--- o0o ---
Nghe như vầy:
Một thời Chúng Hựu (Thế Tôn) du hóa tại núi Kỳ xà quật, thuộc thành
La duyệt kỳ (Vương xá). Bấy giờ cư sĩ
Thiện Sanh, bệnh tật nguy cấp, bảo con:
–Sau khi cha mất, con phải hướng sáu phương mà lễ bái.
Cư sĩ Thiện Sanh ngay ngày hôm sau thì qua đời. Người con bèn cung kính lo
việc chôn cất, cúng dường tang sự xong, liền dậy sớm, tắm rửa, mặc áo mới,
đứng trên bờ sông lễ bái sáu phương, nói:
–“Tôi cung kính những chúng sanh ở phương Ðông, những chúng sanh
ấy cũng lễ bái cung kính tôi”. Giáp
vòng các phương Nam, phương Tây, phương Bắc, phương Trên và Dưới,
phương nào cũng nói như vậy.
Bấy giờ vào buổi sáng sớm, đức Phật đắp y, ôm bát vừa muốn vào thành thì
thấy con của cư sĩ Thiện Sanh đứng trên bờ sông lễ bái sáu phương, nói như
vậy... Chúng Hựu liền đến và hỏi:
–Này con ông cư sĩ, ngươi nghe ai nói mà lại dậy sớm, tắm rửa, mặc áo mới,
đứng trên bờ bái yết sáu phương, tự nói lên lời cung kính lễ bái? Lạy các
phương xong lại tắm, ngươi cung kính vị pháp sư nào vậy, này Thiện Sanh
tử?
Thiện Sanh tử thưa:
–Cha con khi sắp mất, trước có dạy như vậy, cho nên con làm theo, chứ
không nghe theo thầy nào cả.
Chúng Hựu bảo:
–Này con ông cư sĩ! Lời nói của cha ngươi không phải là sáu phương này. Vả
lại sớm vướng tình dục nơi sáu phương, như có hành vi xấu ác, cấu uế của
bốn mặt không thể sám hối. Như vậy thì thân này chết tinh thần sẽ sanh vào
trong cõi ác như địa ngục. Phàm con người vì bốn việc này mà bị lao khổ,
cần phải biết rõ.
Những gì là bốn?
_Một là ham thích sát
sanh;
_Hai là ham thích trộm
cắp;
_Ba là tà hạnh dâm dục;
_Bốn là thích nói dối.
Phật nói kệ tụng về ý nghĩa này:
Sát sanh cùng trộm cắp,
Lừa dối và nói láo,
Chạy theo vợ người khác
Kẻ trí không khen ngợi.
Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn
việc đưa đến nẻo ác. Những gì là bốn?
_Một là tham dục;
_Hai là giận dữ;
_Ba là si mê;
_Bốn là sợ hãi.
Bài kệ tụng về ý nghĩa này:
Có
dục, sân, si, sợ
Không
lãnh thọ chánh pháp,
Do
đó tiếng xấu xa,
Như
trăng khuyết không tròn,
Không
dục, sân, si, sợ,
Lại
thừa lãnh chánh pháp,
Do
đó danh tiếng thơm,
Như
vầng trăng tròn đầy.
Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có sáu tai hoạ làm tiêu tán tiền tài, đi vào
đường ác cần phải biết. Những gì là sáu?
_Một là thích rượu,
phóng dật;
_Hai là vào phòng người
khác không đúng lúc;
_Ba là đam mê cờ bạc;
_Bốn là đam mê kỹ nhạc;
_Năm là có bạn ác;
_Sáu là trễ nải lười
biếng.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Uống
rượu vào phòng khác,
Thích
bài bạc, ca xướng,
Bạn
ác cùng lười biếng
Bậc
Thánh không khen ngợi.
Phàm rượu có sáu việc nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Làm tiêu hao tiền
bạc.
_Ðưa đến bệnh hoạn.
_Khởi tranh chấp.
_Sân hận nhiều.
_Mất tiếng tốt.
_Hao tổn trí não.
Ðã có những xấu ác này sẽ khiến phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ
không đến, đã đến rồi thì tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.
Dâm tà có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Không tự bảo vệ được
thân mình.
_Không bảo vệ được vợ
con.
_Không bảo vệ được gia
đình quyến thuộc.
_Do nghi ngờ sanh ra xấu
ác.
_Oan gia có được cơ hội.
_Các khổ vây quanh.
Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ khiến phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ
không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.
Vui chơi cờ bạc có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Thắng thì sanh oán.
_Thua thì nổi nóng.
_Bạn bè thì lo lắng.
_Oan gia thì vui mừng.
_Vào tù ngục ưu phiền.
_Mọi người đều nghi ngờ.
Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không
đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.
Ham mê ca nhạc có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Tâm trí thích múa,
_Tâm trí thích ca,
_Tâm trí thích đàn,
_Tâm trí thích âm điệu,
_Tâm trí thích trống,
_Tâm trí thích những
việc như vậy.
Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không
đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.
Bạn ác có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Tập chuyện say sưa mê
muội;
_Tập khiến hôn loạn,
_Tập theo nẻo buông
lung,
_Tập theo đến quán rượu,
_Làm quen với kẻ tiểu
nhơn,
_Tập quen với lời nói
thô bỉ.
Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không
đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.
Biếng nhác có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?
_Ăn no không chịu làm
việc,
_Ăn đói không chịu làm
việc,
_Lạnh không chịu làm
việc,
_Nóng không chịu làm
việc,
_Sáng không chịu làm
việc,
_Tối không chịu làm
việc.
Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không
đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch. Bài tụng nói
về ý nghĩa này:
Ưa sắc, nhạc, ca múa
Ngày ngủ đêm đi chơi
Bạn ác cùng làm ác
Kẻ ấy tổn hại lớn.
Cờ bạc rượu rối loạn
Theo đuổi vơ của người
Xa hiền gần kẻ ngu
Tổn hại như trăng khuyết
Thân tự kiêu tự đại
Hủy diệt đạo Sa môn
Tà kiến và keo kiệt
Ðó là kẻ tà mạn.
Phàm rượu hao tiền của
Ít lợi uống thêm khát
Bệnh rượu thêm nợ nần
Thân nguy loạn mau chóng.
Hoặc vì rượu kết bạn
Hoặc vì rượu phạm pháp
Muốn được lợi, tốt đẹp
Với rượu phải lo chừa.
Hoặc ngày như giữ giới
Tối lại trộm tà hạnh
Cũng tại vì lò rượu
Như vậy chớ có thân.
Chẳng theo đúng nóng lạnh
Như cỏ chẳng quý mình
Tinh tấn tu sự nghiệp
Như thế lợi mà hại.
Nếu chịu được nóng lạnh
Như cỏ chẳng quý mình
Tinh tấn tu sự nghiệp
Ðã an lại có ích.
Ði xuống của dần tiêu
Ði lên chưa từng tổn
Dốc theo bậc tôn quý
Vì thiện nên được thiện.
Lành lớn được tạo nên
Thành thật tập hạnh lành
Thân thích đều mến ưa
Thờ giới diệt điều ác.
Cho nên cần phải tập
Ðã làm rồi lại làm
Cùng thân thích đi lên
Như ngôi vua cao cả.
Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn loại giống như bạn nhưng không phải là
bạn cần phải biết. Những gì là bốn?
_Hãy chọn lấy vật lạ;
_Nói lời nịnh hót;
_Vì muốn làm đẹp mặt
mình;
_Vì mình chỉ bày những
lời sai quấy.
Bài
tụng về ý nghĩa này:
Bạn
nhằm lấy vật lạ
Nói
đẹp để êm tai
Gặp
nhau toàn nịnh hót
Lời
tà càng hiểm nguy.
Ðó
chẳng phải là bạn
Người
trí không kết thân
Ðã
biết phải xa lìa
Như
ra khỏi đường xấu.
Bạn hay chọn lấy vật lạ cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Tham chọn lấy vật ấy
_Cho ít mà mong cầu
nhiều.
_Vì sợ sệt nên theo
mình.
_Vì điều lợi nên theo
mình
Bài tụng nói về ý nghĩa này:
Phàm giữ lấy vật lạ
Cho ít mà mong nhiều
Do sợ, lợi nên theo
Kẻ tham lam đúng nhĩa.
Ðấy chẳng phải là bạn
Người trí không hết thân
Ðã biết nên xa lìa
Như ra khỏi đường xấu.
Bạn nói lời nịnh hót, cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Nói đời tư kẻ khác
_Giấu đời tư của mình;
_Ngoài mặt giả khen tốt;
_Quay lưng thì bài xích.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Thích
nói đời tư người
Ðời
tư mình thì giấu
Ngoài
mặt giả khen tốt
Sau
lưng lại nói xấu.
Kẻ
đó không phải bạn
Người
trí không kết thân
Ðã
biết phải tránh xa
Như
ra khỏi đường xấu.
Bạn vì muốn làm đẹp mặt mình cần lấy
bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Nói việc dở đã qua của
người khác;
_AÂm thầm tìm lỗi ở
tương lai;
_Cho mà không thật lòng;
_Mong cho người gặp nguy
hiểm.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Làm
điều không thể làm
Bất
lợi nên nói nịnh
Cho
nhưng không thật lòng
Mong
người nguy nhờ mình.
Kẻ
đó không phải bạn
Người
trí không kết thân
Ðã
biết phải tránh xa
Như
ra khỏi đường xấu.
Bạn tà giáo cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Khuyên người sát sanh;
_Khuyên người trộm cắp;
_Khuyên người tà dâm;
_Khuyên người dối láo.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Sát
sanh cùng trộm cắp
Dối
trá và nói láo
Theo
đuổi vợ của người
Khuyên
người làm như vậy.
Kẻ
đó không phải bạn
Người
trí không kết thân
Ðã
biết phải tránh xa
Như
ra khỏi đường xấu.
Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn loại bạn vì lòng nhân từ sáng suốt,
muốn lợi người cần phải biết. Những gì là bốn?
_Một là cùng khổ cùng
vui;
_Hai là cả hai cùng lợi;
_Ba là vì hưng thạnh bổn
nghiệp;
_Bốn là vì lòng nhơn từ
thương xót.
Bài tụng về ý nghĩa này:
An
nguy cùng có nhau
Nhằm
mục đích thiện lợi
Dốc
vì sự nghiệp bạn
Thương
xót dẫn đường chánh.
Những
người bạn như vậy
Kẻ
trí tập học hỏi
Hãy
nên theo kẻ ấy
Lợi
ích, không xấu ác.
Bạn cùng khổ cùng vui, nên lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Cho những vật báu của
mình;
_Cho tài lợi đối với vợ
con;
_Cho những vật nhà mình;
_Nói trung thực nhẫn
nhịn.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Cho
tài lợi của mình
Có
tài lợi cũng cho
Cho
tài lợi nhà mình
Nói
trung thực nhẫn nhịn.
Những
loại bạn như vậy
Kẻ
trí tập thân cận
Hãy
nên theo kẻ ấy
Lợi
ích, không xấu ác.
Bạn có lợi cùng hưởng cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Không nói đời riêng kẻ
khác;
_Không giấu đời tư của
mình
_Gặp nhau nói điều thiện
_Bài xích lối nói hai
chiều.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Không
nói đời tư người
Không
giấu đời tư mình
Gặp
nhau nói điều thiện
Bài
xích nói hai chiều.
Những
loại bạn như vậy
Kẻ
trí tập thân cận
Hãy
nên theo kẻ ấy
Lợi
ích, không xấu ác.
Bạn cho bổn nghiệp cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Vì lợi mà hành động;
_Vì sức lực mà hành động
_Buông lung thì can ngăn
_Lấy điều thiện để nuôi
dưỡng.
Bài tụng về ý nghĩa này:
Hành
động vì tài lợi
Dùng
sức giúp an ổn
Cắt
đứt sự buông lung
Nuôi
dưỡng thiện chí bạn.
Những
loại bạn như vậy
Kẻ
trí tập thân cận
Hãy
nên theo kẻ ấy
Lợi
ích, không xấu ác.
Bạn nhơn từ thương xót cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?
_Dạy khuyên đứng vững để
thành tựu đức tin;
_Dạy khuyên đứng vững để
thành tựu giới;
_Dạy khuyên đứng vững để
thành tựu văn;
_Dạy khuyên đứng vững để
thành tựu thí.
Bài tụng nói về ý nghĩa này:
Ðạo
tín, giới, văn, thí
Hằng
đem khuyến hóa người.
Những
loại bạn như vậy
Kẻ
trí tập thân cận
Hãy
nên theo kẻ ấy
Lợi
ích, không xấu ác.
Lại nữa, này con ông cư sĩ! Phàm ở phương Ðông như con thờ cha mẹ. Do đó
con phải lấy năm việc để cung kính chơn chánh, phụng dưỡng chơn chánh, an
ủi chơn chánh đối với cha mẹ. Những gì là năm?
_Nhớ nghĩ báo đáp việc
nhà;
_Phải lo thay thế gánh
vác
_Phải biết an ủi can
ngăn
_Chỉ mong được cung cấp,
nuôi dưỡøng cha mẹ
_Chỉ vui khi thấy cha
mẹ.
Cha mẹ lại lấy năm việc để yêu thương con cái. Những gì là năm?
_Hãy tạo cơ nghiệp;
_Cùng lo tài lợi;
_Lo dựng vợ gả chồng;
_Dạy học theo kinh sách
đạo lý;
_Ðem của cải phó thác
cho con.
Ðó là hai phần ưa thích của phương Ðông, được pháp của các bậc Thánh xưa
chế ra, làm con phải hiếu thảo, làm cha mẹ phải từ ái thương yêu, kẻ sĩ
trượng phu mong lợi ích mà pháp thiện không suy thối.
Phàm ở phương Nam như đệ tử thờ Thầy, do đó đệ tử phải lấy năm việc để
cung kính chơn chánh, phụng dưỡng chơn chánh, an ủi chơn chánh đối với
Thầy. Những gì là năm?
_Phải hết lòng lắng nghe
lời chỉ dạy
_Hãy yêu sự học,
_Phải siêng năng hầu hạ,
_Ðừng hành động sai
trái,
_Hãy cúng dường Thầy.
Thầy lại lấy năm việc để thương yêu giáo dục đệ tử. Những gì là năm?
_Dạy đệ tử học những
điều mình đã học,
_Lấy nghề hay truyền cho
đệ tử,
_Khiến đệ tử siêng năng
học hành,
_Dẫn dắt đệ tử đi con
đường lành;
_Chỉ vẽ cho đệ tử biết
những bạn hiền quen thuộc.
Ðó là hai phần ưa thích của phương Nam, được pháp của các Thánh xưa chế
định, làm đệ tử phải khiêm cung, làm Thầy phải lấy lòng nhơn từ để dạy dỗ.
Kẻ sĩ trượng phu mong được lợi ích mà pháp lành không suy thối.
Phàm ở phương Tây như chồng đối với vợ. Do đó chồng phải lấy năm việc để
cung kính chơn chánh, nuôi dưỡng chơn chánh, an ủi chơn chánh đối với vợ.
Những gì là năm?
_Hết lòng kính mến,
_Không giận dữ về ý của
vợ;
_Không có ngoại tình với
kẻ khác;
_Ðúng lúc cấp y phục,
thức ăn;
_Ðúng thời cho những đồ
trang sức báu.
Vợ lại có mười bốn điều để thờ chồng. Những gì là mười bốn?
_Khéo làm việc.
_Khéo tác thành mọi sự
việc,
_Gìn giữ tài sản chồng
giao phó,
_Gà gáy phải lo dậy,
_Tối thì đi ngủ,
_Làm việc phải học hỏi,
_Phải đóng cửa hầu
chồng,
_Phải hầu thăm sức khỏe
khi chồng đi xa về.
_Nói lời hòa nhã,
_Ngôn ngữ êm tai,
_Giường ghế phải ngay
thẳng,
_Ðồ ăn uống phải tinh
khiết,
_Nhớ nghĩ về bố thí;
_Cung cấp nuôi dưỡng
chồng.
Ðó là hai phần ưa thích của phương Tây, được pháp của các Thánh xưa chế
định điều thích đáng của vợ chồng, kẻ sĩ trượng phu mong được lợi ích, mà
pháp thiện không suy thối.
Phàm ở phương Bắc như bạn đối với bằng hữu. Do đó bạn phải lấy năm việc để
cung kính chơn chánh, nuôi dưỡng chơn chánh, an ủi chơn chánh đối với bằng
hữu. Những gì là năm?
_Chánh tâm cung kính,
_Không giận ý bạn,
_Tình cảm trung thực,
_Luôn luôn phân phát đồ
ngon ngọt,
_Ơn dày không quên.
Bạn hữu lại phải lấy năm việc để đối
lại bạn của mình. Những gì là năm?
_Có điều sợ sệt thì bảo
về nương tựa với mình.
_Có ngạo mạn thì quở
trách.
_Có việc riêng thì che
giấu.
_Cung cấp nuôi dưỡng
thêm lợi ích.
_Nói trung thực nhẫn
nhịn.
Ðó là hai phần ưa thích của phương Bắc được pháp của các Thánh xưa chế
định trong việc giao tế của bằng hữu, kẻ sĩ trượng phu mong được lợi ích
mà pháp thiện không suy thối.
Phàm ở phương dưới là người chủ đối với người giúp việc. Do đó người chủ
phải lấy năm việc để cung kính chơn chánh, nuôi dưỡng chơn chánh, an ủi
chơn chánh đối với người giúp việc. Những gì là năm?
_Tùy sức mà sai bảo.
_Ðúng thời cho cơm áo.
_Luôn luôn phân chia vị
ngon ngọt.
_Luôn luôn khuyên bảo
đồng đều.
_Có bệnh tật thì cho
nghỉ ngơi.
Người giúp làm việc lại phải lấy mười việc để đối với chủ. Những gì là
mười?
1. Làm việc giỏi
2. Làm việc hoàn tất
3. Khi được giao phó phải suy xét cẩn thận
4. Phải thức khuya dậy sớm để làm việc
5. Làm việc phải học hỏi
6. Khi làm việc phải gắng sức
7. Nhà chủ nghèo không được khinh mạn
8. Chủ gặp cảnh thiếu nghèo cũng không được bỏ.
9. Khi ra khỏi nhà phải nói: “Người chủ nhà tôi thông minh trí tuệ”.
10. ??????
Ðó là hai phần ưa thích của phương dưới được pháp của các Thánh xưa chế
định, người chủ nên chấp hành, kẻ sĩ trượng phu mong được lợi ích mà pháp
thiện không suy thối.
Phàm ở phương trên như người ở nơi gia đình bố thí cho Sa môn, Phạm
chí. Do đó cư sĩ có năm điều cung kính
chơn chánh, phụng dưỡng chơn chánh, an ủi chơn chánh đối với Sa môn
Phạm chí. Những gì là năm?
_Mở cửa chờ đợi.
_Ði ra nghênh tiếp,
_Hỏi han và sắp đặt bàn
ghế chỗ ngồi,
_Bảo hộ cất giữ kinh
pháp,
_Bố thí đồ ăn trong sạch
thanh tịnh; lấy đó để cúng dường Sa môn Phạm chí.
Sa môn Phạm chí lại lấy năm điều để
đối lại nhà bố thí. Những gì là năm?
_Dạy dỗ khuyên răn để
trở thành người chánh tín,
_Dạy khuyên để thành
người giới hạnh,
_Dạy khuyên để thành
người hiểu biết rộng,
_Dạy khuyên để thành
người bố thí,
_Dạy khuyên để thành
người trí tuệ.
Ðó là hai phần ưa thích của phương trên được pháp của các Thánh xưa chế
định cư gia và Phạm chí Sa môn nên thực hành, kẻ sĩ trượng phu mong được
lợi ích mà pháp thiện không suy thối.
Bài tụng nói về ý nghĩa này:
Phương Ðông là cha mẹ
Thầy dạy ở phương Nam
Phương Tây là vợ con
Bằng hữu ở phương Bắc.
Nô tỳ ở phương dưới
Sa môn Phạm chí trên
Như vậy nên đảnh lễ
Cư gia phải nên làm.
Người giàu có tiền của
Hãy nghĩ vì lợi người
Cùng người đồng tài lợi
Kẻ bố thí sanh thiên.
Ðược lợi người cùng hưởng
Nơi nơi được an vui
Nghĩa gồm thâu thế gian
Là gần gốc an lạc.
Phàm ban ơn cho người
Như mẹ cho con mình
Ðiều thiện giúp thiên hạ
Phước ấy thật hằng sa.
Trên được nơi chúng hội
Ðạt lợi ích an vui
Người thành tựu tín, giới
Liền có được danh thơm.
Ý thường không biếng nhác
Xả bỏ hạnh keo kiệt
Thu nhiếp người tình bạn
Phải bố thí ăn uống.
Sự đời cứ qua mãi
Như vậy tiếng vang lừng
Ai tu thân cẩn thận
Kẻ ấy gọi là Hiền.
Nhà chứa hàng hóa báu
Cần phải làm nhân nghĩa
Trước phải lo học hành
Sau đó lo làm ăn.
Nếu kiếm được của cải
Hãy chia làm bốn phần
Một phần dùng y, thực
Hai là để được lợi.
Một phần chằm dự trữ
Ðể phòng lúc khốn nguy
Làm ruộng buôn nuôi trâu
Nuôi dê nữa là bốn
Thứ năm sửa nhà cửa
Sáu là lo cưới hỏi.
Chứa hàng hóa như vậy
Ngày ngày ích lợi tăng
Tiền tài ngày đêm tụ
Như nước chảy về biển
Của cải có dần dần
Như ong lấy mật hoa.
Giàu tiền nghèo bố thí
Xa gần đều không cho
Tham keo và nghiệp ác
Có của không cho bạn
Trong việc này phải học
Không cho, chớ ngăn người.
Xem kẻ dùng việc này
Bạn tốt như lửa hừng
Ở trong thân tộc này
Cả hai đều tốt đẹp
Cùng thân chúng an hưởng
Như thiên cung Ðế thích.
Bấy giờ, Thiện Sanh tử nghe Chúng Hựu nói xong liền cúi đầu lạy dưới chân
Phật, đứng dậy nhiễu ba vòng, vui mừng tự mình xin quy y, theo Phật thọ
giới.
PHẬT THUYẾT THIỆN SANH TỬ KINH
--- o0o ---
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật: 04-2003
