宗Tông 鏡Kính 錄Lục 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 三tam

慧tuệ 日nhật 永vĩnh 明minh 寺tự 主chủ 智trí 覺giác 禪thiền 師sư 延diên 壽thọ 集tập

第đệ 三tam 能năng 變biến 者giả 。 唯duy 識thức 論luận 頌tụng 云vân 。 次thứ 第đệ 三tam 能năng 變biến 。 差sai 別biệt 有hữu 六lục 種chủng 。 了liễu 境cảnh 為vi 性tánh 相tướng 。 善thiện 不bất 善thiện 俱câu 非phi 。 此thử 三tam 能năng 變biến 。 是thị 了liễu 別biệt 境cảnh 識thức 。 自tự 證chứng 分phân 是thị 了liễu 別biệt 性tánh 。 見kiến 分phân 是thị 了liễu 別biệt 相tướng 。 有hữu 覆phú 有hữu 記ký 。 識thức 。 以dĩ 了liễu 境cảnh 為vi 自tự 性tánh 。 即tức 復phục 用dụng 彼bỉ 為vi 行hành 相tương/tướng 故cố 。 則tắc 了liễu 境cảnh 者giả 。 是thị 識thức 自tự 性tánh 。 亦diệc 是thị 行hành 相tương/tướng 。 行hành 相tương/tướng 是thị 用dụng 。 故cố 識thức 論luận 云vân 。 隨tùy 六lục 根căn 境cảnh 。 種chủng 類loại 異dị 故cố 。 或hoặc 名danh 色sắc 識thức 。 乃nãi 至chí 法pháp 識thức 。 隨tùy 境cảnh 立lập 名danh 。 順thuận 識thức 義nghĩa 故cố 。 謂vị 於ư 六lục 境cảnh 。 了liễu 別biệt 名danh 識thức 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 識thức 。 唯duy 了liễu 色sắc 等đẳng 。 法pháp 識thức 通thông 能năng 。 了liễu 一nhất 切thiết 法pháp 。 或hoặc 能năng 了liễu 別biệt 法pháp 。 獨độc 得đắc 法Pháp 識thức 名danh 。 故cố 六lục 識thức 名danh 。 無vô 相tướng 濫lạm 失thất 。

問vấn 。 若nhược 心tâm 外ngoại 無vô 實thật 色sắc 。 則tắc 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 無vô 有hữu 所sở 緣duyên 。

答đáp 。 識thức 論luận 云vân 。 雖tuy 非phi 無vô 色sắc 。 而nhi 是thị 識thức 變biến 。 謂vị 識thức 生sanh 時thời 。 內nội 因nhân 緣duyên 力lực 。 變biến 似tự 眼nhãn 等đẳng 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 現hiện 。 即tức 以dĩ 此thử 相tương/tướng 。 為vi 所sở 依y 緣duyên 。 然nhiên 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 非phi 現hiện 量lượng 得đắc 。 以dĩ 能năng 發phát 識thức 。 比tỉ 知tri 是thị 有hữu 。 此thử 但đãn 功công 能năng 。 非phi 外ngoại 所sở 造tạo 。 外ngoại 有hữu 對đối 色sắc 。 理lý 既ký 不bất 成thành 。 故cố 應ưng 但đãn 是thị 內nội 識thức 變biến 現hiện 。 釋thích 云vân 。 眼nhãn 等đẳng 雖tuy 有hữu 所sở 依y 所sở 緣duyên 之chi 色sắc 。 而nhi 是thị 識thức 所sở 變biến 現hiện 。 非phi 是thị 心tâm 外ngoại 。 別biệt 有hữu 極cực 微vi 。 以dĩ 成thành 根căn 境cảnh 。 但đãn 八bát 識thức 生sanh 時thời 。 內nội 因nhân 緣duyên 種chủng 子tử 力lực 等đẳng 。 第đệ 八bát 識thức 變biến 似tự 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 。 依y 彼bỉ 所sở 變biến 根căn 。 緣duyên 彼bỉ 本bổn 質chất 塵trần 境cảnh 。 雖tuy 親thân 不bất 得đắc 。 要yếu 託thác 彼bỉ 生sanh 。 實thật 於ư 本bổn 識thức 色sắc 塵trần 之chi 上thượng 。 變biến 作tác 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 現hiện 。 即tức 以dĩ 彼bỉ 五ngũ 根căn 為vi 所sở 依y 。 以dĩ 彼bỉ 及cập 此thử 二nhị 種chủng 五ngũ 塵trần 。 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 五ngũ 識thức 若nhược 不bất 託thác 第đệ 八bát 所sở 變biến 。 便tiện 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 所sở 緣duyên 緣duyên 中trung 。 有hữu 親thân 疎sơ 故cố 。 然nhiên 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 非phi 現hiện 量lượng 得đắc 者giả 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 。 世thế 間gian 共cộng 見kiến 。 現hiện 量lượng 所sở 得đắc 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 非phi 現hiện 量lượng 得đắc 。 除trừ 第đệ 八bát 識thức 緣duyên 。 及cập 如Như 來Lai 等đẳng 緣duyên 。 是thị 現hiện 量lượng 得đắc 。 世thế 不bất 共cộng 言ngôn 。 餘dư 散tán 心tâm 中trung 。 無vô 現hiện 量lượng 得đắc 。 此thử 但đãn 能năng 有hữu 發phát 識thức 之chi 用dụng 。 此thử 知tri 是thị 有hữu 。 此thử 但đãn 有hữu 功công 能năng 。 非phi 是thị 心tâm 外ngoại 別biệt 有hữu 大đại 種chủng 所sở 造tạo 之chi 色sắc 。 此thử 功công 能năng 言ngôn 。 即tức 是thị 發phát 生sanh 五ngũ 識thức 作tác 用dụng 。 觀quán 用dụng 知tri 體thể 。 如như 觀quán 生sanh 芽nha 。 比tỉ 知tri 種chủng 體thể 是thị 有hữu 。 所sở 以dĩ 密mật 嚴nghiêm 經kinh 偈kệ 云vân 。 眼nhãn 色sắc 等đẳng 為vi 緣duyên 。 而nhi 得đắc 生sanh 於ư 識thức 。 猶do 火hỏa 因nhân 薪tân 熾sí 。 識thức 起khởi 亦diệc 復phục 然nhiên 。 境cảnh 轉chuyển 隨tùy 妄vọng 心tâm 。 猶do 鐵thiết 逐trục 礠# 石thạch 。 如như 乾can/kiền/càn 城thành 陽dương 焰diễm 。 愚ngu 渴khát 之chi 所sở 取thủ 。 中trung 無vô 能năng 造tạo 物vật 。 但đãn 隨tùy 心tâm 變biến 異dị 。 復phục 如như 乾can/kiền/càn 城thành 人nhân 。 往vãng 來lai 皆giai 不bất 實thật 。 眾chúng 生sanh 身thân 亦diệc 爾nhĩ 。 進tiến 止chỉ 悉tất 非phi 真chân 。 亦diệc 如như 夢mộng 中trung 見kiến 。 寤ngụ 後hậu 即tức 非phi 有hữu 。 妄vọng 見kiến 蘊uẩn 等đẳng 法pháp 。 覺giác 已dĩ 本bổn 寂tịch 然nhiên 。 四tứ 大đại 微vi 塵trần 聚tụ 。 離ly 心tâm 無vô 所sở 得đắc 。 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 自tự 在tại 主chủ 童đồng 子tử 。 告cáo 善Thiện 財Tài 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 復phục 善thiện 知tri 十thập 八bát 工công 巧xảo 。 種chủng 種chủng 技kỹ 術thuật 。 并tinh 六lục 十thập 二nhị 眷quyến 屬thuộc 明minh 論luận 。 及cập 內nội 明minh 等đẳng 一nhất 切thiết 方phương 法pháp 。 治trị 內nội 煩phiền 惱não 。 何hà 等đẳng 名danh 為vi 。 內nội 身thân 煩phiền 惱não 。 有hữu 四tứ 因nhân 緣duyên 。 一nhất 謂vị 眼nhãn 根căn 。 攝nhiếp 受thọ 色sắc 境cảnh 。 二nhị 由do 無vô 始thỉ 取thủ 著trước 習tập 氣khí 。 三tam 由do 彼bỉ 識thức 自tự 性tánh 本bổn 性tánh 。 四tứ 於ư 色sắc 境cảnh 作tác 意ý 希hy 望vọng 。 由do 此thử 四tứ 種chủng 因nhân 緣duyên 力lực 故cố 。 藏tạng 識thức 轉chuyển 已dĩ 。 識thức 波ba 浪lãng 生sanh 。 譬thí 如như 瀑bộc 流lưu 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。

善thiện 男nam 子tử 。 如như 眼nhãn 識thức 起khởi 。 一nhất 切thiết 根căn 識thức 微vi 塵trần 毛mao 孔khổng 。 俱câu 時thời 出xuất 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 頓đốn 現hiện 眾chúng 像tượng 。 諸chư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 時thời 頓đốn 現hiện 。

善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 猛mãnh 風phong 。 吹xuy 大đại 海hải 水thủy 。 波ba 浪lãng 不bất 停đình 。 由do 境cảnh 界giới 風phong 。 飄phiêu 靜tĩnh 心tâm 海hải 。 起khởi 識thức 波ba 浪lãng 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 作tác 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 如như 水thủy 與dữ 波ba 。 由do 業nghiệp 生sanh 相tương/tướng 。 深thâm 起khởi 繫hệ 縛phược 。 不bất 能năng 了liễu 知tri 。 色sắc 等đẳng 自tự 性tánh 。 五ngũ 識thức 身thân 轉chuyển 。 彼bỉ 阿a 賴lại 耶da 。 終chung 不bất 自tự 言ngôn 。 我ngã 生sanh 七thất 識thức 。 七thất 識thức 不bất 言ngôn 。 從tùng 阿a 賴lại 耶da 生sanh 。 但đãn 由do 自tự 心tâm 。 執chấp 取thủ 境cảnh 相tướng 。 分phân 別biệt 而nhi 生sanh 。 如như 是thị 甚thậm 深thâm 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 行hành 相tương/tướng 微vi 細tế 。 究cứu 竟cánh 邊biên 際tế 。 唯duy 諸chư 如Như 來Lai 。 住trụ 地địa 菩Bồ 薩Tát 之chi 所sở 通thông 達đạt 。 愚ngu 法pháp 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 。 悉tất 不bất 能năng 知tri 。

問vấn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 為vi 復phục 依y 根căn 發phát 識thức 。 依y 境cảnh 發phát 識thức 。

答đáp 。 定định 依y 根căn 發phát 。 百bách 法pháp 云vân 。 眼nhãn 識thức 依y 根căn 發phát 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 眼nhãn 根căn 變biến 異dị 。 眼nhãn 識thức 必tất 隨tùy 變biến 異dị 。 如như 眼nhãn 病bệnh 所sở 見kiến 青thanh 色sắc 為vi 黃hoàng 色sắc 。 此thử 不bất 是thị 壞hoại 境cảnh 。 但đãn 是thị 根căn 損tổn 。 令linh 識thức 取thủ 境cảnh 。 變biến 為vi 黃hoàng 色sắc 。 故cố 知tri 隨tùy 根căn 得đắc 名danh 。

問vấn 。 眼nhãn 識thức 緣duyên 青thanh 色sắc 為vi 黃hoàng 。 豈khởi 不bất 是thị 非phi 量lượng 。

答đáp 。 但đãn 是thị 同đồng 時thời 亂loạn 意ý 識thức 。 以dĩ 眼nhãn 根căn 有hữu 損tổn 。 令linh 同đồng 時thời 意ý 識thức 緣duyên 亂loạn 故cố 。 便tiện 變biến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 其kỳ 實thật 眼nhãn 識thức 。 不bất 作tác 青thanh 黃hoàng 緣duyên 也dã 。 意ý 根căn 損tổn 。 意ý 識thức 亦diệc 損tổn 。 如như 初Sơ 地Địa 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 。 即tức 時thời 成thành 無vô 漏lậu 。 此thử 時thời 意ý 根căn 壞hoại 。 無vô 其kỳ 二nhị 執chấp 。 能năng 緣duyên 之chi 識thức 。 亦diệc 能năng 壞hoại 卻khước 二nhị 執chấp 也dã 。 故cố 知tri 依y 根căn 所sở 發phát 。 得đắc 名danh 眼nhãn 識thức 。 但đãn 隨tùy 根căn 立lập 也dã 。 護hộ 法Pháp 云vân 。 六lục 識thức 體thể 性tánh 各các 別biệt 。 但đãn 依y 根căn 境cảnh 而nhi 立lập 其kỳ 名danh 。 若nhược 執chấp 有hữu 一nhất 識thức 能năng 緣duyên 六lục 境cảnh 者giả 。 若nhược 六lục 境cảnh 一nhất 時thời 到đáo 。 如như 何hà 一nhất 箇cá 意ý 識thức 。 能năng 一nhất 時thời 緣duyên 得đắc 耶da 。 若nhược 前tiền 後hậu 起khởi 。 即tức 不bất 遍biến 故cố 。 所sở 以dĩ 隨tùy 六lục 根căn 境cảnh 種chủng 類loại 異dị 故cố 。 依y 根căn 得đắc 名danh 。

問vấn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 六lục 既ký 依y 根căn 發phát 識thức 。 以dĩ 何hà 為vi 根căn 。

答đáp 。 護hộ 法Pháp 通thông 用dụng 現hiện 種chủng 為vi 根căn 。 根căn 既ký 然nhiên 。 境cảnh 亦diệc 爾nhĩ 。 瑜du 伽già 論luận 亦diệc 云vân 。 皆giai 以dĩ 現hiện 行hành 及cập 種chủng 子tử 二nhị 法pháp 。 為vi 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 由do 本bổn 熏huân 時thời 。 心tâm 變biến 似tự 色sắc 。 從tùng 熏huân 時thời 為vi 名danh 。 以dĩ 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 故cố 。 對đối 所sở 生sanh 之chi 果quả 識thức 。 假giả 說thuyết 現hiện 行hành 為vi 功công 能năng 。 實thật 唯duy 現hiện 色sắc 。 功công 能năng 。 生sanh 識thức 之chi 義nghĩa 。 大đại 小tiểu 共cộng 成thành 。

問vấn 。 根căn 以dĩ 何hà 為vi 義nghĩa 。

答đáp 。 根căn 者giả 。 即tức 五ngũ 根căn 。 有hữu 增tăng 上thượng 出xuất 生sanh 義nghĩa 故cố 。 名danh 之chi 為vi 根căn 。 於ư 中trung 有hữu 清thanh 淨tịnh 五ngũ 色sắc 根căn 。 有hữu 扶phù 塵trần 五ngũ 色sắc 根căn 。 若nhược 清thanh 淨tịnh 五ngũ 色sắc 根căn 。 即tức 是thị 不bất 可khả 見kiến 。 有hữu 對đối 淨tịnh 色sắc 。 以dĩ 為vi 體thể 性tánh 。 能năng 發phát 生sanh 五ngũ 識thức 。 有hữu 照chiếu 境cảnh 用dụng 故cố 。 若nhược 扶phù 塵trần 五ngũ 色sắc 根căn 者giả 。 即tức 扶phù 清thanh 淨tịnh 根căn 。 能năng 照chiếu 其kỳ 境cảnh 。 自tự 體thể 即tức 不bất 能năng 照chiếu 境cảnh 。 為vi 扶phù 塵trần 根căn 。 是thị 麁thô 顯hiển 色sắc 故cố 。 不bất 妨phương 與dữ 清thanh 淨tịnh 根căn 為vi 所sở 依y 。 五ngũ 蘊uẩn 論luận 云vân 。 根căn 者giả 。 最tối 勝thắng 義nghĩa 。 自tự 在tại 義nghĩa 。 主chủ 義nghĩa 。 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 是thị 為vi 根căn 義nghĩa 。 云vân 何hà 眼nhãn 根căn 。 謂vị 以dĩ 色sắc 為vi 境cảnh 。 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 謂vị 於ư 眼nhãn 中trung 一nhất 分phần/phân 淨tịnh 色sắc 。 如như 淨tịnh 醍đề 醐hồ 。 此thử 性tánh 有hữu 故cố 。 眼nhãn 識thức 得đắc 生sanh 。 無vô 即tức 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 身thân 根căn 以dĩ 觸xúc 為vi 境cảnh 。 並tịnh 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 無vô 即tức 不bất 生sanh 。

問vấn 。 未vị 轉chuyển 依y 中trung 。 前tiền 五ngũ 轉chuyển 識thức 。 於ư 三tam 量lượng 中trung 。 定định 是thị 何hà 量lượng 。

答đáp 。 古cổ 德đức 云vân 。 旦đán 眼nhãn 識thức 緣duyên 色sắc 境cảnh 相tướng 分phần/phân 。 即tức 各các 自tự 緣duyên 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 。 三tam 量lượng 分phân 別biệt 者giả 。 是thị 現hiện 量lượng 。 現hiện 量lượng 具cụ 三tam 義nghĩa 。 一nhất 現hiện 在tại 。 非phi 過quá 未vị 。 二nhị 顯hiển 現hiện 。 非phi 種chủng 子tử 。 三tam 現hiện 有hữu 。 簡giản 無vô 體thể 法pháp 。 緣duyên 現hiện 量lượng 境cảnh 名danh 現hiện 量lượng 者giả 。 不bất 度độ 量lương 也dã 。 即tức 因nhân 修tu 證chứng 境cảnh 。 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 是thị 任nhậm 運vận 義nghĩa 。 即tức 五ngũ 識thức 緣duyên 境cảnh 。 得đắc 法Pháp 自tự 相tương/tướng 。 但đãn 中trung 間gian 無vô 隔cách 礙ngại 。 故cố 名danh 親thân 緣duyên 。 相tương/tướng 分phần/phân 有hữu 。 赤xích 色sắc 。 即tức 得đắc 赤xích 色sắc 之chi 相tướng 分phần/phân 。 但đãn 不bất 分phân 別biệt 故cố 。 任nhậm 運vận 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 故cố 。 名danh 得đắc 自tự 相tương/tướng 也dã 。 護hộ 法Pháp 云vân 。 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 實thật 五ngũ 塵trần 境cảnh 。 即tức 不bất 緣duyên 假giả 。 但đãn 任nhậm 運vận 而nhi 緣duyên 。 不bất 作tác 行hành 解giải 。 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 是thị 現hiện 量lượng 故cố 。 且thả 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 四tứ 般bát 實thật 色sắc 時thời 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 假giả 色sắc 。 雖tuy 不bất 離ly 實thật 色sắc 上thượng 有hữu 。 眼nhãn 識thức 但đãn 緣duyên 實thật 。 不bất 緣duyên 長trường 短đoản 假giả 色sắc 也dã 。 眼nhãn 識thức 定định 不bất 緣duyên 長trường 短đoản 色sắc 。 唯duy 意ý 識thức 作tác 長trường 短đoản 心tâm 而nhi 緣duyên 也dã 。 如như 五ngũ 識thức 初sơ 念niệm 。 與dữ 明minh 了liễu 意ý 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 境cảnh 時thời 。 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 。 得đắc 五ngũ 塵trần 之chi 實thật 色sắc 。 若nhược 後hậu 念niệm 分phân 別biệt 意ý 識thức 起khởi 時thời 。 即tức 行hành 解giải 心tâm 中trung 。 作tác 長trường 短đoản 色sắc 緣duyên 。 是thị 比tỉ 量lượng 心tâm 緣duyên 也dã 。 即tức 五ngũ 識thức 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 。 緣duyên 實thật 不bất 緣duyên 假giả 。 故cố 論luận 云vân 。 無vô 有hữu 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 不bất 緣duyên 實thật 境cảnh 生sanh 。 即tức 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 實thật 。 是thị 自tự 相tương/tướng 境cảnh 。 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 青thanh 境cảnh 自tự 相tương/tướng 時thời 。 得đắc 青thanh 色sắc 之chi 自tự 相tương/tướng 。 若nhược 後hậu 念niệm 分phân 別biệt 意ý 識thức 起khởi 時thời 。 即tức 非phi 青thanh 色sắc 解giải 。 便tiện 是thị 共cộng 相tương 比tỉ 量lượng 也dã 。 纔tài 作tác 解giải 心tâm 時thời 。 不bất 實thật 青thanh 色sắc 心tâm 體thể 。 為vi 帶đái 名danh 言ngôn 。 是thị 在tại 假giả 相tương/tướng 也dã 。 故cố 識thức 論luận 云vân 。 謂vị 假giả 智trí 詮thuyên 不bất 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 唯duy 於ư 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 而nhi 轉chuyển 也dã 。 言ngôn 假giả 智trí 者giả 。 即tức 作tác 行hành 解giải 心tâm 。 名danh 假giả 智trí 也dã 。 言ngôn 詮thuyên 者giả 。 心tâm 上thượng 解giải 心tâm 名danh 句cú 文văn 。 及cập 聲thanh 上thượng 名danh 句cú 文văn 。 是thị 能năng 詮thuyên 。 皆giai 不bất 得đắc 所sở 詮thuyên 自tự 相tương/tướng 也dã 。 又hựu 釋thích 云vân 。 顯hiển 假giả 不bất 依y 真chân 。 唯duy 依y 共cộng 相tương 轉chuyển 。 即tức 此thử 真chân 事sự 。 不bất 說thuyết 心tâm 識thức 實thật 體thể 名danh 真chân 。 但đãn 心tâm 所sở 取thủ 法pháp 自tự 體thể 相tướng 。 言ngôn 說thuyết 不bất 及cập 。 假giả 智trí 緣duyên 不bất 著trước 。 說thuyết 之chi 為vi 真chân 。 此thử 唯duy 現hiện 量lượng 智trí 。 知tri 。 性tánh 離ly 言ngôn 說thuyết 。 及cập 智trí 分phân 別biệt 。 此thử 出xuất 真chân 體thể 非phi 智trí 詮thuyên 。 及cập 如như 色sắc 法pháp 等đẳng 而nhi 為vi 自tự 性tánh 。 水thủy 濕thấp 為vi 性tánh 。 但đãn 可khả 證chứng 知tri 。 言ngôn 說thuyết 不bất 及cập 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 隨tùy 五ngũ 識thức 後hậu 起khởi 。 緣duyên 此thử 智trí 故cố 。 發phát 言ngôn 語ngữ 等đẳng 。 但đãn 是thị 所sở 緣duyên 所sở 說thuyết 。 法pháp 之chi 共cộng 相tương 。 非phi 彼bỉ 自tự 相tương/tướng 。 又hựu 遮già 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 名danh 得đắc 共cộng 相tương 。 若nhược 所sở 變biến 中trung 。 有hữu 共cộng 相tương 法pháp 是thị 可khả 得đắc 者giả 。 即tức 得đắc 自tự 體thể 。 應ưng 一nhất 切thiết 法pháp 可khả 說thuyết 可khả 緣duyên 故cố 。 共cộng 相tương 法pháp 。 亦diệc 說thuyết 緣duyên 不bất 及cập 。 然nhiên 非phi 是thị 執chấp 。 不bất 堅kiên 取thủ 故cố 。 如như 五ngũ 蘊uẩn 中trung 。 以dĩ 五ngũ 蘊uẩn 事sự 為vi 自tự 相tương/tướng 。 空không 無vô 我ngã 等đẳng 理lý 為vi 共cộng 相tương 。 又hựu 以dĩ 理lý 推thôi 。 無vô 自tự 相tương/tướng 體thể 。 且thả 說thuyết 不bất 可khả 言ngôn 法pháp 體thể 名danh 自tự 相tương/tướng 。 可khả 說thuyết 為vi 共cộng 相tương 。 以dĩ 理lý 而nhi 論luận 。 共cộng 既ký 非phi 共cộng 。 自tự 亦diệc 非phi 自tự 。 為vi 互hỗ 遮già 故cố 。 但đãn 各các 別biệt 說thuyết 。 說thuyết 空không 無vô 我ngã 等đẳng 是thị 共cộng 相tương 者giả 。 從tùng 假giả 智trí 說thuyết 。 此thử 但đãn 有hữu 能năng 緣duyên 行hành 解giải 。 都đô 無vô 所sở 緣duyên 空không 實thật 共cộng 體thể 。 入nhập 真chân 觀quán 時thời 。 則tắc 一nhất 一nhất 法pháp 皆giai 別biệt 了liễu 知tri 。 非phi 作tác 共cộng 解giải 。 言ngôn 說thuyết 。 若nhược 著trước 自tự 相tương/tướng 者giả 。 說thuyết 火hỏa 之chi 時thời 。 火hỏa 應ưng 燒thiêu 口khẩu 。 火hỏa 以dĩ 燒thiêu 物vật 為vi 自tự 相tương/tướng 故cố 。 緣duyên 亦diệc 如như 是thị 。 緣duyên 火hỏa 之chi 時thời 。 火hỏa 應ưng 燒thiêu 心tâm 。 今kim 不bất 燒thiêu 心tâm 。 及cập 不bất 燒thiêu 口khẩu 。 明minh 緣duyên 及cập 說thuyết 。 俱câu 得đắc 共cộng 相tương 。 若nhược 爾nhĩ 。 喚hoán 火hỏa 。 何hà 不bất 得đắc 水thủy 。 不bất 得đắc 火hỏa 之chi 自tự 相tương/tướng 故cố 。 如như 喚hoán 於ư 水thủy 。 此thử 理lý 不bất 然nhiên 。 無vô 始thỉ 慣quán 習tập 共cộng 呼hô 故cố 。 今kim 緣duyên 於ư 青thanh 。 作tác 青thanh 解giải 者giả 。 此thử 比tỉ 量lượng 智trí 。 不bất 稱xưng 前tiền 法pháp 。 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 色sắc 。 稱xưng 自tự 相tương/tướng 故cố 。 不bất 作tác 色sắc 解giải 。 後hậu 起khởi 意ý 識thức 。 緣duyên 色sắc 共cộng 相tương 。 不bất 著trước 色sắc 故cố 。 遂toại 作tác 青thanh 解giải 。 遮già 緣duyên 非phi 青thanh 之chi 物vật 。 遂toại 作tác 青thanh 解giải 。 非phi 謂vị 青thanh 解giải 。 即tức 稱xưng 青thanh 事sự 。 故cố 唯duy 識thức 頌tụng 云vân 。 現hiện 覺giác 如như 夢mộng 等đẳng 。 已dĩ 起khởi 現hiện 覺giác 時thời 。 見kiến 及cập 境cảnh 已dĩ 無vô 。 寧ninh 許hứa 有hữu 現hiện 量lượng 。 此thử 謂vị 假giả 智trí 。 唯duy 緣duyên 。 共cộng 相tương 而nhi 得đắc 起khởi 故cố 。 法pháp 之chi 自tự 相tương/tướng 。 離ly 分phân 別biệt 故cố 。 言ngôn 說thuyết 亦diệc 爾nhĩ 。 不bất 稱xưng 本bổn 法pháp 。 亦diệc 但đãn 只chỉ 於ư 共cộng 相tương 處xứ 轉chuyển 。 今kim 大Đại 乘Thừa 宗tông 。 唯duy 有hữu 自tự 相tương/tướng 體thể 。 都đô 無vô 共cộng 相tương 體thể 。 假giả 智trí 及cập 詮thuyên 。 但đãn 唯duy 得đắc 共cộng 。 不bất 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 若nhược 說thuyết 共cộng 相tương 。 唯duy 有hữu 觀quán 心tâm 。 現hiện 量lượng 。 通thông 緣duyên 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 若nhược 法pháp 自tự 相tướng 。 唯duy 現hiện 量lượng 得đắc 。 共cộng 相tương 亦diệc 通thông 比tỉ 量lượng 所sở 得đắc 。 乃nãi 至chí 故cố 言ngôn 唯duy 於ư 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 而nhi 轉chuyển 。 此thử 之chi 自tự 相tương/tướng 。 證chứng 量lượng 所sở 知tri 。 非phi 言ngôn 說thuyết 等đẳng 境cảnh 故cố 。

又hựu 疏sớ/sơ 問vấn 云vân 。 何hà 故cố 名danh 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。

答đáp 曰viết 。

若nhược 法pháp 自tự 體thể 。 唯duy 證chứng 智trí 知tri 。 言ngôn 說thuyết 不bất 及cập 。 是thị 為vi 自tự 相tương/tướng 。 若nhược 法pháp 體thể 性tánh 。 言ngôn 說thuyết 所sở 及cập 。 假giả 智trí 所sở 緣duyên 。 是thị 為vi 共cộng 相tương 。

問vấn 曰viết 。 如như 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 言ngôn 不bất 及cập 。 而nhi 復phục 乃nãi 云vân 。 言ngôn 說thuyết 及cập 者giả 是thị 為vi 共cộng 相tương 。 一nhất 何hà 乖quai 返phản 。

答đáp 曰viết 。

共cộng 相tương 是thị 法pháp 自tự 體thể 上thượng 義nghĩa 。 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 又hựu 此thử 名danh 詮thuyên 火hỏa 等đẳng 法pháp 時thời 。 遮già 非phi 火hỏa 等đẳng 。 此thử 義nghĩa 即tức 通thông 一nhất 切thiết 火hỏa 上thượng 。 故cố 言ngôn 共cộng 相tương 。 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 非phi 苦khổ 空không 等đẳng 之chi 共cộng 相tương 理lý 。 若nhược 爾nhĩ 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 言ngôn 。 不bất 可khả 言ngôn 亦diệc 不bất 稱xưng 理lý 。 遮già 可khả 言ngôn 故cố 言ngôn 不bất 可khả 言ngôn 。 非phi 不bất 可khả 言ngôn 即tức 稱xưng 法pháp 體thể 。 法pháp 體thể 亦diệc 非phi 不bất 可khả 言ngôn 故cố 。 而nhi 今kim 乃nãi 言ngôn 名danh 得đắc 共cộng 相tương 之chi 自tự 性tánh 故cố 。 今kim 應ưng 解giải 此thử 。 非phi 法pháp 體thể 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 然nhiên 。 言ngôn 名danh 等đẳng 詮thuyên 共cộng 相tương 。 非phi 謂vị 即tức 得đắc 共cộng 相tương 體thể 。 但đãn 遮già 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 故cố 言ngôn 名danh 詮thuyên 共cộng 相tương 。 又hựu 自tự 相tương/tướng 者giả 。 即tức 諸chư 法pháp 之chi 自tự 體thể 相tướng 。 如như 火hỏa 以dĩ 煖noãn 為vi 自tự 相tương/tướng 。 喚hoán 火hỏa 之chi 時thời 。 不bất 得đắc 煖noãn 故cố 。 不bất 得đắc 自tự 相tương/tướng 。 此thử 煖noãn 自tự 相tương/tướng 。 唯duy 身thân 識thức 現hiện 量lượng 證chứng 故cố 。 非phi 名danh 所sở 得đắc 。 共cộng 相tương 者giả 。 此thử 以dĩ 名danh 下hạ 所sở 詮thuyên 之chi 義nghĩa 名danh 共cộng 相tương 。 共cộng 相tương 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 共cộng 自tự 類loại 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 共cộng 異dị 類loại 相tương/tướng 。 如như 言ngôn 火hỏa 時thời 。 不bất 該cai 於ư 水thủy 等đẳng 。 但đãn 遍biến 一nhất 切thiết 火hỏa 上thượng 。 故cố 名danh 共cộng 自tự 類loại 相tương/tướng 。 若nhược 言ngôn 苦khổ 空không 無vô 常thường 等đẳng 。 則tắc 不bất 唯duy 在tại 一nhất 類loại 法pháp 上thượng 。 及cập 遍biến 一nhất 切thiết 水thủy 火hỏa 等đẳng 法pháp 上thượng 。 故cố 名danh 共cộng 異dị 類loại 相tương/tướng 。 又hựu 自tự 相tương/tướng 者giả 。 唯duy 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 。 心tâm 心tâm 所sở 得đắc 。 謂vị 五ngũ 根căn 。 是thị 第đệ 八bát 現hiện 證chứng 。 五ngũ 塵trần 是thị 五ngũ 八bát 心tâm 心tâm 所sở 現hiện 量lượng 。 證chứng 。 自tự 體thể 性tánh 。 獨độc 散tán 意ý 識thức 等đẳng 。 尚thượng 不bất 得đắc 自tự 體thể 性tánh 。 何hà 況huống 名danh 詮thuyên 得đắc 自tự 體thể 性tánh 也dã 。 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 境cảnh 時thời 。 具cụ 四tứ 義nghĩa 故cố 。 名danh 得đắc 法Pháp 自tự 相tương/tướng 。 一nhất 任nhậm 運vận 故cố 。 二nhị 現hiện 量lượng 故cố 。 三tam 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 故cố 。 四tứ 唯duy 緣duyên 現hiện 在tại 境cảnh 故cố 。 得đắc 名danh 自tự 相tương/tướng 。 意ý 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 有hữu 二nhị 。 若nhược 是thị 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 。 所sở 緣duyên 境cảnh 。 即tức 於ư 法pháp 處xứ 收thu 。 若nhược 明minh 了liễu 意ý 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 。 即tức 於ư 色sắc 處xứ 攝nhiếp 。 且thả 如như 眼nhãn 識thức 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 初sơ 一nhất 念niệm 率suất 爾nhĩ 同đồng 緣duyên 色sắc 時thời 。 但đãn 緣duyên 色sắc 之chi 自tự 相tương/tướng 。 後hậu 念niệm 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 分phân 別biệt 所sở 緣duyên 色sắc 上thượng 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 。 即tức 是thị 共cộng 相tương 。 雖tuy 然nhiên 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 是thị 明minh 了liễu 意ý 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 。 亦diệc 在tại 於ư 色sắc 處xứ 收thu 。 為vi 是thị 假giả 。 故cố 眼nhãn 識thức 不bất 緣duyên 也dã 。 乃nãi 至chí 聲thanh 亦diệc 耳nhĩ 。 且thả 如như 耳nhĩ 識thức 初sơ 剎sát 那na 。 率suất 爾nhĩ 。 與dữ 明minh 了liễu 意ý 識thức 同đồng 緣duyên 聲thanh 時thời 。 亦diệc 是thị 得đắc 法Pháp 自tự 相tương/tướng 。 後hậu 念niệm 意ý 識thức 起khởi 。 緣duyên 於ư 聲thanh 上thượng 名danh 句cú 。 文văn 三tam 有hữu 分phân 別biệt 行hành 解giải 等đẳng 。 緣duyên 假giả 也dã 。 今kim 五ngũ 識thức 既ký 無vô 分phân 別biệt 行hành 解giải 。 所sở 以dĩ 不bất 緣duyên 假giả 也dã 。

問vấn 。 且thả 如như 色sắc 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 種chủng 。 青thanh 黃hoàng 等đẳng 四tứ 般bát 顯hiển 色sắc 是thị 實thật 。 餘dư 是thị 假giả 。 聲thanh 有hữu 十thập 二nhị 種chủng 。 唯duy 執chấp 受thọ 不bất 執chấp 受thọ 聲thanh 是thị 實thật 。 餘dư 是thị 假giả 。 觸xúc 有hữu 二nhị 十thập 六lục 種chủng 。 四tứ 大đại 是thị 實thật 。 餘dư 是thị 假giả 。 此thử 中trung 實thật 者giả 。 五ngũ 識thức 緣duyên 於ư 五ngũ 塵trần 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 假giả 者giả 。 論luận 主chủ 既ký 言ngôn 五ngũ 識thức 不bất 緣duyên 。 是thị 意ý 識thức 緣duyên 。 如như 何hà 不bất 於ư 法pháp 處xứ 攝nhiếp 耶da 。

答đáp 。 第đệ 六lục 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 緣duyên 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 。 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 。 所sở 以dĩ 不bất 於ư 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 一nhất 明minh 闇ám 不bất 同đồng 。 二nhị 以dĩ 假giả 從tùng 實thật 。 三tam 以dĩ 影ảnh 從tùng 質chất 。 具cụ 此thử 三tam 義nghĩa 。 故cố 於ư 色sắc 處xứ 攝nhiếp 也dã 。 若nhược 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 。 無vô 此thử 三tam 故cố 。 所sở 以dĩ 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 且thả 第đệ 一nhất 明minh 闇ám 有hữu 異dị 者giả 。 若nhược 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 與dữ 五ngũ 識thức 初sơ 念niệm 率suất 爾nhĩ 心tâm 時thời 。 即tức 是thị 現hiện 量lượng 。 不bất 緣duyên 其kỳ 假giả 。 至chí 後hậu 念niệm 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 分phân 別biệt 心tâm 生sanh 。 即tức 緣duyên 假giả 色sắc 。 五ngũ 識thức 正chánh 緣duyên 實thật 色sắc 時thời 。 此thử 意ý 於ư 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 實thật 色sắc 。 而nhi 生sanh 行hành 解giải 。 緣duyên 其kỳ 假giả 是thị 六lục 。 與dữ 五ngũ 識thức 不bất 同đồng 時thời 起khởi 分phân 別biệt 故cố 。 即tức 此thử 意ý 識thức 。 即tức 是thị 明minh 也dã 。 所sở 緣duyên 假giả 色sắc 等đẳng 。 即tức 於ư 色sắc 處xứ 攝nhiếp 。 不bất 於ư 法pháp 處xứ 收thu 。 若nhược 是thị 獨độc 頭đầu 意ý 。 不bất 假giả 五ngũ 識thức 。 而nhi 生sanh 分phân 別biệt 。 但đãn 約ước 獨độc 起khởi 者giả 。 即tức 是thị 闇ám 意ý 識thức 。 即tức 於ư 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 二nhị 以dĩ 假giả 從tùng 實thật 者giả 。 以dĩ 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 。 依y 他tha 實thật 色sắc 上thượng 立lập 。 雖tuy 意ý 識thức 緣duyên 。 攝nhiếp 此thử 假giả 色sắc 。 歸quy 於ư 實thật 色sắc 。 總tổng 於ư 色sắc 處xứ 攝nhiếp 也dã 。 不bất 於ư 法pháp 處xứ 收thu 。 三tam 以dĩ 影ảnh 從tùng 質chất 。 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 色sắc 。 是thị 第đệ 六lục 識thức 。 託thác 五ngũ 塵trần 實thật 色sắc 為vi 質chất 。 而nhi 變biến 起khởi 長trường/trưởng 等đẳng 假giả 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 。 將tương 此thử 假giả 相tương/tướng 分phần/phân 長trường/trưởng 等đẳng 色sắc 。 就tựu 五ngũ 塵trần 實thật 色sắc 處xứ 收thu 。 總tổng 於ư 色sắc 處xứ 攝nhiếp 也dã 。 若nhược 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 。 不bất 必tất 有hữu 本bổn 質chất 也dã 。 此thử 有hữu 三tam 義nghĩa 。 故cố 假giả 五ngũ 塵trần 色sắc 。 總tổng 於ư 色sắc 收thu 。 若nhược 是thị 獨độc 頭đầu 生sanh 闇ám 意ý 識thức 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 即tức 法pháp 處xứ 收thu 。

問vấn 。 五ngũ 根căn 於ư 何hà 教giáo 中trung 證chứng 是thị 現hiện 量lượng 。

答đáp 。 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 眼nhãn 光quang 。 照chiếu 了liễu 前tiền 境cảnh 。 其kỳ 光quang 圓viên 滿mãn 。 得đắc 無vô 憎tăng 愛ái 。 可khả 證chứng 五ngũ 根căn 現hiện 量lượng 。 不bất 生sanh 分phân 別biệt 。 其kỳ 眼nhãn 光quang 到đáo 處xứ 。 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 。 終chung 不bất 捨xả 怨oán 取thủ 親thân 。 愛ái 妍nghiên 增tăng 醜xú 。 例lệ 如như 耳nhĩ 根căn 不bất 分phân 毀hủy 讚tán 之chi 聲thanh 。 鼻tị 根căn 不bất 避tị 香hương 臭xú 之chi 氣khí 。 舌thiệt 根căn 不bất 簡giản 甜điềm 苦khổ 之chi 味vị 。 身thân 根căn 不bất 隔cách 澁sáp 滑hoạt 之chi 觸xúc 。 以dĩ 率suất 爾nhĩ 心tâm 時thời 。 不bất 分phân 別biệt 故cố 。 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。 纔tài 起khởi 尋tầm 求cầu 。 便tiện 落lạc 比tỉ 量lượng 。 則tắc 染nhiễm 淨tịnh 心tâm 生sanh 。 取thủ 捨xả 情tình 起khởi 。

問vấn 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 。 當đương 具cụ 幾kỷ 義nghĩa 。

答đáp 。 緣duyên 者giả 。 是thị 緣duyên 藉tạ 之chi 義nghĩa 。 境cảnh 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 所sở 藉tạ 義nghĩa 。 二nhị 所sở 照chiếu 義nghĩa 。 言ngôn 所sở 藉tạ 者giả 。 如như 緣duyên 有hữu 體thể 境cảnh 。 藉tạ 彼bỉ 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 言ngôn 所sở 照chiếu 者giả 。 雖tuy 不bất 藉tạ 彼bỉ 為vi 所sở 緣duyên 。 然nhiên 是thị 所sở 照chiếu 矚chú 處xứ 。 亦diệc 說thuyết 為vi 境cảnh 。 如như 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 照chiếu 色sắc 等đẳng 境cảnh 。 雖tuy 非phi 所sở 緣duyên 。 然nhiên 對đối 此thử 根căn 。 得đắc 名danh 為vi 境cảnh 。 是thị 所sở 照chiếu 故cố 。 又hựu 眼nhãn 根căn 照chiếu 色sắc 。 眼nhãn 識thức 緣duyên 色sắc 。 乃nãi 至chí 身thân 根căn 覺giác 觸xúc 。 身thân 識thức 了liễu 觸xúc 等đẳng 。

又hựu 古cổ 德đức 問vấn 。 五ngũ 識thức 既ký 唯duy 緣duyên 實thật 色sắc 。 只chỉ 如như 長trường 短đoản 等đẳng 。 依y 色sắc 境cảnh 現hiện 前tiền 時thời 。 眼nhãn 根căn 不bất 壞hoại 。 此thử 時thời 眼nhãn 識thức 。 為vi 緣duyên 。 為vi 不bất 緣duyên 。 若nhược 言ngôn 緣duyên 者giả 。 便tiện 犯phạm 五ngũ 識thức 緣duyên 假giả 之chi 過quá 。 若nhược 不bất 緣duyên 者giả 。 何hà 故cố 閉bế 眼nhãn 不bất 見kiến 。 開khai 眼nhãn 乃nãi 見kiến 耶da 。

答đáp 。 此thử 時thời 眼nhãn 識thức 。 但đãn 得đắc 青thanh 等đẳng 實thật 色sắc 。 而nhi 同đồng 時thời 意ý 識thức 。 依y 眼nhãn 根căn 為vi 門môn 。 分phân 明minh 顯hiển 了liễu 。 取thủ 得đắc 長trường/trưởng 等đẳng 。 據cứ 意ý 識thức 得đắc 。 合hợp 法pháp 處xứ 收thu 。 但đãn 緣duyên 此thử 時thời 。 意ý 識thức 。 依y 眼nhãn 根căn 取thủ 。 對đối 所sở 依y 根căn 。 故cố 色sắc 處xứ 攝nhiếp 。

問vấn 。 前tiền 五ngũ 識thức 具cụ 幾kỷ 業nghiệp 。 能năng 了liễu 前tiền 境cảnh 。

答đáp 。 前tiền 五ngũ 識thức 具cụ 六lục 業nghiệp 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 一nhất 唯duy 了liễu 別biệt 自tự 境cảnh 所sở 緣duyên 。 二nhị 唯duy 了liễu 別biệt 自tự 相tương/tướng 。 三tam 唯duy 了liễu 別biệt 現hiện 在tại 。 四tứ 唯duy 一nhất 剎sát 那na 了liễu 別biệt 。 五ngũ 隨tùy 意ý 識thức 轉chuyển 。 隨tùy 善thiện 染nhiễm 轉chuyển 。 隨tùy 發phát 業nghiệp 轉chuyển 。 六lục 能năng 取thủ 愛ái 非phi 愛ái 果quả 。

問vấn 。 眼nhãn 識thức 現hiện 量lượng 。 稱xưng 境cảnh 而nhi 知tri 。 若nhược 眼nhãn 病bệnh 之chi 時thời 。 或hoặc 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 豈khởi 稱xưng 境cảnh 耶da 。 若nhược 不bất 稱xưng 境cảnh 。 何hà 名danh 現hiện 量lượng 。

答đáp 。 一nhất 師sư 云vân 。 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 實thật 是thị 意ý 識thức 。 謂vị 由do 根căn 病bệnh 故cố 。 引dẫn 得đắc 病bệnh 眼nhãn 識thức 。 由do 病bệnh 眼nhãn 識thức 故cố 。 遂toại 引dẫn 非phi 量lượng 意ý 識thức 。 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 非phi 眼nhãn 識thức 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 由do 病bệnh 眼nhãn 識thức 。 能năng 起khởi 見kiến 黃hoàng 識thức 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 二nhị 師sư 云vân 。 由do 病bệnh 眼nhãn 根căn 。 引dẫn 病bệnh 眼nhãn 識thức 。 雖tuy 見kiến 青thanh 為vi 黃hoàng 。 而nhi 不bất 作tác 黃hoàng 解giải 。 故cố 是thị 現hiện 量lượng 。 如như 無vô 分phân 別biệt 。 觀quán 佛Phật 性tánh 真Chân 如Như 為vi 八bát 自tự 在tại 我ngã 時thời 。 雖tuy 不bất 稱xưng 境cảnh 。 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 不bất 作tác 我ngã 解giải 故cố 。 得đắc 是thị 現hiện 量lượng 。 此thử 亦diệc 然nhiên 也dã 。

雜tạp 集tập 論luận 問vấn 云vân 。 若nhược 了liễu 別biệt 色sắc 等đẳng 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 何hà 故cố 但đãn 名danh 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 不bất 名danh 色sắc 等đẳng 識thức 耶da 。

答đáp 。 以dĩ 依y 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 解giải 釋thích 。 道Đạo 理lý 。 成thành 就tựu 。 非phi 於ư 色sắc 等đẳng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 眼nhãn 中trung 之chi 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 依y 眼nhãn 處xứ 所sở 。 識thức 得đắc 生sanh 故cố 。 又hựu 由do 有hữu 眼nhãn 。 識thức 得đắc 有hữu 故cố 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 有hữu 眼nhãn 根căn 識thức 定định 生sanh 。 不bất 盲manh 暝# 者giả 。 乃nãi 至chí 闇ám 中trung 亦diệc 能năng 見kiến 故cố 。 不bất 由do 有hữu 色sắc 眼nhãn 識thức 定định 生sanh 。 以dĩ 盲manh 暝# 者giả 。 不bất 能năng 見kiến 故cố 。 又hựu 眼nhãn 所sở 發phát 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 由do 眼nhãn 變biến 異dị 。 識thức 亦diệc 變biến 異dị 。 色sắc 雖tuy 無vô 變biến 。 識thức 有hữu 變biến 故cố 。 如như 迦ca 末mạt 羅la 病bệnh 。 損tổn 壞hoại 眼nhãn 根căn 。 於ư 青thanh 等đẳng 色sắc 。 皆giai 見kiến 為vi 黃hoàng 。 又hựu 屬thuộc 眼nhãn 之chi 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 由do 識thức 種chủng 子tử 。 隨tùy 逐trục 於ư 眼nhãn 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 又hựu 助trợ 眼nhãn 之chi 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 作tác 彼bỉ 損tổn 益ích 故cố 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 根căn 合hợp 識thức 。 有hữu 所sở 領lãnh 受thọ 。 令linh 根căn 損tổn 益ích 。 非phi 境cảnh 界giới 故cố 。 又hựu 如như 眼nhãn 之chi 識thức 。 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 俱câu 有hữu 情tình 數số 。 之chi 所sở 攝nhiếp 故cố 。 色sắc 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 不bất 決quyết 定định 故cố 。 眼nhãn 識thức 既ký 然nhiên 。 餘dư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。

問vấn 。 為vi 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 為vi 識thức 等đẳng 耶da 。

答đáp 。 非phi 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 亦diệc 非phi 識thức 等đẳng 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 作tác 用dụng 故cố 。 由do 有hữu 和hòa 合hợp 假giả 立lập 為vi 見kiến 。 又hựu 由do 六lục 相tương/tướng 眼nhãn 於ư 見kiến 色sắc 中trung 最tối 勝thắng 。 非phi 識thức 等đẳng 。 是thị 故cố 說thuyết 眼nhãn 。 能năng 見kiến 諸chư 色sắc 。 何hà 等đẳng 為vi 六lục 。

一nhất 由do 生sanh 因nhân 。 眼nhãn 。 能năng 生sanh 彼bỉ 故cố 。 二nhị 由do 依y 處xứ 。 見kiến 依y 眼nhãn 故cố 。 三tam 由do 無vô 動động 轉chuyển 。 眼nhãn 常thường 一nhất 類loại 故cố 。 四tứ 由do 自tự 在tại 轉chuyển 。 不bất 待đãi 緣duyên 合hợp 。 念niệm 念niệm 生sanh 故cố 。 五ngũ 由do 端đoan 嚴nghiêm 轉chuyển 。 由do 此thử 莊trang 嚴nghiêm 所sở 依y 身thân 故cố 。 六lục 由do 聖thánh 教giáo 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 眼nhãn 能năng 見kiến 色sắc 故cố 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 六lục 種chủng 相tướng 貌mạo 。 於ư 識thức 等đẳng 中trung 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 識thức 動động 轉chuyển 者giả 。 當đương 知tri 多đa 種chủng 差sai 別biệt 生sanh 起khởi 。

問vấn 。 六lục 根căn 所sở 成thành 。 各các 有hữu 幾kỷ 義nghĩa 。

答đáp 。 古cổ 釋thích 云vân 。 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 是thị 異dị 熟thục 。 二nhị 是thị 長trưởng 養dưỡng 。 且thả 如như 眼nhãn 根căn 者giả 。 如như 過quá 去khứ 業nghiệp 。 招chiêu 今kim 世thế 眼nhãn 。 名danh 異dị 熟thục 眼nhãn 。 於ư 今kim 世thế 時thời 。 因nhân 飲ẩm 食thực 等đẳng 。 長trường/trưởng 小tiểu 令linh 大đại 。 養dưỡng 瘦sấu 令linh 肥phì 。 名danh 長trưởng 養dưỡng 眼nhãn 。 餘dư 五ngũ 根căn 亦diệc 然nhiên 。

問vấn 。 若nhược 無vô 外ngoại 境cảnh 。 應ưng 無vô 現hiện 量lượng 能năng 覺giác 之chi 心tâm 。 若nhược 無vô 現hiện 量lượng 能năng 覺giác 。 云vân 何hà 世thế 人nhân 。 作tác 如như 是thị 覺giác 。 我ngã 今kim 現hiện 證chứng 如như 是thị 境cảnh 耶da 。

答đáp 。 古cổ 德đức 云vân 。 現hiện 覺giác 如như 夢mộng 者giả 。 如như 正chánh 起khởi 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 。 證chứng 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 之chi 時thời 。 但đãn 唯duy 能năng 證chứng 所sở 證chứng 色sắc 等đẳng 境cảnh 。 不bất 能năng 覺giác 現hiện 量lượng 能năng 覺giác 之chi 心tâm 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 覺giác 能năng 覺giác 法pháp 是thị 意ý 識thức 。 正chánh 隨tùy 起khởi 五ngũ 識thức 時thời 。 必tất 無vô 意ý 識thức 。 故cố 於ư 此thử 念niệm 。 必tất 不bất 能năng 覺giác 現hiện 量lượng 之chi 心tâm 。 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 正chánh 起khởi 意ý 識thức 。 覺giác 前tiền 念niệm 五ngũ 識thức 現hiện 量lượng 。

時thời 無vô 所sở 覺giác 。 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 。 及cập 現hiện 量lượng 所sở 覺giác 之chi 境cảnh 。 並tịnh 已dĩ 謝tạ 滅diệt 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 諸chư 識thức 不bất 並tịnh 生sanh 故cố 。 起khởi 意ý 識thức 時thời 。 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 已dĩ 滅diệt 。 又hựu 有hữu 為vi 法pháp 剎sát 那na 滅diệt 故cố 。 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 此thử 時thời 亦diệc 已dĩ 謝tạ 滅diệt 。 若nhược 言ngôn 須tu 有hữu 實thật 外ngoại 境cảnh 。 方phương 能năng 生sanh 心tâm 者giả 。 且thả 如như 後hậu 念niệm 意ý 識thức 。 緣duyên 前tiền 念niệm 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 為vi 境cảnh 。 豈khởi 是thị 實thật 有hữu 法pháp 耶da 。 由do 過quá 去khứ 無vô 體thể 故cố 。 此thử 過quá 去khứ 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 已dĩ 滅diệt 。 今kim 雖tuy 無vô 體thể 。 猶do 能năng 為vi 境cảnh 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 何hà 必tất 五ngũ 識thức 。 須tu 緣duyên 心tâm 外ngoại 實thật 境cảnh 而nhi 生sanh 耶da 。 謂vị 若nhược 在tại 睡thụy 時thời 正chánh 起khởi 夢mộng 心tâm 。 即tức 不bất 能năng 起khởi 覺giác 夢mộng 之chi 心tâm 。 至chí 睡thụy 惺tinh 後hậu 起khởi 覺giác 夢mộng 心tâm 時thời 。 其kỳ 所sở 覺giác 之chi 夢mộng 心tâm 已dĩ 滅diệt 。 其kỳ 五ngũ 識thức 現hiện 量lượng 正chánh 起khởi 時thời 。 未vị 能năng 起khởi 覺giác 現hiện 量lượng 意ý 識thức 心tâm 。 及cập 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 起khởi 。 得đắc 覺giác 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 之chi 意ý 識thức 心tâm 。 其kỳ 所sở 覺giác 現hiện 量lượng 五ngũ 識thức 已dĩ 滅diệt 。 與dữ 覺giác 夢mộng 心tâm 相tương 似tự 。 故cố 舉cử 為ví 喻dụ 。

又hựu 難nạn/nan 。 定định 許hứa 有hữu 現hiện 量lượng 耶da 。 謂vị 正chánh 起khởi 覺giác 現hiện 量lượng 之chi 能năng 覺giác 意ý 識thức 時thời 。 彼bỉ 所sở 覺giác 五ngũ 識thức 定định 有hữu 耶da 。

答đáp 。 此thử 時thời 所sở 覺giác 已dĩ 滅diệt 。 雖tuy 無vô 體thể 。 猶do 生sanh 能năng 覺giác 之chi 心tâm 。 何hà 妨phương 外ngoại 境cảnh 是thị 無vô 。 能năng 生sanh 識thức 耶da 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 五ngũ 境cảnh 。 雖tuy 似tự 有hữu 。 而nhi 非phi 心tâm 外ngoại 。 與dữ 凡phàm 小tiểu 不bất 同đồng 。

問vấn 。 於ư 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 中trung 。 有hữu 幾kỷ 分phân 別biệt 。

答đáp 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 唯duy 緣duyên 現hiện 在tại 所sở 緣duyên 諸chư 行hành 。 自tự 相tương/tướng 行hành 分phân 別biệt 。 所sở 緣duyên 行hành 。 即tức 五ngũ 塵trần 也dã 。 自tự 相tương/tướng 行hành 。 如như 色sắc 以dĩ 青thanh 為vi 行hành 相tương/tướng 。 眼nhãn 識thức 緣duyên 時thời 。 亦diệc 任nhậm 運vận 作tác 青thanh 行hành 相tương/tướng 。 名danh 自tự 行hành 。 又hựu 自tự 相tương/tướng 行hành 即tức 能năng 緣duyên 行hành 。 簡giản 共cộng 相tương 行hành 。 如như 緣duyên 青thanh 時thời 。 即tức 緣duyên 黃hoàng 不bất 著trước 。 二nhị 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 於ư 昔tích 曾tằng 所sở 受thọ 諸chư 行hành 。 追truy 念niệm 行hành 分phân 別biệt 。 唯duy 緣duyên 過quá 去khứ 。 三tam 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 於ư 去khứ 來lai 今kim 不bất 現hiện 前tiền 。 思tư [御-ㄗ+名]# 行hành 分phân 別biệt 。 即tức 非phi 有hữu 計kế 有hữu 。 是thị 非phi 量lượng 境cảnh 。 然nhiên 約ước 三tam 世thế 計kế 度độ 。 不bất 定định 一nhất 世thế 。 又hựu 雜tạp 集tập 論luận 於ư 三tam 分phân 別biệt 中trung 。

復phục 有hữu 七thất 種chủng 分phân 別biệt 。 一nhất 謂vị 於ư 緣duyên 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 。 如như 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 無vô 異dị 分phân 別biệt 。 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 二nhị 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 謂vị 自tự 性tánh 隨tùy 念niệm 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 取thủ 過quá 現hiện 境cảnh 。 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 三tam 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 謂vị 希hy 求cầu 未vị 來lai 境cảnh 行hành 分phân 別biệt 。 四tứ 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 。 五ngũ 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 。 六lục 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 七thất 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 此thử 四tứ 分phân 別biệt 。 皆giai 用dụng 計kế 度độ 分phân 別biệt 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 思tư 度độ 故cố 。 或hoặc 時thời 尋tầm 求cầu 。 或hoặc 時thời 伺tứ 察sát 。 或hoặc 時thời 染nhiễm 污ô 。 或hoặc 不bất 染nhiễm 污ô 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 又hựu 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 。 有hữu 十thập 種chủng 根căn 境cảnh 微vi 細tế 分phân 別biệt 。 論luận 云vân 。

復phục 次thứ 總tổng 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 分phân 別biệt 。 略lược 有hữu 十thập 種chủng 。 一nhất 根căn 本bổn 分phân 別biệt 。 謂vị 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 二nhị 緣duyên 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 謂vị 色sắc 等đẳng 識thức 。 三tam 顯hiển 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 謂vị 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 并tinh 所sở 依y 識thức 。 四tứ 緣duyên 相tương/tướng 變biến 異dị 分phân 別biệt 。 謂vị 老lão 等đẳng 變biến 異dị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 變biến 異dị 。 貪tham 等đẳng 變biến 異dị 。 逼bức 害hại 時thời 節tiết 代đại 謝tạ 等đẳng 變biến 異dị 。 捺nại 落lạc 迦ca 等đẳng 諸chư 趣thú 變biến 異dị 。 及cập 欲dục 界giới 等đẳng 諸chư 界giới 變biến 異dị 。 五ngũ 顯hiển 相tương/tướng 變biến 異dị 分phân 別biệt 。 謂vị 即tức 如như 前tiền 所sở 說thuyết 變biến 異dị 。 所sở 有hữu 變biến 異dị 。 六lục 他tha 引dẫn 分phân 別biệt 。 謂vị 聞văn 非phi 正Chánh 法Pháp 類loại 。 及cập 聞văn 正Chánh 法Pháp 類loại 分phân 別biệt 。 七thất 不bất 如như 理lý 分phân 別biệt 。 謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 聞văn 非phi 正Chánh 法Pháp 類loại 分phân 別biệt 。 八bát 如như 理lý 分phân 別biệt 。 謂vị 正Chánh 法Pháp 中trung 聞văn 正Chánh 法Pháp 類loại 分phân 別biệt 。 九cửu 執chấp 著trước 分phân 別biệt 。 謂vị 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 類loại 。 薩tát 迦ca 邪tà 見kiến 為vi 本bổn 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 趣thú 相tương 應ứng 分phân 別biệt 。 十thập 散tán 動động 分phân 別biệt 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 十thập 種chủng 分phân 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 根căn 本bổn 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 餘dư 分phân 別biệt 根căn 。 自tự 性tánh 。 亦diệc 是thị 分phân 別biệt 故cố 。 名danh 根căn 本bổn 分phân 別biệt 。 緣duyên 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 分phân 別biệt 色sắc 等đẳng 。 有hữu 如như 是thị 緣duyên 相tương/tướng 。 顯hiển 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 眼nhãn 識thức 等đẳng 并tinh 所sở 依y 識thức 。 顯hiển 現hiện 似tự 彼bỉ 所sở 緣duyên 相tương/tướng 故cố 。 緣duyên 相tương/tướng 變biến 異dị 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 以dĩ 色sắc 等đẳng 。 影ảnh 識thức 變biến 異dị 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 老lão 等đẳng 變biến 異dị 者giả 。 謂vị 色sắc 等đẳng 識thức 。 似tự 老lão 等đẳng 相tương/tướng 。 起khởi 諸chư 變biến 異dị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 內nội 外ngoại 色sắc 等đẳng 。 皆giai 有hữu 老lão 等đẳng 轉chuyển 變biến 相tương/tướng 故cố 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 病bệnh 死tử 變biến 異dị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 變biến 異dị 者giả 。 由do 樂lạc 受thọ 故cố 。 身thân 相tướng 變biến 異dị 。 如như 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 面diện 目mục 端đoan 嚴nghiêm 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 苦khổ 。 及cập 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 貪tham 等đẳng 變biến 異dị 者giả 。 謂vị 由do 貪tham 等đẳng 。 身thân 相tướng 變biến 異dị 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 瞋sân 癡si 忿phẫn 等đẳng 。 如như 說thuyết 忿phẫn 等đẳng 。 惡ác 形hình 色sắc 等đẳng 。 逼bức 害hại 時thời 節tiết 代đại 謝tạ 等đẳng 變biến 異dị 者giả 。 謂vị 殺sát 縛phược 等đẳng 。 令linh 身thân 相tướng 等đẳng 生sanh 起khởi 變biến 異dị 。

時thời 節tiết 代đại 謝tạ 。 亦diệc 令linh 內nội 外ngoại 身thân 樹thụ 色sắc 等đẳng 。 形hình 相tướng 改cải 變biến 。 如như 說thuyết 寒hàn 等đẳng 。 所sở 逼bức 切thiết 時thời 。 身thân 等đẳng 變biến 異dị 。 捺nại 落lạc 迦ca 等đẳng 諸chư 趣thú 變biến 異dị 者giả 。 等đẳng 。 即tức 等đẳng 取thủ 一nhất 切thiết 惡ác 趣thú 。 彼bỉ 惡ác 色sắc 等đẳng 變biến 異dị 共cộng 了liễu 。 及cập 欲dục 界giới 等đẳng 諸chư 界giới 變biến 異dị 者giả 。 等đẳng 取thủ 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 無vô 似tự 色sắc 等đẳng 影ảnh 像tượng 識thức 故cố 。 於ư 諸chư 天thiên 中trung 。 及cập 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 亦diệc 有hữu 有hữu 情tình 。 及cập 器khí 色sắc 等đẳng 。 種chủng 種chủng 變biến 異dị 。 如như 末mạt 尼ni 珠châu 。 威uy 神thần 力lực 故cố 。 種chủng 種chủng 淨tịnh 妙diệu 光quang 色sắc 變biến 異dị 。 顯hiển 相tương/tướng 變biến 異dị 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 由do 眼nhãn 等đẳng 所sở 依y 根căn 故cố 。 令linh 似tự 色sắc 等đẳng 。 影ảnh 像tượng 顯hiển 現hiện 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 識thức 。 種chủng 種chủng 變biến 異dị 。 即tức 於ư 此thử 中trung 。 起khởi 諸chư 分phân 別biệt 。 即tức 知tri 如như 前tiền 說thuyết 。 老lão 等đẳng 變biến 異dị 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 而nhi 起khởi 變biến 異dị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如như 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 。 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 識thức 明minh 昧muội 故cố 。 如như 無vô 表biểu 色sắc 。 所sở 依y 變biến 異dị 。 彼bỉ 亦diệc 變biến 異dị 。 由do 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 。 變biến 異dị 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 心tâm 安an 定định 故cố 。 如như 說thuyết 苦khổ 者giả 。 心tâm 散tán 動động 故cố 。 貪tham 等đẳng 逼bức 害hại 時thời 節tiết 代đại 謝tạ 。 亦diệc 爾nhĩ 。 捺nại 落lạc 迦ca 等đẳng 。 及cập 欲dục 界giới 等đẳng 。 依y 身thân 變biến 異dị 。 識thức 亦diệc 變biến 異dị 。 如như 應ưng 當đương 知tri 。 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 亦diệc 有hữu 受thọ 等đẳng 。 所sở 作tác 變biến 異dị 。 諸chư 識thức 分phân 別biệt 。 他tha 引dẫn 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 善thiện 惡ác 友hữu 。 親thân 近cận 所sở 起khởi 。 及cập 與dữ 聽thính 聞văn 正chánh 非phi 正Chánh 法Pháp 。 為vi 因nhân 分phân 別biệt 。 即tức 是thị 外ngoại 道đạo 迦ca 比tỉ 羅la 等đẳng 。 及cập 正Chánh 法Pháp 中trung 。 諸chư 騷# 揭yết 多đa 。 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 名danh 不bất 如như 理lý 。 如như 理lý 分phân 別biệt 。 如như 是thị 二nhị 種chủng 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 能năng 生sanh 。 邪tà 見kiến 正chánh 見kiến 相tương 應ứng 。 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 薩tát 迦ca 邪tà 見kiến 為vi 因nhân 。 所sở 起khởi 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 相tương 應ứng 分phân 別biệt 。 即tức 梵Phạm 網võng 經kinh 中trung 前tiền 際tế 後hậu 際tế 分phân 別biệt 。 謂vị 我ngã 過quá 去khứ 。 為vi 曾tằng 有hữu 耶da 。 如như 是thị 等đẳng 分phân 別biệt 。 名danh 執chấp 著trước 分phân 別biệt 。 言ngôn 見kiến 趣thú 者giả 。 是thị 品phẩm 類loại 義nghĩa 。 散tán 動động 分phân 別biệt 者giả 。 散tán 亂loạn 擾nhiễu 動động 。 故cố 名danh 散tán 動động 。 此thử 即tức 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 散tán 動động 分phân 別biệt 。 此thử 即tức 擾nhiễu 亂loạn 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 此thử 擾nhiễu 亂loạn 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 十thập 種chủng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 發phát 語ngữ 言ngôn 。 他tha 引dẫn 而nhi 轉chuyển 。 不bất 稱xưng 真chân 理lý 。 十thập 種chủng 分phân 別biệt 。

何hà 以dĩ 故cố 。 證chứng 會hội 真chân 理lý 。 若nhược 正chánh 現hiện 前tiền 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。

問vấn 。 前tiền 三tam 分phân 別biệt 。 於ư 八bát 識thức 中trung 。 幾kỷ 識thức 能năng 具cụ 。

答đáp 。 八bát 識thức 中trung 唯duy 第đệ 六lục 識thức 具cụ 三tam 分phân 別biệt 。 自tự 第đệ 七thất 識thức 。 唯duy 有hữu 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 以dĩ 緣duyên 現hiện 在tại 故cố 。 或hoặc 可khả 末mạt 那na 亦diệc 有hữu 計kế 度độ 。 以dĩ 計kế 度độ 執chấp 我ngã 故cố 。 若nhược 論luận 體thể 性tánh 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 性tánh 。 隨tùy 念niệm 。 以dĩ 念niệm 為vi 性tánh 。 分phân 別biệt 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 性tánh 。 真chân 法pháp 之chi 中trung 。 既ký 無vô 虛hư 妄vọng 。 八bát 識thức 。 所sở 以dĩ 無vô 此thử 分phân 別biệt 。 又hựu 古cổ 師sư 於ư 十thập 種chủng 分phân 別biệt 。 就tựu 八bát 識thức 廣quảng 辯biện 。

問vấn 。 八bát 識thức 中trung 各các 具cụ 幾kỷ 分phân 別biệt 。

答đáp 。 第đệ 六lục 識thức 具cụ 廣quảng 略lược 十thập 種chủng 分phân 別biệt 。 前tiền 五ngũ 識thức 唯duy 自tự 性tánh 。 任nhậm 運vận 。 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 五ngũ 識thức 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 第đệ 七thất 識thức 具cụ 計kế 度độ 。 染nhiễm 污ô 有hữu 相tương/tướng 。 三tam 種chủng 分phân 別biệt 。 第đệ 八bát 識thức 同đồng 前tiền 五ngũ 識thức 。 得đắc 有hữu 自tự 性tánh 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 若nhược 自tự 性tánh 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 自tự 現hiện 量lượng 。 若nhược 計kế 度độ 染nhiễm 污ô 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 唯duy 比tỉ 非phi 二nhị 量lượng 。 若nhược 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 一nhất 分phần/phân 緣duyên 現hiện 在tại 者giả 。 通thông 三tam 量lượng 。 一nhất 分phần/phân 緣duyên 過quá 去khứ 者giả 。 唯duy 比tỉ 非phi 二nhị 量lượng 。 若nhược 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 無vô 漏lậu 。 即tức 是thị 現hiện 量lượng 。 若nhược 有hữu 漏lậu 。 即tức 比tỉ 非phi 二nhị 量lượng 。

問vấn 。 何hà 故cố 五ngũ 識thức 無vô 分phân 別biệt 執chấp 耶da 。

答đáp 。 夫phu 言ngôn 執chấp 者giả 。 須tu 是thị 分phân 別biệt 籌trù 度độ 之chi 意ý 方phương 能năng 堅kiên 執chấp 。 五ngũ 識thức 雖tuy 有hữu 慧tuệ 。 而nhi 但đãn 任nhậm 運vận 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 籌trù 度độ 故cố 。 五ngũ 無vô 執chấp 。 唯duy 第đệ 六lục 也dã 。

宗Tông 鏡Kính 錄Lục 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 三tam

戊# 申thân 歲tuế 分phần/phân 司ty 大đại 藏tạng 都đô 監giám 開khai 板bản 。