên dục hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên ước nguyện rằng: “Hãy khiến cho nhà vua, đại thần,
Bà la môn, cư sĩ không một ai không biết đến ta, chớ đừng để Tỳ kheo khác
được vua, đại thần, Bà la môn, cư sĩ ai cũng biết đến”. Này chư hiền, có
thể rằng: có vị Tỳ kheo khác được vua, đại thần, Bà la môn, cư sĩ ai cũng
biết đến. Dù như vậy nhưng tâm vị ấy vẫn không sân hận. Này chư hiền, do
tâm vị ấy không sân hận, nên dục hữu và sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên ước nguyện rằng: “Hãy khiến cho ta được bốn bộ
chúng: Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng dường, chớ đừng để Tỳ
kheo khác được bốn bộ chúng: Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng
dường”. Này chư hiền, có thể rằng: có Tỳ kheo khác được bốn bộ chúng: Tỳ
kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di cúng dường. Dù như vậy nhưng tâm vị
ấy vẫn không sân hận. Này chư hiền, do tâm không sân hận, nên dục hữu và
sở hành là thiện.
Này chư hiền, hoặc
có người không khởi lên ước nguyện rằng: “Hãy khiến cho ta được y phục,
giường chõng, thuốc men chữa bệnh, chớ đừng để Tỳ kheo khác được áo quần,
giường chõng, thuốc men trị bệnh. Này chư hiền, có thể rằng: “Có Tỳ kheo
khác được y phục, giường chõng, thuốc men chữa bệnh. Dù vị Tỳ kheo khác
được y phục, giường chõng, thuốc men chữa bệnh nhưng tâm vị này vẫn không
sân hận. Này chư hiền, do tâm không sân hận, nên dục hữu và sở hành là
thiện.
Này chư hiền, như
vậy người đó đối với vị phạm hạnh có trí tuệ, thích được vô lượng chư
thiện pháp hạnh nên không biết là cùng câu hội với Sa môn mà nói là không
phải Sa môn, cùng câu hội với Sa môn có trí huệ mà nói không phải Sa môn
có trí huệ; cùng câu hội với vị thượng tòa mà nói không phải vị thượng
tòa, cùng câu hội với người có định mà nói là không có định, cùng câu hội
với vị thanh tịnh mà nói là không thanh tịnh. Như vậy, này chư hiền, hoặc
có người đối với vị phạm hạnh có trí tuệ, như vậy có vô lượng các thiện
hạnh đều biết rõ, cùng câu hội với Sa môn thì biết là cùng câu hội với Sa
môn, cùng câu hội với Sa môn có trí huệ thì biết là cùng câu hội với Sa
môn có trí huệ; cùng câu hội với người có định nên biết cùng câu hội với
người có định, cùng câu hội với người thanh tịnh nên biết là cùng câu hội
với người thanh tịnh.
Này chư hiền, giống
như có người ở chợ búa hay nhà thợ rèn mang về cái bát bằng đồng, trong
bát chứa đầy đồ ăn cao lương mỹ vị, trên cái bát có cái nắp đậy lại rồi
người ấy mang đến chỗ đông người, nhiều người thấy cái bát ấy đều không
muốn ăn, không ưa thích, cho đó là đồ bất tịnh. Họ nói rằng: đó là đồ đựng
bất tịnh, đó là đồ đựng bất tịnh! Người ấy mang bát đồng đến chỗ đông
người rồi dở nắp ra, thì dù cho người không muốn ăn cũng muốn ăn, há lại
người thấy ở trước mà nay không muốn ăn sao?
Này chư hiền, như
vậy hoặc có người đối với vị phạm hạnh có trí tuệ, có vô lượng các thiện
hành mà không thể biết được: cùng câu hội với Sa môn mà nói là không phải
Sa môn, cùng câu hội với Sa môn có trí huệ mà nói không phải Sa môn có trí
huệ; cùng câu hội với vị thượng tòa mà nói không phải thượng tòa, cùng
câu hội với người có định mà nói là không có định, cùng câu hội với vị
thanh tịnh mà nói là không thanh tịnh.
Như vậy, này chư
hiền, hoặc có người đối với vị phạm hạnh có trí tuệ, có vô lượng các thiện
hạnh. Sau đó mới biết là cùng câu hội với Sa môn đúng là cùng câu hội với
Sa môn, cùng câu hội với Sa môn có trí huệ đúng là cùng câu hội với Sa môn
có trí huệ; cùng câu hội với vị thượng tòa biết chính đó là thượng tòa;
cùng câu hội với người có định biết là có định, cùng câu hội với người
thanh tịnh biết đó là thanh tịnh. Như vậy, này chư hiền, người ấy nên cung
kính, thừa kế và lễ bái. Tỳ kheo nên gần gũi, nên cung kính, nếu cung kính
thì nên thừa kế, nếu thừa kế thì nên thực hành. Người thực hành như vậy
mãi mãi được lợi ích an lạc. Cho nên, này chư hiền, người như vậy cần phải
thân cận, cung kính và thừa kế.
Bấy giờ tôn giả Ðại
Mục Kiền Liên cũng có mặt ở trong hội tòa, tôn giả nói với tôn giả Xá Lợi
Phất rằng:
–Này tôn giả Xá Lợi
Phất, nay tôi muốn nói một thí dụ, Ngài có cho phép không?
–Hãy nói đi, này
hiền giả Mục Kiền Liên.
–Thưa tôn giả Xá Lợi
Phất, thuở xưa ở trong nước Kỳ Xà Quật, nước La Duyệt Kỳ, này tôn giả Xá
Lợi Phất, vào lúc sáng sớm tôi thức dậy, mặc y phục mang bát đến La Duyệt
Kỳ để khất thực. Trong khi tôi đi khất thực ở La Duyệt Kỳ, tôi đến nhà một
thợ xe, thấy vô niệm Mãn Tử ở nhà một thợ xa khác, thấy người thợ đang đẽo
trục xe. Gã vô niệm Mãn Tử ở nhà thợ làm xe nghĩ rằng: “Người thợ xe này
đẽo trục xe. Hãy đẽo gọt chỗ này như thế này. Cái trục xe nay có chỗ xấu
kia đã được đẽo gọt”. Gã vô niệm Mãn Tử kia, lúc ở nhà thợ làm xe nghĩ
rằng: “Người thợ này như ý nghĩ của nó, cầm búa đẽo gọt trục xe”. Khi đó
vô niệm Mãn Tử liền nói: “Người thợ làm xe này đã biết ý ta khi sữa trục
xe. Như chỗ đã được đẽo gọt thì trục xe như vậy sẽ thuận lợi không còn trở
ngại”.
Như vậy, thưa tôn
giả Xá Lợi Phất, nếu có người dua nịnh dối trá, huyễn thuật, không tín,
không có tín, giải đãi, không tinh tấn, ý nghĩ tán loạn không có định
tĩnh, ác trí, ý tán loạn, các căn không định, đối với giới hạnh noãn,
không phân biệt được Sa môn hạnh. Nhưng tôn giả Xá Lợi Phất đã biết tâm
niệm của họ làm cho họ được giải thoát.
–Thưa tôn giả Xá Lợi
Phất, nếu có người không có dua nịnh, dối trá, không phải huyễn thuật, có
tín, tín nhạo hành tinh tấn, ý thường định, trí tuệ học giới cung kính,
phân biệt rộng rãi hạnh Sa môn. Kẻ ấy theo tôn giả Xá Lợi Phất nghe thuyết
pháp xong, sung sướng như được uống, sung sướng như được ăn, miệng và ý
đều thọ trì.
–Thưa tôn giả Xá Lợi
Phất, giống như con gái Sát Lợi, con gái của Bà la môn, con gái của cư sĩ
hay con gái của công sư, tắm rửa sạch sẽ, lấy hương thoa khắp thân thể mặc
áo mới tinh. Giả sử có người đến với nàng, sanh lòng từ mẫn, muốn nàng
được lợi ích, muốn khiến cho nàng được an ổn, nên đem tràng hoa sen xanh,
hoặc tràng hoa Chiêm bặc, hoặc tràng hoa Bà sư, hoặc tràng hoa A Ðề Ma Ða
đến tặng nàng. Người con gái ấy nhận cả hai tay, dùng trang sức trên đầu.
Thưa tôn giả Xá Lợi
Phất, cũng vậy, hoặc có người không có dua nịnh, dối trá, cũng không phải
huyễn thuật, cũng không bất tín, có thể thực hành tinh tấn, tâm ý thường
định, có trí tuệ, cung kính sự học, học giới, rộng phân biệt hạnh Sa môn.
Người ấy theo tôn giả Xá Lợi Phất nghe pháp rồi, sung sướng như được uống,
sung sướng như được ăn, miệng và ý cũng như vậy.
Tôn giả Xá Lợi Phất,
thật kỳ diệu! Tôn giả Xá Lợi Phất đã vì các vị tu phạm hạnh mà tẩy trừ các
điều bất thiện, an trú chỗ thiện. Lành thay thưa hiền giả! Ngài là bậc
Chân nhơn.
Như thế cả hai bên
tán thán lẫn nhau, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy, về lại chỗ của mình.
PHẬT NÓI KINH CHƯ PHÁP
BỔN
--- o0o ---
Vi Tính: Nguyên Tịnh
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật:
5-2003
